ΑΠΟΒΛΗΣΑ ΑΠΟ ΣΙ ΧΗΜΙΚΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕ

Transcript

1 ΟΝΟΜΑΣΕΠΩΝΤΜΑ ΦΟΙΣΗΣΩΝ ΝΤΑΝΑΣΘΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΣΟΛΑΚΘΣ ΡΑΝΑΓΙΩΤΘΣ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΗΡΙΟ ΙΔΡΤΜΑ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ ΕΕΕΜ 3204 ΑΠΟΒΛΗΣΑ ΑΠΟ ΣΙ ΧΗΜΙΚΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕ ΠΣΤΦΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΚΑΒΑΛΑ 2014 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΒΑΘΜΙΔΑ ΟΝΟΜΑΣΕΠΩΝΤΜΟ

2

3 ΕΓΚΡΙΝΕΣΑΙ Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΟΝΟΜΑΣΕΠΩΝΤΜΟ

4 ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ ΧΟΛΗ ΜΘΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΡΕΤΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΙΟΥ ΑΠΟΒΛΗΣΑ ΑΠΟ ΣΙ ΧΗΜΙΚΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕ ΠΣΤΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΟΝΟΜΑΣΕΠΩΝΤΜA ΦΟΙΣΗΣΩΝ ΝΤΑΝΑΣΘΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΣΟΛΑΚΘΣ ΡΑΝΑΓΙΩΤΘΣ ΕΡΙΒΛΕΡΩΝ: ΒΑΘΜΙΔΑ ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ΚΑΒΑΛΑ 2014

5 Σ.Ε.Ι. ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ ΧΟΛΗ Θ παροφςα Ρτυχιακι Εργαςία και τα ςυμπεράςματά τθσ ςε οποιαδιποτε μορωι αποτελοφν ςυνιδιοκτθςία τθσ ΣΧΟΛΘΣ του ΤΕΙ Αν. Μακεδονίασ και Θράκθσ και του ωοιτθτι.οι προαναωερόμενοι διατθροφν το δικαίωμα ανεξάρτθτθσ χριςθσ και αναπαραγωγισ (τμθματικά ι ςυνολικά) για διδακτικοφσ και ερευνθτικοφσ ςκοποφσ.σε κάκε περίπτωςθ πρζπει να αναωζρεται ο τίτλοσ, ο ςυγγραωζασ, ο επιβλζπων και το εν λόγω τμιμα του ΤΕΙ Αν. Μακεδονίασ και Θράκθσ. Θ ζγκριςθ τθσ παροφςασ Ρτυχιακισ Εργαςίασ από τθ ΣΧΟΛΘ δεν υποδθλϊνει απαραιτιτωσ και αποδοχι των απόψεων του ςυγγραωζα εκ μζρουσ του Τμιματοσ Ο υποωαινόμενοσ δθλϊνω υπεφκυνα ότι θ παροφςα Ρτυχιακι Εργαςία είναι εξ ολοκλιρου δικό μου ζργο και ςυγγράωθκε ειδικά για τισ απαιτιςεισ του προγράμματοσ ςπουδϊν τθσ ΣΧΟΛΘΣ. Δθλϊνω υπεφκυνα ότι κατά τθ ςυγγραωι ακολοφκθςα τθν πρζπουςα ακαδθμαϊκι δεοντολογία αποωυγισ λογοκλοπισ. Ζχω επίςθσ αποωφγει οποιαδιποτε ενζργεια που ςυνιςτά παράπτωμα λογοκλοπισ. Γνωρίηω ότι θ λογοκλοπι μπορεί να επιςφρει ποινι ανάκλθςθσ του πτυχίου μου. Υπογραωι Ονοματεπϊνυμο Φοιτθτι

6 ΠΕΡΙΛΗΧΗ Αντικείμενο εςτίαςθσ τθσ παροφςασ εργαςίασ είναι τα απόβλθτα των Χθμικϊν Βιομθχανιϊν και ο τρόποσ επεξεργαςίασ τουσ, προκειμζνου να είναι όςο το δυνατόν πιο ανϊδυνα για το ωυςικό περιβάλλον. Θ εργαςία αυτι ζχει ωσ ςτόχο τθν καταγραωι των κατθγοριϊν των αποβλιτων των χθμικϊν βιομθχανιϊν και τουσ διάωορουσ τρόπουσ επεξεργαςίασ, που τα τελευταία χρόνια λόγω τθσ εξζλιξθσ ςτον τομζα τθσ αντιρρφπανςθσ παρουςιάηουν ιδιαίτερο ενδιαωζρον. Επιπλζον, ςκοπό ζχει να γνωςτοποιιςει τθν κείμενθ νομοκεςία ςε εκνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο επιςθμαίνοντασ τθν πρζπουςα προςοχι που είναι αναγκαίο να δοκεί ςτθν προςταςία του εδάωουσ, του νεροφ αλλά και του ατμοςωαιρικοφ αζρα από τθ διάκεςθ αποβλιτων των Χθμικϊν Βιομθχανιϊν. Στο πρϊτο κεωάλαιο γίνεται μια ειςαγωγι ςτο κζμα αναωζροντασ ενδεικτικάτον οριςμό τθσ χθμικισ βιομθχανίασ και παρουςιάηοντασ ςε γενικζσ γραμμζσ το υωιςτάμενο νομοκετικό πλαίςιο ςυμωωνα με το εκνικό δίκαιο και τισ ευρωπαϊκζσ οδθγίεσ. Στο δεφτερο κεωάλαιο αναωζρονται ενδεικτικά τα βαςικά χαρακτθριςτικά των βιομθχανικϊν περιοχϊν και αναλφονται διεξοδικά οι κατθγορίεσ, τα χαρακτθριςτικά και οι τρόποι επεξεργαςίασ των αποβλιτων χθμικϊν βιομθχανιϊν. Στο τρίτο κεωάλαιο παρουςιάηονται ςυγκεκριμζνα τα απόβλθτα από τθ βιομθχανία ςιδθροφχων μετάλλων και επιπλζον υπάρχει εκτενισ αναωορά ςτα Βιομθχανικά Ρετρελαϊκά Απόβλθτα και Κατάλοιπα. Στο τζταρτοκαι τελευταίο κεωάλαιο επιςθμαίνονται οι βαςικζσ αρχζσ των ςυςτθμάτων περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ και επιπρόςκετα περιγράωεται θ ζννοια τθσ αειωόρου αναπτυξθσ. Αμζςωσ μετά ακολουκοφν παραρτιματα ςτα οποία παρατίκενται αναλυτικά οι ευρωπαϊκεσ οδθγίεσ αλλα και θ ελλθνικι νομοκεςία γφρω από το ηιτθμα των βιομθχανικϊν αποβλιτων.

7 ABSTRACT Topic of this paper is waste of chemical industry and the treatment method in to order to be as harmless as possible for the natural environment. This paper aims to identify the categories of waste of chemical industry and the different ways of processing, which in recent years due to developments in the field of pollution treatment are in great interest. Moreover, aims to inform the legislation at National and European level noting the attention needed to protection of soil, water and air from the disposals of chemical industry. At the first chapter of the paper, there is an introduction to the topic quoting the definition of the chemical industry and showing in general terms the existing legislative framework in accordance with national law and European directives. Second chapter refers to basic characteristics of industrial areas. Also an analysis of the categories, characteristics and methods of waste treatment of chemical industries is done. On the third chapter namely wastes from ferrous metal s industryare presented. Further, there is analytical word for waste and residues from petroleum industry. Finally the last chapter identifies key principles of environmental management systems and presents the concept of sustainable development. Last, there are appendixes where European directions and Greek legislation for industrial waste are presented.

8 Πίνακασ περιεχομένων Κεωάλαιο Ειςαγωγι... 9 Οριςμόσ Χθμικισ βιομθχανίασ Νομοκετικό πλαίςιο Κεωάλαιο Βαςικά χαρακτθριςτικά των βιομθχανικϊν περιοχϊν Κατθγορίεσ βιομθχανικϊν αποβλιτων Στερεά απόβλθτα Υγρά Βιομθχανικά Απόβλθτα Αζρια απόβλθτα Κεωάλαιο Απόβλθτα από τισ βιομθχανίεσ ςιδθροφχων μετάλλων Βιομθχανικά Ρετρελαϊκά Απόβλθτα & Κατάλοιπα Απόβλθτα από τθ διφλυςθ πετρελαίου Απόβλθτα από χθμικζσ διεργαςίεσ Απόβλθτα από άλλεσ Χθμικζσ Βιομθχανίεσ Απόβλθτα από κερμικζσ διεργαςίεσ Αποβλθτα από τθν επεξεργαςία μετάλλων και πλαςτικϊν Απόβλθτα υγρϊν καυςίμων Απόβλθτα από μονάδεσ επεξεργαςίασ αποβλιτων Κεωάλαιο Συςτιματα περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ Ιςτορικι αναδρομι Βαςικζσ αρχζσ των ςυςτθμάτων περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ Αειωόροσ ανάπτυξθ Ραράρτθμα Ραράρτθμα Θ Ελλθνικι Νομοκεςία Γενικά... 99

9 Νομοκεςία για επικίνδυνα και μθ απόβλθτα Ραράρτθμα Οι απαιτιςεισ τθσ Οδθγίασ 96/61/ΕΚ Γενικά Βαςικά ςτοιχεία τθσ Οδθγίασ 96/61/ΕΚ Βιβλιογραωία

10 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Κεφάλαιο 1 Ειςαγωγή Στισ μζρεσ μασ, αναμωίβολα θ βιομθχανικι και τεχνολογικι ανάπτυξθ ζχει επιωζρει μια αξιοςθμείωτθ μεταβολι και βελτίωςθ ςτισ ςυνκικεσ τθσ ηωισ πολλϊν πλθκυςμϊν ςτθ γθ. Θ ανάπτυξθ και θ εξζλιξθ αυτι κεωρείται ςιμερα από πολλοφσ ωσ θ μόνθ λφςθ για τθν άνοδο του πολιτιςτικοφ επιπζδου του ανκρϊπου και αποτελεί το ςτόχο των αναπτυςςόμενων κρατϊν. Ωςτόςο, θ ςυνεχισ παραγωγι καταναλωτικϊν αγακϊν ζχει και αρνθτικζσ επιπτϊςεισ κυρίωσ ςτο περιβάλλον.οι αρνθτικζσ αυτζσ επιπτϊςεισ εντοπίηονται κυρίωσ ςτθν εξάντλθςθ των ωυςικϊν πόρωνκακϊσ επίςθσ και ςτθ ςυνεχιηόμενθ ωκορά του.μζςα από τθ βιομθχανία ο άνκρωποσ ζχει ωσ ςτόχο να χρθςιμοποιεί τα αγακά τθσ γισ ςτθ μικρότερθ δυνατι ζκταςθ και να ςυντθρεί οςό το δυνατόν περιςςότερουσ ανκρϊπουσ.θ ανάπτυξθ τθσ βιομθχανίασ τον βοικθςε ςτθν υλοποίθςθ αυτοφ του ςτόχου όμωσ από τθν άλλθ μεριά θ εξζλιξθ αυτι τον οδθγεί ςτθν καταςτροωι του περιβάλλοντοσ, προοδευτικά δθλαδι ςτθν καταςτροωι τθσ ποιότθτασ ηωισ του ίδιου του ανκρϊπου. Το ζδαωοσ, το νερό και ο αζρασ, υπόκεινται ςε μια ςυνεχι ωκορά. Οι κυριϊτερεσ πθγζσ τθσ ρφπανςθσ του περιβάλλοντοσείναι οι βιομθχανίεσ, οι κερμοθλεκτικοί ςτακμοί, τα μζςα μεταωοράσ, θ οικιακι κζρμανςθ και θ παραγωγι πυρθνικισ ενζργειασ με το πρόβλθμα των αποβλιτων. Μια άλλθ αιτία, παρ' ότι δευτερογενισ, είναι θ καταςτροωι του ατμοςωαιρικοφ όηοντοσ. Θ παροφςα εργαςία εςτιάηει ςτα απόβλθτα των χθμικϊν βιομθχανιϊν. Δομείται ςε τζςςερα κεωάλαια από τα οποία το πρϊτο είναι ειςαγωγικό αναωερόμενο ςτον οριςμό τθσ χθμικισ βιομθχανίασ και παρουςιάηοντασ ςε αδρζσ γραμμζσ το υωιςτάμενο νομοκετικό πλαίςιο. Στο δεφτερο κεωάλαιο παρουςιάηονται τα βαςικά χαρακτθριςτικά των βιομθχανικϊν περιοχϊν και αναλφονται διεξοδικά οι κατθγορίεσ, τα χαρακτθριςτικά και οι τρόποι επεξεργαςίασ των αποβλιτων χθμικϊν βιομθχανιϊν. Στο τρίτο κεωάλαιο παρουςιάηονται ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 9 ~ Ζτοσ : 2014

