ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ. που συνοδεύει το έγγραφο

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, SWD(2014) 52 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση ενωσιακού συστήματος αυτοπιστοποίησης της δέουσας επιμέλειας όσον αφορά την αλυσίδα εφοδιασμού των υπεύθυνων εισαγωγέων κασσιτέρου, τανταλίου και βολφραμίου, των μεταλλευμάτων τους, καθώς και χρυσού, που προέρχονται από περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου {COM(2014) 111 final} {SWD(2014) 53 final} EL EL

2 Εισαγωγή και πλαίσιο Εισαγωγή Ένοπλες ομάδες σε περιοχές συγκρούσεων χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους, μεταξύ άλλων, από τα έσοδα της εξόρυξης και του εμπορίου ορυκτών τα οποία αργότερα εισέρχονται στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Κατά συνέπεια, οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων που βρίσκονται σε μεταγενέστερο στάδιο της αλυσίδας εφοδιασμού διατρέχουν τον κίνδυνο να υποστηρίζουν ένοπλες δραστηριότητες μέσω των αγορών τους ορυκτών μεταλλευμάτων ή παραγώγων τους και συνεπώς ενδιαφέρονται για την προμήθεια υλικών από τέτοιες περιοχές με υπεύθυνο τρόπο. Η έννοια της υπεύθυνης προμήθειας υλικών αναφέρεται στις επικαιροποιημένες κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και ευθυγραμμίζεται με τους στόχους των κατευθυντήριων γραμμών των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και τα δύο αυτά έγγραφα στοχεύουν να ενθαρρύνουν τις επιχειρήσεις να επαληθεύουν, μέσω μιας συνεχούς διαδικασίας που είναι γνωστή ως δέουσα επιμέλεια, ότι οι εμπορικές δραστηριότητές τους δεν συμβάλλουν σε συγκρούσεις. Πλαίσιο πολιτικής Κατά τα τελευταία έτη, η διεθνής κοινότητα έχει εστιάσει την προσοχή της στην υπεύθυνη προμήθεια ορυκτών από ζώνες συγκρούσεων. Κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί από κοινού με επιχειρηματικές κοινότητες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν αναλάβει την πρόκληση που απορρέει από την επιθυμία ελαχιστοποίησης της χρηματοδότησης ένοπλων ομάδων και συνέχισης της νόμιμης προμήθειας υλικών από την περιοχή. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει σήμερα ένα πλήθος ρυθμιστικών πλαισίων για τη δέουσα επιμέλεια: Το 2010, οι Ηνωμένες Πολιτείες ψήφισαν τον νόμο «Dodd Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act» (DFA των ΗΠΑ), του οποίου το τμήμα 1502 απαιτεί από τις εταιρείες που είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ και χρησιμοποιούν ορυκτά από ζώνες συγκρούσεων να δηλώνουν την προέλευση αυτών των ορυκτών που χρησιμοποιούνται στην αλυσίδα εφοδιασμού τους, καθώς και να ασκούν δέουσα επιμέλεια, ανάλογα με την περίπτωση. Βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ για τη δέουσα επιμέλεια όσον αφορά την υπεύθυνη διαχείριση των αλυσίδων εφοδιασμού ορυκτών από περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου, θεσπίστηκε νομοθεσία στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ) και στη Ρουάντα. Μερικές άλλες χώρες (Ουγκάντα, Μπουρούντι) προετοιμάζουν τη μεταφορά των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ στο εθνικό δίκαιο. Επιπλέον, η Κολομβία και η Ακτή Ελεφαντοστού εξετάζουν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα εφαρμογής του ΟΟΣΑ. Στις 7 Οκτωβρίου 2010 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα με το οποίο ζητούσε από την ΕΕ να νομοθετήσει κατά το πρότυπο του δικαίου των ΗΠΑ για τα ορυκτά από περιοχές συγκρούσεων. Λαμβάνοντας υπόψη αυτήν την πολιτική απαίτηση, η παρούσα έκθεση αξιολογεί τις διάφορες 2

