ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 655 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 767/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), τη χρήση δακτυλικών αποτυπωμάτων στα εξωτερικά σύνορα και τη χρήση βιομετρικών στοιχείων στο πλαίσιο της διαδικασίας αίτησης θεώρησης/αξιολόγηση REFIT {SWD(2016) 327 final} {SWD(2016) 328 final} EL EL

2 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 767/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), τη χρήση δακτυλικών αποτυπωμάτων στα εξωτερικά σύνορα και τη χρήση βιομετρικών στοιχείων στο πλαίσιο της διαδικασίας αίτησης θεώρησης/αξιολόγηση REFIT 2

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. Το VIS και ο ρόλος του στη διευκόλυνση της ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των κρατών μελών Κατά την προοδευτική εγκαθίδρυση ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να εξασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των ατόμων και υψηλό επίπεδο ασφάλειας. Στο πλαίσιο αυτό, δόθηκε προτεραιότητα στην ανάπτυξη και δημιουργία του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS), ώστε να ανταλλάσσονται τα δεδομένα για τις θεωρήσεις μεταξύ των κρατών μελών 1. Για τη δημιουργία του VIS εγκρίθηκε ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο: η απόφαση 2004/512/ΕΚ του Συμβουλίου, της 8ης Ιουνίου 2004, καθιέρωσε το VIS ως σύστημα για την ανταλλαγή δεδομένων για τις θεωρήσεις μεταξύ των κρατών μελών ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 767/2008, της 9ης Ιουλίου 2008, καθόρισε τον σκοπό, τα λειτουργικά χαρακτηριστικά και τις αρμοδιότητες του VIS, και καθόρισε τις προϋποθέσεις και διαδικασίες για την ανταλλαγή δεδομένων για τις θεωρήσεις μεταξύ των κρατών μελών, ώστε να διευκολυνθεί η εξέταση των αιτήσεων θεώρησης και η λήψη σχετικών αποφάσεων ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 810/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (Κώδικας Θεωρήσεων), της 13ης Ιουλίου 2009, καθόρισε τους κανόνες για την καταχώριση των βιομετρικών αναγνωριστικών στοιχείων στο VIS. Το VIS έχει, επίσης, επιφορτιστεί με τον στόχο της συμβολής στην εσωτερική ασφάλεια και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Η απόφαση 2008/633/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 23ης Ιουνίου 2008, συνακόλουθα, καθόρισε τις προϋποθέσεις με τις οποίες οι εντεταλμένες αρχές των κρατών μελών και η Ευρωπόλ μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στο VIS για τους σκοπούς της πρόληψης, εξιχνίασης και διερεύνησης τρομοκρατικών πράξεων και άλλων σοβαρών αξιόποινων πράξεων. Το VIS έχει καθοριστική σημασία προκειμένου: 1) να βελτιώνεται η εφαρμογή της κοινής πολιτικής θεωρήσεων, η προξενική συνεργασία και η διαβούλευση μεταξύ των κεντρικών αρχών για να προλαμβάνονται οι απειλές κατά της εσωτερικής ασφάλειας, καθώς επίσης και η άγρα θεωρήσεων» 2) να διευκολύνεται η καταπολέμηση της απάτης και οι έλεγχοι στα εξωτερικά σημεία συνοριακής διέλευσης και στην επικράτεια των κρατών μελών 3) να διευκολύνεται η αναγνώριση και η επιστροφή των παράνομων μεταναστών 4) να διευκολύνεται η εφαρμογή του κανονισμού του Δουβλίνου Στο παρόν έγγραφο, ως «κράτη μέλη» νοούνται τα κράτη μέλη της Σένγκεν, δηλαδή, τα κράτη μέλη της ΕΕ που είναι μέλη του χώρου Σένγκεν, καθώς και οι συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 604/2013, που αντικαθιστά τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 343/2003, ΕΕ L 50 της , σ. 1. 3

4 Το VIS συμβάλλει, συγκεκριμένα, στη διαφύλαξη της εσωτερικής ασφάλειας των κρατών μελών και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας 3 με τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο αξιολογούνται οι αιτήσεις για τη χορήγηση θεωρήσεων. Αυτό περιλαμβάνει τη βελτίωση των διαβουλεύσεων μεταξύ των κεντρικών αρχών και τη βελτίωση του ελέγχου και της ταυτοποίησης των αιτούντων θεώρηση στα προξενεία και στα συνοριακά σημεία διέλευσης. Η διαφύλαξη της εσωτερικής ασφάλειας των κρατών μελών και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας αποτελούν γενικό στόχο και βασικό κριτήριο για την κοινή πολιτική θεωρήσεων. Το VIS συμβάλλει, επίσης, στην καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης 4 και είναι επωφελές για τους καλόπιστους ταξιδιώτες βελτιώνοντας και διευκολύνοντας τις διαδικασίες έκδοσης θεωρήσεων και ελέγχων. Το VIS αναπτύχθηκε σταδιακά σε όλα τα προξενεία των κρατών μελών, σε όλον τον κόσμο, κατά την περίοδο μεταξύ Οκτωβρίου 2011 και Φεβρουαρίου Περίπου 16 εκατομμύρια θεωρήσεις Σένγκεν χορηγούνται κάθε έτος από τα 26 κράτη μέλη και τις συνδεδεμένες χώρες Σένγκεν. Μέχρι το τέλος του Μαρτίου 2016, είχαν εισαχθεί στο VIS δεδομένα για σχεδόν 23 εκατομμύρια αιτήσεις χορήγησης θεώρησης και 18,8 εκατομμύρια δακτυλικά αποτυπώματα. Το σύστημα έχει υπερβεί το όριο του 1 εκατομμυρίου πράξεων ανά ημέρα και των πράξεων ανά ώρα. Η παραγωγική του ικανότητα ανέρχεται σε πράξεις ανά ώρα, ενώ μπορεί να αποθηκεύει και να επεξεργάζεται 60 εκατομμύρια τεμάχια δεδομένων των αιτήσεων θεώρησης Αξιολόγηση και παρακολούθηση Το νομικό πλαίσιο του VIS προέβλεψε αξιολόγηση της εφαρμογής του κανονισμού VIS 5 και της ιδρυτικής απόφασης VIS 6, καθώς και της χρήσης τους για την πρόσβαση των αρχών επιβολής του νόμου (ΑΕΝ) βάσει της απόφασης VIS-ΑΕΝ 7 και τη χρήση βιομετρικών στοιχείων στη διαδικασία της αίτησης θεώρησης βάσει του κώδικα θεωρήσεων 8. Στη βάση αυτή, και λαμβάνοντας υπόψη και τις γενικές αρχές και τα κριτήρια για την αξιολόγηση των μέσων πολιτικής της ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT), η Επιτροπή Πρβλ. συμπεράσματα του Συμβουλίου της , σημείο 1(ζ) του Παραρτήματος. Πρβλ. τα άρθρα 5 παράγραφος 1 στοιχείο ε) και το άρθρο 15 της σύμβασης Σένγκεν. Κανονισμός (ΕΚ) 767/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Ιουλίου 2008, για το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS) και την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ κρατών μελών για τις θεωρήσεις μικρής διάρκειας (κανονισμός VIS) (ΕΕ L 218 της , σ. 60). Απόφαση του Συμβουλίου 512/2004 σχετικά με το σύστημα πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS) ΕΕ L 213, , σ.5. Απόφαση 2008/633/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 23ης Ιουνίου 2008, σχετικά με την πρόσβαση στο Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS) των εντεταλμένων αρχών των κρατών μελών καθώς και της Ευρωπόλ, προς αναζήτηση δεδομένων για την πρόληψη, εξακρίβωση και διερεύνηση τρομοκρατικών πράξεων και άλλων σοβαρών αξιόποινων πράξεων (ΕΕ L 218 της , σ. 129). Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 810/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, για τη θέσπιση κοινοτικού κώδικα θεωρήσεων (ΕΕ L 243 της , σ.1). 4

