Υποδοµές Χωρικών εδοµένων: Κατευθυντήριες Γραµµές ράσης

Transcript

1 GINIE: ίκτυο Γεωγραφικής Πληροφορίας στην Ευρώπη IST Υποδοµές Χωρικών εδοµένων: Κατευθυντήριες Γραµµές ράσης D 5.3.2(a) Συντονιστής Προγράµµατος: Πανεπιστήµιο Sheffield - USFD Εταίροι: Ανοιχτή Κοινοπραξία (Ευρώπης) Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών Open GIS Consortium (Europe) -OGCE Ευρωπαϊκός Οργανισµός (Οµπρέλα) για τη Γεωγραφική Πληροφορία (European Umbrella Organisation for Geographic Information-EUROGI) Κοινό Ερευνητικό Κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Joint Research Centre of the European Commission- JRC)

2 Ιστορικό Γίνεται όλο και περισσότερο αποδεκτό ότι, µερικές από τις κύριες προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας, όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η αυξηµένη ασφάλεια, οι καλύτερες µεταφορές, η κοινωνικά δίκαιη ανάπτυξη και οι βελτιωµένες υπηρεσίες προς τους πολίτες αφ ενός µεν απαιτούν από αυτούς που λαµβάνουν τις αποφάσεις να εντοπίζουν που η ανάγκη είναι πιο πιεστική, και αφ ετέρου απαιτούν µέσα για την αποτελεσµατική στόχευση της παρέµβασης, τον έλεγχο των αποτελεσµάτων και την εκτίµηση των συνεπειών. Για όλες αυτές τις εργασίες, η γεωγραφική πληροφορία είναι ιδιαίτερα σηµαντική. Τέτοια πληροφορία πρέπει όχι µόνο να υπάρχει, αλλά να µπορεί εύκολα να εντοπισθεί ποιος την έχει, αν είναι κατάλληλη για τη συγκεκριµένη χρήση, πώς µπορεί να γίνει προσβάσιµη και εάν µπορεί να συνδυαστεί µε άλλη πληροφορία. Είναι συνεπώς απαραίτητο να δηµιουργηθεί, ένα πλαίσιο πολιτικών, θεσµικών ρυθµίσεων, τεχνολογιών, δεδοµένων και ανθρώπινου δυναµικού, που να καθιστά δυνατή τη διανοµή και αποτελεσµατική χρήση της γεωγραφικής πληροφορίας. Στον όρο Υποδοµή Χωρικών εδοµένων (ΥΧ ) περικλείεται ένα τέτοιο πλαίσιο. Η σηµασία µίας ΥΧ για σωστή διακυβέρνηση, οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη οδήγησε τις περισσότερες χώρες στον κόσµο να εµπλακούν στη διαδικασία ανάπτυξης τέτοιων υποδοµών. Μία έρευνα 1 που ολοκληρώθηκε το εκέµβριο του 2001 δείχνει ότι 120 από τα 192 κράτη στον κόσµο, ασχολούνται µε την εθνική τους υποδοµή χωρικών δεδοµένων, µισά από τα οποία έχουν ήδη δηµιουργήσει καταλόγους από πηγές βασικών δεδοµένων που µπορούν να αναζητηθούν στο ιαδίκτυο. Παρόλο που φαίνεται καθαρά µια µεγάλη διαφοροποίηση στην έκταση και την ποιότητα τέτοιων εγχειρηµάτων, η διαπίστωση αυτή φανερώνει ότι οι ΥΧ δεν αποτελούν µια πολυτέλεια των πλούσιων κρατών, αλλά µια συνειδητή αναπτυξιακή στρατηγική, τόσο στις αναπτυγµένες όσο και στις αναπτυσσόµενες χώρες. Στην Ευρώπη, οι περισσότερες χώρες βρίσκονται στη διαδικασία ανάπτυξης ΥΧ σε εθνικό και /ή περιφερειακό / τοπικό επίπεδο. Υπάρχουν παγκόσµιας κλίµακας παραδείγµατα καλής εφαρµογής, παράλληλα µε πολύ ανοµοιογενείς εξελίξεις ανάπτυξης που µόλις πρόσφατα έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν κάποια ορατή πρόοδο. Αυτές οι διακυµάνσεις οφείλονται εν µέρει στη θεσµική και πολιτισµική ανοµοιογένεια της Ευρώπης, αλλά επίσης και στο διαφορετικό επίπεδο ενηµέρωσης και πολιτικής υποστήριξης που παρατηρείται την Ευρώπη. Καθώς η Ευρώπη παίρνει µια όλο και πιο ολοκληρωµένη οικονοµικά και κοινωνικά µορφή, δηµιουργείται µία αυξανόµενη αντίληψη ότι κάποιες διαδικασίες που απευθύνονται σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο, όπως οι περιβαλλοντικές µεταβολές, η ασφάλεια, οι µεταφορές και η κοινωνική συνοχή, απαιτούν Πανευρωπαϊκά πλαίσια χωρικών δεδοµένων µε τουλάχιστον κάποιον ελάχιστο κοινό παρονοµαστή για όλες τις χώρες. Έχοντας αυτά υπόψη, έχει πρόσφατα αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, µία σηµαντική πρωτοβουλία για την ανάπτυξη Υποδοµής Χωρικής Πληροφορίας στην Ευρώπη (INfrastructure for SPatial InfoRmation in Europe -INSPIRE). Το όραµα µιας τέτοιας πρωτοβουλίας, που είναι το πρώτο βήµα προς µια Ευρωπαϊκή ΥΧ, είναι: Τα δεδοµένα να συλλέγονται άπαξ και να τηρούνται εκεί όπου αυτό να µπορεί να γίνεται πιο αποτελεσµατικά Να είναι δυνατός ο συνδυασµός σε ενιαίο σύνολο, χωρικής πληροφορίας προερχόµενης από διαφορετικές πηγές της Ευρώπης και η κατανοµή της σε πολλούς χρήστες και περιοχές εφαρµογής. 1 Crompvoets J. and Bregt A World Status of National Spatial Data Clearinghouses.