3 επιλογές πολιτικής που θα προωθήσουν με τον καλύτερο τρόπο το παρόν αίτημα για νομοθεσία της ΕΕ σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ορισμός του προβλήματος Τα κύρια προβλήματα σχετικά με την υπεύθυνη προμήθεια ορυκτών που προέρχονται από περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου, όπως αυτά προσδιορίστηκαν από τους ενδιαφερομένους κατά τη δημόσια διαβούλευση, είναι τα εξής: i) η συνέχιση της χρηματοδότησης ένοπλων ομάδων μέσω της εξόρυξης και του εμπορίου ορυκτών σε περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου: το πρόβλημα είναι διαδεδομένο σε χώρες πλούσιες σε φυσικούς πόρους, αλλά ευάλωτες στις ένοπλες συγκρούσεις στο σύνολο ή σε τμήμα της επικράτειάς τους. Παρ' όλο που το ζήτημα είναι παγκόσμιο, η εκτίμηση των επιπτώσεων εστιάζεται κυρίως στην καλά τεκμηριωμένη περίπτωση της ανατολικής Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό και των γειτονικών χωρών, που έχει προσελκύσει την προσοχή ομάδων πίεσης τα τελευταία έτη ii) iii) οι δυσκολίες εφαρμογής που αντιμετωπίζουν οι κατάντη επιχειρήσεις της ΕΕ οι οποίες προσπαθούν να υποστηρίξουν το νόμιμο εμπόριο ή ασκούν εθελοντικά δέουσα επιμέλεια στα τρέχοντα πλαίσια: λόγω ενός πλήθους προβλημάτων (π.χ. αδιαφανής αλυσίδα εφοδιασμού, θέματα εμπιστευτικότητας, έλλειψη άσκησης επιρροής σε μεταλλουργεία/εγκαταστάσεις εξευγενισμού, έλλειψη ευαισθητοποίησης ή ηθικά ζητήματα) οι εταιρείες της ΕΕ έχουν δυσκολίες συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας βάσει των αιτημάτων των πελατών η στρέβλωση της αγοράς με τη μορφή μειωμένης ζήτησης και τιμών στον επίσημο τομέα για ορυκτά από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και άλλες χώρες των Μεγάλων Λιμνών: από το 2010 η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αντιμετωπίζει μείωση των επίσημων όγκων εξαγωγών, χαμηλότερες τιμές και αύξηση του ανεπίσημου εμπορίου των μεταλλευμάτων κασσιτέρου, τανταλίου, βολφραμίου και χρυσού και λιγότερες ευκαιρίες εξαγωγών σε πελάτες στις ΗΠΑ ή στην ΕΕ. Η μείωση μπορεί να αποδοθεί σε επιχειρηματικές επιλογές να μην προμηθεύονται πλέον από την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών από υπευθύνους επιχειρήσεων που επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα από τον νόμο «Dodd Frank». Στόχοι Ειδικοί στόχοι 1. Αύξηση του ποσοστού των μεταλλουργείων/εγκαταστάσεων εξευγενισμού που ασκούν δέουσα επιμέλεια, σε επίπεδο ΕΕ και σε παγκόσμιο επίπεδο. 2. Αύξηση του επιπέδου της δημόσιας λογοδοσίας για την άσκηση δέουσας επιμέλειας (και του επιπέδου συμμόρφωσης) από μεταλλουργεία στην ΕΕ και στον υπόλοιπο κόσμο. 3