5 δρομολόγησε το 2015 την πρώτη αξιολόγηση του συστήματος από την έναρξη της λειτουργίας του (2011) και εξέτασε κυρίως: τις επιδόσεις του VIS ως συστήματος τον τρόπο με τον οποίο έχει εφαρμοστεί στην πράξη τον βαθμό στον οποίο έχει επιτύχει τους στόχους της πολιτικής του αν ανταποκρίνεται στον επιδιωκόμενο σκοπό, όσον αφορά: την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα, τη συνάφεια, τη συνοχή και την προστιθέμενη αξία της για την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ. Η έκθεση (και η αξιολόγηση που τη στηρίζει), επίσης: αξιολογεί κατά πόσον το σύστημα επιτυγχάνει τους στόχους του με λογικό κόστος εξετάζει τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί σε σχέση με τους στόχους εξετάζει την εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου από τα κράτη μέλη. Η αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Διάφορα εργαλεία συλλογής δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν για να συγκεντρωθούν πληροφορίες από ευρύ φάσμα ενδιαφερομένων, στα οποία περιλαμβάνονταν: η εκτεταμένη εξέταση εγγράφων μια έρευνα της ΕΕ εστάλη στα κράτη μέλη, στην οποία απάντησαν 19 κράτη μέλη 9, και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τη λειτουργική διαχείριση πληροφοριακών συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (eu-lisa) ανάδραση από τις συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου του Οργανισμού eu- LISA και της συμβουλευτικής ομάδας VIS, τις αρμόδιες ομάδες εργασίας του Συμβουλίου (την ομάδα εργασίας «Θεωρήσεις», Φίλοι του VIS, το δίκτυο VISION), τις αξιολογήσεις Σένγκεν των κρατών μελών και την τοπική συνεργασία Σένγκεν μεταξύ των προξενείων των κρατών μελών σε όλο τον κόσμο. Οι γνώμες των υπηκόων τρίτων χωρών και των κυβερνήσεων των χωρών που υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης λήφθηκαν υπόψη μέσω της εμπειρίας τόσο των κρατών μελών όσο και της Επιτροπής από την ανάπτυξη και την εφαρμογή του VIS σε παγκόσμιο επίπεδο. Η παρούσα έκθεση βασίζεται, επίσης, στη μελέτη 10 που εκπόνησε το Κοινό Κέντρο Ερευνών σχετικά με την αναγνώριση των δακτυλικών αποτυπωμάτων παιδιών. Ενώ η παρούσα αξιολόγηση βασίστηκε στα τέσσερα έτη λειτουργίας του VIS, λήφθηκε υπόψη το γεγονός ότι η ανάπτυξη του VIS σε παγκόσμιο επίπεδο ήταν σταδιακή, το οποίο σημαίνει, για παράδειγμα, ότι ποσοστό 50 % και πλέον του όγκου των συναλλαγών VIS προέρχεται από περιοχές στις οποίες το VIS αναπτύχθηκε μόνο 3-4 μήνες πριν από το τέλος 9 Αυστρία, Βέλγιο, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ισλανδία, Κάτω Χώρες, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακία, Σουηδία και Τσεχική Δημοκρατία. 10 JRC-IPSC «Αναγνώριση δακτυλικών αποτυπωμάτων παιδιών» (έκθεση EUR EN). 5

6 της αξιολόγησης, και, ως εκ τούτου, μόνο περιορισμένα δεδομένα και περιορισμένη παρακολούθηση ήταν διαθέσιμα από τις περιοχές αυτές κατά τον χρόνο διεξαγωγής της αξιολόγησης. Αν και το γεγονός αυτό μπορεί να θεωρηθεί περιοριστικός παράγοντας, τα διαθέσιμα δεδομένα και τα στοιχεία που συλλέχθηκαν κατέστησαν δυνατή την εξαγωγή μιας σειράς συμπερασμάτων όσον αφορά τις βασικές πτυχές του VIS και τα ερωτήματα της αξιολόγησης. Εκτός από την παρουσίαση των βασικών πορισμάτων της αξιολόγησης και των απόψεων της Επιτροπής, στην παρούσα έκθεση παρουσιάζονται και ορισμένες συστάσεις για τα επόμενα βήματα. 2. ΚΥΡΙΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Συνολικά, από τα πορίσματα της αξιολόγησης προκύπτει ότι η θέσπιση του VIS έχει οδηγήσει 1) στην απλούστευση και τη διευκόλυνση της διαδικασίας υποβολής αίτησης θεώρησης, με τη διασφάλιση ότι τα δεδομένα που συλλέγονται από όλα τα κράτη μέλη, αποθηκεύονται και ανταλλάσσονται μέσω ενός κοινού συστήματος, 2) στη μείωση του διοικητικού φόρτου των εθνικών διοικήσεων και 3) σε σαφείς, ομαλές και αποτελεσματικές διαδικασίες όσον αφορά τη διεκπεραίωση των αιτήσεων θεώρησης, τη διενέργεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα ή στο εθνικό έδαφος, τον εντοπισμό υπηκόων τρίτων χωρών για σκοπούς μετανάστευσης ή επιστροφής, ή την εξέταση των αιτήσεων ασύλου. Η συνολική αυτή εκτίμηση βασίζεται στην ανάλυση των κριτηρίων αξιολόγησης που ακολουθεί Υπήρξε το VIS αποτελεσματικό ως προς την επίτευξη των στόχων του; Η μεγάλη πλειονότητα των συμμετεχόντων κρατών μελών 11 κατέληξαν ότι η θέσπιση του VIS διευκόλυνε τη διαδικασία αιτήσεων θεώρησης, η οποία απλοποιήθηκε δημιουργώντας ένα κοινό σύστημα για την αποθήκευση και την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με τις αιτήσεις θεωρήσεων και τις σχετικές αποφάσεις. Από τα στατιστικά στοιχεία του οργανισμού EU-LISA προκύπτει ότι ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης της διαδικασίας εξέτασης από τη στιγμή που μια αίτηση θεώρησης γινόταν δεκτή μέχρι τη στιγμή που εκδιδόταν ήταν τέσσερις ημέρες, ενώ τα περισσότερα κράτη μέλη χρειάζονται περίπου πέντε ημέρες για την εξέταση μιας αίτησης. Η περίοδος αυτή είναι σημαντικά μικρότερη από το νόμιμο όριο των 15 εργάσιμων ημερών. Τα περισσότερα από τα συμμετέχοντα κράτη μέλη 12 επίσης συμφώνησαν ότι η θέσπιση του VIS διευκόλυνε την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των θεωρήσεων, αν και τα περισσότερα από αυτά 13 έκριναν δεν είχε καμία επίπτωση όσον αφορά την πρόληψη της απόπειρας των αιτούντων να παρακάμψουν τα κριτήρια για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης θεώρησής τους. Από την «ετήσια ανάλυση κινδύνου του Frontex 2016» προκύπτει ότι η θέσπιση ελέγχων VIS στα σύνορα τον Οκτώβριο του 2011 οδήγησε σε αύξηση των περιπτώσεων εντοπισμού από τα 19 κράτη μέλη που συνέβαλαν στην αξιολόγηση κράτη μέλη κράτη μέλη. 6

7 πλαστών θεωρήσεων στα σύνορα κατά την αμέσως επόμενη περίοδο (2012) και ότι μακροπρόθεσμα αποτέλεσε αποτρεπτικό παράγοντα για τη χρήση πλαστών θεωρήσεων εισόδου στο έδαφος της ΕΕ 14. Τα περισσότερα κράτη μέλη 15 που απάντησαν θεώρησαν ότι η θέσπιση του VIS διευκόλυνε τους ελέγχους στα εξωτερικά σημεία συνοριακής διέλευσης και στην επικράτεια των κρατών μελών. Σύμφωνα με τις εκθέσεις του οργανισμού eu-lisa με βάση τα αρχεία δεδομένων, από τις οποίες προκύπτει ότι επί του παρόντος χρειάζονται κατά μέσο όρο 1,36 δευτερόλεπτα για τη διενέργεια ενός πρωτοβάθμιου ελέγχου με τη χρήση δακτυλικών αποτυπωμάτων και 0,31 δευτερόλεπτα χωρίς δακτυλικά αποτυπώματα. Για τον έλεγχο δεύτερης γραμμής απαιτούνται κατά μέσο όρο 13,78 δευτερόλεπτα με τη χρήση δακτυλικών αποτυπωμάτων και 0,28 δευτερόλεπτα χωρίς δακτυλικά αποτυπώματα. Στην έκθεση σχετικά με την τεχνική πρόοδο όσον αφορά τη χρήση δακτυλικών αποτυπωμάτων στα σύνορα 16, διαπιστώθηκε ότι ο συνολικός αντίκτυπος στον χρόνο που χρειάζεται για τη συλλογή και επαλήθευση δακτυλικών αποτυπωμάτων είναι κατά μέσο όρο 26 δευτερόλεπτα στα εναέρια σύνορα και 44 δευτερόλεπτα στα θαλάσσια σύνορα. Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά τη σύντμηση του χρόνου που δαπανάται στους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα σε σύγκριση με την κατάσταση που επικρατούσε στο παρελθόν όταν αυτό γινόταν χειροκίνητα, καθώς και ότι έχει αυξηθεί η αξιοπιστία των ελέγχων αυτών χάρη στη χρήση βιομετρικών δεδομένων. Η μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών που απάντησαν 17 συμφώνησαν ότι η θέσπιση του VIS συνέβαλε στην ταυτοποίηση των προσώπων που δεν πληρούν, ή δεν πληρούν πλέον, τους όρους που διέπουν την είσοδο, την παραμονή ή τη διαμονή στην επικράτεια των κρατών μελών, κυρίως λόγω της ικανότητας σύγκρισης βιομετρικών στοιχείων. Πολλά κράτη μέλη που απάντησαν 18 θεωρούν επίσης ότι η θέσπιση του VIS έχει υποστηρίξει την εφαρμογή του κανονισμού του Δουβλίνου, συμβάλλοντας στον προσδιορισμό του κράτους μέλους που ήταν υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης ασύλου στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η θεώρηση είχε εκδοθεί από κράτος μέλος στον αιτούντα άσυλο. Τα στατιστικά στοιχεία ενισχύουν την άποψη ότι το VIS τυγχάνει καλής αποδοχής από τα κράτη μέλη ως μέσο απόδειξης στο πλαίσιο της διαδικασίας του Δουβλίνου: κατά την περίοδο μεταξύ Οκτωβρίου του 2011 και Νοεμβρίου του 2015, το VIS χρησιμοποιήθηκε για σκοπούς που αφορούν τη διαδικασία του Δουβλίνου από 12 κράτη μέλη του χώρου Σένγκεν, σε περίπου υποθέσεις και από 15 κράτη μέλη για την εξέταση περίπου 1,38 εκατομμυρίων υποθέσεων ασύλου. 14 Για λεπτομέρειες βλ. τμήμα 6.1.3, Διευκολύνοντας την καταπολέμηση της απάτης στο συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής κράτη μέλη. 16 Με βάση τις πληροφορίες που απέστειλαν εννέα κράτη μέλη κράτη μέλη κράτη μέλη. 7