3 Να είναι δυνατόν η πληροφορία που συλλέγεται σε ένα επίπεδο να µπορεί να διατεθεί µεταξύ διαφορετικών επιπέδων π.χ. λεπτοµερής για έρευνες αντίστοιχου επιπέδου ή σε γενικότερο επίπεδο για στρατηγικούς σκοπούς. Η Γεωγραφική Πληροφορία, που απαιτείται για τη σωστή διακυβέρνηση σε κάθε επίπεδο πρέπει να υπάρχει και να είναι ευρέως διαθέσιµη υπό συνθήκες που δεν εµποδίζουν την εκτεταµένη χρήση της. Πρέπει να είναι εύκολο να βρεθεί ποια γεωγραφική πληροφορία είναι διαθέσιµη, ποια µπορεί να ικανοποιήσει συγκεκριµένες ανάγκες και υπό ποιες συνθήκες µπορεί να αποκτηθεί και να χρησιµοποιηθεί. Τα Γεωγραφικά δεδοµένα πρέπει να είναι ευκολονόητα και να ερµηνεύονται στο κατάλληλο πλαίσιο, και να επιλέγονται µε τρόπο φιλικό προς το χρήστη µέσω της χρήσης απεικονιστικών εργαλείων. Ενώ το INSPIRE στοχεύει στην ανάπτυξη ενός θεσµικού πλαισίου, που να υποστηρίζει τη δηµιουργία µίας Ευρωπαϊκής ΥΧ ξεκινώντας από προτεραιότητες στον περιβαλλοντικό τοµέα, είναι σαφώς σηµαντικό να αποτιµηθεί ο βαθµός προόδου των ΥΧ στην Ευρώπη και να εντοπισθούν θέµατα κλειδιά, στα οποία να απευθυνθούµε, ώστε να εξασφαλίσουµε τη συµπληρωµατικότητα µεταξύ Ευρωπαϊκής και εθνικής / περιφερειακής ανάπτυξης. Για το σκοπό αυτό, το GINIE 2 συγκάλεσε µία συνάντηση ειδικών στον τοµέα των ΥΧ, που προέρχονται από 13 Ευρωπαϊκές χώρες και τις Ηνωµένες Πολιτείες. Η συνάντηση πραγµατοποιήθηκε στο Κοινό Ερευνητικό Κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Joint Research Centre of the European Commission) στην Ispra της Ιταλίας µεταξύ 6-8 Μαΐου Μία µελέτη που αξιολογεί τις εµπειρίες των µεµονωµένων κρατών που αντιπροσωπεύθηκαν στη συνάντηση είναι διαθέσιµη από το ικτυακό τόπο του GINIE ( Στη συνέχεια συνοψίζονται τα βασικά συµπεράσµατα και οι κατευθυντήριες γραµµές. Σύνοψη των Συµπερασµάτων Ποια είναι τα χαρακτηριστικά µίας επιτυχηµένης ΥΧ ; Μία ΥΧ είναι επιτυχηµένη όταν: Αναπτύσσεται, χρησιµοποιείται και τηρείται από διάφορες υπηρεσίες, υπεύθυνες για πηγές βασικών δεδοµένων, συµπεριλαµβανοµένων των κοινωνικόοικονοµικών και περιβαλλοντικών δεδοµένων, των δεδοµένων γης και ιδιοκτησίας καθώς και των δεδοµένων αναφοράς (π.χ. διευθύνσεις, διοικητικά όρια, φυσικές υποδοµές και τοπογραφικά χαρακτηριστικά). Είναι έτοιµη να ανταποκριθεί σε πραγµατικές ανάγκες, ιδιαίτερα σε επείγουσες καταστάσεις όπως είναι οι φυσικές καταστροφές ή αυτές που έχουν προκληθεί από ανθρώπινη ενέργεια, Το πλαίσιο δεδοµένων της, σύµφωνα µε τις κοινές προδιαγραφές, τηρείται ενήµερο και είναι εύκολα προσπελάσιµο, Είναι πολύ-επίπεδη από τοπικό σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, Υπάρχει λειτουργική οµοιογένεια στο πλαίσιο των διαφόρων επιπέδων δικαιοδοσίας. Υπάρχει σαφής αρµοδιότητα στη διαχείριση του πλαισίου. Υποστηρίζει επαρκή οικονοµική δραστηριότητα που δικαιολογεί την ύπαρξή της. 2 Το GINIE είναι ένα πρόγραµµα που χρηµατοδοτείται από το Πρόγραµµα Τεχνολογιών της Κοινωνίας της Πληροφορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε σκοπό την ανάπτυξη µιας ενιαίας Στρατηγικής ΓΠ σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Εταίροι του προγράµµατος είναι το EUROGI, το OGCE, το Κοινό Ερευνητικό Κέντρο και το Πανεπιστήµιο του Sheffield.

