ηνηρεία εμέιημεο θαη ζπζηεκαηηθήο ησλ Σεηξαπόδσλ

Transcript

1 ηνηρεία εμέιημεο θαη ζπζηεκαηηθήο ησλ Σεηξαπόδσλ καδί κε Κξηηήξηα θαη πξαθηηθνύο ηξόπνπο αλαγλώξηζήο ηνπο Πέηξνο Λπκπεξάθεο Μνπζείν Φπζηθήο Ηζηνξίαο Κξήηεο Παλεπηζηήκην Κξήηεο

2 Βαζκνί ζπγγέλεηαο Θειαζηηθά Δξπεηά Πνπιηά Ακθίβηα

3 Archosauria Proterochapmsia Erythrosuchia Proterosuchia Prolacertiformes Trilophosauria Rhynchosauria Choristodera Placodontia Αιιά έρνκε πνιύ δξόκν κέρξη ηε κνλνθπιεηηθόηεηα ησλ ΠΟΤΛΗΩΝ Dinosauria Pterosauria Lagosuchis Ornithosuchidae Euparkeria Parasuchia Aetosauria Rauisuchia Crocodylomorpha Eoraptor Herrerasauridae Ceratosauria Tetanurae Torvosauridae Spinosauridae Allosauroidea Coelurosauria Ornitholestes Compsognathidae Alvarezsauridae Ornithomimidae Therizinosauridae Tyrannosauroidea Maniraptora Oviraptorosauria Dromaeosauridae Troodontidae Aves (birds) Archaeopteryx Confuciusornithidae Enantiornithes Euornithes (true birds) Patagopteryx Hesperornithiformes Ichthyornithiformes Neornithes (modern birds)

4 ύγρξνλε νκαδνπνίεζε ησλ Πνπιηώλ

5 Δμειηθηηθή Πνξεία Πνπιηώλ Υπάρχουν εδώ και περίπου 180 εκ. χρόνια. Οι πρόγονοι φτάνουν τα 225εκ. χρόνια. Σταδιακά αυτοί οι πρόγονοι απόκτηςαν: Ελαφρότερα οςτά - 3 δάκτυλα ςτα πρόςθια άκρα Ανάπτυξη ςτζρνου (+ τρόπιδα) Πουπουλόμορφεσ καταςκευζσ ςτο ςώμα Ευλφγιςτοι καρποί και φτερά με ελάςματα και άξονα Όταν οι βραχίονεσ ζφθαςαν ςε μήκοσ τουλάχιςτον το αντίςτοιχο των ποδιών και τα φτερά ζγιναν μακρφτερα και ικανά για πτήςη μιλάμε για AVES = ΠΤΗΝΑ Όλα τα ανίκανα για πτήςη ςημερινά πουλιά προήλθαν από ιπτάμενουσ προγόνουσ Φηεξνύγα (Πηέξπμ) Φηεξό Πνύπνπιν (Πηίιν)

6 Υαξαθηεξηζηηθά ησλ Πνπιηώλ Ελδνζεξκία: Έρνπλ ηεηξάρσξε θαξδηά (νκνηόηεηα κε ζειαζηηθά θαη δεηλόζαπξνπο). Πνύπνπια θαη θηεξά: Καιύπηνπλ ην δέξκα γηα ζεξκνξύζκηζε θαη πηήζε. Δίλαη εμειηθηηθά νκόινγα κε ηα ιέπηα ησλ εξπεηώλ. Φηεξνύγεο (Πηέξπγεο): Έλα δεύγνο άθξσλ πνπ δίλεη ηελ ηθαλόηεηα γηα πέηαγκα. Πόδηα: έλα δεύγνο άθξσλ κε ιέπηα νκόινγα κ' απηά ησλ εξπεηώλ. Ράκθνο: Έλα δεύγνο πξνεθηεηλόκελσλ θεξάηηλσλ πιαθώλ παξόκνηεο κ' απηέο ησλ εξπεηώλ ρσξίο όκσο δόληηα ζηα ζύγρξνλα είδε. Φσλή: επηηπγράλεηαη ράξηο ζε κηα ζύξηγγα ζην θάησ κέξνο ηεο ηξαρείαο. Άιια: Αεξόζαθνη (ζάιακνη πνπ επηθνηλσλνύλ κε ηνπο πλεύκνλεο θαη γεκίδνπλ αέξα γηα ειάηησζε ηνπ εηδηθνύ βάξνπο), ειαθξύο θαη πνξώδεο (θνίινο) ζθειεηόο αιιά δπλαηόο κε πξνζαξκνγέο γηα ηελ πηήζε (ζπλνζηέσζε ζε νξηζκέλεο ζέζεηο αληί γηα αξζξώζεηο, ηξόπηδα ζηα Νεόγλαζα), γελλνύλ απγά (επθνιία πηήζεο). Ο ιαηκόο ηνπο κπνξεί λα έρεη από 11 σο 25 ζπνλδύινπο ζε ζρέζε κε ηα ζειαζηηθά πνύ έρνπλ πάληνηε 7 (αθόκα θαη ε θακεινπάξδαιε).

