2015 Σκέψου διαφορετικά, για να σώσεις τον πλανήτη!

Transcript

1 Εκπαιδευτικά θεματικά πακέτα (ΚΙΤ) για ευρωπαϊκά θέματα Τ4Ε 2015 Σκέψου διαφορετικά, για να σώσεις τον πλανήτη! Teachers4Europe

2 Οδηγιεσ χρησησ Το αρχείο που χρησιμοποιείτε είναι μια διαδραστική ηλεκτρονική έκδοση. Για την καλύτερη χρήση του απαιτείται σύνδεση στο διαδίκτυο. Kάνοντας κλικ στα στοιχεία με γκρι χρώμα μεταφέρεστε στις ανάλογες ηλεκτρονικές διευθύνσεις. Καλή διασκέδαση! Καλή ανάγνωση! Παπαζαχαρίου Ειρήνη Ανθή (Δασκάλα Τ4Ε) : papazaxariou@gmail.com

3 3 Σκέψου διαφορετικά, για να σώσεις τον πλανήτη! European Union, 2015/Source: AFP-Services,EC - Audiovisual Service/Photo: Echard Cristof Ο άνθρωπος με τις διάφορες παρεμβάσεις του κατόρθωσε να διαταράξει αρκετές από τις σημαντικές για την ζωή, φυσικές ισορροπίες, με αποτέλεσμα οι σύγχρονες κοινωνίες να αντιμετωπίζουν σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα που συνδέονται με τις μακροχρόνιες συνήθειες και δράσεις του ανθρώπου. Τα απορρίμματα είναι ένα επίκαιρο ζήτημα, που αποτελεί διαχρονικά ένα κρίσιμο περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα καθώς, οι κοινωνίες μας εξακολουθούν να παράγουν μεγάλες ποσότητες αποβλήτων οι οποίες απαιτούν ολοένα και μεγαλύτερη προσπάθεια για την πρόληψη και μείωσή τους. Επιμέλεια κειμένων: Παπαζαχαρίου Ειρήνη Ανθή (Δασκάλα Τ4Ε) Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατανοώντας την κρισιμότητα του «προβλήματος» παρουσιάζει βασική μεταστροφή στη διαχείριση των αποβλήτων και υιοθετεί την αντίληψη του «φυσικού πόρου». Γεγονός που οδηγεί από την απόρριψη και την απλή διάθεση των αποβλήτων, στη φιλοσοφία της ανακύκλωσης και της ανάκτησης. Έχει θεσπίσει, εδώ και χρόνια, την κατάλληλη νομοθεσία με στόχο τη μείωση των απορριμμάτων, την επεξεργασία τους και την ανακύκλωσή τους, με σεβασμό στον πλανήτη.