4 Πολιτική Υποστήριξη Εάν τα χαρακτηριστικά που τονίσθηκαν παραπάνω είναι αυτά µίας πλήρως λειτουργικής ΥΧ, οι εµπειρίες των ΥΧ που εξετάσθηκαν στη συνάντηση έδειξαν ότι, οι πιο επιτυχηµένες ΥΧ, πιο συγκεκριµένα εκείνες που προσεγγίζουν περισσότερο τα χαρακτηριστικά αυτά, έχαιραν ταυτόχρονα του ανώτατου και πλέον σταθερού επιπέδου πολιτικής υποστήριξης στην πορεία ανάπτυξής τους. Αντίθετα, οι εµπειρίες που είναι χωρικά πιο ανοµοιογενείς και πιο µονοθεµατικές σε περιεχόµενο, τείνουν να έχουν αναπτυχθεί σε ένα περιβάλλον περιορισµένης πολιτικής υποστήριξης. Αυτό βέβαια δεν δηµιουργεί έκπληξη αλλά είναι σηµαντικό να επιβεβαιώνεται από ένα ευρύ φάσµα εθνικών και διεθνών εµπειριών, µερικές από τις οποίες έχουν στο ιστορικό τους περισσότερα από 10 χρόνια ανάπτυξης. Αξίζει να υπογραµµίσουµε δύο απόψεις: 1. Η πολιτική υποστήριξη σε ανώτατο επίπεδο είναι σηµαντική. Αυτό συµβαίνει γιατί: Το µεγαλύτερο µέρος της γεωγραφικής πληροφορίας συλλέγεται, τηρείται και χρησιµοποιείται από οργανισµούς του δηµόσιου τοµέα, οι οποίοι εξαρτώνται από κυβερνητικές πολιτικές που συνδέονται µε οργανωτικές προτεραιότητες, χρηµατοδοτήσεις και ρυθµιστικούς µηχανισµούς. Η γεωγραφική πληροφορία είναι ένα ακριβό αγαθό, καθώς υποστηρίζει ένα µεγάλο αριθµό κρατικών υπηρεσιών προς τον πολίτη. Αποτελεί συνεπώς µία περιοχή έντασης ανάµεσα σε πολιτικές που στοχεύουν στη µεγιστοποίηση των κρατικών εσόδων και σε άλλες όπως η ηλεκτρονική διακυβέρνηση που στοχεύει στη µεγιστοποίηση των ωφελειών για τους πολίτες. Εποµένως, για την επίλυση αυτών των διαφορών, απαιτείται πολιτική υποστήριξη. Οι ΥΧ δεν αφορούν κατά κύριο λόγο την τεχνολογία, αλλά την ανάπτυξη ενός σαφούς πλαισίου συµφωνιών µεταξύ κυβερνητικών υπηρεσιών και µεταξύ κυβέρνησης, ιδιωτικού τοµέα και πολιτών, για τους όρους µέσω των οποίων η χρήση της πληροφορίας του δηµόσιου τοµέα, συµπεριλαµβανοµένης και της γεωγραφικής πληροφορίας µπορεί να µεγιστοποιηθεί προς όφελος όλων. Οι συµφωνίες αυτές απαιτούν συχνά παρακολούθηση και πολιτική υποστήριξη σε ανώτατο επίπεδο. Οι κυβερνήσεις, συνεπώς, διαδραµατίζουν έναν απόλυτα κρίσιµο ρόλο στην ανάπτυξη των ΥΧ και της Κοινωνίας της Πληροφορίας, γιατί συνιστούν ταυτόχρονα παραγωγούς και χρήστες δεδοµένων, διαµορφωτές πολιτικής και ρυθµιστές που παρέχουν καθοδήγηση σε βασικούς οργανισµούς του δηµόσιου τοµέα. 2. Η Πολιτική υποστήριξη πρέπει να είναι συνεχής στο χρόνο. Από την ίδια τη φύση τους, οι πολιτικές προτεραιότητες µπορούν να αλλάξουν εξαιτίας εξωτερικών συγκυριών, διοικητικών αλλαγών, ή ακόµα και από απλή αλλαγή προσώπων σε θέσεις κλειδιά. Η εµπειρία µερικών από τις πιο καλά αναπτυγµένες ΥΧ στον κόσµο δείχνει ότι ακόµα και µετά από πολλά χρόνια επιτυχούς ανάπτυξης παραµένουν ευαίσθητες σε αλλαγές σε θέµατα οργανωτικών προτεραιοτήτων και πολιτικής ηγεσίας. Με τις παραπάνω σκέψεις, είναι σαφές ότι µία από τις απόλυτες προτεραιότητες για την ανάπτυξη µίας ΥΧ είναι η διαρκής προσπάθεια για τη συγκέντρωση και τη διατήρηση υποστήριξης ανάµεσα σε αυτούς που λαµβάνουν πολιτικές αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα. Η πολιτική υποστήριξη είναι αναγκαία προκειµένου να στηριχθεί και να διαδοθεί το όραµα, να καθιερωθεί το νοµικό πλαίσιο και να κατανεµηθούν πόροι ώστε να υπάρξουν αποτελέσµατα.