8 Για σχεδόν τα μισά κράτη μέλη που απάντησαν η θέσπιση του VIS είχε θετικό αντίκτυπο στην πρόληψη των απειλών κατά της εσωτερικής ασφάλειας των κρατών μελών, ενώ μόνο δύο κράτη μέλη θεωρούν τον εν λόγω αντίκτυπο περιορισμένο. Η αντίληψη αυτή ενισχύεται από τα στατιστικά στοιχεία, από τα οποία προκύπτει μάλλον περιορισμένη χρήση του VIS για την εσωτερική ασφάλεια, εν μέρει λόγω της πρόσφατης χρήσης του VIS για αυτόν τον σκοπό 19. Η περιορισμένη χρήση μπορεί να είναι τόσο η αιτία όσο και το αποτέλεσμα της αντίληψης για τον περιορισμένο θετικό αντίκτυπο του VIS στην πρόληψη των απειλών κατά της εσωτερικής ασφάλειας Έχει επιτύχει το VIS τους στόχους του με αποτελεσματικό τρόπο; Το κόστος για τη δημιουργία του VIS ήταν σχεδόν 151 εκατομμύρια EUR για μια περίοδο έξι ετών (2005 ως 2011). Επιπλέον, τα κράτη μέλη πραγματοποίησαν δαπάνες που κυμαίνονταν από 1-2 εκατ. EUR ως 30 εκατ. ΕUR για να δημιουργήσουν τα δικά τους εθνικά συστήματα, οι οποίες ανήλθαν συνολικά σε περίπου 600 εκατ. EUR 20, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών συντήρησης για τα πρώτα έτη. Οι δαπάνες των κρατών μελών εξαρτήθηκαν από το προξενικό τους δίκτυο και το είδος του εξοπλισμού που χρησιμοποιήθηκε. Η ποσοτικοποίηση των δαπανών που πραγματοποίησαν τα κράτη μέλη για να δημιουργήσουν τα εθνικά συστήματα αποτελεί σύνθετο θέμα κυρίως λόγω του τρόπου με τον οποίο τα συστήματα είναι οργανωμένα σε εθνικό επίπεδο. Τα περισσότερα από τα εθνικά συστήματα δεν δημιουργήθηκαν από το μηδέν, αντιθέτως τα υφιστάμενα συστήματα αναβαθμίστηκαν και προσαρμόστηκαν, προκειμένου να μπορούν να συνδεθούν με το VIS. Δεδομένου ότι ο έλεγχος και η εξακρίβωση της ταυτότητας υπηκόων τρίτων χωρών μετατέθηκε στο κεντρικό σύστημα για τις θεωρήσεις, το VIS συνέβαλε στην εφαρμογή συνεργειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο και περιόρισε τις δαπάνες σε εθνικό επίπεδο. Με το τέλος για μια θεώρηση Σένγκεν να έχει καθοριστεί στα 60 EUR ανά αίτηση και σχεδόν 23 εκατομμύρια αιτήσεις αποθηκευμένες, επί του παρόντος, στο VIS, πάνω από εκατομμύρια EUR εισπράχθηκαν από τα κράτη μέλη για τη διεκπεραίωση των συγκεκριμένων αιτήσεων. Παρόλα αυτά, τα εν λόγω έσοδα δεν καλύπτουν μόνον το κόστος δημιουργίας και λειτουργίας του VIS. Με δεδομένο το τεράστιο αρχικό κόστος της επένδυσης, το σχετικά χαμηλό κόστος της επακόλουθης συντήρησης, ακόμη και αν ληφθούν υπόψη όλες οι άλλες διοικητικές δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί από τα κράτη μέλη κατά την επεξεργασία των θεωρήσεων, το αρχικό κόστος δημιουργίας του συστήματος φαίνεται να έχει αποσβεστεί σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, τα κύρια οφέλη του συστήματος έχουν κοινωνική αξία και δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν ποσοτικά: 19 Η απόφαση 2008/633 τέθηκε σε εφαρμογή μόλις τον Σεπτέμβριο του 2013 και μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015 τα περισσότερα από τα 16 κράτη μέλη που είχαν κάνει χρήση του VIS για σκοπούς επιβολής του νόμου το είχαν πράξει για λίγους μήνες. 20 Για λεπτομέρειες βλ. τμήμα 6.2 «Απόδοση» στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής και το Τμήμα 3.5 του Παραρτήματος 2. 8

9 συμβάλλει στην ενίσχυση της κοινής πολιτικής για τις θεωρήσεις και της προξενικής συνεργασίας και παρέχει εύκολα διαθέσιμα και ασφαλή μέσα διαβούλευσης μεταξύ των κεντρικών αρχών θεωρήσεων καθιστά δυνατό τον εντοπισμό κάθε προσώπου που δεν πληροί, ή ενδέχεται να μην πληροί πλέον, τους όρους που διέπουν την είσοδο, την παραμονή ή τη διαμονή στο έδαφος των κρατών μελών διευκολύνει την εφαρμογή των κριτηρίων και των μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου και κατά την εξέταση της ίδιας της αίτησης ασύλου συμβάλλει στην πρόληψη, την εξακρίβωση και τη διερεύνηση σοβαρών ποινικών αδικημάτων Ήταν το VIS αποτελεσματικό ως προς την επίτευξη των στόχων του; Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι το VIS ανταποκρίνεται στις ανάγκες, τα προβλήματα και τα ζητήματα για τα οποία το σύστημα δημιουργήθηκε εξαρχής. Αυτό καθιστά το VIS ουσιώδες για την καλή λειτουργία της κοινής πολιτικής για τις θεωρήσεις και για τη στήριξη του κοινού χώρου ελεύθερης κυκλοφορίας. Έχει εισαγάγει αυξημένη διαφάνεια στη διαδικασία θεωρήσεων, ιδίως με τη σύνδεση αιτήσεων, και έχει οδηγήσει σε περισσότερο εναρμονισμένες διαδικασίες με την παροχή κινήτρων στα κράτη μέλη ως προς την αναζήτηση κοινής πρακτικής για την αξιολόγηση των αιτήσεων. Το σύστημα VIS έχει, επίσης, καταστήσει τόσο τη διαδικασία θεώρησης όσο και το τελικό αποτέλεσμά της, πιο προβλέψιμα για τους αιτούντες θεώρηση. Επιπλέον, το VIS έχει αποδειχθεί εργαλείο ουσιώδους σημασίας για τον εντοπισμό της υποκλοπής ταυτότητας και της άγρας θεωρήσεων μέσω της χρήσης βιομετρικών στοιχείων. Ο βιομετρικός έλεγχος θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της κοινής διαδικασίας εξακρίβωσης και ελέγχου στοιχείων ταυτότητας. Παρόλο που η αξιολόγηση εντόπισε τομείς που χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης, αυτοί είναι κυρίως τεχνικού χαρακτήρα και δεν συνεπάγονται την αναθεώρηση των αρχικών στόχων του VIS Το σύστημα VIS συνάδει με άλλες συναφείς διατάξεις της νομοθεσίας της ΕΕ; Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι υπάρχει υψηλό επίπεδο συνεκτικότητας μεταξύ του VIS και άλλων πολιτικών της ΕΕ, καθώς επίσης ότι η συνεκτικότητα μεταξύ του VIS και άλλων πολιτικών στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων της ΕΕ αυξάνεται. Υπάρχουν τέσσερις τομείς πολιτικής με τους οποίους το σύστημα VIS έχει ιδιαίτερα υψηλή συνάφεια: 9

