ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΙΟΥ

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΧΙΟΥ ΤΟΠΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΧΙΟΥ Ομάδα Εργασίας Αντώνιος Μήλιας, Χημικός Μηχανικός, Γεν. Γραμματέας Δ. Χίου Δημήτριος Τσούχλης, Περιβαλλοντολόγος, Σύμβουλος Δημάρχου Χίου Κωνσταντίνος Μπουλάς, Μηχανικός Οικονομίας και Διοίκησης, Πρ/νος Τμήματος στη Δ/νση Καθαριότητας και Ανακύκλωσης Σωκράτης Συριώδης, Οικονομολόγος, Πρόεδρος ΔΙ.Α.ΝΟ.Χ. Α.Ε. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016

2 Περιεχόμενα ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... 7 Κεφάλαιο Γενικά... 9 Περιφερειακός Σχεδιασμός και Τοπικά Σχέδια Σκοπιμότητα υλοποίησης Βήματα Διαβούλευσης- Έγκρισης του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων Περίληψη Υφιστάμενη Διαχείριση Προτεινόμενοι Στόχοι και Δράσεις Κόστος Επένδυσης Τοπικού Σχεδίου Θεσμικό Πλαίσιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Εισαγωγή Εξέλιξη Ευρωπαϊκού Θεσμικού Πλαισίου Εθνικός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση των Αποβλήτων Περιφερειακός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση των Αποβλήτων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Αναγκαιότητα της Προεπεξεργασίας πριν την Ταφή Υφιστάμενη Κατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων Γενικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων (οδηγία 98/2008/εκ νόμος 4042/2012) Υγειονομική Ταφή Αποβλήτων (ΟΔΗΓΙΑ 99/31/ΕΚ ΚΥΑ 29407/2002) Διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων (Απόφαση 33/2003) Ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης (Οδηγία 2008/1/ΕΚ ΚΥΑ 36060/2013) Υλικά Συσκευασίας (Οδηγία 12/2004/ΕΚ ΝΟΜΟΣ 2939/2001) Ποιοτικά χαρακτηριστικά προϊόντων επεξεργασίας Στόχοι & Ανάλυση της Ε.Ε ειδικά για τα Βιοαπόβλητα Βασικά Χαρακτηριστικά Δήμου Χίου Γενικά Χαρακτηριστικά Διοικητική Δομή Δ.Ε. Χίου Δ.Ε. Καμποχώρων

3 Δ.Ε. Αμανής Δ.Ε. Καρδαμύλων Δ.Ε. Αγίου Μηνά Δ.Ε. Μαστιχοχωρίων Δ.Ε. Ιωνίας Δ.Ε. Ομηρούπολης Πληθυσμός Διαθέσιμες Τεχνολογίες Διαχείρισης Αποβλήτων Υφιστάμενη Κατάσταση Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Δήμου Χίου Κανονισμός Καθαριότητας Δήμου Χίου Οργανικά Τμήματα του Δήμου Χίου που εμπλέκονται στη διαχείριση ΑΣΑ Τεχνική Υπηρεσία Υπηρεσία Πρασίνου Οικονομική Υπηρεσία ΔΙΑΝΟΧ ΑΕ Οργάνωση της Υπηρεσίας Καθαριότητας και Ανακύκλωσης Παραγόμενες ποσότητες ΑΣΑ Ποιοτικά Στοιχεία ΑΣΑ Οργανικό κλάσμα (Ζυμώσιμα υλικά): Χαρτί Χαρτόνι: Μέταλλα: Γυαλί: Πλαστικά: Μπαταρίες: Υπόλοιπα: Ποσοτικά Στοιχεία ΑΣΑ Διαχείριση ΑΣΑ Υποδομές ΧΥΤΑ στη θέση Πόδορας Σταθμοί Μεταφόρτωσης Λειτουργικό Κόστος Πρόγραμμα Διαλογής στην Πηγή Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης στο Δήμο Χίου Οικονομικά Στοιχεία

4 Τέλος Χρήσης Ανταποδοτικό Τέλος Βασικές Αρχές και Στόχοι του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων Δήμου Χίου Γενικοί Στόχοι Βασικές Αρχές Προκλήσεις Χωρικές και θεματικές προτάσεις εξειδίκευσης Εθνικοί και Περιφερειακοί Στόχοι Γενικά Αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ περιφερειακοί και τοπικοί στόχοι Στόχοι του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων Δήμου Χίου Γενικά Στόχοι Τοπικού Σχεδίου Δ.Α. Δήμου Χίου Διαχείριση αποβλήτων Δήμου Χίου Βιοαποδομήσιμο (ΒΑΑ) κλάσμα Αστικά στερεά απόβλητα (ΑΣΑ) Βιομηχανικά απόβλητα Ιλύες από βιολογική επεξεργασία αστικών λυμάτων Μεταχειρισμένα ελαστικά Ογκώδη Απόβλητα Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους (ΟΤΚΖ) Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) οικιακής και βιομηχανικής προέλευσης Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) Γεωργικά Υπολείμματα (γεωργοκτηνοτροφικά) Απόβλητα εγκαταστάσεων κοινής ωφελείας, εξυπηρέτησης κοινού κλπ Απόβλητα έλαια (ΑΕ) Απόβλητα υγειονομικών μονάδων (ΑΥΜ) Φορητές ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές (ΗΣ&Σ) Μικρές ποσότητες επικινδύνων αποβλήτων Διαχείριση αποβλήτων από επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης προσφύγων - μεταναστών Αξιολόγηση της στοχοθεσίας του ΤΟΣΔΑ Δήμου Χίου Ανάλυση Δράσεων Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Απορριμμάτων Δήμου Χίου Γενικά

5 7.2. Δράσεις Πρόληψης -Επαναχρησιμοποίησης Υλικών Θεσμικό πλαίσιο Ορισμοί Πλαίσιο Δράσεων Δήμου Χίου για την Πρόληψη Επαναχρησιμοποίηση Δράσεις της «Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ)» Το συνολικό πλαίσιο δράσεων του ΤΟΣΔΑ Δήμου Χίου Διαχείριση Βιοαποβλήτων Συλλογή Μεταφορά Επεξεργασία (κομποστοποίηση) Διαχείριση βιοαποβλήτων στο σπίτι και στη γειτονιά (οικιακή και δημοτική κομποστοποίηση) Διαχείριση Αποβλήτων Μεταναστευτικών Ροών και Επιχειρήσεων Έρευνας Διάσωσης Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός Εγκαταστάσεων Διαλογής στην Πηγή και Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Αξιοποίησης Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) Αναβάθμιση του εξοπλισμού και των μέσων της Υπηρεσίας Καθαριότητας Αναδιοργάνωση της Υπηρεσίας Καμπάνια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης πολιτών για την ενεργό συμμετοχή στα προγράμματα πρόληψης επαναχρησιμοποίησης ανακύκλωσης υλικών Πράσινα Σημεία Πρόληψη και Επαναχρησιμοποίηση Υλικών Χωροθέτηση και Δημιουργία Εγκαταστάσεων για τη διαχείριση ΑΕΚΚ Δημιουργία Μονάδας Μηχανικής Διαλογής Αποβλήτων και Βιολογικής Επεξεργασίας Σύμμεικτων και Προδιαλεγμένων Υλικών Αναβάθμιση του ΧΥΤΑ Χίου Δημιουργία μονάδας θερμικής επεξεργασίας Σταθμοί Μεταφόρτωσης Αποβλήτων Επικίνδυνα ΑΣΑ Πρόγραμμα έργων, μελετών, προμηθειών και εργασιών για την υλοποίηση του ΤΟΣΔΑ Δήμου Χίου Χρονοπρογραμματισμός Προγράμματος Διαχείρισης Αποβλήτων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Π.1. Γενικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων (οδηγία 98/2008/ΕΚ νόμος 4042/2012) Ορισμοί: Ιεράρχηση Αποβλήτων Επαναχρησιμοποίηση ανακύκλωση: Ανάκτηση

6 Αποχαρακτηρισμός αποβλήτων E n d o f W a s t e c r i t e r i a ( E o W ) : Άδειες : Π.2. Υγειονομική Ταφή Αποβλήτων (ΟΔΗΓΙΑ 99/31/ΕΚ ΚΥΑ 29407/2002) Κατευθύνσεις Οδηγίας Απαγορεύσεις Λήψη Μέτρων Υποχρεώσεις φορέα εκμετάλευσης Προβλέψεις για το χώρο ταφής των αποβλήτων Π.3. Διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων (Απόφαση 33/2003) Διαδικασία αποδοχής: Περιορισμός επιπτώσεων σε χώρους Ταφής Β3: Π.4. Ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης (Οδηγία 2008/1/ΕΚ ΚΥΑ 36060/2013) Εύρος εφαρμογής Προϋποθέσεις λήψης άδειας Αίτηση Αδειοδότησης Όροι άδειας λειτουργίας - πληροφόρηση Π.5. Υλικά Συσκευασίας (Οδηγία 12/2004/ΕΚ ΝΟΜΟΣ 2939/2001) Υποχρεώσεις κρατών μελών Κοινοτικές Οδηγίες για ρεύματα αποβλήτων Π.6. Ποιοτικά χαρακτηριστικά προϊόντων επεξεργασίας Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Δευτερογενούς Καυσίμου (ΔΚ) Ποιοτικά χαρακτηριστικά ανακτηθέντων μετάλλων Πρώτη Ύλη Επεξεργασία Απαιτήσεις για το τελικό προϊόν Απαιτήσεις διασφάλισης ποιότητας Εφαρμογές προϊόντος Γ. Ποιοτικά χαρακτηριστικά Βιοαερίου Δ. Ποιοτικά χαρακτηριστικά Κομπόστ Π.7. Στόχοι & Ανάλυση της Ε.Ε ειδικά για τα Βιοαπόβλητα Την πρόληψη των βιολογικών αποβλήτων Την επεξεργασία βιολογικών αποβλήτων Την προστασία του εδάφους στην Ευρωπαϊκή Ένωση

7 Την έρευνα και την καινοτομία Νομοθετικές ρυθμίσεις (κλιμάκωση των προσπαθειών) Ιεράρχηση των αποβλήτων (Σχέδια διαχείρισης) Πρόληψη των (βιολογικών) αποβλήτων Προαγωγή χωριστής συλλογής και βιολογικής επεξεργασίας βιολογικών αποβλήτων Εδαφοβελτιωτικά προϊόντα λιπασματοποίησης και προστασία εδαφών στην ΕΕ Κατάργηση της υγειονομικής ταφής των αποβλήτων Παραγωγή ενέργειας Εφαρμογή της Νομοθεσίας Νομοθεσία Ενέργεια Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών Περιβαλλοντικά ζητήματα Οικονομικές πτυχές Π.8. Κ α ν ο ν ι σμ ό ς Κ αθ αρ ι ό τη τ α ς Δ ή μ ο υ Χ ί ο υ Κανονισμός Καθαριότητας Απόφαση ΔΣ 512/2011 (ΑΔΑ: Β443ΩΗΝ-ΟΚΤ) ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΔΙΑΦΟΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ. (ΠΡΑΣΙΝΟ) Τροποποίηση Κανονισμού Καθαριότητας Απόφαση ΔΣ 276/2015 (ΑΔΑ: Ω1ΛΒΩΗΝ-ΤΗΕ)

8 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Α.Ε.Κ.Κ. Απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών, κατεδαφίσεων Α.Ε.Π.Ο. Α.Η.Η.Ε. Α.Σ. Α.Σ.Α. Α.Υ. Α.Φ.Η.Σ. Β.Α. Β.Α.Α. Δ.Ε.Υ.Α. Δ.Σ.Α. ΔσΠ Ε.Ε. Ε.Κ. Ε.Ε.Α.Α. Ε.Κ.Α. Ε.Π. Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. Ε.Σ.Δ.Α. Ε.Σ.Π.Α. Ε.Σ.Π.Δ.Α. Η.Σ.&Σ. κ.β. Κ.Δ.Α.Υ. Κ.Υ.Α. Μ.Ε.Α. Μ.Π.Α. Μ.Π.Ε. Μ.Π.Ε.Α. Ν.Π.Δ.Δ. Ο.Ε.Δ.Α. Ο.Ε.Υ. Ο.Κ.Ω. Ο.Σ.Δ.Α. Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού Απόβλητα Συσκευασιών Αστικά Στερεά Απόβλητα Ανακυκλώσιμα Υλικά Ανακύκλωση Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών Βιοαπόβλητα Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απόβλητα Δημόσια Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Διαλογή στην Πηγή Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκή Κοινότητα ή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης-Ανακύκλωσης Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη» Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων Ηλεκτρικές Στήλες & Συσσωρευτές Κατά βάρος Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Κοινή Υπουργική Απόφαση Μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων Μέση Παραγωγή Αποβλήτων Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μικρές Ποσότητες Επικινδύνων Αποβλήτων Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας Οργανισμός Κοινής Ωφελείας Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Αποβλήτων 7

9 Ο.Τ.Α. Ο.Τ.Κ.Ζ. Π.Ε. Π.Ε.Π. Π.Δ. ΠΕ.Σ.Δ.Α. Π.Σ. Σ.Α. Σ.Σ.Ε.Δ.Α. Σ.Μ.Α. Σ.Ε.Δ. ΤΟ.Σ.Δ.Α. Υ.Π.Ε.Κ.Α. Υ.Σ. Φ.Ε.Κ. ΦοΔΣΑ Χ.Α.Δ.Α. Χ.Υ.Τ.Α. Χ.Υ.Τ.Υ. Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωή τους Περιφερειακή Ενότητα Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Προεδρικό Διάταγμα Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Πράσινο Σημείο Στερεά Απόβλητα Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Σταθμός Μεταφόρτωσης Αποβλήτων Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ήδη Υ.Π.ΕΝ.) Υλικά συσκευασιών Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως Φορέας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων 8

10 Κεφάλαιο 1 1. Γενικά Το παρόν Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΟΣΔΑ) του Δήμου Χίου συντάσσεται από τις Υπηρεσίες του Δήμου Χίου και ακολουθεί τις κατευθύνσεις του Οδηγού Σύνταξης Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, του Ειδικού Διαβαθμικού Συνδέσμου Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ). Αποσκοπεί στο να αποτελέσει ένα ουσιαστικό εργαλείο Στρατηγικού Σχεδιασμού για το Δήμο σε θέματα διαχείρισης αποβλήτων για τα επόμενα χρόνια. Το παρόν Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του Δήμου Χίου συντάσσεται επίσης σε συνέχεια της διαδικασίας υλοποίησης του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων για την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου. Τα ΤΟΣΔΑ των Δήμων εντάσσονται στη νέα πολιτική διαχείρισης αποβλήτων που διαγράφεται τόσο σε εθνικό όσο και περιφερειακό επίπεδο και έχει ως κύριο στόχο η διαχείριση του μεγαλύτερου μέρους των αποβλήτων να γίνεται στο επίπεδο του Δήμου (ή μιας διαδημοτικής συνεργασίας), αποκεντρωμένα, με συνέπεια τη δραστική μείωση των αποβλήτων που παραμένουν σε σύμμεικτη μορφή και οδηγούνται σε επεξεργασία και σε τελική διάθεση. Για να λειτουργήσει η τοπική διαχείριση με κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό όφελος θα πρέπει: Να αναπτύξει σε νέα φιλοσοφία τη διαχείριση των αποβλήτων με συνολικό σχέδιο και ολιστική προσέγγιση, στην κατεύθυνση των τριών βασικών προτεραιοτήτων της ιεραρχίας διαχείρισης αποβλήτων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση - κομποστοποίηση). Να προωθήσει δράσεις ενημέρωσης του κοινού προσδοκώντας τη μέγιστη κοινωνική συμμετοχή και συναίνεση. Να βελτιώσει τις υπηρεσίες του Δήμου σε σχέση με την καθαριότητα και τη διαχείριση των αποβλήτων. Να τροφοδοτήσει με στοιχεία/προτάσεις τη διαδικασία αναθεώρησης του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). Σκοπός του παρόντος Τοπικού Σχεδίου Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων είναι να χρησιμοποιηθεί ως κείμενο αναφοράς για τα επόμενα έτη και να προδιαγράψει τη γενική εικόνα και τις κατευθύνσεις για την πολιτική που θα ακολουθηθεί στο Δήμο Χίου με τον αρμόδιο Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του Ν. Χίου, μέσω ενδεχόμενων πολιτικών δράσεων, τους στόχους που θα τεθούν, τις πρωτοβουλίες που θα πρέπει να αναληφθούν, τα έργα και τις δράσεις που θα πρέπει να υλοποιηθούν καθώς και την κατανομή των πόρων που απαιτείται για να γίνει αυτό εφικτό. Ειδικότερα, η ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική και νομοθεσία που επιβάλει τον επανασχεδιασμό της διαχείρισης των αποβλήτων του Δήμου χαρακτηρίζεται από: 9

11 1 ον : Την αναγκαιότητα πρόληψης της παραγωγής αποβλήτων, σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο (2008/98/ΕΚ), όπως ενσωματώθηκε στην Εθνική Νομοθεσία με το Νόμο Πλαίσιο για τα Απόβλητα (Ν. 4042/2012). Προγράμματα πρόληψης και αποφυγής της δημιουργίας αποβλήτων, με έμφαση στα απόβλητα τροφίμων, τα πλαστικά και τα Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), θα πρέπει να αναπτυχθούν σε εθνικό αλλά και σε τοπικό επίπεδο, ενδεχομένως και με δεσμευτικούς στόχους πρόληψης, όπως προκύπτει και από το «Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων». Έτσι υπάρχει αναγκαιότητα αύξησης της ποσότητας συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών (με έμφαση στα υλικά συσκευασίας και τα ΑΗΗΕ) που ανακτώνται στο Δήμο, ώστε αυτός: να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το Ν.2939/2001 για την εναλλακτική διαχείριση να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη επιθυμία των πολιτών για συμμετοχή στην ανακύκλωση να συμβάλει στην αειφορική διαχείριση των πόρων να μειώσει το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων του. Είναι πλέον σαφές, με δεδομένη τη χρέωση επεξεργασίας και τελικής διάθεσης αποβλήτων ανά τόνο και το φόρο υγειονομικής ταφής ο οποίος προβλέπεται στο Ν. 4042/2012, ότι η μη ανακύκλωση των υλικών της εναλλακτικής διαχείρισης, πέρα από το περιβαλλοντικό και νομικό πρόβλημα που προκαλεί, επιβαρύνει σημαντικά και τον δημότη σε καθαρά οικονομικούς όρους και η επιβάρυνση αυτή θα βαίνει αυξανόμενη. 2 ον : Την αναγκαιότητα μείωσης της ποσότητας των βιοαποβλήτων του Δήμου που διατίθενται στο ΧΥΤΑ, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 99/31/ΕΚ 3 ον : Την αναγκαιότητα εισαγωγής της χωριστής διαλογής βιοαποβλήτων, σύμφωνα με το Ν.4042/2012, αλλά και τους πολύ πιο απαιτητικούς στόχους του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ - ΦΕΚ Β 2706/ ). Σημειώνεται ότι σήμερα ο χειρισμός και η διαχείριση των βιοαποβλήτων ταυτίζεται με αυτή των σύμμεικτων. Περιφερειακός Σχεδιασμός και Τοπικά Σχέδια Προς εφαρμογή των κατευθύνσεων του ΕΣΔΑ, καταρτίζονται σε κάθε Περιφέρεια τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) τα οποία εξειδικεύουν την ολοκληρωμένη διαχείριση του συνόλου των αποβλήτων που παράγονται στη γεωγραφική τους ενότητα σύμφωνα με τους στόχους και τις προβλέψεις του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων. Επίσης καθορίζεται η υποχρέωση των Δήμων να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, (ΤΟΣΔΑ) στο πλαίσιο των εθνικών και των περιφερειακών σχεδιασμών. Η περιοχή για την οποία καταρτίζεται το ΠΕΣΔΑ συμπίπτει με τα διοικητικά όρια της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου είναι μια νησιωτική Περιφέρεια με εννέα (9) κατοικημένα νησιά, της οποίας η συνολική έκταση φθάνει τα km 2. 10

12 Πέντε από τα νησιά της είναι μεγάλα σε έκταση (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λήμνος, Ικαρία) για την κλίμακα των νησιών του Αιγαίου και τέσσερα μικρότερα (Άγιος Ευστράτιος, Οινούσσες, Ψαρά, Φούρνοι), με τη Λέσβο και τη Χίο να συγκαταλέγονται στα σημαντικά νησιά του ευρωπαϊκού χώρου. Διοικητικά η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου καλύπτει το βορειοανατολικό τεταρτημόριο του αρχιπελάγους του Αιγαίου. Πρόκειται για μια από τις νησιωτικές Περιφέρειες της Ελλάδας, της οποίας τα κατοικημένα νησιά κατανέμονται διοικητικά σε τρεις νομούς εκ των οποίων ο Νομός Χίου (GR413 Department of Chios) με πρωτεύουσα τη Χίο. Ο Νομός Χίου περιλαμβάνει τρία κατοικημένα νησιά (Χίος, Οινούσσαι, Ψαρά). Με το νόμο 3852/2010 (Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης) συνίσταται η περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, η οποία περιλαμβάνει τους Νομούς Λέσβου, Σάμου και Χίου. Βάσει της νέας διοικητικής διάρθρωσης συγκροτείται, μεταξύ άλλων, η Περιφερειακή Ενότητα Χίου με έδρα τη Χίο που περιλαμβάνει τους Δήμους Χίου, Ψαρών και Οινουσσών Στόχος του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΟ.Σ.Δ.Α.) είναι η διαχείριση του μεγαλύτερου μέρους των απορριμμάτων να γίνεται στο επίπεδο του Δήμου, με συνέπεια τη δραστική μείωση των αποβλήτων που παραμένουν σε σύμμεικτη μορφή και οδηγούνται σε επεξεργασία και σε τελική διάθεση. Τα βασικά σημεία που περιλαμβάνει ένα ΤΟ.Σ.Δ.Α. εναρμονόζονται με τους στόχους της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Επισημαίνεται ότι οι βασικοί στόχοι σχεδιασμού του ΠΕΣΔΑ, σε ότι αφορά την στρατηγική διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων, των βιοαποδομήσιμων (ΒΑΑ), των βιοαποβλήτων (ΒΑ) και των υλικών συσκευασίας (ΥΣ) της Περιφέρειας διέπεται από τα παρακάτω: Τα απόβλητα που θα οδηγούνται για ταφή θα πρέπει να είναι ποσοτικά τα λιγότερα δυνατά. Τα απόβλητα που οδηγούνται στους χώρους υγειονομικής ταφής πρέπει να υπόκεινται σε προεπεξεργασία. Οι ποσοτικοί στόχοι που τίθενται από την νομοθεσία προσδιορίζονται για την Περιφέρεια σε σχέση με τις υποχρεώσεις της χώρας. Σύμφωνα με την Οδηγία Πλαίσιο και την εναρμόνιση της, η ανακύκλωση θεωρείται υψηλότερης προτεραιότητας στην ιεραρχία διαχείρισης των ΑΣΑ σε σχέση με την ανάκτηση ενέργειας. Η στρατηγική για την διαχείριση των ΒΑΑ και των ΒΑ δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από αυτή των ΥΣ. Συνεπώς, ο κύριος στόχος της στρατηγικής της Περιφέρειας είναι η εφαρμογή προγραμμάτων διαλογής στην πηγή στο σύνολο της Περιφέρειας, τα οποία θα υποστηρίξουν την παραγωγή καλής ποιότητας compost αλλά ταυτόχρονα θα οδηγήσουν στην εκτροπή σημαντικών ποσοτήτων υλικών συσκευασίας. Η προώθηση της οικιακής ή και δημοτικής κομποστοποίησης αποτελεί μια αξιόπιστη λύση για την επεξεργασία των βιοαποβλήτων. Η οικιακή κομποστοποίηση 11