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ςυγκεκριμζνατα απόβλθτα από τθ βιομθχανία ςιδθροφχων μετάλλων και επίπλζον υπάρχει εκτενισ αναωορά ςτα Βιομθχανικά Ρετρελαϊκά Απόβλθτα και Κατάλοιπα. Στο τζταρτο κεωάλαιο επιςθμαίνονται οι βαςικζσ αρχζσ των ςυςτθμάτων περιβαλλοντικισ διαχείριςθσ και επιπρόςκετα περιγράωεται ςφντομα θ ζννοια τθσ αειωόρου αναπτυξθσ. Αμζςωσ μετά ακολουκοφν παραρτιματα ςτα οποία παρατίκενται αναλυτικά οι ευρωπαϊκεσ οδθγίεσ αλλα και θ ελλθνικι νομοκεςία γφρω από το ηιτθμα των βιομθχανικϊν αποβλιτων. Στο τζλοσ υπάρχει βιβλιογραωία προκειμζνου ο μελετθτισ να ενθμερωκεί και να εντρυωιςει περιςςότερο ςτο ςυγκεκριμζνο αντικείμενο τθσ παροφςασ εργαςίασ. Οριςμόσ Φημικήσ Βιομηχανίασ Οι βιομθχανίεσ χθμικϊν, πλαςτικϊν και ελαςτικϊν προϊόντων είναι από τουσ μεγαλφτερουσ και ιδιαίτερα αναπτυςςόμενουσ βιομθχανικοφσ τομείσ ςτθν Ε.Ε. Με τον όρο Χθμικι Βιομθχανία εννοοφνται οι βιομθχανικζσ επιχειριςεισ ςυνολικά αλλά και κατά μονάδα. Αυτζσ οι επιχειριςεισ ζχουν ωσ κφριο και αποκλειςτικό αντικείμενο δραςτθριότθτασ τθν μεταποίθςθ ωυςικϊν πρϊτων υλϊν ςε ςυνκετικζσ πρϊτεσ φλεσ. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 10 ~ Ζτοσ : 2014

12 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Ραρά το γεγονόσ ότι υπάρχουν πολλζσ τζτοιεσ βιομθχανίεσ οι οποίεσ εκτελοφν χθμικζσ δραςτθριότθτεσ, ο ακριβισ προςδιοριςμόσ τουσ είναι αςαωισ, πράγμα που ςθμαίνει πωσ δεν ςυμπεριλαμβάνονται όλεσ ςτθ ςτενι ζννοια του όρου. Οι βιομθχανίεσ όπωσ θ μεταλουργία, θ πετρελαϊκι βιομθχανία,(εκτόσ τθσ πετροχθμικισ), οι βιομθχανίεσ αλκοολοφχων ποτϊν, απορρυπαντικϊν, βαωείων,γυαλιοφ,δζρματοσ,ηάχαρθσ, κυτταρίνθσ, τςιμζντου,ωωτογραωικϊν αναπαραγωγϊν κλπ. Σε μία πιο ευρζωσ αποδεκτι βιομθχανικι ταξινόμθςθ θ χθμικι βιομθχανία διακρίνεται ςε δφο βαςικοφσ κλάδουσ: Στθν ορυκτι χθμικι βιομθχανία Στθν οργανικι χθμικι βιομθχανία Και οι δφο αυτοί κλάδοι αωοροφν τθν επεξεργαςία και παραγωγι βαςικϊν προϊόντων, είτε ανόργανων είτε οργανικϊν που ςε μεγάλο βακμό οι βιομθχανίεσ αυτζσ τα αναχρθςιμοποιοφν για να παράγουν καταναλωτικά αγακά 1. Θ κεϊρθςθ τθσ Χθμικισ Βιομθχανίασ είναι εν μζρει υποκειμενικι παρά αντικειμενικι. Θ πετρελαϊκι βιομθχανία κεωρείται ςυνικωσ ωσ διαωορετικι από τθν χθμικι βιομθχανία, κακϊσ τα πρϊτα χρόνια τθσ πετρελαϊκισ βιομθχανίασ κατά το 19ο αιϊνα το αργό πετρζλαιο (μαηοφτ) δεν υπόκειντο ςε διαδικαςία διαχωριςμοφ. Οι μοντζρνεσ διαδικαςίεσ ςτθν πετρελαϊκι βιομθχανία, όμωσ, επιωζρουν χθμικζσ αλλαγζσ και κάποια από τα προϊόντα τθσ πολφπλοκθσ διαδικαςίασ διφλιςθσ είναι χθμικά από οποιαδιποτε κεϊρθςθ. Ο όροσ πετροχθμικά χρθςιμοποιείται για να περιγράψει αυτζσ τισ χθμικζσ διεργαςίεσ, αλλά, επειδι ςυνικωσ πραγματοποιοφνται ςτθν ίδια εγκατάςταςθ όπου γίνεται θ αρχικι απόςταξθ, ο διαχωριςμόσ μεταξφ πετρελαϊκισ και χθμικισ βιομθχανίασ είναι δφςκολο να κακοριςτεί. Τα μζταλλα κατά μια ζννοια είναι χθμικά επειδι παράγονται με τθ χριςθ χθμικϊν μζςων, τα ορυκτά μερικζσ ωορζσ απαιτοφν χθμικζσ μεκόδουσ πρόςμιξθσ 1 "Εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ Larousse Britannica" τομ.61οσ, ςελ.109 ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 11 ~ Ζτοσ : 2014

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 πριν τθ μεταποίθςθσ τουσ και ι ίδια αυτι διαδικαςία επίςθσ εμπλζκει χθμικζσ αντιδράςεισ. Τζτοια μζταλλα είναι το ατςάλι, ο μόλυβδοσ, ο χαλκόσ και ο ψευδάργυροσ τα οποία παράγονται ςε κακαρι μορωι και ζπειτα μετατρζπονται ςε χριςιμα ςχιματα. Κι όμωσ θ βιομθχανία ατςαλιοφ, για παράδειγμα, δεν κεωρείται μζροσ τθσ χθμικισ βιομθχανίασ. Στθ μοντζρνα μεταλλουργία, όπωσ το τιτάνιο, το ταντάλιο και το βολωράμιο παράγονται με διαδικαςίεσ που εμπεριζχουν εκτεταμζνθ χθμικι διεργαςία, κι όμωσ ακόμα ταξινομοφνται ωσ βαςικά μζταλλα. Τα όρια τθσ χθμικισ βιομθχανίασ, λοιπόν, είναι κάπωσ ςυγκεχυμζνα. Οι βαςικζσ πρϊτεσ φλεσ τθσ είναι τα ορυκτά καφςιμα (κάρβουνο, ωυςικό αζριο και πετρζλαιο), ο αζρασ, το νερό, το αλάτι, ο αςβεςτόλικοσ, το κείο και τα υποκατάςτα του, κακϊσ και μερικζσ ειδικζσ πρϊτεσ φλεσ για ειδικά προϊόντα, όπωσ ο ωϊςωοροσ και ο ορυκτόσ αργυραδάμαντασ. Θ χθμικι βιομθχανία μετατρζπει αυτζσ τισ πρϊτεσ φλεσ ςε πρωτογενι, δευτερογενι και τριτογενι προϊόντα, ζνασ διαχωριςμόσ που ορίηεται από τθν απόςταςθ του προϊόντοσ από τον τελικό καταναλωτι, με τα πρωτογενι να είναι τα πιο απομακρυςμζνα. Τα προϊόντα είναι πολφ ςυχνά και τελικά προϊοντα ςε ςχζςθ με τθν ίδια τθ χθμικι βιομθχανία κακϊσ κφριο χαρακτθριςτικό αυτισ είναι ότι τα προϊόντα τθσ ςχεδόν πάντα απαιτοφν περαιτζρω διεργαςία πριν ωκάςουν τον τελικό καταναλωτι. Ζτςι, παραδόξωσ. Θ χθμικι βιομθχανία είναι θ ίδια ο καλφτεροσ πελάτθσ τθσ. Ζνα μζςο χθμικό προϊόν περνάει από εργοςτάςιο ςε εργοςτάςιο πολλζσ ωορζσ πριν ειςαχκεί από τθν χθμικι βιομθχανία ςτθν αγορά. Υπάρχουν πολλζσ διαδρομζσ που καταλιγουν ςτο ίδιο προϊόν και πολλζσ χριςεισ του ίδιου προϊόντοσ. Θ μεγάλθ χριςθ τθσ αικυλενογλυκόλθσ, για παράδειγμα, είναι ωσ αντιπθκτικό ςτα αυτοκίνθτα, όμωσ χρθςιμοποιείται επίςθσ ωσ υγρό ωρζνων. Ρεραιτζρω επεξεργαςία οδθγεί ςε πολλά παράγωγα τα οποιά χρθςιμοποιοφνται πρόςκετα ςτθν υωαντουργία, ωαρμακοβιομθχανία και τθν βιομθχανία καλλυντικϊν κακϊσ και ωσ γαλακτωματοποιθτζσ για εντομοκτόνα και μυκθτοκτόνα, όπωσ επίςθσ απογαλακτωματοποιθτζσ για το πετρζλαιο. Τα βαςικά χθμικά, όπωσ το χλϊριο ι το κειϊκό οξφ, χρθςιμοποιοφνται με τόςουσ πολλοφσ τρόπουσ αποτελϊντασ ζναν μακρφ κατάλογο. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 12 ~ Ζτοσ : 2014

14 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Λόγω του μεγάλου ανταγωνιςμοφ ςτθ χθμικι βιομθχανία και μεταξφ των χθμικϊν, θ χθμικι βιομθχανία ξοδεφει τεράςτια ποςά ςε ζρευνα, ειδικά ςτισ υψθλά βιομθχανικζσ χϊρεσ. Το ποςοςτό του ποςοφ που ξοδεφεται ςε ζρευνα διαωζρει από εταιρεία ςε εταιρεία. Εταιρείεσ οι οποίεσ ειδικεφονται ςε παραγωγζσ μεγάλθσ κλίμακασ ανά προϊόν τα οποία χρθςιμοποιοφνται ευρζωσ για πολλά χρόνια ξοδεφουν λιγότερα, ενϊ ο ανταγωνιςμόσ ςε νζουσ τομείσ μπορεί να καμωκεί μόνο με ζντονθ ερευνθτικι προςπάκεια 2. Νομοθετικό πλαίςιο Στθν ελλθνικι νομοκεςία κακορίηεται θ βιομθχανία, οι βιομθχανικζσ περιοχζσ κακϊσ επίςθσ και τα περιβαλλοντικά κζματα τθσ βιομθχανίασ και αωορά: Τθν ίδρυςθ και λειτουργία των βιομθχανικϊν εγκαταςτάςεων Ρεριβαλλοντικι αδειοδότθςθ Ατμοςωαιρικι ρφπανςθ Υγρά απόβλθτα Στερεά και επικίνδυνα απόβλθτα Καφςιμα Αςωάλεια κα υγιεινι των εργαηομζνων Ριο ςυγκεκριμζνα ο Νόμοσ 1650/1986 για τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ, όπωσ τροποποιικθκε από το Νόμο 3010/2002 εναρμονίςθ του Ν-1650/86 με τισ οδθγίεσ ΕΕ-11/97 και ΕΕ-61/96, διαδικαςία οριοκζτθςθσ και ρφκμιςθσ κεμάτων για τα υδατορζματα, αποτελεί το βαςικό νομοκετικό πλαίςιο ςφμωωνα με το οπίο ορίηεται θ προςταςία του περιβάλλοντοσ ωσ αναπόςπαςτο κομμάτι τθσ πολιτικισ, πολιτιςτικισ και αναπτυξιακισ διαδικαςίασ. Θ προςταςία του περιβάλλοντοσ κεωρείται απαραίτθτθ προκειμζνου ο άνκρωποσ να ηει ςε ζνα περιβάλλον ποιοτικά υψθλό. Με αυτό τον τρόπο θ κζςπιςθ νόμου αποςκοπεί ςτθν εωαρμογι κεμελιωδϊν κανόνων και ςτθν υιοκζτθςθ κριτθρίων και κακιζρωςθ μθχανιςμϊν για τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ. 2 "Εγκυκλοπαίδεια Ράπυροσ LarousseBritannica" τομ.61οσ, ςελ.109 ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 13 ~ Ζτοσ : 2014