4 3. Ενίσχυση της δυνατότητας των κατάντη εταιρειών της ΕΕ για επιτυχή εντοπισμό μεταλλουργείων/εγκαταστάσεων εξευγενισμού. 4. Βελτίωση της διαπραγματευτικής θέσης των κατάντη εταιρειών της ΕΕ (ως προς τη δέουσα επιμέλεια) έναντι εταιρειών που βρίσκονται σε προγενέστερο σημείο της αλυσίδας εφοδιασμού. 5. Αύξηση της ευαισθητοποίησης όσον αφορά τη δέουσα επιμέλεια, τη σημασία της συμμόρφωσης με τη δέουσα επιμέλεια και τις ηθικές διαστάσεις σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ. 6. Αύξηση της υιοθέτησης (της εφαρμογής) των πρακτικών δέουσας επιμέλειας από κατάντη εταιρείες. 7. Αντιστάθμιση/μείωση του εμπορικού αντικινήτρου που προκαλείται ή επιδεινώνεται από τον DFA των ΗΠΑ. 4

5 Επιχειρησιακοί στόχοι 1. Παροχή μεγαλύτερης προβολής και διαφάνειας για τις πρακτικές δέουσας επιμέλειας (και το επίπεδο συμμόρφωσης) των μεταλλουργείων στην ΕΕ και στον υπόλοιπο κόσμο. 2. Αύξηση της ευαισθητοποίησης των κυβερνήσεων των κύριων μεταλλουργείων/εγκαταστάσεων εξευγενισμού εκτός ΕΕ ως προς τη δέουσα επιμέλεια, τις ηθικές διαστάσεις και τη σημασία της βελτίωσης της συμμόρφωσης με τη δέουσα επιμέλεια. 3. Ενδυνάμωση των κατάντη χρηστών μέσω της παροχής μηχανισμού για τον εντοπισμό υπευθύνων επιχειρήσεων οι οποίοι συμμορφώνονται με τη δέουσα επιμέλεια (συμπεριλαμβανομένων μεταλλουργείων) και, συνεπώς, για τη διευκόλυνση της αλλαγής προμηθευτών. 4. Εισαγωγή βεβαιότητας και διαφάνειας στην αλυσίδα εφοδιασμού πλησιέστερα στους κατάντη χρήστες. 5. Προώθηση αυξημένης ευαισθητοποίησης ως προς τη δέουσα επιμέλεια και τις ηθικές διαστάσεις στους υπευθύνους επιχειρήσεων της ΕΕ. 6. Δημιουργία πρόσθετων οικονομικών κινήτρων για την προώθηση/υποστήριξη πρακτικών δέουσας επιμέλειας στους κατάντη χρήστες. 7. Υποστήριξη της υιοθέτησης των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ από τα μεταλλουργεία/εγκαταστάσεις εξευγενισμού που είναι πρόθυμα να προμηθεύονται υλικά σε περιοχές συγκρούσεων. 8. Υποστήριξη της ζήτησης από περιοχές συγκρούσεων: διευκόλυνση των υπευθύνων επιχειρήσεων της ΕΕ να αλλάξουν προμηθευτή απευθυνόμενοι σε συμμορφούμενα με τη δέουσα επιμέλεια μεταλλουργεία/εγκαταστάσεις εξευγενισμού που προμηθεύονται υλικά σε αυτές τις περιοχές. Επιλογές πολιτικής Εξετάστηκε η ακόλουθη σειρά επιλογών πολιτικής: Επιλογή 1 Αυτόνομη ανακοίνωση της ΕΕ Η επιλογή αυτή περιλαμβάνει τα ακόλουθα μέτρα που πρέπει να περιλαμβάνονται σε κοινή ανακοίνωση της Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου: i) τα εθνικά σημεία επαφής (NCP) και το δίκτυο Enterprise Europe Network (EEN) συνηγορούν υπέρ της υιοθέτησης των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ ii) δημόσιες συμβάσεις της ΕΕ: εφαρμογή ρητρών επιδόσεων στις δημόσιες συμβάσεις της Επιτροπής και των κρατών μελών της ΕΕ για σχετικά προϊόντα iii) οικονομική βοήθεια στα υπάρχοντα προγράμματα του ΟΟΣΑ iv) στήριξη της Επιτροπής σε «επιστολές δήλωσης προθέσεων» από την ευρωπαϊκή βιομηχανία και v) διακυβερνητικές δράσεις. Επιλογή 2 Προσέγγιση μη δεσμευτικού δικαίου Η επιλογή αυτή συνδυάζει τα μέτρα της επιλογής 1 με μια σύσταση του Συμβουλίου η οποία θα ήταν καθοριστικής σημασίας για την αύξηση της ευαισθητοποίησης και την προώθηση της εθελοντικής υιοθέτησης των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ από επιχειρήσεις της ΕΕ, ιδίως για τις επιχειρήσεις οι οποίες δεν υπόκεινται ήδη σε υποχρεωτικό καθεστώς τρίτης χώρας. 5