7 Υαξαθηεξηζηηθά Οκάδσλ Παιαηόγλαζα: Γελ έρνπλ ηξόπηδα θαη ηα άλσ άθξα είλαη θαηά θαλόλα αηξνθηθά ή απνπζηάδνπλ εληειώο Νεόγλαζα: Έρνπλ ηξόπηδα όπνπ πξνζθύνληαη νη ζσξαθηθνί κύεο (πέηαγκα) θαη γεληθά έρνπλ ηθαλόηεηα πεηάγκαηνο. ρεδόλ όια έρνπλ 4 δάθηπια (ζπλήζσο ην 1 πίζσ). Ζ ζπζηεκαηηθή ηνπο ζηεξίδεηαη ζηε κνξθνινγία αιιά ηδηαίηεξε ζεκαζία δίδεηαη ζηε δηακόξθσζε ησλ πνδηώλ θαη ηνπ ξάκθνπο. Σαμηλνκηθή αμία κπνξνύλ λα έρνπλ ην πέηαγκα, ην θειάεδεκα θαη ε νηθνινγία ηνπο. Mεγάιε πνηθηινκνξθία - ζπρλά κεγάιε δηαθνξνπνίεζε αλάκεζα ζηα κέιε κηαο ηάμεο ή κηαο νηθνγέλεηαο, κεξηθέο θνξέο θαη κέζα ζην ίδην ην γέλνο. Ζ ηξνθή θαη ν βηόηνπνο παίδνπλ ζεκαληηθό ξόιν ζηε δηαθνξνπνίεζε απηή πνπ αληαλαθιάηαη ζε ηδηαίηεξεο κνξθέο ηνπ ξάκθνπο, ηνπ ιαηκνύ, ησλ δαθηύισλ, ηνπ κεγέζνπο θ.ι.π.

8 Υαξαθηεξηζηηθά Παιαηόγλαζα Apteryx australis Casuarius casuarius Struthio camelus

9 πιήθηξν Νεόγλαζα - Πόδηα

10 Σαξζνί θαη ξάκθε Σ ΤΠΟ Ι ΣΑΡ Ο Τ Σ Ω Ν ΠΣ ΗΝΩ Ν Λε πιδω ηός ηαρζός με ε πέ ν δσζη λ ίγ ω ν κ ε ράηιν ω ν πλ ακ ώ ν - θολ ίδω ν ζηό πάν ω μέ ρος (Σηροσθιόμορθα κ σρίω ς ) Φ ολ ιδω ηός ηαρζός με ε πέ ν δσζη πολ λ ώ ν κ ε ράηιν ω ν πλ ακ ώ ν - θολ ίδω ν πάν ω - κ άηω (πολ λ ά ιε ρακ όμορθα κ αι τ αραδριοί) Ταρζός μικηός με ε πέ νδσζη λε πιδω ηή πάνω, θολιδω ηή κάηω (Π ε ριζηε ρόμορθα) Ταρζός με μορθή μπόηας με ε πέ νδσζη ζσνε τώ με νω ν μη ε πικαλσπηώ με νω ν ζηε ν όμακ ρω ν πλ ακ ώ ν (M us c ic apidae) Ταρζός μικηός : λε πιδω ηή ε πέ νδσζη πάνω

11 Anseriformes Cygnus olor Αδηάβξνρν πηέξσκα πνπ επηηπγράλεηαη ράξηο ην έθθξηκα ηνπ αλεπηπγκέλνπ νπξνππγηαθνύ ειαηώδε αδέλα. Σα 3 εκπξόο δάθηπια ηνπ πνδηνύ είλαη 'παιακνεηδή' Μαθξύο ιαηκόο, θνληή νπξά, θνληά πόδηα. Ράκθνο ζαλ θεξάηηλν έιαζκα, γεληθά πιαηύ εθηόο από ηηο ρήλεο θαη ηα ςαξνθάγα είδε. Anas platyrynchos Anser anser

12 Galliformes Αληζνδάθηπια, εδαθόβηα ζθαιηζηηθά ζπνξνθάγα θαη ζθνπιηθνθάγα. Ηζρπξό ξάκθνο ζηξακκέλν πξνο ηα θάησ, θνληέο ζηξνγγπιεκέλεο θηεξνύγεο. Σα αξζεληθά έρνπλ ζπρλά πιήθηξν. Αδέλεο έθθξηζεο ιαδηνύ. Ζ πιεηνλόηεηα ησλ εηδώλ δελ κεηαλαζηεύεη. Gallus gallus Alectoris chukar Centrocercus urophasianus