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Στο νομικό δίκαιο τθσ Ευρϊπθσ υπάρχει πλικοσ οδθγιϊν που αωοροφν τθ βιομθχανία και ζχουν ενςωματωκεί ςτθν ελλθνικι νομοκεςία.οι οδθγίεσ ςχετίηονται με: Τθν περιβαλλοντικι αδειοδότθςθ. Τθν περιβαλλοντικι διαχείρθςθ. Τθν ατμοςωαιρικι ρφπανςθ. Τθ διαχείριςθ και επεξεργαςία ςτερεϊν και επικίνδυνων αποβλιτων. Τθ διαχείριςθ και επεξεργαςία υγρϊν αποβλιτων. Ειδικότερα θ Οδθγία 96/61/ΕΚ (L257/ ) κζτει το κεςμικό πλαίςιο για τθν πρόλθψθ και τον ζλεγχο τθσ ρφπανςθσ από τισ βιομθχανίεσ. Ρροβλζπει μζτρα αποωυγισ και μείωςθσ των εκπομπϊν ςτθ ατμόςωαιρα, το ζδαωοσ αλλά και το νερό, παίρνει μζτρα για τα απόβλθτα των βιομθχανιϊν, προςτατεφοντασ ζτςι το περιβάλλον ςτο ςφνολό του. Αυτό επιτυγχάνεται τόςο με τον ζλεγχο όςο και με τθν πρόβλεψθ των περιβαλλοντικϊν ςυνεπειϊν όχι μόνο ςτθν ατμόςωαιρα αλλά ςτο νερό και ςτο ζδαωοσ. Θ οδθγία αυτι υποδεικνφει και κακορίηει τισ βαςικζσ υποχρεϊςεισ οι οποίεσ είναι απαραίτθτα να τθροφνται από κάκε βιομθχανικι εγκατάςταςθ. Οι υποχρεϊςεισ αυτζσ καλφπτουν μια ςειρά μζτρων εναντίον τθσ διοχζτευςθσ αποβλιτων ςτο νερό, ςτον αζρα και ςτο ζδαωοσ. Επιπλζον ςτοχεφουν ςτθν παρεμπόδιςθ τθσ καταςπατάλθςθσ ενεργειακϊν και υδάτινων πόρων κακϊσ επίςθσ και τθσ πρόκλθςθσ ατυχθμάτων ςτο περιβάλλον. Οι υποχρεϊςεισ αυτζσ που κακορίηονται από τθν ευρωπαϊκι οδθγία λειτουργοφν ωσ βάςθ για τθν ζκδοςθ αδειϊν των βιομθχανικϊν εγκαταςτάςεων. Οι βαςικότερεσ βιομθχανίεσ τθσ χϊρασ μασ που υπόκεινται ςε αυτόν τον ζλεγχο είναι: Οι βιομθχανίεσ ενεργειακϊν δραςτθριοτιτων. Οι βιομθχανίεσ παραγωγισ και μεταποίθςθσ μετάλλων. Οι βιομθχανίεσ ορυκτϊν προϊόντων. Οι χθμικζσ βιομθχανίεσ. Οι βιομθχανικζσ εγκαταςτάςεισ παραγωγισ χαρτοπολτοφ, χαρτιοφ και χαρτονιοφ. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 14 ~ Ζτοσ : 2014

16 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Οι εγκαταςτάςεισ προεπεξεργαςίασ ι βαωισ ινϊν και υωαςμάτων. Οι εγκαταςτάςεισ επεξεργαςίασ και μεταποίθςθσ προϊόντων διατροωισ από ηωικζσ και ωυτικζσ πρϊτεσ φλεσ. Οι εγκαταςτάςεισ επεξεργαςίασ και μεταποίθςθσ γάλακτοσ. Οι εγκαταςτάςεισ εντατικισ εκτροωισ πουλερικϊν και χοίρων. Οι εγκαταςτάςεισ επεξεργαςίασ τθσ επιωάνειασ υλϊν, αντικειμζνων ι προϊόντων με τθ χρθςιμοποίθςθ οργανικϊν διαλυτϊν. Οι εγκαταςτάςεισ για τθν παραγωγι ςκλθροφ άνκρακα και θλεκτρογραωίτθ. Σφμωωνα με τθν απόωαςθ 2001/118/ΕΚ τθσ Επιτροπισ των Ευρωπαϊκϊν Κοινοτιτων κατατάςςει τα ςτερεά απόβλθτα (επικίνδυνα και μθ) ςε 20 κεωάλαια. Τα 20 κεωάλαια είναι τα εξισ: 1. Απόβλθτα από εξερεφνθςθ, εξόρυξθ, εργαςίεσ λατομείου και ωυςικι και χθμικι επεξεργαςία ορυκτϊν. 2. Απόβλθτα από γεωργία, κθπευτικι, υδατοκαλλιζργεια, δαςοκομία, κιρα και αλιεία, προετοιμαςία και επεξεργαςία τροωίμων. 3. Απόβλθτα από τθν κατεργαςία ξφλου και τθν παραγωγι ταμπλάδων και επίπλων, κακϊσ και πολτοφ χαρτιϊν και χαρτονιϊν. 4. Απόβλθτα από τισ βιομθχανίεσ δζρματοσ, γοφνασ και υωαντουργίασ. 5. Απόβλθτα από τθ διφλιςθ πετρελαίου, τον κακαριςμό ωυςικοφ αερίου και τθν πυρολυτικι επεξεργαςία άνκρακα. 6. Απόβλθτα από ανόργανεσ χθμικζσ διεργαςίεσ. 7. Απόβλθτα από οργανικζσ χθμικζσ διεργαςίεσ. 8. Απόβλθτα από τθν παραγωγι, διαμόρωωςθ, προμικεια και χριςθ (ΡΔΡΧ) επικαλφψεων (χρϊματα, βερνίκια και ςμάλτο γάλου), κολλϊν, ςτεγανωτικϊν και τυπογραωικϊν μελανϊν. 9. Απόβλθτα από τθ ωωτογραωικι βιομθχανία. 10. Απόβλθτα από κερμικζσ επεξεργαςίεσ. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 15 ~ Ζτοσ : 2014

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Απόβλθτα από τθ χθμικι επιωανειακι επεξεργαςία και τθν επικάλυψθ μετάλλων και άλλων υλικϊν, υδρομεταλλουργία μθ ςιδθροφχων μετάλλων. 12. Απόβλθτα για τθ μορωοποίθςθ και τθ ωυςικι και μθχανικι επιωανειακι επεξεργαςία μετάλλων και πλαςτικϊν. 13. Απόβλθτα ελαίων από απόβλθτα υγρϊν καυςίμων (εκτόσ βρωςίμων ελαίων). 14. Απόβλθτα από οργανικοφσ διαλφτεσ, ψυκτικζσ ουςίεσ και προωκθτικά (εκτόσ από αυτά που ςυμπεριλάμβανονται ςτα 7 και 8). 15. Απόβλθτα από ςυςκευαςίεσ, απορροωθτικά υλικά, υωάςματα ςκουπίςματοσ, υλικά ωίλτρων και προςτατευτικόσ ρουχιςμόσ μθ προδιαγραωόμενα αλλιϊσ. 16. Απόβλθτα μθ προδιαγραωόμενα αλλιϊσ ςτον κατάλογο. 17. Απόβλθτα από καταςκευζσ και κατεδαωίςεισ (περιλαμβάνεται χϊμα εκςκαωισ από μολυςμζνεσ τοποκεςίεσ). 18. Απόβλθτα από τθν υγειονομικι περίκαλψθ ανκρϊπων ι ηϊων ι/και από ςχετικζσ ζρευνεσ (εξαιροφνται απόβλθτα κουηίνασ και εςτιατορίων που δεν προκφπτουν άμεςα από το ςφςτθμα υγείασ). 19. Απόβλθτα από τισ μονάδεσ επεξεργαςίασ αποβλιτων, εγκαταςτάςεισ επεξεργαςίασ υγρϊν αποβλιτων εκτόσ ςθμείου παραγωγισ και τθν προετοιμαςία φδατοσ προοριηόμενου για κατανάλωςθ από τον άνκρωπο και φδατοσ για βιομθχανικι χριςθ. 20. Δθμοτικά απόβλθτα (οικιακά απόβλθτα και παρόμοια απόβλθτα από εμπορικζσ δραςτθριότθτεσ, βιομθχανίεσ και ιδρφματα) περιλαμβανομζνων μερϊν χωριςτά ςυλλεγχκζντων 3. Αναλυτικά θ νομοκεςία για τθ διαχείριςθ των βιομθχανικϊν αποβλιτων δίνεται ςτα παραρτιματα ςτο τζλοσ τθσ εργαςίασ. Στο παράρτθμα 1, δίνονται οι οδθγίεσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ για τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ. Στο παράρτθμα 2, βρίςκεται θ ςχετικι Ελλθνικι νομοκεςία και ςτο παράρτθμα 3, οι απαιτιςεισ τθσ Οδθγίασ 96/61/ΕΚ. 3 Greek Law 1650/86 For the Protection of the Environment, Government Gazette: 160/Α/ ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 16 ~ Ζτοσ : 2014

18 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Κεφάλαιο 2 Βαςικά χαρακτηριςτικά των βιομηχανικών περιοχών Ο οριςμόσ που περικλείει τα βαςικά χαρακτθριςτικά των βιομθχανικϊν περιοχϊν (ΒΙΡΕ) ςφμωωνα με τον Κόνςολα (1985) είναι ο εξισ:«βιομθχανικι Περιοχι είναι ζκταςθ, που αποκτάται από το φορζα ανάπτυξθσ τθσ,οργανώνεται με βάςθ ζνα ρυμοτομικό ςχζδιο, εφοδιάηεται με όλα τα δίκτυα υποδομισ και διατίκεται ςε μορφι γθπζδων για τθν εγκατάςταςθ βιομθχανικών ι βιοτεχνικών επιχειριςεων, ςτισ οποίεσ παρζχει πρόςκετεσ υπθρεςίεσ και κίνθτρα.» Πςον αωορά τθν Ελλάδα θ ίδρυςθ βιομθχανικϊν περιοχϊν αποωαςίςτθκε το 1962 από τον Οργανιςμό Βιομθχανικισ Ανάπτυξθσ, ο οποίοσ ςυγχωνεφτθκε το 1964 με άλλουσ δφο οργανιςμοφσ και ςυνζςτθςε τθνελλθνικι Τράπεηα Βιομθχανικισ Ανάπτυξθσ (ΕΤΒΑ). Οι βιομθχανικζσ περιοχζσ που ιδρφκθκαν είναι 27 και ςε αυτζσ μποροφν να εγκακίςτανται βιομθχανίεσ, βιοτεχνίεσ και επιχειριςεισ παροχισ υπθρεςιϊν. Θ δθμιουργία, θ οργάνωςθ και θ κεςμοκζτθςθ βιομθχανικϊν περιοχϊν ςκοπό ζχει τόςο τθν καλφτερθ λειτουργία τθσ βιομθχανικισ παραγωγισ όςο και τθν χωροκζτθςθ των αποβλιτων των βιομθχανιϊν για τθν καλφτερθ διαχείριςι τουσ, βρίςκοντασ μεκόδουσ προκειμζνου να προτατευκεί όςο το δυνατόν καλφτερα το ωυςικό περιβάλλον. Είναι ςκόπιμο όμωσ να αναλυκοφν οι κατθγορίεσ των βιομθχανικϊν αποβλιτων και να εξεταςτοφν οι τρόποι επεξεργαςίασ τουσ 4. Κατηγορίεσ βιομηχανικών αποβλήτων Τα απόβλθτα που δθμιουργοφνται από τισ παραγωγικζσ διαδικαςίεσ των βιομθχανιϊν είναι τριϊν ειδϊν: ςτερεά, υγρά και αζρια. ΣΤΕΕΑ ΑΡΟΒΛΘΤΑ 4 Κόνςολασ, Ν.Ι. 1985, Μελζτθ αξιολόγθςθσ και αναπροςαρμογισ του προγράμματοσ χωροκζτθςθσ και ανάπτυξθσ των βιομθχανικϊν περιοχϊν, ΚΕΡΕ, Ακινα ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 17 ~ Ζτοσ : 2014

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Στθν κατθγορία αυτι ςυμπεριλαμβάνεται οποιοδιποτε υλικό είναι ανεπικφμθτο και δεν είναι αζριο ι υγρό. Οι κενζσ ςυςκευαςίεσ όπωσ: Χαρτοκιβϊτια Άδεια βαρζλια Ρλαςτικά περιτυλίγματα Στερεά υπολείμματα, από τθν επεξεργαςία των τελικϊν προϊόντων Τα Στερεα απόβλθτα χωρίηονται επιπλζον ςε δφο υποκατθγορίεσ: Βιομθχανικά, μθ επικίνδυνα απόβλθτα Βιομθχανικά, επικίνδυνα απόβλθτα ΥΓΑ ΑΡΟΒΛΘΤΑ Στθν κατθγορία αυτι ςυμπεριλαμβάνονται ςτερεά υπολείμματα τα οποία είναι διαλυμζνα ςε ζνα υγρό μζςο (νερό ι κάποιο οργανικό διαλφτθ).τα υγρά απόβλθτα χωρίηονται ςε δφο υποκατθγορίεσ: Βιομθχανικά, μθ επικίνδυνα απόβλθτα. Βιομθχανικά, επικίνδυνα απόβλθτα. ΑΕΙΑ ΑΡΟΒΛΘΤΑ Στθν κατθγορία αυτι ςυμπεριλαμβάνονται ςτερεά πολφ μικρισ κοκκομετρίασ και χαμθλοφ βάρουσ, τα οποία μποροφν να μεταωερκοφν μζςω του αζρα, αλλά και εκνεωϊματα υγρϊν (οργανικϊν διαλυτϊν, οξζων και άλλων ουςιϊν) τα οποία παρουςιάηουν υψθλι τάςθ εξάτμιςθσ 5. τερεά απόβλητα Οι τφποι ςτερεϊν αποβλιτων διακρίνοννται είτε ωσ προσ τθ ωφςθ τουσ είτε ωσ προσ τθν πθγι προζλευςθσ τουσ. Ωσ προσ τθ ωφςθ τουσ μπορoφν να διαιρεκοφν ςε ραδιενεργά, χθμικά, βιολογικά, εφλεκτα, εκρθκτικά. Στο πρϊτο αυτό ςφςτθμα κατάταξθσ διαιροφνται ςε ςυμβατικά ςτερεά απόβλθτα(μθ επικίνδυνα) και ςε 5 Graedel, T.E. & Allenby, B.R. 2003, Industrial Ecology, Prentice Hall, Upper Saddle River. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 18 ~ Ζτοσ : 2014

