ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σχολή ιοίκησης και Οικονοµίας Τµήµα Εµπορίας και ιαφήµισης

Transcript

1 ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σχολή ιοίκησης και Οικονοµίας Τµήµα Εµπορίας και ιαφήµισης Πτυχιακή Εργασία (Χειµερινό εξ. 2012) Επόπτρια Καθηγήτρια: ρ. Ειρήνη Τηλικίδου ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση εκπροσώπων υπευθύνων σειράς ξενοδοχείων, τριών αστέρων και άνω, του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης, µε σκοπό τη διαπίστωση υιοθέτησης ή µη φιλοπεριβαλλοντικών ενεργειών ή και ολοκληρωµένης πράσινης στρατηγικής» Φοιτητές: ΜΙΜΙΚΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΕΓΙΟΥ ΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ 28/3/2013

2 ΘΕΜΑ: «ιερεύνηση εκπροσώπων υπευθύνων σειράς ξενοδοχείων, τριών αστέρων και άνω, του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης, µε σκοπό τη διαπίστωση υιοθέτησης ή µη φιλοπεριβαλλοντικών ενεργειών ή και ολοκληρωµένης πράσινης στρατηγικής» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Προκαταρκτική φάση...4 Σκοπός ) Ερέθισµα ) Πρόβληµα διοίκησης του Μάρκετινγκ ) Πρόβληµα της έρευνας του Μάρκετινγκ...5 Στόχοι...5

3 2.1) ιατύπωση του θέµατος ) Εξειδίκευση απαιτούµενων πληροφοριών ) Γενικός στόχος ) Ειδικοί στόχοι...6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ: Ανασκόπηση βιβλιογραφίας...7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ηµοσκόπηση...15 Μέθοδος συγκέντρωσης πρωτογενών στοιχείων...15 Περιεχόµενο ερωτηµατολογίου...15 Ερωτηµατολόγιο...16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Αποτελέσµατα...26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Συµπεράσµατα Προτάσεις Περιορισµοί...30 Συµπεράσµατα...30 Προτάσεις...35 Περιορισµοί...37 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...38 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...39 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το θέµα της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η διερεύνηση εκπροσώπων υπευθύνων σειράς ξενοδοχείων, τριών αστέρων και άνω, του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης, µε σκοπό τη διαπίστωση υιοθέτησης ή µη φιλοπεριβαλλοντικών ενεργειών ή και ολοκληρωµένης πράσινης στρατηγικής για το έτος Πρόκειται για έρευνα πεδίου µέσω ηµιδοµηµένων συνεντεύξεων. Η µέθοδος δειγµατοληψίας που χρησιµοποιήθηκε είναι η απλή τυχαία δειγµατοληψία, µε την τεχνική της κλήρωσης µε βάση δεδοµένων λίστας 25 ξενοδοχείων. Η πρώτη βασική ενότητα είναι η προκαταρκτική φάση όπου αναλύονται ο σκοπός της έρευνας, δηλαδή το ερέθισµα, το πρόβληµα διοίκησης του Μάρκετινγκ και το πρόβληµα της έρευνας του Μάρκετινγκ, και οι στόχοι της έρευνας δηλαδή, η διατύπωση του θέµατος, η εξειδίκευση απαιτούµενων πληροφοριών, ο γενικός

4 στόχος και οι ειδικοί στόχοι. Η δεύτερη βασική ενότητα είναι η ανασκόπηση βιβλιογραφίας κατά την οποία γίνεται έρευνα δευτερογενή τοµέα σε σχέση µε θέµατα που διευκολύνουν την εξαγωγή συµπερασµάτων. Τα θέµατα αυτά περιληπτικά αφορούν τον κλάδο του τουρισµού και την συµπεριφορά των καταναλωτών στον καιρό της οικονοµικής κρίσης, δίνεται ο ορισµός του πράσινου ξενοδοχείου και τα βασικά χαρακτηριστικά του, γίνεται αναφορά στις λειτουργίες του Μάρκετινγκ των ξενοδοχείων αυτών καθώς και κάποιες τεχνικές λεπτοµέρειες του µηχανολογικού εξοπλισµού που θα µπορούσαν να επιλέξουν. Η τρίτη ενότητα αφορά τη δηµοσκόπηση κατά την οποία αναλύεται η µέθοδος συγκέντρωσης πρωτογενών στοιχείων, δηλαδή η δηµοσκόπηση µέσω προσωπικής συνέντευξης στους υπεύθυνους του 18,5% των ξενοδοχείων τριών αστέρων και άνω του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης καθώς και το περιεχόµενο το ερωτηµατολογίου 35 ερωτήσεων, ενώ τέλος παρατίθεται και το ερωτηµατολόγιο. Στην τέταρτη ενότητα παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα που προκύπτουν µετά τη συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων από τους υπεύθυνους των ξενοδοχείων του δείγµατος. Τα πιο ενδιαφέροντα από αυτά είναι ότι µόνο το 20% των ξενοδοχείων έχει κάποιο Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης, ότι όλα τα ξενοδοχεία έχουν κάνει τροποποιήσεις στις υποδοµές τους, ενώ τέλος, µόνο ένα από τα δέκα ξενοδοχεία του δείγµατος διαθέτει εγκατάστασή παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από Α.Π.Ε. Στην πέµπτη ενότητα αναλύονται τα συµπεράσµατα, παρατίθενται οι προτάσεις και οι περιορισµοί που διαπιστώθηκαν κατά τη διενέργεια της έρευνας. Τα πιο σηµαντικά από τα συµπεράσµατα που διεξήχθησαν ότι µόλις το 32,5% του δείγµατος διαθέτει κάποιο σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης ή κάποιον υπεύθυνο που να ασχολείται µε αυτήν. Παρατηρήθηκε ότι το σύνολο των ξενοδοχείων έχουν κάνει κάποια τροποποίηση στην κτιριακή ή µηχανολογική υποδοµή. Επίσης ότι το 70% των ξενοδοχείων χρησιµοποιεί για τη θέρµανσή του φυσικό αέριο και µάλιστα στα µεγάλα σε µέγεθος ξενοδοχεία το ποσοστό αυτό είναι 100%. Τέλος παρατηρήθηκε ότι µόνο το 10% των ξενοδοχείων χρησιµοποιεί Α.Π.Ε. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην πορεία των τελευταίων χρόνων, διακριτή έγινε η στροφή των αναπτυγµένων χωρών προς την πράσινη ανάπτυξη και τη φιλοπεριβαλλοντική συµπεριφορά των οργανισµών, µέσω της θεσµοθέτησης νέων µέτρων ενάντια στη µόλυνση του περιβάλλοντος και τη κατασπατάληση των φυσικών πόρων. Σαν αποτέλεσµα των παραπάνω καθώς και των νοµοθετικών ρυθµίσεων που προέβλεπαν αυστηρές κυρώσεις προς τις επιχειρήσεις, οι τελευταίες ανέπτυξαν µορφές οικολογικού µάρκετινγκ αναζητώντας µία νέα αγορά, αυτή των οικολογικά ευαισθητοποιηµένων καταναλωτών. Στα πλαίσια αυτά µια ξενοδοχειακή µονάδα τριών αστέρων, έχοντας ως ερέθισµα τις

5 εξελίξεις στον κλάδο του τουρισµού, όπου τα τελευταία χρόνια πολλές επιχειρήσεις ακολουθούν φιλοπεριβαλλοντική πολιτική, αποκτώντας έτσι συγκριτικό πλεονέκτηµα και οικονοµικά οφέλη, αποφασίζει να υιοθετήσει παρόµοια στρατηγική και µας αναθέτει την διεξαγωγή έρευνας σχετικά µε παρόµοιες ενέργειες άλλων οµοειδών µονάδων στην Θεσσαλονίκη. Έτσι προέκυψε έρευνα πεδίου µέσω ηµιδοµηµένων συνεντεύξεων, µε θέµα τη διερεύνηση εκπροσώπων υπευθύνων σειράς ξενοδοχείων, τριών αστέρων και άνω, του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης και σκοπό τη διαπίστωση υιοθέτησης ή µη φιλοπεριβαλλοντικών ενεργειών ή και ολοκληρωµένης πράσινης στρατηγικής για το έτος Η µέθοδος δειγµατοληψίας που χρησιµοποιήθηκε είναι η απλή τυχαία δειγµατοληψία, µε την τεχνική της κλήρωσης µε βάση δεδοµένων λίστας 25 ξενοδοχείων. Στην εργασία αναφέρονται εκτός των άλλων, οι γενικοί και ειδικοί στόχοι, το πρόβληµα της διοίκησης µάρκετινγκ και το πρόβληµα της έρευνας. Παραθέτονται αναλυτικά τα ερωτηµατολόγια και τα αποτελέσµατα που προέκυψαν και στη συνέχεια γίνεται η διεξαγωγή συµπερασµάτων, για να καταλήξει µε βάση αυτά σε προτάσεις προς τη διοίκηση µάρκετινγκ του ξενοδοχείου εκπληρώνοντας έτσι το σκοπό της. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Προκαταρκτική φάση 1) ΣΚΟΠΟΣ 1.1) Ερέθισµα Ένα ξενοδοχείο τριών αστέρων, παρακολουθώντας τις εξελίξεις στον κλάδο του τουρισµού, όπου τα τελευταία χρόνια πολλές επιχειρήσεις ακολουθούν φιλοπεριβαλλοντική πολιτική, αποκτώντας έτσι συγκριτικό πλεονέκτηµα και οικονοµικά οφέλη, αποφασίζει να υιοθετήσει παρόµοια στρατηγική. 1.2) Πρόβληµα ιοίκησης του Μάρκετινγκ Ο Marketing Manager του ξενοδοχείου προκειµένου να αποκτήσει πιστοποίηση «πράσινου ξενοδοχείου», απευθύνεται στην ερευνητική εταιρία µας µε σκοπό τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά µε παρόµοιες ενέργειες άλλων ξενοδοχειακών µονάδων στη Θεσσαλονίκη. Κατά τη συνάντηση της ερευνητικής οµάδας µε τον Marketing