13 Pelecaniformes Έρνπλ καθξύ ιαηκό θαη δπλαηό θαη καθξύ ξάκθνο, ζπρλά κε ζάθν - κηα εηδίθεπζε ζηελ ςαξνθαγία. Καη ηα 4 δάθηπια ησλ πνδηώλ ηνπο είλαη ελσκέλα κε λεθηηθή κεκβξάλε νινπαιακνεηδή. Pelecanus onocrotalus Phalacrocorax aristotelis

14 Ciconiiformes Τδξνβαηηθά είδε πξνζαξκνζκέλα λα δνπλ θνληά ζην λεξό, όπνπ ηξέθνληαη θπξίσο κε ακθίβηα θαη ςάξηα αιιά ππάξρνπλ εληνκνθάγα θαη βελζνθάγα είδε (αιιά θαη ιίγα ρεξζόβηα). Γεληθά έρνπλ κεγάιν ξάκθνο κε δηάθνξεο πξνζαξκνγέο αλάινγα ην είδνο, καθξύ ιαηκό θαη πόδηα κε δάθηπια κεγάια (θαη ην πίζσ) θαη ειεύζεξα (ζε αξθεηά είδε ελώλνληαη κε θύζηε ζηε βάζε ηνπο). Γπκλό ην θάησ κέξνο ηεο (ηαξζν)θλήκεο, θνληή ζρεηηθά νπξά. Platalea leucorodia Ciconia ciconia Plegadis falcinellus Botaurus stellaris

15 Podicipediformes Πξνζαξκνγέο γηα θνιύκπη: ξάκθε ζρεηηθά καθξά, καθξύο ιαηκόο, θνληά θηεξά, πόδηα πίζσ από ην ζώκα θαη ζηα 4 δάθηπια λεθηηθνί ινβνί (lobate) δειαδή δελ ελώλνληαη κεηαμύ ηνπο. Πισηέο θσιηέο. Φνιηδσηόο ηαξζόο πιεπξηθά πεπιαηπζκέλνο. Podiceps cristatus Tachybaptus ruficollis Podiceps nigricollis

16 Falconiformes αξθνθάγα κε γακςά ηζρπξά ξάκθε, γακςά λύρηα ζηα δάθηπια, θαη ζπρλά, εθηόο από ηα γεξάθηα, πνύπνπια ρακειά ζηα πόδηα. Αληζνδάθηπια κε αληηηαθηό πίζσ δάθηπιν Ο ηαξζόο θνιηδσηόο. Έρνπλ γεληθά καθξέο θηεξνύγεο κε δηάθελα ζηηο άθξεο. Αδέλεο έθθξηζεο ιαδηνύ. Καηά νξηζκέλνπο απνηεινύλ δύν ηάμεηο ηα: Accipitriformes (Αεηνί, Γύπεο, Κίξθνη, Ιθηίλνη) θαη Falconiformes (Γεξάθηα). Σα γεξάθηα έρνπλ άθακπην ζώκα ιόγσ αγθπισκέλνπ ζσξαθηθνύ ζπνλδύινπ θαη νμύιεθηεο θηεξνύγεο Falco peregrinus Falco tinnunculus

17 Falconiformes (Accipitriformes) Gyps fulvus Gypaetus barbatus Circus aeruginosus Aquila chrysaetos

18 Charadriformes Scolopax rusticola Εηεξνγελήο νκάδα πνπ παξνπζηάδεη αλαηνκηθέο νκνηόηεηεο όπσο ηα ζπρλά καθξά ξάκθε, ην κηθξό (ή θαη θαζόινπ) πίζσ δάθηπιν θαη ηηο καθξέο θηεξνύγεο. Σξεηο νκάδεο Charadrii, Lari, Alcae Alcae Himantopus himantopus Charadrii: Πνπιηά κε καθξά πόδηα, καθξά θαη κπηεξά ξάκθε. Lari: ηζρπξά ξάκθε, θαη λεθηηθέο κεκβξάλεο πνπ ελώλνπλ ηα 3 δάθηπια εκπξόο (παιακνεηδή). Larus michahellis Larus audouinii Fratercula arctica

19 Columbiformes Streptoptelia turtur Μηθξά θεθάιηα ζε ζύγθξηζε κε ην ππόινηπν ζηξνπκπνπιό ζώκα, κηθξά πόδηα. Αληζνδάθηπια κε ιεηηνπξγηθό πίζσ δάθηπιν, θαη ιεπηδσην-θνιηδσηό ηαξζό. Κπξίσο ζπνξνθάγα. Μνλαδηθή ζηα πηελά ηθαλόηεηα λα πίλνπλ λεξό ξνπθώληαο ην, ρσξίο λα γπξίδνπλ ην θεθάιη. Μεξηθά λεζησηηθά είδε πνπ δελ πεηνύζαλ εμαθαλίζηεθαλ από ηνλ άλζξσπν (πρ. ληόληνο). Columba palumbus Dodo