13 αποτελεί μια σύγχρονη και αποτελεσματική πρακτική για τη μείωση των απορριμμάτων και μια καλή επιλογή επεξεργασίας στην πηγή. Η δημιουργία δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και ειδικών αποβλήτων (Πράσινα Σημεία Green Points), θα είναι μια παρέμβαση που θα βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής της τοπικής κοινωνίας. Το δίκτυο θα δέχεται ανακυκλώσιμα υλικά και απόβλητα που δε συλλέγονται με τον κλασικό τρόπο αποκομιδής. Η στρατηγική της Περιφέρειας δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από τους χρήστες δηλ. τους πολίτες. Τα βιοαποδομήσιμα, τα βιοαπόβλητα καθώς και τα υλικά συσκευασίας είναι τέτοιου είδους απόβλητα που απαιτούν την ενεργή συμμετοχή των πολιτών για την επιτυχή διαχείρισή τους. Ως εκ τούτου ένας από τους κύριους στόχους είναι η συμμετοχή των πολιτών. Το προηγούμενο ενεργοποιεί μία αμφίδρομη σχέση μεταξύ φορέων και πολιτών, αφού η ευαισθητοποίηση και η συμμετοχή των δεύτερων εξαρτάται από την ενημέρωση και την δραστηριοποίηση των πρώτων. Οι τεχνολογίες για την επεξεργασία πρέπει να δοκιμασμένες και να προκύπτει η οικονομική βιωσιμότητά τους, με δεδομένες τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τη εθνική και κοινοτική νομοθεσία προστασίας περιβάλλοντος. Η ανάπτυξη συστηματικών, αποτελεσματικών και λειτουργικών προγραμμάτων επικοινωνίας, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, με τη συμμετοχή ίσως ειδικών επικοινωνίας και marketing, θεωρείται πλέον αναπόσπαστο στοιχείο οποιασδήποτε στρατηγικής διαχείρισης ΑΣΑ, γι αυτό εξ άλλου είναι και μια από τις προϋποθέσεις που θέτει η ΕΕ για τη χρηματοδότηση των έργων στη χώρα μας. Σύμφωνα με το προηγούμενο πλαίσιο οι στόχοι για τη διαχείριση των αποβλήτων σε επίπεδο Περιφέρειας είναι οι επόμενοι: Βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων στο σύνολο της Περιφέρειας Πρόληψη ή μείωση της παραγωγής αποβλήτων (ποσοτική μείωση) καθώς και μείωση της περιεκτικότητάς τους σε επικίνδυνες ουσίες (ποιοτική βελτίωση) Επαναχρησιμοποίηση υλικών από τα απόβλητα Αξιοποίηση των αποβλήτων (ανακύκλωση και ανάκτηση ενέργειας) Εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» Εφαρμογή της αρχής της εγγύτητας Χρησιμοποίηση των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη την τεχνολογική εφαρμοσιμότητα και την οικονομική βιωσιμότητα Προώθηση της οργάνωσης, με την ευθύνη του παραγωγού, ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης των άλλων ρευμάτων αποβλήτων, πλην των αστικών: μη επικίνδυνα βιομηχανικά, ελαστικά Αυτοκινήτων, ΑΕΕΚ, ΟΤΚΖ, ΑΗΗΕ, ιλύες ΕΕΛ, επικίνδυνα αστικά στερεά απόβλητα, κ.λπ. Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους τομείς που παρουσιάζουν επιχειρηματικό 12

14 ενδιαφέρον Αποκατάσταση όλων των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων Ασφαλής τελική διάθεση των αποβλήτων Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού έτσι ώστε να υπάρχει ενεργή συμμετοχή και ευθύνη των πολιτών στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων Ανάλυση και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης παραγωγής και διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων στο Δήμο Την ενσωμάτωση των θεσμικών εξελίξεων στον τομέα της διαχείρισης των ΑΣΑ. Την εξειδίκευση των εθνικών στόχων σχεδιασμού σε επίπεδο Δήμου Την κατάρτιση προτάσεων και δράσεων για τη διαχείριση των επιμέρους ρευμάτων δημοτικών αποβλήτων, προωθώντας κατά προτεραιότητα την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και τη διαλογή στην πηγή Ανάλυση του κόστους επένδυσης και διαχείρισης του προτεινόμενου σχεδίου συγκριτικά με το κόστος της υφιστάμενης διαχείρισης των ΑΣΑ Το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων ερχόμενο να καθορίσει τους στόχους του Δήμου Χίου λαμβάνοντας υπόψη τους στρατηγικούς στόχους του ΠΕΣΔΑ, θα πρέπει να περιλαμβάνει: Α. Δραστηριότητες πρόληψης και διαλογής στην πηγή, σε επίπεδο δήμου, μέσω των οποίων επιδιώκεται η εκτροπή του μεγαλύτερου μέρους των αποβλήτων, με ορίζοντα το χρονικό διάστημα μέχρι το 2020: Ένα δίκτυο κάδων για την προδιαλογή βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών σε διακριτά ρεύματα. Ένα δίκτυο πράσινων σημείων για τη συγκέντρωση υλικών που δεν κατευθύνονται στους κάδους, όπως ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, συσσωρευτές, ογκώδη κ.α., τυχόν μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων από πολίτες, επιχειρήσεις, υπηρεσίες και τέλος την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης-ανταλλαγής υλικών όπως επίπλων, ρουχισμού, παλαιών αντικειμένων κ.α. Ένα σύστημα αποκομιδής και μεταφοράς με την πρόβλεψη ότι σταδιακά θα μειώνεται η ανάγκη για μεταφόρτωση και μεταφορά συμμείκτων απορριμμάτων. Β. Δράσεις υποκίνησης και συμμετοχής των πολιτών και συγκεκριμένα: Δράσεις διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής στον σχεδιασμό και εφαρμογή του τοπικού σχεδίου. Δράσεις ενημέρωσης των πολιτών, των επαγγελματιών και των επιχειρήσεων για την πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων και τον τρόπο διαχείρισης των ειδικών αποβλήτων, ενδεικτικά στη μείωση χρήσης της πλαστικής σακούλας και των συσκευασιών, στη διακριτή διαχείριση για τις μπαταρίες, τα ιατροφαρμακευτικά, τα τηγανέλαια κλπ. Δράσεις υποκίνησης, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, τη διαλογή στην 13

15 πηγή, την ανακύκλωση και τους τρόπους επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης των υλικών. Γ. Δραστηριότητες κομποστοποίησης - διαλογής - διαχωρισμού σε επίπεδο Δήμου. Δ. Μονάδες μηχανικής διαλογής των σταδιακά μειούμενων συμμείκτων, με σκοπό την περαιτέρω ανάκτηση υλικών. Ε. Ευελιξία προσαρμογής στις τεχνολογικές εξελίξεις. ΣΤ. Διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής τεχνολογιών θερμικής επεξεργασίας των αποβλήτων (για παραγωγή βιοκαυσίμου, ανάκτηση ενέργειας, ανάκτηση υλικών κλπ.), στα πλαίσια των αρχών της βιώσιμης διαχείρισης. Ζ. Αναγκαίος ΧΥΤΥ οι οποίος, στο πλαίσιο μιας εκτεταμένης εφαρμογής της ολοκληρωμένης διαχείρισης, θα υποδέχεται ολοένα και λιγότερα σύμμεικτα, που θα αποτελούν το υπόλειμμα της διαδικασίας ανακύκλωσης και αφετέρου θα υποδέχεται υπολείμματα με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά αφού θα αφαιρείται ολοένα κα μεγαλύτερο μέρος των οργανικών, των ειδικών αποβλήτων και των ανακυκλώσιμων και συνεπώς θα έχουν μικρότερη περιβαλλοντική όχληση. Σκοπιμότητα υλοποίησης Σκοπός του παρόντος Τοπικού Σχεδίου Αποκεντρωμένης Διαχείρισης Αποβλήτων είναι να αναλύσει και να αξιολογήσει το υφιστάμενο πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων του Δήμου Χίου και να προτείνει πρακτικές και ενέργειες διαχείρισης στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης οικονομικών, φυσικών και ανθρώπινων πόρων, ώστε να εφαρμοστεί ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων στο Δήμο. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα Τοπικό Σχέδιο Δράσης για τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων που παράγονται στα όρια του Δήμου Χίου, με συγκεκριμένους στόχους και δράσεις για τα επόμενα δέκα έτη ( ) τουλάχιστον, το οποίο θα βασίζεται σε ένα νέο, πιο αποκεντρωμένο μοντέλο διαχείρισης που δίνει έμφαση στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την ανάκτηση υλικών και (ενδεχομένως) ενέργειας, και το οποίο θα υλοποιείται με συνδυασμένες δράσεις του Δήμου και της ΔΙ.Α.ΝΟ.Χ Α.Ε.. Το μοντέλο αυτό συνάδει με το εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και αποσκοπεί στην αποδοτική χρήση των φυσικών πόρων, με απώτερο στόχο τη δημιουργία «μηδενικών αποβλήτων». Το προτεινόμενο Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του Δήμου Χίου λαμβάνει υπόψη του το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, τον υφιστάμενο σχεδιασμό του ΠΕΣΔΑ Βορείου Αιγαίου, το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένου του Εθνικού Σχεδίου Πρόληψης Αποβλήτων (ΦΕΚ Β 2706/ ) ενώ ταυτόχρονα συνεκτιμά όλες τις θεσμικές εξελίξεις σε επίπεδο ευρωπαϊκό και εθνικό (όπως η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα). Συγκεκριμένα, προτείνεται η αναδιάρθρωση του εφαρμοζόμενου σήμερα συστήματος διαχείρισης ΑΣΑ του Δήμου Χίου με έμφαση στα παρακάτω σημεία: 1. Ανάπτυξη ενός Σχεδίου πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. 14

16 2. Αύξηση της εκτροπής ρευμάτων αξιοποιήσιμων υλικών από το ΧΥΤΑ, μέσω της ανακύκλωσης υλικών (χαρτί, μέταλλα, πλαστικά, γυαλί, ξύλο) και της αποτελεσματικής χωριστής συλλογής όλων των ρευμάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης. 3. Εισαγωγή της διαλογής στην πηγή για τα βιοαπόβλητα, με πρώτο βήμα τα πράσινα απόβλητα και τα απόβλητα μεγαλύτερων παραγωγών (π.χ. χώροι εστίασης, καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, εργοστάσιο χυμού) και στη συνέχεια τη χωριστή διαλογή των βιοαποβλήτων κουζίνας. 4. Ενίσχυση της οικιακής κομποστοποίησης. 5. Ανάπτυξη δικτύου «Πράσινων σημείων». 6. Δημιουργία μονάδας επεξεργασίας αποβλήτων με σκοπό την ανάκτηση υλικών και (ενδεχομένως) ενέργειας, τη σταθεροποίηση του υπολείμματος, την παραγωγή λιπάσματος και εδαφοβελτιωτικού υλικού. Με το παρόν σχέδιο θα διαμορφωθεί (εκτός των άλλων) και ο προεκτιμώμενος προϋπολογισμός για την υλοποίησή, εν όψει και της νέας προγραμματικής περιόδου Το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων του Δήμου Χίου στοχεύει να συμβάλλει καθοριστικά στην αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Βορείου Αιγαίου μέσω της στρατηγικής, του προγράμματος και των δράσεων που θα συμπεριληφθούν σε αυτό. Στην κατεύθυνση αυτή έχει ληφθεί η υπ αριθ. 591/2016 απόφαση του Δ.Σ. Χίου η οποία έχει κοινοποιηθεί σε όλους τους αρμόδιους φορείς (Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, Ε.Υ.Δ. ΠΕΠ Β. Αιγαίου κλπ.). Βήματα Διαβούλευσης- Έγκρισης του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων Προκειμένου να συνταχθεί το Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔ) απαιτείται ευρεία συμμετοχή που θα εξασφαλίσει την συναίνεση των κατοίκων χρηστών του προτεινόμενου συστήματος. Για το λόγο αυτό η κατάρτιση του σχεδίου ξεκινά με μία Απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου που λαμβάνεται κατόπιν εισηγήσεως της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου στην καθορίζεται: η συγκρότηση ομάδας έργου που θα αναλάβει να παρακολουθεί, να ενημερώνει το συμβούλιο σε τακτική βάση για την εξέλιξη και να εισηγείται σχετικά με το θέμα. το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της εκπόνησης του ΤΣΔ η υποχρέωση ένταξης του ΤΣΔ στον επιχειρησιακό σχεδιασμό του Δήμου η διαδικασία διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής στην εκπόνηση του ΤΣΔ τυχόν διαδημοτικές συνεργασίες, αν έχουν ήδη δρομολογηθεί, ειδάλλως θα διερευνηθούν στη φάση της εκπόνησης του σχεδίου 15

17 Η διαδικασία διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής κατά την εκπόνηση του ΤΣΔ, που περιλαμβάνεται στην αρχική απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, γίνεται το λιγότερο σε δύο φάσεις: 1. Στην έναρξη, για τη διάγνωση των προβλημάτων και τη διατύπωση προτάσεων 2. Πριν την οριστική έγκριση από το δημοτικό συμβούλιο, προκειμένου να γίνουν παρατηρήσεις και εναλλακτικές προτάσεις Ενδιάμεσα μπορεί να προβλεφθεί διαδικασία διαβούλευσης εάν αυτό απαιτηθεί με κατάλληλες μορφές κατά περίπτωση. Τέλος υπάρχει η δυνατότητα συγκρότησης επιτροπής του δημοτικού συμβουλίου με αντικείμενο την προώθηση των δράσεων του ΤΣΔ ή ευρύτερα με αντικείμενο την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος ενώ η μελέτη του τοπικού σχεδίου μπορεί να γίνει προκειμένου για το Δήμο Χίου από τις υπηρεσίες του. 2. Περίληψη 2.1. Υφιστάμενη Διαχείριση 2.2. Προτεινόμενοι Στόχοι και Δράσεις 2.3. Κόστος Επένδυσης Τοπικού Σχεδίου 16

18 3. Θεσμικό Πλαίσιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων 3.1. Εισαγωγή Το θεσμικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη διαχείριση των αποβλήτων περιλαμβάνει τα ακόλουθα: ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Ν.4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ 179 Α / ) Απόφαση 2002/532/ΕΚ (Παράρτημα) Κανονισμός (ΕΚ) 1013/2006 ΚΥΑ /1997 (ΦΕΚ 1016 B) «Ποινική Προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβ άλλο ντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» Πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων ενσωμ άτω σ η με καθυστέρηση Οδηγία 2008/98/ΕΚ Προδιαγραφές για κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης και προγρ αμμάτων πρόληψης Ποσοτικοί Στόχοι για ΑΣΑ και ΑΕΚΚ «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων - Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις» Γενικό πλαίσιο εναλλακτικής Διαχείρισης ειδικών ρευμάτων (συσκευασιών, συσσωρευτών, κλπ.). Ενσωμάτωση Οδηγίας 94/62/ΕΚ Τροποποιήθηκε από τον Ν.3854/10 και ΥΑ 9268/469/07 Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (ΕΚΑ), όπως έχει τροποποιηθεί με τις Αποφάσεις 2001/118/ΕΚ, 2001/119/ΕΚ και 2001/573/ΕΚ της Επιτροπής Ε.Κ. Για τις μεταφορές αποβλήτων, όπως έχει τροποποιηθεί, συμπληρωθεί και ισχύει. «Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων» Καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές συλλογής, προσωρινής αποθήκευσης και μεταφοράς των στερεών αποβλήτων, οι τεχνικές προδιαγραφές μεταφόρτωσης, οι όροι και τα κριτήρια καταλληλότητας και επιλογής των θέσεων εγκατάστασης των μονάδων διαχείρισης των αποβλήτων, οι τεχνικές προδιαγραφές για συστήματα διαλογής στην πηγή, για τους χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων, για τις εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής και κομποστοποίησης, και τις εγκαταστάσεις θερμικής επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων καθώς και η περιγραφή των γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων. 17

19 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΥΑ 29407/ 3508/2002 (ΦΕΚ 1572 B) ΚΥΑ 50910/ 2727/2003 (ΦΕΚ 1909 B) ΚΥΑ 22912/1117/2005 (ΦΕΚ 759 B) ΚΥΑ Η.Π. 4641/232/ 2006 (ΦΕΚ 168 Β) ΚΥΑ Η.Π.13588/725/2006 (ΦΕΚ 383 B / ) ΚΥΑ Η.Π /1159/2006 (ΦΕΚ 791 Β / ) ΚΥΑ 8668/2007 (ΦΕΚ Β 287/ ) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων» Εναρμονίζει το εθνικό δίκαιο με την Οδηγία 99/31/ΕΚ. Καθορίζει τις κατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής, τα αποδεκτά / μη αποδεκτά απόβλητα κατά κατηγορία χώρου υγειονομικής ταφής, τις τεχνικές Προδιαγραφές ανά κατηγορία χώρου, τις ελάχιστες πληροφορίες που απαιτούνται για αίτηση άδειας για ΧΥΤ, τις δαπάνες ταφής που πρέπει να καλύπτονται από το τέλος χρήσης, τις διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων, τη διαδικασία παύσης λειτουργίας και μετέπειτα φροντίδας, αναφορά στους υφιστάμενους ΧΥΤΑ, για τους οποίους ορίζονται συγκεκριμένες προθεσμίες λήψης μέτρων διευθέτησης ενώ τίθενται οι στόχοι για τη μείωση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των αποβλήτων που οδηγείται στους χώρους ταφής. «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης», όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Ενσωμάτωση της Οδηγίας 91/156/ΕΟΚ, στην οποία καθορίζονται οι στόχοι και οι αρχές της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, καθώς και οι προδιαγραφές του εθνικού (ΕΣΔΑ) αλλά και των περιφερειακών σχεδίων (ΠΕΣΔΑ) για την ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων. Καθορίζονται οι υπόχρεοι φορείς για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (ΦοΣΔΑ) καθώς και μέτρα για την αποκατάσταση και αξιοποίηση των χώρων διάθεσης. «Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση των αποβλήτων» «Καθορισμός τεχνικών προδιαγραφών μικρών ΧΥΤΑ σε νησιά και απομονωμένους οικισμούς κατ εφαρμογή του άρθρου 3 (παρ. 4) σε συνδυασμό με το άρθρο 20 (Παρ. Ι) της υπ αριθμ.29407/3508/2002 ΚΥΑ». Καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές για χώρους υγειονομικής ταφής μικρής δυναμικότητας (σε νησιά ή απομονωμένους οικισμούς) με δυναμικότητα έως τόνους ετησίως ή συνολική δυναμικότητα τόνων και η μεθοδολογία εκτίμησης κινδύνων για την επιλογή των απαιτούμενων τεχνικών μέτρων. Μέτρα, όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου Αντικατάσταση της υπ.αριθ.19396/1546/1997 ΚΥΑ «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων (ΦΕΚ Β 604/ )». Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σύμφωνα με το άρθρο 5 (παρ. Β) της υπ αριθμ /725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 383) και σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ.1) της οδηγίας 91/156/ΕΚ του Συμβουλίου της 18ης Μαρτίου 1991» και του «Εθνικού Σχεδιασμού διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων». Έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ), σύμφωνα με το άρθρο 5 (παρ. Α) της υπ αριθ /725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα, όροι και περιορισμοί για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 383) και σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ.1) της υπ αριθ. 91/156/ΕΚ οδηγίας του Συμβουλίου της 18ης Μαρτίου Τροποποίηση της υπ αριθμ.13588/725/2006 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 383) και της υπ αριθμ.24944/1159/206 κοινή υπουργική απόφαση «Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 791). 18

20 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΥΑ 7589/731/2000 (ΦΕΚ Β 514) ΚΥΑ 18083/1098 Ε.103/ 2003 (ΦΕΚ Β 606) Κ.Υ.Α /2012 (ΦΕΚ 1537 Β / ) Υγειονομική Διάταξη Υ1γ/Γ.Π/ οικ / (ΦΕΚ 2718 Β / ) Υ.Α. ΔΥΓ3α/οικ 2464 (ΦΕΚ 11Β/ ) Ν. 3010/2002 (ΦΕΚ 91 Α / ) Ν. 1650/1986 (ΦΕΚ 160 Α / ) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Για τον καθορισμό μέτρων και όρων για τη διαχείριση των πολυχλωροδιφαινυλίων και πολυχλωροτριφαινυλίων Σχέδια διάθεσης/απολύμανσης συσκευών που περιέχουν ΡCΒ. Γενικές κατευθύνσεις για τη συλλογή και μετέπειτα διάθεση συσκευών και αποβλήτων με ΡCΒ, σύμφωνα με το άρθρο 7 της κοινής υπουργικής απόφασης 7589/731/2000 (Β` 514). «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων», που εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 38, παρ.7 του Ν.4042/2012. «Υγειονομικοί όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών και άλλες διατάξεις.» «Δημιουργία συστήματος συλλογής, μεταφοράς, προσωρινής φύλαξης, διαχείρισης και καταστροφής οικιακών φαρμακευτικών σκευασμάτων και υπολειμμάτων φαρμάκων οικιακής χρήσεως.» «Εναρμόνιση του Ν. 1650/86 με τις οδηγίες 97/11 Ε.Ε. και 96/61 Ε.Ε., διαδικασία οριοθέτησης και ρυθμίσεις θεμάτων για τα υδατορέματα και άλλες διατάξεις» «Για την προστασία του περιβάλλοντος» ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΔΕΙΟΔ Ο ΤΗΣΗ Ν. 4014/2011 (ΦΕΚ 209 Α / ) Ν. 4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος». Παραθέτει, επίσης κανονιστικές ρυθμίσεις που αφορούν στη: - Διευκόλυνση ή/και Εξαίρεση από τη Διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης των σχετικών με τα στερεά απόβλητα έργα. Συγκεκριμένα, στον νόμο εμπίπτουν «σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν τίθεται σε σοβαρό και προφανή κίνδυνο η δημόσια υγεία ή ασφάλεια και διακυβεύεται ουσιαστικά το γενικότερο δημόσιο συμφέρον» η εξαίρεση έργου ανάκτησης ή διάθεσης αποβλήτων από την διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης (άρθρο 47), η κατάργηση των αδειών «μεταφόρτωσης, προσωρινής αποθήκευσης και επεξεργασίας» στερεών αποβλήτων (άρθρο 57), και, γενικότερα, «οι άδειες και εγκρίσεις για τη διαχείριση αποβλήτων, η έννοια της οποίας προσδιορίζεται στις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας που αφορά στο πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων» (άρθρο 55). Διευκόλυνση της χωροθέτησης των συναφών εγκαταστάσεων. Το νέο πλαίσιο περιλαμβάνει πολλά εργαλεία σχεδιασμού της διαχείρισης αποβλήτων ενδεικτικά, μπορούν να αναφερθούν οι Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (Μ.Ε.Α.), «που είναι αναγκαίες, σε εθνικό επίπεδο για την κάλυψη των απαιτήσεων των Οδηγιών 1999/31/ΕΚ και 2008/98/ΕΚ και την επίτευξη οικονομιών κλίμακας όσον αφορά το κόστος κατασκευής των έργων και το κόστος των ανταποδοτικού χαρακτήρα παρεχόμενων υπηρεσιών», τα προγράμματα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, και ο αναμορφωμένος Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων (άρθρα 45,58,35). Προσπάθεια υποκατάστασης του χωροταξικού σχεδιασμού και της ειδικής αδειοδότησης με άλλα εργαλεία. Έτσι, ρητά ορίστηκε ότι οι άδειες και εγκρίσεις για τη διαχείριση αποβλήτων «καταργούνται αντικαθιστάμενες από την ΑΕΠΟ ή τις Π.Π.Δ» (Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις) (άρθρο 55). 19