10 - η πολιτική για τα σύνορα και τη μετανάστευση ενδεχομένως αποτελεί τον τομέα με τον πιο σημαντικό και θετικό αντίκτυπο. Το σύστημα VIS έχει διευκολύνει τους ελέγχους στα εξωτερικά σημεία συνοριακής διέλευσης και στο έδαφος των κρατών μελών και έχει συμβάλει στην ταυτοποίηση προσώπων που δεν πληρούν ή δεν πληρούν, πλέον, τους όρους που διέπουν την είσοδο, την παραμονή και τη διαμονή στο έδαφος των κρατών μελών - η πολιτική ασύλου το VIS υποστηρίζει την εφαρμογή του κανονισμού του Δουβλίνου παρέχοντας σαφή και αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τα κριτήρια θεώρησης, καθώς και άλλες χρήσιμες πληροφορίες, αναγκαίες κατά τη διαδικασία εξέτασης μιας αίτησης ασύλου για άτομο που έχει προηγουμένως εντοπιστεί στο σύστημα VIS - η πολιτική επιστροφής μολονότι η χρήση του VIS κατά τη διαδικασία επιστροφής έχει μέχρι στιγμής υπάρξει μάλλον περιορισμένη, οι πρόσφατες τάσεις υποδεικνύουν αυξανόμενη ανάγκη χρήσης του μέσου αυτού, το οποίο παρέχει αδιαμφισβήτητα αποδεικτικά στοιχεία ταυτότητας, τα οποία είναι αναγκαία στη διαδικασία επιστροφής - η πολιτική ασφάλειας επί του παρόντος, η πρόσβαση στο σύστημα VIS για σκοπούς επιβολής του νόμου με βάση την απόφαση VIS παραμένει αρκετά αποσπασματική στα κράτη μέλη. Ωστόσο, από το υψηλό επίπεδο ικανοποίησης και τα πραγματικά ή τα αναμενόμενα οφέλη μιας τέτοιας πρόσβασης προκύπτει ότι ο αριθμός των χρηστών και οι αιτήσεις θα αυξηθούν στο μέλλον. Το VIS είναι ένα από τα τρία βασικά κεντρικά συστήματα πληροφοριών της ΕΕ στον τομέα των εσωτερικών υποθέσεων, μαζί με: το Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν (SIS), το οποίο παρέχει ευρύ φάσμα καταχωρίσεων σχετικά με πρόσωπα και αντικείμενα και το σύστημα Eurodac, το οποίο περιέχει τα δεδομένα των δακτυλικών αποτυπωμάτων των αιτούντων άσυλο και των υπηκόων τρίτων χωρών που έχουν διέλθει παράτυπα τα εξωτερικά σύνορα. Αυτά τα τρία συστήματα λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς τα καθήκοντά τους σχετικά με τη διασφάλιση των εξωτερικών συνόρων και την υποστήριξη των εθνικών αρχών στην καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας Επίσης, το σύστημα αποτελεί σημαντικό εργαλείο που βοηθά τις αρμόδιες για το άσυλο αρχές να προσδιορίζουν το κράτος μέλος που είναι υπεύθυνο για την εξέταση της αίτησης ασύλου και στη συνέχεια για αυτή καθαυτή την εξέταση των αιτήσεων. Το VIS είναι επίσης σύμφωνο με τις πολιτικές της ΕΕ για το εμπόριο και τον τουρισμό, διότι κατά την αξιολόγηση δεν διαπιστώθηκε σημαντικός αντίκτυπος από τη θέσπιση του VIS στους εν λόγω τομείς, ούτε μείωση στον τουρισμό και τα επαγγελματικά ταξίδια στα κράτη μέλη. 10

11 2.5. Δημιουργεί το VIS προστιθέμενη αξία για την ΕΕ; Από την αξιολόγηση προέκυψε ότι το VIS αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για την εφαρμογή μιας ουσιαστικής και αποτελεσματικής κοινής πολιτικής θεωρήσεων και ότι συμβάλλει όλο και περισσότερο στην ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, στην καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης και στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και άλλων σοβαρών εγκλημάτων, δημιουργώντας κατά τον τρόπο αυτό περαιτέρω προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Ο ρόλος του VIS στο τρέχον πλαίσιο των εργαλείων ΤΠ για τα σύνορα σε επίπεδο ΕΕ ολοένα και αυξάνεται. Η πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής για ένα σύστημα εισόδου/εξόδου (ΣΕΕ) 21 θα έχει επίσης ως αποτέλεσμα σημαντικές τροποποιήσεις στον κανονισμό του VIS, ιδίως διασφαλίζοντας τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των δύο συστημάτων και μεταβάλλοντας τον τρόπο με τον οποίο διενεργούνται οι έλεγχοι μέσω του VIS στα σημεία διέλευσης των συνόρων. Αυτό θα καταστήσει δυνατή την άμεση διαβούλευση μεταξύ των δύο συστημάτων και προς τις δύο κατευθύνσεις (ΣΕΕ στο VIS και αντιστρόφως) στα σημεία διέλευσης των συνόρων και στα προξενεία. Η επιστροφή σε μια κατάσταση στην οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά εθνικά συστήματα για τη διασφάλιση της ασφάλειας των εξωτερικών συνόρων, την καταπολέμηση της απάτης όσον αφορά τις θεωρήσεις και την υποκλοπή ταυτότητας και, ως εκ τούτου, την παράτυπη μετανάστευση, ή για τη συμβολή στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και άλλων σοβαρών εγκλημάτων δεν αποτελεί επιλογή κατά την παρούσα χρονική στιγμή. 3. ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Στο πλαίσιο της παρούσας αξιολόγησης η Επιτροπή έχει εντοπίσει ορισμένους βασικούς τομείς στους οποίους πρέπει να αντιμετωπιστεί κάθε υφιστάμενο πρόβλημα, ώστε να εξασφαλιστεί ότι το VIS μπορεί να εκπληρώσει καλύτερα τους κύριους στόχους του Ποιότητα των δεδομένων Η ποιότητα των δεδομένων βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου των τομέων προτεραιότητας που εντοπίστηκαν από την αξιολόγηση. Τα προβλήματα με την ποιότητα των δεδομένων πηγάζουν κυρίως από την ανεπαρκή εφαρμογή των νομικών διατάξεων, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις η νομοθεσία δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στις ποιοτικές ανάγκες που απαιτούνται για την αποτελεσματική χρήση του συστήματος. Προβλήματα ποιότητας έχουν διαπιστωθεί τόσο για τα αλφαριθμητικά όσο και για τα βιομετρικά δεδομένα. Στα συνήθη προβλήματα περιλαμβάνονται: η σύγχυση μεταξύ των διαφόρων λόγων απαλλαγής από την υποχρέωση παροχής δακτυλικών αποτυπωμάτων 21 Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εισόδου-εξόδου (ΣΕΕ) για την καταχώριση δεδομένων εισόδου-εξόδου, καθώς και άρνησης εισόδου, υπηκόων τρίτων χωρών που διέρχονται τα εξωτερικά σύνορα των κρατών της μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τον καθορισμό των όρων πρόσβασης στο ΣΕΕ για σκοπούς επιβολής του νόμου και για την τροποποίηση του κανονισμού (EΚ) αριθ. 767/2008 και του κανονισμού (EΕ) αριθ. 1077/2011, COM(2016) 194 final. 11