20 Psittaciformes Anodorhynchus hyacinthinus Υαξαθηεξηζηηθά πνιύ ρνληξό θαη γακςό ξάκθνο κε κπώδε καζέια, πνπ βνεζά ζηελ θξνπηνθαγία - ζπνξνθαγία. Σα δάθηπια ησλ πνδηώλ είλαη 2 κπξνζηά θαη 2 πίζσ (Επγνδάθηπια). Ara macao

21 Strigiformes Tyto alba Νπθηόβηα αξπαθηηθά κε κεγάιν θεθάιη θαη κάηηα, ηα νπνία είλαη ηνπνζεηεκέλα κπξνζηά. Έρνπλ κηθξό αιιά γακςό θαη ηζρπξό ξάκθνο κε ζαξθώδεο θήξσκα, πνύπνπια ζηα πόδηα θαη ηα δάθηπια θαη κεγάια γακςά λύρηα θαη ζηα 4 δάθηπια. ρεδόλ δπγνδάθηπια κε δύν κπξνζηά, έλα πιάγηα πίζσ θαη ην εμσηεξηθό αληηζηξεπηό. Αζόξπβν πέηαγκα ράξηο ηα πνιύ ειαθξά θηεξά θαη εμαηξεηηθή αθνή. Bubo bubo

22 Apodiformes Δμεηδίθεπζε ζε ζπλερή θίλεζε θαη ηξνθή ζηνλ αέξα: καθξέο νμύιεθηεο θηεξνύγεο αλ θαη κε θνληό, αιιά ηζρπξό, βξαρίνλα. Αηξνθηθά θνληά πόδηα. Οη πεξηζζόηεξεο ηαρηάξεο έρνπλ θαη ηα 4 δάθηπια κπξνζηά αιιά κε ηθαλόηεηα θίλεζεο ησλ δύν αθξαίσλ 1,4 (πακπξνδάθηπια).tα θνιηκπξί δνπλ κόλν ζηελ ακεξηθαληθή ήπεηξν. Apus apus

23 Piciformes Έρνπλ πνιύ ηζρπξό θαη, γεληθά, ζρεηηθά καθξύ ξάκθνο. Επγνδάθηπια, ηα πόδηα έρνπλ δύν δάθηπια κπξνζηά, δύν πίζσ κε ηε κνλάδα 1 ζπλήζσο αληηηαρηή. Jynx torquilla

24 Coraciiformes Μηα εηεξνγελήο νκάδα κε ζπλήζσο πνιύρξσκα είδε κε κεγάια ξάκθε. Παξνπζηάδνπλ ζπγρώλεπζε ησλ δύν (2-3) ή θαη ησλ ηξηώλ κπξνζηηλώλ δαθηύισλ (πλδάθηπια) Coracias garrulus Upupa epops Merops apiaster Alcedo althis

25 Πνιύ πνηθηιόκνξθε ηάμε κε ηνπο πεξηζζόηεξνπο αληηπξνζώπνπο (πάλσ από ην 60%). ηε γεληθή πεξίπησζε έρνπλ 3 δάθηπια εκπξόο θαη 1 πίζσ θαιά αλαπηπγκέλν (αληζνδάθηπια). Σαξζόο ζπλήζσο ιεπηδσηόο, κεξηθέο θνξέο κε εληαίν ιέπη ζαλ κπόηα. Πξόθεηηαη γηα πηελά κηθξνύ ή κεζαίνπ κεγέζνπο πνπ έρνπλ πεξηνξίζεη ηνλ αξηζκό ζπνλδύισλ ζην ιαηκό. Όια είλαη ρεξζόβηα θαη κόλν ειάρηζηα είδε κπνξνύλ λα ηξαθνύλ ζην λεξό. Σα ξάκθε παξνπζηάδνπλ πνηθηινκνξθία αλάινγα κε ηελ δηαηξνθή ηνπο. Πνιύ θαιή ηθαλόηεηα θειαεδίζκαηνο αλαπηπγκέλε θπξίσο ζηα αξζεληθά. Passeriformes Alaudidae Galerida cristata Κπξίσο εδαθόβηα ζπνξνθάγα Hirundinidae Hirundo rustica Πξνζαξκνζκέλα γηα εληνκνθαγία ζε πηήζε: καθξέο νμύιεθηεο θηεξνύγεο

26 Passeriformes Laniidae Lanius excubitor γακςό ξάκθνο, «αξπαθηηθό» Motacilidae Motacila flava Muscicapidae Sylvia melanocephala Ράκθε κηθξά θαη ιεπηά: εληνκνθαγία Corvidae Corvus corax επξύ δηαηηνιόγην, κεγάιν κέγεζνο Fringillidae Loxia curvirostra Passeridae Passer domesticus ζπνξνθάγα κε ρνληξά ξάκθε

