γραπτή εξέταση στo μάθημα ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΕΠΑΛ

Transcript

1 γραπτή εξέταση στo μάθημα ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΕΠΑΛ Τάξη: Γ ΕΠΑΛ Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητές: Κείμενο «Η διαφημιστική βαρβαρότητα της εποχής μας» 1. Η σημερινή επέκταση των διαφημίσεων σε μιαν επιφάνεια του κοινωνικού χώρου, αδιανόητη μερικές δεκαετίες πριν, και η επιθετικότητα αυτής της επέκτασης, που έχει λάβει τον χαρακτήρα βαθύτατης εισβολής τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό χώρο, μας επιτρέπουν να μιλάμε για διαφημιστική βία. 2. Η συχνότητα της διακοπής των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων από διαφημίσεις η πυκνότητα της (με ποικίλους τρόπους) ταυτόχρονα με τη ροή αυτών των προγραμμάτων άμεσης ή έμμεσης διαφήμισης το πλήθος των εκπομπών με σταθερό διαφημιστικό φόντο η μετατροπή των ποδοσφαιριστών και των αθλητών (ακόμη και των εθνικών ομάδων) σε κινητές διαφημίσεις η υπέρογκη μεγέθυνση των διαφημιστικών γιγαντοαφισών και η υπερκάλυψη από αυτές των υπαίθριων χώρων και πολλών δημοσίας χρήσεως κτιρίων η κατάληψη του μεγαλύτερου μέρους των εφημερίδων και των περιοδικών από διαφημίσεις και η μετατροπή τους, δια των ενθέτων διαφημιστικών φυλλαδίων που μεταφέρουν, σε διαφημιστικά οχήματα η σύγχυση των ορίων ανάμεσα στην είδηση και στη διαφήμιση η μετατροπή δημοσιογράφων σε διαφημιστές και διαφημιστών σε δημοσιογράφους η μεταβάπτιση της διαφημιστικής πράξης σε χορηγική πράξη και των διαφημίσεων σε «μηνύματα των χορηγών» με λίγα λόγια η ουσιαστική κατάλυση κάθε διαφημιστικής δεοντολογίας δηλώνει την εγκαθίδρυση στον χώρο της διαφήμισης ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, το οποίο επιβάλλει τις βουλήσεις του σ' ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής και ατομικής ζωής. 3. Τα περιστατικά της διαφημιστικής βίας που βιώνουμε καθημερινά συνθέτουν μια νέα βαρβαρότητα, τη διαφημιστική βαρβαρότητα, που αποτελεί το πλέον περίοπτο στοιχείο της βάρβαρης πλευράς της σύγχρονης οικονομίας. Και καθώς το στοιχείο αυτό, με την εγγενή (όπως αποδεικνύεται από την καταφανή πλέον αδυναμία ανάσχεσής του) αυξητική τάση, είναι ένα από τα τεκμήρια εκείνα που φαίνονται να διαψεύδουν τις ελπίδες όσων πιστεύουν ότι ο εξανθρωπισμός του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελευθερισμού είναι εφικτός, το διαφημιστικό μέλλον φαίνεται να διαγράφεται ακόμη ζοφερότερο. 4. Το πιο ανησυχητικό στο φαινόμενο που προσπαθώ να περιγράψω δεν είναι η βιαιότητα την οποία έχει αναπτύξει σήμερα η διαφήμιση είναι η ανοχή απέναντι σ' αυτό το βίαιο καθεστώς, η οποία, στον βαθμό που παραμένει σιωπηλή και δεν εκδηλώνει ουσιώδεις τάσεις δυσφορίας, ισοδυναμεί με πλήρη υποταγή. Αν μας έλεγαν πριν από μερικές δεκαετίες ότι η διαφήμιση θα έπαιρνε κάποτε τη μορφή που έχει σήμερα, θα είχαμε θεωρήσει την πρόβλεψη τερατώδη και την ενδεχόμενη επιβεβαίωσή της παραβίαση της ανθρώπινης φυσικότητας. Και