12 η σύγχυση σχετικά με τη διάκριση μεταξύ της περίπτωσης κατά την οποία η λήψη βιομετρικών στοιχείων δεν είναι υποχρεωτική για νομικούς λόγους (αν για παράδειγμα ο αιτών είναι αρχηγός κράτους ή κυβέρνησης ή παιδί ηλικίας κάτω των 12 ετών) και της περίπτωσης κατά την οποία υπάρχει σωματική αδυναμία να ληφθούν δακτυλικά αποτυπώματα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, θα πρέπει, επίσης, να γίνεται περαιτέρω διάκριση μεταξύ προσωρινής και μόνιμης αδυναμίας. Όσον αφορά τα αλφαριθμητικά δεδομένα, παρά το γεγονός ότι τα κράτη μέλη υπέχουν σαφή νομική υποχρέωση να εισάγουν όλα τα δεδομένα από την αίτηση θεώρησης στο σύστημα VIS, εξακολουθούν να μην εφαρμόζουν πλήρως την υποχρέωση αυτή. Η εισαγωγή του δικτύου επικοινωνίας ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του VIS και η οργανική του σύνδεση με το σύστημα VIS θα σημαίνει ότι οι μελλοντικές διαβουλεύσεις μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του VIS δεν θα είναι δυνατές, αν τα διαθέσιμα στοιχεία δεν έχουν εναρμονιστεί πλήρως με τις απαιτήσεις της εκάστοτε διαβούλευσης. Η σημασία της ορθής σύνδεσης των αιτήσεων του ίδιου προσώπου ή των προσώπων που ταξιδεύουν ως ομάδα, επισημάνθηκε επανειλημμένα καθόλη τη διάρκεια της αξιολόγησης. Μια εσφαλμένη σύνδεση θα μπορούσε να επιφέρει σοβαρές συνέπειες ως προς την ικανότητα παρακολούθησης του ιστορικού των αιτήσεων ενός ατόμου και, ως εκ τούτου, υπονομεύει τον σκοπό της καταχώρισης των δεδομένων στο VIS. Συνεπώς, η άμεση διόρθωση των εσφαλμένων συνδέσεων, όπου αυτές διαπιστώνονται, είναι υψίστης σημασίας. Στο μέλλον, όλα τα κράτη μέλη, πέρα από εκείνο που δημιούργησε μια σύνδεση, θα πρέπει να διαθέτουν τη δυνατότητα να διορθώνουν το σφάλμα και να μεταβάλλουν μια εσφαλμένη σύνδεση Υποβολή εκθέσεων για παρακολούθηση και στατιστικά στοιχεία. Η εύρεση ενημερωτικών και αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων υπήρξε ένα από τα κύρια εμπόδια που ανέκυψαν κατά τη συγκέντρωση πληροφοριών για την αξιολόγηση και τις άλλες διαδικασίες που τροφοδότησαν την παρούσα έκθεση. Χωρίς τεκμηριωμένα ποσοτικά αποδεικτικά στοιχεία, η Επιτροπή δεν θα είναι σε θέση να: παρακολουθεί σωστά τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη εφαρμόζουν το δίκαιο της ΕΕ (είτε κατά την αξιολόγηση μιας πολιτικής ή σε συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως η αξιολόγηση Σένγκεν) να αιτιολογεί τις εξελίξεις της πολιτικής. O ισχύων κανονισμός VIS αναθέτει το καθήκον της παραγωγής στατιστικών αποκλειστικά στα κράτη μέλη. Ωστόσο, σε ένα κεντρικό σύστημα όπως το VIS, η παραγωγή και συλλογή δεδομένων με ανομοιογενή τρόπο από 26 διαφορετικά κράτη είναι αναποτελεσματική και δημιουργεί περιττή διοικητική επιβάρυνση. Στην πράξη, τα περισσότερα από αυτά τα δεδομένα είναι εύκολα και αμέσως διαθέσιμα από το VIS και μπορούν εύκολα να συλλεχθούν, με ελάχιστη προσπάθεια και ανώνυμα, για διάφορους στατιστικούς σκοπούς ή για σκοπούς δοκιμών. 12

13 3.3. Η χρήση του VIS κατά τη συλλογή των δεδομένων Ενώ κατά την αξιολόγηση διαπιστώθηκε ότι το VIS διευκόλυνε σημαντικά την καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των θεωρήσεων, το σύστημα δεν σχεδιάστηκε για την πρόληψη της απάτης που αφορά πλαστά έγγραφα/πλαστά διαβατήρια που προσκομίζονται κατά τη διάρκεια της αίτησης για θεώρηση. Δεδομένου ότι η υποχρέωση ελέγχου των δακτυλικών αποτυπωμάτων των ταξιδιωτών καθιστά δυσχερέστερη τη διέλευση των συνόρων για τους απατεώνες που χρησιμοποιούν πλαστές αυτοκόλλητες θεωρήσεις, μια πιθανή αρνητική επίπτωση ενδέχεται να είναι η στροφή από τη χρήση των αυτοκόλλητων θεωρήσεων προς τη χρήση θεωρήσεων που έχουν ληφθεί βάσει ψευδών ισχυρισμών στα προξενεία (κατά τη στιγμή της υποβολής αίτησης θεώρησης). Αυτό, με τη σειρά του, θα οδηγούσε σε αύξηση της πιθανότητας απάτης που αφορά άλλα είδη εγγράφων (π.χ. τα ταξιδιωτικά έγγραφα) Προς αποφυγή αυτού του ενδεχόμενου, τα προξενεία πρέπει να επαληθεύουν την ταυτότητα του αιτούντος πριν από τη λήψη των δακτυλικών αποτυπωμάτων, με την κατάλληλη χρήση των υφιστάμενων μέτρων ανίχνευσης. Ο κώδικας θεωρήσεων προβλέπει ότι για 59 μήνες μετά την καταγραφή των δακτυλικών αποτυπωμάτων για την υποβολή αίτησης, αυτά τα δακτυλικά αποτυπώματα θα πρέπει να αντιγραφούν, όταν υποβληθούν μεταγενέστερες αιτήσεις. Αυτό σημαίνει ότι το πρόσωπο δεν χρειάζεται να παρίσταται αυτοπροσώπως ή να γίνει εκ νέου λήψη των δακτυλικών του αποτυπωμάτων Ωστόσο, η αξιολόγηση κατέδειξε ότι αυτό σπάνια συμβαίνει στην πράξη. Τα κράτη μέλη συχνά επαναλαμβάνουν τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων σε κάθε αίτηση είτε λόγω αμφιβολιών ως προς την ταυτότητα του προσώπου είτε επειδή το πρόσωπο δεν θυμάται αν έχουν ήδη προηγουμένως ληφθεί δακτυλικά αποτυπώματα ή πότε πραγματοποιήθηκε η λήψη Η χρήση του VIS στα εξωτερικά σύνορα Το VIS έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στην ενίσχυση και τη διευκόλυνση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα. Ειδικότερα, ο έλεγχος των δακτυλικών αποτυπωμάτων σε συνδυασμό με τον αριθμό θεώρησης συμβάλλει σημαντικά στην καταπολέμηση της απάτης στον τομέα των θεωρήσεων. Παρόλο που ο έλεγχος που διενεργεί το VIS με τον αριθμό θεώρησης σε συνδυασμό με τα δακτυλικά αποτυπώματα είναι υποχρεωτικός από τον Οκτώβριο του 2011, η εφαρμογή αυτής της υποχρέωσης εξακολουθεί να μην είναι ικανοποιητική και διαφέρει σημαντικά μεταξύ των κρατών μελών. Μπορεί να είναι αναμενόμενο ότι η σταδιακή εξάλειψη των θεωρήσεων που εκδίδονται χωρίς τη συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων (δηλαδή θεωρήσεις που έχουν εκδοθεί πριν από την εφαρμογή σε μια συγκεκριμένη περιοχή) θα οδηγήσει σε αύξηση των ελέγχων που διενεργούνται στο VIS στα εξωτερικά σύνορα και ιδίως των ελέγχων που κάνουν συνδυαστική χρήση του αριθμού θεώρησης και των δακτυλικών αποτυπωμάτων. 13

