ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Αναφορών ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέµα: Αναφορά 0369/2011, της Liliana Rohrmüller-Petrescu, ρουµανικής ιθαγένειας, σχετικά µε την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων στην Ευρωπαϊκή Ένωση 1. Περίληψη της αναφοράς Η αναφέρουσα και ο γιος της ζουν στη Γερµανία από το Αρχικά τους είχε χορηγηθεί άδεια παραµονής, η οποία στη συνέχεια τους αφαιρέθηκε. Η αίτηση για νέα άδεια παραµονής απορρίφθηκε, και η αναφέρουσα κατέληξε στη διαδικασία χορήγησης ασύλου. Η αναφέρουσα διαθέτει άδεια εργασίας και εργάζεται υπό καθεστώς µερικής απασχόλησης. Σύµφωνα µε την Υπηρεσία Αλλοδαπών του δήµου Neckarsulm όπου ανήκει, δεν δικαιούται να παραµείνει στη Γερµανία και πρέπει να φύγει. Ο γιος της αναφέρουσας πάσχει από διαταραχή ελλειµµατικής προσοχής υπερκινητικότητας (ADHD) και χρειάζεται πολύ εντατική φαρµακευτική, θεραπευτική και εκπαιδευτική επίβλεψη. Η αναφέρουσα φοβάται ότι οι γερµανικές αρχές επιθυµούν να απελάσουν την ίδια και τον γιο της στη Ρουµανία και ότι θέλουν να το πράξουν σύντοµα, διότι η Γερµανία θα σταµατήσει να λαµβάνει πόρους από την ΕΕ (χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις από την αναφέρουσα) από τον Ιούλιο και µετά. Η αναφέρουσα παραπέµπει στις διατάξεις της οδηγίας 2004/38/ΕΚ σχετικά µε το δικαίωµα των πολιτών της Ένωσης και των µελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαµένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών µελών και ζητεί τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η αναφέρουσα παραπέµπει στις διατάξεις της οδηγίας 2004/38/ΕΚ σχετικά µε το δικαίωµα των πολιτών της Ένωσης και των µελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαµένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών µελών και ζητεί τη βοήθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 8 Ιουλίου Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει CM\ doc PE v01-00 Eνωµένη στην πολυµορφία

2 πληροφορίες (άρθρο 202 παράγραφος 6 του Κανονισµού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 20 Απριλίου 2012 Η αναφέρουσα διαµαρτύρεται για το γεγονός ότι δεν της χορηγείται άδεια διαµονής στη Γερµανία. Η αναφέρουσα και ο γιος της είναι πολίτες ρουµανικής ιθαγένειας και διαµένουν στη Γερµανία από τον Ιούλιο του Τον Αύγουστο του 2007, η αναφέρουσα απέκτησε άδεια διαµονής από τις διοικητικές αρχές της πόλης Pirmasens. Τον εκέµβριο του 2009, η αναφέρουσα παντρεύτηκε µε πολίτη γερµανικής ιθαγένειας ωστόσο, ο γάµος λύθηκε τον Ιανουάριο του Οι διοικητικές αρχές του Pirmasens αποφάσισαν να της αφαιρέσουν την άδεια διαµονής τον Σεπτέµβριο του 2009 και η εν λόγω απόφαση τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο του Κατά τα τέλη Απριλίου του 2011 η αναφέρουσα έφυγε από τη Γερµανία και επέστρεψε στη Ρουµανία όπου και εξέδωσε νέα διαβατήρια τόσο για τον εαυτό της όσο και για τον γιο της. Η αναφέρουσα επέστρεψε στη Γερµανία κατά τα τέλη Μαΐου του Τον Αύγουστο του 2011, οι διοικητικές αρχές της πόλης Neckarsulm εξέδωσαν απόφαση βάσει της οποίας ζητούσαν από την αναφέρουσα να εγκαταλείψει τη Γερµανία υπό την απειλή της απέλασης σε περίπτωση µη συµµόρφωσης µε την εν λόγω απόφαση. Επί του παρόντος, υπάρχει µια δικαστική υπόθεση που εκκρεµεί ενώπιον του διοικητικού δικαστηρίου της Στουτγάρδης. Παράλληλα, η αστυνοµικές αρχές της Neckarsulm κίνησαν έρευνες κατά της αναφέρουσας λόγω παράνοµης διαµονής στη Γερµανία. Τα διαβατήρια της αναφέρουσας και του γιου της παρακρατούνται από τις γερµανικές αρχές. Το διοικητικό δικαστήριο της Heilbronn ανέστειλε τη δίκη έως ότου εκδοθεί η απόφαση του διοικητικού δικαστηρίου της Στουτγάρδης. Επί του παρόντος, η αναφέρουσα είναι εγγεγραµµένη ως αιτούσα άσυλο. Τόσο η αναφέρουσα όσο και ο γιος της είναι καλυµµένοι από άποψη ιατρικής περίθαλψης. Η αναφέρουσα χρειάστηκε να νοσηλευτεί στο νοσοκοµείο από τα τέλη Αυγούστου του 2009 έως τις αρχές Οκτωβρίου του 2009 καθώς και από τις αρχές Φεβρουαρίου έως τις αρχές Μαρτίου του Επί του παρόντος, η αναφέρουσα δεν είναι σε θέση να εργαστεί και της έχει χορηγηθεί ιατρική βεβαίωση επ' αυτού. Ο 14χρονος γιος της αναφέρουσας πάσχει από διαταραχή ελλειµµατικής προσοχής υπερκινητικότητας καθώς και από θυρεοειδίτιδα Hashimoto (νοσηλεύτηκε από τα τέλη Αυγούστου έως τον εκέµβριο του 2009, διάστηµα κατά το οποίο του χορηγήθηκε η απαιτούµενη θεραπεία ) και χρήζει εντατικής ιατρικής και εκπαιδευτικής παρακολούθησης η οποία δεν του παρέχεται στη Ρουµανία. Επί του παρόντος, παρακολουθεί ειδικά εκπαιδευτικά µαθήµατα. Από τις 15 Αυγούστου 2010 έως τα τέλη Απριλίου του 2011 η αναφέρουσα απασχολείτο στην εταιρεία Sudring λαµβάνοντας, αρχικά, µηνιαίο µισθό που ανερχόταν σε 400 ευρώ και αργότερα, από τον Ιανουάριο του 2011, µισθό ύψους 150 ευρώ. Από τις 2 Νοεµβρίου 2011, η αναφέρουσα άρχισε να απασχολείται στην εταιρεία Demi Dientleistungen, εργασία για την οποία αµειβόταν µε 400 ευρώ τον µήνα. Ωστόσο, από τις 31 Μαρτίου 2012 έχει απολυθεί παρά το γεγονός ότι ήταν άρρωστη. Επί του παρόντος, εναπόκειται στο εθνικό δικαστήριο ενώπιον του οποίου εκκρεµεί η δικαστική υπόθεση να εξετάσει λεπτοµερώς την κατάσταση λαµβάνοντας υπόψη όλες τις ιδιαιτερότητες. Το εθνικό δικαστήριο οφείλει, στο µέτρο που κατά το δίκαιο της ηµεδαπής έχει περιθώριο εκτιµήσεως, να ερµηνεύσει και να εφαρµόσει το εθνικό δίκαιο σύµφωνα µε τις επιταγές του δικαίου της ΕΕ. Αν δεν είναι δυνατή τέτοια σύµφωνη εφαρµογή, το εθνικό δικαστήριο οφείλει να εφαρµόσει στο ακέραιο το δίκαιο της ΕΕ και να προστατεύσει τα δικαιώµατα που το τελευταίο παρέχει στους ιδιώτες, δικαιώµατα τα οποία µπορούν να επικαλεστούν δικαστικώς και που τα εθνικά δικαστήρια οφείλουν τα διαφυλάττουν PE v /6 CM\ doc