20 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ επικίνδυνα ι τοξικά.ωσ προσ τθν πθγι πρζλευςθσ τουσ διακρίνονται ςε οικιακά και βιομθχανικά. Τα ςυμβατικά ςτερεά απόβλθτα διαιροφνται ςε: υπολείματα τροωίμων, υπολείματα ςτερεϊν υλικϊν μθ ωαγϊςιμων(χαρτί, πλαςτικό,ξφλο, γυαλί κ.α.), κατάλοιπα καφςθσ, υλικά οικοδομϊν και αγροτικά απόβλθτα. Τα επικίνδυνα ςτερεά απόβλθτα δθμιουργοφν μακροπρόκεςμα ι βραχυπρόκεςμα προβλιματα ςτθν υγεία του ανκρϊπου ι προκαλοφν κινδφνουσ ςε ηϊα και ωυτά. Τα χαρακτθριςτικά ενόσ επικίνδυνου ςτερεοφ αποβλιτου είναι είτε να είναι εφλεκτο, όπωσ θ βενηίνθ ι τα χρϊματα, είτε να είναι διαβρωτικό, όπωσ τα κακαριςτικά βιομθχανικισ χριςθσ. Επιπλζον χαρακτθριςτικό είναι θ εφκολθ αντίδραςθ όπωσ τα οξζα ι οι βάςεισ και τζλοσ θ τοξικότθτα, δθλαδι θ μεγάλθ περιεκτικότθτα ςε καρκινογόνεσ ι μεταλλαξιογόνεσ ουςίεσ. Ρθγι προζλευςθσ των βιολογικϊν αποβλιτων είναι τα νοςοκομεία ι τα εργαςτιρια βιολογικϊν ερευνϊν. Τα τοξικά απόβλθτα είναι αποτζλεςμα τθσ βιομθχανικισ δραςτθριότθτασ. Μεγάλεσ ποςότθτεσ τοξικϊν αποβλιτων παραγονται κυρίωσ από τθ χθμικι βιομθχανία. Βζβαια, θ χθμικι βιομθχανία δεν είναι θ μοναδικι πθγι τοξικϊν αποβλιτων, μικρζσ ποςότθτεσ τζτοιων αποβλιτων παράγεται και από προϊόντα οικιακισ αλλά και γενικισ χριςθσ 6. Στον παρακάτω πίνακα (Ρίνακασ 1) παρουςιάηονται εκτιμιςεισ για παραγωγι ςτερεϊν αποβλιτων από τισ χθμικζσ βιομθχανίεσ. τθν Πίνακασ 1 Φορτία Βιομηχανικϊν Αποβλήτων Δεδομζνα WHO 1982 Βυρςοδεψία (με χρωμικά) Χρϊματα Χαλυβουργία Ραραγωγι μολφβδου Ραραγωγι ψευδαργφρου Επιμεταλλϊςεισ tn δζρματα / tn προίόντοσ 0.08 tn / tn προϊόντοσ tn tn tn tn 6 McGraw-Hill, 1984 Chemical Engineers Handbook 6th ed. (Chapter 26). PerryandGreen. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 19 ~ Ζτοσ : 2014

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ραραγωγι χαλκοφ Διφλιςθ πετρελαίου Λιπαντικά Ελαςτικό Αλουμίνια από βωξίτθ Φωςωορικό οξφ tn tn 6.1 tn tn / tn πρϊτθσ φλθσ 2 tn / tn προϊόντοσ 0.2 tn Κατηγορίεσ ςτερεών αποβλήτων Ριο ςυγκεκριμζνα, «Στερεά Απόβλθτα νοοφνται ουςίεσ ι αντικείμενα που εμωανίηονται κυρίωσ ςε ςτερεά ωυςικι κατάςταςθ, από τισ οποίεσ ο κάτοχοσ τουσ κζλει ι υποχρεοφται να απαλλαγεί, και δεν περιλαμβάνεται ςτον κατάλογο επικινδφνων αποβλιτων τθσ Ευρωπαϊκι Ζνωςθσ» Ο παραπάνω όροσ είναι γενικόσ και περιλαμβάνει τθν ετερογενι μάηα των ςτερεϊν αποβλιτων από τισ αςτικζσ κοινότθτεσ, όπωσ επίςθσ και τθν πιο ομοιογενι μάηα γεωργικϊν και βιομθχανικϊν αποβλιτων, όπωσ και μπαηϊν. Ρροκειμζνου να χαρακτθριςτεί μια ουςία ωσ απόβλθτο δεν αρκεί να ζχει κάποιεσ ςυγκεκριμζνεσ ιδιότθτεσ αλλά και από άλλου παράγοντεσ όπωσ: Τισ οικονομικζσ ςυνκικεσ που ιςχφουν ςτθν αντίςτοιχθ περιοχι μια ςυγκεκριμζνθ χρονικι περίοδο. Το κόςτοσ τθσ διάκεςθσ αποβλιτων, κακϊσ μπορεί να επιβαρυνκεί με επιπλζον ωορολογία. Τθ νομοκεςία διότι μποεί να επιβλθκεί πρόςτιμο παράνομθσ διάκεςθσ αποβλιτων. Επομζνωσ, ςτθν κατθγορία των ςτερεϊν αποβλιτων περιλαμβάνονται όλα τα απόβλθτα με εξαίρεςθ Τα απόβλθτα ςε υγρι ωάςθ χωρίσ μεγάλο ποςοςτό αιωροφμενων ρφπων(χαρακτθρίηονται υγρά απόβλθτα). Αζριουσ ρφπουσ. Ππωσ αναωζρκθκε και παραπάνω τα ςτερεά απόβλθτα ομαδοποιοφνται γενικά ςε δφο μεγάλεσ κατθγορίεσ: ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 20 ~ Ζτοσ : 2014

22 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Αςτικά απόβλθτα, τα λεγόμενα απορρίματα. Ειδικά απόβλθτα: - Επικίνδυνα απόβλθτα. - Μθ επικίνδυνα απόβλθτα. - Ιατρικά απόβλθτα 7. Αναλυτικότερα: Αςτικά απορρίμματα είναι: οικιακά, βιοτεχνικά, εμπορικά, οδοκακαριςμοφ κλπ. Στερεά ι υδαρι απόβλθτα που δε μποροφν να διατεκοφν μαηί με τα οικιακά όπωσ είναι οριςμζνα βιομθχανικά, τοξικά ι αδρανι, και απόβλθτα τθσ βιομθχανίασ παραγωγισ ενζργειασ. Ρετρελαιοειδι απόβλθτα τα οποία προζρχονται από τθν επεξεργαςία του πετρελαίου, διυλιςτιρια, χθμικά εργοςτάςια, ναυπθγεία, κλπ. Απόβλθτα γεωργικϊν και κτθνοτροωικϊν εκμεταλλεφςεων. Απόβλθτα ορυχείων και μεταλλείων. Απόβλθτα εκςκαωϊν (από ξθρά και κάλαςςα). Απόβλθτα οικοδομικϊν κατεδαωίςεων. Ιλείσ από τθν επεξεργαςία αςτικϊν λυμάτων και τθ βιομθχανία. Απόβλθτα εμπορικϊν δραςτθριοτιτων. Ιατρικά απόβλθτα. Ελαςτικά. Σκράπ (π.χ. αποςυρκζντων αυτοκινιτων, παλαιϊν θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν, κλπ.). Νοςοκομειακά. Λοιπά ιατρικά και ωαρμακευτικά απόβλθτα. Ο όροσ «νοςοκομειακά απόβλθτα» αναωζρεται ςτα απόβλθτα που προζρχονται (παράγονται) από κάκε οργανιςμό ι υπθρεςία που αςχολείται με τθν υγεία των εμβιωνόντων, όπωσ τα νοςοκομεία, τα ιατρικά κζντρα, οι κλινικζσ και τα 7 Χριςτοσ Θ. Μαλλιαρόσ, 2000,Ρεριβάλλον, ρφπανςθ, τεχνικζσ αντιρρφπανςθσ: αζρια, υγρά και ςτερεά απόβλθτα, Ακινα. Εκδόςεισ Μεταίχμιο. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 21 ~ Ζτοσ : 2014

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ιατρικά και βιολογικά εργαςτιρια. Επεκτείνοντασ τον όρο ςε «ιατρικά απόβλθτα» περιλαμβάνουμε τα απόβλθτα ωαρμακευτικϊν βιομθχανιϊν και εκείνα που προζρχονται από τθν περίκαλψθ των αςκενϊν εντόσ τθσ οικίασ τουσ. Θ βαςικι κατθγορία των ειδικϊν βιομθχανικϊν Στερεϊν Αποβλιτων περιλαμβάνει τισ εξισ επιμζρουσ κατθγορίεσ: Αδρανι απόβλθτα καταςκευαςτικϊν δραςτθριοτιτων. Ρροζρχονται από ανεγζρςεισ οικοδομϊν, δραςτθριότθτεσ κατεδαωίςεισ και εκςκαωζσ, τόςο ςτισ πόλεισ όςο και ςτο φπαικρο. Τα παραγόμενα απόβλθτα είναι ςε μεγάλο βακμό αδρανι και ογκϊδθ όπωσ χϊμα, άμμοσ, χαλίκι, ςκυρόδεμα, πζτρεσ και τοφβλα, αλλά ακόμθ και υλικά όπωσ ξφλο, μζταλλα, γυαλί, πλαςτικά, χαρτί και φωαςμα. Στερεά απόβλθτα οχθμάτων. Στερεά βιομθχανικά απόβλθτα. Ρρόκειται για τα πάςθσ ωφςεωσ ςτερεά απόβλθτα που παράγονται από βιομθχανικζσ δραςτθριότθτεσ, τόςο από τθν ίδια τθν παραγωγικι διαδικαςία όςο και τα απορρίμματα εκείνα που ομοιάηουν με τα οικιακά. Πίνακασ 2 Παραγόμενεσ ποςότθτεσ διαφόρων τφπων τερεϊν Αποβλιτων ςτθν Ελλάδα. Σφποσ απορριμάτων Μθ επικίνδυνα βιομθχανικά Παραγόμενη ποςότητα ςε ζνα ζτοσ ton /year Ερυκρά ιλφσ m 3 /year Επικίνδυνα βιομθχανικά tons/year Σκραπ αυτοκινιτων οχιματα/year Υλικά οικοδομϊν ton/year Μπαταρίεσ Pb: ton/year MnO 2 : ton/year Ni-Cd: 400 ton/year Others: 20 ton/year Ιατρικά ton/year ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 22 ~ Ζτοσ : 2014

24 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Στθ βιομθχανία υπάρχουν από περιβαλλοντικισ άποψθσ όλεσ οι οι πθγζσ ρφπανςθσ, είτε μικρζσ είτε μεγάλεσ. Ειδικά ςτθν Ελλάδα ενυπάρχει ζνασ ςθμαντικόσ αρικμόσ βιομθχανικϊν μονάδων από τισ οποίεσ προκφπτουν ςτερεά απόβλθτα, τα οποία ςφωωνα με το EWC (Ευρωπαϊκοφ Καταλόγου Αποβλιτων) ανικουν ςτα μθ επικίνδυνα. Οι κφριοι βιομθχανικοί κλάδοι ςτθν Ελλάδα λοιπόν, οι οποίοι παράγουν μθ επικίνδυνα απόβλθτα είναι: Βιομθχανίεσ παραγωγισ τροωίμων. Ελαιουργεία Βιομθχανίεσ παραγωγισ πολτοφ και χαρτιοφ. Μονάδεσ εκτφπωςθσ ζντυπου υλικοφ. Βιομθχανίεσ πρωτογενοφσ παραγωγισ μετάλλων. Βιομθχανίεσ δευτερογενοφσ παραγωγισ μετάλλων. Βιομθχανίεσ πλαςτικϊν. Βιομθχανίεσ παραγωγισ ανόργανων λιπαςμάτων. Βιομθχανίεσ παραγωγισ γυαλιοφ. Βιομθχανίεσ παραγωγισ προϊόντων ξυλείασ. Ατμοθλεκτρικοί ςτακμοί. Τα επικίνδυνα απόβλθτα προζρχονται από βιομθχανίεσ όπωσ: Βυρςοδεψία. Μονάδεσ επιωανεικισ επεξεργαςίασ μετάλλων. Κλωςτοχωαντουργία. Βαωεία ωινιςτιρια. Μονάδεσ παραγωγισ γεωργικϊν ωαρμάκων και ςυςςωρευτϊν μολφβδου. Στθν κατθγορία των επικίνδυνων αποβλιτων εντάςςονται και τα πολυχλωριωμζνα διωαινφλια (PCB s), τα οποία χρθςιμοποιοφνται ακόμθ ςε μεγάλο βακμό ωσ διθλεκτρικά υγρά ςε μεταςχθματιςτζσ τθσ ΔΕΘ. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 23 ~ Ζτοσ : 2014