όμως σήμερα φαινόμαστε να βιώνουμε αυτή την παραβίαση ως κάτι το φυσικό. Να διαθέτει άραγε ο ανθρώπινος οργανισμός απεριόριστα αποθέματα αντοχής; Ή μήπως βρισκόμαστε στην εποχή της μετάλλαξης του ανθρώπου σε ένα ον διαφορετικό; 5. Πάντως, αν βρισκόμαστε, η μετάλλαξη αυτή φαίνεται να πραγματοποιείται στην Ελλάδα με ρυθμούς ταχύτερους από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Αυτό δηλώνει η πρόσφατη πρωτοβουλία κάποιων δήμων να κατακλύσουν με θηριώδεις διαφημιστικούς κυλίνδρους τα ελάχιστα εναπομείναντα ελεύθερα σημεία της επικράτειάς του ενέργεια που έδωσε την αφορμή

2 για τη διατύπωση των παραπάνω σκέψεων. Επειδή η ενέργεια αυτή εκτός από τις πρακτικές συνέπειές της περιέχει και μια συμβολική σημασία, αξίζει να τη σχολιάσουμε. 6. Όλοι όσοι ζούμε στην Αθήνα αισθανόμαστε ότι η πόλη αυτή είναι ασφυκτική, επειδή πάσχει από έλλειψη ελεύθερου χώρου. Ενώ λοιπόν οι δήμοι θα έπρεπε με κάθε τρόπο να μεριμνούν για τη διευκόλυνση της κίνησης των κατοίκων και την ελάφρυνση του αναπνευστικού συστήματος της πρωτεύουσας ή τουλάχιστον για τη μη επιδείνωσή τους προβαίνουν με το στήσιμο των διαφημιστικών κυλίνδρων σε μιαν ενέργεια που έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: κάνει την κυκλοφορία προβληματικότερη και την αναπνοή της πόλης δυσκολότερη. Το επιχείρημα του δήμου γι' αυτή την ενέργεια θα πρέπει να διδάσκεται στο μάθημα της Λογικής: «Η απόφαση πάρθηκε, γιατί με τα έσοδα από την ενοικίαση των κυλίνδρων στους διαφημιζομένους θα βελτιώσουμε τις συνθήκες της ζωής των Αθηναίων». Με άλλα λόγια: «η επιδείνωση των συνθηκών της ζωής μας θα μας επιτρέψει να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη». 7. Όσο για το συμβολικό νόημα της απόφασης, βλέπουμε με αυτήν να επαληθεύεται στο πεδίο της νεοφιλελεύθερης αντίληψης για τη διαφήμιση η γνωστή ιστορία με τους ανθρώπους εκείνους που διακατέχονται τόσο από την επιθυμία του κέρδους, ώστε να πωλούν στον εχθρό τους το σκοινί με το οποίο αυτός θα τους κρεμάσει. Με τη διαφορά ότι καθώς τώρα ο εχθρός δεν υπάρχει, το σκοινί το πωλούν στον ίδιο τους τον εαυτό. (Διασκευή άρθρου του Νάσου Βαγενά από τον ημερήσιο τύπο, Εφημερίδα Το Βήμα, 2000) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να γράψετε την περίληψη του παραπάνω κειμένου σε λέξεις. Μονάδες 25 Β1. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η 2 η παράγραφος του κειμένου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 3 β) Ποια είναι η συλλογιστική πορεία της 2 ης παραγράφου; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 3 Β2. Ποια νοηματική σχέση δηλώνουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις: επειδή, ενώ, ή; (6 η παράγραφος). Μονάδες 3 Β3. Σε τι αποσκοπεί ο συντάκτης με τη χρήση α πληθυντικού προσώπου; Μονάδες 5 Β4. «Η συχνότητα της διακοπής των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων από διαφημίσεις.»: Να αναπτύξετε την παραπάνω πρόταση από το κείμενο που σας δίνεται επισημαίνοντας όμως τις θετικές συνέπειες αυτού του φαινομένου. Μονάδες 11 Β5. α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις από το κείμενο: εγγενή, τεκμήρια, βιώνουμε, περιέχει, αντίληψης. Μονάδες 5 β) Να γράψετε από ένα αντώνυμο για τις παρακάτω λέξεις από το κείμενο: ολοκληρωτικού, εφικτός, ενδεχόμενη, ελάφρυνση, επιτρέψει. Μονάδες 5