3 αφήνοντας εν ανάγκη ανεφάρµοστη οποιασδήποτε αντίθετη διάταξη του εσωτερικού δικαίου. Το άρθρο 21 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) 1 ορίζει ότι κάθε πολίτης της Ένωσης έχει δικαίωµα να κυκλοφορεί και να διαµένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών µελών, υπό την επιφύλαξη των περιορισµών και µε τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες και στις διατάξεις που θεσπίζονται για την εφαρµογή τους. Το άρθρο 45 της ΣΛΕΕ προβλέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζοµένων. Τόσο το άρθρο 21 όσο και το άρθρο 45 της ΣΛEΕ εφαρµόζονται άµεσα στα κράτη µέλη. Οι συναφείς περιορισµοί και προϋποθέσεις προβλέπονται στην οδηγία 2004/38/ΕΚ σχετικά µε δικαίωµα των πολιτών της Ένωσης και των µελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαµένουν στην επικράτεια των κρατών µελών (οδηγία) 2. Ο κανονισµός 492/2011 που αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζοµένων στο εσωτερικό της Ένωσης 3 ορίζει τις συνθήκες απασχόλησης και ίσης µεταχείρισης των εργαζοµένων καθώς και των µελών των οικογενειών τους. Σύµφωνα µε την οδηγία, οι πολίτες της Ένωσης έχουν το δικαίωµα να διαµένουν στο έδαφος άλλου κράτους µέλους για χρονικό διάστηµα έως τρεις µήνες χωρίς κανένα όρο ή διατύπωση πέραν της απαίτησης κατοχής ισχύοντος δελτίου ταυτότητας ή διαβατηρίου. Έχουν το δικαίωµα να διαµένουν για διάστηµα µεγαλύτερο των τριών µηνών εάν οι ίδιοι, ή το µέλος της οικογένειας που συνοδεύουν ή πάνε να συναντήσουν είναι µισθωτοί ή µη µισθωτοί εργαζόµενοι στο κράτος µέλος υποδοχής ή αν είναι οικονοµικώς µη ενεργά πρόσωπα ή σπουδαστές που διαθέτουν επαρκείς πόρους έτσι ώστε να µην επιβαρύνουν το σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας καθώς και πλήρη ασφαλιστική κάλυψη ασθενείας στο κράτος µέλος υποδοχής. Η αναφέρουσα δεν έχει δικαίωµα διαµονής βάσει του άρθρου 7 παράγραφος 1 στοιχείο β της οδηγίας. Επιπλέον, το γεγονός ότι ήταν παντρεµένη µε γερµανό πολίτη που κατοικούσε στη Γερµανία δεν της επιτρέπει να ασκήσει το δικαίωµα διαµονής 4. Ούτε λόγω του παιδιού της, βάσει της οδηγίας 2004/38/ΕΚ, θα µπορούσε να ασκήσει το εν λόγω δικαίωµα: η πρόσβαση σε καλύτερη ιατρική και εκπαιδευτική παρακολούθηση σε συγκεκριµένο κράτος µέλος της Ένωσης δεν στοιχειοθετεί αυτή καθεαυτή δικαίωµα διαµονής, όπως ισχυρίζεται η αναφέρουσα. Προκύπτει ότι οι εθνικές αρχές παρακρατούν τα διαβατήριά της αναφέρουσας και του γιου της εδώ και