6 Επιλογή 3 Κανονισμός για τη θέσπιση υποχρεώσεων δυνάμει μιας πιστοποίησης ως «υπεύθυνος εισαγωγέας ΕΕ» βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ - ΣΕ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΒΑΣΗ Η επιλογή αυτή συνδυάζει τα μέτρα που περιγράφονται στην επιλογή 1 με έναν κανονισμό που στοχοθετεί όλους τους εισαγωγείς μεταλλευμάτων και μετάλλων κασσιτέρου, τανταλίου και βολφραμίου, καθώς και χρυσού, της ΕΕ, ανεξάρτητα από την προέλευση των προϊόντων. Ο κανονισμός βασίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ για τον ορισμό των υποχρεώσεων για τους εισαγωγείς της ΕΕ που επιλέγουν να αυτοπιστοποιούνται ως υπεύθυνοι εισαγωγείς μεταλλευμάτων και μετάλλων κασσιτέρου, τανταλίου και βολφραμίου, καθώς και χρυσού, της ΕΕ, βάσει υπεύθυνης δήλωσης συμμόρφωσης. Παρόλο που το καθεστώς αυτό είναι προαιρετικό, οι εισαγωγείς της ΕΕ που επιλέγουν την αυτοπιστοποίηση υποχρεούνται να ενσωματώσουν όλα τα στοιχεία των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ στο σύστημα διαχείρισής τους με τους εξής τρόπους: i) διατήρηση ενός συστήματος ελέγχων και διαφάνειας στην αλυσίδα εφοδιασμού ορυκτών, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το ορυχείο προέλευσης του ορυκτού και το μεταλλουργείο/εγκατάσταση εξευγενισμού ii) προσδιορισμό και εκτίμηση της επικινδυνότητας στην αλυσίδα εφοδιασμού έναντι του μοντέλου πολιτικής για τις αλυσίδες εφοδιασμού του ΟΟΣΑ iii) σχεδιασμό και εφαρμογή στρατηγικής για αντιμετώπιση των προσδιορισμένων κινδύνων iv) απόδειξη ελέγχου από ανεξάρτητο τρίτο μέρος όσον αφορά τη δέουσα επιμέλεια της αλυσίδας εφοδιασμού του εισαγωγέα ΕΕ και v) δημοσιοποίηση της έκθεσης σχετικά με την άσκηση της δέουσας επιμέλειας όσον αφορά την αλυσίδα εφοδιασμού. Ο εισαγωγέας της ΕΕ που αυτοπιστοποιείται απαιτείται να κοινοποιεί ετησίως στις αρμόδιες αρχές των κρατών μελών την ταυτότητα και τη γεωγραφική θέση του μεταλλουργείου/εγκατάστασης εξευγενισμού στην αλυσίδα εφοδιασμού του. Σε αυτήν τη βάση, θα μπορούσε να καταρτιστεί κατάλογος της ΕΕ που θα περιλαμβάνει τα υπεύθυνα μεταλλουργεία/εγκαταστάσεις εξευγενισμού. Το καθεστώς θα αξιολογηθεί μετά από τρία έτη και τα αποτελέσματα θα χρησιμεύσουν για τις ανάγκες λήψης αποφάσεων σχετικά με τη μελλοντική διαμόρφωση της πρωτοβουλίας της ΕΕ και για τροποποιήσεις του ρυθμιστικού πλαισίου, το οποίο πλαίσιο θα καταστεί, ενδεχομένως, υποχρεωτικό, με βάση περαιτέρω εκτίμηση των επιπτώσεων. Επιλογή 4 Κανονισμός για τη θέσπιση υποχρεώσεων δυνάμει μιας πιστοποίησης ως «υπεύθυνος εισαγωγέας ΕΕ» βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ ΣΕ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΒΑΣΗ Η επιλογή αυτή συνδυάζει τα μέτρα που περιγράφονται στην επιλογή 1 με μια υποχρεωτική έκδοση του κανονισμού που περιγράφεται στην επιλογή 3, βάσει του οποίου όλοι οι εισαγωγείς μεταλλευμάτων και μετάλλων κασσιτέρου, τανταλίου και βολφραμίου, καθώς και χρυσού, της ΕΕ θα υπόκεινται στις υποχρεώσεις που προβλέπονται στον κανονισμό. Επιλογή 5 Οδηγία για τη θέσπιση υποχρεώσεων των επιχειρήσεων που είναι εισηγμένες σε χρηματιστήρια της ΕΕ βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ για τη δέουσα επιμέλεια Η επιλογή αυτή συνδυάζει τα μέτρα που περιγράφονται στην επιλογή 1 με μια οδηγία που αφορά περίπου εταιρείες που είναι εισηγμένες σε χρηματιστήρια της ΕΕ οι οποίες χρησιμοποιούν κασσίτερο, ταντάλιο, βολφράμιο και χρυσό, ανεξαρτήτως προέλευσης, στην αλυσίδα εφοδιασμού τους. 6