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Διαχείριςη επικίνδυνων ςτερεών αποβλήτων Κρίνεται απαραίτθτο να γίνει ιδιαίτερθ αναωορά ςτθ διαχείριςθ των επικίνδυνων αποβλιτων των χθμικϊν βιομθχανίων και αυτό γιατί θ αποτελεςματικι και ορκι διαχείριςι τουσ αποτελεί ςθμαντικό παράγοντα για τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ αλλά και τθν εξαςωάλιςθ τθσ ποιότθτα ηωισ του ανκρϊπου. Στθν Οδθγία τθσ Υπθρεςίασ Ρροςταςίασ του Ρεριβάλλοντοσ των Θ.Ρ.Α επιςθμαίνεται ο όροσ «Ρρόλθψθ φπανςθσ» αναωερόμενθ ςτθ χριςθ διεργαςιϊν και πρακτικϊν που μειϊνουν ι περιορίηουν τθ δθμιουργία αποβλιτων ςτθν πθγι τουσ. Συμπεριλαμβάνει μεκόδουσ που ελαττϊνουν τθ χριςθ βλαβερϊν υλικϊν, ενζργειασ ι και άλλων πόρων προςτατεφοντασ τουσ ωυςικοφσ πόρουσ με τθ διατιρθςι τουσ ι με πιο αποτελεςματικι χριςθ 8. Θ Ρρόλθψθ φπανςθσ ςτρζωει το ενδιαωζρον και τον αγϊνα του περιβαλλοντικοφ ςχεδιαςμοφ από τισ παρεμβάςεισ ςτθν ζξοδο ενόσ βιομθχανικοφ ςυςτιματοσ ςτθν είςοδό του. Βεβαίωσ, με τθν πρόλθψθ αυτι ςτισ βιομθχανικζσ δραςτθριότθτεσ δεν είναι δυνατόν να επιτευχκεί μθδενικι ρφπανςθ, πάντα κα υπάρχουν κατάλοιπα. Επομζνωσ, είναι απαραίτθτο να υπάρχει ταυτόχρονοσ ζλεγχοσ ρφπανςθσ αλλά και εωαρμογι των μεκόδων πρόλθψθσ ρφπανςθσ προκειμζνου θ μόλυνςθ του περιβάλλοντοσ να είναι λιγότερο τοξικι ι μικρότερθσ ποςότθτασ. Μια τεχνικι μείωςθσ των αποβλιτων ςτθν πθγι (Κονβαε 1989)είναι ο διαχωριςμόσ ςτθν πθγι των επικίνδυνων αποβλιτων από τα μθ επικίνδυνα. Είναι κεμιτό να αποωεφγεται θ ανάμειξθ χρθςιμοποιθμζνων λιπαντικϊν ελαιϊν με τα αντιψυκτικά υγρά ι το νερό.τα ζλαια αυτά είναι αναγκαίο να ςυλλζγονται ςε δεξαμενζσ από εξειδικευμζνο προςωπικό.επιπλζον είναι αναγκαίο να αποωεφγεται θ ανάμειξθ των ιατρικϊν αποβλιτων με τα αςτικοφ τφπου απόβλθτα κακϊσ αυξάνεται ο όγκοσ των αποβλιτων που κεωροφνται επικίνδυνα. Ζτςι, τα ιατρικά απόβλθτα πρζπει να ςυλλζγονται και να ταξινομοφνται ςωςτά 9. 8 Γεωργακζλλοσ &Καρβοφνθσ, 2003, 'Διαχείριςθ του Ρεριβάλλοντοσ, Επιχειριςεισ και Βιϊςιμθ Ανάπτυξθ, Εκδόςεισ Ακ. Σταμοφλθσ, Ακινα. 9 Conway, R.A, Frick, J.H., Warner, D.J., Wiles, C.C. &Duckett, E.J. 1989, Hazardousand ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 24 ~ Ζτοσ : 2014

26 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Τζλοσ, ςτθν ανακφκλωςθ Οχθμάτων Τζλουσ Κφκλου Ηωισ κα πρζπει να διαχωρίηονται τα αποβλθτά τουσ ςε Απόβλθτα ςυςςωρευτϊν που είναι επικίνδυνα απόβλθτα και ςτα υπόλοιπα υλικά του αμαξϊματοσ. Αξίηει να ςθμειωκεί πωσ αν τα οχιματα τεμαχιςτοφν μαηι με τα χαλίβδινα ςαςί τότε τα απόβλθτα κεωροφνται επικίνδυνα ςτο ςφνολό τουσ. Από τθν άλλθ μεριά θ διαχείριςθ των επικίνδυνων αποβλιτων ςτθν Ελλάδα εμωανίηει πολλά προβλιματα που οωείλονται ςτθ γενικότερθ ςχζςθ τθσ Ελλάδασ με τθ διαχείριςθ των επικίνδυνων ςτερεϊν αποβλιτων και ςε διάωορεσ πτυχζσ ςχετικζσ με τθ βιομθχανία. Βαςικά χαρακτθριςτικά των επικίνδυνων βιομθχανικϊν αποβλιτων, είναι: Αναωλεξιμότθτα. Διαβρωτικότθτα Δραςτικότθτα. Τοξικότθτα Χθμικζσ ενϊςεισ που κεωροφνται επικίνδυνα απόβλθτα περιζχουν μία ποικιλία από ςτερεά, πτθτικά, και θμιπτθτικά ςυςτατικά, τα οποία ςχθματίηουν ζνα ςτερεό ςφνολο.ρολλζσ από τισ ενϊςεισ, κυρίωσ όςα απόβλθτα περιζχουν οργανικζσ ουςίεσ ι είναι εξολοκλιρου οργανικά, αυτζσ είναι κατάλλθλεσ για αποτζωρωςθ. Μία ειδικι κατθγορία επικινδφνων αποβλιτων αποτελοφν τα PCB s, τα οποία χρθςιμοποιικθκαν ςτο παρελκόν και ακόμθ χρθςιμοποιοφνται ςε ςθμαντικό αρικμό ςυςκευϊν κλειςτοφ κυκλϊματοσ (μεταςχθματιςτζσ και πυκνωτζσ) ωσ διθλεκτρικό υγρό. υλλογή,αποθήκευςη και επεξεργαςία των ςτερεών αποβλήτων Στισ περιςςότερεσ βιομθχανίεσ τα μθ επικίνδυνα ςτερεά απόβλθτα ςυλλζγονται και μεταωζρονται ςε μεγάλα δοχεία (containers), ςε ςυμπιεςτζσ και ςε κατάλλθλο εξοπλιςμό για άλλθ επεξεργαςία. Για τα επικίνδυνα απόβλθτα είναι Industrial Solid Waste Minimization Practices, ASTM, Philadelphia. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 25 ~ Ζτοσ : 2014

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 απαραίτθτα δοχεία ειδικοφ τφπου και ειδικά εκπαιδευμζνο προςωπικό για τον ορκό χειριςμό τουσ. Βεβαίωσ, ο τφποσ και ι χωρθτικότθτα των δοχείων αυτϊν που προορίηονται για τθν αποκικευςθ των ςτερεων απορριμάτων εξαρτϊνται από τα επιμζρουσ χαρακτθριςτικά αυτϊν, το πόςο ςυχνά πραγματοποείται θ ςυλλογι των αποβλιτων αυτϊν και ο χϊροσ που διατίκεται για αποκικευςθ. Για τα επικίνδυνα ςτερεά απόβλθτα ο χρόνοσ αποκικευςθσ είναι περιοριςμζνοσ, μόλισ λίγων θμερϊν, ειδικά αν παράγονται ςε μεγάλεσ ποςότθτεσ. Από τθν άλλθ, αν οι ποςότθτεσ παραγωγισ είναι μικρζσ, τότε ο χρόνοσ αποκικευςθσ είναι μεγαλφτεροσ. Θ κζςθ τοποκζτθςθσ των δοχείων εξαρτάται από το χϊρο που διακζτει θ εκάςτοτε βιομθχανία και από τθ δυνατότθτα προςπζλαςθσ οχθμάτων ςε αυτό το χϊρο. Συνικωσ τα δοχεία αυτά ςυλλζγονται από ιδιωτικό ι δθμόςιο αρμόδιο ωορζα. Τα επικίνδυνα απόβλθτα αποκθκεφονται ςε ειδικοφ τφπου δοχεία όπωσ αυτά παρουςιάηονται ςτον Ρίνακα3: Πίνακασ 3 Δοχεία αποκικευςθσ και μεταφοράσ επικίνδυνων αποβλιτων Κατηγορία Αποβλήτων αδιενεργά Διαβρωτικά Αντιδρϊντα Τοξικά Βιολογικά Σφποσ Χωρητικότητα Βοηθητικόσ Εξοπλιςμόσ Μολφβδινα ςε τςιμζντο εμωιαλωμζνα μεταλλικά Μεταλλικά Εμωιαλωμζνα μεταλλικά Εμωιαλωμζνα ι μθ Σωραγιςμζνεσ πλαςτικζσ ςακοφλεσ, εμωιαλωμζνα και μεταλλικά Ροικίλθ 210L 210L Μζχρι 20m 3 120L Μονωμζνα κτίρια, ειδικι ςιμανςθ, δυνατότθτα πλφςθσ των άδειων δοχείων, προωυλάξεισ για αποωυγι αντιδράςεων, χωριςτι αποκικευςθ αςφμβατων αποβλιτων βιολογικά ςωραγιςμζνεσ πλαςτικζσ ςακοφλεσ, εμωιαλωμζνα μεταλλικά 120L κερμικι αποςτείρωςθ πριν τθν αποκικευςθ, ειδικζσ ανκεκτικζσ ςακοφλεσ με ειδικι ςιμανςθ απαγωγοί, ζλεγχοσ κερμοκραςίασ ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 26 ~ Ζτοσ : 2014

28 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Εφωλεκτα Μεταλλικά εμωιαλωμζνα ι μθ 210L ζλεγχοσ κερμοκραςίασ ειδικι ςιμανςθ. Εκρθκτικά Αντικραδαςμικά Μζχρι 20m 3 μεταβλθτι Θ επεξεργαςία των ςτερεϊν αποβλιτων γίνεται είτε επιτόπου είτε εωαρμόηοντασ πιο εμπεριςτατωμζνεσ και καινοτόμεσ τεχνικζσ επεξεργαςίασ ςτερεϊν αποβλιτων. Θ επιτόπου επεξεργαςία γίνεται με ςκοπό τθν μείωςθ του όγκου των αποβλιτων και τθν ανάκτθςθ κάποιων χριςιμων ςυςτατικϊν. Οι βιομθχανίεσ εωαρμόηουν τισ παρακάτω επεξεργαςίεσ: Επιλογι Συμπίεςθ Καφςθ Για τθν επιλογθ του τρόπου επεξεργαςίασ λαμβάνονται ςοβαρά υπ όψιν οι περιβαλλοντικζσ επιπτϊςεισ, θ αςωάλεια,οι κίνδυνοι υγιεινισ και κατά πόςο είναι οικονομικόσ ο τρόποσ αυτόσ επεξεργαςίασ 10. Διάθεςη ςτερεών βιομηχανικών απορριμμάτων Στον τομζα τθσ διάκεςθσ των ςτερεϊν βιομθχανικϊν απορριμμάτων, ιδιαίτερθ προςοχι πρζπει να δίνεται, όπωσ αναωζρκθκε και παραπάνω, ςτα επικίνδυνα απορρίμματα ενϊ για τα υπόλοιπα εωαρμόηεται ό,τι και για τα οικιακά απορρίμματα. Στθν περίπτωςθ των επικίνδυνων απορριμμάτων θ διάκεςθ γίνεται κυρίωσ με δφο τρόπουσ- τεχνικζσ: Αποτζφρωςθ:θ μζκοδοσ αυτι είναι κατάλλθλθ ςτθν περίπτωςθ ςτερεϊν οργανικϊν αποβλιτων, ωςτόςο είναι αρκετά δαπανθρι δεδομζνου ότι απαιτοφνται επιπλζον κατάλλθλεσ διατάξεισ κακαριςμοφ των παραγόμενων ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 27 ~ Ζτοσ : 2014