6 Manager, ο τελευταίος έθεσε τα εξής ερωτήµατα: Τι ποσοστό του ανταγωνισµού έχει παρόµοια πιστοποίηση; Τι ποσοστό του ανταγωνισµού έχει πραγµατοποιήσει φιλική προς το περιβάλλον ανακαίνιση; Ποια η σχέση των φιλικών προς το περιβάλλον τροποποιήσεων µε την µείωση των λειτουργικών εξόδων; Ποιες είναι οι συνηθέστερες τροποποιήσεις; Ποιες είναι οι προθέσεις και οι δυνατότητες του ανταγωνισµού όσων αφορά τις επενδύσεις σε ΑΠΕ; Σύµφωνα µε τους παραπάνω προβληµατισµούς έγινε σαφής ο σκοπός της ερευνητικής µελέτης ο οποίος είναι: Η παροχή ορθολογικής πληροφόρησης στον Marketing Manager του ξενοδοχείου προκειµένου να πάρει την καταλληλότερη απόφαση σχετικά µε το είδος της ανακαίνισης και την διαµόρφωση του ξενοδοχειακού προϊόντος σε προϊόν φιλικό προς το περιβάλλον, όπως επίσης και την πιθανότητα µείωσης των λειτουργικών εξόδων της µονάδας. 1.3) Πρόβληµα της Έρευνας του Μάρκετινγκ Η ερευνητική οµάδα προχώρησε στη διατύπωση του προβλήµατος της ερευνητικής µελέτης που είναι η διερεύνηση της σηµερινής κατάστασης στον κλάδο των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, τριών αστέρων και άνω, του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης, σε ότι αφορά την πολιτική τους σε θέµατα περιβάλλοντος και τις ενεργειακές παρεµβάσεις που έχουν πραγµατοποιήσει. 2) ΣΤΟΧΟΙ 2.1) ιατύπωση του θέµατος Η ιερεύνηση των εκπροσώπων υπευθύνων σειράς ξενοδοχείων, τριών αστέρων και άνω, του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης, µε σκοπό τη διαπίστωση υιοθέτησης ή µη φιλοπεριβαλλοντικών ενεργειών ή και ολοκληρωµένης πράσινης στρατηγικής. 2.2) Εξειδίκευση απαιτούµενων πληροφοριών

7 Οι απαιτούµενες πληροφορίες της έρευνας είναι τα δηµογραφικά χαρακτηριστικά των ξενοδοχείων, τα συστήµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης, η κτιριακή υποδοµή και ο µηχανολογικός εξοπλισµός τους, οι ηλεκτροπαραγωγικές µονάδες και η οικολογική συνείδηση και η εφαρµογή της. 2.3) Γενικός Στόχος Η διαπίστωση υιοθέτησης ή µη, φιλοπεριβαλλοντικών ενεργειών ή και ολοκληρωµένης πράσινης στρατηγικής, από σειρές ξενοδοχείων του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης καθώς και η καταγραφή των κτιριακών και µηχανολογικών τροποποιήσεων. 2.4) Ειδικοί στόχοι Να καταγραφεί το ποσοστό του ανταγωνισµού που έχει κάποιο Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ). Να διερευνηθεί αν έχουν γίνει τροποποιήσεις στον µηχανολογικό εξοπλισµό κτιριακή υποδοµή, µε ποιο τρόπο και σε ποιους τοµείς. Να διαπιστωθεί ο τρόπος ψύξης θέρµανσης των οµοειδών οµάδων. Να καταγραφούν οι τρόποι µείωσης του ενεργειακού κόστους καθώς και η αποτελεσµατικότητά τους. Να διερευνηθεί ο βαθµός χρήσης ΑΠΕ από τους ανταγωνιστές καθώς και η πρόθεση εγκατάστασης τους στο µέλλον. Να διαπιστωθεί αν ακολουθούνται οι προδιαγραφές συντήρησης του µηχανολογικού εξοπλισµού. Να διαπιστωθεί ποιο είναι το σύστηµα διαχείρισης των αποβλήτων. Να διαπιστωθούν οι πιθανές σχέσεις µεταξύ των δηµογραφικών χαρακτηριστικών στοιχείων του δείγµατος µε τις κύριες µεταβλητές της έρευνας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ: Ανασκόπηση Βιβλιογραφίας

8 εν υπάρχει καµία αµφιβολία ότι ο τουρισµός είναι µία από τις πιο σηµαντικά αναπτυσσόµενες βιοµηχανίες στο ξεκίνηµα του 21ου αιώνα. Την ίδια στιγµή δεν υπάρχει επίσης καµία αµφιβολία ότι η παρούσα αναπτυσσόµενη οικονοµική κρίση θα επηρεάσει τον τουρισµό επίσης µαζί µε όλους τους άλλους τοµείς της παγκόσµιας οικονοµικής και κοινωνικής ζωής (Τηλικίδου κ.α, 2011) Τα τελευταία χρόνια ο αριθµός των ξενοδοχείων που εφαρµόζουν φιλοπεριβαλλοντική πολιτική (πράσινα ξενοδοχεία) στο εξωτερικό όλο και αυξάνει. Πράσινο ξενοδοχείο είναι το ξενοδοχείο που παίρνει µέτρα ώστε να βλάψει το περιβάλλον λιγότερο, ή ακόµα περισσότερο ώστε να προστατέψει το φυσικό περιβάλλον µε σωστή χρήση της ενέργειας, του νερού και άλλων υλικών (Green Hotels Association, 2005). Τα Πράσινα ξενοδοχεία εκτός του ότι εξοικονοµούν χρήµατα στον ιδιοκτήτη, εξοικονοµούν φυσικούς πόρους στον πλανήτη ενισχύοντας την βιωσιµότητα, ενώ παράλληλα προωθούν την περιβαλλοντική συνείδηση στους φιλοξενούµενους. Τέλος υπάρχουν τουρίστες που είναι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιηµένοι εφαρµόζοντας απλές πρακτικές εξοικονόµησης στην καθηµερινότητα και που θέλουν όταν ταξιδεύουν να τους δίνεται η ίδια δυνατότητα εφαρµογής των πιστεύω τους. O Watkins (1994) βρήκε ότι το 54% των καταναλωτών στις Η.Π.Α. ήλωσαν ότι είναι περιβαλλοντικά σκεπτόµενοι ταξιδιώτες που θα προτιµούσαν να µείνουνε σε πράσινα ξενοδοχεία. Τα Πράσινα Ξενοδοχεία επιδεικνύουν καθηµερινά ότι οι περιβαλλοντικοί και οικονοµικοί στόχοι µπορούν να επιτευχθούν παράλληλα. Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού (WTO) οι αρχές της αειφορίας αναφέρονται στις περιβαλλοντικές, οικονοµικές και κοινωνικοπολιτισµικές πτυχές της τουριστικής ανάπτυξης και στην αναγκαιότητα της κατάλληλης ισορροπίας ανάµεσα σε αυτές τις τρεις διαστάσεις για να εγγυηθούν µία µακροχρόνια αειφορία του παγκόσµιου τουρισµού (WTO, 2004a και b) Για τους µάνατζερ των ξενοδοχείων, που ενδιαφέρονται στην υιοθέτηση µίας ηθικής στρατηγικής, θα πρέπει να στοχεύσουν τις προσπάθειές τους στους οικολογικά σκεπτόµενους καταναλωτές καθώς οι οικολογικές ανησυχίες βρέθηκε ότι είναι το πρώτο κριτήριο απόφασης. Θα πρέπει επίσης να σχεδιάσουν τις επικοινωνιακές τεχνικές τους µε έναν τρόπο ιδανικό για να προσελκύσουν τους καλά µορφωµένους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους. Η προσπάθεια του Μάρκετινγκ θα πρέπει να συµπεριλαµβάνει δηµοσιοποίηση σχετικά µε τα µέτρα που πάρθηκαν για την προστασία του περιβάλλοντος (π.χ. Οικονοµία ενέργειας και νερού, ανακύκλωση, οργανικά κλπ) µαζί µε πληροφόρηση (Τηλικίδου κ.α, 2011) Τα πράσινα ξενοδοχεία θα πρέπει να διαθέτουν κάποιο σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης (ΣΠ ). Ένα Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ) είναι ένα δοµηµένο πλαίσιο διαχείρισης το οποίο σχεδιάζεται για να βοηθήσει µια επιχείρηση ώστε να µειώσει