21 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Υ.Α. ΥΠΕΚΑ 48963/2012 Υ.Α. ΥΠΕΚΑ 1958/2012 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Προδιαγραφές περιεχομένου αποφάσεων Εγκρίσεις Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο) για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α της υπ.αρ. 1958/ Απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και κλιματικής Αλλαγής (Β 21) Κατάταξη δημόσιων και Ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν. 4014/2011 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ Π.Δ. 148/2009 Περιβαλλοντική Ευθύνη για την Πρόληψη και την αποκατάσταση των ζημιών στο Περιβάλλον Εναρμόνιση με την Οδηγία 2004/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Απριλίου 2004 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ 179/Α/ ) - Ν. 3854/2010 (ΦΕΚ 94/Α/ ) ΚΥΑ /2004 (ΦΕΚ 849 Β/ ) ΚΥΑ /2004 (ΦΕΚ 1916 Β/ ) ΚΥΑ 9268/469/07 (ΦΕΚ 286 Β) ΚΥΑ 9303/454/E103/2009 (ΦΕΚ 408 Β/5.3.09) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών άλλων προϊόντων Ιδρύσει Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις» όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Ενσωματώνει την Οδηγία 94/62/ΕΟΚ στο Εθνικό Δίκαιο, και καθορίζει το πλαίσιο για την υλοποίηση προγραμμάτων ανακύκλωσης/ επαναχρησιμοποίησης/ αξιοποίησης συσκευασιών και άλλων προϊόντων (μπαταρίες, ηλεκτρονικά, ελαστικά κ.α.), με τη θέσπιση συγκεκριμένων ποσοτικών στόχων και χρονικών ορίων για την επίτευξή τους. Θεσπίζει την υποχρεωτική οργάνωση συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών από τους υπόχρεους διαχειριστές συσκευασίας και την υποχρεωτική συμμετοχή τους σε αυτά, με στόχο την επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης και αξιοποίησης που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση την Οδηγία 94/62. «Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις» όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. «Καθορισμός ύψους ανταποδοτικών τελών από ατομικά ή συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών/ άλλων προϊόντων (όπως αυτά ορίζονται στο άρθρο 2, παρ. 4, του Ν. 2939/2001) σε εφαρμογή των άρθρων 7 (παρ. Β1, εδ. α3 και παρ. Β2, εδ. α5) και του άρθρου 17 του Ν. 2939/2001 "Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών και άλλων προϊόντων κ.λπ." (Α 179)» «Ξεχωριστή αναγραφή της χρηματικής εισφοράς επί των τιμολογίων πώλησης σε όλα τα στάδια πώλησης των ελαστικών των οχημάτων, των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, των οχημάτων, των λιπαντικών ελαίων, εκτός των τιμολογίων που απευθύνονται στους τελικούς αγοραστές χρήστες - επιτηδευματίες «Τροποποίηση των ποσοτικών στόχων για την ανάκτηση και ανακύκλωση των αποβλήτων των συσκευασιών σύμφωνα με το άρθρο 10 (παρ. Α1, τελευταίο εδάφιο) του ν. 2939/2001 (A 179), καθώς και άλλων διατάξεων του νόμου αυτού, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/12/ΕΚ «για την τροποποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας», του Συμβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004» Καθορισμός ύψους ανταποδοτικών τελών από ατομικά ή συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών/ άλλων προϊόντων για την έκδοση πιστοποιητικού εναλλακτικής διαχείρισης (Π.Ε.Δ). Απόβλητα Φορητών Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών (ΦΗΣ & Σ) 20

22 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΥΑ Ε103/2010 (ΦΕΚ 1625Β/ ). Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 493/2012 Ν. 4067/2012 (νέος οικοδομικός κανονισμός) Ν. 4001/2001 (αριθ. 181 ) και Ν. 4030/2001 (αριθ. 40) ΚΥΑ 36259/1757/Ε103/2010 (ΦΕΚ 1312Β/ ) ΚΥΑ 5328/122/2007 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιμ οποιημένων ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών Περιορισμοί διάθεσης στην αγορά Πρόγραμμα εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων ΦΗΣ & Σ Εναρμόνιση με Οδηγίες 2006/66/ΕΚ, 2008/103/ΕΚ Κανονισμός υπολογισμού της απόδοσης ανακύκλωσης των αποβλήτων ΦΗΣ & Σ ΑΕΚΚ Εφαρμογή Εναλλακτικής διαχείρισης ΑΕΚΚ σε όλες τις εργασίες δόμησης Τα λατομεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως χώροι εγκατάστασης μονάδων επεξεργασίας ΑΕΚΚ και για την ανάκτηση ΑΕΚΚ με επίχωση. Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτ ω ν από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ) Εξειδίκευση Όρων και Προϋποθέσεων καθορισμός στόχων εναλλακτικής Διαχείρισης. Ο στόχος για το 2020 δεν διαφοροποιείται από τον αντίστοιχο του άρθρου 27, Ν.4042/2012. Προδιαγραφές αδρανών υλικών για χρήση σε δομικά έργα Απόβλητα Έλαια ΠΔ 82/2004 (ΦΕΚ Α 64/2.3.04) ΚΥΑ 13588/ 725/2006 ΚΥΑ 7589/731/2000 «Αντικατάσταση της 98012/2001/ ΚΥΑ «Καθορισμός μέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων» (Β 40)» «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των Αποβλήτων των Λιπαντικών Ελαίων» Για το σύνολο των κατηγοριών ΑΛΕ, θεωρούμενων ως επικίνδυνα απόβλητα. Υπάρχουν δηλαδή ΑΛΕ που ανάλογα με την προέλευση και τις εργασίες διαχείρισης τους υπόκεινται στην εναλλακτική διαχείριση ή/και στις διατάξεις της παρούσα ΚΥΑ. Για ΑΛΕ που περιέχουν PCBs ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΑ ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΠΔ 109/2004 (ΦΕΚ Α 75/5.3.04) ΠΔ 116/2004 (ΦΕΚ Α 81/5.3.04) ΚΥΑ 15540/ 548/Ε103/2012 «Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών των οχημάτων. Πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείρισή τους». ΟΤΚΖ «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, των χρησιμοποιημένων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιημένων καταλυτικών μετατροπέων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/53/ΕΚ «για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους» του Συμβουλίου της 18ης Σεπτεμβρίου 2000». Τροποποίηση της παραγράφου ΙΙ του άρθρου 18 του ΠΔ 116/2004 σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/37/ΕΚ. ΑΗΗΕ ΠΔ 117/2004 (ΦΕΚ Α 82/5.3.04) «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις των Οδηγιών 2002/95 «σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών σε είδη ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού» και 2002/96 «σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού» του Συμβουλίου της 27ης Ιανουαρίου 2003». 21

23 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΔ 15/2006 (ΦΕΚ Α 12/ ) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ «Τροποποίηση του Προεδρικού Διατάγματος 117/2004 (Α 82), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/108 «για την τροποποίηση της οδηγίας 2002/96 σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ)» του Συμβουλίου της 8ης Δεκεμβρίου 2003 Υ.Α /2011 Τροποποίηση Παραρτήματος ΙΒ του ΠΔ 117/2004 ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΥΑ 50910/ 2727/2003 (ΦΕΚ 1909 B) «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης», όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Ν. 3463/2007 Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων Ν. 3536/2007 (ΦΕΚ Α 42/ ). Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρ ωσης (Άρθρο 30) Καθορίζει τη νομική μορφή των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) Προβλέπει τη δημοσίευση κοινής υπουργικής απόφασης, η οποία θα εξειδικεύει οργανωτικά τους ζητήματα και ζητήματα τιμολογιακής πολιτικής. Θα πρέπει να σημειωθεί τέλος και ο Ν.3688/08, στο άρθρο 15 του οποίου συμπληρώνονται ορισμένες διατάξεις του Ν.3536/07 για τους ΦοΔΣΑ. ΚΥΑ 2527/2009 Ζητήματα και Θέματα σχετικά με τη λειτουργία, την άσκηση δραστηριοτήτων και τιμολογιακής πολιτικής των ΦοΣΔΑ Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α' 87/ ). Ν. 3854/2010 (ΦΕΚ Α 94/ ). Ν. 3979/2011 (ΦΕΚ Α ). Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης- Πρόγραμμα Καλλικράτης. Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις. Για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και λοιπές διατάξεις (Άρθρο 42). Ν.4071/2012 (ΦΕΚ Α 85/ ). Ρυθμίσεις για την τοπική ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση και την αποκεντρωμένη διοίκηση Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/50/ΕΚ. Σύμφωνα και με την ευρωπαϊκή και με την ελληνική νομοθεσία, τα αστικά απόβλητα πρέπει να αξιοποιούνται ώστε να εξοικονομούνται πρώτες ύλες και ενέργεια. Ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία (ν. 4042/2012) η οδηγία 2008/98/ΕΚ, που έχει στον πυρήνα της την ιεράρχηση στη διαχείριση των απορριμμάτων: πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση, απόρριψη. Οι Δήμοι έως τώρα περιορίζονταν στη συλλογή και μεταφορά των απορριμμάτων. Των σύμμεικτων στις εγκαταστάσεις ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ και του περιεχομένου του μπλε κάδου σε κάποιο ΚΔΑΥ. Οι ποσότητες που διαχειρίζονται οι Δήμοι με αυτόν τον τρόπο ξεπερνούν το 95% του συνόλου των παραγόμενων ΑΣΑ. 22

24 Οι αρμοδιότητες των Δήμων προσδιορίζονται ως εξής: Στο ν. 3463/2006 (κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων), άρθρο 75: «Η καθαριότητα όλων των κοινόχρηστων χώρων της εδαφικής τους περιφέρειας, η αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων, καθώς και η κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση συστημάτων αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού και η λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την προστασία των κοινόχρηστων χώρων και ιδιαίτερα των χώρων διάθεσης απορριμμάτων από εκδήλωση πυρκαγιάς, σύμφωνα με την κείμενη σχετική νομοθεσία.» στο ν. 3852/2010 (Καλλικράτης), άρθρο 94: - πρόσθετες αρμοδιότητες δήμων 25. «Η διαχείριση στερεών αποβλήτων, σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης, λειτουργίας σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης, καθώς και αποκατάστασης υφιστάμενων χώρων εναπόθεσης (Χ.Α.Δ.Α.). Η διαχείριση πραγματοποιείται, σύμφωνα με τον αντίστοιχο σχεδιασμό, που καταρτίζεται από την Περιφέρεια κατά την ειδικότερη ρύθμιση του άρθρου 186παρ. ΣΤ' αριθμ. 29 του παρόντος νόμου.» Εξέλιξη Ευρωπαϊκού Θεσμικού Πλαισίου Γενικά H στρατηγική «Ευρώπη 2020» για μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία της ΕΕ έως το 2020 [COM(2010)2020] εντάσσει, ως ένα από τα επτά βασικά εργαλεία άσκησης πολιτικής, την εμβληματική πρωτοβουλία «Μια Ευρώπη που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους». H πρωτοβουλία αυτή προάγει την αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης από τη χρήση των πόρων και τη μετάβαση προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα με αποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων πόρων. Προς την κατεύθυνση αυτή, ο στόχος της "μετατροπής της ΕΕ σε μια πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων τίθεται ως μία από τις εννιά θεματικές προτεραιότητες στην πρόταση της ΕΕ για το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (ΠΔΠ) «Ευημερία εντός των ορίων του πλανήτη μας» [COM(2012)710]. Βασιζόμενη στο παραπάνω πλαίσιο αναφοράς, η ΕΕ είχε δρομολογήσει εντός του 2013 την επανεξέταση της πολιτικής και της νομοθεσίας για τα απόβλητα [COM(2012) 629], τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν στις αρχές του Κατά την επανεξέταση λαμβάνονται υπόψη η απολογιστική έκθεση για τη «θεματική στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση», οι στόχοι-ορόσημα του Χάρτη Πορείας για την «Αποδοτικότητα των Πόρων» [COM(2011)571] που υιοθετήθηκε στην πρόταση για το 7ο ΠΔΠ, καθώς και ο στόχος της Πρωτοβουλίας για τις Πρώτες Ύλες [COM(2008)699], αναφορικά με την εξασφάλιση και το βιώσιμο εφοδιασμό σε πρώτες ύλες και τη μείωση της κατανάλωσης πρωτογενών πρώτων υλών από την ΕΕ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η έκθεση COM/2014/0398 «Προς μια Κυκλική Οικονομία: ένα πρόγραμμα μηδενικών αποβλήτων για την Ευρώπη» το οποίο παρουσιάστηκε τον Ιούλιο 2014 αλλά αποσύρθηκε και αναμένεται στη νέα του μορφή. Το κείμενο αυτό θα περιλαμβάνει νέους ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους 23

25 ανακύκλωσης για διάφορα ρεύματα αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των αποβλήτων συσκευασίας. Στην απολογιστική έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2011 [COM(2011)13], αν και, όπως αναφέρεται, έχει συντελεστεί πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση, από την έγκριση της στρατηγικής το 2005, αναγνωρίζεται η ανάγκη για περαιτέρω πρωτοβουλίες στην ΕΕ με κύριες: την αξιολόγηση της δυνατότητας βελτίωσης της συνέπειας της νομοθεσίας της ΕΕ, τη χρήση της ανάλυσης του κύκλου ζωής ως μέσο για την αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου της ανακύκλωσης στην ΕΕ και την ανάπτυξη αγορών δευτερογενών πρώτων υλών, τον καθορισμό νέων και πιο φιλόδοξων στόχων για την ανακύκλωση και την πρόληψη για τη μετάβαση σε μια οικονομία που χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τους πόρους, την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων διαχείρισης των βιοαποβλήτων, τη βελτίωση συμμετοχής των ενδιαφερομένων και την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, τη συνέπεια μεταξύ των πολιτικών για τα απόβλητα και το σχεδιασμό των προϊόντων, την αξιοποίηση των διαρθρωτικών ταμείων και του ταμείου συνοχής για την ενθάρρυνση της ιεράρχησης αποβλήτων και της υιοθέτησης των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Το Σεπτέμβριο του 2011, στο χάρτη πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Ευρώπη [COM(2011)571], καθορίζεται ότι τα απόβλητα αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης ως πόρος και υποδεικνύονται τα παρακάτω ορόσημα και κατευθύνσεις μέχρι το 2020 με το 7 ο Πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον. Το 7 ο ΠΔΠ θέτει την περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ για την περίοδο έως το 2020 και βρίσκεται σε μορφή πρότασης απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, η οποία δημοσιεύθηκε το Νοέμβριο του Οι κατευθύνσεις στον τομέα των αποβλήτων εντάσσονται στις πολιτικές και στόχους της 2ης θεματικής προτεραιότητας: «μετατροπή της ΕΕ σε μια πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων» και είναι οι παρακάτω: Ασφαλής διαχείριση των αποβλήτων ως πόρου. Πτώση, σε απόλυτες τιμές, της κατά κεφαλή παραγωγής αποβλήτων. Περιορισμός της ανάκτησης ενέργειας στα μη ανακυκλώσιμα υλικά και εξάλειψη της υγειονομικής ταφής των ανακυκλώσιμων και των λιπασματοποιήσιμων υλικών. Πλήρης εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα σε ολόκληρη την ΕΕ, ώστε να μετατραπούν τα απόβλητα σε πόρο, όπως ζητεί ο σχετικός χάρτης πορείας [COM(2011)571]. Παράλληλα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δρομολογήσει μια ευρύτερη επανεξέταση της πολιτικής και της νομοθεσίας για τα απόβλητα, η οποία θα ολοκληρώνονταν το Η επανεξέταση αυτή περιλαμβάνει: Επανεξέταση των βασικών στόχων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα, στη βάση της απαίτησης επανεξέτασης που επιτάσσουν οι οδηγίες (οδηγία πλαίσιο, οδηγία περί υγειονομικής ταφής και 24

26 οδηγία για συσκευασίες και απόβλητα συσκευασίας), καθώς και της εναρμόνισης με τις φιλοδοξίες της Επιτροπής για την προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Στο πλαίσιο της επανεξέτασης μελετώνται, μεταξύ άλλων, τρόποι για να μειωθούν τα κενά επιδόσεων μεταξύ των κρατών μελών σε σχέση με τους στόχους της Οδηγίας Πλαίσιο και τρόποι για να καταστούν συγκρίσιμα τα στατιστικά δεδομένα διαχείρισης αποβλήτων μεταξύ των κρατών μελών Βιοαπόβλητα Ακολουθεί παρουσίαση και ανάλυση φορέων της ΕΕ σχετικά με τα βιοαπόβλητα: Ανακοίνωση της επιτροπής στο συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τα επόμενα στάδια όσον αφορά την διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση SEC(2010)577 (COM(2010)235 τελικό). Το 2008 η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων δημοσίευσε προς διαβούλευση την «Πράσινη βίβλο για τη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση {SEC(2008) 2936}». Οι διαβουλεύσεις με τους αρμόδιους φορείς και θεσμικά όργανα που ακολούθησαν επιβεβαίωσαν την ευρεία συναίνεση σε ό,τι αφορά τις οικονομικές και περιβαλλοντικές δυνατότητες που σχετίζονται με τη βελτίωση της διαχείρισης των βιολογικών αποβλήτων, αλλά παράλληλα αποκάλυψαν σοβαρές διαφωνίες ως προς την ανάγκη να αναλάβει εν προκειμένω η Ευρωπαϊκή Ένωση νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Εν τούτοις η Επιτροπή δημοσίευσε το 2010 την «Ανακοίνωση της επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τα επόμενα στάδια όσον αφορά την διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση SEC(2010)577» με τα μέχρι τότε συμπεράσματα της διαβούλευσης, ενώ έως εκείνη τη στιγμή δεν είχε δημοσιευθεί η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με το θέμα. Στην Έκθεση οι προτεινόμενες στρατηγικές, δράσεις και μέτρα διαχωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες. Η πρώτη αφορά πρωτοβουλίες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και η δεύτερη σε εθνικό επίπεδο κάθε κράτους μέλους. Α) Τα μέτρα στα οποία εστιάζει η Επιτροπή τις δικές της πρωτοβουλίες αφορούν: Την πρόληψη των βιολογικών αποβλήτων Προτείνεται η θέσπιση δεικτών για τη μέτρηση της προληπτικής αντιμετώπισης των αποβλήτων. Η Επιτροπή, επίσης, προτίθεται να συμβάλει στη δημιουργία κινήτρων ώστε τα κράτη μέλη να στραφούν στην πρόληψη των αποβλήτων. Στα πλαίσια αυτά εξετάζει το ενδεχόμενο να προτείνει ειδικούς προσανατολισμούς για την πρόληψη των βιολογικών αποβλήτων κατά την εκπόνηση εθνικών προγραμμάτων πρόληψης των αποβλήτων ενώ παράλληλα να προτείνει σειρά δεικτών που θα αποσκοπούν στο να αξιολογείται κατά πόσο είναι σκόπιμο να καθοριστούν 25

27 μελλοντικά στόχοι πρόληψης των αποβλήτων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την επεξεργασία βιολογικών αποβλήτων Η Επιτροπή αναφέρει ότι η επιλογή της τεχνολογίας επεξεργασίας θα πρέπει να αφεθεί στην αξιολόγηση των κρατών μελών καθώς οι τοπικές συνθήκες παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή. Εν τούτοις θεωρεί ότι θα πρέπει να δοθούν πρόσθετα κίνητρα στα κράτη μέλη ώστε να επιλέγουν όχι τη φθηνότερη λύση αλλά τη βέλτιστη και από περιβαλλοντική άποψη. Επίσης, η Επιτροπή εξετάζει κατά πόσο είναι σκόπιμο να καθοριστούν στόχοι για τη βιολογική επεξεργασία των αποβλήτων μέχρι το 2014 βάσει της οδηγίας πλαίσιο σχετικά με τα απόβλητα. Την προστασία του εδάφους στην Ευρωπαϊκή Ένωση Η Επιτροπή προτείνει την καθιέρωση προτύπων για τα προϊόντα λιπασματοποίησης και χώνευσης, ώστε να διευκολυνθεί η αγορά και η χρήση των υλικών αυτών. Θεωρεί ότι η διαδικασία που αποσκοπεί στον καθορισμό του χρονικού σημείου μετά το οποίο ανάλογα υλικά δεν θεωρούνται πλέον απόβλητα βάσει της οδηγίας πλαίσιο για τα απόβλητα, θα μπορούσε να είναι το πλέον αποτελεσματικό μέσο για τη διαμόρφωση των εν λόγω προτύπων και έχει ήδη αρχίσει τις εργασίες αξιολόγησης του τεχνικού υπόβαθρου για ανάλογη πρόταση. Την έρευνα και την καινοτομία Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι νέες τεχνολογίες και εφαρμογές μπορούν να παίζουν σημαίνοντα ρόλο στη διαχείριση των βιοαποβλήτων, ενώ επισημαίνει ότι πολλά θέματα του προγράμματος πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για τις δράσεις έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης ( ) υποστηρίζουν τις δραστηριότητες για θέματα πρόληψης των βιολογικών αποβλήτων ή/ και βελτιστοποίησης της οικονομικής τους αξίας. Νομοθετικές ρυθμίσεις (κλιμάκωση των προσπαθειών) Η Επιτροπή εκτιμά ότι η κείμενη νομοθεσία για τα απόβλητα επαρκεί από νομοθετικής πλευράς για την βέλτιστη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων. Συνεπώς δεν κρίνει απαραίτητη τη θέσπιση νέας νομοθεσίας και εστιάζει περισσότερο στη «σωστή εφαρμογή της υφιστάμενης με τη λήψη μέτρων όπως η προσεκτική παρακολούθηση της επίτευξης των στόχων για την απομάκρυνση των βιολογικών αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής, η ενδελεχής ανάλυση των στρατηγικών των κρατών μελών για την διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων και η 26