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 καυςαερίων. Είναι κατάλλθλθ για πλιρθ καταςτροωι επικίνδυνων απορριμμάτων, αρκεί θ κερμοκραςία να είναι αρκετά υψθλι (πάνω από 900 C). Θ ςυγκεκριμζνθ μζκοδοσ ενδείκνυται για τθν καταςτροωι των υπολειμμάτων πετρελαιοειδϊν και ορυκτελαίων. Ελεγχόμενθ διάκεςθ ςτο ζδαφοσ (υγειονομικι ταφι). Θ υγειονομικι ταωι πραγματοποιείται διαςκορπίηοντασ τα απορρίμματα ςε λεπτά ςτρϊματα με τζτοιο τρόπο ϊςτε να αποκτιςουν τον μικρότερο δυνατό όγκο, ενϊ ςτο τζλοσ κάκε εργάςιμθσ θμζρασ τα απορρίμματα επικαλφπτονται με χϊμα ι με ειδικό υλικό. Στθ ςυγκεκριμζνθ περίπτωςθ πρζπει να ζχουν λθωκεί όλα τα απαραίτθτα μζτρα για τθν αςωαλι αποκατάςταςθ του χϊρου μετά τθν ολοκλιρωςθ του χρόνου ηωισ του ζργου. Θ μζκοδοσ αυτι είναι αυτι που χρθςιμοπιείται ευρφτερα.οι τρόποι υγιειονομικισ ταωισ είναι οι παρακάτω: - Θ παραδοςιακι διάκεςθ των απορριμάτων. - Θ διάκεςθ με ςυμπίεςθ. - Θ διάκεςθ μετά από προθγοφμενθ κραφςθ των απορριμάτων. - Θ αερόβια διάκεςθ. - Θ δεματοποίθςθ. - Θ εξόρυξθ παλαιϊν απορριμάτων (landfill mining ) και τθν ταωι νζων. - Θ αποκικευςθ απορριμάτων ςε υπερυψωμζνα κτίρια από ςκυρόδεμα. Ο ςχεδιαςμόσ τθσ εγκατάςταςθσ ζχει άμεςθ ςχζςθ με τθ γεωλογία του τόπου απόρριψθσ. Ζτςι, υπάρχει, απαίτθςθ το ζδαωοσ να είναι αδιαπζραςτο (π.χ. αργιλλϊδεσ), αλλιϊσ πρζπει ο πυκμζνασ και τα τοιχϊματα του χϊρου απόκεςθσ να καταςκευαςτοφν κατάλλθλα (π.χ. με τςιμζντο), ϊςτε να υπάρχει ζνα ωράγμα ανάμεςα ςτο χϊμα και ςτα ςτερεά βιομθχανικά απόβλθτα. Άλλο ςθμείο ςτο οποίο πρζπει να δοκεί προςοχι είναι να υπάρχει θ δυνατότθτα τα αποςτραγγίςματα να μποροφν να ςυγκεντρωκοφν και να υποςτοφν τθν απαραίτθτθ επεξεργαςία πρίν αποδοκοφν ςτο περιβάλλον, ενϊ επίςθσ επιβάλλεται θ ςυςτθματικι παρακολοφκθςθ του υδροωόρου ορίηοντα τθσ περιοχισ. Τζλοσ πρζπει να κακορίηεται ο όγκοσ των βιομθχανικϊν απορριμμάτων, ο ρυκμόσ παραγωγισ τουσ κακϊσ και οι ωυςικοχθμικζσ και μθχανικζσ τουσ ιδιότθτεσ ϊςτε να μποροφν να υπολογιςτοφν οι απαιτιςεισ ςε ενδιάμεςα επικαλυπτικά υλικά, ςε προςωπικό και ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 28 ~ Ζτοσ : 2014

30 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ μθχανιματα. Επιπλζον,είναι απαραίτθτο να υπάρχει ο κατάλλθλοσ ζλεγχοσ ςτο κατά πόςο από τθν ανάμειξθ των διαωόρων απορριμμάτων δθμιουργοφνται εκρθκτικά ι διαβρωτικά μίγματα και εκλφονται επικίνδυνα αζρια. Εκτόσ από τουσ δφο τρόπουσ διάκεςθσ που αναωζρκθκαν, άλλοι τρόποι που χρθςιμοποιοφνται,ςε μικρότερθ κλίμακα, είναι θ λιπαςματοποίθςθ και ο εγκλωβιςμόσ. Με τον όρο λιπαςματοποίθςθ ορίηεται το ςφνολο των μθχανικϊν και βιολογικϊν λειτουργιϊν που οδθγοφν ςτθν απόκτθςθ του λιπάςματοσ (compost). Θ λειτουργία του μεταςχθματιςμοφ των οικιακϊν απορριμμάτων ςε λίπαςμα οωείλεται ςε διαδοχικζσ ςειρζσ βακτθρίων και μυκιτων, που ςυμβιϊνουν και εξαςωαλίηουν αλυςιδωτζσ αντιδράςεισ. Θ λιπαςματοποίθςθ αωινει κατάλοιπα, τα οποία κυμαίνονται από 40%-60% τθσ ποςότθτασ των επεξεργαηόμενων απορριμμάτων και γι' αυτό το λόγο απαιτείται χϊροσ ςθμαντικισ ζκταςθσ για τθ διάκεςθ των καταλοίπων. Ο εγκλωβιςμόσ από τθν άλλθ πλευρά χρθςιμοποιείται κυρίωσ για τθ ςτακεροποίθςθ των επικίνδυνων αποβλιτων, όπωσ είναι τα οργανικά πολυμερι και θ άςωαλτοσ. Ωςτόςο αυτι θ μζκοδοσ περιορίηει μόνο τθν επικινδυνότθτα των απορριμμάτων ενϊ το βαςικό τθσ μειονζκτθμα είναι θ αβεβαιότθτα ςχετικά με τισ μακροπρόκεςμεσ επιπτϊςεισ τθσ. Αναλυτικότερα,οι τεχνικζσ επεξεργαςίασ βιομθχανικϊν ςτερεϊν αποβλιτων είναι κυρίωσ: Διαχωριςμόσ ανακτθςίμων. Μθχανικι διαλογι. Μαγνθτικόσ και θλεκτρομαγνθτικόσ διαχωριςμόσ. Αποκικευςθ-μεταωορά. Μθχανικι ελάττωςθ όγκου. Χθμικι ελάττωςθ όγκου. Μθχανικι τροποποίθςθ μεγζκουσ και ςχιματοσ. Ξιρανςθ και αωυδάτωςθ. Τόςο θ επεξεργαςία των μθ επικίνδυνων όςο και επικίνδυνων ςτερεϊν αποβλιτων αποςκοπεί ςτθν ανάκτθςθ των χριςιμων υλικϊν, ςτθν ελάττωςθ τθσ ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 29 ~ Ζτοσ : 2014

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ποςότθτασ τουσ και ςτθν πρετοιμαςία των αποβλιτων για τθν τελικι διάκεςθ. Ειδικά για τα επικίνδυνα απόβλθτα κρίνεται απαραίτθτθ θ ταυτοποίθςθ των ςυςτατικϊν τουσ προκειμζνου να κακοριςτεί θ τεχνικι επεξεργαςίασ και θ αποωυγι λανκαςμζνθσ επιλογισ τεχνικισ, γιατί ςε τζτοια περίπτωςθ τα αποτελζςματα μπορεί να αποβοφν καταςτροωικά. Οι τεχνικζσ επεξεργαςίασ γίνονται κατά παρτίδεσ και διακρίνονται ςε: Φυςικζσ όπωσ: ρόωθςθ, αεριςμόσ, απογφμνωςθ αμμωνίασ, ωυγοκζντρθςθ, ρόωθςθ ςε άνκρακα, απόςταξθ, διάλυςθ, θλεκτροδιάλυςθ, εγκιβωτιςμόσ, εξάτμιςθ, διικθςθ, κροκίδωςθ, επίπλευςθ, αντίςτροωθ όςμωςθ, κοςκίνιςμα, κακίηθςθ, εξάτμιςθ ςτον ιλιο, εκχφλιςθ, πάχυνςθ, απογφμνωςθ με ατμοφσ,υπερδιικθςθ. Χθμικζσ όπωσ: αποτζωρωςθ, χθμικι αποχλωρίωςθ, ιοντοεναλλαγι, εξουδετζρωςθ, οξείδωςθ, καταβφκιςθ, αναγωγι, ρόωθςθ, ςτακεροποίθςθ ςτερεοποίθςθ. Θερμικζσ όπωσ: καφςθ και πυρόλυςθ. Βιολογικζσ όπωσ: ενεργι λάςπθ, αεριηόμενεσ λίμνεσ, αναερόβια χϊνευςθ,αναερόβια ωίλτρα, ςταλάηοντα ωίλτρα, λίμνεσ ςτακεροποίθςθσ. Θ μεταωορά των βιομθχανικϊν ςτερεϊν αποβλιτων γίνεται είτε από χερςαία είτε από καλάςςια μζςα μεταωοράσ. Επιπλζον, χρθςιμοποιοφνται και ςυςτιματα υδραυλικισ μεταωοράσ. Πςον αωορά τα χερςαία μζςα μεταωοράσ χρθςιμοποιοφνται κυρίωσ αυτοκίνθτα που είναι αναγκαίο να πλθροφν κάποιεσ προχποκζςεισ, όπωσ θ αςωάλεια, κακϊσ είναι απαραίτθτο να είναι κλειςτά και ςκεπαςμζνα, θ ςωςτι διαχείριςθ κατά τθν ωόρτωςθ και εκωόρτωςθ κακϊσ επίςθσ και το χαμθλό κόςτοσ. Τα τρζνα δεν χρθςιμοποιοφνται πλζον ωσ μζςα μεταωοράσ αποβλιτων ςε ευρεία κλίμακα, όπωσ γινόταν ςτο παρελκόν. Θ μεταωορά των αποβλιτων μζςω πλοίων είναι αρκετά διαδεδομζνθ και αποςκοπεί κυρίωσ ςτθ διάκεςθ των αποβλιτων ςτθ κάλαςςα ι ςτθ μεταωορά τουσ ςε χϊρουσ διάκεςθσ ςε άλλεσ χϊρεσ. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 30 ~ Ζτοσ : 2014

32 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Αξίηει να ςθμειωκεί πωσ τα επικίνδυνα ςτερεά απόβλθτα χριηουν ιδιαίτερθσ προςοχισ κακϊσ υπάρχει κίνδυνοσ ατυχιματοσ αν ςυμπιεςτοφν. Ζτςι είναι εφλογο να μθ διακινοφνται από πολλζσ εταιρίεσ, παρά μόνο από ειδικευμζνεσ και ςυνικωσ δεν μεταωζρονται από δοχείο ςε δοχείο. Θ επεξεργαςία που υωίςτανται αποςκοπεί ςτθν αςωαλζςτερθ δυνατι μεταωορά του εξουδετερϊνοντασ τισ επικίνδυνεσ ουςίεσ. Επιπτώςεισ από τη διάθεςη των ςτερεών βιομηχανικών αποβλήτων Οι κυριότερεσ επιπτϊςεισ που μπορεί να προκφψουν από τθν ανεξζλεγκτθ και αυκαίρετθ διάκεςθ βιομθχανικϊν αποβλιτων και που μπορεί να αποβοφν καταςτροωικζσ είναι: - φπανςθ των επιωανειακϊν ι υπόγειων υδάτων από ςτραγγίςματα, που δθμιουργοφνται από τα ίδια τα απόβλθτα ι ςε εκείνεσ τισ περιπτϊςεισ όπου τα νερά τθσ βροχισ διαλφουν ι παραςφρουν οριςμζνεσ επικίνδυνεσ ουςίεσ. - Διείςδυςθ ςτο υπζδαωοσ τοξικϊν ουςιϊν, που δθμιουργοφνται από τθν επίδραςθ όξινων υγρϊν πάνω ςε ενϊςεισ βαρζων μετάλλων. Τα όξινα υγρά είναι δυνατόν να δθμιουργθκοφν από τθ διάλυςθ όξινων βιομθχανικϊν αποβλιτων αλλά και από τθ διάςπαςθ οργανικϊν ςτερεϊν βιομθχανικϊν αποβλιτων. - Κίνδυνοσ να παραςυρκοφν από τον άνεμο όταν είναι ακάλυπτα. - Δθμιουργία επικίνδυνων και τοξικϊν αερίων από τθν αποςφνκεςθ ι από τυχόν αντιδράςεισ διαωορετικϊν ειδϊν ςτερεϊν βιομθχανικϊν αποβλιτων. - Καταςτροωι τθσ αιςκθτικισ του τοπίου ςτθν περιοχι τθσ απόκεςθσ. Είναι ςκόπιμο να αναωερκεί πωσ τα ςτερεά βιομθχανικά απορρίματα είναι δυνατόν να αξιοποιθκοφν ενεργειακά. Οι δφο τφποι ενεργειακισ αξιοποίθςθσ που ςυνθκίηονται είναι θ χρθςιμοποίθςθ των απορριμμάτων ωσ καυςίμου αντικατάςταςθσ (π.χ. τςιμεντοβιομθχανίεσ) και για τθν ανάκτθςθ κερμότθτασ, μζςω μιασ μονάδασ καφςθσ απορριμμάτων. Θ παραγόμενθ ενζργεια χρθςιμοποιείται κυρίωσ για κζρμανςθ ι για παραγωγι ατμοφ. Μπορεί επίςθσ να χρθςιμοποιθκεί για τθν ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 31 ~ Ζτοσ : 2014