5 Αυτό απαιτεί την προβολή των ωφελειών των ΥΧ κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής τους, χωρίς ποτέ να θεωρείται η στήριξή δεδοµένη. Προβολή των ωφελειών Μία ΥΧ µπορεί και πρέπει να αναπτυχθεί σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, Ευρωπαϊκό και παγκόσµιο επίπεδο. Συνεπώς, υπάρχει η ανάγκη να απευθυνθούµε σε πολιτικούς και λήπτες αποφάσεων σε κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα και να προβάλουµε τα οφέλη από την ύπαρξη µίας ΥΧ. Τα οφέλη πρέπει να απευθύνονται σε τοµείς µε αυξηµένη πολιτική προτεραιότητα, όπως είναι η µείωση της εγκληµατικότητας, η υγεία, η εκπαίδευση, ο χωρικός σχεδιασµός, η προστασία του περιβάλλοντος και η διαχείριση καταστροφών. Πρέπει κανείς να προβάλει πώς θα υποστηριχθεί η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και η γενικότερη οικονοµική ανάπτυξη, πως θα µειωθούν τα διπλά αρχεία και οι απώλειες πόρων καθώς και πως θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα µέσω της ανάπτυξης νέων βιοµηχανιών υπηρεσιών χωρικής αναφοράς. Για την προβολή τέτοιων ωφελειών, είναι δυνατό στην αρχή να χρησιµοποιηθούν παραδείγµατα και περιπτώσεις από άλλα µέρη του κόσµου, κατάλληλα προσαρµοσµένα στις τοπικές ανάγκες, και καθώς η τοπική ΥΧ θα αναπτύσσεται είναι σηµαντικό το ενδιαφέρον να επικεντρωθεί σε εφαρµογές που µπορούν να προσφέρουν γρήγορες νίκες, παρά να περνά πολύς χρόνος προτού φανεί κάποια απόδοση. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, υπάρχει ένας αριθµός στρατηγικών περιοχών που µπορούν να προσφέρουν καλά παραδείγµατα για τα οφέλη µίας ΥΧ, ή αντίθετα για το αντίτιµο της έλλειψής της. Αυτοί περιλαµβάνουν διαχείριση καταστροφών (για παράδειγµα η έκρηξη στην Τουλούζη ή το Τσερνοµπίλ), περιβαλλοντική διαχείριση (οδηγία πλαίσιο για τους υδάτινους πόρους, πληµµύρες στην Ιταλία και κατά µήκος της λεκάνης του Ρήνου), και µεταφορές (συνέπειες από φραγµένες σήραγγες στις Άλπεις). Ένα από τα πιο σηµαντικά µηνύµατα από τις πλέον επιτυχηµένες εµπειρίες ΥΧ είναι η ανάγκη διαχείρισης των προσδοκιών. Η ανάπτυξη µιας ΥΧ απαιτεί επίσης εκπαίδευση και αλλαγή στη νοοτροπία των φορέων. Αυτά είναι συνήθως µακροχρόνιες διαδικασίες για πολλούς οργανισµούς του δηµόσιου τοµέα που αντιµετωπίζουν δυσκολία να προσαρµοσθούν γρήγορα σε αλλαγές. Για την αντιµετώπιση ορισµένων προκλήσεων, απαιτείται η οριζόντια συνεργασία µεταξύ τµηµάτων και υπηρεσιών, µε µεγαλύτερη ευαισθησία στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του πελάτη και χρησιµοποιώντας την πληροφορία πιο αποτελεσµατικά, όσο και την ικανότητα «απελευθέρωσης» της πληροφορίας. Η προβολή των ωφελειών