27 Βαζκνί ζπγγέλεηαο Θειαζηηθά Δξπεηά Πνπιηά Ακθίβηα

28 Θειαζηηθά πζηεκαηηθή Σαμηλόκεζε 1.Τθνκνηαμία Πξσηνζήξηα i. Σάμε Μνλνηξήκαηα: 2. Τθνκνηαμία Μεηαζήξηα i. Σάμε Μαξζηπνζαξθνθάγα ii. Σάμε Γηπξσηνδόληηα 3. Τθνκνηαμία Επζήξηα i. Σάμεηο... Πνηθηιόηεηα εηδώλ αλά νκάδα

29 ρέζεηο ησλ νκάδσλ

30 Γεληθά γλσξίζκαηα ζειαζηηθώλ Εώα νκνηόζεξκα κε θαξδηά ηεηξάρσξε. Ζ αλαπλνή γίλεηαη πάληα κε πλεύκνλεο. Σν δέξκα θέξεη πνιπάξηζκνπο αδέλεο θαη ηξίρεο. Σα λεαξά άηνκα ηξέθνληαη κε γάια πνπ εθθξίλεηαη από γαιαθηνγόλνπο αδέλεο. Έρνπλ 4 άθξα πξνζαξκνζκέλα ζην ηξέμηκν, βάδηζκα, αλαξξίρεζε, πήδεκα, ζθάςηκν, πέηαγκα ή θνιύκπη. Σα θεηώδε θαη ηα ζεηξελνεηδή δεπηεξνγελώο έραζαλ ηα δύν πίζσ άθξα. Ζ νπξά όηαλ έρεη ιεηηνπξγηθή ζεκαζία δηαθνξνπνηείηαη θαηάιιεια. Ζ θάησ ζηαγόλα απνηειείηαη από έλα κόλν θόθθαιν. ην κέζν απηί γίλεηαη πιήξεο ελζσκάησζε ησλ ηξηώλ νζηώλ πνπ ζηα άιια ζπνλδπισηά απνηεινύζαλ ηνλ πίζσ ινβό ηεο θάησ γλάζνπ. Σα δόληηα δηαθνξνπνηνύληαη αλάινγα κε ηνλ πξννξηζκό ηνπο. Γηαθξίλνληαη ζε θνπηήξεο, θπλόδνληεο, πξνγόκθηνπο θαη γνκθίνπο. Σηο πεξηζζόηεξεο θνξέο νη νδνληηθνί ηύπνη είλαη ραξαθηεξηζηηθνί γηα νηθνγέλεηεο, γέλε ή αθόκα θαη είδε. Ο αξηζκόο ησλ απρεληθώλ ζπνλδύισλ είλαη ζηαζεξόο, 7, αλεμάξηεηα από ην κήθνο ηνπ ιαηκνύ.

31 Γόληηα Οδνληηθόο ηύπνο

32 Πξσηνζήξηα Τθνκνηαμία Πξσηνζήξηα: Μνλνηξήκαηα Πεξηιακβάλεη ηα πην πξσηόγνλα ζειαζηηθά πνπ γελλνύλ απγά θαη έρνπλ κόλν κηα έμνδν ηνπ γελλεηηθνύ, πεπηηθνύ θαη απεθθξηηηθνύ ζπζηήκαηνο, ηελ ακάξα. ήκεξα δνπλ κόλν 6 είδε. Γελλνύλ 1-3 απγά. Σα λενγλά ηξέθνληαη κε γάια πνπ ξέεη όρη από ζειέο αιιά από πνιπάξηζκνπο πόξνπο πνπ βξίζθνληαη ζηελ θνηιηαθή επηθάλεηα. ΓΖΛΖΣΖΡΗΟ! Echidna Ornithorynchus

33 Μεηαζήξηα Τθνκνηαμία Μεηαζήξηα: Μαξζηπνζαξθνθάγα, Δηπξσηνδόληηα Σν έκβξπν ζε πξώηκν ζηάδην βγαίλεη από ηε κήηξα θαη ρεκεηνηαθηηθά νδεγείηαη ζε κηα γαιαθηηθή ζειή όπνπ θαη πξνζθνιιάηαη. Οη ζειέο βξίζθνληαη κέζα ζην κάξζηπν. Γη απηό ηα κεηαζήξηα νλνκάδνληαη θαη Μαξζηπνθόξα. ε θάζε κηζή ζηαγώλα ππάξρνπλ ζπλήζσο 4 γνκθίνη. Ενύλε ζηελ Απζηξαιία θαη ζηα γύξσ ηεο λεζηά θαη ζηελ Ακεξηθή. (Κπξίσο Νόηηα Ακεξηθή). Σα πεξηζζόηεξα είλαη εδαθόβηα δώα, άιια δνπλ πάλσ ζε δέληξα θαη άιια είλαη ακθίβηα. Κνάια «Λύθνο» ηεο Σαζκαλίαο Καγνπξώ