14 3.5. Η χρήση των δεδομένων για σκοπούς σχετικούς με το άσυλο Το VIS αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αιτήσεων ασύλου. Παρέχει πληροφορίες σχετικά με το αν έχει χορηγηθεί θεώρηση στον αιτούντα άσυλο και σχετικά με την ταυτότητα του αιτούντος άσυλο με ταχύ και αξιόπιστο τρόπο. Ως εκ τούτου, παρέχει στοιχεία για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο και διευκολύνει την «αναδοχή» με βάση το κριτήριο της «θεώρησης» βάσει του κανονισμού του Δουβλίνου. Όπως επιβεβαιώνεται από τα κράτη μέλη που έκαναν χρήση του VIS για σκοπούς σχετικούς με το άσυλο, το VIS μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για την υποστήριξη της εφαρμογής του κανονισμού του Δουβλίνου, αλλά και κατά την εξέταση των αιτήσεων ασύλου, ιδίως για την ταυτοποίηση των αιτούντων και τον καθορισμό της αξιοπιστίας τους. Ωστόσο, από την αξιολόγηση προέκυψε ότι μόνο λίγα κράτη μέλη χρησιμοποιούν το VIS για σκοπούς σχετικούς με το άσυλο Η χρήση των δεδομένων για σκοπούς επιβολής του νόμου Η πρόσβαση στο VIS για σκοπούς επιβολής του νόμου θεσπίστηκε πολύ πρόσφατα και, συνεπώς, τα αποτελέσματα της αξιολόγησης εξακολουθούν να είναι αποσπασματικά και ασαφή. Μόνο προκαταρκτικά διδάγματα μπορούν να αντληθούν από τα στοιχεία που παρέχονται από τα κράτη μέλη. Υπάρχει περιθώριο για αυξημένη χρήση του VIS στο πλαίσιο της επιβολής του νόμου, δεδομένου ότι το VIS συνολικά θεωρείται σαφώς ένα αποτελεσματικό και χρήσιμο εργαλείο για την πρόληψη, εξακρίβωση και διερεύνηση τρομοκρατικών πράξεων και άλλων σοβαρών αξιόποινων πράξεων. Το VIS ενδέχεται να παρέχει πολύτιμες πληροφορίες που μπορούν να συμβάλλουν στην ταυτοποίηση των υπόπτων ή των θυμάτων και να διευκολύνουν τις ποινικές έρευνες. Ωστόσο, η χρήση του VIS κατά την επιβολή του νόμου εξακολουθεί να είναι πολύ αποσπασματική σε όλα τα κράτη μέλη. Ειδικότερα, η δυνατότητα αναζήτησης βάσει δακτυλικών αποτυπωμάτων δεν έχει ακόμη χρησιμοποιηθεί. Κατά την αξιολόγηση δεν εντοπίστηκαν ειδικοί λόγοι για τη χαμηλή χρήση της πρόσβασης στο VIS για σκοπούς επιβολής του νόμου. Ωστόσο, οι υφιστάμενες ελλείψεις μπορούν να αποδοθούν στον σχετικά καινοφανή χαρακτήρα του συστήματος, στην έλλειψη ενημέρωσης των δυνητικών χρηστών, καθώς και σε τεχνικές και διοικητικές δυσκολίες Η προστασία των δεδομένων στο VIS Τα δικαιώματα των υποκειμένων των δεδομένων αποτελούν σημαντικό τμήμα της νομοθεσίας περί προστασίας των δεδομένων. Η διασφάλιση της δυνατότητας των υποκειμένων των δεδομένων να έχουν πρόσβαση, να διορθώνουν και να διαγράφουν τα 22 Το VIS χρησιμοποιήθηκε για σκοπούς σχετικούς με το άσυλο για τη διαδικασία του Δουβλίνου από 12 κράτη μέλη του Σένγκεν και για την εξέταση αίτησης ασύλου από 15 κράτη μέλη, αν και η συντριπτική πλειονότητα των αναζητήσεων διενεργήθηκε από τέσσερα κράτη μέλη μόνο. Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. το τμήμα του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής και το τμήμα 1.6 του παραρτήματος 2 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. 14

15 δεδομένα που τους αφορούν αυξάνει τη διαφάνεια της επεξεργασίας των δεδομένων τους, συμβάλλει στην αποκάλυψη της παράνομης επεξεργασίας και αυξάνει την ποιότητα των δεδομένων για τη σύννομη επεξεργασία. Οι προβληματισμοί αυτοί είναι ολοένα και σημαντικότεροι σε έναν τομέα όπως οι αιτήσεις θεώρησης, στον οποίο η συμμόρφωση με το νομικό πλαίσιο είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένων των αρνητικών συνεπειών που μπορεί εν προκειμένω να συνεπάγεται η παράνομη επεξεργασία. Ένα αξιοσημείωτο φαινόμενο που εντοπίστηκε κατά την αξιολόγηση ήταν η έλλειψη ή ο ελάχιστος αριθμός αιτήσεων από τα υποκείμενα των δεδομένων να ασκήσουν τα δικαιώματά τους για πρόσβαση, διόρθωση ή διαγραφή των προσωπικών τους δεδομένων, που αποθηκεύονται στο VIS. Το συγκεκριμένο πόρισμα θα μπορούσε να εξηγηθεί από την καλή απόδοση των κρατών μελών ως προς την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, θα μπορούσε επίσης, εν μέρει, να οφείλεται στα υποκείμενα των δεδομένων, τα οποία ενδέχεται να μη γνωρίζουν τα δικαιώματα προστασίας των δεδομένων τους ούτε να γνωρίζουν τον τρόπο άσκησής τους (π.χ. σε ποιόν θα πρέπει τα υποκείμενα των δεδομένων να απευθύνουν τις αιτήσεις τους). Οι επιτόπου επιθεωρήσεις από τον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων, προκειμένου να ελεγχθεί η νομιμότητα της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, και οι έλεγχοι ασφάλειας του κεντρικού συστήματος VIS δεν οδήγησαν στον εντοπισμό ζητημάτων όσον αφορά την προστασία των δεδομένων. Ο οργανισμός eu-lisa, στα σχεδόν τρία έτη λειτουργίας του, δεν έχει λάβει καμία καταγγελία που αφορά την προστασία των δεδομένων. 4. ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ 4.1. Βραχυπρόθεσμα/μεσοπρόθεσμα μέτρα Τα ζητήματα ποιότητας Προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα των δεδομένων σε ένα πρώιμο στάδιο της διαδικασίας για την αίτηση θεώρησης, θα μπορούσαν να θεσπιστούν δείκτες σχετικά με τα ποιοτικά ελαττώματα των δεδομένων και να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των αιτήσεων κατά την υποβολή τους. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να καταρτιστεί σύντομος κατάλογος δεικτών για κάθε αίτηση με επισήμανση της ανεπάρκειας σε ένα πεδίο (π.χ. ημερομηνία, όνομα, εσφαλμένο στοιχείο, κλπ.), προειδοποιώντας κάθε μελλοντικό χρήστη για την ύπαρξη δυνητικού ποιοτικού ελαττώματος. Θα πρέπει, επίσης, να εξεταστεί το ενδεχόμενο να ληφθούν κατάλληλα μέτρα, ώστε να διασφαλιστεί ότι η προηγούμενη διαβούλευση δεν τίθεται σε κίνδυνο εξαιτίας ελλειπουσών πληροφοριών στο VIS. Προς επίλυση του συγκεκριμένου ζητήματος, το VIS θα μπορούσε να προγραμματιστεί, ώστε να αρνείται να γίνει αίτημα για προηγούμενη διαβούλευση, μέχρι να συμπληρωθούν δεόντως στο σύστημα όλες οι κατάλληλες πληροφορίες που απαιτούνται από το άρθρο 9 του κανονισμού VIS. Επιπλέον, το σύστημα πρέπει να επιτρέπει την ταχεία και αδιαμφισβήτητη ταυτοποίηση των προσώπων των οποίων τα δακτυλικά αποτυπώματα λείπουν από το σύστημα και τον προσδιορισμό του σχετικού λόγου, προκειμένου να αποφεύγονται οι παρατεταμένες αναζητήσεις στα σημεία διέλευσης των συνόρων. 15