7 Η οδηγία θα καθορίζει τις υποχρεώσεις για επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες σε χρηματιστήρια της ΕΕ να ενσωματώσουν τα «πέντε βήματα» του πλαισίου των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ στο σύστημα διαχείρισής τους με i) τη διατήρηση ενός συστήματος ελέγχων και διαφάνειας όσον αφορά την αλυσίδα εφοδιασμού ορυκτών, το οποίο περιλαμβάνει το ορυχείο προέλευσης του μεταλλεύματος και το μεταλλουργείο/εγκατάσταση εξευγενισμού ii) τον προσδιορισμό και την εκτίμηση της επικινδυνότητας στην αλυσίδα εφοδιασμού έναντι του μοντέλου πολιτικής για τις αλυσίδες εφοδιασμού του ΟΟΣΑ iii) τον σχεδιασμό και την εφαρμογή στρατηγικής για αντιμετώπιση των προσδιορισμένων κινδύνων iv) την απόδειξη ελέγχου από ανεξάρτητο τρίτο μέρος όσον αφορά τη δέουσα επιμέλεια της αλυσίδας εφοδιασμού της εταιρείας που είναι εισηγμένη σε χρηματιστήριο της ΕΕ και v) τη δημοσιοποίηση της έκθεσης σχετικά με την άσκηση της δέουσας επιμέλειας όσον αφορά την αλυσίδα εφοδιασμού. Οι επιχειρήσεις που είναι εισηγμένες σε χρηματιστήρια της ΕΕ θα πρέπει να δημοσιοποιούν τα αποτελέσματα του ελέγχου που πραγματοποίησε το ανεξάρτητο τρίτο μέρος. Επιλογή 6 Απαγόρευση των εισαγωγών όταν οι εισαγωγείς μεταλλευμάτων της ΕΕ δεν αποδεικνύουν ότι συμμορφώνονται με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ απαγόρευση εισαγωγής Αυτή η επιλογή αποτελείται από τα μέτρα που περιγράφονται στην επιλογή 1 και, επιπλέον, απαιτεί από τους εισαγωγείς της ΕΕ να αποδεικνύουν υποχρεωτικά συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΟΟΣΑ. Οι εισαγωγείς που υποβάλλουν στις τελωνειακές αρχές των κρατών μελών αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με τη συμμόρφωση θα έχουν το δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά της ΕΕ. Η επιλογή αυτή ακολουθεί την προσέγγιση του καθεστώτος πιστοποίησης της διαδικασίας Kimberley, που αφορά το εμπόριο ακατέργαστων διαμαντιών, και του κανονισμού αριθ. 2368/2002 του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 2002, που βασίζεται στο άρθρο 133 της συνθήκης ΕΚ (νυν άρθρο 207 της ΣΛΕΕ), το οποίο ορίζει τους κανόνες που ισχύουν για τις εισαγωγές και εξαγωγές ακατέργαστων διαμαντιών. Στην περίπτωση αυτή, μια διεθνής συμφωνία υποστηρίζει την απαγόρευση εισαγωγής των λεγόμενων «διαμαντιών πολέμου». Εκτίμηση επιπτώσεων Επιλογή 1 διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης Η επιλογή αυτή αναμένεται να έχει μέτρια επίπτωση στην υιοθέτηση πρακτικών δέουσας επιμέλειας από υπευθύνους κατάντη επιχειρήσεων, αλλά αναμένεται να αυξήσει οριακά μόνο το ποσοστό των μεταλλουργείων/εγκαταστάσεων εξευγενισμού που ασκούν δέουσα επιμέλεια στην ΕΕ και σε ολόκληρο τον κόσμο. Η συνεισφορά στη μείωση των στρεβλώσεων στην αγορά ορυκτών που προέρχονται από την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών κρίνεται περιορισμένη. Συνολικά, ο αντίκτυπος στη μείωση της χρηματοδότησης ένοπλων ομάδων από τα έσοδα της εξόρυξης και του εμπορίου ορυκτών σε ζώνες συγκρούσεων αναμένεται να είναι περιορισμένος. Επιλογή 2 Η αποτελεσματικότητα αυτής της επιλογής είναι συγκρίσιμη με την επιλογή 1. Ωστόσο, θα μπορούσε να αναμένεται ότι η προστιθέμενη αξία μιας σύστασης του Συμβουλίου έγκειται στο γεγονός ότι η επιλογή μη δεσμευτικού δικαίου θα συνεπαγόταν καλύτερη προβολή των προσπαθειών της ΕΕ για την προώθηση της δέουσας επιμέλειας. 7