34 Δπζήξηα Έρνπλ πιαθνύληα. Σν έκβξπν αλαπηύζζεηαη πιήξσο κέζα ζηε κήηξα ηξεθόκελν κέζσ ηνπ πιαθνύληα από ην κεηξηθό άηνκν. Καηά ηε γέλλεζε ηα κηθξά είλαη αξθεηά αλαπηπγκέλα θαη ζε κεξηθέο πεξηπηώζεηο έρνπλ άκεζα ηθαλόηεηα θίλεζεο. ε θάζε κηζή ζηαγώλα ππάξρνπλ ζπλήζσο ηξεηο γνκθίνη

35 Σάμε Εληνκνθάγα Θειαζηηθά κηθξνύ κεγέζνπο, πνηθηιόκνξθα κε θνηλό ραξαθηεξηζηηθό ηηο επηκήθεηο επαίζζεηεο κύηεο. Σξέθνληαη θπξίσο κε έληνκα. Ο πην ζπλήζεο νδνληηθό ηύπνο είλαη: Erinaceus Talpa Crocidura

36 Σάμε Μαθξνζθειηδνεηδή Μηθξά πνληηθόκνξθα ζειαζηηθά κε ραξαθηεξηζηηθά καθξύ ξύγρνο. Μέρξη πξόζθαηα θαηαηάζζνληαλ ζηα εληνκνθάγα ιόγσ ηεο νκνηόηεηαο ηνπ ηξόπνπ δηαβίσζήο ηνπο. Σάμε Δεξκόπηεξα Πνιύ κηθξή νκάδα πνπ βξίζθεηαη ζηε ΝΑ Αζία. Μέρξη πξόηηλνο ζεσξείην όηη ζπγγέλεπαλ κε ηα πξσηεύνληα (νλνκάδνληαλ ηπηάκελνη ιεκνύξηνη) αιιά ζύκθσλα κε λεώηεξα ζηνηρεία απνηεινύλ αδειθό ηάμνλ ησλ ρεηξνπηέξσλ.

37 Σάμε Υεηξόπηεξα Ζ δεύηεξε ζε αξηζκό εηδώλ ηάμε ησλ ζειαζηηθώλ: λπρηεξίδεο. Δίλαη ηα κόλα ζειαζηηθά πνπ έρνπλ ηθαλόηεηα ελεξγεηηθήο πηήζεο. Έρνπλ 5 δάθηπια ζηα εκπξόο άθξα, θαη ππνζηεξίδνπλ ηηο δεξκαηώδεηο πηέξπγεο. Με ηηο πηέξπγεο είλαη ελζσκαησκέλα θαη ηα πίζσ άθξα πνπ έρνπλ κηθξό κέγεζνο θαη ζπλήζσο ε νπξά. ην ζηέξλν έρνπλ ηξόπηδα, όπσο θαη ηα πηελά, γηα ηελ πξόζθπζε ησλ ζσξαθηθώλ κπώλ. Έρνπλ αλαπηπγκέλνπο θνπηήξεο θαη θπλόδνληεο. Δμαπιώλνληαη ζε όιν ηνλ θόζκν. Γηαθξίλνληαη ζε εληνκνθάγεο, θπηνθάγεο θαη αηκνβόξεο, θαη είλαη θπξίσο λπρηόβηα δώα. Μεγαρεηξόπηεξα Rhinolophus Myotis Αηκνβόξα Desmodus

38 Σάμε Σξσθηηθά Ζ κεγαιύηεξε ζε αξηζκό ηάμε ησλ ζειαζηηθώλ. Έρνπλ κηθξό κέγεζνο από 5cm κέρξη 120cm. Έρνπλ 5 δάθηπια ζε θάζε άθξν. Φέξνπλ έλα θνπηήξα ζε θάζε κηζό ηεο επάλσ θαη θάησ ζηαγώλαο. Γη απηό νλνκάδνληαη θαη απιόδνληα. Γελ έρνπλ θπλόδνληεο. 0δνληηθόο ηύπνο Castor Hystrix Sciurus Mus

39 Σάμε Λαγόκνξθα Μέγεζνο κηθξό κέρξη κεζαίν. Γάθηπια κε λύρηα. Οπξά θνληόρνληξε. ε θάζε κηζό ηεο πάλσ ζηαγώλαο έρνπλ δύν θνπηήξεο θαη γη απηό νλνκάδνληαη θαη δηπιόδνληα. Αληίζηνηρα ζηελ θάησ ζηαγώλα έρνπλ 1 θνπηήξα. Γελ έρνπλ θπλόδνληεο. 0 νδνληηθόο ηύπνο είλαη: Lepus Oryctolagus