πρέπει να είναι πραγµατική και να µη βασίζεται σε υπερβολική δηµοσιότητα. Συντονισµός Ο συντονισµός είναι από τους βασικούς τοµείς στην ανάπτυξη µιας ΥΧ όπως δείχνει η ανάλυση των εµπειριών των χωρών. Οι χώρες µε τις περισσότερο αναπτυγµένες εθνικές ΥΧ, όπως οι Ηνωµένες Πολιτείες και οι Σκανδιναβικές χώρες, χαρακτηρίζονται όλες από ισχυρά πλαίσια συντονισµού πολλαπλών υπηρεσιών. Χώρες µε λιγότερο αναπτυγµένες εθνικές ΥΧ όπως η Ισπανία, το Βέλγιο και η Αυστρία έχουν επίσης τον πλέον ασθενή συντονισµό σε εθνικό επίπεδο. Από την άλλη µεριά, οι χώρες αυτές έχουν εξαίρετα παραδείγµατα περιφερειακών ΥΧ, γιατί σε αυτό το επίπεδο έχουν αναπτύξει καλούς συντονιστικούς µηχανισµούς. Συνεπώς ο συντονισµός είναι καθοριστικός. Οι ρόλοι του συντονιστικού οργάνου είναι πολλαπλοί και περιλαµβάνουν: Ηγεσία, Μεσολάβηση σε αντιπαραθέσεις µεταξύ υπηρεσιών,

6 ιατήρηση της πολιτικής υποστήριξης, Προβολή των ωφελειών σε πολλαπλούς αποδέκτες, Παροχή τεχνικής καθοδήγησης και εφαρµογή κοινών προτύπων, Ενίσχυση της ενηµέρωσης και διάχυσης των αποτελεσµάτων. Επιπλέον ο συντονισµός µπορεί να παίξει έναν πολύ χρήσιµο ρόλο στον εντοπισµό κενών ή ασυµβατοτήτων στο νοµικό και οργανωτικό πλαίσιο και να προτείνει επανορθωτικές δράσεις προς την κυβέρνηση. Το κατά πόσον όλες αυτές οι δραστηριότητες επιτελούνται από έναν ή περισσότερους οργανισµούς, για παράδειγµα έναν να εστιάζει στην οργανωτική εφαρµογή και έναν άλλο περισσότερο σε στρατηγικά και νοµικά θέµατα, θα εξαρτηθεί από τις συνθήκες. Ωστόσο δεν υπάρχει καµία αµφιβολία ότι όλες αυτές οι δραστηριότητες είναι αναγκαίες. Αυτή η κεντρική δραστηριότητα για την ύπαρξη µιας ΥΧ δεν χρειάζεται να είναι ακριβή ή να δηµιουργεί µεγάλη γραφειοκρατία. Παίρνοντας σαν παράδειγµα τις Ηνωµένες Πολιτείες, η Οµοσπονδιακή Επιτροπή Γεωγραφικών εδοµένων (FGDC) που συντονίζει την εθνική ΥΧ εκτελεί όλες τις παραπάνω λειτουργίες µε ένα προσωπικό 15 ατόµων και µε προϋπολογισµό 3,6 εκατοµµύρια δολάρια το χρόνο, από τα οποία τα µισά περίπου δαπανώνται ως κεφάλαιο εκκίνησης για τη δηµιουργία µεταδεδοµένων και σχετικών υπηρεσιών και πυλών σε οµοσπονδιακό, πολιτειακό και τοπικό επίπεδο. Συνεπώς αυτό δεν αποτελεί µία µεγάλη δοµή ή προϋπολογισµό, αλλά ένα πολύ επιτυχηµένο µοντέλο επένδυσης υψηλής ανταποδοτικότητας. Υπάρχουν τρία ακόµα µαθήµατα από την εµπειρία των Ηνωµένων Πολιτειών που σχετίζονται ιδιαίτερα µε την Ευρώπη: Ακόµη και όταν η πολιτική υποστήριξη προέρχεται από το ανώτατο δυνατό επίπεδο, χωρίς ισχυρό συντονισµό οι κεντροµόλες δυνάµεις κάθε υπηρεσίας τραβώντας προς τη δική τους κατεύθυνση θα υπονόµευαν την ΥΧ. Ποτέ µην υποτιµάτε τη «γραφειοκρατία»! Ο συντονισµός χρειάζεται το δικό του προϋπολογισµό για να είναι αποτελεσµατικός. Όπως και σε κάθε σύνθετο έργο, πρέπει κι εδώ να υπάρχει µεγάλη σκέψη και µετρηµένη δράση, πιο συγκεκριµένα διατηρείστε και προωθείστε το όραµα αλλά υλοποιείστε κατά φάσεις. Υλοποίηση κατά φάσεις Οι εµπειρίες της υλοποίησης ΥΧ στην Ευρώπη δείχνουν καθαρά ότι διαφορετικά µοντέλα και προσεγγίσεις προκύπτουν ως