4 4 5 κατηγορίες απορριμάτων με έμφαση στην ανάκτηση και ανακύκλωση (Οδηγία της Ε.Ε. 2008/98) Επιδιώκοντας την κατάργηση της σχέσης μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και παραγωγής αποβλήτων, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξοπλίζεται με νομοθετικό πλαίσιο που θα ελέγχει το συνολικό κύκλο των αποβλήτων, από την παραγωγή μέχρι τη διάθεση, δίνοντας έμφαση στην ανάκτηση και την ανακύκλωση. Πιο συγκεκριμένα, η Ε.Ε. εντάσσει ιεραρχικά τις δράσεις διαχείρισης απορριμμάτων στις παρακάτω 5 κατηγορίες, με στόχο να περιορίζονται οι λιγότερο φιλικές στο περιβάλλον: Πρόληψη Επαναχρησιμοποίηση Ανακύκλωση Άλλου είδους ανάκτηση π.χ. καύση με σημαντική ενεργειακή απόδοση Ασφαλής τελική διάθεση υπολειμμάτων καύση με χαμηλή ενεργειακή απόδοση, ΧΥΤΥ Λέξεις-κλειδιά της πράξης Απόβλητα: κάθε ουσία ή αντικείμενο το οποίο ο κάτοχός του απορρίπτει ή προτίθεται ή υποχρεούται να απορρίψει. Διαχείριση αποβλήτων: η συλλογή, μεταφορά, ανάκτηση και διάθεση αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης της εποπτείας των εργασιών αυτών, καθώς και της επίβλεψης των χώρων απόρριψης μετά το κλείσιμό τους και ειδικότερα των ενεργειών στις οποίες προβαίνουν οι έμποροι ή οι μεσίτες. Πρόληψη: τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται πριν μία ουσία, υλικό ή προϊόν καταστούν απόβλητα. Ανάκτηση: οιαδήποτε εργασία της οποίας το κύριο αποτέλεσμα είναι ότι απόβλητα εξυπηρετούν ένα χρήσιμο σκοπό. Ανακύκλωση: οιαδήποτε εργασία ανάκτησης με την οποία τα απόβλητα μετατρέπονται εκ νέου σε προϊόντα, υλικά ή ουσίες που προορίζονται είτε να εξυπηρετήσουν και πάλι τον αρχικό τους σκοπό είτε άλλους σκοπούς. Νομοθεσία και στόχοι Η διαχείριση των απορριμμάτων αποτελεί ένα από τα πλέον σύνθετα και δύσκολα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα μας, όπως και κάθε σύγχρονη κοινωνία. Στην Ελλάδα, από το 2001 έχει ψηφιστεί ανάλογη νομοθεσία με θέτοντας τους παρακάτω στόχους: Την εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων (μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, αξιοποίηση) κάνοντας οικονομία στους φυσικούς πόρους. Την πρόληψη και την κατάλληλη ενημέρωση των πολιτών γι αυτό το ζήτημα. Την ανάπτυξη προγραμμάτων ανακύκλωσης. Στον τομέα της διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων (απορριμμάτων), η χώρα μας είναι ουραγός στην ΕΕ: έχει συγκεντρώσει τις περισσότερες καταδίκες ή εκκρεμείς υποθέσεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για μη συμμόρφωση με τις οδηγίες (παράνομες χωματερές, ανεξέλεγκτη λειτουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας κ.α.) και υπολείπεται σοβαρά των επιδόσεων των λοιπών κρατών - μελών της Ε.Ε. για τη σωστή τους διαχείριση. Επείγουσες λύσεις Η εξεύρεση λύσης στη διαχείριση των απορριμμάτων, ενόψει του επικείμενου κορεσμού των υπαρχόντων χώρων υγειονομικής ταφής, είναι έργο αναγκαίο. Ανοικτά παραμένουν επίσης σημαντικά ζητήματα που αφορούν στη διαχείριση των απορριμμάτων στη χώρα και χρήζουν άμεσης λύσης όπως: η εκπλήρωση των υποχρεώσεων της χώρας έναντι της ΕΕ για την αποφυγή ταφής των βιοαποδομήσιμων υλικών, σύμφωνα με τον στόχο για τα έτη 2010, 2013 και η αξιοποίηση χρήσιμων πρώτων υλών από τα απορρίμματα με την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίησή τους και η αξιοποίηση του παραγόμενου βιοαερίου κατά τη διαδικασία αποδόμησης των απορριμμάτων η παραγωγή δευτερογενών χρήσιμων υλικών από τα απορρίμματα Για να αποφευχθούν συγκρουσιακές καταστάσεις στο μέλλον, είναι σημαντικό να κατασκευαστούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι εγκαταστάσεις που προβλέπονται από τους περιφερειακούς σχεδιασμούς, με όποιες διορθωτικές κινήσεις κριθούν απαραίτητες.