9 την επίδραση της στο περιβάλλον χρησιµοποιώντας διάφορες επιχειρηµατικές πρακτικές. (Πανεπιστήµιο Αιγαίου, 2013) Επειδή τα ΣΠ διαφέρουν αρκετά ως προς την ποιότητα και το πεδίο τους, έχουν αναπτυχθεί διάφορα εθελοντικά πρότυπα, τα οποία µπορούν να αναγνωριστούν σε Εθνικό, Ευρωπαϊκό και ιεθνές Επίπεδο. Εποµένως κάθε επιχείρηση µπορεί να εναρµονίσει το ΣΠ που διαθέτει επιλέγοντας ένα από τα παρακάτω πρότυπα: ISO ιεθνές Πρότυπο Οικολογική ιαχείριση και Οικολογικός Έλεγχος (EMAS) - Ευρωπαϊκό Πρότυπο BS Βρετανικό Πρότυπο καθοδήγησης για την σταδιακή εφαρµογή των προτύπων ISO και EMAS (Πανεπιστήµιο Αιγαίου, 2013) Αρκετές επιχειρήσεις θεωρούν ότι είναι αρκετά σηµαντικό να διαθέτουν καλή περιβαλλοντική επίδοση. Ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα των συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης είναι ότι προωθούν τη συνεχή βελτίωση και ενθάρρυνση των διάφορων οργανισµών-φορέων για συνεχή επαναξιολόγηση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων κατά την εφαρµογή των επιχειρηµατικών τους πρακτικών. Η εφαρµογή ενός δοµηµένου ΣΠ δεν πρέπει να αποτελεί καταναγκαστικό µέτρο σε µια επιχείρηση, αλλά ουσιαστικά πρέπει να είναι ένας µηχανισµός για την βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης µίας επιχείρησης. (Πανεπιστήµιο Αιγαίου, 2013) Οι λόγοι που µία επιχείρηση θα πρέπει να αναπτύξει ένα ΣΠ είναι: Οικονοµικά οφέλη. Υπάρχουν τρεις τρόποι όπου η ανάπτυξη και η πιστοποίηση ενός ΣΠ µπορούν να οδηγήσουν σε µείωση του κόστους. Ο πρώτος τρόπος είναι µέσω της βελτίωσης των µέτρων απόδοσης, τα οποία µπορούν να εφαρµοστούν µόνο όταν οι επιχειρηµατικές πρακτικές αναθεωρούνται συστηµατικά και αξιολογούνται σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του ΣΠ. Ο δεύτερος τρόπος εξοικονόµησης χρηµάτων µπορεί να προέλθει από τους µειωµένους περιβαλλοντικούς φόρους και τις µειωµένες ρυθµιστικές δαπάνες όταν φυσικά πιστοποιηθείτε µε ένα ΣΠ. Τέλος, ένα ΣΠ µπορεί να µειώσει τις ασφαλιστικές δαπάνες επειδή µε την πιστοποίηση σε ένα από τα ΣΠ, η επιχείρηση σας εφαρµόζει σωστά την περιβαλλοντική διαχείρισή και έχετε λάβει µέτρα για την µείωση των σχετικών κινδύνων. (Πανεπιστήµιο Αιγαίου, 2013) Ένα ΣΠ αποτελεί µία καλή ευκαιρία για µάρκετινγκ. Η υιοθέτηση ενός ΣΠ αποτελεί µια πολύ καλή ευκαιρία να ενισχύσετε το ανταγωνιστικό

10 πλεονέκτηµα της επιχείρησής σας. (Πανεπιστήµιο Αιγαίου, 2013) Συµµόρφωση µε τις τρέχουσες και µελλοντικές απαιτήσεις της νοµοθεσίας. Ένα σηµαντικό στοιχείο ενός ΣΠ είναι ότι η επιχείρηση σας εφαρµόζει την τρέχουσα περιβαλλοντική νοµοθεσία και ότι το ΣΠ εξασφαλίζει συµµόρφωση ακόµα κι αν εισάγονται κάποιες αλλαγές στην περιβαλλοντική νοµοθεσία. Το ΣΠ ελαχιστοποιεί τα πρόστιµα, τους φόρους, τις ποινικές διώξεις, και βοηθάει την εταιρία σας να προβλέψει την εξέλιξη της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας και να προσαρµοστεί σε αυτήν µε έναν πιο αργό ρυθµό. (Πανεπιστήµιο Αιγαίου, 2013) Μεγάλος αριθµός ανθρώπων µετακινείται παγκοσµίως φέρνοντας µαζί τους δισεκατοµµύρια ευρώ ή δολαρίων, αλλά επίσης επιβαρύνοντας το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον των χωρών προορισµών τους. (Weeden, 2001) Για αυτό τον λόγο τον λόγο, οι ξενοδοχειακές µονάδες, θα πρέπει να βρουν τρόπους ώστε να συµβάλλουν στην µείωση του ενεργειακού αποτυπώµατος των φιλοξενούµενών τους και κατά συνέπεια και του δικού τους. Μία από τις βασικές µορφές εξοικονόµησης ενέργειας και φιλοπεριβαλλοντικής πολιτικής των ξενοδοχείων είναι η εγκατάσταση φυσικού αερίου. Το φυσικό αέριο αποτελείται από υδρογονάνθρακες σε αέρια µορφή, εκ των οποίων κυρίως µεθάνιο σε ποσοστό άνω του 90%. Είναι δε ελαφρύτερο από τον αέρα και δεν είναι τοξικό. (Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας, 2013) Το φυσικό αέριο µπορεί να χρησιµοποιηθεί τόσο στη βιοµηχανία, από τους επαγγελµατίες και τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισµού, όσο και στο σπίτι. Η οικιακή χρήση αφορά κυρίως στην κεντρική ή την ατοµική θέρµανση, στο ζεστό νερό, το µαγείρεµα και τον κλιµατισµό. (Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας, 2013) Η χρήση φυσικού αερίου έχει ευεργετικά αποτελέσµατα και στο περιβάλλον. Η καύση του δηµιουργεί τη µικρότερη ρύπανση σε σχέση µε τα λοιπά συµβατικά καύσιµα, συµβάλλει περιορισµένα στο φαινόµενο του θερµοκηπίου, αφού παράγει µικρότερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση µε το πετρέλαιο, και δεν προκαλεί όξινη βροχή, καθώς δεν περιέχει καθόλου θείο. Συµβάλλει, λοιπόν, στην προστασία του περιβάλλοντος, για την οποία έχουµε δεσµευτεί και διεθνώς ως χώρα. (Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας, 2013) Ευνοείται, επίσης, η χρήση του φυσικού αερίου στη βιοµηχανία γιατί αυξάνει την ενεργειακή απόδοση, µειώνει το λειτουργικό κόστος για τη διαχείριση καυσίµου, βελτιώνει την ποιότητα των προϊόντων και περιορίζει τη ρύπανση του περιβάλλοντος. (Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας, 2013) Ο πιο διαδεδοµένος τρόπος ψύξης είναι τα αυτόνοµα κλιµατιστικά, τα οποία τοποθετούνται σε κάθε χώρο ξεχωριστά.

11 Εκτός από την κατηγορία των αυτόνοµων κλιµατιστικών µηχανηµάτων - Split Units, τα οποία προορίζονται να καλύπτουν τις ανάγκες κλιµατισµού µικρών χώρων - δωµατίων, υπάρχει και η κατηγορία των κλιµατιστικών µηχανηµάτων, τα οποία προορίζονται να καλύπτουν τις ανάγκες κλιµατισµού µεγαλύτερων χώρων, όπως αίθουσες, καταστήµατα, τράπεζες κλπ. αλλά και τις ανάγκες ολόκληρων κτιρίων, όπως κτίρια κατοικιών, γραφείων, βιοµηχανιών, εµπορικών κτιρίων, νοσοκοµείων, εκπαιδευτηρίων κλπ. Τα µηχανήµατα αυτά εξυπηρετούν εγκαταστάσεις Ηµικεντρικού ή Κεντρικού κλιµατισµού και για τον λόγο αυτό φέρουν τις αντίστοιχες ονοµασίες. (Σαββέλος, 2010) Στην κατηγορία αυτή ανήκουν µηχανήµατα, µε τα οποία οι εγκαταστάσεις κλιµατισµού µπορούν να δηµιουργούν, να ελέγχουν και να διατηρούν σε ικανοποιητικά επίπεδα, όλους τους συντελεστές παράγοντες, που διαµορφώνουν τις συνθήκες και την ατµόσφαιρα άνεσης, που πρέπει να έχουν οι κλιµατιζόµενοι χώροι: την θερµοκρασία, την υγρασία, την καθαρότητα του αέρα και την ανανέωση, την ταχύτητα και την κατανοµή του αέρα στον χώρο και την στάθµη θορύβου. (Σαββέλος, 2010) Τα µηχανήµατα ηµικεντρικού κλιµατισµού επιλέγονται συνήθως για να καλύψουν τις ανάγκες µεσαίων χώρων (από 100m 2 έως 500m 2 ) και πολλές φορές καλύπτουν ανάγκες κλιµατισµού έτοιµων χώρων µιας και η τοποθέτηση - εγκατάσταση τους αλλά και οι οικοδοµικές επεµβάσεις που απαιτούνται είναι σχετικά περιορισµένης κλίµακας. Αντιθέτως, τα µηχανήµατα κεντρικού κλιµατισµού καλύπτουν ανάγκες κλιµατισµού µεγάλων χώρων και κτιρίων και ως εκ τούτου απαιτούνται εκτεταµένες εγκαταστάσεις και σηµαντικές οικοδοµικές επεµβάσεις και προβλέψεις στις οικοδοµές, µε αποτέλεσµα, να επιλέγονται από κατασκευής των κτιρίων και να τοποθετούνται, σύµφωνα µε τις αντίστοιχες µελέτες κατά τα στάδια ανέγερσης των κτιρίων. (Σαββέλος, 2010) Βεβαίως, πολλές φορές, για λόγους ευελιξίας των εγκαταστάσεων κλιµατισµού, οικονοµικότερης λειτουργίας και ανεξαρτησίας λειτουργίας, σε πολλές εφαρµογές επιλέγονται µηχανήµατα ηµικεντρικού κλιµατισµού, για να καλύψουν ανάγκες µεγάλων χώρων ή κτιρίων. Στην περίπτωση αυτή, υπάρχουν πολλά µηχανήµατα ηµικεντρικού κλιµατισµού, που εξυπηρετούν αντίστοιχες περιοχές - ζώνες κλιµατισµού. (Σαββέλος, 2010) Κατάταξη των µηχανηµάτων ηµικεντρικού-κεντρικού κλιµατισµού Μπορούµε να κατηγοριοποιήσουµε τα µηχανήµατα αυτά σε διάφορες οµάδες - κατηγορίες, οι κυριότερες των οποίων είναι οι εξής: α) Ανάλογα µε την δυναµικότητα τους διακρίνονται σε: Μηχανήµατα ηµικεντρικού κλιµατισµού µε ψυκτική ισχύ 12,5 KW ~ 70,0 KW