16 Όσον αφορά τα δακτυλικά αποτυπώματα το σύστημα πρέπει να είναι τεχνικώς προσαρμοσμένο, ώστε να μπορεί να γίνεται καλύτερη διάκριση μεταξύ των περιπτώσεων, στις οποίες δεν απαιτούνται δακτυλικά αποτυπώματα για νομικούς λόγους και των περιπτώσεων, στις οποίες υπάρχει εκ των πραγμάτων λόγος, για τον οποίο δεν μπορούν να παρασχεθούν. Αυτό θα ενισχύσει την ικανότητα του συστήματος να παρέχει σαφή δεδομένα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να ελεγχθεί ότι τα προξενεία εφαρμόζουν ορθά τις υποχρεώσεις σχετικά με τα δακτυλικά αποτυπώματα, καθώς και για τον προσδιορισμό των περιπτώσεων, στις οποίες η αίτηση θεώρησης ενός προσώπου απορρίφθηκε, επειδή υπήρχε εκ των πραγμάτων λόγος για τον οποίο το εν λόγω πρόσωπο δεν μπορούσε να παράσχει δακτυλικά αποτυπώματα Για την αντιμετώπιση των εμποδίων που αναφέρθηκαν κατά τη συλλογή βιομετρικών στοιχείων, ιδίως εκείνων που επηρεάζουν την ποιότητα των εικόνων προσώπων, και για να επιτραπούν στο μέλλον οι συνδυαστικές αναζητήσεις με χρήση εικόνων προσώπου, εναλλακτικά πρότυπα θα μπορούσαν να τεθούν σε λειτουργία, όπως η λήψη φωτογραφιών απευθείας κατά την υποβολή της αίτησης θεώρησης. Η κεντρική παρακολούθηση της ποιότητας των δεδομένων και ο προσδιορισμός, καθώς και η εφαρμογή κοινών λύσεων ως προς αυτή, θα διασφαλίσει την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών. Για τον λόγο αυτό, στο μέλλον, ο οργανισμός eu-lisa θα πρέπει να αναλάβει ρόλο στον συγκεκριμένο τομέα, συμπεριλαμβανομένης της αρμοδιότητας για την κατάρτιση εκθέσεων σχετικά με την ποιότητα των δεδομένων. Κεντρικές τεχνικές λύσεις για την προηγούμενη διαβούλευση και εκπροσώπηση Θα μπορούσε να προβλεφθεί κεντρική τεχνική λύση, η οποία θα εφαρμόζεται ομοιόμορφα από όλα τα κράτη μέλη τα οποία αφορά η προηγούμενη διαβούλευση, πιθανώς υπό μορφή πίνακα ταυτοποίησης των κρατών μελών παραληπτών. Η κεντρική τεχνική λύση θα δημιουργήσει συνέργειες, θα καταστήσει ευχερέστερη τη διατήρηση των σχετικών συστημάτων ΤΠ και θα διασφαλίσει ότι τα σχετικά δεδομένα είναι αποθηκευμένα στο VIS πριν από την έναρξη της διαβούλευσης. Μια κεντρική τεχνική λύση για τον προσδιορισμό των κρατών μελών τα οποία αφορά η εκ των υστέρων κοινοποίηση θα μπορούσε, επίσης, να εξετασθεί. Με τον τρόπο αυτό, τα σχετικά δεδομένα θα αποθηκεύονται στο σύστημα πριν από την αποστολή μιας κοινοποίησης. Τέλος, μια κεντρική τεχνική λύση στο VIS θα μπορούσε, επίσης, να εξεταστεί για το μητρώο της προξενικής εκπροσώπησης των κρατών μελών. Αυτό θα ωφελούσε τα κράτη μέλη, εξαλείφοντας την ανάγκη να περιλαμβάνονται οι τεχνικοί ορισμοί στις συμφωνίες εκπροσώπησης και καθιστώντας συνολικά ευκολότερη τη σύναψη νέων συμφωνιών. Θα ήταν, επίσης, επωφελές για τους αιτούντες, καθώς θα εξάλειφε την αβεβαιότητα ως προς τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η διαδικασία σε περίπτωση εκπροσώπησης. Ενσωμάτωση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου VIS στο σύστημα VIS 16

17 Προκειμένου να καταστούν οι ανταλλαγές μεταξύ του κεντρικού συστήματος και των εθνικών συστημάτων πιο συνεκτικές, ο μηχανισμός ηλεκτρονικού ταχυδρομείου VIS για διαβουλεύσεις θα πρέπει να ενσωματωθεί στην υποδομή του VIS. Ένα τέτοιο μέτρο θα διευκόλυνε, επίσης, την εκτέλεση των καθηκόντων των κρατών μελών, επειδή θα υπήρχαν λιγότερα συστήματα να διαχειρίζονται και να διατηρούν σε εθνικό επίπεδο. Το μέτρο αυτό θα μπορούσε να συνοδεύεται από εξέταση των αναγκαίων μηνυμάτων/ειδοποιήσεων (π.χ. προξενική συνεργασία, κοινοποιήσεις για την έκδοση θεώρησης VLTV 23 ), που θα διέρχονται από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο VIS. Πολλαπλή συλλογή δακτυλικών αποτυπωμάτων εντός 59 μηνών Μια πιθανή λύση για την αντιμετώπιση του τρέχοντος ζητήματος με τον κανόνα των 59 μηνών για την αντιγραφή δακτυλικών αποτυπωμάτων θα μπορούσε να είναι να υποχρεούται κάθε προξενείο να εκδίδει απόδειξη παραλαβής που πιστοποιεί ότι έχει συλλέξει τα δακτυλικά αποτυπώματα συγκεκριμένου αιτούντος σε συγκεκριμένη ημερομηνία. Θα δίνονται οδηγίες στον ενδιαφερόμενο να παρουσιάσει την εν λόγω απόδειξη παραλαβής, όταν υποβάλει αίτηση για χορήγηση θεώρησης και πάλι εντός των επόμενων 59 μηνών. Η πρόσβαση στο VIS για σκοπούς επιβολής του νόμου Δεδομένης της πρόσφατης θέσπισης της πρόσβασης στο VIS για τους σκοπούς της πρόληψης, εξακρίβωσης και διερεύνησης τρομοκρατικών πράξεων και άλλων σοβαρών αξιόποινων πράξεων, περαιτέρω πληροφορίες και αποδεικτικά στοιχεία είναι απαραίτητα για να προσδιοριστούν οι λόγοι για τους οποίους το σύστημα έχει σπάνια μέχρι σήμερα χρησιμοποιηθεί συμβουλευτικά για τον σκοπό αυτό. Στο μέλλον, οι αρχές επιβολής του νόμου θα μπορούσαν να έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν αναζήτηση στο VIS με τη χρήση λανθανόντων δακτυλικών αποτυπωμάτων και φωτογραφιών. Αυτό θα καταστήσει τους ελέγχους περισσότερο χρήσιμους και αποτελεσματικούς. Η χρήση του VIS στα σύνορα σε συστηματική βάση Οι αρχές των κρατών μελών θα πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμορφώνονται με την ισχύουσα υποχρέωση να διενεργούν υποχρεωτικούς ελέγχους στο VIS χρησιμοποιώντας τον αριθμό της θεώρησης σε συνδυασμό με τα δακτυλικά αποτυπώματα του κατόχου της θεώρησης. Πρακτικές πληροφορίες σχετικά με τους ελέγχους των θεωρήσεων στα εξωτερικά σύνορα είναι διαθέσιμες στο Πρακτικό Εγχειρίδιο για τους συνοριοφύλακες και έχουν επικαιροποιηθεί σύμφωνα με την πλήρη ανάπτυξη του συστήματος. Επιπλέον, η προβλεπόμενη αυξημένη διαλειτουργικότητα μεταξύ των διαθέσιμων συστημάτων πληροφοριών στα εξωτερικά σύνορα μπορεί να διευκολύνει και να επιταχύνει τους απαιτούμενους ελέγχους. Δεδομένου ότι οι καθυστερήσεις κατά τη διέλευση των συνόρων αποτελούν ένα από τα κυριότερα εμπόδια για τους συστηματικούς ελέγχους στο VIS, η εν 23 Θεωρήσεις περιορισμένης εδαφικής ισχύος. 17

18 λόγω αυξημένη λειτουργικότητα και η ανάπτυξη του συστήματος εισόδου-εξόδου θα έχουν θετικό αντίκτυπο. Η χρήση του VIS για την ταυτοποίηση των προσώπων που συλλαμβάνονται σε σχέση με την παράτυπη διέλευση των εξωτερικών συνόρων ή που διαπιστώθηκε ότι διαμένουν παράνομα σε ένα κράτος μέλος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν τη θέσπιση συστηματικών ελέγχων των παράτυπων μεταναστών χωρίς έγκυρα ταξιδιωτικά έγγραφα στην επικράτειά τους, ώστε να μπορούν να εντοπισθούν με στόχο την επιστροφή τους. Παρά το γεγονός ότι οι τρίτες χώρες, συχνά, δεν θεωρούν ότι τα δεδομένα που συλλέγονται από το VIS συνιστούν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων με στόχο την επιστροφή, το σύστημα μπορεί να είναι χρήσιμο για τον καθορισμό της εθνικότητας και για τις επακόλουθες έρευνες. Επιπλέον, οι πιο πρόσφατες συμφωνίες επανεισδοχής της ΕΕ θεωρούν τα αποτελέσματα των αναζητήσεων στο VIS ως απόδειξη της εθνικότητας. Το VIS χρησιμοποιείται επί του παρόντος για τους σκοπούς της επιστροφής μόνο σε πολύ περιορισμένο βαθμό. Ωστόσο, το VIS θα μπορούσε να διαδραματίσει πολύ σημαντικότερο ρόλο, αν του δοθεί η δυνατότητα να αποθηκεύει μια σαρωμένη σελίδα δεδομένων του διαβατηρίου του αιτούντος θεώρηση. Η παροχή στα κράτη μέλη της δυνατότητας να έχουν πρόσβαση στο αντίγραφο διαβατηρίου ενός παράτυπου μετανάστη θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά τις πιθανότητες αποτελεσματικής επιστροφής και θα επιτάχυνε τη διαδικασία. Αυτό θα διευκόλυνε, επίσης, την πραγματοποίηση περισσότερων επιστροφών με βάση το ταξιδιωτικό έγγραφο της ΕΕ για σκοπούς επιστροφής 24 σε συνδυασμό με το αντίγραφο του διαβατηρίου. Η συστηματική χρήση του VIS για την εξέταση αιτήσεων ασύλου Η δυναμική του VIS για σκοπούς σχετικούς με το άσυλο θα πρέπει να αξιοποιηθεί από όλα τα κράτη μέλη με συστηματικότερο τρόπο. Όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν το VIS για σκοπούς σχετικούς με το άσυλο: για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης ασύλου, ώστε να εξασφαλίζεται αποτελεσματικότερη και πιο ομοιόμορφη πρακτική, και κατά την εξέταση της ουσίας της αίτησης ασύλου, ώστε να συμβάλει στην εξακρίβωση της ταυτότητας και της αξιοπιστίας του αιτούντος. Σχετικά με τη διαδικασία του Δουβλίνου, η πρόταση για την αναδιατύπωση του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ 25 προβλέπει την υποχρέωση των κρατών μελών να πραγματοποιούν αναζητήσεις στο VIS. Στο μέλλον, θα πρέπει να επιτρέπεται η πρόσβαση στις σχετικές με το 24 Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με ένα ευρωπαϊκό ταξιδιωτικό έγγραφο για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών, COM(2015) 668 final, COM(2016) 270 final. 18