28 χρηματοοικονομική ευρωπαϊκή βοήθεια μέσω των περιφερειακών πολιτικών». Παράλληλα προσανατολίζεται στο να συντάξει κατευθυντήριες γραμμές προς τα κράτη μέλη σχετικά με την εφαρμογή και την αξιολόγηση της έννοιας του κύκλου ζωής στον τομέα των αποβλήτων. Β) Όσον αφορά τα μέτρα και τις δράσεις σε επίπεδο κρατών μελών οι προτάσεις της Επιτροπής συνοψίζονται στα παρακάτω: Ιεράρχηση των αποβλήτων (Σχέδια διαχείρισης) Η Επιτροπή σημειώνει ότι τα κράτη μέλη, παράλληλα με τον σεβασμό των κατά τόπους ειδικών συνθηκών, οφείλουν να θέσουν σε εφαρμογή τις διατάξεις της οδηγίας πλαίσιο σχετικά με τα απόβλητα και να εφαρμόσουν ορθά την ιεράρχηση των αποβλήτων στα εθνικά σχέδια διαχείρισης των βιολογικών αποβλήτων. Πρόληψη των (βιολογικών) αποβλήτων Τα κράτη μέλη οφείλουν να αυξήσουν την πρόληψη των αποβλήτων σύμφωνα με την οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, χρησιμοποιώντας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα προγράμματα πρόληψης που προβλέπει η οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, συμπεριλαμβανομένης της επίτευξης των ενδεδειγμένων εθνικών στόχων όσον αφορά την πρόληψη των βιολογικών αποβλήτων. Στις προσπάθειες των κρατών μελών θα συνδράμει και η Επιτροπή με τα μέτρα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Προαγωγή χωριστής συλλογής και βιολογικής επεξεργασίας βιολογικών αποβλήτων Τα κράτη μέλη, εκμεταλλευόμενα πλήρως τις δυνατότητες που προσφέρουν τα άρθρα 11 και 22 της οδηγίας πλαίσιο σχετικά με τα απόβλητα, θα πρέπει να καταστήσουν ως προτεραιότητα την εφαρμογή συστημάτων χωριστής συλλογής των βιολογικών αποβλήτων και στη βιολογική επεξεργασία αυτών. Στο κείμενο επισημαίνεται ότι με τη χωριστή συλλογή επιτυγχάνεται εκτός των άλλων υψηλής ποιότητας εδαφοβελτιωτικό προϊόν. Εδαφοβελτιωτικά προϊόντα λιπασματοποίη σης και προστασία εδαφών στην ΕΕ Η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να προωθήσουν την παραγωγή και τη χρήση προϊόντων λιπασματοποίησης από βιολογικά απόβλητα, τα οποία θα πρέπει να αντικαταστήσουν τα μη ανανεώσιμα ανόργανα λιπάσματα. Παράλληλα, καλεί τα κράτη μέλη να συμμετάσχουν στον καθορισμό των ποιοτικών κριτηρίων των προϊόντων λιπασματοποίησης και να υποστηρίξουν την εφαρμογή τους. 27

29 Κατάργηση της υγειονομικής ταφής των αποβλήτων Η Επιτροπή «συστήνει ασμένως σε όλα τα κράτη μέλη να καθορίσουν το συντομότερο δυνατό ως στόχο την πλήρη κατάργηση της υγειονομικής ταφής των ανεπεξέργαστων βιολογικών αποβλήτων, σύμφωνα με τις διατάξεις της οδηγίας πλαίσιο για τα απόβλητα». Στην κατεύθυνση αυτή η Επιτροπή θεωρεί ότι και η αποτέφρωση με ενεργειακή αξιοποίηση υπό προϋποθέσεις μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που τίθενται από την οδηγία πλαίσιο. Επισημαίνει εν τούτοις ό,τι κατά τη σύνταξη διαχειριστικών σχεδίων θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να μην πραγματοποιούνται επενδύσεις που ενδεχομένως περιορίζουν μελλοντικές εναλλακτικές δυνατότητες. Παραγωγή ενέργειας Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να λάβουν υπόψη τους τη δυνατότητα παραγωγής ενέργειας από βιοαπόβλητα κατά το σχεδιασμό της ενεργειακής πολιτικής τους και την προσπάθεια επίτευξης των στόχων που αφορούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μάλιστα, η Επιτροπή επισημαίνει ότι η ενέργεια που παράγεται από απόβλητα και χρησιμοποιείται στις μεταφορές, μετρά εις διπλούν στην επίτευξη του στόχου της χρήσης κατά 10% των ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στον τομέα των μεταφορών. Εφαρμογή της Νομοθεσίας Η Επιτροπή συνιστά στα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως την κείμενη νομοθεσία για τα απόβλητα για να βελτιστοποιήσουν τη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων. Θεωρεί ότι βασικά εργαλεία για τα κράτη μέλη στην προσπάθειά τους αυτή είναι η οδηγία πλαίσιο για τα απόβλητα, η οποία περιέχει και ειδικά στοιχεία για βιοαπόβλητα και η οδηγία σχετικά με την υγειονομική ταφή αποβλήτων. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών Ένα θέμα που επισημαίνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι η ανάγκη για δημιουργία καλύτερων προτύπων συμπεριφοράς των πολιτών σε σχέση με την πρόληψη των αποβλήτων γενικά, τη συμμετοχή στα προγράμματα διαλογής στην πηγή και στην ανακύκλωση. Κρίσιμη είναι και η κοινωνική συναίνεση και αποδοχή των πολιτών στην λειτουργία έργων ανάκτησης ενέργειας από βιοαπόβλητα. Για τους λόγους αυτούς προτείνει στην Επιτροπή να προωθήσει δράσεις ενημέρωσης, κυρίως σε σχολεία, και επιπλέον τονίζει τον κρίσιμο ρόλο των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης στη σωστή ενημέρωση των πολιτών τους. 28

30 Περιβαλλοντικά ζητήματα Μέσω της έκθεσης το ΕΚ καλεί την Επιτροπή να προτείνει εθνικούς στόχους ανακύκλωσης για τα βιολογικά απόβλητα στα κράτη μέλη. Επίσης, κάνει ειδική αναφορά σε τεχνολογίες επεξεργασίας που συνδυάζουν ζύμωση και λιπασματοποίηση κρίνοντάς τες ως τις βέλτιστες περιβαλλοντικά για τη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων. Οικονομικές πτυχές Το ΕΚ ζητά, επίσης, από την Επιτροπή να συμπεριλάβει σε όλες τις τρέχουσες και μελλοντικές μελέτες σχετικά με τα βιολογικά απόβλητα, τις δυνατότητες παροχής οικονομικών κινήτρων για την εφαρμογή ορθών πρακτικών και τεχνολογιών στη διαχείριση των βιοαποβλήτων Εθνικός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση των Αποβλήτων Το 2014, εκπονήθηκε το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων, το οποίο αποσκοπεί στην εφαρμογή του Ν. 4042/2012 (άρθρο 23, 29) και στην εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ (άρθρο 29), και θέτει τους παρακάτω γενικούς στόχους: Βελτίωση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης του κοινού σε σχέση με την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων. Την προώθηση της βιώσιμης κατανάλωσης προϊόντων. Την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων. Για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων προβλέπονται τα ακόλουθα μέτρα: Βελτίωση ενημέρωσης και αύξηση ευαισθητοποίησης κοινού, βιομηχανίες, εμπορίου για την ανάγκη μείωσης των αποβλήτων. Βελτίωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς, προωθώντας την αγορά περιβαλλοντικά φιλικών προϊόντων και τη βιώσιμη κατανάλωση. Αύξηση της διάρκειας ζωής προϊόντων και αγαθών. Ενθάρρυνση της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων. Οικολογικός Σχεδιασμός προϊόντων. Βελτίωση αποδοτικότητας των υλών στις κύριες κατηγορίες προϊόντων. Επιδίωξη μιας βιώσιμης πολιτικής σε σχέση με την αγορά και κατανάλωση αγαθών. Μείωση της χρήση επικίνδυνων ουσιών. Περαιτέρω προώθηση των «πράσινων» προμηθειών. Τα ακόλουθα ρεύματα αποβλήτων επιλέγονται ως τομείς προτεραιότητας για την θέσπιση ποιοτικών στόχων: Απόβλητα τροφίμων, Χαρτί, Υλικά / απόβλητα συσκευασίας, Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. 29

31 Το 2015, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στην κατάρτιση νέου Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης (2-12/06/2015), λαμβάνοντας εν μέρει υπόψη τον αναθεωρημένο ΕΣΔΑ που εκπονήθηκε το Δεκέμβριο του Το νέο σχέδιο ΕΣΔΑ (ΦΕΚ Β 2706/ ) συμπυκνώνει μια διαφορετική πολιτική αντίληψη προς ένα νέο μοντέλο διαχείρισης αποβλήτων με άξονες προτεραιότητας την αποκέντρωση των δραστηριοτήτων σε δημοτικό επίπεδο, την αναβάθμιση του ρόλου των δήμων στη διαχείριση αποβλήτων και στην ανακύκλωση, τη μικρή κλίμακα των μονάδων επεξεργασίας, την ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής, την προωθημένη και φιλόδοξη στοχοθεσία (πέρα των ήδη καθορισμένων ως ελαχίστων από τη νομοθεσία) των ανώτερων μορφών διαχείρισης και κυρίως την διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης των αποβλήτων. Ειδικότερα, με βάση τον νέο υπό εκπόνηση ΕΣΔΑ, η εθνική πολιτική για τα απόβλητα θα είναι προσανατολισμένη στους εξής στόχους -ορόσημα για το 2020: Καθιέρωση της χωριστής συλλογής των βιοαποβλήτων, ως πρωταρχικού βήματος του νέου συστήματος διαχείρισης, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της χωριστής συλλογής, ο οποίος τίθεται στο o 40% του συνολικού βάρους των βιοαποβλήτων. Καθιέρωση χωριστής συλλογής αποβλήτων, τουλάχιστον για το γυαλί, το χαρτί, το μέταλλο και το πλαστικό, ώστε να εξασφαλισθεί η ανακύκλωση του 60% του συνολικού τους βάρους από το στάδιο της προδιαλογής. Δημιουργία, στο πλαίσιο τοπικών σχεδίων αποκεντρωμένης διαχείρισης αποβλήτων, νέου δικτύου Πράσινων Σημείων και Κέντρων Ανακύκλωσης Εκπαίδευσης για τη Διαλογή στην Πηγή (ΚΑΕΔΙΣΠ) με χωροταξικά και πληθυσμιακά κριτήρια ένα τουλάχιστον ανά δήμο, με παράλληλη ενσωμάτωση κοινωνικών πρωτοβουλιών. Οργάνωση της χωριστής συλλογής και σε άλλα ρεύματα των ΑΣΑ με στοχευμένη συλλογή για περαιτέρω προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Θεώρηση της οικιακής κομποστοποίησης ως ανακύκλωσης και όχι ως πρόληψης. Θεσμοθέτηση μέτρων πρόληψης της παραγωγής αποβλήτων και ιδίως για τα απόβλητα τροφίμων και την συσκευασία. Αναβάθμιση της ποιότητας του εξοπλισμού των πόλεων (κάδοι, οχήματα, αποτμήσεις πεζοδρομίων, δημόσιοι συμβολισμοί καθαριότητας, σάρωθρα οδών, κλπ). Θεσμοθέτηση κανονιστικών πράξεων των ΟΤΑ που θα οργανώνουν τις τοπικές κοινωνίες και θα επιβραβεύουν την περιβαλλοντική διαχείριση των ΑΣΑ. Επανασχεδιασμό των αναγκαίων έργων και υποδομών στους υπό αναθεώρηση περιφερειακούς σχεδιασμούς στην κατεύθυνση αναθεώρησης των στόχων μέχρι το 2020 υπέρ της ανακύκλωσης και των ανώτερων μορφών διαχείρισης με ιδιαίτερη έμφαση στη διαλογή στην πηγή και με ελαχιστοποίηση της επεξεργασίας συμμείκτων. 30

32 Νομοθετική ρύθμιση για τα έργα και υποδομές που υλοποιούνται με τη μορφή ΣΔΙΤ. Αναστολή τους σε περίπτωση μη ύπαρξης σύμβασης μέχρις ισχύος του παρόντος και επανασχεδιασμός έργων υποδομών και δράσεων βάσει του παρόντος ΕΣΔΑ. Ανάπτυξη κατά προτεραιότητα μικρής κλίμακας αποκεντρωμένων μονάδων ανάκτησης προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων. Ριζική αναθεώρηση της λειτουργίας των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) και επανασχεδιασμός τους, στο πλαίσιο ενιαίου κεντρικού συντονιστικού φορέα για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (με αναβάθμιση του ΕΟΑΝ). Ενίσχυση ανάπτυξη του κεντρικού μηχανισμού καταγραφής και επεξεργασίας δεδομένων παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων, ώστε να διασφαλίζεται η ιχνηλασιμότητα από την παραγωγή έως τον τελικό προορισμό τους. Δημιουργία προϋποθέσεων για την δραστική μείωση της εξαγωγής αποβλήτων, καθώς αυτό συνεπάγεται σημαντική απώλεια δυνητικών πόρων και ταυτόχρονα ευκαιριών ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας μέσω της επεξεργασίας και ανακύκλωσης. Εξάλειψη παράνομης διακίνησης αποβλήτων εντός της χώρας, για την ανάπτυξη υγιούς και περιβαλλοντικά ορθής επιχειρηματικότητας στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων. Ενίσχυση ελέγχων επιθεωρήσεων και μηχανισμών υποστήριξης για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη νομοθεσία. Ενσωμάτωση ως υποχρεωτική κατεύθυνση τοπικών σχεδίων διαχείρισης από τους Δήμους. Το νέο ΕΣΔΑ (ΦΕΚ Β 2706/ ) καθορίζει τη νέα εθνική πολιτική για τα απόβλητα, η οποία είναι προσανατολισμένη στους εξής στόχους-ορόσημα για το 2020: τα κατά κεφαλή παραγόμενα απόβλητα να έχουν μειωθεί δραστικά, η προετοιμασία προς επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση με χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων - βιοαποβλήτων να εφαρμόζεται στο 50% του συνόλου των αστικών στερεών αποβλήτων, η ανάκτηση ενέργειας να αποτελεί συμπληρωματική μορφή διαχείρισης, όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια κάθε άλλου είδους ανάκτησης, και η υγειονομική ταφή να αποτελεί την τελευταία επιλογή και να έχει περιοριστεί σε λιγότερο από το 30% του συνόλου των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) Περιφερειακός Σχεδιασμός για τη Διαχείριση των Αποβλήτων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Έργα που προτείνονται από τον ΠΕΣΔΑ Στο Επικαιροποιημένο Αναθεωρημένο Σχέδιο του ΠΕΣΔΑ (Αύγουστος 2016) προτείνονται τα αναγκαία έργα για την 3 η Διαχειριστική Ενότητα της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, δηλ. για τη Διαχειριστική Ενότητα Χίου Ψαρών Οινουσσών. 31

33 Α. Με βάση το σενάριο που προκρίνεται από τον ΠΕΣΔΑ, δηλ. το σενάριο χωρίς ΜΕΑ, προτείνονται τα εξής έργα: Υποδομές ανακύκλωσης: Στο Δήμο Χίου λειτουργεί ΚΔΑΥ σε δημοτικό ακίνητο, με τον εξοπλισμό να ανήκει σε ιδιώτη. Με βάση τις αλλαγές που θα πραγματοποιηθούν στο σύστημα διαχείρισης των αποβλήτων, προτείνεται η αναβάθμιση του ΚΔΑΥ, τόσο από πλευράς δυναμικότητας, η οποία θα πρέπει να φτάσει τους τόνους τουλάχιστον, όσο και από πλευράς ρευμάτων ώστε να είναι εφικτή η επεξεργασία διακριτών ρευμάτων. Προβλέπεται η βελτίωση των κτιριακών εγκαταστάσεων του ΚΔΑΥ και των χώρων προσωρινής αποθήκευσης των ανακυκλώσιμων. Προβλέπεται επίσης η προμήθεια και εγκατάσταση του αναγκαίου μηχανολογικού εξοπλισμού, τόσο για τη συλλογή μεταφορά των ανακυκλώσιμων υλικών, όσο και για την επεξεργασία αποθήκευση διακίνηση αυτών. Επεξεργασία προδιαλεγμένου οργανικού: Η μονάδα προβλέπεται να έχει δυναμικότητα περί τους τόνους και θα παράγει περίπου τόνους κομπόστ και τόνους υπόλειμμα. Το κόστος επένδυσης ανέρχεται σε και το κόστος λειτουργίας σε /έτος (περίπου 20 /τν). Πράσινα σημεία: Προτείνεται η λειτουργία 2 πράσινων σημείων, ενός στην πόλη της Χίου και ενός στα Καρδάμυλα. Τα πράσινα σημεία δύνανται να συμπληρώνονται με δορυφορικά μικρά πράσινα σημεία συλλογής σε διάφορες περιοχές του κάθε νησιού, ανάλογα με την πολιτική που θα καθορίσει ο Δήμος. Προώθηση οικιακής κομποστοποίησης: Προτείνεται η προμήθεια κάδων οικιακής κομποστοποίησης τουλάχιστον στο 6% των παραγόμενων βιοαποβλήτων. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται από τον ΠΕΣΔΑ να διανεμηθούν στο νομό Χίου οικιακοί κομποστοποιητές (2.628 στη Χίο, 42 στις Οινούσσες και 22 στα Ψαρά). Ανάκτηση βρώσιμων ελαίων: Προβλέπεται η χωριστή συλλογή περίπου 97 τόνων/έτος βρώσιμων ελαίων σε κατάλληλες δεξαμενές. Στόχος της δράσης είναι η διακίνηση των βρώσιμων ελαίων προς επιχειρήσεις επεξεργασίας με σκοπό την παραγωγή βιοκαυσίμου. 32

34 Διαχείριση σύμμεικτων ΑΣΑ: Η ποσότητα των υπολειπόμενων αποβλήτων (~5.700 τν) είναι σχετικά μικρή θα οδηγείται για ταφή στον ΧΥΤΥ. ΣΜΑ/ΧΥΤΥ: Περιλαμβάνεται ο εν λειτουργία ΧΥΤΑ στη θέση «Πόδορας» ο ΣΜΑ Αμανής που θα εξυπηρετεί τη Δ.Ε. Αμανής, ο ΣΜΑ Καρδαμύλων που θα εξυπηρετεί τη Δ.Ε. Καρδαμύλων και ο ΣΜΑ Κεντρικής Χίου. Τα έργα κατασκευής των ΣΜΑ έχουν ολοκληρωθεί και οι εγκαταστάσεις λειτουργούν. Ο ΧΥΤΑ του νομού Χίου λειτουργεί από το 2012 και πρόσφατα χορηγήθηκε η άδεια λειτουργίας του. Για την καλύτερη λειτουργία του ΧΥΤΑ απαιτούνται έργα αναβάθμισης των εγκαταστάσεων διαχείρισης των στραγγισμάτων. Στην περίπτωση υλοποίησης του εν λόγω σεναρίου (δηλ. διαχείριση χωρίς ΜΕΑ), η διάρκεια ζωής του ΧΥΤΑ ξεπερνά τα 60 έτη. Σε περίπτωση μη υλοποίησης καμίας υποδομής και διαιώνισης της υφιστάμενης κατάστασης, η διάρκεια ζωής του ΧΥΤΑ εκτιμάται σε 17,1 έτη (βάσει της τελευταίας διαθέσιμης ετήσιας εισερχόμενης ποσότητας ΑΣΑ στο ΧΥΤ). Β. Με βάση το σενάριο που έχει επιλέξει ο Δήμος Χίου (βλ. απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου υπ αριθ. 591/2016), δηλ. το σενάριο με τη δημιουργία της ΜΕΑ, προτείνονται τα εξής έργα: Υποδομές ανακύκλωσης, διαχείριση βιοαποβλήτων, πράσινα σημεία, οικιακή κομποστοποίηση, ανάκτηση βρώσιμων ελαίων: Οι δράσεις αυτές προτείνονται ίδιες και σε αυτό το σενάριο με κάποιες διαφοροποιήσεις σε σχέση με το προηγούμενο ως προς τη διαστασιολόγησή τους. Μονάδα επεξεργασίας αποβλήτων: Η ποσότητα των υπολειπόμενων αποβλήτων θα οδηγείται σε μονάδα επεξεργασίας, θεωρώντας ότι ο στόχος εκτροπής των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από την ταφή θα πρέπει να επιτευχθεί εντός του νησιού. Η δυναμικότητα επεξεργασίας ανέρχεται σε τόνους περίπου, δεδομένου ότι θα δέχεται όλα τα σύμμεικτα απορρίμματα, τα υπολείμματα του ΚΔΑΥ και τα υπολείμματα της μονάδας κομποστοποίησης. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι η δυναμικότητα της ΜΕΑ είναι ενδεικτική και θα 33

35 οριστικοποιηθεί πριν τη δημοπράτηση του έργου, μετά την πραγματοποίηση ποιοτικής ανάλυσης των παραγόμενων απορριμμάτων Μεταβατικό Στάδιο Οι υφιστάμενες υποδομές στην Περιφέρεια μπορούν να κριθούν ικανοποιητικές, όμως σημαντική προτεραιότητα είναι να δοθούν για το μεταβατικό στάδιο μέχρι την υλοποίηση του ΠΕΣΔΑ - λύσεις βιώσιμες υλοποιήσιμες και ΟΧΙ προσωρινές. Επιπλέον η ασφαλής διάθεση από μόνη της δεν μπορεί να θεωρηθεί σε καμία περίπτωση ολοκληρωμένη διαχείριση. Στο πλαίσιο αυτό για την μεταβατική περίοδο, μέχρι δηλαδή την εφαρμογή του ΠΕΣΔΑ προτείνονται οι επόμενοι 5 άξονες: Εκτεταμένη ανακύκλωση συσκευασιών στο σύνολο της Περιφέρειας. Οι προσπάθειες που γίνονται σήμερα πρέπει να εντατικοποιηθούν και να εδραιωθούν, οι αποφάσεις που παίρνονται πρέπει να είναι για την προώθηση λύσεων που συνηγορούν προς αυτή την κατεύθυνση. Στοχευμένη Διαλογή στην Πηγή του οργανικού κλάσματος σε περιοχές τουριστικές όπου υπάρχει σημαντικός αριθμός εστιατορίων, ξενοδοχείων, και στη δημιουργία μικρών μονάδων κομποστοποίησης. Επενδύοντας σε συνειδήσεις σήμερα δημιουργούνται οι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι πολίτες του αύριο. Προώθηση της οικιακής κομποστοποίησης. Η οικιακή κομποστοποίηση αποτελεί μια σύγχρονη και αποτελεσματική πρακτική για τη μείωση των αποβλήτων και μια καλή επιλογή επεξεργασίας στην πηγή. Με την οικιακή κομποστοποίηση επιτυγχάνεται μείωση της ποσότητας των αποβλήτων που πρέπει να συλλέγεται από τις υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων και σύμφωνα με όσα απορρέουν και από την οδηγία 98/2008 (Ν.4042) αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης. Με τη δράση αυτή είναι δυνατό να εκτρέπονται σημαντικές ποσότητες βιοαποβλήτων (αποβλήτων τροφίμων & αποβλήτων κήπων) από το συλλεγόμενο ρεύμα των αστικών απόβλητων και κατ επέκταση από τους χώρους διάθεσης συμβάλλοντας στην επίτευξη των στόχων που θέτει η οδηγία 1999/31/ΕΚ (ΚΥΑ 29407) περί υγειονομικής ταφής Βελτιστοποίηση της υπάρχουσας εναλλακτικής διαχείρισης των ειδικών ρευμάτων στο σύνολο της Περιφέρειας αξιοποιώντας την παρουσία των ΣΕΔΑ Ολοκλήρωση του δικτύου ΣΜΑ. Οι ανάγκες σε ΣΜΑ είναι καταγεγραμμένες και οι ΣΜΑ που προκύπτουν από την επικαιροποίηση του ΠΕΣΔΑ δεν διαφοροποιούνται ουσιαστικά. Τα έργα για τη δημιουργία των ΣΜΑ έχουν ολοκληρωθεί. Οι εγκαταστάσεις των ΣΜΑ θα βελτιστοποιήσουν το σύνολο της διαχείρισης των αποβλήτων στο νομό Χίου και παράλληλα θα έχουν και θετική επίδραση στο συνολικό κόστος διαχείρισης. 34