8 Επιλογή 3 Συνολικά, η αποτελεσματικότητα αυτής της επιλογής στην υλοποίηση των ανωτέρω στόχων είναι υψηλή, καθώς επιτυγχάνονται όλοι οι στόχοι. Εστιάζοντας στους εισαγωγείς, οι οποίοι απέχουν ελάχιστα από τα ορυχεία όπου εξορύσσονται τα ορυκτά, το καθεστώς εφαρμόζεται σε καίριο σημείο της αλυσίδας εφοδιασμού. Η επιλογή αυτή βελτιώνει τη δυνατότητα των υπευθύνων κατάντη επιχειρήσεων της ΕΕ να τηρούν τα ισχύοντα πλαίσια της δέουσας επιμέλειας, συμπεριλαμβανομένου του DFA των ΗΠΑ. Συμβάλλει επίσης στη μείωση της χρηματοδότησης ένοπλων ομάδων από τα έσοδα της εξόρυξης και του εμπορίου ορυκτών σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις και μειώνει τις στρεβλώσεις στην αγορά ορυκτών από την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών. Λόγω του εθελοντικού χαρακτήρα αυτής της αυτοπιστοποίησης, το συνολικό κόστος της συμμόρφωσης με τη δέουσα επιμέλεια για τους εισαγωγείς της ΕΕ εξαρτάται από το ποσοστό συμμετοχής και το κόστος της δέουσας επιμέλειας σχετικά με τον εταιρικό κύκλο εργασιών. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα το κόστος αναμένεται να είναι διαχειρίσιμο αν όχι μικρότερο για τις περισσότερες εταιρείες. Στο πλαίσιο του καθεστώτος, οι εισαγωγείς που επιλέγουν την αυτοπιστοποίηση υποχρεούνται να ενημερώνουν τους πελάτες τους σχετικά με τη δέουσα επιμέλεια, σεβόμενοι δεόντως το επιχειρηματικό απόρρητο. Οι υπεύθυνοι κατάντη επιχειρήσεων θα επωφελούνταν από την εν λόγω απαίτηση, η οποία τους επιτρέπει να ελαχιστοποιήσουν το κόστος για τις δικές τους ανάγκες δέουσας επιμέλειας. Η ύπαρξη κινήτρων που προσφέρονται στην επιλογή 1 καθώς και η ετήσια δημοσίευση από την Επιτροπή ενός καταλόγου μεταλλουργείων που ασκούν δέουσα επιμέλεια θα ενίσχυε το ενδιαφέρον για το καθεστώς. Η επιλογή αυτή είναι αποτελεσματική, δεδομένου ότι δίνει ένα θετικό μήνυμα προς τις επιχειρήσεις των οποίων οι αποφάσεις προμήθειας ή μη σε περιοχές συγκρούσεων έχουν άμεσο αντίκτυπο στη ζήτηση για ορυκτά. Η επανενεργοποίηση νόμιμων επιχειρηματικών συνδέσεων προσφέρει νέες θετικές ευκαιρίες επιτόπου, όπως αυξημένα κρατικά έσοδα, τυποποίηση των εξορυκτικών τομέων, περισσότερο βιώσιμη ανάπτυξη και βιώσιμο περιβάλλον, αυξημένες προοπτικές για ιδιωτικές επενδύσεις και θέσεις εργασίας σε εξορυκτικές κοινότητες, γεγονός που με τη σειρά του τονώνει τις τοπικές οικονομίες. Επιλογή 4 Η επιλογή αυτή βελτιώνει τη δυνατότητα των υπευθύνων κατάντη επιχειρήσεων της ΕΕ να τηρούν τα ισχύοντα πλαίσια της δέουσας επιμέλειας, συμπεριλαμβανομένου του DFA των ΗΠΑ. Συμβάλλει επίσης στη μείωση της χρηματοδότησης ένοπλων ομάδων από τα έσοδα της εξόρυξης ορυκτών. Μία θεμελιώδης διαφορά από την επιλογή 3 είναι ότι δεν αναμένεται να μειωθεί η στρέβλωση της αγοράς ορυκτών από την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, η οποία προκαλείται από αποφάσεις προμήθειας υλικών με έντονη τάση αποστροφής κινδύνου. Ενώ το ποσοστό συμμετοχής των επιχειρήσεων της ΕΕ μπορεί να αυξηθεί με ένα υποχρεωτικό καθεστώς αυτοπιστοποίησης, η επιλογή αυτή δεν σημαίνει κατ ανάγκη ότι τα συνολικά οφέλη θα μεγιστοποιηθούν. Πράγματι, στο πλαίσιο των επιλογών 3 και 