3 Γ. Παραγωγή λόγου Σε ένα άρθρο σας που θα δημοσιευτεί σε έντυπο που εκδίδεται από μια οργάνωση που προστατεύει τα δικαιώματα των καταναλωτών να εκθέσετε τις απόψεις σας για τις αρνητικές συνέπειες της διαφήμισης στη ζωή μας και να προτείνετε τρόπους με τους οποίους μπορούμε να τις αποφύγουμε ή, τουλάχιστον, να τις περιορίσουμε, επιδιώκοντας τη θεραπεία του προβλήματος. ( λέξεις) Μονάδες 40 Καλή επιτυχία

4 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ' ΕΠΑΛ Π αρατηρήσεις Α. Περίληψη Ο συντάκτης του κειμένου καταγγέλλει τον τρόπο με τον οποίο η διαφήμιση εισβάλλει στη ζωή του ανθρώπου, παραθέτοντας τεκμήρια αντλημένα από την τηλεόραση, τον κοινωνικό χώρο και τον Τύπο. Αρχικά με τα παραδείγματα επιβεβαιώνει την άποψη ότι η διαφήμιση παραβιάζει την δεοντολογία και καταπιέζει ψυχολογικά τους δέκτες. Επισημαίνει, επίσης, ότι το μέλλον θα είναι δυσοίωνο, αλλά και ότι εκλείπει η ανθρώπινη αντίδραση απέναντι στο βίαιο χαρακτήρα της διαφήμισης. Οι συγκεκριμένοι λογισμοί αφορμώνται από την απόφαση ορισμένων δήμων να επιτρέψουν την τοποθέτηση πελώριων διαφημίσεων σε όλα τα ελεύθερα μέρη τους. Αυτό, κυρίως, για την πόλη της Αθήνας, θα προκαλέσει την επιδείνωση της ήδη υποβαθμισμένης ποιότητας ζωής των πολιτών. Τέλος, τονίζει ότι η συνεχής επιδίωξη του κέδρους υποδαυλίζει ολόκληρο το κοινωνικό σύστημα. (120 λέξεις) Β1. α) Η 2 η παράγραφος αναπτύσσεται μόνο με παραδείγματα που αντλούνται από την καθημερινή εμπειρία. Παραθέτει παραδείγματα από την τηλεόραση, από την κοινωνική ζωή, από τον Τύπο και τους δημοσιογράφους. β) Η συλλογιστική πορεία της 2 ης παραγράφου είναι η επαγωγική, καθώς ξεκινά με συγκεκριμένα παραδείγματα που αφορούν τη διαφήμιση («Η συχνότητα της διακοπής μηνύματα των χορηγών») και καταλήγει σε ένα γενικό συμπέρασμα σχετικά με το βίαιο χαρακτήρα της διαφήμισης («με λίγα λόγια και ατομικής ζωής.»). Β2. Επειδή: δηλώνει αιτιολόγηση ενώ: δηλώνει αντίθεση ή: δηλώνει διάζευξη Β3. Το α πληθυντικό πρόσωπο χαρίζει έναν οικείο τόνο στο λόγο, τον κάνει πιο άμεσο, ζωντανό και παραστατικό, ενώ προσδίδει και καθολικότητα στο πρόβλημα φαινόμενο στο οποίο αναφέρεται ο συγγραφέας. Μάλιστα, καθώς θέτει και τον εαυτό του ως συμμέτοχο ή θύμα, δεν υποτιμά τον αναγνώστη. Αντίθετα τον καθιστά πιο δεκτικό κι έτσι ο λόγος του κερδίζει σε πειστικότητα. Β4. Η συχνότητα της διακοπής των τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων από διαφημίσεις παρά τα αρνητικά που της αποδίδουν, έχει και αναμφισβήτητη κοινωνική αξία, αρκεί μόνο η διαφήμιση να διέπεται από το πνεύμα της λογικής, της καλαισθησίας και, κυρίως, της αλήθειας. Συντελεί ουσιαστικά και αποτελεσματικά στην παραγωγική