12 Μηχανήµατα κεντρικού κλιµατισµού µε ψυκτική ισχύ 75,0 KW ~ 1.800,0 KW Πολύ µεγάλα ψυκτικά συγκροτήµατα µε ψυκτική ισχύ 1800,0 KW ~7.000,0 KW και άνω. (Σαββέλος, 2010) β) Ανάλογα µε την δυνατότητα λειτουργίας διακρίνονται σε: Μηχανήµατα µόνο ψύξης (Cooling only systems) Μηχανήµατα ψύξης ή θέρµανσης (Ηeat Pump systems) Αντλίες θερµότητας Μηχανήµατα ψύξης και θέρµανσης (ταυτόχρονα) (Ηeat Recovery systems) µε ανάκτηση θερµότητας (Σαββέλος, 2010) γ) Ανάλογα µε τον τρόπο ψύξης του συµπυκνωτή και την παραγωγή µέσου ψύξης διακρίνονται σε: Μηχανήµατα αέρος αέρος. Αερόψυκτα µηχανήµατα αέρα - Μονάδες αέρα (Αir to Air systems). Συνήθως πρόκειται για µηχανήµατα ηµικεντρικού κλιµατισµού τύπου αεραγωγών. Μηχανήµατα αέρος-νερού. Αερόψυκτα µηχανήµατα νερού - Ψύκτες νερού (Αir -to- Water systems). Οι αερόψυκτοι ψύκτες νερού, ανάλογα µε την δυναµικότητα τους, συναντώνται και σε εγκαταστάσεις ηµικεντρικού κλιµατισµού αλλά και σε εγκαταστάσεις κεντρικού κλιµατισµού και καλύπτουν πλήθος εφαρµογών οικιακού και εµπορικού κλιµατισµού. Μηχανήµατα νερού αέρος. Υδρόψυκτα µηχανήµατα αέρα - Μονάδες αέρα (Water Cooled Units). Είναι γνωστά µηχανήµατα κυρίως ως τύπου CONCOLE (κονσόλες υδρόψυκτες) και χρησιµοποιούνται ως µονάδες απευθείας εκτόνωσης και κυρίως µε υδρόψυκτο συµπυκνωτή ο οποίος ψύχεται είτε µε νερό απορριπτόµενο, είτε µε νερό ψυχόµενο από πύργο ψύξης σε κεντρικές εγκαταστάσεις (Ηydronic systems). Eίναι προφανείς οι λόγοι, που τα µηχανήµατα αυτά βαίνουν προς κατάργηση από την αγορά. Μηχανήµατα νερού νερού. Πρόκειται για υδρόψυκτα µηχανήµατα νερού - Ψύκτες νερού (Water- Cooled Chillers). Οι υδρόψυκτοι ψύκτες συναντώνται µόνο σε εγκαταστάσεις κεντρικού θερινού κλιµατισµού. (Σαββέλος, 2010) δ) Ανάλογα µε τον τρόπο συγκρότησης και την τοποθέτηση τους: Μονάδες διαιρούµενου τύπου - Μονάδες αέρα (Split - System Units). Σε συνδυασµό µε την κατηγορία µηχανηµάτων (Air-to-Air systems), δηλαδή διαιρούµενες µονάδες Αέρα - Αέρα αποτελούν την πλέον δηµοφιλή και διαδεδοµένη κατηγορία ηµικεντρικών µηχανηµάτων κλιµατισµού. Οι µονάδες

13 αυτές αποτελούν επέκταση της κατηγορίας των µηχανηµάτων split type και συναντώνται σχεδόν σε όλους τους τύπους (κασέτες, ψευδοροφήςαεραγωγών - καναλάτα, εµφανή οροφής και τύπου δαπέδου - ντουλάπες ) αλλά µε µεγαλύτερες δυναµικότητες από αυτές των split type. Μονάδες αυτόνοµου τύπου - Μονάδες αέρα (Single - Package Units). Μπορεί να είναι οριζόντιου ή κατακόρυφου τύπου αυτόνοµες µονάδες και συνήθως τοποθετούνται σε κλειστούς χώρους και φέρουν φυγοκεντρικούς ανεµιστήρες για την µεταφορά του αέρα και στην πλευρά του εξατµιστή και στην πλευρά του συµπυκνωτή. Αυτόνοµες µονάδες δώµατος-μονάδες αέρα (Package Rooftop Units). Πρόκειται για πλήρως αυτόνοµες και προ συγκροτηµένες µονάδες κλιµατισµού και συνήθως τοποθετούνται εξωτερικά, πλησίον των κλιµατιζόµενων χώρων, για την εύκολη σύνδεση των αεραγωγών. Όλες οι µονάδες της κατηγορίας αυτής είναι µονάδες αέρα (καναλάτες) και συνήθως εξυπηρετούν µεσαίες - ηµικεντρικές εγκαταστάσεις κλιµατισµού µε δίκτυα αεραγωγών για την προσαγωγή και διανοµή του κλιµατιζόµενου αέρα στους χώρους καθώς και την απαγωγή - επιστροφή αυτού στις µονάδες. Η ρύθµιση της ποσότητας του αέρα στους χώρους καθώς και η ρύθµιση της κατεύθυνσης του αέρα γίνεται από ειδικά εξαρτήµατα των δικτύων αεραγωγών όπως είναι τα διαφράγµατα αέρα και τα στόµια (περσίδες) κλιµατισµού σε διάφορους τύπους (προσαγωγής, απαγωγής, απόρριψης, λήψης νωπού αέρα κλπ.). (Σαββέλος, 2010) ε) Ανάλογα µε το σηµείο εκτόνωσης του ψυκτικού ρευστού και τον τρόπο ψύξης των χώρων, διακρίνουµε δυο κατηγορίες µηχανηµάτων ηµικεντρικού - κεντρικού κλιµατισµού: Μηχανήµατα απευθείας ή άµεσης εκτόνωσης (άµεσος κλιµατισµός). Στην κατηγορία αυτή ανήκουν όλα τα µηχανήµατα Αέρα/Αέρα και Νερού/Αέρα. ηλαδή, όλα τα µηχανήµατα που παράγουν ψυχρό αέρα µε την άµεση εκτόνωση του ψυκτικού ρευστού στον εναλλάκτη θερµότητας του εξατµιστή, ο οποίος βρίσκεται εντός ή πλησίον του κλιµατιζόµενου χώρου (εσωτερική µονάδα) και κατά συνέπεια έχουµε άµεσο κλιµατισµό. Στην κατηγορία αυτή των µηχανηµάτων ανήκουν και τα πολυδιαιρούµενα - πολυζωνικά συστήµατα κλιµατισµού V.R.V ή V.R.F (Variable Refrigerant Volume ή Flow) τα οποία αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία. Μηχανήµατα εµµέσου κλιµατισµού. Πρόκειται για µονάδες επεξεργασίας του αέρα (ψύξη - θέρµανση, ύγρανση, φιλτράρισµα, ανάµιξη κλπ) και οι οποίες τροφοδοτούνται, µέσω δικτύου σωληνώσεων, από το ψυχρό ή θερµό νερό που παράγεται από τους ψύκτες νερού ή αντλίες θερµότητας αέρος - νερού ή και ακόµη από λέβητες θερµού νερού και κατά συνέπεια έχουµε έµµεσο κλιµατισµό. Στην κατηγορία αυτή των µηχανηµάτων ανήκουν οι Κεντρικές Κλιµατιστικές Μονάδες (Κ.Κ.Μ.) οι οποίες συνδέονται µε δίκτυα

14 αεραγωγών για την παραγωγή και διανοµή του κλιµατισµένου αέρα στους χώρους. Επίσης, στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι Τοπικές Κλιµατιστικές Μονάδες - Fan Coil Units (F.C.U.) οι οποίες τοποθετούνται εντός ή πολύ πλησίον των κλιµατιζόµενων χώρων. (Σαββέλος, 2010) Τέλος, στο σηµείο αυτό, πρέπει να αναφερθούν και τα µηχανήµατα κλιµατισµού γνωστά ως Πύργοι ψύξης, τα οποία σκοπό έχουν να ψύχουν το νερό ψύξης των υδρόψυκτων συµπυκνωτών των ψυκτικών συγκροτηµάτων, ώστε να µπορεί τούτο να ξαναχρησιµοποιηθεί. Όπως γίνεται κατανοητό, οι διάφοροι συνδυασµοί, µεταξύ των προαναφερθέντων κατηγοριών µηχανηµάτων ηµικεντρικού - κεντρικού κλιµατισµού, δηµιουργούν όλους τους τύπους των µηχανηµάτων, που µπορεί να υπάρξουν στην αγορά κλιµατισµού. (Σαββέλος, 2010) Τέλος, οι περισσότερες από τις ενέργειες που απαιτούνται για την µετατροπή ενός κοινού ξενοδοχείου σε πράσινο, µπορούν να χρηµατοδοτηθούν από αναπτυξιακά προγράµµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένα πετυχηµένο παράδειγµα είναι το ξενοδοχείο Boutique Hotel Stadthale στη Βιέννη. Το πρώτο αστικό ξενοδοχείο στον κόσµο που πέτυχε µηδενικό ενεργειακό ισοζύγιο έλαβε χείρα βοηθείας από την ΕΕ για να κάνει τις απαραίτητες επενδύσεις. Οι µειωµένες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα ωφελούν το περιβάλλον, αλλά σηµαίνουν και κέρδος για την επιχείρηση. (Ευρωπαϊκή Πύλη για τις Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις, 2013) Το ξενοδοχείο Boutique Hotel Stadthalle στη Βιέννη, στην Αυστρία, είναι µια µικρή επιχείρηση µε µικρό ίχνος άνθρακα, καθώς παράγει µόνο όση ενέργεια καταναλώνει. Με επενδύσεις στη συλλογή οµβρίων υδάτων, ανακύκλωση του πόσιµου νερού, φωτισµό LED, ηλιακούς συλλέκτες, υδραντλίες και άλλα καινοτόµα συστήµατα για να µειωθούν οι εκποµπές CO2, η ιδιοκτήτρια Michaela Reiterer µετέτρεψε το Hotel Stadthalle σε µια φιλική προς το περιβάλλον επιχείρηση. (Ευρωπαϊκή Πύλη για τις Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις, 2013) «Συνήθως, σε ένα ξενοδοχείο 3 αστέρων στην Αυστρία, η µονάδα αναφοράς για την κατανάλωση ενέργειας είναι γύρω στο 6-7%, αλλά εµείς έχουµε ενεργειακό κόστος 2%. Οπότε, πραγµατικά εξοικονοµούµε χρήµατα», επισηµαίνει. Αυτό της έδωσε τη δυνατότητα να επενδύσει σε βελτιωµένες υπηρεσίες και επικοινωνία, και «Σχεδόν διπλασιάσαµε το προσωπικό µας». (Ευρωπαϊκή Πύλη για τις Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις, 2013) Αυτή η βελτίωση µπόρεσε να πραγµατοποιηθεί χάρη στη χρηµατοδότηση που ελήφθη από το πρόγραµµα «Ευφυής Ενέργεια Ευρώπη» (ΙΕΕ) της ΕΕ. Το πρόγραµµα αυτό προσφέρει χρηµατοδότηση έργου για να υποστηρίξει τη µεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση και τη χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. (Ευρωπαϊκή Πύλη για τις Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις, 2013)