4, το έργο που επιτελεί το καθεστώς είναι να παρέχει ένα πλαίσιο υπεύθυνου προμήθειας υλικών για τους εισαγωγείς που προμηθεύονται υλικά σε περιοχές συγκρούσεων και να φροντίζει ώστε οι προσπάθειές τους να επικυρώνονται από τις αρμόδιες αρχές του κράτους μέλους. Ωστόσο, το καθεστώς δεν μπορεί να υποχρεώνει τους εισαγωγείς της ΕΕ να προμηθεύονται υλικά από περιοχές συγκρούσεων. Ως εκ τούτου, σε ένα υποχρεωτικό σενάριο, ο κίνδυνος να αναζητούν οι εισαγωγείς εναλλακτικές λύσεις προμήθειας είναι υψηλότερος 8

9 σε σύγκριση με την επιλογή 3. Αυτή η εκτίμηση υποστηρίζεται από την εμπειρία των εξελίξεων επιτόπου από το 2010 και μετά, όπως εξηγείται στον ορισμό του προβλήματος. Επιλογή 5 Η επιλογή αυτή βελτιώνει την ευαισθητοποίηση για τη δέουσα επιμέλεια μεταξύ των κατάντη εταιρειών της ΕΕ αλλά σε βάρος του υψηλού κόστους υλοποίησης για τις εταιρείες, ενώ παράλληλα δεν συμβάλλει στην αντιμετώπιση των δυσκολιών όσον αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή της δέουσας επιμέλειας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κατάντη εταιρείες απέχουν περισσότερο από το σημείο εισόδου των ορυκτών στην αγορά της ΕΕ, ορισμένες φορές με δεκάδες προμηθευτές να μεσολαβούν ανάμεσά τους. Όσο πιο απομακρυσμένη είναι η θέση της εταιρείας στην αλυσίδα εφοδιασμού, τόσο υψηλότερο είναι το κόστος της εφαρμογής της δέουσας επιμέλειας. Ως εκ τούτου, η μείωση της χρηματοδότησης ένοπλων ομάδων από τα έσοδα εξόρυξης ορυκτών δεν αναμένεται να επιτευχθεί αποτελεσματικά. Επιλογή 6 Η επιλογή αυτή επιτυγχάνει ορισμένους από τους στόχους, αλλά εξαρτάται από την έγκριση διεθνούς συμφωνίας στο προσεχές μέλλον και, στη συνέχεια, από τον αριθμό των χωρών που συμμετέχουν στην εν λόγω συμφωνία. Εάν επιτευχθεί ευρεία συμμετοχή, αναμένεται να μειωθεί αποτελεσματικά η χρηματοδότηση ένοπλων ομάδων από τα έσοδα ορυκτών σε ζώνες συγκρούσεων. Δεν είναι η πλέον έγκαιρη επιλογή, δεδομένου ότι το πρόβλημα που περιγράφεται παραπάνω πρέπει να αντιμετωπιστεί τώρα. Σύγκριση των επιλογών Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των προσδιορισμένων επιλογών ως προς την επίτευξη των στόχων μπορούν να συναχθούν τα ακόλουθα συμπεράσματα. Η επιλογή πολιτικής 1, η οποία είναι μια συλλογή μέτρων που περιγράφονται σε ανακοίνωση της ΕΕ, είναι από τις λιγότερο αποτελεσματικές επιλογές για την επίτευξη των καθορισμένων στόχων. Η επιλογή πολιτικής 2, η οποία αποτελεί επέκταση της επιλογής 1 ενισχυμένη με μια σύσταση του Συμβουλίου, βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο από πλευράς αποτελεσματικότητας σε σχέση με την επιλογή 1. Η επιλογή πολιτικής 3 αξιολογείται ως ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέσα για την επίτευξη των καθορισμένων στόχων. Η επιλογή πολιτικής 4 θα είναι εξίσου αποτελεσματική με την επιλογή 3, αλλά θα επιφέρει επίσης ορισμένες πιθανές αρνητικές συνέπειες και δεν αντιμετωπίζει ένα από τα βασικά προβλήματα τη στρέβλωση της αγοράς στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών. Η επιλογή πολιτικής 5 για τη θέσπιση υποχρεώσεων για εταιρείες που είναι εισηγμένες σε χρηματιστήρια της ΕΕ αξιολογείται ως ισοδύναμη με τις επιλογές 1 και 2 ως προς την αποτελεσματικότητα. Η επιλογή πολιτικής 6 που εφαρμόζει απαγόρευση εισαγωγής δυνάμει διεθνούς συμφωνίας βρίσκεται, από πλευράς αποτελεσματικότητας, σε ενδιάμεση θέση μεταξύ των λιγότερο αποτελεσματικών επιλογών 1, 2 και 5 και των πλέον αποτελεσματικών 3 και 4. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η σύναψη διεθνούς συμφωνίας απαιτεί μακρά διαδικασία με αβέβαιη έκβαση. Συγκρίνοντας τις επιλογές πολιτικής 3 και 4 από πλευράς διοικητικού φόρτου για τους στοχοθετημένους εισαγωγείς, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι ΜΜΕ, η επιλογή 3 αξιολογείται ως η λιγότερο επαχθής διότι επηρεάζει τις εταιρείες που αποφασίζουν να επιλέξουν την αυτοπιστοποίηση 9

10 με βάση τη δική τους ανάλυση κόστους-οφέλους. Αντιθέτως, η επιλογή 4 επιβάλλει απαιτήσεις για τους εισαγωγείς. Όσον αφορά τη δυνατότητα των κατάντη χρηστών της ΕΕ να ανταποκριθούν στο αίτημα δέουσας επιμέλειας των πελατών τους, συμπεριλαμβανομένων των πελατών από τις ΗΠΑ, η επιλογή 4 αναμένεται να εξυπηρετεί καλύτερα τα αιτήματα αυτά, δεδομένου ότι ο υποχρεωτικός χαρακτήρας του καθεστώτος από τη φύση του εμπλέκει περισσότερους υπευθύνους ανάντη επιχειρήσεων της ΕΕ σε σχέση με την εθελοντική επιλογή 3. Παρόλα αυτά, υπάρχει ο κίνδυνος ότι, αν δεν αντιμετωπιστεί η στρέβλωση της αγοράς, το μεγαλύτερο μέρος της επιπλέον δέουσας επιμέλειας που ασκείται κατ αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να εκληφθεί ως ψευδοοικολογική λύση, με τους υπεύθυνους επιχειρήσεων να επιτυγχάνουν στόχους εταιρικής κοινωνικής ευθύνης χωρίς να προμηθεύονται υλικά σε περιοχές συγκρούσεων. Όσον αφορά τη δυνατότητα μετεγκατάστασης εισαγωγέων της ΕΕ, πρέπει να επικαλεστούμε και πάλι τον εθελοντικό χαρακτήρα της επιλογής 3, όπου ο εν λόγω κίνδυνος έχει εκτιμηθεί ότι είναι κατώτερος σε σχέση με την επιλογή 4. Κατά τη σύγκριση των επιλογών 3 και 4 σε ό,τι αφορά τις πιθανές επιπτώσεις στην απασχόληση εντός της ΕΕ, η αξιολόγηση επισημαίνει ορισμένες πιθανές, ιδιαίτερα ανεπιθύμητες επιπτώσεις της επιλογής 4. Σχετικά με τις αναμενόμενες κοινωνικές επιπτώσεις στους βιοτικούς πόρους των ανθρώπων και στο περιβάλλον σε ζώνες συγκρούσεων, αναμένεται ότι η επιλογή 3 προσφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα σε σχέση με την επιλογή 4. Προτιμητέα επιλογή είναι η επιλογή 3. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Η παρακολούθηση της εφαρμογής θα γίνει σε συνεργασία με τα κράτη μέλη. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, οι σχετικές πληροφορίες θα πρέπει να συγκεντρώνονται κατά κύριο λόγο από τα κράτη μέλη. Απαιτείται περιοδική υποβολή εκθέσεων προκειμένου να καταστεί δυνατή η κατάλληλη αξιολόγηση της εφαρμογής. Η Επιτροπή θα ενημερώνει τακτικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της νέας πρωτοβουλίας. Η Επιτροπή θα κάνει μια ενδιάμεση αξιολόγηση της νέας πρωτοβουλίας της εντός τριών ετών από την έγκρισή της, όπου θα εκτιμά τον βαθμό στον οποίο τα αποτελέσματά της είναι συνεπή με τους καθορισμένους στόχους. Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης θα χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες λήψης αποφάσεων σχετικά με τη μελλοντική διαμόρφωση της πρωτοβουλίας, καθώς και για τροποποιήσεις του ρυθμιστικού πλαισίου, το οποίο πλαίσιο θα καταστεί, ενδεχομένως, υποχρεωτικό, με βάση περαιτέρω εκτίμηση των επιπτώσεων. 10