36 3.2. Αναγκαιότητα της Προεπεξεργασίας πριν την Ταφή Στο Εθνικό και Ευρωπαϊκό θεσμικό δίκαιο περιλαμβάνονται μέτρα, διαδικασίες και κατευθύνσεις για τον περιορισμό ή την εξάλειψη του κινδύνου στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, από την ταφή των οικιακών, αδρανών και επικίνδυνων αποβλήτων. Στόχος είναι να καταλήγουν για ταφή μόνο τα υπολείμματα από την επεξεργασία των αποβλήτων, να μη γίνεται ανάμιξη οικιακών και επικίνδυνων αποβλήτων και να μειωθεί σταδιακά το οργανικό φορτίο που θα πηγαίνει για ταφή. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι κανένας νέος χώρος υγειονομικής ταφής δεν πρέπει να κατασκευάζεται χωρίς προ- επεξεργασία. Σε αυτή τη λογική γίνεται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προσπάθεια για να έχουμε υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης. Γιατί όμως απαιτείται επεξεργασία πριν από την ταφή; Για να μειωθεί η ποσότητα των στερεών αποβλήτων που θάβεται. Για να μειωθούν δραστικά οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ταφής. Για να ανακτηθούν όσο γίνεται περισσότερα υλικά και ενέργεια από τα απόβλητα. Για να κρατήσουν περισσότερα χρόνια οι χώροι υγειονομικής ταφής, που με τόσες δυσκολίες χωροθετούνται. 35

37 Σύμφωνα με τη νομοθεσία επεξεργασία είναι: «οι φυσικές, θερμικές, χημικές ή βιολογικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της διαλογής, που μεταβάλλουν τα χαρακτηριστικά των αποβλήτων προκειμένου να περιοριστούν ο όγκος ή οι επικίνδυνες ιδιότητες τους, να διευκολυνθεί η διακίνηση τους ή να βελτιωθεί η ανάκτηση χρήσιμων υλικών». Συχνά μπαίνει το ερώτημα: δεν θα μπορούσαν όλα τα παραπάνω να επιτευχθούν με εκτεταμένα προγράμματα ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή; Δεν θα μπορούσε η επιτυχία της ανακύκλωσης να εκτρέψει τεράστιες ποσότητες αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής και έτσι να μην απαιτούνται οι μονάδες επεξεργασίας; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι με την ανακύκλωση μπορεί να επιτευχθεί σημαντική εκτροπή από τους χώρους ταφής αλλά όχι η απαιτούμενη. Η απάντηση δίνεται από τα στοιχεία που δίνει η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη θεματική στρατηγική για τα στερεά απόβλητα. Παρά τα όλο και περισσότερα προγράμματα ανακύκλωσης, ιδιαίτερα στις πλέον αναπτυγμένες χώρες, και τις ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες αποβλήτων που ανακυκλώνονται, οι ποσότητες των πλαστικών που καταλήγουν σε χώρους ταφής αυξήθηκαν κατά 21,7% μεταξύ Κι αν κάτι τέτοιο ισχύει για το πλαστικό που αποτελεί στόχο κάθε προγράμματος ανακύκλωσης, εύκολα μπορεί κάποιος να φανταστεί τι συμβαίνει με άλλες κατηγορίες αποβλήτων. Οι λόγοι για αυτό είναι απλοί: Δεν θα μπορούσε η ανακύκλωση να ελαχιστοποιήσει άμεσα τις ποσότητες προς ταφή; Η αύξηση των παραγόμενων αποβλήτων είναι μεγαλύτερη από την αύξηση των ανακτώμενων ποσοτήτων. Οι κοινωνίες μας συνεχίζουν να καταναλώνουν κάθε χρόνο περισσότερα προϊόντα και να παράγουν περισσότερα απόβλητα από όσα μπορούμε με ασφάλεια να διαχειριστούμε Η ανακύκλωση κοστίζει, όπως και η επεξεργασία, Οι πολιτικές οικολογικού σχεδιασμού προϊόντων και μείωσης πρόληψης της παραγωγής αποβλήτων βρίσκονται ακόμα στα σπάργανα, Η εκτεταμένη υποκατάσταση πρώτων υλών με ανακυκλώσιμα απαιτεί σημαντικές αλλαγές στις βιομηχανικές διαδικασίες που συνεπάγονται ριζικές αλλαγές στο κοινωνικό μοντέλο και δραστικούς μετασχηματισμούς των αγορών. Το συμπέρασμα είναι ότι παρά την αναμφισβήτητη προτεραιότητα της ανακύκλωσης ανάκτησης των στερεών αποβλήτων έναντι της επεξεργασίας και διάθεσης, βασική προϋπόθεση αποτελεί η αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς και της κοινωνικής συνείδησης, ενώ παράλληλα θα πρέπει να σχεδιάζονται ολοκληρωμένα μοντέλα διαχείρισης που θα περιλαμβάνουν προγράμματα ανακύκλωσης, μονάδες επεξεργασίας και χώρους διάθεσης των υπολειμμάτων. Ο ρόλος των μονάδων επεξεργασίας, στα ολοκληρωμένα συστήματα είναι τετραπλός: Εξασφαλίζουν ολοένα και μικρότερο υπόλειμμα προς ταφή, Περιορίζουν δραστικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την ταφή του υπολείμματος. 36

38 Επιτυγχάνουν σημαντική ανάκτηση υλικών (με τεχνικές προδιαλογής και μηχανικής επεξεργασίας) μεγαλώνοντας έτσι τα ποσοστά ανάκτησης υλικών από την ανακύκλωση. Επιτυγχάνουν ανάκτηση ενέργειας για το κλάσμα των αποβλήτων από το οποίο η περαιτέρω ανάκτηση υλικών είναι πολύ δύσκολη ή/και εξαιρετικά ακριβή. Ταυτόχρονα, με τις μονάδες επεξεργασίας δίνεται μεγαλύτερος χρόνος ζωής στα συστήματα διαχείρισης στερεών αποβλήτων έτσι ώστε να αναπτυχθούν νέες πολιτικές και πρακτικές που βάζουν στο κέντρο τους τη μείωση των στερεών αποβλήτων και τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών. Η απόφαση σχετικά με το είδος της μονάδας επεξεργασίας που απαιτείται σε κάθε σύστημα πρέπει να λαμβάνει υπόψη πολλές και διαφορετικές παραμέτρους όπως (ενδεικτικά): Τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, εθνικής και κοινοτικής. Τους στόχους των σχεδίων διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Τις διαθέσιμες ποσότητες αποβλήτων και τη διαχρονική εξέλιξή τους. Τις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Την τοπική κουλτούρα για τα θέματα των στερεών αποβλήτων. Το κόστος που μπορούν να επωμιστούν οι πολίτες. Τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις κάθε μεθόδου. Τη διάθεση των προϊόντων επεξεργασίας και τις σχετικές αγορές. Στην ΕΕ δεν υπάρχει κάποια προτιμώμενη συνταγή για το ποια μονάδα επεξεργασίας ταιριάζει σε κάθε σύστημα και στα επιμέρους τοπικά χαρακτηριστικά, ούτε και προτεραιότητα κάποιων μονάδων επεξεργασίας έναντι άλλων. Άλλωστε κάτι τέτοιο θα ήταν σε πλήρη αντίθεση με την πολιτική της ΕΕ που έχει σαν στόχο τη μεγιστοποίηση της εφαρμογής όλων των μονάδων επεξεργασίας σε αντιστοιχία με τις τοπικές αγορές διαχείρισης στερεών αποβλήτων, για άμεσο περιορισμό της ταφής. Στην Ευρώπη εφαρμόζεται το σύνολο των διαθέσιμων τεχνολογιών επεξεργασίας, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο διάγραμμα. 37

39 Κατά συνέπεια κρίνεται εφεξής απαραίτητη η εγκατάσταση συστημάτων προεπεξεργασίας σε όλους τους ΧΥΤΑ που να πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις: Να καλύπτουν τις απαιτήσεις των σχετικών οδηγιών για τα απόβλητα. Nα οδηγούν σε περιβαλλοντικά βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης των ΧΥΤΑ (sustainable landfill concept). Nα είναι συμβατοί με τα οικονομικά δεδομένα της χώρας. Nα συμβάλλουν στην κοινωνική αποδοχή των χώρων διάθεσης των οικιακών αποβλήτων Υφιστάμενη Κατάσταση Διαχείρισης Αποβλήτων Ο κλάδος της διαχείρισης και ανακύκλωσης αποβλήτων έχει μεγάλο ρυθμό ανάπτυξης και εκτιμώμενο κύκλο εργασιών πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ, για την ΕΕ των 27. Είναι εντάσεως εργασίας και εξασφαλίζει από 1,2 ως 1,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Η βιομηχανία ανακύκλωσης παρέχει όλο και πιο πολλούς πόρους στην κατασκευαστική βιομηχανία: τουλάχιστον το 50% του χαρτιού και του χάλυβα, το 43% του γυαλιού και το 40% των μη σιδηρούχων μετάλλων που παράγονται στην Ευρώπη προέρχονται σήμερα από ανακυκλωμένα υλικά. Κατά τα 30 τελευταία χρόνια τα απόβλητα ήταν στο επίκεντρο της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ και επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος. Οι εξαιρετικά μολυσμένοι χώροι υγειονομικής ταφής απορριμμάτων και οι εγκαταστάσεις αποτέφρωσης καθαρίζονται. Αναπτύχθηκαν νέες τεχνικές για την επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων. Οι επικίνδυνες ουσίες αφαιρούνται από τα οχήματα καθώς και από τον ηλεκτρικό και τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό. Τα επίπεδα των διοξινών και άλλων εκπομπών από την αποτέφρωση περιορίζονται. Με την πάροδο του χρόνου η βιομηχανία αντιμετωπίζει τα απόβλητα όλο και περισσότερο ως πολύτιμο πόρο. Αρχίζουν να εφαρμόζονται διαδικασίες όπως η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση ενέργειας στα απόβλητα για τα οποία ισχύουν νομοθετικές ρυθμίσεις απόβλητα από συσκευασίες, οχήματα που έχουν φθάσει στο τέλος του κύκλου ζωής τους, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, βιοαποδομήσιμα απόβλητα και ελαστικά. Η εκτροπή των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής και η αυξανόμενη ανακύκλωση και ανάκτηση, συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Ωστόσο, παρ όλες αυτές τις επιτυχίες, τα απόβλητα παραμένουν ένα πρόβλημα. Οι όγκοι των αποβλήτων συνεχίζουν να αυξάνουν. Η νομοθεσία εφαρμόζεται σε ορισμένες περιπτώσεις με ελλιπή τρόπο και υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις εθνικές προσεγγίσεις. Το δυναμικό για την πρόληψη της δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως. Η αναδυόμενη γνώση σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης των πόρων δεν έχει ακόμη εκφραστεί πλήρως μέσα στην πολιτική για τα απόβλητα. Οι μη αειφόρες τάσεις της παραγωγής αποβλήτων και ζητήματα πολιτικής αποτελούν αιτίες προβληματισμού, επειδή η παραγωγή αποβλήτων μπορεί να είναι ένδειξη μιας περιβαλλοντικά ανεπαρκούς χρήσης των πόρων. Επιπλέον, από την 38

40 διαχείριση των αποβλήτων προκαλούνται εκπομπές στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος καθώς και θόρυβος και άλλες οχλήσεις που συμβάλλουν στην επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και συνεπάγονται οικονομικό κόστος, το οποίο ακόμη και τώρα πολλές φορές δεν εξετάζεται και δεν ενσωματώνεται ολοκληρωμένα κατά τη λήψη αποφάσεων. Σήμερα, στην ΕΕ, τα αστικά απόβλητα διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής (49%), αποτέφρωση (18%), ανακύκλωση και λιπασματοποίηση (33%). Στα νέα κράτη μέλη, όπου έγιναν μεγάλες προσπάθειες και επενδύσεις για να επιτευχθεί ευθυγράμμιση με το κεκτημένο της ΕΕ, η κατάσταση εξελίσσεται γρήγορα αλλά επικρατούν ακόμη οι ΧΥΤΑ. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα κράτη μέλη, που κυμαίνονται από εκείνα τα οποία ανακυκλώνουν τις μικρότερες ποσότητες (90% ΧΥΤΑ, 10% ανακύκλωση και ανάκτηση ενέργειας) μέχρις εκείνα που είναι ιδιαίτερα φιλικά με το περιβάλλον (10 % ΧΥΤΑ, 25% ανάκτηση ενέργειας και 65% ανακύκλωση). Η σημερινή πολιτική αποβλήτων της ΕΕ στηρίζεται σε μιαν έννοια που είναι γνωστή ως ιεράρχηση των αποβλήτων. Αυτό σημαίνει ότι ιδανικά, τα απόβλητα πρέπει να προλαμβάνονται και ό,τι δεν μπορεί να προληφθεί πρέπει να επαναχρησιμοποιείται, να ανακυκλώνεται και να ανακτάται όσον είναι εφικτό, ενώ η υγειονομική ταφή χρησιμοποιείται όσο το δυνατόν λιγότερο. Η υγειονομική ταφή είναι η χειρότερη εναλλακτική λύση για το περιβάλλον καθώς σημαίνει απώλεια πόρων και μπορεί να μετατραπεί σε μελλοντική περιβαλλοντική υποθήκη. Η ιεράρχηση των αποβλήτων δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως απόλυτος και άμεσος κανόνας, δεδομένου ιδίως ότι διαφορετικές μέθοδοι επεξεργασίας των αποβλήτων μπορεί να έχουν διαφορετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Ωστόσο, ο στόχος 39

41 μετάβασης σε μια κοινωνία ανακύκλωσης και ανάκτησης σημαίνει μετακίνηση σε ανώτερη θέση στην ιεράρχηση, απομάκρυνση από την υγειονομική ταφή και όλο και πιο εκτεταμένη ανακύκλωση και ανάκτηση. Το νομικό πλαίσιο που αποτελεί τη βάση αυτής της στρατηγικής προσέγγισης περιλαμβάνει οριζόντια νομοθεσία για την διαχείριση αποβλήτων (π.χ. την οδηγίαπλαίσιο για τα απόβλητα, την οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα καθώς και τον κανονισμό για την μεταφορά αποβλήτων). Οι παραπάνω πράξεις συμπληρώνονται με λεπτομερέστερες νομικές πράξεις σχετικά με την επεξεργασία των αποβλήτων και τις εργασίες διάθεσης όπως οι οδηγίες για τους χώρους υγειονομικής ταφής και για την αποτέφρωση, καθώς και με νομοθεσία για την ρύθμιση της διαχείρισης ειδικών κατηγοριών αποβλήτων (χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) / πολυχλωριωμένα τριφαινύλια (PCT) και συσσωρευτές. Έχουν καθοριστεί στόχοι για την ανακύκλωση και την ανάκτηση ορισμένων πολύπλοκων κατηγοριών αποβλήτων καθοριστικής σημασίας, π.χ. συσκευασίες, οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής (ELV) και απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (WEEE). Προβλήματα υφιστάμενης διαχείρισης αποβλήτων Παρά την σημαντική πρόοδο που έχει επιτευχθεί και ενώ η ανακύκλωση και η αποτέφρωση αυξάνονται, ο συνολικός όγκος των αποβλήτων συνεχίζει να αυξάνει και η απόλυτη ποσότητα των αποβλήτων που καταλήγουν σε υγειονομική ταφή δεν μειώνεται. Καθώς αναμένονται υψηλότερα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης, προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί η αύξηση του συνολικού όγκου και αυτό θα αφορά τα περισσότερα απόβλητα. Αυτές οι μη αειφόρες τάσεις οφείλονται στην μη ικανοποιητική εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα, η οποία με τη σειρά της οφείλεται εν μέρει σε ορισμένα στοιχεία της πολιτικής και του νομικού πλαισίου που θα μπορούσαν να βελτιωθούν Υπάρχουν ορισμένα προβλήματα εφαρμογής, που κυμαίνονται από την απόρριψη των αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής, των οποίων η διαχείριση δεν είναι σωστή, μέχρι τη μεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων κατά παράβαση των διεθνών συμβάσεων. Οι ασαφείς ορισμοί και οι διαφέρουσες απόψεις όσον αφορά τον τρόπο εφαρμογής της νομοθεσίας δεν συνέβαλλαν στην βελτίωση της εφαρμογής και κατέληξαν σε δικαστικές υποθέσεις. Παρόλο που η πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων απετέλεσε ζωτικό στόχο των πολιτικών διαχείρισης των αποβλήτων σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο επί πολλά χρόνια, μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιηθεί περιορισμένη μόνον πρόοδος όσον αφορά την μετατροπή του εν λόγω στόχου σε πρακτική δράση. Ούτε ο κοινοτικός ούτε και οι εθνικοί στόχοι που τέθηκαν στο παρελθόν έχουν υλοποιηθεί με ικανοποιητικό τρόπο. Η ανακύκλωση και η ανάκτηση αυξάνονται. Ωστόσο καλύπτουν περιορισμένο μόνον ποσοστό των αποβλήτων. Μέχρι σήμερα οι οδηγίες ανακύκλωσης είχαν ως αντικείμενο συγκεκριμένες κατηγορίες αποβλήτων και επέτρεψαν στην κοινοτική 40

42 πολιτική αποβλήτων να μειώσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις μέσω της προώθησης του διαχωρισμού στην πηγή και την ανακύκλωση ορισμένων κατηγοριών αποβλήτων όπως οι συσσωρευτές, οι συσκευασίες, τα οχήματα και τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Αυτές οι ταχέως αναπτυσσόμενες κατηγορίες αποβλήτων έχουν ιδιαίτερη σημασία λόγω της επικίνδυνης φύσης τους και της πολυπλοκότητάς τους. Ωστόσο, καλύπτουν μικρό ποσοστό του συνόλου των παραγόμενων αποβλήτων. Περαιτέρω, παρόλο που η ποσότητα των ανακυκλούμενων αποβλήτων αυξάνεται, υπάρχουν πρότυπα επεξεργασίας μόνον για τους χώρους υγειονομικής ταφής και τις εγκαταστάσεις αποτέφρωσης και μερικά μόνον για την ανακύκλωση. Αυτό δημιουργεί περιβαλλοντικό πρόβλημα, απαιτούνται πρότυπα, όχι μόνον για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και για την συμμόρφωση με τους στόχους που έχουν τεθεί και την αύξηση και προώθηση της ανακύκλωσης και ανάκτησης Γενικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων (οδηγία 98/2008/εκ νόμος 4042/2012) Η Οδηγία Πλαίσιο έχει στόχο την βελτιστοποίηση των διατάξεων της οδηγίας 75/442/ΕΟΚ, την απλοποίηση του υπάρχοντος νομικού πλαισίου, και την αποσαφήνιση των ορισμών οι οποίοι και παρουσιάζονται στο παράρτημα μαζί με τους στόχους που θέτει η οδηγία. Επιπλέον, στον τομέα της αδειοδότησης εγκαταστάσεων αποβλήτων, η οδηγία- πλαίσιο για τα απόβλητα ενεργεί σε συνδυασμό με την οδηγία 96/61/ΕΚ σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (οδηγία ΟΠΕΡ) Υγειονομική Ταφή Αποβλήτων (ΟΔΗΓΙΑ 99/31/ΕΚ ΚΥΑ 29407/2002) Στόχος της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ είναι ο καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την πρόληψη ή μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υγειονομική ταφή των αποβλήτων. Για το σκοπό αυτό, η Οδηγία θέτει αυστηρές λειτουργικές και τεχνικές απαιτήσεις για τα απόβλητα και τους χώρους υγειονομικής ταφής. Σύμφωνα με την Οδηγία αυτή, τα Κράτη Μέλη οφείλουν να καθορίζουν την εθνική στρατηγική για τη μείωση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων που οδηγούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει μέτρα για την επίτευξη των στόχων που θέτει η ευρωπαϊκή στρατηγική, μέσω ιδίως ανακύκλωσης, λιπασματοποίησης ή παραγωγής βιοαερίου ή ανάκτησης υλικών / ενέργειας. Οι κατευθύνσεις της εθνικής στρατηγικής παρουσιάζονται στο παράρτημα Διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων (Απόφαση 33/2003) Η κατάρτιση κριτηρίων τα οποία πρέπει να πληρούνται για την τελική διάθεση των αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής είναι απαραίτητη. Στα κριτήρια αυτά θα 41