διαδικασία. Μέσω αυτής επιτυγχάνεται η ευρεία διακίνηση αγαθών και αυξάνεται η παραγωγή λόγω της ζήτησης. Επιπλέον, βελτιώνεται η ποιότητα των προϊόντων και των παρεχόμενων υπηρεσιών, μειώνονται οι τιμές τους εξαιτίας του ανταγωνισμού, αναπτύσσεται η βιομηχανία και το εμπόριο και, κατά συνέπεια, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας. (90 λέξεις) Β5. α) εγγενή: έμφυτα, σύμφυτα τεκμήρια: αποδείξεις βιώνουμε: ζούμε περιέχει: εμπερικλείει, ενσωματώνει αντίληψης: άποψης, γνώμης, πεποίθησης - 1 -

5 β) ολοκληρωτικού: δημοκρατικού, φιλελεύθερο εφικτός: ανέφικτος, αδύνατος ενδεχόμενη: βέβαιη, σίγουρη ελάφρυνση: επιβάρυνση, επιδείνωση επιτρέψει: απαγορεύσει, εμποδίσει, αποτρέψει Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΑΡΘΡΟ «Βιασμός» μέσω διαφήμισης! ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αποτελεί πλέον γενική παραδοχή ότι ο σύγχρονος πολιτισμός δομείται πάνω σε μια δραματική αντίφαση την αναντιστοιχία ανάμεσα στην υλιστική παραγωγή και στις πνευματικές αξίες που δίνουν νόημα στη ζωή του ανθρώπου. Στην ανάπτυξη αυτής της αντίφασης δραστικό ρόλο διαδραματίζει η λειτουργία των διαφημιστικών μηνυμάτων. Με αφορμή, λοιπόν, τον ολοένα και πιο βίαιο χαρακτήρα της διαφήμισης ο οποίος απειλεί και πιέζει το σύνολο των ανθρώπων κρίνεται απαραίτητο να επισημανθούν οι αρνητικές επιπτώσεις της στην κοινωνία και τον άνθρωπο και να αναφερθούν, ιδιαίτερα, οι τρόποι με τους οποίους θα ήταν καλό να θωρακιστεί ο σύγχρονος καταναλωτής, ώστε με κριτικό τρόπο να αποδέχεται τα μηνύματα που προωθεί η διαφήμιση. ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ 1. Συναισθηματικό ψυχικό μέρος - δημιουργία πλαστών αναγκών, αδυναμία ελέγχου των παθών, απώλεια εσωτερικής ελευθερίας. Ο άνθρωπος γίνεται δούλος των επίπλαστων αναγκών του. - έλλειψη σθένους και αυτοκυριαρχίας πρόκληση άγχους και ανασφάλειας για την κάλυψη πρόσθετων και ανώφελων αναγκών. 2. Πνευματικό γνωστικό μέρος πολιτιστικό επίπεδο - βομβαρδισμός με αθέμιτα και παραπλανητικά μηνύματα, άμβλυνση της κριτικής ικανότητας και της δυνατότητας για αντικειμενική στάθμιση, νάρκωση της αμφισβήτησης, υποβάθμιση των πνευματικών αξιών, αποπνευματοποίηση του ατόμου. - προβολή ξενόφερτων προτύπων συμπεριφοράς, ξενομανία, χρήση ξενικών όρων, κακοποίηση της γλώσσας. Παρατηρείται ομοιομορφία ένδυσης και συμπεριφοράς. 3. Ανθρωπιστικός- ηθικός τομέας - αλλοτρίωση των ανθρωπίνων σχέσεων, εξευτελισμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, προβολή υλιστικών προτύπων ευτυχίας, ωφελιμισμός, φιληδονισμός. Κρίση ηθικών αξιών. - ενίσχυση ηθικών στερεοτύπων π.χ. ο ρόλος της γυναίκας 4. Κοινωνικό επίπεδο - προβολή ατομικισμού και υλικού ευδαιμονισμού, απομάκρυνση του ατόμου από τα κοινά ζητήματα, καθώς οι υπερτροφικές ατομικές ανάγκες εκμηδενίζουν τις συλλογικές κοινωνικές. - δημιουργία στερεοτύπων ευμάρειας και αφθονίας. Αισθήματα κατωτερότητας στους ανθρώπους που αδυνατούν να αντεπεξέλθουν, αντιδραστικότητα, περιθωριοποίηση, όξυνση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας. 5. Πολιτικό επίπεδο- δημοκρατικός βίος - πρόταξη των υλικών αγαθών, αδιαφορία για τα πολιτικά δρώμενα, αποπολιτικοποίηση. Το άτομο μαζοποιείται, χειραγωγείται και πέφτει θύμα δημαγωγίας και λαϊκισμού. 