µήνες, γεγονός που εγείρει αµφιβολίες ως προς την αναλογικότητα του εν λόγω µέτρου. Στην υπόθεση C-34/09 Zambrano, το Ευρωπαϊκό ικαστήριο χορήγησε το δικαίωµα διαµονής σε γονείς που ήταν υπήκοοι τρίτου κράτους λόγω της υπηκοότητας της ΕΕ των ανήλικων τέκνων τους 5. Ωστόσο, στην υπόθεση Zambrano, τα παιδιά θα Η πιο πρόσφατη, µη νοµικώς δεσµευτική έκδοση: Ο σύζυγός της δεν έχει ασκήσει ποτέ το δικαίωµα ελεύθερης κυκλοφορίας δεν έχει διαµείνει σε άλλο κράτος µέλος για να χρειαστεί να επιστρέψει έπειτα στη Γερµανία. 5 Απόφαση του δικαστηρίου της 8ης Μαρτίου 2011 στην υπόθεση C-34/09 Zambrano, η οποία επιβεβαιώθηκε µε την απόφαση του δικαστηρίου της 15ης Νοέµβριου 2011 στην υπόθεση C-256/11 Dereci και λοιποί. CM\ doc 3/6 PE v01-00

4 εµποδίζονταν να απολαύσουν, κατά το ουσιώδες µέρος τους, τα δικαιώµατα που είχαν αποκτήσει µε την ιδιότητα του πολίτη της ΕΕ, καθώς θα αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ύπαρξη του δικαιώµατος διαµονής θα µπορούσε να βασιστεί στο γεγονός ότι η αναφέρουσα είναι επί του παρόντος εργαζόµενη (ή αναζητεί εργασία). Σύµφωνα µε το άρθρο 7 της οδηγίας 2004/38, όλοι οι πολίτες της ΕΕ έχουν δικαίωµα διαµονής στην επικράτεια άλλου κράτους µέλους για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο των τριών µηνών εφόσον, µεταξύ άλλων, είναι µισθωτοί ή µη µισθωτοί εργαζόµενοι. Το δικαίωµα διαµονής ισχύει και για τα µέλη της οικογενείας των εν λόγω προσώπων. Οι πολίτες της ΕΕ που αναζητούν εργασία στο κράτος µέλος υποδοχής καθώς και τα µέλη της οικογενείας τους δικαιούνται επίσης να διαµένουν στο εν λόγω κράτος. Σύµφωνα µε το άρθρο 24 παράγραφος 1 της οδηγίας 2004/38/ΕΚ, όλοι οι πολίτες της Ένωσης που διαµένουν στην επικράτεια του κράτους µέλους υποδοχής βάσει της παρούσας οδηγίας απολαύουν ίσης µεταχείρισης σε σύγκριση µε τους ηµεδαπούς της Γερµανίας. Σύµφωνα µε το άρθρο 7 του κανονισµού 492/2011, ο εργαζόµενος υπήκοος ενός κράτους µέλους δεν δύναται στην επικράτεια των άλλων κρατών µελών να έχει, λόγω της ιθαγενείας του, διαφορετική µεταχείριση από τους ηµεδαπούς εργαζοµένους ως προς τους όρους απασχόλησης και εργασίας, ιδίως όσον αφορά την αµοιβή, την απόλυση και, αν καταστεί άνεργος, την επαγγελµατική επανένταξη ή την επαναπασχόληση. Απολαύει των ίδιων κοινωνικών και φορολογικών πλεονεκτηµάτων µε τους ηµεδαπούς εργαζοµένους και δικαιούται εξίσου να φοιτά στις επαγγελµατικές σχολές και στα κέντρα επαναπροσαρµογής και επανεκπαίδευσης. Σε περίπτωση που το πρόσωπο εργαζόταν στο κράτος µέλος υποδοχής και κατέστη άνεργο, διατηρεί, υπό ορισµένες προϋποθέσεις, την ιδιότητα του εργαζοµένου, η οποία του επιτρέπει να απολαµβάνει ίση µεταχείριση µε τους ηµεδαπούς του κράτους µέλους υποδοχής. Οι προϋποθέσεις διατήρησης