43 πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη συμπεριφορά των αποβλήτων. Στο παράρτημα παρουσιάζονται τα κύρια σημεία της απόφασης Ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης (Οδηγία 2008/1/ΕΚ ΚΥΑ 36060/2013) Η οδηγία 2008/1/ΕΚ αποτελεί κωδικοποίηση της προγενέστερης οδηγίας 96/61/ΕΚ, την οποία και αντικαθιστά. Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι η ενσωμάτωση των τροποποιήσεων της προγενέστερης οδηγίας σε αυτήν, ώστε να είναι πιο ολοκληρωμένη νομικά, χωρίς να σημειώνονται αλλαγές στις διατάξεις της. Πιο συγκεκριμένα, η οδηγία 2008/1/ΕΚ αφορά την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης και καθορίζει τις υποχρεώσεις που πρέπει να τηρούνται από τις βιομηχανίες με υψηλό δυναμικό ρύπανσης. Κύριος στόχος της είναι να ελαχιστοποιηθούν οι ρύποι στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος, όπως και η ελαχιστοποίηση των παραγόμενων από βιομηχανίες αποβλήτων, ώστε να επιτευχθεί σε μέγιστο βαθμό η προστασία του περιβάλλοντος. Αυτό επιτυγχάνεται με τη θέσπιση έκδοσης αδείας για τις προαναφερθείσες δραστηριότητες, οι οποίες πρέπει να πληρούν κατ ελάχιστον ορισμένες προϋποθέσεις όσον αφορά την παραγωγή και τις εκπομπές ρύπων. Βασική προϋπόθεση της έκδοσης άδειας είναι οι αδειοδοτημένες επιχειρήσεις να δρουν ανάλογα ώστε να μεριμνούν οι ίδιες για την πρόληψη και τη μείωση της ρύπανσης που δύναται να προκαλέσουν. Τα βασικά σημεία της παρουσιάζονται στο παράρτημα Υλικά Συσκευασίας (Οδηγία 12/2004/ΕΚ ΝΟΜΟΣ 2939/2001) Η οδηγία 2004/12/ΕΚ, τροποποιεί την οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας, προσπαθεί να εναρμονίσει τα εθνικά μέτρα για τη διαχείριση συσκευασιών και απορριμμάτων συσκευασίας, ώστε να επιτευχθεί υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και να διασφαλιστεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και κάθε κράτους μέλους ξεχωριστά. Το πεδίο εφαρμογής της καλύπτει όλες τις συσκευασίες και αντίστοιχα όλα τα απορρίμματα συσκευασίας που διατίθενται εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, είτε έχουν χρησιμοποιηθεί είτε προέρχονται από τις βιομηχανίες, το εμπόριο, τα γραφεία, τα καταστήματα, τις υπηρεσίες, τα νοικοκυριά ή οποιαδήποτε άλλη πηγή, ανεξάρτητα από τα υλικά εκ των οποίων αποτελούνται. Σύμφωνα με αυτή, τα κράτη μέλη οφείλουν να θεσπίσουν μέτρα με στόχο την πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων συσκευασίας και την ανάπτυξη συστημάτων επαναχρησιμοποίησης των συσκευασιών, μειώνοντας τις δυσμενείς επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Επίσης, καθορίζει τις βασικές απαιτήσεις ως προς τη σύνθεση και τον επαναχρησιμοποιήσιμο και αξιοποιήσιμο χαρακτήρα των συσκευασιών και των απορριμμάτων συσκευασίας, στις οποίες πρέπει αυτά να ανταποκρίνονται. Συγκεκριμένα, η αποτέφρωση απορριμμάτων σε εγκαταστάσεις αποτέφρωσης με 42

44 ανάκτηση ενέργειας θεωρείται ότι συμβάλλει στην επίτευξη αυτών των στόχων. Έτσι, τα κράτη μέλη πρέπει ενθαρρύνουν, όπου ενδείκνυται, την ανάκτηση ενέργειας, στην περίπτωση που κριθεί πως είναι προτιμότερη από την ανακύκλωση υλικών για περιβαλλοντικούς λόγους και λόγους κόστους οφέλους. Ακόμη, τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν, όπου ενδείκνυται, τη χρησιμοποίηση υλικών που προέρχονται από ανακυκλωμένα απορρίμματα συσκευασίας για την παραγωγή συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Για αυτό είναι υπόχρεα να βελτιώσουν τις συνθήκες αγοράς για τα εν λόγω υλικά και να επανεξετάσουν τους υφιστάμενους κανονισμούς που εμποδίζουν τη χρησιμοποίηση των υλικών αυτών. Η Επιτροπή από την πλευρά της πρέπει να ενθαρρύνει την επεξεργασία ευρωπαϊκών προτύπων που αφορούν αυτές τις βασικές απαιτήσεις. Τα κύρια σημεία παρουσιάζονται στο Παράρτημα Ποιοτικά χαρακτηριστικά προϊόντων επεξεργασίας Μια μονάδα επεξεργασίας, ανάλογα με την παραγωγική διαδικασία που θα επιλεγεί, μπορεί να παράγει τα εξής βασικά προϊόντα (και ενέργεια αν περιλαμβάνει θερμική επεξεργασία, για την οποία ισχύει ο τύπος σχετικά με την ανάκτηση που θέτει η νέα Οδηγία-Πλαίσιο): Δευτερογενές καύσιμο, Σιδηρούχα μέταλλα και αλουμίνιο, Βιοαέριο προς ενεργειακή αξιοποίηση, και Κομπόστ. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά βρίσκονται στο παράρτημα Στόχοι & Ανάλυση της Ε.Ε ειδικά για τα Βιοαπόβλητα Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέσπισε μέτρα για να βελτιωθεί η διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να αξιοποιηθούν τα εξ αυτών σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη. Τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα από κήπους, κουζίνες και τρόφιμα ανέρχονται σε 88 εκατομ. τόνους αστικών αποβλήτων κάθε χρόνο και ενδέχεται να έχουν μείζονος σημασίας επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ταυτόχρονα είναι πολλά υποσχόμενα ως πηγή ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και ανακύκλωσης υλικών. Από μελέτη αξιολόγησης της Επιτροπής προέκυψε ότι είναι δυνατόν να αποκομισθούν ουσιαστικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη μέσω της βελτίωσης της διαχείρισης των βιοαποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κύρια περιβαλλοντική απειλή από τα βιολογικά απόβλητα είναι η παραγωγή μεθανίου, ενός αερίου με ικανότητα επιδείνωσης του φαινομένου του θερμοκηπίου 25 φορές υψηλότερη από το διοξείδιο του άνθρακα. Εάν μεγιστοποιηθεί η επεξεργασία των αποβλήτων, το πλέον ορατό και ουσιαστικό όφελος θα είναι η 43

45 αποφυγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου περίπου 10 εκατομ. ισοδυνάμων τόνων διοξειδίου του άνθρακα το Περίπου το ένα τρίτο των στόχων που έχουν θεσπιστεί σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020 σε ό,τι αφορά τις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας για τις μεταφορές, θα μπορούσε να επιτευχθεί χρησιμοποιώντας το βιοαέριο που παράγεται από τα απόβλητα βιολογικής προέλευσης ενώ περίπου το 2% του συνολικού στόχου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χρήση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν όλα τα βιοαπόβλητα μετατρέπονταν σε ενέργεια. Η πλήρης εφαρμογή των ήδη υφιστάμενων πολιτικών υποστηριζόμενη από τη βελτιωμένη διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων αναμένεται να αποδώσει περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη που υπολογίζονται μεταξύ 1,5 και 7 δισεκατ. ευρώ, ανάλογα με το επίπεδο φιλοδοξίας των πολιτικών ανακύκλωσης και πρόληψης. Μεταξύ των δράσεων προτεραιότητας συγκαταλέγεται η αυστηρή επιβολή των στόχων που αφορούν την απομάκρυνση των βιολογικών αποβλήτων από τις χωματερές (χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων), η ορθή εφαρμογή της κλίμακας χαρακτηρισμού των αποβλήτων και άλλες διατάξεις της οδηγίας πλαίσιο για τα απόβλητα με τις οποίες επιδιώκεται να αποδοθεί προτεραιότητα στην καθιέρωση χωριστών συστημάτων συλλογής. Στο παράρτημα αναφέρονται ειδικότερα οι στόχοι και η ανάλυση της ΕΕ για τα βιοαπόβλητα. 44

46 4. Βασικά Χαρακτηριστικά Δήμου Χίου 4.1. Γενικά Χαρακτηριστικά Η Χίος είναι το πέμπτο κατά σειρά μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και το εμβαδόν του καλύπτει 842,54 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο λίγα χιλιόμετρα από τα παράλια της Μικράς Ασίας και ανήκει στο σύμπλεγμα των νησιών που σχηματίζονται στο Ανατολικό Αιγαίο. Πρωτεύουσα είναι η πόλη της Χίου, γνωστή και σαν χώρα. Εκεί βρίσκεται και το κύριο λιμάνι του νησιού. Δ.Ε. Αμανής Δ.Ε. Μαστιχοχωρίων Δ.Ε. Καρδαμύλων Δ.Ε. Ομηρούπολης Δ.Ε. Χίου Δ.Ε. Καμποχώρων Δ.Ε. Αγίου Μηνά Δ.Ε. Ιωνίας Ο Δήμος Χίου περιλαμβάνει ολόκληρο το νησί της Χίου που βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του Βορείου Αιγαίου στα ανατολικά θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, εκτείνεται δε παράλληλα προς τις Μικρασιατικές ακτές από τις οποίες χωρίζεται με μία στενή θαλάσσια επιφάνεια (Στενό Χίου) πλάτους 6 ναυτικών μιλίων. Είναι το δεύτερο σε έκταση νησί της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και ταυτόχρονα το πέμπτο σε έκταση στην Ελλάδα, μετά την Κρήτη, την Εύβοια, την Λέσβο, και την Ρόδο. Καταλαμβάνει συνολικά 842,54 τ.χλμ. Ο πληθυσμός του είναι σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του Ο Δήμος Χίου συγκροτήθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης (Ν. 3852/2010, ΦΕΚ 87/Α/ ) από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Μαστιχοχωρίων, Χίου, Ιωνίας, Αμανής, Καμποχώρων, Καρδαμύλων, Ομηρούπολης και Αγίου Μηνά. Αποτελεί ένα νησιωτικό Δήμο και ως εκ τούτου χαρακτηρίζεται από έντονη περιφερειακότητα, με έντονα τα χαρακτηριστικά μιας σχετικά «κλειστής οικονομίας» με έντονα ειδικά τοπικά χαρακτηριστικά αλλά και με κυρίαρχες τις βασικές παραμέτρους της «νησιωτικότητας» που είναι κοινές για όλο το νησιωτικό χώρο, όπως η ύπαρξη αναπτυξιακών διαφοροποιήσεων μεταξύ μεγάλων και μικρών νησιών που ανήκουν σε ένα διοικητικό νησιωτικό σύμπλεγμα, αλλά και εντός των νησιών, στις εσωτερικές τους ζώνες, λόγω της προβληματικής προσβασιμότητας τους. Παράλληλα, ο νησιωτικός χώρος πλήττεται περισσότερο από την παγκόσμια αλληλεξάρτηση των οικονομικών συστημάτων και των αγορών δεδομένου ότι η ιδιαιτερότητα αυτή έρχεται σε αντίθεση με τα βασικά χαρακτηριστικά του κυρίαρχου προτύπου ανάπτυξης που βασίζεται στις οικονομίες κλίμακας, την αστικοποίηση και την οικονομική αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα. Ως προς τους άξονες προσανατολισμού σε εθνικό επίπεδο, η Χίος όπως και τα υπόλοιπα νησιά της Περιφέρειας Β. Αιγαίου δεν διασχίζεται από τους Κύριους Άξονες Ανάπτυξης της χώρας, οι οποίοι πλέον σύμφωνα με το Εθνικό Πλαίσιο Χωροταξίας και Αειφόρου Ανάπτυξης περιλαμβάνουν εκτός του ισχύοντος και 45

47 ισχυρού - αναπτυξιακού άξονα της χώρας σχήματος S (ο οποίος ξεκινά από την Πάτρα και μέσω Αθήνας και Θεσσαλονίκης καταλήγει στη Καβάλα) και επεκτάσεις διαδρόμων ανάπτυξης κατά μήκος της Εγνατίας οδού και της Ιόνιας οδού, αλλά και τους δακτυλίους Πελοποννήσου και Θεσσαλίας και τον άξονα ο οποίος διατρέχει την Κρήτη. Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου προσεγγίζει, μέσω βελτιωμένων και δυνάμενων να βελτιωθούν περαιτέρω συγκοινωνιακών συνδέσεων, τον αναπτυξιακό Άξονα κατά μήκος της Εγνατίας που διατρέχει την Β. Ελλάδα, τον Άξονα της Κρήτης στο αντιδιαμετρικά αντίθετο σημείο της χώρας, και το ισχύον αναπτυξιακό S το οποίο προσεγγίζει μέσω αεροπορικών και θαλάσσιων συνδέσεων με το Λεκανοπέδιο Αττικής και το δίπολο Θεσσαλονίκη - Καβάλα. Σήμερα, οι συνδέσεις της Περιφέρειας με τον άξονα S, Καβάλα Θεσσαλονίκη Κρήτη, καθώς και οι ενδοπεριφερειακές συνδέσεις παραμένουν προβληματικές, ενώ η κύρια ακτοπλοϊκή σύνδεση με την Αττική αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω της γενικότερης κρίσης στον τομέα της ακτοπλοΐας. Ωστόσο, η συγκοινωνιακή διασύνδεση δεν αντανακλά απαραίτητα την αναπτυξιακή διασύνδεση, εφόσον λειτουργεί σε ικανοποιητική μορφή μόνον κατά τους θερινούς μήνες, και παραμένει ισχυρό το καθεστώς απομόνωσης όσον αφορά την ενέργεια και τη λειτουργία των παραγωγικών τομέων. Η ιδιαιτερότητα του σήμερα συνίσταται στην εμφάνιση του προσφυγικού μεταναστευτικού ζητήματος το οποίο έχει επηρεάσει σημαντικά και με έντονες αρνητικές επιπτώσεις τη ζωή των τριών μεγάλων νησιών της Περιφέρειας Β. Αιγαίου (Χίος, Λέσβος, Σάμος) σε όλους τους τομείς δηλ. στον οικονομικό, τον κοινωνικό τον περιβαλλοντικό, τον τουριστικό. Αναμενόμενο ήταν να επηρεάσει και τον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων, αφού, όπως αναλύεται σε επόμενο κεφάλαιο έχει αυξηθεί σημαντικά η παραγωγή αποβλήτων (βλ. στοιχεία του 2015) Διοικητική Δομή Το οικιστικό δίκτυο της Χίου διαμορφώνεται ακτινικά με κέντρο το ενιαίο πια οικιστικό κέντρο της Χίου - Βροντάδου. Η έδρα του Δήμου, η Χίος (οικισμός 3ου επιπέδου), εκτός του ότι παραμένει η κύρια πύλη του νησιού και συγκεντρώνει το μεγαλύτερο τμήμα των διοικητικών υποδομών και κοινωνικού εξοπλισμού του νησιού, αναβαθμίζεται λειτουργικά στο ίδιο επίπεδο με την έδρα της Περιφέρειας, Μυτιλήνη. Το οικιστικό δίκτυο του νησιού διαρθρώνεται με βάση το πολυπολικό σύστημα με κέντρο την πόλη της Χίου στην οποία ενσωματώνεται ο Βροντάδος και τα Θυμιανά, και τους πόλους των Καρδαμύλων στο βορά και του Πυργίου στο νότο που με τη σειρά τους αποτελούν δίπολα με τους οικισμούς της Βολισσού και της Καλαμωτής αντίστοιχα. Οι λοιποί οικισμοί του νησιού εξαρτώνται από τους παραπάνω πόλους. Το Πυργί, τέως έδρα Καποδιστριακού Δήμου, λόγω της γειτνίασης του με τον κάμπο της Καλαμωτής και τον Λιμένα των Μεστών (κυρίως εμπορικός) καθώς και της παραγωγικής δυναμικής των Μαστιχοχωρίων έχει την δυνατότητα να αναπτύξει τις 46

48 απαραίτητες δομές, διοικητικές, μεταφορικές και κοινωνικές, ώστε να λειτουργεί σαν τοπικό κέντρο της νότιας πλευράς του νησιού. Στον βορά αντίστοιχο ρόλο τοπικού κέντρου δύναται να παίξει ο οικισμός των Καρδάμυλων (κέντρο της ναυτικής παράδοσης του νησιού), που θα εξυπηρετεί τους κατοίκους του βόρειου τμήματος του νησιού και θα συμβάλει στη συγκράτηση του πληθυσμού. Δ.Ε. Χίου Η πόλη της Χίου αποτελεί διοικητικό κέντρο και οικονομικό κέντρο της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Ο οικισμός αναπτύσσεται κυρίως κατά μήκος της παραλιακής ζώνης, η οποία άλλωστε είναι και η πεδινή περιοχή της Δ.Ε. Παρότι διαφαίνονται τάσεις ανοικοδόμησης στις προαναφερθείσες περιοχές (προς Βροντάδο στα βόρεια, στο βορειοδυτικό τμήμα της Δ.Ε. ανάμεσα στην περιφερειακή οδό και το όριο ΓΠΣ και τέλος στα δυτικά του Κάμπου) πρέπει να επισημανθεί ότι εντός των ορίων του προ του 23 οικισμού, υπάρχει ακόμη ελεύθερη γη προς πολεοδόμηση. Με εξαίρεση τις τάσεις ανάπτυξης κατοικίας στις ανωτέρω περιοχές, δεν παρατηρείται έντονη οικιστική πίεση στον εξωαστικό χώρο. Ο Κάμπος, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί ως Ιστορικός Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, αποτελεί περιοχή γεωργικής γης που συνοδεύεται από πλήθος αγροτικών κατοικιών. Σήμερα η περιοχή τείνει να μεταλλάσσεται ελαφρώς καθώς ανακαινίζονται οι κατοικίες σε παραδοσιακές επαύλεις και μεμονωμένα σε καταλύματα. Για την περιοχή του Κάμπου είναι απαραίτητη η διατήρηση της τοπικής ταυτότητας και της αρχιτεκτονικής και κρίνεται απαραίτητη η εκπόνηση ειδικής μελέτης ανάπλασης του Κάμπου. Δ.Ε. Καμποχώρων Οι πεδινοί οικισμοί Βαβίλοι, Βασιλεώνοικο, Βερβεράτο και Ζυφιάς αναπτύσσονται περιμετρικά της έδρας της Δ.Ε. (Χαλκειός) και σε μικρή απόσταση από αυτήν, καθώς και από την πόλη της Χίου, ενώ οι ημιορεινοί οικισμοί Δαφνώνας και Αγ. Γεώργιος Συκούσης είναι πιο απομακρυσμένοι και βρίσκονται στο βορειοδυτικό και νοτιοδυτικό άκρο του αντίστοιχα. Το Χαλκειός, από γεωγραφική άποψη βρίσκεται περίπου στο μέσο των υπολοίπων οικισμών του. Όλοι οι οικισμοί βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την πρωτεύουσα του νησιού. Στην Δ.Ε. διακρίνονται δύο τμήματα, το πεδινό ανατολικό τμήμα που περιλαμβάνει τους οικισμούς Χαλκειός, Βαβύλοι, Βασιλεώνοικο, Βερβεράτο και Ζυφιάς και το υπόλοιπο ημιορεινό τμήμα στο οποίο ανήκουν οι οικισμοί Δαφνώνας και Άγιος Γεώργιος Συκούσης. Οι οικισμοί της Δ.Ε οργανώνονται ως οικιστικά σύνολα μίας πολεοδομικής ενότητας με τα τυπικά χαρακτηριστικά μιας κεντρικής περιοχής που αποτελεί τον χώρο συγκέντρωσης των κατοίκων και σηματοδοτείται κυρίως από την κεντρική πλατεία 47

49 του οικισμού και την εκκλησία που συχνά βρίσκεται στον ευρύτερο χώρο της και που περιβάλλεται από περιοχές κατοικίας. Δ.Ε. Αμανής Η Βολισσός ως η πρωτεύουσα της Δ.Ε. Αμανής αποτελεί διοικητικό κέντρο, με συνέπεια να συγκεντρωθούν σε αυτή το μεγαλύτερο μέρος των κοινωνικών και αστικών υποδομών της περιοχής (σχολεία, ικανοποιητικό οδικό δίκτυο, αγροτικός ιατρός κλπ) και να αποτελεί πόλο έλξης του πληθυσμού. Είναι επόμενο λοιπόν, σε περιόδους πληθυσμιακής αφαίμαξης, να χάνει μικρότερο μέρος του πληθυσμού της από τα υπόλοιπα. Σε χωροταξικό επίπεδο η Δ.Ε. Αμανής χαρακτηρίζεται από την χωρική διασπορά πολλών ανεξάρτητων οικιστικών συνόλων αποκομμένων μεταξύ τους, γεγονός στο οποίο έχει συμβάλλει η μεγάλη εδαφική κάλυψη της Π.Ε., καθώς και η μορφολογία του εδάφους, δηλαδή ο ημιορεινός ορεινός χαρακτήρας της σε συνδυασμό με το βραχώδες και μεγάλης έκτασης παραλιακό μέτωπο. Κύριο χαρακτηριστικό της Δ.Ε. Αμανής είναι το πλούσιο φυσικό της περιβάλλον και οι ιαματικές πηγές. Ένα χαρακτηριστικό της χωροταξικής οργάνωσης της Δ.Ε. Αμανής είναι η έλλειψη συνοχής μεταξύ των οικιστικών συγκροτημάτων. Έτσι όλοι οι οικισμοί που συγκροτούν την Δημοτική Ενότητα εμφανίζονται στους χάρτες σαν ξεχωριστές χωρικές ενότητες με μεταβλητές πυκνότητες με πολύ συνεκτικό πολεοδομικό ιστό, οι οποίες ουσιαστικά είναι αποκομμένες οικιστικά μεταξύ τους. Εξαίρεση αποτελούν οι οικισμοί της Τ.Κ. Βολισσού καθώς ο κύριος οικισμός αποκτά σιγά σιγά οικιστική συνέχεια με τους υπόλοιπους οικισμούς προς τα παράλια (πρόκειται και για το περισσότερο αναπτυγμένο οικιστικά παραλιακό μέτωπο του Δήμου), καθώς και το οικιστικό σύμπλεγμα του Τ.Κ. Νενητουρίων, όπου οι οικισμοί που το αποτελούν βρίσκονται σε πολύ κοντινή απόσταση μεταξύ τους με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα ενιαίο και αξιόλογο οικιστικό σύμπλεγμα. Δ.Ε. Καρδαμύλων Η Δημοτική Ενότητα Καρδαμύλων βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από άγονες εκτάσεις στην πλειοψηφία τους, λόγω της ορεινής μορφολογίας του εδάφους, έντονη κτηνοτροφική δραστηριότητα και ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών. Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον με τεράστιο πλούτο φυσικών μνημείων (Πελινναίο όρος, φαράγγι Καμπιών, παραλίες). Το σύνολο της Δημοτικής Ενότητας ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura Το σύνολο των οικισμών εξαρτάται από τα Καρδάμυλα σε συνδυασμό με το Μάρμαρο, οικισμοί 3ου και 4ου επιπέδου αντίστοιχα, και κατ επέκταση από τη Χίο. 48