33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ξιρανςθ των προϊόντων ι για τθν πϊλθςθ ςε ζνα εργοςτάςιο ι ςε μια εταιρία αςτικισ κζρμανςθσ. Ανάκτηςη υλικών και ενέργειασ από ςτερεά απόβλητα Τα υλικά από ςτερεά βιομθχανικά απόβλθτα που μποροφν να ανακτθκοφν είναι οριςμζνα όπωσ: Χαρτί Ελαςτικό Ρλαςτικό Γυαλί Σιδθροφχα Ανόργανα υλικά Οργανικά υλικά Θ ανάκτθςθ των υλικϊν ζχει ωσ προχπόκεςθ τθν διαλογι, θ οποία ςτθ βιομθχανία και ςτισ μεγάλεσ εγκαταςτάςεισ είναι μθχανικι. Επίςθσ, από τα ςτερεά απόβλθτα μπορεί να ανακτθκεί και τμιμα τθσ ενζργειασ που παράγεται με τθν καφςθ και παραλαβι τθσ ενζργειασ που εκλφεται κακϊσ επίςθσ και με τθ μετατροπι των ςτερεϊν αποβλιτων ςε καφςιμο. Θ ανακφκλωςθ των ςτερεϊν αποβλιτων αποςχολεί τα κράτθ παγκοςμίωσ. Ιδιαιτζρωσ τα τελευταία χρόνια κρίνεται απαραίτθτθ, κακϊσ θ αφξθςθ του πλθκυςμοφ και θ άνοδοσ τθσ χθμικισ βιομθχανίασ είχαν ςαν άμεςο αποτζλεςμα τθ διόγκωςθ των αποβλιτων. Το γεγονόσ αυτό ςυνζβαλλε ςτθμείωςθ των πλουτοπαραγωγικϊν πθγϊν και τθν περιβαλλοντικι καταςτροωι. Θ πολιτικι των κρατϊν τθσ Ε.Ε. αλλά και των Θ.Ρ.Α προχϊρθςε ςτθ κατάλλθλθ μεταβολι των ωορολογικϊν ςυντελεςτϊν, προςανατολίςτθκε ςτθν παροχι κινιτρων, δίνοντασ επιχορθγιςεισ. Επιπλζον επιβλικθκε ειδικόσ ωόροσ ανάλογα με τον όγκο απορρυμάτων κάκε επιχείρθςθσ. Αυτά τα μζτρα ςκοπό ζχουν άτομα και επιχειριςεισ να εωαρμόςουν τθνπρακτικι τθσ ανακφκλωςθσ. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 32 ~ Ζτοσ : 2014

34 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Εκτόσ από τθν ανάκτθςθ υλικϊν είναι δυνατόν να ανακτθκεί ενζργεια, όπωσ ειπϊκθκε και παραπάνω. Αυτό μπορεί να επιτευχκεί με τθν καφςθ μετατρζποντασ το περιεχόμενο του ςτερεοφ αποβλιτου ςε ςτάχτθ. Αυτι θ διεργαςία καφςθσ όπου θ ενζργεια που απαιτείται για τθν καφςθ προςωζρερται από αυτι που περιζχεται ςτο καφςιμο ςτερεό απόβλθτο. Τα αζρια προϊόντα τθσ καφςθσ κακαρίηονται, πλζνονται με νερό, ςτθ ςυνζχεια υωίςτανται επεξεργαςία ωσ υγρά απόβλθτα, απομακρφνοντασ τα ςωματίδια από τθν παραγωγι υπτάμενθσ τζωρασ και τζλοσ οδθγοφνται ςτο χϊρο απόκεςθσ των επικίνδυνων αποβλιτων. Επίςθσ, είναι δυνατόν να ανακτθκοφν και προϊόντα βιολογικισ μετατροπισ όπωσ: Μεκάνιο Λίπαςμα(compost) Ρρωτεϊνεσ Αλκοόλεσ Διάωορα ενδιάμεςα οργανικα προϊόντα Οι διεργαςίεσ με τισ οποίεσ λαμβάνονται αυτά τα προίόντα είναι οι εξισ: Βιολογικζσ, όπου περιλαμβάνονται: - Λιπαςματοποίθςθ. - Αναερϊβια χϊνευςθ. - Μετατροπι ςε πρωτεϊνθ - Ηφμωςθ Χθμικζσ, όπου περιλαμβάνονται: - Καφςθ με ανάκτθςθ κερμότθτασ. - Επιπλζον καφςιμο ςε βραςτιρεσ. - Αεριοποίθςθ. - Ρυρόλυςθ. - Υδρόλυςθ. - Χθμικι μετατροπι. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 33 ~ Ζτοσ : 2014

35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Από αυτζσ χρθςιμοποιοφνται κυρίωσ θ λιπαςματοποίθςθ και θ αναερόβια χϊνευςθ, οι οποίεσ όμωσ προκαλοφν αζρια ρφπανςθ 11. Τγρά Βιομηχανικά Απόβλητα Υγρά Βιομθχανικά Απόβλθτα (ΥΒΑ) ορίηονται ωσ τα απόβλθτα που προζχονται από τισ παραγωγικζσ διαδικαςίεσ μιασ βιομθχανίασ. Ζχουν ογκϊδεισ εκροζσ κατά τισ παραγωγικζσ διεργαςίεσ, θ ροι τουσ δεν είναι ςτακερι και θ ποιότθτα τουσ κυμαίνεται, αωοφ εξαρτάται από τισ παραγωγικζσ διαδικαςίεσ. Θ παραγωγι αποβλιτων ςε μια βιομθχανικι εγκατάςταςθ παρουςιάηεται με δφο τρόπουσ: - Με ςυνεχι ροι - Με διακεκομμζνθ ροι Θ ςυνεχισ ι διακεκομμζνθ ροι εξαρτάται από τθ λειτουργία των εγκαταςτάςεων. Θ διακοπι τθσ ροισ παραγωγισ αποβλιτων είναι δυνατόν να πραγματοποιείται κατά τθ διάρκεια ενόσ θμερονυχτίου, όταν πικανόν υπάρχει παραγωγι για μια ι δφο βάρδιεσ ι μπορεί να είναι εποχιακι, όπωσ ςυμβαίνει με οριςμζνεσ αγροτικζσ βιομθχανίεσ όπωσ ελαιουργεία ι εργοςτάςια ηάχαρθσ. Σε κάποιεσ ςυγκεκριμζνεσ περιπτϊςεισ, οριςμζνα ρεφματα αποβλιτων χριηουν ειδικισ διαχείρθςθσ ςε ςχζςθ με τα υπόλοιπα και είτε ακολουκείται θ μζκοδοσ τθσ ανακφκλωςθσ μετά από τθν απαραίτθτθ επεξεργαςία βεβαίωσ, όπωσ για παράδειγμα κάποια όξινα υγρά απόβλθτα από διεργαςίεσ παραγωγισ ςτθ ςιδθροβιομθχανία και τισ επιμεταλλϊςεισ, είτε αποκθκεφονται και ςτθ ςυνζχεια υωίςτανται χωριςτι επεξεργαςία και διάκεςθ όπωσ τα τοξικά απόβλθτα. Στον όρο βιομθχανικά απόβλθτα δεν περιλαμβάνονται μόνο τα απόβλθτα των παραγωγικϊν δραςτθριοτιτων τθσ βιομθχανίασ αλλά απόβλθτα που προζρχονται: από τισ εκπλφςεισ των χϊρων, των δαπζδων και του εξοπλιςμοφ, τθ κζρμανςθ και τθ ψφξθ των εγκαταςτάςεων 11 CaseStudies on Waste Minimization practices ineurope. Topicreport no. 2/2002. European Environmental Agency, 2003 ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 34 ~ Ζτοσ : 2014

36 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ από τυχαίεσ διαρροζσ και απορροζσ που προκαλοφνται από βροχοπτϊςεισ. Ανάλογα με τισ παραγωγικζσ δραςτθριότθτεσ τθσ βιομθχανίασ τα υγρά βιομθχανικά απόβλθτα ωζρουν ρυπαντικό ωορτίο που ανικει ςε μια από τισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ 12 : Αδιάλυτα ςτερεά, όπωσ τα επιπλζοντα ελαιϊδθ ςτερεά, οι ρθτίνεσ, οι αλειωατικοί υδρογονάνκρακεσ, τα αιωροφμενα ςτερεά, τα οξείδια, υδροξείδια, θ κολλοειδι άμμοσ κλπ., που διαχωρίηονται με ωυςικζσ διεργαςίεσ και με ι χωρίσ κροκίδωςθ.οργανικζσ ενϊςεισ, όπωσ τα χρϊματα, τα απορρυπαντικά, οι μακρομοριακζσ ωαινολικζσ ενϊςεισ και οι χλωριωμζνοι υδρογονάνκρακεσ που διαχωρίηονται με προςρόωθςθ. Ιόντα μετάλλων και ανιόντα που διαχωρίηονται με ιηθματοποίθςθ. Ενϊςεισ που απομακρφνονται με εμωφςθςθ, ωαινόλεσ ελαωρείσ ι αρωματικοί και χλωριωμζνοι υδρογονάνκρακεσ κλπ. Ενϊςεισ οι οποίεσ απαιτοφν οξειδοαναγωγικζσ αντιδράςεισ. Ανόργανα οξζα και βάςεισ όπωσ υδροχλωρικό, νιτρικό, κειϊκό, υδροωκορικό κλπ. και ζνα αρικμόσ βάςεων όπωσ το καυςτικό νάτριο. Ενϊςεισ απομακρφνονται με αντίςτροωθ όςμωςθ, όπωσ κάποια ραδιενεργά ςτοιχεία. Βιοαποδομιςιμεσ ουςίεσ.αποτελοφν κάποιεσ ενϊςεισ οι οποίεσ είναι κατά βάςει οργανικζσ, όπωσ τα ςάκχαρα, οι πρωτεΐνεσ, οι ωαινόλεσ κλπ. Τα υγρά βιομθχανικά απόβλθτα περιζχουν περιςςότερα είδθ ρυπαντϊν ςε ςχζςθ με τα υγρά αςτικά απόβλθτα (λφματα) και πρζπει να προςδιορίηονται για κάκε βιομθχανικι δραςτθριότθτα χωριςτά. Γενικότερα οι κλάδοι που διαχωρίηεται θ βιομθχανία ανάλογα με τθ δραςτθριότθτα είναι: αγροτικζσ βιομθχανίεσ τροωίμων βιομθχανία πετρελαίου βιομθχανία ςιδιρου και χάλυβα βιομθχανία ενζργειασ 12 Degremont, Water Treatment Handbook, Charter 2, 6 th Edition, Lavoisier Publishing, Paris ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 35 ~ Ζτοσ : 2014

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 μεταλλουργικζσ και υδρομεταλλουργικζσ βιομθχανίεσ κλωςτοχωαντουργεία χθμικζσ βιομθχανίεσ Ραρακάτω επιςθμαίνονται κάποια γενικά ςτοιχεία ςχετικά με τθν ποιότθτα και τθν ποςότθτα των παραγόμενων αποβλιτων ςε οριςμζνουσ βιομθχανικοφσ κλάδουσ. Αγροτικζσ Βιομηχανίεσ Σροφίμων: Στο κλάδο αυτό ανικουν τα χοιροτροωεία, τα ςωαγεία, τα πτθνοςωαγεία, τα βυρςοδεψία, οι γαλακτοκομικζσ βιομθχανίεσ, οι βιομθχανίεσ παραγωγισ μπφρασ, χυμϊν και αμφλου, τα οινοπνευματοποιεία, τα ελαιουργεία, οι βιομθχανίεσ επεξεργαςίασ ωροφτων και λαχανικϊν, παραγωγισ ηάχαρθσ και επεξεργαςίασ ιχκυθρϊν. Θ ποςότθτα των αποβλιτων που παράγονται εξαρτάται βεβαίωσ από τθ διαδικαςία παραγωγισ. Θ ομοιότθτα αυτϊν των βιομθχανιϊν ζγκειται ςτο γεγονόσ ότι παράγουν απόβλθτα που περιζχουν βιοαποδομιςιμο οργανικό ωορτίο και το γεγονόσ ότι τα υγρά απόβλθτα αυτοφ του κλάδου απαλλάςςονται του ρυπαντικοφ ωορτίου κυρίωσ με βιολογικζσ μεκόδουσ. 13 Οι Γαλακτοκομικζσ Βιομηχανίεσ περιλαμβάνουν ςτθ παραγωγι τουσ διεργαςίεσ όπωσ παςτερίωςθ και ςυςκευαςία, παραγωγι τυριοφ, καηεΐνθσ και βουτφρου. Βιομηχανία Πετρελαίου: Θ βιομθχανία πετρελαίου παράγει υγρά απόβλθτα κατά τθν εξόρυξθ και τθ μεταωορά τθσ ακατζργαςτθσ πρϊτθσ φλθσ. Επιπλζον παράγει υγρά απόβλθτα ςτθ διφλιςθ και ςτθν παραγωγι πετροχθμικϊν προϊόντων. Θ ποιότθτα των αποβλιτων εξαρτάται από τθ διεργαςία. Θ πετροχθμικι βιομθχανία, χρθςιμοποιϊντασ ωσ πρϊτθ φλθ το πετρζλαιο, παράγει μια μεγάλθ ποικιλία χθμικϊν προϊόντων όπωσ το πολυαικυλζνιο, το πολυβινυλοχλωρίδιο, το πολυπροπυλζνιο, τουσ πολυεςτζρεσ, τθ πολυουρεκάνθ, το πολυβουταδιζνιο, τισ ςυνκετικζσ ρθτίνεσ, τισ εποξυ-ρθτίνεσ, τισ ακρυλικζσ ρθτίνεσ, τισ ωαινολικζσ ρθτίνεσ, τα οξειδωμζνα ι χλωριωμζνα προϊόντα, τα προϊόντα των αερίων ςφνκεςθσ, τα μονομερι του βινυλίου και δθμιουργεί ιςχυρά ρεφματα υγρϊν 13 Λεκκασ Θ.Δ., 2001.Ρεριβαλλοντικι Μθχανικι 2: Διαχείρθςθ Τδάτινων Πόρων, Κόςμοσ, ΡΕΜΕ,Ακινα. ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 36 ~ Ζτοσ : 2014