της ιδιότητας του εργαζοµένου προβλέπονται επίσης στο άρθρο 7 της οδηγίας 2004/38 και είναι οι ακόλουθες: το πρόσωπο είναι προσωρινά ανίκανο προς εργασία εξαιτίας ασθενείας ή ατυχήµατος ή έχει καταγραφεί δεόντως ως ακουσίως άνεργος και ως πρόσωπο το οποίο αναζητεί εργασία στην αρµόδια υπηρεσία απασχόλησης. Αν ο ενδιαφερόµενος έχει εργαστεί στο κράτος µέλος υποδοχής για διάστηµα µικρότερο του ενός έτους, δικαιούται να διατηρήσει την ιδιότητα του εργαζοµένου τουλάχιστον για διάστηµα 6 µηνών (το πραγµατικό χρονικό διάστηµα εξαρτάται από την εκάστοτε εθνική νοµοθεσία) αν έχει εργαστεί για διάστηµα µεγαλύτερο του ενός έτους, η παράταση του διαστήµατος διατήρησης της ιδιότητας του εργαζοµένου για διάστηµα πέραν των 6 µηνών εξαρτάται από τις εθνικές προϋποθέσεις που ισχύουν για τη διατήρηση της ιδιότητας του αναζητούντος εργασία βάσει της αρµόδιας υπηρεσίας απασχόλησης και πρέπει να του δοθεί εύλογο χρονικό περιθώριο ώστε να µπορέσει να επανενταχθεί στην αγορά εργασίας. Αν ο ενδιαφερόµενος αναζητεί εργασία, δικαιούται να διαµείνει στη Γερµανία για εύλογο χρονικό διάστηµα για την εξεύρεση εργασίας (το οποίο υπολογίζεται γενικώς σε τουλάχιστον 6 µήνες). Μετά την παρέλευση τριών µηνών διαµονής, µπορεί να του ζητηθεί από τις σχετικές εθνικές αρχές να προσκοµίσει έγγραφα που να αποδεικνύουν ότι όντως αναζητεί εργασία (για παράδειγµα αιτήσεις που έχει αποστείλει σε εν δυνάµει εργοδότες, βιογραφικά σηµειώµατα κ.λπ.) και, αν διαµείνει για διάστηµα µεγαλύτερο των 6 µηνών, µπορεί να κληθεί να αποδείξει ότι συνεχίζει να αναζητεί εργασία και ότι έχει πραγµατικές πιθανότητες να προσληφθεί (για παράδειγµα προσφερόµενες θέσεις εργασίας που αντιστοιχούν στα προσόντα του ενδιαφεροµένου, ενέργειες στις οποίες έχει προβεί για την πρόσληψη κ.λπ.). PE v /6 CM\ doc

5 Σύµφωνα µε το άρθρο 24 παράγραφος 2 της οδηγίας 2004/38/ΕΚ οι αναζητούντες εργασία δεν έχουν δικαίωµα σε κοινωνικές παροχές. Βάσει του άρθρου 14 παράγραφος 4 της οδηγίας 2004/38, οι µισθωτοί, οι µη µισθωτοί και οι αναζητούντες εργασία δεν µπορούν να απελαθούν επ' ουδενί από το κράτος µέλος υποδοχής. Ο όρος «µισθωτός» έχει συγκεκριµένη έννοια σύµφωνα µε το δίκαιο της ΕΕ και δεν δύναται να οριστεί σε εθνικό επίπεδο ούτε να ερµηνευτεί περιοριστικά. Καλύπτει κάθε πρόσωπο που αναλαµβάνει οποιαδήποτε γνήσια και πραγµατική εργασία για την οποία πληρώνεται υπό την καθοδήγηση κάποιου άλλου. Το γεγονός ότι ένα πρόσωπο έχει περιορισµένο εισόδηµα δεν το εµποδίζει να θεωρείται εργαζόµενος, ενώ τα ωφελήµατα σε είδος θεωρούνται επίσης αµοιβή. Το βασικό κριτήριο για να αποφασιστεί εάν ένα πρόσωπο είναι µισθωτός εργαζόµενος είναι η ίδια η φύση της εργασίας. Ο ενδιαφερόµενος πρέπει να ασκεί δραστηριότητα οικονοµικής αξίας