50 Δ.Ε. Αγίου Μηνά Η Δ.Ε. Αγίου Μηνά, στο σύνολό της, χαρακτηρίζεται από την ως πεδινή, με αγροτικά χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικό της χωροταξικής οργάνωσής είναι η έλλειψη συνοχής μεταξύ των οικιστικών συγκροτημάτων. Έτσι οι οικισμοί που συγκροτούν την Δ.Ε. εμφανίζονται σαν ξεχωριστές χωρικές ενότητες με πολύ συνεκτικό έως πολύ αραιό πολεοδομικό ιστό οι οποίες βρίσκονται γεωγραφικά κοντά αλλά ταυτόχρονα είναι αποκομμένες οικιστικά μεταξύ τους. Η Δ.Ε. Αγίου Μηνά χαρακτηρίζεται από έντονη τουριστική δραστηριότητα καθώς με πληθώρα καταλυμάτων και δραστηριοτήτων τουριστικού ενδιαφέροντος. Μια αρκετά έντονη οικιστική ανάπτυξη εμφανίζεται στον «περιαστικό» χώρο των οικισμών (Θυμιανά, Νεοχώρι) και στους άξονες που οδηγούν στην παραλιακή ζώνη, όπου εντοπίζονται και οι τουριστικές εγκαταστάσεις. Στις περιοχές αυτές και έξω από το κύριο και δευτερεύον επαρχιακό οδικό δίκτυο, παρατηρείται ένα πλήθος από κοινοτικούς, αγροτικούς, ιδιωτικούς δρόμους και χωματόδρομους που δίνουν πρόσβαση από τα αγροκτήματα προς τη θάλασσα, όπου παρουσιάζονται δραστηριότητες που προαναγγέλλουν μελλοντική οικοδόμηση, είτε σύγχρονων κατασκευών εις αντικατάσταση των παλαιών, είτε προχείρων εγκαταστάσεων για τη στέγαση αγροτικών δραστηριοτήτων. Δεν παρατηρούνται σημαντικές συγκεντρώσεις αυθαίρετων κτισμάτων. Δ.Ε. Μαστιχοχωρίων Η κύρια οικονομική δραστηριότητα της Δ.Ε. Μαστιχοχωρίων είναι η αγροτική παραγωγή και συγκεκριμένα η παραγωγή μαστίχας. Ο μεγαλύτερος αριθμός των οικισμών της Δ.Ε. διατάσσεται επί του πρωτεύοντος Επαρχιακού οδικού δακτυλίου που διατρέχει το νότιο τμήμα της νήσου Χίου ενώ οι οικισμοί Καλαμωτής, Πατρικών, Κώμης, Εμπορειού, Λιθίου, Λιμένας Λιθίου, καθώς και οι άλλοι μικρότεροι οικισμοί, ή παραλιακές οικιστικές συγκεντρώσεις, συνδέονται ακτινωτά με δημοτικές δευτερεύουσες οδούς που αναρτώνται στον βασικό αυτόν οδικό δακτύλιο. Ειδική περίπτωση αποτελεί η αγροτική περιοχή των Δοτίων όπου καταγράφεται σημαντικός αριθμός μικρών κατοικιών (πάνω από 100) σε μια ευρύτερη περιοχή στρ. Πρόκειται για μικρές αγροικίες που φιλοξενούσαν από παλαιότερα τους καλλιεργητές της μαστίχας τους καλοκαιρινούς μήνες και σήμερα πολλές από αυτές έχουν εκσυγχρονισθεί και αποτελούν παραθεριστικές κατοικίες. Η πλειοψηφία των προϋφιστάμενων του 1923 οικισμών είναι Καστροχώρια, μεσαιωνικά χωριά που δημιουργήθηκαν από την συνένωση πολλών μικρών οικισμών την περίοδο της Γενουοκρατίας και ειδικότερα την χρονική περίοδο Οργανώνονται γύρω από ένα κεντρικό πύργο και περιτοιχίζονται από κάστρο ορθογώνιου σχήματος (στις περισσότερες περιπτώσεις) που δημιουργούνταν από τις εξωτερικές πλευρές κατοικιών που ήταν δομημένες σε συνέχεια και χωρίς ανοίγματα. 49

51 Δ.Ε. Ιωνίας Η Δ.Ε. Ιωνίας χαρακτηρίζεται από το πλούσιο φυσικό της περιβάλλον και την ανεπτυγμένη αγροτική παραγωγή με πρωτεύον αγροτικό προϊόν τη μαστίχα. Ο μεγαλύτερος αριθμός των οικισμών της Δ.Ε. διατάσσεται επί του πρωτεύοντος επαρχιακού οδικού δακτυλίου που διατρέχει το νότιο τμήμα της νήσου Χίου, ενώ στον οικισμό της Καλλιμασιάς καταλήγει η μοναδική Εθνική Οδός Καρδαμύλων Χίου Καλλιμασιάς. Άλλοι μικρότεροι οικισμοί, ή παραλιακές οικιστικές συγκεντρώσεις, συνδέονται ακτινωτά με δημοτικές δευτερεύουσες οδούς που αναρτώνται στον βασικό αυτόν οδικό δακτύλιο. Δ.Ε. Ομηρούπολης Η περιοχή της Δ.Ε. Ομηρούπολης εκτείνεται στο κεντρικό και βόρειο τμήμα του νησιού και συνορεύει νότια με τη Δ.Ε Χίου, βορειοανατολικά με τη Δ.Ε. Καρδαμύλων και βορειοδυτικά με τη Δ.Ε. Αμανής. προέκταση της Δ.Ε. Χίου προς το βορρά. Η Δ.Ε. Ομηρούπολης έχει άμεση διέξοδο στη θάλασσα από Ανατολή και Δύση και χαρακτηρίζεται ορεινή ημιορεινή. Σχετικά με τις χρήσεις γης οι βοσκότοποι φτάνουν περίπου τα στρέμματα, τα δάση περίπου τα στρέμματα και οι καλλιεργούμενες εκτάσεις των οικισμών περίπου τα στρέμματα. Ένα κομμάτι στα βόρεια της Δ.Ε. ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 (Ν. 3937/2011). Οι κάτοικοι της Δ.Ε. είναι φημισμένοι για την ενασχόληση τους με τη ναυτιλία. Επίσης, ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών παρουσιάζει σημαντική ανάπτυξη, λόγω της γεωγραφικής θέσης της περιοχής, που αποτελείται από φυσικούς κόλπους κατάλληλους για την εγκατάσταση ιχθυοκλωβών. Ο Βροντάδος, που αποτελεί χωροταξικά προέκταση της πόλης της Χίου, είναι οικισμός προϋφιστάμενος του 1923 χωρίς καθορισμένα όρια με πληθυσμό κατοίκους. Οι οικισμοί Αυγώνυμα και Σιδηρούντα είναι χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί, ενώ ο παραδοσιακός οικισμός Ανάβατος είναι και διατηρητέος. Η Λαγκάδα και το Παντουκιός είναι χαρακτηρισμένοι παραλιακοί οικισμοί ενώ η Συκιάδα είναι οικισμός κάτω των 2000 κατοίκων. Ο παραλιακός δρόμος του Βροντάδου είναι τμήμα της Εθνικής οδού Καλλιμασιάς- Χίου-Καρδαμύλων, ενώ οι υπόλοιποι κύριοι οικισμοί της Δ.Ε. διατάσσονται επί του πρωτεύοντος επαρχιακού οδικού δικτύου που διατρέχει το βόρειο και δακτυλίου που διατρέχει το βόρειο και δυτικό βορειοδυτικό τμήμα της νήσου Χίου. Στη Δ.Ε. Ομηρούπολης υπάρχουν κάποια από τα σημαντικότερα μνημεία της Χίου τα οποία αποτελούν πόλο έλξης τόσο για τους κατοίκους του όσο και για εσωτερικό και διεθνή τουρισμό. 50

52 Πληθυσμός Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται αναλυτικά ο πληθυσμός και η μεταβολή του πληθυσμού του Δήμου Χίου κατά Δημοτική Ενότητα στην εικοσαετία Πίνακας 4.1.: Μεταβολές Πληθυσμού Δήμου Χίου ανά Δημοτική και Τοπική Κοινότητα ( ) Πληθυσμιακά Στοιχεία Δήμου Χίου Δημοτική ή Τοπική Κοινότητα 1991 Μεταβολή Μεταβολή Μεταβολή Δημοτική Ενότητα Χίου ,87% ,91% ,28% Χίος ,87% ,91% ,28% Δημοτική Ενότητα Αγίου Μηνά ,99% ,78% ,95% Θυμιανά ,65% ,51% ,49% Νεοχώρι ,56% ,14% 665 0,30% Δημοτική Ενότητα Αμανής ,51% ,16% ,60% Βολισσός ,43% ,40% ,38% Άγιο Γάλας ,69% ,51% 38-67,24% Διευχά ,35% 86-76,74% 20-84,73% Κέραμος 166 8,43% ,44% 37-77,71% Κουρούνια ,43% ,51% 75-58,10% Λεπτόποδα 81 8,64% 88-57,95% 37-54,32% Μελανιός 29 89,66% 55-87,27% 7-75,86% Νέα Ποταμιά 120 1,67% ,54% 64-46,67% Νενητούρια ,12% ,08% 53-75,35% Παρπαριά ,41% ,30% ,35% Πιραμά 60 68,33% ,40% 40-33,33% Πισπιλούντα 112-8,04% ,75% 60-46,43% Τρύπες 84 85,71% ,03% 53-36,90% Φυτά ,19% 88-80,68% 17-83,81% Χάλανδρα ,33% ,15% 31-74,17% Δημοτική Ενότητα Ιωνίας ,37% ,71% ,52% Καλλιμασιά ,81% ,52% ,36% Βουνό 307-2,61% ,80% ,37% Έξω Διδύμα 71 7,04% 76-47,37% 40-43,66% Θολοποτάμι ,59% ,46% 692-4,55% 51

53 Πληθυσμιακά Στοιχεία Δήμου Χίου Δημοτική ή Τοπική Κοινότητα 1991 Μεταβολή Μεταβολή Μεταβολή Καταρράκτης 453-6,18% 425-4,00% 408-9,93% Κοινή 280 1,07% ,41% ,86% Μέσα Διδύμα ,43% ,98% ,64% Μυρμήγκι 86 3,49% 89 3,37% 92 6,98% Νένητα ,28% ,98% ,03% Παγίδα 128 7,81% 138-6,52% 129 0,78% Φλάτσια ,52% ,91% 76-43,70% Δημοτική Ενότητα Καμποχώρων ,74% ,15% ,75% Χαλκειός 906-4,30% 867 9,57% 950 4,86% Άγιος Γεώργιος Συκούσης 817-4,77% ,58% ,13% Βαβύλοι ,78% ,43% ,97% Βασιλεώνοικο 407-3,69% 392-3,83% 377-7,37% Βερβεράτο ,82% 225 2,67% ,06% Δαφνώνας 409-0,24% 408-5,64% 385-5,87% Ζυφιάς ,32% ,85% ,70% Δημοτική Ενότητα Καρδαμύλων ,80% ,49% ,69% Καρδάμυλα ,05% ,11% ,19% Αμάδες ,89% ,25% ,32% Βίκι ,46% ,77% ,86% Καμπιά 127-7,87% ,26% 50-60,63% Πυτιός ,38% ,61% 257-9,51% Σπαρτούντα 60-5,00% 57-36,84% 36-40,00% Δημοτική Ενότητα Μαστιχοχωρίων ,76% ,60% ,28% Πυργί ,69% ,20% ,55% Αρμόλια ,72% ,66% ,29% Βέσσα ,71% ,98% ,71% Ελάτα 321-4,05% ,48% ,74% Καλαμωτή 939-8,95% ,43% ,81% Λιθί 423 7,57% ,53% 398-5,91% 52

54 Πληθυσμιακά Στοιχεία Δήμου Χίου Δημοτική ή Τοπική Κοινότητα 1991 Μεταβολή Μεταβολή Μεταβολή Μεστά ,49% ,65% 437-9,90% Ολύμποι ,47% ,68% ,96% Πατρικά ,75% 86 39,53% 120-4,76% Δημοτική Ενότητα Ομηρούπολης ,41% ,15% ,67% Βροντάδος ,83% ,79% ,23% Ανάβατος 39-23,08% 30-96,67% 1-97,44% Αυγώνυμα ,55% 83-83,13% 14-87,27% Καρυές 741 4,05% ,32% 676-8,77% Λαγκάδα ,50% ,58% ,82% Σιδηρούντα 220 1,36% ,96% 38-82,73% Συκιάδα ,46% 571 6,83% ,23% Σύνολο Δήμου Χίου ,35% ,75% ,59% 4.2. Διαθέσιμες Τεχνολογίες Διαχείρισης Αποβλήτων Οι διάφορες τεχνικές διαχείρισης και οι διαθέσιμες τεχνολογίες αναφέρονται αναλυτικά στη βιβλιογραφία. Συνοπτικά εφαρμόζονται συστήματα με τις κάτωθι τεχνολογίες, οι οποίες μπορούν να λειτουργούν και σε συνδυασμό μεταξύ τους: Διαλογή υλικών στην πηγή ανακύκλωση - επαναχρησιμοποίηση, Μηχανική Επεξεργασία Μηχανική Διαλογή για ανάκτηση υλικών, Βιοξήρανση, Βιολογική Επεξεργασία αναερόβια χώνευση, αερόβια επεξεργασία, κομποστοποίηση σε κλειστά ή ανοικτά συστήματα) Θερμική επεξεργασία Αποτέφρωση καύση Πυρόλυση Αεριοποίηση Αεριοποίηση με πλάσμα 53

55 5. Υφιστάμενη Κατάσταση Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Δήμου Χίου 5.1. Κανονισμός Καθαριότητας Δήμου Χίου Η καθαριότητα της πόλης και γενικότερα η προστασία του περιβάλλοντος είναι κοινωνικά αγαθά που επιτυγχάνονται με τη συνεχή συνεργασία των πολιτών, των κοινωνικών-επαγγελματικών φορέων και των αρμοδίων υπηρεσιών του Δήμου Χίου. Το πλαίσιο της συνεργασίας αυτής καθορίζεται από διατάξεις, υποχρεώσεις και δικαιώματα που περιγράφονται στον Κανονισμό Καθαριότητας του Δήμου Χίου που θεσμοθετήθηκε με την 512/2011 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και ισχύει ως έχει τροποποιηθεί. Αντικείμενο του Κανονισμού Καθαριότητας είναι η περιγραφή του θεσμικού πλαισίου που διασφαλίζει: Τη σωστή και ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (προσωρινή αποθήκευση, συλλογή, ανάκτηση και τελική διάθεση). Την τήρηση της καθαριότητας της πόλης, τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας και την προστασία του περιβάλλοντος. Την ενημέρωση του πολίτη, για τους κανόνες που θεσπίζει η πόλη μας μέσα από τα συντεταγμένα όργανά της, με στόχο την ομαλή της λειτουργία. Με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, οι διατάξεις του παρόντος Κανονισμού υπερισχύουν όταν δεν είναι αντίθετες με τις γενικές διατάξεις της σχετικής Νομοθεσίας, τις διατάξεις του Υγειονομικού Κανονισμού, τις Αστυνομικές και άλλες ειδικές διατάξεις. Τα κείμενα του Κανονισμού Καθαριότητας έχουν καταχωρηθεί στο παράρτημα και είναι αναρτημένα στην ιστοσελίδα του Δήμου Χίου ( ) 5.2. Οργανικά Τμήματα του Δήμου Χίου που εμπλέκονται στη διαχείριση ΑΣΑ Όργανα Διοίκησης Ο Δήμος διοικείται από το Δημοτικό Συμβούλιο, την Οικονομική Επιτροπή, την Επιτροπή Ποιότητας Ζωής, την Εκτελεστική Επιτροπή και το Δήμαρχο. Οι αρμοδιότητες των οργάνων αυτών ορίζονται από τις κείμενες διατάξεις. Όργανα διοίκησης, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, των Δημοτικών και των Τοπικών Κοινοτήτων του Δήμου είναι, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, το Συμβούλιο και ο Πρόεδρος του συμβουλίου της Δημοτικής Κοινότητας ή το Συμβούλιο και ο Πρόεδρος του συμβουλίου της Τοπικής Κοινότητας (ή ο Εκπρόσωπος της Τοπικής Κοινότητας) αντίστοιχα. Οι αρμοδιότητες των οργάνων αυτών ορίζονται από τις κείμενες διατάξεις. Ο Δήμαρχος υποστηρίζεται στα διοικητικά του καθήκοντα από τον Γενικό Γραμματέα, ο οποίος υλοποιεί τις αρμοδιότητες που του εκχωρεί ο Δήμαρχος με απόφασή του. Οι αρμοδιότητες αυτές είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν ιδίως την εποπτεία και τον έλεγχο των δημοτικών υπηρεσιών, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται με 54

56 αποδοτικό τρόπο η αποτελεσματικότητα στην επίτευξη των περιοδικών στόχων και προγραμμάτων που αποφασίζονται από τα πολιτικά όργανα του Δήμου. Το Δήμαρχο επικουρούν οι Αντιδήμαρχοι που ορίζει ο Δήμαρχος και στους οποίους μεταβιβάζει την άσκηση αρμοδιοτήτων καθ' ύλην (π.χ. άσκηση εποπτείας συγκεκριμένων δημοτικών υπηρεσιών ) και κατά τόπο (εποπτεία αποκεντρωμένων υπηρεσιών και ζητημάτων που αφορούν συγκεκριμένες Δημοτικές ενότητες). Ειδικότερα η Καθαριότητα και Ανακύκλωση έχει ένα θεματικό Αντιδήμαρχο με χωρική αρμοδιότητα την Κεντρική Χίο και δύο επιπλέον χωρικούς για τη Βόρεια και Νότια Χίο έκαστος. Τέλος, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις, έχει συσταθεί η Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης, με εκπροσώπηση από όλους τους φορείς του νησιού. ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ 1 ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ 2 ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ 3 ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΣ 4 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ Διάρθρωση Υπηρεσιών του Δήμου Αρμοδιότητες Η διοικητική διάρθρωση ακολουθεί τον Οργανισμό Εσωτερικών Υπηρεσιών (ΟΕΥ) του Δήμου Χίου, όπως αυτός έχει ψηφιστεί και δημοσιευθεί. Ο ισχύων για το Δήμο Χίου είναι αυτός του Με απόφαση του Γ.Γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου αριθμ /2639 ΦΕΚ Β 42/ τροποποιήθηκε όπου ορίζεται η διοικητική και υπηρεσιακή διαρθρωτική δομή του Δήμου και καθορίζονται τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες των επιμέρους Τμημάτων και Γραφείων που οργανώνουν τον ΟΤΑ. ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΠΌ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ- ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΠΤΥΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΔΟΜΗΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Κ.Ε.Π Τμήμα Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης Τμήμα Τεχνολογιών, Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) Τμήμα Αγροτικής Παραγωγής και Μαστίχας Τμήμα Αλιείας Τμήμα Αδειοδοτήσεων και Ρύθμισης Εμπορικών Δραστηριοτήτων Τμήμα Φυσικών Πόρων, Ενέργειας και Βιομηχανίας Τμήμα Απασχόλησης, Ναυτιλίας και Τουρισμού Τμήμα Έκδοσης Αδειών Δόμησης Τμήμα Πολεοδομικών Εφαρμογών Τμήμα Ελέγχου και Επικινδύνων Τμήμα Αποκομιδής και Ανακυκλώσιμων Υλικών Τμήμα Καθαρισμού Κοινοχρήστων Χώρων και Ειδικών Συνεργείων Τμήμα Διαχείρισης και Συντήρησης Οχημάτων ΤΜΗΜΑΤΑ Τμήμα Περιβάλλοντος Τμήμα Συντήρησης Πρασίνου Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτικών ισότητας των φύλων Τμήμα Προστασίας και Προαγωγής της Δημόσιας Υγείας Τμήμα Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης και Πολιτισμού Τμήμα Υποστήριξης των Πολιτικών Οργάνων του Δήμου Τμήμα Δημοτικής Κατάστασης και Ληξιαρχείου Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού Τμήμα Διοικητικής Μέριμνας Τμήμα Μισθοδοσίας Τμήμα Προϋπολογισμού, Λογιστηρίου Τμήμα Εσόδων Τμήμα Περιουσίας Τμήμα Ταμείου Τμήμα Αποθήκης και Προμηθειών Τμήμα Συγκοινωνιακών και Κτιριακών Έργων Τμήμα Εξυπηρέτησης Πολιτών Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων Εσωτερικής Τμήμα και Ανταπόκρισης Σηματοδότησης Τμήμα Υδραυλικών και Εγγειοβελτιωτικών Έργων Τμήμα Συγκοινωνιών, Κυκλοφορίας και Αδειών Μεταφορών 55

57 Οργανόγραμμα του Δήμου Χίου Κέντρο Εξυπηρέτησης του Δημότη Λειτουργεί στο Δήμο Χίου μία καινοτόμα οριζόντια εφαρμογή που σαν στόχο έχει την άμεση καταγραφή των προβλημάτων της καθημερινότητας των Δημοτών και αποτελεί ταυτόχρονα και ένα εργαλείο διαχείρισης και παρακολούθησης της επίλυσης των προβλημάτων εκ μέρους των υπηρεσιών. Το Κέντρο Εξυπηρέτησης του Δημότη (ΚΕΔ) και η ΓΡΑΜΜΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ δημιουργήθηκαν για να μπορούν οι δημότες της Χίου να καταχωρούν τα "καθημερινά" τους προβλήματα σε σχέση με το Δήμο Χίου είτε καταχωρώντας τα μέσω διαδικτύου ( ή τηλεφωνικά στον τηλεφωνικό αριθμό ή σε κάθε Κέντρο Εξυπηρέτησης του Πολίτη. Αποτελεί ένα δυναμικά αναπτυσσόμενο σύστημα, σημείο αναφοράς για τις Διευθύνσεις που αντιμετωπίζουν τα προβλήματα της καθημερινότητας, μεταξύ των οποίων και η Διεύθυνση Καθαριότητας και Ανακύκλωσης Τεχνική Υπηρεσία Η Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών είναι αρμόδια για είναι αρμόδια για τη μελέτη, εκτέλεση και συντήρηση των κάθε είδους τεχνικών έργων του Δήμου, με στόχο την έγκαιρη, οικονομική και άριστη από επιστημονικής απόψεως πραγματοποίησή τους. Συγχρόνως η Διεύθυνση είναι αρμόδια για την εξασφάλιση βελτιωμένων συνθηκών ασφαλούς μετακίνησης και κυκλοφορίας των δημοτών και των οχημάτων τους, καθώς και για τον έλεγχο εγκαταστάσεων, την έκδοση αδειών εγκαταστάσεων και εγκαταστατών κυρίως στον τομέα των μεταφορών. Οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες 56