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ηµοσκόπηση 1) Μέθοδος συγκέντρωσης πρωτογενών στοιχείων Η µέθοδος συγκέντρωσης πρωτογενών στοιχείων που χρησιµοποιήθηκε στην έρευνα πεδίου είναι η δηµοσκόπηση µέσω προσωπικής συνέντευξης. Πρόκειται για άµεση συνέντευξη µε χρήση ήµι-δοµηµένου ερωτηµατολόγιου κατάλληλο για συνεντεύξεις βάθους. Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2013 µε µονάδα πληθυσµού τον εκπρόσωπο υπεύθυνο της µονάδας δειγµατοληψίας που είναι το ξενοδοχείο τριών αστέρων και άνω του πολεοδοµικού συγκροτήµατος Θεσσαλονίκης. Ο πληθυσµός αυτός υπολογίστηκε σε 54 ξενοδοχεία εκ των το µέγεθος του δείγµατος που ερευνήθηκε είναι 10 ξενοδοχεία,δηλαδή το 18,5%. Η µέθοδος δειγµατοληψίας που χρησιµοποιήθηκε είναι η απλή τυχαία δειγµατοληψία, µε την τεχνική της κλήρωσης µε βάση δεδοµένων λίστας 25 ξενοδοχείων. 2) Περιεχόµενο ερωτηµατολογίου Το ερωτηµατολόγιο αποτελείται από 28 ερωτήσεις που αφορούν το θέµα της έρευνας και 7 ερωτήσεις που αφορούν τα δηµογραφικά στοιχεία του δείγµατος. Σε αυτό το σηµείο να σηµειωθεί ότι το ερωτηµατολόγιο έχει συνταχθεί από τη ρ. Ε. Τηλικίδου και κ. Α. ελησταύρου και έχει δοθεί έτοιµο στους ερευνητές. Οι ερωτήσεις 1-7 αφορούν τα δηµογραφικά χαρακτηριστικά του δείγµατος. Οι ερωτήσεις 8 και 9 αφορούν το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Οι ερώτηση 10 αφορά τις τυχόν τροποποιήσεις στο µηχανολογικό εξοπλισµό/κτιριακή υποδοµή/λειτουργία εξοπλισµού από την αρχική εγκατάσταση/κατασκευή τους, καθώς και αν αυτές επιδοτήθηκαν. Οι ερωτήσεις αφορούν την κτιριακή υποδοµή. Οι ερωτήσεις και αφορούν τον µηχανολογικό εξοπλισµό Οι ερωτήσεις αφορούν τις ηλεκτροπαραγωγικές µονάδες. Οι ερωτήσεις αφορούν την ανακύκλωση.

16 Η ερώτηση 35 αφορά την χρήση παραδοσιακών ή βιολογικών τροφίµων. Οι ερωτήσεις 25 και 31 είναι κλειστού τύπου, διχοτοµικές και µονοθεµατικές. Οι υπόλοιπες είναι ανοιχτού τύπου ερωτήσεις. 3) Ερωτηµατολόγιο ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΘΕΜΑ ΕΡΕΥΝΑΣ: Πράσινα Ξενοδοχεία ΗΜΙ ΟΜΗΜΕΝΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Αγαπητή/έ κυρία/ε: Πραγµατοποιούµε µία δηµοσκόπηση για να διερευνήσουµε την κατάσταση στο κλάδο των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων σε ότι αφορά την ενεργειακή τους κατανάλωση, τις ενεργειακές παρεµβάσεις που έχουν γίνει και την πρόθεση των διοικήσεων για περαιτέρω παρεµβάσεις και µετατροπή τους σε πράσινα ξενοδοχεία. Θέλουµε να σας διαβεβαιώσουµε ότι οι απαντήσεις σας είναι απολύτως εµπιστευτικές και ότι τα αποτελέσµατα της έρευνας θα χρησιµοποιηθούν αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς και επιστηµονικούς σκοπούς. Σας ευχαριστούµε θερµά για το χρόνο που µας διαθέτετε. ρ. Ειρήνη Τηλικίδου Kαθηγήτρια Αντωνία ελησταύρου Kαθηγήτρια Eφαρµογών Θεσσαλονίκη, Νοέµβριος 2012 ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΞΕΝΟ ΟΧΕΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ

17 Ερευνώµενος (ονοµατεπώνυµο και θέση στην Ξ.Μ.): Επωνυµία ιακριτικός τίτλος: Τοποθεσία: Έτος κατασκευής ξενοδοχείου: Αστέρια: Χωρητικότητα σε κλίνες και τετραγωνικά µέτρα: Εγκαταστάσεις Βοηθητικοί χώροι (τραπεζαρίες, σαλόνια, γήπεδα, πισίνες κ.λ.π.) : Υπάρχει κάποιο Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ) και αν ναι ποιο/ποια; (ISO14000, EMAS, GreenKey). Αν ναι ποια σχετική πιστοποίηση αποκτήθηκε και από ποιον φορέα; Μέσω ποιας διαδικασίας αποκτήθηκε; Πότε έχει αποκτηθεί και πότε έχει ανανεωθεί τελευταία; Κάθε πότε γίνεται έλεγχος και από ποιον φορέα; Υπάρχει συγκεκριµένος υπεύθυνος περιβαλλοντικής διαχείρισης; Αν ναι το ονοµατεπώνυµο του και τα προσόντα του. Αν όχι ασχολείται κάποιος άλλος και ποιος µε ζητήµατα προστασίας του περιβάλλοντος; ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΟΡΜΟΥ Έγιναν τροποποιήσεις στο µηχανολογικό εξοπλισµό/κτηριακή υποδοµή/ λειτουργία εξοπλισµού από την αρχική εγκατάσταση/κατασκευή τους; Αν ναι πότε και σε ποιο τοµέα; Υπήρξε επιδότηση από αναπτυξιακά προγράµµατα; Αν ναι από ποια;

18 Ακολουθήθηκαν προδιαγραφές και υποδείξεις ενεργειακής µελέτης ή/και µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων; Αν ναι πότε εκπονήθηκε από ποιον και ποιος είχε την ευθύνη της επίβλεψης; Υπάρχει θερµική µόνωση τοίχων; (Να σηµειωθεί ότι τα κτηριακό συγκροτήµατα πριν το 1980 δεν έχουν). Εάν ναι έγινε από κατασκευής; Εάν δεν υπήρχε από κατασκευής θερµική µόνωση τοίχων έγιναν ενέργειες τροποποιήσεων και αν ναι πότε; Ποιο ήταν το προβλεπόµενο αποτέλεσµα της µελέτης όσον αφορά την εξοικονόµηση κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση ή κλιµατισµό των χώρων και ποιο ήταν το πραγµατικό αποτέλεσµα; (Να σηµειωθεί ότι το αναµενόµενο ποσοστό εξοικονόµησης αναµένεται να είναι από 30-60% της κατανάλωσης για θέρµανση χώρων). Υπάρχει θερµική µόνωση οροφής; (Να σηµειωθεί ότι τα κτηριακό συγκροτήµατα πριν το 1980 δεν έχουν). Αν ναι έγινε από κατασκευής; Εάν δεν υπήρχε από κατασκευής θερµική µόνωση οροφής έγιναν ενέργειες τροποποιήσεων και αν ναι πότε; Ποιο ήταν το προβλεπόµενο αποτέλεσµα της µελέτης όσον αφορά την εξοικονόµηση κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση ή κλιµατισµό των χώρων και ποιο ήταν το πραγµατικό αποτέλεσµα; (Να σηµειωθεί ότι το αναµενόµενο ποσοστό εξοικονόµησης αναµένεται να είναι από 2-15% της κατανάλωσης για θέρµανση χώρων).