40 Σάμε Νσδά Τπνπιαζκέλα δόληηα ζην κπξνζηηλό ηκήκα ησλ ζηαγώλσλ. Υακειή ζεξκνθξαζία ζώκαηνο. Bradypus Myrmecophaga Armadillo Σάμε Φνιηδσηά Manis Σν ζώκα ηνπο θαιύπηεηαη κε κεγάιεο επηθαιππηόκελεο θεξάηηλεο πιάθεο κε ειάρηζηεο ηξίρεο αλάκεζα. Orycteropus Σάμε σιελνδόληηα

41 Σάμε αξθνθάγα Κύξην ραξαθηεξηζηηθό νη πνιύ αλαπηπγκέλνη θπλόδνληεο ρηζηόπνδα, Panthera Πηεξπγηόπνδα, Phoca Αξθνπδα, Ursus

42 Σάμε Κεηώδε Μέγεζνο κέηξην κέρξη πνιύ κεγάιν. ρήκα ζώκαηνο αηξαθηνεηδέο θαηάιιειν γηα θνιύκβεζε. Ζ θεθαιή είλαη κεγάιε θαη ζπλδέεηαη θαηλνκεληθά άκεζα κε ην ζώκα ρσξίο ηελ παξεκβνιή ιαηκνύ. Σα κπξνζηηλά άθξα έρνπλ κεηαζρεκαηηζηεί ζε πηεξύγηα. Σα πίζσ άθξα ιείπνπλ ηειείσο. Οπξά θαιά αλαπηπγκέλε. Σα δόληηα όηαλ ππάξρνπλ είλαη νκνηόκνξθα Όηαλ απνπζηάδνπλ ηειείσο (θάιαηλεο) αληηθαζηζηνύληαη από θεξάηηλα ειάζκαηα, ηηο κπαιαίλεο. Σξίρεο ππάξρνπλ κόλν ιίγεο ζην ξύγρνο. Οδνληνθήηε Physeter Οδνληνθήηε Tursiops Μπζηαθνθήηε Balaene

43 Σάμε Πξνβνζθηδσηά Loxodonta Υαξαθηεξηζηηθά είλαη ην κεγάιν κέγεζνο ηνπ θεθαιηνύ, ηα κεγάια θαη επίπεδα απηηά, ε ρνληξή επηδεξκίδα θαη νη ειάρηζηεο ηξίρεο. Σν πάλσ ρείινο ζρεκαηίδεη πξνβνζθίδα κε ηα ξνπζνύληα ζηελ άθξε ηνπ. Οη δύν πάλσ θνπηήξεο απνηεινύλ ηνπο γλσζηνύο ραπιηόδνληεο. Elephas

44 Σάμε Πεξηζζνδάθηπια Ceratotherium Εώα κεγάινπ κεγέζνπο. Σα πόδηα έρνπλ πάληνηε πεξηηηό αξηζκό δαθηύισλ. Equus Tapirus

45 Εώα κε πόδηα, πνπ θαηαιήγνπλ Σάμε Αξηηνδάθηπια πάληνηε ζε άξηην αξηζκό δαθηύισλ. Σα δάθηπια 2 ή ζπάληα 4 βξίζθνληαη κέζα ζε Τπόηαμε Υνηξόκνξθα Γελ θέξνπλ πνηέ θέξαηα ζην θεθάιη. Έρνπλ αλαπηπγκέλνπο θπξηνύο θπλόδνληεο. Sus θεξαηηλνπνηεκέλε νπιή. Camelus Τπόηαμε Σπιόπνδα Έρνπλ πόδηα καθξηά πνπ θαηαιήγνπλ ζε δάθηπια όρη κέζα ζε νπιή. ηελ πάλσ γλάζν ππάξρεη έλα δεπγάξη θνπηήξεο. Hippopotamus Giraffa Τπόηαμε Μεξπθαζηηθά Εώα πνπ έρνπλ ηελ ηθαλόηεηα λα αλακαζνύλ ηελ ηξνθή ηνπο. Σν ζηνκάρη ηνπο ρσξίδεηαη ζε ηέζζεξα ηκήκαηα. πλήζσο ην αξζεληθό θέξεη θέξαηα

46 Σάμε Αλαβαηόδνληα Γεληξνκπγαιέο. Μηθξά δεληξόβηα ζειαζηηθά πνπ παιαηόηεξα θαηαηάζζνληαλ ζηα εληνκνθάγα. Νεόηεξα ζηνηρεία δείρλνπλ όηη είλαη «αδειθή νκάδα» ησλ Πξσηεπόλησλ. Tupaia Σάμε Πξσηεύνληα Έρνπλ καθξηά άθξα κε πέληε δάθηπια ρσξηζηά. Ο αληίρεηξαο είλαη αληηηαθηόο. Σα κάηηα ηείλνπλ λα ηνπνζεηεζνύλ εκπξόο. Οη γνκθίνη θέξνπλ θπκάηηα. Ζ ηξνθή θπξίσο απνηειείηαη από θξνύηα θαη κηθξά δώα.