19 άσυλο αρχές, προκειμένου να ελέγχουν τον σκοπό του ταξιδιού, ως μέρος της αξιολόγησης αξιοπιστίας. Προστασία των δεδομένων Οι εθνικές αρχές προστασίας δεδομένων θα πρέπει να κληθούν να διενεργούν ελέγχους ποιότητας για τις πληροφορίες που παρέχονται στα υποκείμενα των δεδομένων από τις διπλωματικές αποστολές, τα προξενικά γραφεία και τους εξωτερικούς παρόχους υπηρεσιών, και να διενεργούν συστηματικότερους ελέγχους, συμπεριλαμβανομένων των ελέγχων των εθνικών VIS. Αυξημένη απόδοση της αναζήτησης για την καταπολέμηση της απάτης Το VIS έχει βελτιώσει σημαντικά την καταπολέμηση της υποκλοπής ταυτότητας στη διαδικασία χορήγησης θεωρήσεων και στα σύνορα, κυρίως με τη χρήση βιομετρικών στοιχείων. Το πεδίο εφαρμογής των ελέγχων δεύτερης γραμμής στα σύνορα για τους ταξιδιώτες για τους οποίους είναι πρακτικά αδύνατο να ελεγχθούν τα δακτυλικά τους αποτυπώματα (ή για τους οποίους η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων ήταν αδύνατη για σωματικούς λόγους κατά τον χρόνο της υποβολής αίτησης θεώρησης) θα μπορούσε να διευρυνθεί, ώστε να επιτρέπονται τα ανακριβή αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα αυτά θα παρείχαν περισσότερες πληροφορίες στους συνοριοφύλακες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να διαπιστώνουν αν υπάρχει οποιαδήποτε υπόνοια απάτης. Στατιστικά στοιχεία με βάση τα δεδομένα του VIS Για την παραγωγή στατιστικών στοιχείων, η ανάθεση στον οργανισμό eu-lisa του καθήκοντος να παράγει αναφορές εξ ονόματος των κρατών μελών φαίνεται να είναι το κατάλληλο βήμα προόδου. Ομοίως με την πρόταση για το ΣΕΕ, ο οργανισμός eu-lisa θα μπορούσε να υποχρεωθεί να δημιουργήσει ένα κεντρικό αποθετήριο δεδομένων και να το καθιστά διαθέσιμο σε τακτική βάση στην Επιτροπή, τα κράτη μέλη και τους οργανισμούς της ΕΕ (όπως ο Frontex ή η Ευρωπόλ). Για τον σκοπό αυτό, ο οργανισμός eu-lisa θα πρέπει, επίσης, να αναλάβει την τήρηση αρχείων που αφορούν τις πράξεις επεξεργασίας δεδομένων που διενεργούνται κατά την εφαρμογή της απόφασης 2008/633/ΔΕΥ. Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα τα εν λόγω δεδομένα να συνδυάζονται με άλλες βάσεις δεδομένων (π.χ. του ΣΕΕ), ώστε να παράγονται στρατηγικές εκθέσεις σχετικά με τις μεταναστευτικές τάσεις. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν τότε να έχουν πρόσβαση σε: - τεχνικά στατιστικά στοιχεία (δημιουργία αρχείων για τις αιτήσεις θεώρησης, αναζητήσεις, συνοριακές ταυτοποιήσεις ανά ώρα, ημέρα, μήνα, έτος, κλπ.) - δεδομένα σχετικά με την απόδοση του VIS σε σχέση με τους στόχους (τόσο συνολικά όσο και ανά κράτος μέλος) - επιχειρηματικές πληροφορίες και αναλύσεις σχετικά με τα δεδομένα του VIS (δυνατότητα ενός ξεχωριστού αποθετηρίου παρόμοιου με εκείνο που υπάρχει στο ΣΕΕ), λαμβάνοντας υπόψη όλες τις δραστηριότητες θεωρήσεων των κρατών μελών. Από την άποψη αυτή, το έργο της παροχής στατιστικών στοιχείων για τις θεωρήσεις 19

20 θα μπορούσε να μεταφερθεί από την Επιτροπή (καθήκον που της έχει ανατεθεί από τον κώδικα θεωρήσεων) στον οργανισμό eu-lisa. Επιπλέον, η έκθεση για την τεχνική λειτουργία του VIS που επί του παρόντος συντάσσεται από τον eu-lisa κάθε δύο έτη θα μπορούσε να γίνει ετήσια. Αυτό θα βελτίωνε την παρακολούθηση του συστήματος και την ευθυγράμμιση των σχετικών διατάξεων με τις αντίστοιχες παρόμοιων μέσων (SIS, Eurodac). Μια αναθεώρηση του κανονισμού VIS θα πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στην Επιτροπή να ζητεί από τον οργανισμό eu-lisa την παροχή στατιστικών στοιχείων σχετικά με συγκεκριμένες πτυχές της εφαρμογής του συστήματος ή σχετικά με την εφαρμογή από τα κράτη μέλη των διαφόρων πτυχών πολιτικής σχετικά με το σύστημα VIS, ιδιαιτέρως των απαραίτητων δεδομένων για τις αξιολογήσεις Σένγκεν των κρατών μελών Άλλες πιθανές μελλοντικές εξελίξεις του VIS Εκτός από τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την προηγούμενη εφαρμογή του νομικού πλαισίου του VIS, η προσοχή πρέπει, επίσης, να στραφεί στις πιθανές μελλοντικές χρήσεις του συστήματος VIS. Σε έναν όλο και περισσότερο διασυνδεδεμένο κόσμο και με σύνθετους συσχετισμούς μεταξύ των διαφόρων τομέων πολιτικής, το VIS παρέχει πολλαπλά και μη ποσοτικοποιήσιμα οφέλη όσον αφορά την ασφάλεια των συνόρων. Στα οφέλη αυτά περιλαμβάνεται η δυνατότητα εύκολης και χαμηλού κόστους διασύνδεσης με: τα υφιστάμενα συστήματα της ΕΕ (SIS, Eurodac) τα επικείμενα συστήματα της ΕΕ (ΣΕΕ) και τις βάσεις δεδομένων (κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα). Μετά την ανακοίνωση σχετικά με τα πιο Ισχυρά και Έξυπνα Συστήματα Πληροφοριών για τα Σύνορα και την Ασφάλεια 26 («Ευφυή Σύνορα»), που εκδόθηκε στις 6 Απριλίου 2016, η Επιτροπή προέβη στη σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου σχετικά με τα συστήματα πληροφοριών και τη διαλειτουργικότητα, αρμόδια για την εξέταση των νομικών, τεχνικών και λειτουργικών πτυχών των διαφόρων διαθέσιμων επιλογών με στόχο την επίτευξη διαλειτουργικότητας μεταξύ των συστημάτων SIS, VIS και Eurodac. Έως τα μέσα του 2017 αναμένεται η τελική έκθεση με συστάσεις, η οποία ενδεχομένως να οδηγήσει σε νομικές τροποποιήσεις του συστήματος VIS, ώστε να επιτευχθεί η διαλειτουργικότητα με τα άλλα συστήματα. Επιπλέον, πριν από το τέλος του έτους θα υποβληθεί νομοθετική πρόταση για τη θέσπιση συστήματος ταξιδιωτικών πληροφοριών και αδειοδότησης για ταξίδια της ΕΕ (ETIAS), σε συνδυασμό με νέα καθήκοντα για τον οργανισμό eu-lisa, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ικανότητας κεντρικής παρακολούθησης για την ποιότητα των δεδομένων για όλα τα συστήματα. 26 COM(2016) 205 final. 20