19 Υπάρχει εγκατάσταση διπλών τζαµιών; (Να σηµειωθεί ότι τα κτηριακό συγκροτήµατα πριν το 1980 δεν έχουν). Εάν ναι έγινε από κατασκευής; Εάν δεν υπήρχε από κατασκευής εγκατάσταση διπλών τζαµιών έγιναν ενέργειες τροποποιήσεων και αν ναι πότε; Σε ποια έκταση; Εάν έγιναν τροποποιήσεις ποιο είναι το αποτέλεσµα στη µείωση του θερµικού και ψυκτικού φορτίου; Υπάρχει πρόγραµµα συντήρησης καυστήρων; Ακολουθούνται προδιαγραφές συντήρησης σύµφωνα µε την κατασκευάστρια εταιρεία και την εταιρεία συντήρησης; Γίνεται έλεγχος µε βάση την κατανάλωση αν ο καυστήρας δουλεύει στο µέγιστο της καµπύλης απόδοσής του; Υπάρχει πρόγραµµα συντήρησης εγκαταστάσεων ψύξης; Ακολουθούνται προδιαγραφές συντήρησης σύµφωνα µε την εταιρεία; Γίνεται έλεγχος µε βάση την κατανάλωση ρεύµατος; Οι εγκαταστάσεις ψύξης θέρµανσης έχουν περάσει την προβλεπόµενη-τυπική διάρκεια ζωής τους; Αν ναι προβλέπεται εγκατάσταση νέων, υψηλότερων προδιαγραφών και αποδόσεων; Τι είδους σύστηµα θέρµανσης υπάρχει; Καυστήρες πετρελαίου, φυσικού αερίου ή άλλο; Ποιοι είναι οι λόγοι επιλογής αυτού του συστήµατος θέρµανσης;

20 Υπάρχει σύστηµα εξοικονόµησης νερού; Αν ναι µπορείτε να µας το περιγράψετε; Πότε εγκαταστάθηκε; Υπάρχει πρόγραµµα συντήρησής του; Αν όχι υπάρχει πρόθεση/µελέτη/προγραµµατισµός µελλοντικής εγκατάστασης; Υπάρχουν διατάξεις παραγωγής θερµού νερού; Υπάρχουν ηλιακοί συλλέκτες; Όταν η κατανάλωση υπερβεί την ποσότητα από συλλέκτες υπάρχει καυστήρας; Οι συλλέκτες τροφοδοτούν και βοηθητικές λειτουργίες της ξενοδοχειακής µονάδας; Τους χειµερινούς µήνες υπάρχει συµπαραγωγή νερού για καλοριφέρ και νερού χρήσης (boilers); Χρησιµοποιείται κεντρικό σύστηµα κλιµατισµού; Υπάρχουν µετρητές θερµοκρασίας σε κάθε χώρο; Υπάρχουν µετρητές θερµοκρασίας στην έξοδο των καυστήρων; Έχουν προβλεφθεί συστήµατα σκίασης εσωτερικών χώρων (δωµατίων, κοινοχρήστων κλπ) ώστε να µειωθεί το φορτίο ψύξης; Υπάρχει εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από ΑΠΕ; Αν ναι ποιου είδους (φωτοβολταϊκά, ανεµογεννήτριες, βιοµάζα κ.α.); Πότε έγιναν οι εγκαταστάσεις και µέσω ποιας διαδικασίας; Ποιας ισχύος είναι; Τι εξυπηρετούν µέχρι τώρα; Είναι δυνατή η σύνδεση τους στο δίκτυο ώστε να υπάρξει παραγωγής ενέργειας και κέρδος για την επιχείρηση;

21 Εάν δεν υπάρχει εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από ΑΠΕ γιατί όχι; Υπάρχει πρόθεση/ µελέτη/προγραµµατισµός σχετικών εγκαταστάσεων στο µέλλον; Ποιοι είναι οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται κάτι τέτοιο; Υπάρχει ηλεκτροπαραγωγική µονάδα υποστήριξης σε περίπτωση απώλειας τάσης από το δίκτυο; Αν ναι, είναι νέας τεχνολογίας και υψηλών αποδόσεων; Ακολουθείται το προβλεπόµενο πρόγραµµα συντήρησης; Σε περίπτωση που υπάρχει ηλεκτροπαραγωγική µονάδα υποστήριξης, είναι αυτή από αυτόνοµα συστήµατα ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά, ανεµογεννήτριες, βιοµάζα σε συνδυασµό µε αποθήκευση σε συσσωρευτές); Αν όχι έχει µελετηθεί/προγραµµατισθεί κάποια ανάλογη επιλογή; Ποιο ποσοστό των λαµπτήρων έχει αντικατασταθεί από λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας;

22 Υπάρχει σύστηµα αυτόµατης διακοπής φωτισµού και κλιµατισµού µετά την έξοδο των ενοίκων από το δωµάτιο ή µε το άνοιγµα των παράθυρων; Υπάρχει εγκατάσταση βιολογικού καθαρισµού υδάτων; Αν ναι πότε εγκαταστάθηκε; Αν όχι, έχει µελετηθεί/προγραµµατισθεί κάποια σχετική εγκατάσταση; Ποιο είναι το σύστηµα διαχείρισης των αποβλήτων; Μπορείτε να περιγράψετε τη διαχείριση των αποβλήτων ανά κατηγορία (χαρτί, αλουµίνιο, πλαστικό, γυαλί, οργανικά απόβλητα). Θα µπορούσατε να προσδιορίσετε ποιο ποσοστό των αποβλήτων της µονάδας παίρνει το δρόµο της ανακύκλωσης και ποιο ποσοστό αντίστοιχα το δρόµο της χωµατερής; Χρησιµοποιείτε ανακυκλωµένα ή ανακυκλώσιµα υλικά και εάν ναι σε ποιες χρήσεις; Εάν όχι γιατί; Υπάρχει πρόθεση χρήσης τους στο µέλλον; Χρησιµοποιείτε τοπικά-παραδοσιακά τρόφιµα ή βιολογικά τρόφιµα; Εάν ναι πόσο ποσοστό της συνολικής κατανάλωσης τροφίµων θα λέγατε ότι αντιπροσωπεύουν οι δυο παραπάνω κατηγορίες; Σας ευχαριστούµε θερµά για το χρόνο σας

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: Αποτελέσµατα Ερώτηση 4:Από τα 10 ξενοδοχεία του δείγµατος τα 2 κατασκευάστηκαν µέχρι το 1950, τα 5 από το 1950 έως το 1979 και τα 3 από το 1980 ως σήµερα. Ερώτηση 5: Από τα 10 ξενοδοχεία του δείγµατος τα 3 ήταν τεσσάρων αστέρων, ενώ τα 7 ήταν τριών αστέρων. Ερώτηση 6: Από τα 10 ξενοδοχεία του δείγµατος τα 5 είναι χωρητικότητας κάτω των 100 κλινών, τα 3 είχαν κλίνες, ενώ τα 2 είχαν πάνω από 200 κλίνες. Ερώτηση 8: Μόνο το 20% τω ξενοδοχείων έχει κάποιο Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης. Ερώτηση 9: Το 90% των ξενοδοχείων δεν έχει συγκεκριµένο υπεύθυνο περιβαλλοντικής διαχείρισης, ενώ µόνο το 30% των ξενοδοχείων έχει κάποιον που να ασχολείται µε ζητήµατα προστασίας του περιβάλλοντος. Ερώτηση 10: Όλα τα ξενοδοχεία έχουν κάνει τροποποιήσεις στις υποδοµές τους. Πιο συγκεκριµένα το 90% έχουν κάνει τροποποιήσεις στην κτιριακή τους υποδοµή και το 50% στον µηχανολογικό εξοπλισµό. Τα 8 από τα 10 ξενοδοχεία ξεκίνησαν τις ανακαινίσεις τους µετά το 2000, ενώ µόλις 2 από αυτά ξεκίνησαν νωρίτερα. Τέλος, µόνο ένα επιδοτήθηκε από αναπτυξιακό πρόγραµµα (ΤΕΜΠΕΕ). Ερώτηση 11: Στο 40% των ξενοδοχείων ακολουθήθηκαν προδιαγραφές και υποδείξεις ενεργειακής µελέτης ή/και µελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αυτά όλα µεταξύ 2001 και Ερώτηση 12: Το 50% των ξενοδοχείων έχει θερµική µόνωση τοίχων εκ των οποίων µόνο το 1 είχε από κατασκευής. Ερώτηση 13: Τα ξενοδοχεία που δεν είχαν θερµική µόνωση τοίχων από κατασκευής,

24 έκαναν την τροποποίηση µεταξύ 2002 και Το προβλεπόµενο αποτέλεσµα της µελέτης όσον αφορά την εξοικονόµηση κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση ή κλιµατισµό των χώρων ήταν 40%, ενώ το πραγµατικό αποτέλεσµα ήταν µεταξύ 20% και 40%. Ερώτηση 14: Το 60% του δείγµατος έχει θερµική µόνωση οροφής εκ των οποίων µόνο το 1 είχε από κατασκευής. Ερώτηση 15: : Τα ξενοδοχεία που δεν είχαν θερµική µόνωση οροφής από κατασκευής, έκαναν την τροποποίηση µεταξύ 1998 και Το προβλεπόµενο αποτέλεσµα της µελέτης όσον αφορά την εξοικονόµηση κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση ή κλιµατισµό των χώρων ήταν 4%, ενώ το πραγµατικό αποτέλεσµα ήταν µεταξύ 2% και 3%, εκτός από το ξενοδοχείο ΚΑΨΗΣ που λόγω υγρασίας στους τελευταίους ορόφους, το αποτέλεσµα ήταν 80%. Ερώτηση 16: Το 100% των ξενοδοχείων έχει εγκατάσταση διπλών τζαµιών, ενώ µόνο στο 10% υπάρχει από κατασκευής. Ερώτηση 17: 2 από τα 9 ξενοδοχεία του δείγµατος που δεν είχαν εγκατάσταση διπλών τζαµιών από κατασκευής έκαναν τις τροποποιήσεις πριν το 2000 ενώ τα υπόλοιπα 7 µετά το Η εγκατάσταση έγινε στο 100% του κάθε ξενοδοχείου και το αποτέλεσµα στην µείωση του θερµικού και ψυκτικού φορτίου ήταν, σε 2 ξενοδοχεία λιγότερο από 50%, ενώ στα υπόλοιπα από 50% και άνω. Ερώτηση 18: Όλα τα ξενοδοχεία που χρησιµοποιούν καυστήρες (το 90%), έχουν πρόγραµµα συντήρησης καυστήρων, ακολουθούνται οι προδιαγραφές συντήρησης, σύµφωνα µε την κατασκευάστρια εταιρεία και την εταιρεία συντήρησης και γίνεται έλεγχος µε βάση την κατανάλωση αν ο καυστήρας δουλεύει στο µέγιστο της καµπύλης απόδοσης του. Ερώτηση 19: Το 100% των ξενοδοχείων διατηρεί πρόγραµµα συντήρησης εγκαταστάσεων ψύξης, από αυτά το 90% ακολουθεί προδιαγραφές συντήρησης σύµφωνα µε την εταιρεία και το 70% πραγµατοποιεί έλεγχο µε βάση την κατανάλωση ρεύµατος. Ερώτηση 20: Μόνο τα 3 από τα 10 ξενοδοχεία δηλώνουν ότι οι εγκαταστάσεις ψύξης θέρµανσης έχουν περάσει την προβλεπόµενη-τυπική διάρκεια ζωής τους. Από αυτά, στα 2 προβλέπεται εγκατάσταση νέων. Ερώτηση 21: Το 70% των ξενοδοχείων χρησιµοποιεί Φυσικό Αέριο για την θέρµανσή του, το 20% καυστήρες πετρελαίου και το 10% χρησιµοποιεί µόνο κλιµατισµό (Aircondition). Από τα ξενοδοχεία που χρησιµοποιούν φυσικό αέριο όλα το επέλεξαν λόγω οικονοµίας καυσίµων, δύο από αυτά το επέλεξαν και λόγω οικολογικής συνείδησης, ενώ ένα και λόγω αποτελεσµατικότητας. Τα ξενοδοχεία που χρησιµοποιούν πετρέλαιο ή κλιµατισµό δηλώνουν ότι δεν αντικαθιστούν το σύστηµα θέρµασνης µε σύστηµα φυσικού αερίου λόγω κόστους εγκατάστασης. Ερώτηση 22: Το 40% του δείγµατος διαθέτει κάποιο σύστηµα εξοικονόµησης νερού. Στο σύνολό τους τα συστήµατα εξοικονόµησης αφορούν µετατροπές στα καζανάκια, ενώ µόνο ένα έχει τροποποιήσει και τις βρύσες (φωτοκύτταρα, φίλτρα πίεσης). Οι εγκαταστάσεις έγιναν µεταξύ 2001 και 2011 και υπάρχει σε όλα πρόγραµµα συντήρησης. Από αυτά που δε διαθέτουν κάποιο σύστηµα εξοικονόµησης νερού, το 50% σκοπεύει να εγκαταστήσει στο µέλλον. Ερώτηση 23: Όλα τα ξενοδοχεία έχουν διατάξεις παραγωγής θερµού νερού. Το 10%