58 της Διεύθυνσης στο πλαίσιο της αποστολής της, καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις Νόμων, Διαταγμάτων και Υπουργικών Αποφάσεων. Στα πλαίσια των παραπάνω αρμοδιοτήτων της η Διεύθυνση ανήκει στις υπηρεσίες υποστήριξης του Δήμου Χίου και σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Προγραμματισμού και Πληροφορικής του Δήμου υλοποιεί τα έργα που απαιτούνται για την λειτουργία της Διεύθυνσης Καθαριότητας. Παραπέρα εισηγείται στα αρμόδια όργανα τις απαιτούμενες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που δύνανται να επηρεάζουν την κίνηση των απορριμματοφόρων του Δήμου ενώ επεμβαίνει και σε εκτέλεση εργασιών καθαρισμού σε ειδικές περιπτώσει όπως καθαρισμό χειμάρρων, περιαστικών δασών δράσεις καθαρισμού στα πλαίσια της πολιτικής προστασίας κ.α. Στα πλαίσια της αποστολής της δύναται να διαθέτει συνεργεία με τον απαραίτητο μηχανολογικό εξοπλισμό για εξυπηρέτηση αναγκών καθαριότητας και ευπρεπισμού κοινοχρήστων χώρων Υπηρεσία Πρασίνου Η Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πρασίνου είναι αρμόδια για την προστασία και αναβάθμιση του τοπικού φυσικού, αρχιτεκτονικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, με τη λήψη των καταλλήλων μέτρων και τη ρύθμιση των σχετικών δραστηριοτήτων, καθώς και για τη συντήρηση των χώρων πρασίνου, τη λειτουργία των Κοιμητηρίων και των Δημοτικών Σφαγείων και την ενεργειακή διαχείριση. Οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες της Διεύθυνσης στο πλαίσιο της αποστολής της, καθορίζονται από τις ισχύουσες διατάξεις Νόμων, Διαταγμάτων και Υπουργικών Αποφάσεων. Ειδικότερα το Τμήμα Περιβάλλοντος της Διεύθυνσης έχει τις παρακάτω σχετικές με την λειτουργία της καθαριότητας αρμοδιότητες: Μεριμνά για τη δημιουργία και καλή λειτουργία μηχανισμών και συστημάτων για την αποκομιδή και διαχείριση των αποβλήτων. Στο πλαίσιο αυτό μεριμνά για: (α) Τη διαχείριση, σύμφωνα με τον αντίστοιχο σχεδιασμό που καταρτίζεται από την Περιφέρεια, των στερεών αποβλήτων σε επίπεδο προσωρινής αποθήκευσης, μεταφόρτωσης, επεξεργασίας, ανακύκλωσης και εν γένει αξιοποίησης, διάθεσης λειτουργίας σχετικών εγκαταστάσεων, κατασκευής μονάδων επεξεργασίας και αξιοποίησης. (β) Την αποκατάσταση υφισταμένων χώρων εναπόθεσης (ΧΑΔΑ), σε συνεργασία με τον τομέα εγγειοβελτιωτικών έργων της τεχνικής υπηρεσίας. Τη λήψη προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων για την προστασία των κοινοχρήστων χώρων από εκδήλωση πυρκαγιάς. Στο πλαίσιο αυτό μεριμνά για την τήρηση των υποχρεώσεων από τους ιδιοκτήτες, νομείς και επικαρπωτές, προς καθαρισμό των οικοπεδικών και ακάλυπτων χώρων που βρίσκονται εντός πόλεων και αυτοτελών οικισμών και σε απόσταση μέχρι 100 μέτρων από τα όριά τους. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των υπόχρεων, προβαίνει υποχρεωτικά στον αυτεπάγγελτο καθαρισμό των χώρων αυτών και βεβαιώνει εις βάρος τους την ισόποση σχετική δαπάνη του Δήμου. 57

59 Μελετά, σχεδιάζει, εισηγείται και παρακολουθεί την εφαρμογή συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης των αστικών στερεών αποβλήτων στην περιοχή του Δήμου (συστήματα και προγράμματα ανακύκλωσης). Μεριμνά για την καθαριότητα, ευπρέπεια, διακόσμηση των χώρων των κοιμητηρίων καθώς και για τη συντήρηση/κατασκευή των τάφων και των λοιπών τεχνικών υποδομών και πρασίνου των κοιμητηρίων. Το τμήμα Συντήρησης Πρασίνου στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του για την συντήρηση των χώρων πρασίνου του Δήμου εκτελεί δραστηριότητες που το κατατάσσουν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πράσινων αποβλήτων (κλαδέματα) κατάλληλα για κομποστοποίηση Οικονομική Υπηρεσία Η Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών είναι αρμόδια για την αποτελεσματική τήρηση των οικονομικών προγραμμάτων λειτουργίας του Δήμου, τη σωστή απεικόνιση των οικονομικών πράξεων και τη διαχείριση των εσόδων και δαπανών του, καθώς και τη διασφάλιση και αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας. Συγχρόνως, η Διεύθυνση μεριμνά για την αποτελεσματική διενέργεια όλων των νόμιμων διαδικασιών που απαιτούνται για την προμήθεια υλικών, εξοπλισμού και υπηρεσιών του Δήμου. Η Διεύθυνση με τα τμήματα α) Προϋπολογισμού και Λογιστηρίου και β) Εσόδων παρακολουθεί λογιστικά τη λειτουργία της Υπηρεσίας Καθαριότητας και μεριμνά εν γένει για τη διάθεση των δαπανών και την είσπραξη των εσόδων παρακολουθώντας το ισοζύγιο της Υπηρεσίας Καθαριότητας στα πλαίσια του ανταποδοτικού χαρακτήρα που η τελευταία θα πρέπει να διατηρεί. Με το τμήμα Αποθήκης και Προμηθειών η Διεύθυνση Οικονομικών Υπηρεσιών υλοποιεί σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Καθαριότητας τα προγράμματα προμηθειών για τη λειτουργία της Υπηρεσίας Καθαριότητας ΔΙΑΝΟΧ ΑΕ Ανώνυμη εταιρεία των ΟΤΑ με την επωνυμία: «Διαχείριση Απορριμμάτων Νομού Χίου Α.Ε.» με τον διακριτικό τίτλο: ΔΙ.Α.ΝΟ.Χ. Α.Ε. Σκοπός και αντικείμενο της εταιρείας είναι, σύμφωνα με την ΚΥΑ 50910/2003 η εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων των διαχειριστικών ενοτήτων του Νομού Χίου, το οποίο θα περιλαμβάνει όλες τις φάσεις της διαχείρισης (προσωρινή αποθήκευση, συλλογή, μεταφορά - μεταφόρτωση, επεξεργασία, αξιοποίηση και τελική διάθεση) και θα αντιμετωπίζει όλες τις επί μέρους παραμέτρους της διαχείρισης με βασικό στόχο τη μεγιστοποίηση της διασφάλισης της προστασίας των πολιτών και του περιβάλλοντος με βάση τους εξής άξονες: Τη λειτουργία όλων των εγκαταστάσεων διαχείρισης απορριμμάτων, του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων των οικείων διαχειριστικών ενοτήτων του Νομού Χίου, συμπεριλαμβανομένων των 58

60 Χώρων Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) και Χώρων Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Τη βέλτιστη χρήση της περιβαλλοντικής πολιτικής, όπως καθορίζεται από το νομοθετικό πλαίσιο, ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, μεγιστοποίηση της οικονομικότητας της λειτουργίας του συστήματος. Τη βέλτιστη εφαρμογή της υπάρχουσας τεχνολογίας, και τη παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων, βέλτιστη χρήση της περιβαλλοντικής πολιτικής όπως βέλτιστη αξιοποίηση πόρων (εθνικών, τοπικών, περιφερειακών και άλλων) με αντικείμενο τη συνεχή ανάπτυξη και υποστήριξη του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης απορριμμάτων (ΟΣΔΑ). Τη διενέργεια διαγωνισμών για την κατασκευή των έργων ταφής, τις προμήθειες εξοπλισμού, την εκπόνηση σχεδίων και γενικά την διεκπεραίωση όλων εκείνων των εργασιών οι οποίες συμβάλλουν στην υλοποίηση και την εφαρμογή του ΟΣΔΑ σύμφωνα με τους όρους της επιστήμης ης τέχνης στα πλαίσια του ισχύοντος νομικού κανονιστικού πλαισίου. Την παροχή υπηρεσιών σε τομείς σχετικούς με την καθαριότητα και την διαχείριση των απορριμμάτων εν γένει των προαναφερθέντων, όπως σάρωση και καθαρισμός κτηρίων και στεγασμένων χώρων, διαχείριση μπαζών κ.λπ. Την υλοποίηση έργων διαχείρισης, αξιοποίησης, επανάκτησης, ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και διάθεσης αποβλήτων, καθώς και τη λειτουργία και χρήση αυτών. Την ανάκτηση και ανακύκλωση συμπεριλαμβανομένης και της μηχανικής επεξεργασίας και ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων. Την αξιοποίηση των αποβλήτων με ανακύκλωση, επαναχρησιμοποίηση, ανάκτηση ή οποιαδήποτε άλλη διαδικασία που έχει στόχο την παραγωγή δευτερογενών πρώτων υλών ή προϊόντων. Την παροχή υπηρεσιών τεχνικής και άλλης υποστήριξης σε φυσικά πρόσωπα και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή/και ιδιωτικού δικαίου σε ότι αφορά το σχεδιασμό και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων και λυμάτων τοπικού ή/και υπερτοπικού χαρακτήρα εντός και εκτός Χίου. Την τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη των ΟΤΑ ή άλλων φορέων σε θέματα διαχείρισης αποβλήτων (έργα, προμήθεια, projects κλπ.). Την συμμετοχή σε κοινοπραξίες και εταιρείες με στόχο τη δραστηριοποίηση της εταιρείας σε τομείς σχετικούς με την επίτευξη των παραπάνω. Η Ανώνυμη Εταιρεία συστάθηκε και λειτουργεί σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων που κυρώθηκε με ίο Ν. 3463/2006, ίο Ν. 3536/2007 και το Ν. 2190/1920 όπως αυτός τροποποιήθηκε με το Ν. 3604/2007 και ισχύει. Η Ανώνυμη Εταιρεία για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών της είναι δυνατόν να συμμετέχει (Ν. 3536/2007 άρθρο 30, παρ 3.β), ως κύριο συμβαλλόμενο μέρος, στις προγραμματικές συμβάσεις που προβλέπει το άρθρο 225 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων. Η Ανώνυμη Εταιρεία δύναται να αναθέτει, με προγραμματική σύμβαση ή με άλλου είδους ιδιωτική σύμβαση, την αρμοδιότητα και τους σχετικούς πόρους για όποια διαδικασία διαχείρισης στερεών αποβλήτων κρίνει. Οι O.T.A. στα 59

61 διοικητικά όρια των οποίων έχουν χωροθετηθεί οι εγκαταστάσεις του συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης δύνανται να συνεργάζονται με την ανώνυμη εταιρεία με προγραμματικές συμβάσεις βάσει της κείμενης νομοθεσίας. Διοίκηση Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από 13 μέλη με Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο και μέλη. Οι φορείς που εκπροσωπούνται είναι οι Δήμοι Χίου Ψαρών Οινουσσών. Η ΔΙ.Α.ΝΟ.Χ. το 2014 πραγματοποίησε έσοδα ,10 ενώ οι δαπάνες της ήταν ,90. Αντίστοιχα το 2015 πραγματοποιήθηκαν έσοδα ,03 και οι δαπάνες ήταν ,37. Απασχολούμενο προσωπικό Απασχολούμενο προσωπικό Δραστηριότητα Επίπεδο εκπαίδευσης Κλάδος/ Αριθμός ειδικότητα Μόνιμοι Έκτακτοι ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΧΥΤΑ ΚΑΤΟΧΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΓΕΩΛΟΓΟΣ 1 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΧΗΜΙΚΟΣ 1 ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΧΥΤΑ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΩΝ 1 ΦΥΛΑΞΗ ΧΥΤΑ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΦΥΛΑΚΕΣ 4 ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ ΧΥΤΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΡΓΑΤΗΣ 1 ΛΟΓΙΣΤΗΣ ΚΑΤΟΧΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ 1 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ 1 60

62 5.3. Οργάνωση της Υπηρεσίας Καθαριότητας και Ανακύκλωσης Η Διεύθυνση Καθαριότητας και Ανακύκλωσης είναι αρμόδια για την εξασφάλιση της αποκομιδής και της μεταφοράς των απορριμμάτων, της χωριστής αποκομιδής και μεταφοράς των ανακυκλώσιμων υλικών, την εξασφάλιση της καθαριότητας των κοινοχρήστων χώρων, καθώς και τη συντήρηση των οχημάτων του Δήμου. Στη Διεύθυνση υπάγονται διοικητικά και τα αποκεντρωμένα γραφεία στις επιμέρους δημοτικές ενότητες που συνεργάζονται με τα Τμήματα Καθαριότητας και Ανακύκλωσης. Οι αρμοδιότητες των επί μέρους οργανικών μονάδων της Διεύθυνσης Καθαριότητας και Ανακύκλωσης είναι οι εξής: (α) Αρμοδιότητες Τμήματος Αποκομιδής Απορριμμάτων και Ανακυκλώσιμων υλικών 1) Διαμορφώνει τα αναλυτικά περιοδικά προγράμματα και συγκροτεί τα συνεργεία για την αποκομιδή των αστικών απορριμμάτων και των ανακυκλούμενων υλικών και την μεταφορά τους σε ΣΜΑ, ΧΥΤΑ ή Μονάδες Επεξεργασίας/Αξιοποίησής τους, νόμιμα αδειοδοτημένες που ανήκουν στο φορέα διαχείρισης στερεών αποβλήτων της περιοχής. 2) Διενεργεί με τα κατάλληλα συνεργεία και τεχνικά μέσα το έργο της αποκομιδής των αστικών απορριμμάτων και των ανακυκλούμενων υλικών και την μεταφορά τους σε ΣΜΑ, ΧΥΤΑ ή Μονάδες Επεξεργασίας/Αξιοποίησής τους, νόμιμα αδειοδοτημένες που ανήκουν στο φορέα διαχείρισης στερεών αποβλήτων της περιοχής. 3) Μεριμνά για τον σωστό χειρισμό και την διατήρηση σε καλή κατάσταση των οχημάτων και τεχνικών μέσων που χρησιμοποιούν τα συνεργεία καθαριότητας του Τμήματος. 4) Καταγράφει και συγκεντρώνει καθημερινά στοιχεία για την εκτέλεση των προγραμμάτων αποκομιδής των απορριμμάτων και των ανακυκλούμενων υλικών. 5) Μεριμνά για το πλύσιμο και την διατήρηση σε καλή κατάσταση των κάδων και των απορριμματοδοχείων συγκέντρωσης των απορριμμάτων και των ανακυκλούμενων υλικών. 6) Στο πλαίσιο του Τμήματος λειτουργεί Γραφείο Σχεδιασμού και Εποπτείας Καθαριότητας και Ανακύκλωσης οι αρμοδιότητες του οποίου είναι ειδικότερα: (α) Μελετά την οργάνωση και λειτουργία του συστήματος συλλογής και μεταφοράς και μεριμνά για την έκδοση της προβλεπόμενης άδειας συλλογής και μεταφοράς. (β) Μελετά, σχεδιάζει και εισηγείται για τη βελτίωση των συστημάτων και μέσων που είναι κατάλληλα για τη διασφάλιση της αποκομιδής και μεταφοράς των απορριμμάτων και των ανακυκλώσιμων υλικών, καθώς και της καθαριότητας των κοινοχρήστων χώρων του Δήμου. (γ) Μελετά και εισηγείται για τις τεχνικές προδιαγραφές και τις αναγκαίες ποσότητες των κάθε είδους τεχνικών μέσων και υλικών που απαιτούνται για την 61

63 αποτελεσματική και αποδοτική εκτέλεση των παραπάνω λειτουργιών (οχήματα, τεχνικά μέσα, κάδοι κλπ). (δ) Συγκεντρώνει, τηρεί και επεξεργάζεται στοιχεία από την εκτέλεση των λειτουργιών της καθαριότητας και διαμορφώνει και παρακολουθεί σχετικούς δείκτες αποδοτικότητας. (ε) Διαμορφώνει τα κατάλληλα προγράμματα για τη διενέργεια των εργασιών καθαριότητας (αποκομιδή απορριμμάτων, ανακυκλώσιμων υλικών, οδοκαθαρισμός, ειδικά συνεργεία κλπ). (στ) Μελετά, σχεδιάζει και εισηγείται την κατάλληλη συγκρότηση και στελέχωση των διαφόρων συνεργείων και εισηγείται προγράμματα αναγκών ανθρώπινου δυναμικού. (ζ) Προσδιορίζει τα σημεία και μεριμνά για την τοποθέτηση κάδων απορριμμάτων και κάδων ανακύκλωσης. (η) Παρακολουθεί την κανονική εφαρμογή των προγραμμάτων διενέργειας των εργασιών και εποπτεύει την ποιότητα των αποτελεσμάτων των σχετικών εργασιών. (θ) Παρακολουθεί την διαθεσιμότητα των τεχνικών μέσων που απαιτούνται για τη διενέργεια των εργασιών και συνεργάζεται με το Τμήμα Συντήρησης Οχημάτων για την καλύτερη αξιοποίηση των τεχνικών μέσων που διαθέτει ο Δήμος. (ι) Καταρτίζει και μεριμνά για την εφαρμογή προγραμμάτων εκπαίδευσης του προσωπικού της Διεύθυνσης. (ια) Μεριμνά για τη σύσταση και την εύρυθμη λειτουργία των αποκεντρωμένων Τμημάτων ή Γραφείων Καθαριότητας και Ανακύκλωσης σε δημοτικές ενότητες του Δήμου. (ιβ) Παρέχει γραμματειακή υποστήριξη προς τη Διεύθυνση Καθαριότητας και Ανακύκλωσης και τα Τμήματά της (τήρηση πρωτοκόλλου, διεκπεραίωση και αρχειοθέτηση αλληλογραφίας, θέματα προσωπικού κλπ). (β) Αρμοδιότητες Τμήματος Καθαρισμού Κοινοχρήστων Χώρων και Ειδικών Συνεργείων 1) Διαμορφώνει τα αναλυτικά περιοδικά προγράμματα και συγκροτεί τα συνεργεία για τον καθαρισμό των οδών και των λοιπών κοινοχρήστων χώρων του Δήμου και τη συγκέντρωση των απορριμμάτων σε χώρους μεταφόρτωσης. 2) Διενεργεί με τα κατάλληλα συνεργεία και τεχνικά μέσα το έργο του καθαρισμού των οδών και των λοιπών κοινοχρήστων χώρων του Δήμου και της συγκέντρωσης των απορριμμάτων σε χώρους μεταφόρτωσης. 3) Μεριμνά για τον σωστό χειρισμό και την διατήρηση σε καλή κατάσταση των τεχνικών μέσων που χρησιμοποιούν τα συνεργεία καθαριότητας του Τμήματος. 4) Συγκροτεί ειδικά συνεργεία και διενεργεί παρεμφερείς εργασίες όπως η περισυλλογή ογκωδών αντικειμένων,ο καθαρισμός από παράνομες αφίσες και διαφημίσεις, ο καθαρισμός εγκαταλελειμμένων οικιών κλπ. 62

64 5) Καταγράφει και συγκεντρώνει καθημερινά στοιχεία για την εκτέλεση των προγραμμάτων καθαριότητας του Τμήματος. (γ) Αρμοδιότητες Τμήματος Διαχείρισης και Συντήρησης Οχημάτων 1) Διαχειρίζεται το στόλο των οχημάτων του Δήμου (απορριμματοφόρα, διάφορα αυτοκινούμενα μηχανήματα, φορτηγά και επιβατηγά οχήματα) μεριμνώντας για τη στελέχωσή τους, την ασφάλισή τους και τον εφοδιασμό με όλα τα σχετικά με την κίνηση έγγραφα. 2) Παρακολουθεί και εποπτεύει την κίνηση των οχημάτων του Δήμου, την κατανάλωση καυσίμων και την ανάγκη περιοδικής προληπτικής τους συντήρησης. 3) Διερευνά τις συνθήκες τυχόν ατυχημάτων και μεριμνά για την αποκατάσταση βλαβών και αποτελεσμάτων ατυχημάτων. 4) Σχεδιάζει και εφαρμόζει τα προγράμματα προληπτικής συντήρησης των κάθε είδους οχημάτων και κινητών μηχανημάτων του Δήμου. 5) Μεριμνά για την αποκατάσταση κάθε είδους βλαβών και την επισκευή των οχημάτων και κινητών μηχανημάτων του Δήμου. 6) Τηρεί την φυσική αποθήκη ανταλλακτικών και λοιπών υλικών που είναι αναγκαία για τη συντήρηση και την αποκατάσταση βλαβών των οχημάτων και κινητών μηχανημάτων του Δήμου. 7) Συγκεντρώνει, τηρεί και επεξεργάζεται στοιχεία από την εκτέλεση των λειτουργιών συντήρησης και αποκατάστασης βλαβών των οχημάτων του Δήμου και διαμορφώνει και παρακολουθεί σχετικούς δείκτες αποδοτικότητας. Προσωπικό Η Διεύθυνση Καθαριότητας και Ανακύκλωσης αυτή τη στιγμή απασχολεί 82 άτομα μόνιμο προσωπικό και αορίστου χρόνου και οργανώνεται με βάση τις οικείες οργανικές διατάξεις σε μία Διεύθυνση και Τρία Τμήματα. Η οργάνωση και η τοποθέτηση του υπηρετούντος προσωπικού της υπηρεσίας, συνοπτικά είναι η ακόλουθη: Προσωπικό που υπάγεται απευθείας στη Διεύθυνση: 1. Διευθυντής: 1 Κλάδου ΤΕ Διοικητικού Λογιστικού 2. Δύο υπάλληλοι που εκτελούν την διοικητική υποστήριξη του συνόλου της Διεύθυνσης: 1 ΔΕ Διοικητικού και κλάδου 1 ΤΕ9 Γεωπόνων Φυτικής Παραγωγής Τμήμα Αποκομιδής Απορριμμάτων και Ανακυκλώσιμων Υλικών 1. Προϊστάμενος:1 Κλάδου ΔΕ 2 Εποπτών Καθαριότητας 2. Οδηγοί: Χειριστές: 4 63

65 4. Εργάτες: 29 Τμήμα Καθαρισμού Κοινοχρήστων Χώρων και Ειδικών Συνεργείων 1. Προϊστάμενος: 1 Κλάδου ΠΕ Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης 2. Μηχανικοί: 1 Κλάδου ΤΕ Μηχανολόγων Μηχανικών 3. Χειριστές: 1 4. Επιστάτης Καθαριότητας: 1 5. Εργάτες Καθαριότητας- Οδοκαθαριστές: 11 Τμήμα Διαχείρισης και Συντήρησης Οχημάτων 1. Προϊστάμενος: 1 Κλάδου ΔΕ1 Διοικητικού 2. Μηχανικοί: 1 Κλάδου ΠΕ Μηχανολόγων Μηχανικών 3. Μηχανικοί Οχημάτων: 3 Το παραπάνω προσωπικό απασχολείται σε πλήθος επιπλέον εργασιών με βάση αποφάσεις των συλλογικών οργάνων διοίκησης και εσωτερικών διαδικασιών και καθημερινά οργανώνεται σε δομικές μονάδες για να εκτελέσει το έργο που απαιτείται. Τέτοιες δομικές μονάδες είναι τα γραφεία που έχουν σταθερή δομή και τα συνεργεία, αυτοκίνητα και δρομολόγια που έχουν σαν σκοπό την εκτέλεση του καθημερινού έργου της Υπηρεσίας και έχουν να κάνουν με τη διαθεσιμότητα του μηχανολογικού εξοπλισμού και την ανάγκη εκτέλεσης συγκεκριμένων εργασιών. Ένα παράδειγμα δομής είναι αυτό που παρουσιάζεται στο στιγμιότυπο που παρουσιάζει το διάγραμμα οργάνωσης της Υπηρεσίας. Το παραπάνω προσωπικό δεν επαρκεί για την εκτέλεση των καθημερινών εργασιών και για το λόγο αυτό η υπηρεσία στελεχώνεται με προσωπικό που εργάζεται με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου καθώς και προσωπικό που εργάζεται στα πλαίσια της κοινωφελούς εργασίας που υλοποιεί ο ΟΑΕΔ. Οι δύο τελευταίες κατηγορίες προσωπικού παρουσιάζουν μεταβολή ως προς τον αριθμό των απασχολούμενων εργαζομένων. 64

66 65