47 Σάμε Πξσηεύνληα Prosimii: Lemur Οη Πιαηύξξηλνη, πίζεθνη έρνπλ απνθιίλνληα ξνπζνύληα θαη δνπλ ζε δάζε ηεο Νόηηαο Ακεξηθήο. Οη Καηάξξηλνη έρνπλ ζπγθιίλνληα ξνπζνύληα, ζρεδόλ παξάιιεια, είλαη πίζεθνη ηνπ Παιαηνύ Κόζκνπ θαη πεξηιακβάλνπλ ηα πην εμειηγκέλα είδε πηζήθσλ όπσο ηνπο βαβνπίλνπο, ηνπο γνξίιιεο, ηνπο ρηκπαηδήδεο θαη ηνπο αλζξώπνπο. Tarsioideae: Tarsius Platyrrhini Catarrhini Laterally oriented nostrils Downward oriented nostrils More teeth (2133 or 2132) Fewer teeth (2123) Occasional claws No claws All arboreal Terrestrial and arboreal

48 Πξαθηηθνί ηξόπνη αλαγλώξηζεο Σάμε Μνλνηξήκαηα: Έρνπλ κόλν κία έμνδν γηα πεπηηθό, γελλεηηθό θαη απεθθξηηηθό ζύζηεκα. Τπάξρεη θεξάηηλν ξύγρνο. Τθνκνηαμία Μεηαζήξηα: Σα ζειπθά θέξνπλ κάξζηπν. Σάμε Μαξζηπνζαξθνθάγα: Τπάξρνπλ εθηόο από ηνλ κάξζηπν αλαπηπγκέλνη θπλόδνληεο. Σάμε Δηπξσηνδόληηα: εθηόο από ηνλ κάξζηπν ππάξρεη ζηελ θάησ γλάζν έλα δεπγάξη νξηδόληησλ θνπηήξσλ. Σάμε Εληνκνθάγα: Έρνπλ ξύγρνο επίκεθεο θηλεηό επαίζζεην. Σάμε Υεηξόπηεξα: Έρνπλ δεξκαηηθέο θηεξνύγεο θαηάιιειεο γηα ελεξγεηηθό πέηαγκα. Σάμε Σξσθηηθά: Έρνπλ ζηελ πάλσ ζηαγώλα έλα δεπγάξη αλαπηπγκέλσλ θνπηήξσλ. Σάμε Λαγόκνξθα: Έρνπλ ζηελ πάλσ ζηαγώλα δύν δεπγάξηα αλαπηπγκέλσλ θνπηήξσλ. Σάμε Νσδά: Γελ έρνπλ θνπηήξεο θαη θπλόδνληεο ή δελ έρνπλ θαζόινπ δόληηα. Σάμε Φνιηδσηά: Σν ζώκα θαιύπηεηαη ιείεο θεξάηηλεο θνιίδεο ηνπoζεηεκέλεο ζαλ θεξακίδηα. Γελ ππάξρνπλ δόληηα. Σάμε αξθνθάγα: Κπλόδνληεο αλαπηπγκέλνη Τπόηαμε Πηεξπγηόπνδα: Θαιάζζηα δώα. ώκα θαηάιιειν γηα θνιύκπη. Άθξα ηξνπνπνηεκέλα ζε πηεξύγηα. Τπόηαμε ρηζηόπνδα: Πόδηα ιεπηά ή δπλαηά. Σάμε Κεηώδε: Θαιάζζηα. ώκα αηξαθηνεηδέο. Γελ ππάξρνπλ ηα πίζσ άθξα. Οπξά πνιύ αλαπηπγκέλε. Τπόηαμε Οδνληνθεηώδε: Θαιάζζηα, αηξαθηνεηδέο ζώκα. ηαγώλεο κε δόληηα Τπόηαμε Μπζηαθνθεηώδε: Θαιάζζηα, αηξαθηνεηδέο ζώκα. ηαγώλεο ρσξίο δόληηα αιιά κε κπαιαίλεο. Σάμε Πξνβνζθηδσηά: Τπάξρεη πξνβνζθίδα. Οη θνπηήξεο ηεο πάλσ γλάζνπ ζρεκαηίδνπλ ραπιηόδνληεο. Σάμε Πεξηζζνδάθηπια: Σα άθξα θαηαιήγνπλ ζε πεξηηηό αξηζκό δαθηύισλ. Σάμε Αξηηνδάθηπια: Σα άθξα θαηαιήγνπλ ζε δπγό αξηζκό δαθηύισλ. Σάμε Πξσηεύνληα: Ύπαξμε αληηηαθηνύ δαθηύινπ. Σα κάηηα ηνπνζεηνύληαη πξνο ηα εκπξόο.