αποτέλεσµα των διαφορετικών πολιτισµικών και θεσµικών συνθηκών. Μερικές χώρες δαπανούν περισσότερο χρόνο στο στάδιο του σχεδιασµού, αναπτύσσοντας ένα συνεκτικό εννοιολογικό µοντέλο της ΥΧ και των συνιστωσών της προτού ξεκινήσουν τη φάση της εφαρµογής, ενώ άλλες είναι πιο πρακτικές και ξεκινούν µε ό,τι είναι ήδη διαθέσιµο και αναπτύσσουν καθώς προχωρούν. Ένα µοντέλο δεν ταιριάζει σε όλους. Εστιάζοντας στην προσπάθεια ανάπτυξης µιας Ευρωπαϊκής ΥΧ, µία υλοποίηση κατά φάσεις που οικοδοµεί και στηρίζει τις υπάρχουσες εθνικές και περιφερειακές ΥΧ είναι σηµαντική. Συνεργασία και συµπληρωµατικότητα αποτελούν θεµελιώδεις αρχές. Ταυτόχρονα είναι φανερό ότι δεν υπάρχουν εθνικές ΥΧ σε κάθε χώρα. Συνεπώς απαιτείται κάποια νοµική υποστήριξη ώστε οι χώρες µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναπτύξουν µία βασική ΥΧ, ενώ η αρµοδιότητα ρύθµισης των λεπτοµερειών θα αναληφθεί σε εθνικό επίπεδο. Για να υποστηριχθεί η ανάπτυξη εθνικών και περιφερειακών ΥΧ και η διαλειτουργικότητά τους σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, υπάρχει ανάγκη υποστήριξης των οργανωτικών και θεσµικών

7 θεµάτων, προώθησης των διεθνών προτύπων και βέλτιστης πρακτικής καθώς και παροχής τεχνικού συντονισµού και υποστήριξης. Ο συντονισµός και η υποστήριξη θα πρέπει να περιλαµβάνουν την ανάπτυξη Ευρωπαϊκών προδιαγραφών για το περιεχόµενο των δεδοµένων βασισµένων στα ήδη υπάρχοντα, ελαχιστοποιώντας παράλληλα την επίδραση στις εθνικές βάσεις δεδοµένων. Επιπρόσθετα σε αυτή τη βασική εργασία, υπάρχει επίσης ανάγκη να εναρµονισθούν τα επίπεδα των δεδοµένων και να επιτευχθεί µία ενιαία συνεκτική πληροφορία. Το µέγεθος της εργασίας που απαιτείται θα διαφοροποιηθεί ανάλογα µε τα επίπεδα και το βαθµό συµφωνίας που θα επιτευχθεί στην αλυσίδα παραγωγής για κοινούς ορισµούς και πρότυπα. Ωστόσο, οι υπάρχουσες εµπειρίες στην Ευρώπη σχετικά µε την ανάπτυξη ενιαίων βάσεων δεδοµένων εδαφοκάλυψης, χρήσεων γης, µετεωρολογικής πληροφορίας, τοπογραφίας και διοικητικών ορίων δείχνουν ότι, απαιτείται σηµαντική εργασία εναρµόνισης και ότι, κάθε θεµατικό επίπεδο πρέπει να αναλαµβάνεται από ειδικό οργανισµό. Συνεπώς, η υλοποίηση µιας Ευρωπαϊκής ΥΧ πρέπει να λάβει υπόψη της µια σειρά από θέµατα που περιλαµβάνουν: Τον εντοπισµό και την επιλογή του ποιος θα είναι υπεύθυνος για την εναρµόνιση των επιπέδων δεδοµένων, Το συντονισµό αυτών των οργανισµών από κοινού µε τους συντονιστές της ΕΥΧ και τις υπάρχουσες Ευρωπαϊκές υπηρεσίες, Πώς αυτή η εργασία θα χρηµατοδοτηθεί, Τις σχέσεις µεταξύ αρχικών και εναρµονισµένων δεδοµένων, θέµατα της IPR και πρόσβασης. Κατά τη δηµιουργία εθνικής και Ευρωπαϊκής ΥΧ, η υλοποίηση κατά φάσεις απαιτείται και από την κορυφή προς τη βάση (πλαίσια στρατηγικών, συντονισµός), αλλά και από τη βάση προς τα πάνω, συνδυάζοντας τα ήδη υπάρχοντα. Είναι σηµαντικό, οι υπηρεσίες που υλοποιούνται να συνεργάζονται σε κάθε επίπεδο επίτευξης, δηλαδή να είναι διαλειτουργικές. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο (αλλά αυτό ισχύει εξίσου και σε άλλα επίπεδα) µία ΓεωΠύλη είναι σηµαντική για λόγους επίδειξης αλλά και επίσης για να επιτρέπει την απεικόνιση, την επεξεργασία και την πρόσβαση σε δεδοµένα. Αυτή η υπηρεσία πρέπει να βασίζεται σε σαφείς ανάγκες χρηστών, να είναι πολυ-γλωσσική ώστε να λειτουργεί ως ένα Ευρωπαϊκό σηµείο εισόδου στις διαθέσιµες υπηρεσίες και να παρέχει συνδέσµους προς εθνικές πύλες βασισµένες σε πρωτόκολλα υπηρεσιών. Για να γίνει αυτό, πρέπει να επεκταθούν οι υπάρχοντες κατάλογοι των διαφόρων χωρών, µε την ανάπτυξη λογισµικού διασύνδεσης (Interface). Η αξία µιας τέτοιας ΓεωΠύλης έγκειται στο ότι µπορεί να προβάλει τα επιτεύγµατα της απεικόνισης και πρόσβασης σε δεδοµένα του δηµόσιου τοµέα, να παρέχει υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες χρηστών και να εντοπίζει περιοχές προτεραιότητας που χρήζουν βελτίωσης ή κάλυψης των κενών. Επίσης έχει την επικοινωνιακή αξία ότι κάτι όντως συµβαίνει και δίνει το µέτρο της προόδου της ανάπτυξης της ΥΧ µέσω δεικτών όπως ο αριθµός των υπηρεσιών και των διαθέσιµων καταλόγων και η µέτρηση της ανταπόκρισης των χρηστών. Σύνοψη των Κατευθυντηρίων Γραµµών Για τη συµβολή στην ανάπτυξη και την υλοποίηση µίας Ευρωπαϊκής Υποδοµής Χωρικών εδοµένων (ΥΧ ), και την υποστήριξη της πρωτοβουλίας INSPIRE που στοχεύει στην ανάπτυξη ενός νοµικού πλαισίου για µία Ευρωπαϊκή ΥΧ, η οµάδα ειδικών που συγκάλεσε το GINIE δίνει τις παρακάτω κατευθυντήριες γραµµές:

8 1. Πολιτική βιωσιµότητα Συνιστάται η ενθάρρυνση των πολιτικών, ώστε να αναλάβουν ενεργό ρόλο σε όλες τις επιτροπές που εµπλέκονται στη δηµιουργία και την καθοδήγηση της ανάπτυξης ΥΧ, σε περιφερειακό, εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. 2. Οικονοµική βιωσιµότητα Για να δοθεί η εναρκτήρια ώθηση στη δηµιουργία µίας Ευρωπαϊκής ΥΧ, συνιστάται η οικονοµική υποστήριξη να προέρχεται αρχικά από τις εθνικές κυβερνήσεις µέσω της γενικής φορολόγησης. Αυτές οι επενδύσεις πρέπει να θεωρούνται ως ένα αναπόσπαστο κοµµάτι των προγραµµάτων e-europe και e-government γιατί η ΥΧ υποστηρίζει τον εκσυγχρονισµό της διακυβέρνησης, και την αυξηµένη πρόσβαση στην Πληροφορία του ηµόσιου Τοµέα. Μόλις στηθεί η αρχική υποδοµή, πρέπει να εξασφαλισθεί η µακροχρόνια οικονοµική σταθερότητά της. Αυτό µπορεί να απαιτήσει ένα συνδυασµό δηµόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων και τελών χρηστών ανάλογα µε τον επιδιωκόµενο βαθµό µεγιστοποίησης της χρήσης της. 3. Νοµικό πλαίσιο Προτείνεται να συσταθεί ένα κοινό νοµικό πλαίσιο που να στηρίζει την ανάπτυξη µιας ΕΥΧ. Για το πλαίσιο αυτό απαιτείται: από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι οι αρχές της Ευρωπαϊκής ΥΧ θα πρέπει να τηρούνται από όλα τα προγράµµατα που χρηµατοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, πιο συγκεκριµένα, η ανάπτυξη των δεδοµένων και των προδιαγραφών τεχνολογίας πρέπει να εξετάζεται παράλληλα, ώστε να είναι δυνατή η παροχή συγκεκριµένης υπηρεσίας, από τα Κράτη Μέλη, η δηµιουργία µίας βασικής ΥΧ µε καθορισµένες υπηρεσίες προτεραιότητας (π.