25 των ξενοδοχείων έχει ηλιακούς συλλέκτες και όταν υπερβεί η κατανάλωση την ποσότητα από τους συλλέκτες υπάρχει καυστήρας. Επίσης οι συλλέκτες δεν τροφοδοτούν βοηθητικές λειτουργίες των ξενοδοχειακών µονάδων. Για τους χειµερινούς µήνες το 90% τω ξενοδοχείων έχει boiler. Ερώτηση 24: Το 70% του δείγµατος χρησιµοποιεί κεντρικό σύστηµα κλιµατισµού. Σε όλα τα ξενοδοχεία υπάρχουν µετρητές θερµοκρασίας για κάθε χώρο ενώ µετρητές θερµοκρασίας στην έξοδο των καυστήρων δεν έχουν 3 στα 10 ξενοδοχεία. Ερώτηση 25: Τα µισά ξενοδοχεία του δείγµατος διαθέτουν συστήµατα σκίασης εσωτερικών χώρων ώστε να µειωθεί το φορτίο ψύξης. Ερώτηση 26: Σε 1 από τα 10 ξενοδοχεία υπάρχει εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από ΑΠΕ, φωτοβολταϊκά. Η εγκατάστασή τους έγινε το2008 και εξυπηρετούν ένα µέρος των αναγκών του ξενοδοχείου, ενώ δεν είναι δυνατή η σύνδεσή στο δίκτυο ώστε να υπάρξει παραγωγή ενέργειας και κέρδος για την επιχείρηση. Ερώτηση 27: Στα υπόλοιπα 9 ξενοδοχεία δεν υπάρχει εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από ΑΠΕ και αυτό διότι, ως ανασταλτικό παράγοντα το κόστος εγκατάστασής τους δήλωσαν 7 ξενοδοχεία, την έλλειψη χώρου στο κτήριο 6, την αδυναµία κάλυψης των αναγκών της µονάδας δήλωσε 1 ξενοδοχείο και 1 ξενοδοχείο δήλωσε ότι αντιµετώπιζε πρόβληµα µε την ιδιοκτησία του κτηρίου. Ερώτηση 28: Το 90% των ξενοδοχείων διαθέτει ηλεκτροπαραγωγική µονάδα υποστήριξης σε περίπτωση απώλειας τάσης από το δίκτυο. Από αυτούς το 33% δηλώνει ότι η ηλεκτροπαραγωγική µονάδα δεν είναι νέας τεχνολογίας και υψηλών αποδόσεων. Ενώ όλα ακολουθούν το προβλεπόµενο πρόγραµµα συντήρησης. Ερώτηση 29: Μόνο το 1 ξενοδοχείο από τα 10 διαθέτει ηλεκτροπαραγωγική µονάδα υποστήριξης από ΑΠΕ. Κανένα άλλο ξενοδοχείο δεν έχει µελετήσει ή προγραµµατίσει κάποια ανάλογη επιλογή. Ερώτηση 30: Το 80% των ξενοδοχείων έχει αντικαταστήσει όλους τους λαµπτήρες µε λαµπτήρες εξοικονόµησης ενέργειας, ενώ στο υπόλοιπο 20% οι λαµπτήρες έχουν αντικατασταθεί σε µικρότερο ποσοστό. Ερώτηση 31: Το 90% των ξενοδοχείων διαθέτει σύστηµα αυτόµατης διακοπής φωτισµού και κλιµατισµού µετά την έξοδο των ενοίκων από το δωµάτιο ή µε το άνοιγµα των παραθύρων. Ερώτηση 32: Το 90% του δείγµατος δε διαθέτει εγκατάσταση βιολογικού καθαρισµού υδάτων και δεν έχει µελετήσει κάποια σχετική εγκατάσταση. Ενώ το 10% εγκατέστησε στις αρχές του Ερώτηση 33: Τα 6 από τα 10 ξενοδοχεία του δείγµατος στέλνουν στη χωµατερή πάνω από 80% των αποβλήτων τους. Τα 3 από τα 10 στέλνουν το 60% µε 80% στη χωµατερή. Ενώ 1 στέλνει στη χωµατερή µόνο το 30% των αποβλήτων του. Από αυτά που κάνουν ανακύκλωση προκύπτει ότι κατά µέσο όρο ανακυκλώνουν το χαρτί κατά 80%, τις µπαταρίες κατά 50%, το αλουµίνιο 33%, το γυαλί κατά 24%, ενώ κατά 12% ανακυκλώνουν λάδι και λαµπτήρες. Ερώτηση 34: Το 60% δεν χρησιµοποιεί ανακυκλωµένα ή ανακυκλώσιµα υλικά. Το 40% χρησιµοποιεί ανακυκλώσιµα υλικά ως είδη γραφείου και τουαλέτας. Όσα δε χρησιµοποιούν ανακυκλωµένα ή ανακυκλώσιµα υλικά, δεν το κάνουν γιατί δεν έχουν επαρκή ενηµέρωση για το θέµα, ενώ το 66% αυτών είναι θετικό στη µελλοντική τους

26 χρήση. Ερώτηση 35: Μόνο το 30% των ξενοδοχείων χρησιµοποιεί τοπικά-παραδοσιακά ή βιολογικά τρόφιµα και όλα κάτω από 50%. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Συµπεράσµατα Προτάσεις Περιορισµοί 1) Συµπεράσµατα Μετά τη διεξαγωγή της έρευνάς µας, καταλήγουµε στα εξής συµπεράσµατα: Όσων αφορά το ποσοστό του ανταγωνισµού που έχει κάποιο Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης (ΣΠ ), είδαµε ότι µόνο το 20% τω ξενοδοχείων που εξετάστηκαν διαθέτει ολοκληρωµένο Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης. Από τα ξενοδοχεία που δεν διαθέτουν ΣΠ, µόνο το 12,5% έχει κάποιον που ασχολείται µε ζητήµατα προστασίας του περιβάλλοντος. Συµπεραίνουµε λοιπόν ότι από τους ανταγωνιστές, ελάχιστοι είναι αυτοί που διαθέτουν ολοκληρωµένο ΣΠ. Σχετικά µε τις τροποποιήσεις των υποδοµών των ξενοδοχείων παρατηρήσαµε ότι στο σύνολο τους έχουν προβεί σε κάποιου είδους τροποποίηση. Σχεδόν όλοι έκαναν τροποποιήσεις στην κτιριακή υποδοµή. Πιο συγκεκριµένα όλα τα ξενοδοχεία εγκατέστησαν διπλά τζάµια και περίπου τα µισά ξενοδοχεία (50-60 %) πρόσθεσαν θερµική µόνωση τοίχων και οροφής. Τα µισά ξενοδοχεία έκαναν τροποποιήσεις στον µηχανολογικό εξοπλισµό. Πιο συγκεκριµένα τα περισσότερα εγκατέστησαν λέβητες φυσικού αερίου, γεννήτριες νέας τεχνολογίας και συστήµατα εξοικονόµησης νερού. Επίσης ένα πολύ µικρό ποσοστό (10%) εγκατέστησε σύστηµα βιολογικού καθαρισµού ή φωτοβολταϊκά. Σχεδόν όλες οι τροποποιήσεις των µονάδων ήταν αυτοχρηµατοδοτούµενες, όµως υπάρχει η δυνατότητα χρηµατοδότησής τους από αναπτυξιακά προγράµµατα. Σχετικά µε τον τρόπο θέρµανσης των ξενοδοχείων, τα περισσότερα από αυτά (70%) χρησιµοποιούν φυσικό αέριο, από το οποίο παράγουν και ζεστό νερό. Τα υπόλοιπα χρησιµοποιούν καυστήρες πετρελαίου ή µόνο κλιµατισµό. Όσων αφορά τους τρόπους ψύξης, στην πλειοψηφία τους χρησιµοποιούν κεντρικό σύστηµα κλιµατισµού, από αυτά τα περισσότερα έχουν air conditions και λίγα από αυτά fan coil. Σε ότι αφορά τους τρόπους µείωσης του ενεργειακού κόστους, ο πιο ευρέως διαδεδοµένος τρόπος είναι η εγκατάσταση διπλών τζαµιών, µε αποτελεσµατικότητα άνω του 50% στις περισσότερες περιπτώσεις. Η θερµική µόνωση τοίχων και οροφής είναι επίσης διαδεδοµένη στις ξενοδοχειακές µονάδες, µε αποτελεσµατικότητα µεταξύ 20-40% στην πρώτη περίπτωση και 2-3% στην δεύτερη. Ένας εξίσου σηµαντικός τρόπος µείωσης του ενεργειακού κόστους είναι η επιλογή φυσικού αερίου για την θέρµανση των µονάδων καθώς και για την παραγωγή θερµού νερού, καθώς είναι οικονοµικότερο καύσιµο σε σχέση µε το πετρέλαιο και το ρεύµα. Αυτό