η οποία να είναι αποτελεσµατική και γνήσια, εκτός από τις δραστηριότητες που πραγµατοποιούνται σε τόσο µικρή κλίµακα ώστε να θεωρείται ότι έχουν αµιγώς περιθωριακό και συµπληρωµατικό χαρακτήρα. Η µικρής διάρκειας απασχόληση, οι περιορισµένες ώρες εργασίας ή η χαµηλή παραγωγικότητα δεν µπορούν να στερήσουν από έναν πολίτη της ΕΕ την ιδιότητα του διακινούµενου εργαζόµενου της ΕΕ. Πρέπει να λαµβάνονται υπόψη όλες οι περιστάσεις της υπόθεσης που αφορούν τη φύση της δραστηριότητας και τη σχέση εργασίας. Οι εργαζόµενοι µε µερική απασχόληση, οι ασκούµενοι και οι απασχολούµενοι ως au pair εµπίπτουν στον ορισµό της ΕΕ, εάν η δραστηριότητά τους είναι πραγµατική και γνήσια. εν πρέπει να λαµβάνεται υπόψη η µικρή διάρκεια της απασχόλησης σε σχέση µε τη συνολική διάρκεια της διαµονής του ενδιαφερόµενου προσώπου στο κράτος µέλος υποδοχής 1. Εναπόκειται στις εθνικές αρχές να αξιολογούν κάθε υπόθεση µεµονωµένα. Επιπλέον, στο κεφάλαιο 1 του προαναφερθέντος κανονισµού 492/2011 προβλέπονται οι συνθήκες απασχόλησης και ίσης µεταχείρισης των µισθωτών και των οικογενειών τους. Βάσει του άρθρου 10, τα τέκνα υπηκόου κράτους µέλους που απασχολείται ή έχει απασχοληθεί κατά το παρελθόν στην επικράτεια του κράτους µέλους υποδοχής έχουν δικαίωµα στην εκπαίδευση υπό τις ίδιες προϋποθέσεις µε τα τέκνα των ηµεδαπών. Σύµφωνα µε τη νοµολογία του ικαστηρίου της ΕΕ 2 η συγκεκριµένη διάταξη πρέπει να ερµηνευτεί κατά τρόπο που να παρέχει στο παιδί το δικαίωµα να συνεχίσει την εκπαίδευσή του και στον γονέα, ο οποίος είναι ο κύριος κηδεµόνας, το δικαίωµα να διαµένει µε το παιδί του παρ όλο που δεν είναι πλέον διακινούµενος εργαζόµενος στο οικείο κράτος µέλος. Η άσκηση του εν λόγω δικαιώµατος δεν δύναται να εξαρτάται από το αν ο ενδιαφερόµενος διαθέτει επαρκείς πόρους ή πλήρη ασφαλιστική κάλυψη ασθενείας. Συµπέρασµα Η Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος τις πρόσθετες πληροφορίες που έλαβε από την αναφέρουσα. Εν τω µεταξύ, ζητεί από την Επιτροπή Αναφορών να ρωτήσει την αναφέρουσα 1 Όσον αφορά τον όρο «µισθωτός», η νοµολογία του Ευρωπαϊκού ικαστηρίου είναι πλούσια - για περισσότερες λεπτοµέρειες βλ. την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συµβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Επιβεβαίωση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζοµένων: δικαιώµατα και σηµαντικές εξελίξεις, COM(2010)373 τελικό, , 2 παραδείγµατος χάριν οι υποθέσεις Baumbast (C-413/99) και Ibrahim (C-310/08) CM\ doc 5/6 PE v01-00

6 κατά πόσο επιθυµεί να αποκαλυφθούν τα προσωπικά της στοιχεία στο πλαίσιο της επικοινωνίας που ενδέχεται να έχει η Επιτροπή µε τις εθνικές αρχές προκειµένου να ζητήσει περαιτέρω πληροφορίες για την υπόθεσή της. PE v /6 CM\ doc