38 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ αποβλιτων, τα οποία πριν διατεκοφν ςτο περιβάλλον πρζπει να υποβλθκοφν ςε επεξεργαςία κακαριςμοφ με ωυςικοχθμικζσ και ςε μερικζσ περιπτϊςεισ με βιολογικζσ διεργαςίεσ. Στο Ρίνακασ 4παρουςιάηονται θ ποςότθτα και θ ποιότθτα των υγρϊν αποβλιτων και τα είδθ των ρυπαντϊν για κάκε μια από τισ ωάςεισ: εξόρυξθ, μεταωορά και διφλιςθ του πετρελαίου. Δραςτηριότητα Παραγωγή νεροφ από την πετρελαιοπηγή Μεταφορά Πίνακασ 4 Παραγωγισ και Διφλιςθσ Πετρελαίου (Λζκκασ Θ., 2001) Όγκοσ αποβλήτων ωσ % του όγκου του πετρελαίου Τδρογονάνθρακεσ H/C (mg/l) Ο% - 600% Άλλοι ρυπαντζσ NaCI, άμμοσ, άργυλοσ Νερό Ballast 25-30% τθσ NaCI, άμμοσ χωρθτικότθτασ των Νερό κακαριςμοφ δεξαμενϊν Aπορρυπαντικά, δεξαμενοπλοίων αλκαλικότθτα Διφλιςη Αωαλαλωτισ 5% - 6% 50 Ρυρόλυςθ (FCC) 6% - 10% Νερό βροχήσ Συμπυκνϊματα από ατμοςωαιρικι απόςταξθ Συμπυκνϊματα από απόςταξθ εν κενό NaCl, ελαωρείσ HC πικανϊσ S 2 - Φαινόλεσ RSH, NH 4 2% - 2,5% 50 Φαινόλεσ, ΝΘ 4 + 1% - 1,5% 150 Φαινόλεσ, ΝΘ 4 + Βιομηχανία ιδήρου και Χάλυβα: Στο κλάδο τθσ ςιδθροβιομθχανίασ τζςςερισ διαωορετικζσ διεργαςίεσ παράγουν υγρά απόβλθτα: - θ παραγωγι κϊκ - θ οξίνιςθ - οι πλυντρίδεσ αερίων - θ ζλαςθ ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 37 ~ Ζτοσ : 2014

39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Σε επόμενο κεωάλαιο κα παρουςιαςτοφν τα απόβλθτα τθσ χθμικισ βιομθχανίασ χάλυβα ανα ςτάδιο παραγωγισ. Πίνακασ 5 Ποςοτικά και ποιοτικά χαρακτθριςτικά υγρϊν αποβλιτων παραγωγισ ςιδιρου και χάλυβα (Λζκκασ Θ., 2001) Δραςτηριότητα Παραγωγή κϊκ Όγκοσ αποβλήτων (lit/tn) Ρυπαντζσ Απόβλθτα αςκενοφσ αμμωνίασ Απόβλθτα ιςχυρισ αμμωνίασ Ραραπροϊόντα και ςυμπυκνϊματα Ψυχρή ζλαςη Κακαριςμόσ με H 2 SO Κακαριςμόσ με HCl 0.1 Ζλαςη υψηλήσ ταχφτητασ Ηλεκτροςτατική απογράςωςη Ρίςςα, Φαινόλεσ 1-4 g/l, Ελεφκερθ NH g/l, δεςμευμζνθ NH g/l, H 2 S, CN -, SCN Ελεφκερθ NH g/l, HCO g/l Φαινόλεσ 0-50 mg/l, CN - mg/l Fe mg/l SS 0.2 g/l, Ελαιϊδθ g/l, COD g/l SS 0.2 g/l, Ελαιϊδθ g/l, COD g/l, Ρυριτικά Παραγωγή Ενζργειασ: Θ παραγωγι ενζργειασ αποτελεί μια από τισ κφριεσ αιτίεσ για τθν ατμοςωαιρικι υποβάκμιςθ ςτα αςτικά κζντρα ςε παγκόςμια κλίμακα. Από τθν παραγωγι ενζργειασ δθμιουργοφνται υγρά ρεφματα αποβλιτων. Χημικζσ Βιομηχανίεσ: Ο Ρίνακασ 6 παρουςιάηει τα είδθ των ρυπαντϊν πουςυναντοφνται ςτα υγρά απόβλθτα των ςθμαντικότερων χθμικϊν βιομθχανιϊν.(λζκκασ Θ., 2001). Πίνακασ 6 Βιομηχανία Προζλευςη αποβλήτων Ρυπαντζσ Ραραγωγι χλωρίου NH 3 Ρλφςθ αερίων και δαπζδων, απϊλειεσ άλμθσ Συμπυκνϊματα 1m 3 /tn Hg ςε μεταλλικι μορωι και ιόντα NH 4 HCO 3 1-4g/l Μεκανόλθ 0,2 0,8 g/l ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 38 ~ Ζτοσ : 2014

40 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ NH 4 NO 3 Υπερωωςωορικά H 3 PO 4 Βιομθχανία Απορυπαντικϊν Συμπυκνϊματα 0,5 m 3 /tn Ρλυςίματα δαπζδων Απόβλθτα πλφςθσ αερίων Απόβλθτα πλφςθσ αερίων Διαδικαςίεσ Ραραγωγισ NH 4 NO 3 2-3g/l NH 4 OH 0,2 0,8 g/l NH 4 NO 3, SS Ρολφ όξινα απόβλθτα: H 2 SO 4, H 2 SiF 6, HF, H 3 PO 4 Γφψοσ, μεγάλεσ ποςότθτεσ ιλφοσ, SiO 2, CaF 2,Ca 3 (PO 4 ) 2 Θειικό αλκυλοβενηόλιο(abs), βορικά τριπολυωωςωορικά, κειικζσ λιπαρζσ αλκοόλεσ, κειικζσ ενϊςεισ ανοικτισ αλφςεωσ Τα υγρά βιομθχανικά απόβλθτα ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ αποβάλλονται κατϋευκείαν ςτο περιβάλλον και ζτςι είναι απαραίτθτο να απαλλάςςονται τουσ ρυπαντζσ ςε ικανοποιθτικό βακμό. Βζβαια, ςε άλλεσ περιπτϊςεισ τα υγρά βιομθχανικά απόβλθτα αποβάλλονται ςτο αποχετευτικό δίκτυο που απαιτείται θ κατάλλθλθ επεξεργαςία προκειμζνου τόςο θ αποχζτευςι τουσ να είναι αςωαλισ όςο και θ τελικι επεξεργαςία τουσ μαηι μαε τα λφματα ςε εγκαταςτάςεισ επεξεργαςίασ. Αςωαλϊσ για τθ διάκεςθ υγρϊν βιομθχανικϊν αποβλιτων ζχουν κεςπιςτεί προδιάγραωζσ, όπωσ για παράδειγμα τα ανϊτερα όρια αποβολισ, που είναι απαραίτθτο να τθροφνται ςτθ διακεςθ των αποβλιτων αυτϊν ςτο περιβάλλον αλλά και ςτισ αποχετεφςεισ. Υυςικά χαρακτηριςτικά υγρών αποβλήτων Θ ταξινόμθςθ των ωυςικϊν χαρακτθριςτικϊν των αποβλιτων γίνεται ςτισ παρακάτω κατθγορίεσ: Στερεά Χρϊμα Οςμι Θερμοκραςία Θολότθτα Διαλυμζνο οξυγόνο ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 39 ~ Ζτοσ : 2014

41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 τερεά: Ζνα από τα πιο ςθμαντικά ωυςικά χαρακτθριςτικά των υγρϊν βιομθχανικϊν αποβλιτων είναι τα ςτερεά που περιζχονται ςε αυτά και χωρίηονται ςε: - Στερεά που αιωροφνται και ςτθ ςυνζχεια είτε κα κακιηάνουν είτε κα επιπλεφςουν. - Στερεά που βρίςκονται ςε κολλοειδι διαςπορά και για να επιπλεφςουν ι να κακιηάνουν χρειάηονται διαδικαςίεσ κροκίδωςθσ. - Διαλυμζνα ςτερεά. Ολικά ςτερεά ενόσ υγροφ αποβλιτου ορίηεται το υπόλειμμα το οποίο παραμζνει μετά από εξάτμιςθ ςε κερμοκραςία C. Τα ολικά ςτερεά χωρίηονται περαιτζρω ςε αιωροφμενα και ςε διαλυτά ςτερεά ι ςτερεά που μποροφν να διθκοφν 14. Διαχωριςμόσ επιτυγχάνεται με διικθςθ γνωςτοφ όγκου υγρϊν αποβλιτων ςε κακοριςμζνο ωίλτρο. Τα αιωροφμενα ςτερεά διαιροφνται ςε ςτερεά που μποροφν να κακιηάνουν και ςε αυτά που δεν μποροφν. Θ διαδικαςία τθσ κακίηθςθσ των αιωροφμενων ςτερεϊν γίνεται κάτω από ςυνκικεσ θρεμίασ υπό τθν επίδραςθ τθσ βαρφτθτασ. Το μζγεκοσ των κακιηανόντων ςτερεϊν μιασ απορροισ είναι κφρια παράμετροσ ωυςικισ ςυμπεριωοράσ τθσ απορροισ για τουσ ωυςικοφσ υδάτινουσ αποδζκτεσ που καταλιγει. Τα διθκιςιμα αυτά ςτερεά αποτελοφνται από κολλοειδι και διαλυμζνα ςτερεά. Τα κολλοειδι ςτερεά αποτελοφνται από ςτερεά των οποίων θ διάμετροσ κυμαίνεται από 1μm 1m 15. Δεν μποροφν να κακιηάνουν διότι θ επιωάνεια τουσ ωζρει θλεκτρικά ωορτία και θ απομάκρυνςι τουσ χρειάηεται βιολογικι οξείδωςθ ι κροκίδωςθ.τα διαλυμζνα ςτερεά αποτελοφνται από μόρια και οργανικά ι ανόργανα ιόντα που βρίςκονται ςε διάλυςθ ςτα υγρά απόβλθτα. 14 Standard methods for the examination of water and wastewater. American Public Health Association (APHA), Washington, DC Standard methods for the examination of water and wastewater. American Public Health Association (APHA), Washington, DC ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 40 ~ Ζτοσ : 2014

42 ΡΤΥΧΙΑΚΘΕΓΑΣΙΑ ΤΜΘΜΑ Κάκε κατθγορία από αυτζσ που ζχουν αναωερκεί ζχει τόςο οργανικά όςο και ανόργανα ςυςτατικά. Στον τομζα κατεργαςίασ των υγρϊν αποβλιτων αυτά αναωζρονται ςαν πτθτικά και ςτακερά ςυςτατικά. Τα πτθτικά ι οργανικά ςυςτατικά προςδιορίηονται με ανάωλεξθ και καφςθ αυτοφ του ςτερεοφ που πρόκειται να αναλυκεί, ςτουσ C. Πςο βάροσ χάνει το δείγμα, αυτό αποτελεί το οργανικό ι πτθτικό περιεχόμενό του. Πλεσ οι οργανικζσ ενϊςεισ ςε τζτοιεσ κερμοκραςίεσ οξειδϊνονται ενϊ οι ανόργανεσ ενϊςεισ παραμζνουν ςαν ςτάχτθ. Ο άνκρακασ που τυχόν παράγεται από τισ οργανικζσ ενϊςεισ, όπωσ οι υδατάνκρακεσ, κατά τθν πυρόλυςθ οξειδϊνεται με αρκετι ταχφτθτα. Θ καφςθ των πτθτικϊν ςτερεϊν δίνεται ςε ειδικοφσ ωοφρνουσ όπου υπάρχει ακριβισ ζλεγχοσ τθσ κερμοκραςίασ. Στθ παρακάτω Εικόνα 1ωαίνονται διάωορεσ κατθγορίεσ ςτερεϊν που περιζχονται ςτα υγρά απόβλθτα και ο τρόποσ μζτρθςισ τουσ. Εικόνα 1 Διαχωριςμόσ και ανάλυςη κατά κατηγορίεσ των ςτερεϊν που περιζχονται ςε ζνα υγρό απόβλητο (Βλυςίδησ, 2005) ΟΝΟΜΑΤΕΡΩΝΥΜΟ ~ 41 ~ Ζτοσ : 2014