27 όµως προϋποθέτει να ακολουθούνται πιστά οι προδιαγραφές συντήρησης, κάτι που γίνεται στο σύνολο των ξενοδοχειακών µονάδων. Τα προγράµµατα συντήρησης, ακολουθούνται από το σύνολο των ξενοδοχειακών µονάδων και στις εγκαταστάσεις ψύξης µε αποτέλεσµα την περαιτέρω µείωση του ενεργειακού κόστους. Ένας ακόµα τρόπος µείωσης του ενεργειακού κόστους, είναι η χρήση λαµπτήρων εξοικονόµησης ενέργειας, που χρησιµοποιείται από το 100% των ξενοδοχείων, ενώ επιπλέον µείωση µπορεί να επιφέρει η ύπαρξη συστήµατος αυτόµατης διακοπής φωτισµού και κλιµατισµού, µετά την έξοδο των ενοίκων από τα δωµάτια ή µε το άνοιγµα των παραθύρων, που χρησιµοποιείται από το 90%. Ακόµα, τα µισά ξενοδοχεία του δείγµατος διαθέτουν συστήµατα σκίασης εσωτερικών χώρων ώστε να µειωθεί το φορτίο ψύξης. Τέτοια συνήθως είναι τα φιµέ τζάµια, χοντρές κουρτίνες ή τέντες. Άλλος ένας τρόπος είναι η εγκατάσταση συστηµάτων εξοικονόµησης νερού, όπως τα καζανάκια µε έλεγχο ροής, τα φίλτρα πίεσης, τα φωτοκύτταρα ή οι χρονοδιακόπτες στις βρύσες. Τα παραπάνω χρησιµοποιούνται στα µισά ξενοδοχεία του δείγµατος. Τέλος, οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος από ΑΠΕ, έχουν την δυνατότητα να µειώσουν το ενεργειακό κόστος της επιχείρησης, αυτό εξαρτάται όµως και από την ισχύ τους. Από το δείγµα, µόνο ένα ξενοδοχείο διαθέτει φωτοβολταϊκά, τα οποία µάλιστα καλύπτουν µόνο ένα µέρος των αναγκών της µονάδας. Όλα τα υπόλοιπα ξενοδοχεία δεν σχεδιάζουν κάποια παρόµοια κίνηση στο µέλλον. Σχετικά µε την οικολογική συνείδηση των ανταγωνιστών, και λαµβάνοντας υπόψιν µας τις απαντήσεις που έχουν να κάνουν µε οικολογικές ενέργειες ανεξαρτήτως του οικονοµικού οφέλους, δηλαδή, το αν υπάρχει κάποιος που ασχολείται µε ζητήµατα προστασίας του περιβάλλοντος, αν γίνεται χρήση ανακυκλώσιµων ή ανακυκλωµένων υλικών, αν γίνεται ανακύκλωση και σε ποιο βαθµό και αν χρησιµοποιούνται παραδοσιακά-τοπικά ή βιολογικά τρόφιµα, συµπεραίνουµε ότι λιγότερα από τα µισά ξενοδοχεία του δείγµατος έχουν προβεί σε οικολογικές ενέργειες, µε γνώµονα την προστασία του περιβάλλοντος και όχι µόνο το οικονοµικό όφελος. Σε σύγκριση µεταξύ των δηµογραφικών χαρακτηριστικών στοιχείων του δείγµατος και τις κύριες µεταβλητές της έρευνας διαπιστώθηκε σχέση του έτους κατασκευής ξενοδοχείου µε την ύπαρξη θερµικής µόνωσης τοίχων. Πιο συγκεκριµένα, τα ξενοδοχεία που κατασκευάστηκαν πριν το 1950 δεν έχουν θερµική µόνωση τοίχων, αυτά που κατασκευάστηκαν µεταξύ 1951 και 1979 διαθέτουν θερµική µόνωση τοίχων σε ποσοστό 60%, ενώ αυτά που κατασκευάστηκαν από το 1980 και έπειτα, διαθέτουν σε ποσοστό 66%. Σε σχέση µε τη θερµική µόνωση οροφής, τα µισά από τα ξενοδοχεία που κατασκευάστηκαν πριν το 1950 έχουν θερµική µόνωση οροφής. Επίσης θερµική µόνωση οροφής διαθέτει το 40% αυτών που κατασκευάστηκαν µεταξύ 1951 και 1979, καθώς και το 33% αυτών που κατασκευάστηκαν από το 1980 και µετά. Συµπεραίνουµε ότι όσων αφορά τη θερµική µόνωση των ξενοδοχείων, τα περισσότερα από αυτά που διαθέτουν θερµική µόνωση τοίχων, έχουν κατασκευαστεί µετά το Αντίθετα τα περισσότερα από αυτά που διαθέτουν θερµική µόνωση οροφής, κατασκευάστηκαν πριν το 1950.

28 Συγκρίνοντας το έτος κατασκευής των ξενοδοχείων µε το είδος θέρµανσης που διαθέτουν προκύπτει ότι τα µισά ξενοδοχεία του δείγµατος, που κατασκευάστηκαν έως το 1950, θερµαίνονται µε φυσικό αέριο, ενώ τα άλλα µισά µε κλιµατισµό. Από αυτά που κατασκευάστηκαν µεταξύ 1951 και 1979, το 60% θερµαίνεται µε φυσικό αέριο και το 40% µε πετρέλαιο. Τέλος, αυτά που κατασκευάστηκαν µετά το 1980 χρησιµοποιούν όλα φυσικό αέριο. Από τα παραπάνω συµπεραίνουµε ότι τα περισσότερα κτήρια που χρησιµοποιούν φυσικό αέριο, είναι σχετικά νέα. Στη συνέχεια συγκρίνοντας το έτος κατασκευής των ξενοδοχείων µε την ύπαρξη ή όχι συστηµάτων σκίασης εσωτερικών χώρων, παρατηρούµε ότι κανένα από τα κτήρια που χτίστηκαν πριν από το 1950 δεν διαθέτει συστήµατα σκίασης εσωτερικών χώρων. Το 60% των κτηρίων µε έτος κατασκευής έχει κάποιο σύστηµα εσωτερικής σκίασης καθώς επίσης και το 66% των κτηρίων που κατασκευάστηκαν µετά το Συµπεραίνουµε ότι στα πιο νέα κτήρια συναντάµε συχνότερα κάποιο σύστηµα σκίασης εσωτερικού χώρου. Μελετώντας την σχέση µεταξύ της κατηγορίας των ξενοδοχείων σε αστέρια µε το αν υπάρχει ή όχι κάποιο σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης ή έστω κάποιος υπεύθυνος που να ασχολείται µε ζητήµατα προστασίας του περιβάλλοντος, παρατηρούµε ότι τα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων διαθέτουν κάτι από τα παραπάνω σε ποσοστό 66%, ενώ τα ξενοδοχεία τριών αστέρων σε ποσοστό µόλις 14%, δηλαδή τα ανώτερης κατηγορίας ξενοδοχεία είναι πιο οργανωµένα σε θέµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης. Συγκρίνοντας την κατηγορία των ξενοδοχείων, αυτή την φορά σε σχέση µε την ύπαρξη συστήµατος εξοικονόµησης νερού συµπεραίνουµε ότι και πάλι τα ξενοδοχεία ανώτερης κατηγορίας είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον και αυτό γιατί, το 66% των ξενοδοχείων τεσσάρων αστέρων, διαθέτει σύστηµα εξοικονόµησης νερού, ενώ µόλις το 28% των ξενοδοχείων τριών αστέρων διαθέτει κάτι παρόµοιο. Στη συνέχεια, συγκρίνοντας την κατηγορία των ξενοδοχείων µε την ύπαρξη κεντρικού συστήµατος κλιµατισµού, προκύπτει ότι το σύνολο των ξενοδοχείων τεσσάρων αστέρων διαθέτει κεντρικό σύστηµα κλιµατισµού, ενώ από τα ξενοδοχεία τριών αστέρων, διαθέτουν περίπου τα µισά. Τα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων δεν χρησιµοποιούν ανακυκλωµένα ή ανακυκλώσιµα υλικά, ενώ αυτά που είναι τριών αστέρων χρησιµοποιούν σε ποσοστό 56%. Αντιθέτως, τα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων, χρησιµοποιούν βιολογικά ή τοπικά παραδοσιακά τρόφιµα σε ποσοστό 66%, ενώ τα ξενοδοχεία τριών αστέρων τα χρησιµοποιούν σε ποσοστό µόνο 14%. Από τα παραπάνω συµπεραίνουµε ότι τα ξενοδοχεία ανώτερης κατηγορίας, δίνουν έµφαση στην ποιότητα των προϊόντων που χρησιµοποιούν, ενώ τα κατώτερης στην οικονοµία, χωρίς αυτό όµως να αφορά το σύνολό τους, αλλά µια µεγάλη πλειοψηφία τους. Συγκρίνοντας την χωρητικότητα των ξενοδοχείων σε κλίνες µε το αν υπάρχει ή όχι κάποιο σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης ή έστω κάποιος υπεύθυνος που να