5 5 Λογότυπα και σήματα που έχουν σχέση με την οικολογία και την ανακύκλωση Το ευρωπαϊκό οικολογικό σήμα: «Το λουλούδι της Ευρωπαϊκής Ένωσης»: Σημαίνει ότι το προϊόν έχει πάρει το οικολογικό σήμα που είναι κοινό σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. «Ανακυκλώσιμο»: Σημαίνει ότι το προϊόν ή η συσκευασία ανακυκλώνονται. Προϊόν που συμμετέχει στο πρόγραμμα ανακύκλωσης. Αυτό δε σημαίνει ότι το προϊόν είναι ανακυκλώσιμο ή προήλθε από ανακύκλωση. Επιπτώσεις στο περιβάλλον από τα απορρίμματα Το περιβάλλον είναι μια διάσταση ουσιώδης για τη ζωή στον πλανήτη μας. Με πρόσχημα τη βιομηχανική ανάπτυξη έγιναν άκριτες παρεμβάσεις, καταστρεπτικές για το περιβάλλον σε παγκόσμια κλίμακα. Μέρος αυτής της καταστροφής αποτελούν τα απορρίμματα των σύγχρονων υπερκαταναλωτικών κοινωνιών. Οι αρνητικές επιπτώσεις από την ανεξέλεγκτη διάθεση των απορριμμάτων είναι οι παρακάτω: ρυπαίνονται τεράστιες περιοχές, ακτές και θάλασσες, μολύνονται τα νερά, ρυπαίνεται ο αέρας από την καύση και τις δυσοσμίες των απορριμμάτων, τίθεται σε κίνδυνο η δημόσια υγεία, τίθεται σε κίνδυνο η χερσαία και θαλάσσια πανίδα, υποβαθμίζεται αισθητικά το τοπίο και παρατηρούνται αρνητικές επιδράσεις στον τουρισμό. Μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση Οι τρεις βασικές αρχές ορθής διαχείρισης των απορριμμάτων είναι η μείωση του όγκου, η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση. Η μείωση του όγκου των απορριμμάτων αποτελεί τον κορμό κάθε στρατηγικής και συνεπάγεται την αλλαγή καταναλωτικών συνηθειών, ώστε λιγότερα απορρίμματα να καταλήγουν στον κάδο μας. Μειώνοντας τα απορρίμματα, αποφεύγουμε τη σπατάλη και τη ρύπανση. Πώς μειώνω; Αγοράζουμε προϊόντα που πραγματικά έχουμε ανάγκη. Αποφεύγουμε να αγοράζουμε προϊόντα που έχουν μεγάλη συσκευασία. Επαναχρησιμοποιούμε όσα αντικείμενα προσφέρονται γι αυτό. Χαρίζουμε αντί να πετάμε τα αντικείμενα που δε χρησιμοποιούμε. Αγοράζουμε ανακυκλώσιμα προϊόντα. Δε χρησιμοποιούμε πλαστικές σακούλες. Γιατί να επαναχρησιμοποιώ; Η επαναχρησιμοποίηση υλικών, όπου αυτό είναι εφικτό, είναι η διεργασία με την οποία οι συσκευασίες πολλαπλής χρήσης ή άλλα αγαθά επαναπληρούνται ή χρησιμοποιούνται για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο έχουν σχεδιαστεί, με ή χωρίς την υποστήριξη βοηθητικών προϊόντων που υπάρχουν στην αγορά και που επιτρέπουν την επαναπλήρωση τους. Με την επαναχρησιμοποίηση αντικειμένων εξοικονομείται ενέργεια, η οποία δαπανάται για την παραγωγή των αγαθών αυτών, και επιπλέον πολύτιμες πρώτες ύλες όπως πετρέλαιο, νερό, ξυλεία, άνθρακας κ.ά. Τι κερδίζω; Με την ανακύκλωση, τα απορρίμματα μετατρέπονται σε πρώτες ύλες με σκοπό να δημιουργηθούν νέα προϊόντα. Διαχωρίζοντας και ανακυκλώνοντας τα απορρίμματα μειώνουμε: τον όγκο των απορριμμάτων την κατανάλωση των φυσικών πόρων της γης την κατανάλωση ενέργειας καθώς και την παραγωγή καυσαερίων.

6 6 Links: Ευρωπαϊκή Ένωση για το Περιβάλλον Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το περιβάλλον Σύνοψη της νομοθεσίας Ε.Ε. για το περιβάλλον management/index_el.htm Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη Διαχείριση αποβλήτων Υπουργείο Περιβάλλοντος στην Ελλάδα για θέματα διαχείρισης αποβλήτων Ελληνικός οργανισμός Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ)

7 ΕΥΡΩΠΑΪκη Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Επιμέλεια έκδοσης: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα (2015) Γραφιστική Επιμέλεια: Χρήστος Παπαδημητρίου (krispapadi@gmail.com) Το παρόν έντυπο δημιουργήθηκε για τις ανάγκες του προγράμματος, Teachers4Europe Ευρωπαϊκή Επιτροπή Aντιπροσωπεία στην Ελλάδα Βασιλίσσης Σοφίας 2, Αθήνα, Τηλ Φαξ: comm-rep-athens@ec.europa.eu, Ιστοσελίδα: Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, [2015] Περαιτέρω χρήση επιτρέπεται με αναφορά στην πηγή. Η πολιτική περαιτέρω χρήσης εγγράφων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διέπεται από την απόφαση 2011/833/ΕΕ (ΕΕ L 330 της , σ. 39). Catalogue number: IA EL-N ISBN: DOI: / Teachers4Europe