χ. Υπηρεσίες Καταλόγων) βασισµένες στις υπάρχουσες υπηρεσίες ή δηµιουργώντας τες εκεί όπου δεν είναι διαθέσιµες. 4. Συντονισµός Προτείνεται να δηµιουργηθεί ένα συντονιστικό πλαίσιο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο που να διασφαλίζει ότι η Ευρωπαϊκή ΥΧ θα γίνει πραγµατικότητα. Ένα τέτοιο πλαίσιο θα πρέπει να περιλαµβάνει: Λειτουργικό συντονισµό: Για τον καθορισµό Ευρωπαϊκών προδιαγραφών κοινού περιεχοµένου και κωδικοποίησης, και την παροχή τεχνικών συµβουλών, υποστήριξης και παρακολούθησης της τεχνολογίας. Για την προώθηση διεθνών προτύπων διαλειτουργικότητας. Για το συντονισµό των δραστηριοτήτων των οργανισµών που έχουν επωµισθεί την εναρµόνιση των θεµατικών δεδοµένων. Για τη διαχείριση µίας Ευρωπαϊκής ΓεωΠύλης. Στρατηγικό συντονισµό: Για την υποστήριξη της ανάπτυξης Εθνικών ΥΧ µέσω θεσµοθετηµένων αναπτυξιακών µηχανισµών, και συγκριτικών µελετών µε κοινές µεθοδολογίες εθνικών εµπειριών και νοµικά πλαίσια που σχετίζονται µε τη Γεωγραφική Πληροφορία και την ΥΧ. Για να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές και οι δράσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο συµβαδίζουν µε την ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής ΥΧ (παρακολούθηση πολιτικής). Για τη συνεργασία µεταξύ εθνικών οργανισµών µε σκοπό την αύξηση της ενηµέρωσης σε πολιτικό επίπεδο µέσω της διάχυσης περιπτώσεων χρήσης και πιλοτικών προγραµµάτων που έχουν άµεση σχέση µε τις κορυφαίες πολιτικές προτεραιότητες όπως το περιβάλλον και η ηλεκτρονική διακυβέρνηση.

9 Επιπλέον, προτείνεται ότι, κάθε µία από αυτές τις δύο συντονιστικές λειτουργίες να υποστηρίζεται από έναν σαφώς καθορισµένο πολυετή προϋπολογισµό. 5. Υλοποίηση κατά φάσεις Προτείνεται, η ανάπτυξη µιας ΥΧ, να υιοθετήσει την κατά φάσεις υλοποίηση σε συνεργατική βάση, πιο συγκεκριµένα στις εθνικές και περιφερειακές ενέργειες που έχουν ήδη αναληφθεί. Για να προωθηθεί το συνολικό όραµα σε µία βιώσιµη και κατά φάσεις προσέγγιση συνιστώνται ειδικότερα τα ακόλουθα: Να ιδρυθεί µία πολύγλωσση ΓεωΠύλη για λόγους προβολής και για να αξιολογηθεί η επιτυχία της ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής ΥΧ. Μία τέτοια πύλη πρέπει να συνδυάζεται µε υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης µε χωρική υποστήριξη παρά να παρέχει µεµονωµένες υπηρεσίες ΓΠ. Να γίνει έγκαιρος εντοπισµός των υποψηφίων υπηρεσιών και δυνατοτήτων, ώστε να δηµιουργηθεί µια βασική ΕΥΧ. Να ιδρυθεί γρήγορα µία τεχνική επιτροπή-πυρήνας σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα καθορίσει Ευρωπαϊκές προδιαγραφές, και θα παρέχει τον τεχνικό συντονισµό της Ευρωπαϊκής ΥΧ. Να ιδρυθεί το οργανωτικό και οικονοµικό πλαίσιο για την εναρµόνιση των επιπέδων δεδοµένων σε συνεννόηση µε τις υπάρχουσες Ευρωπαϊκές Υπηρεσίες και οργανισµούς και την τεχνική επιτροπή-πυρήνα της Ευρωπαϊκής ΥΧ. Τα µέτρα προώθησης της δυναµικής του έργου να εστιάζονται στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις, στην οικονοµική αλυσίδα των υπηρεσιών τους που διασφαλίζουν την υλοποίηση σε τοπικό επίπεδο, και στην τοπική κυβέρνηση.