6. Υλικό οικονομικό επίπεδο - εύρεση δεύτερης εργασίας για την κάλυψη των πρόσθετων αναγκών. Εντατικοποίηση των ρυθμών εργασίας και απώλεια ελεύθερου χρόνου λόγω της ευδαιμονιστικής αντίληψης για τη ζωή. - τα μεγάλα ποσά που απαιτούν η δημιουργία και η προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων προκαλεί έναν αθέμιτο ανταγωνισμό ανάμεσα στις μεγάλες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν τη δυνατότητα εκτεταμένης διαφήμισης

6 ΤΡΟΠΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Σε μια εποχή που ο άνθρωπος εξωθείται καθημερινά σε μια αλόγιστη κατανάλωση, είναι ιδιαίτερα σημαντική η προστασία των ανθρώπων, καθώς η διαμόρφωση καταναλωτικής συνείδησης. 1. ΚΡΑΤΟΣ- ΠΟΛΙΤΕΙΑ - Θέσπιση αυστηρού κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας που να εφαρμόζεται από όλους τους διαφημιστές. - Αυστηρές ποινές και πρόστιμα στους παραβάτες του νομικού πλαισίου που αφορά τη διαφήμιση. - Εναρκτήριο και ληκτικό σήμα, ώστε ο δέκτης να προετοιμάζεται ψυχολογικά ότι θα παρακολουθήσει διαφημίσεις, να βρίσκεται σε εγρήγορση και να μην αποτελεί παθητικό αποδοχέα μηνυμάτων. - Ποσοτικός έλεγχος των διαφημίσεων, ώστε να μην γίνεται πλύση εγκεφάλου του καταναλωτή, και ποιοτικός έλεγχος σχετικά με τα πρότυπα που προβάλλονται και τη γλώσσα που χρησιμοποιείται. 2. ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ - Υπευθυνότητα και μέτρο του καταναλωτή, αυτοέλεγχος των ενστίκτων και των παθών, όχι μονοδιάστατη προσκόλληση στον καταναλωτισμό, άσκηση κριτικής πάνω στις διαφημίσεις. Το βασικότερο και ασφαλέστερο, επομένως, όπλο είναι η συνεχής εγρήγορση και η σωστή κρίση. 3. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ - Μετάδοση αξιών και αρχών, Οι γονείς να αποτελούν πρότυπα κριτικής στάσης. 4. ΣΧΟΛΕΙΟ - Παροχή ανθρωπιστικής παιδείας, καλλιέργεια κριτικής ικανότητας και μύηση του μαθητή στο μέτρο. - Εισαγωγή στην εκπαίδευση του μαθήματος της καταναλωτικής αγωγής ή και διεξαγωγή σεμιναρίων που θα στοχεύουν στην καλλιέργεια του νέου καταναλωτή 5. ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ - Αφύπνιση των πολιτών και προσανατολισμός τους σε άλλες υψηλότερες πνευματικές αναζητήσεις. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Παρακολουθώντας, λοιπόν, τη συμπεριφορά των Ελλήνων καταναλωτών, εύκολα διαπιστώνει κανείς για μια ακόμα φορά πόσο ευάλωτος είναι ο σύγχρονος άνθρωπος στις προκλήσεις της καταναλωτικής μανίας της εποχής. Περιστοιχίζεται από πληθώρα υλικών αγαθών, ενώ τη ίδια στιγμή βομβαρδίζεται από διαφημιστικά μηνύματα, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται σε εύκολο θύμα της διαφημιστικής προπαγάνδας. Επομένως, η άμεση θεραπεία του φαινομένου κρίνεται απαραίτητη