ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Transcript

1 ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΣΩΡΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Κρασανάκης Β., Κόκκαλη Α., Καλυβιώτη Γ., Μανιοπούλου Μ., Χαραλάμπους Γ., & Βασιλοπούλου Β. Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικων Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων Ελληνικο Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών Παρουσίαση: Δρ. Βασίλειος Κρασανάκης 4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Βόλος, Σεπτεμβρίου 2015

2 Σκοπός Αποτίμηση των συσσωρευτικών επιδράσεων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων σε επιλεγμένα στοιχεία του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Πρακτική υλοποίηση μιας συνδυαστικής μεθοδολογικής προσέγγισης η οποία βασίζεται τόσο στην ανάλυση του χώρου όσο και στην ανάλυση της αξιολόγησης ειδικών. Πιλοτική μελέτη: θαλάσσιο οικοσύστημα Δυτικής Ελλάδας. Η μεθοδολογική προσέγγιση που ακολουθείται αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ).

3 Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός Σύγχρονη προσέγγιση διαχείρισης θαλάσσιων περιοχών. Ταυτόχρονη επίτευξη περιβαλλοντικών και κοινωνικό- οικονομικών στόχων. Ορθολογική χωροθέτηση ανθρώπινων δραστηριοτήτων και χρήσεων λαμβάνοντας υπόψη τη χωροχρονική κατανομή τους στο θαλάσσιο χώρο. Απαίτηση για ενεργή συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων και η προσαρμογή στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο. ΘΧΣ : πολύπλοκη διαδικασία

4 Υλοποίηση ΘΧΣ στην πράξη Απαίτηση για γεωχωρικά δεδομένα τα οποία συνδέονται άμεσα με: ü τις ανθρώπινες δραστηριότητες ü το θαλάσσιο οικοσύστημα ü κοινωνικές και οικονομικές αξίες ü πολιτιστικές αξίες Εφαρμογή μεθοδολογικών εργαλείων- πλαισίων για: ü τη χαρτογραφική απόδοση της συλλεγόμενης πληροφορίας ü την αποτίμηση και αναπαράσταση αντιπροσωπευτικών δεικτών

5 Μεθοδολογικές προσεγγίσεις ΘΧΣ βασισμένες σε χωρική ανάλυση Ανάλυση χωροχρονικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ ανθρώπινων δραστηριοτήτων/χρήσεων για την ανάδειξη: ü συνεργιών ü συγκρούσεων ü ουδέτερων ή μη αλληλεπιδράσεων Αποτίμηση συσσωρευτικών επιδράσεων ανθρώπινων δραστηριοτήτων/χρήσεων στο θαλάσσιο οικοσύστημα.

6 Παράδειγμα: Ανάλυση χωροχρονικών αλληλεπιδράσεων (1) Krassanakis, Kokkali, & Vassilopoulou (2015)

7 Παράδειγμα: Ανάλυση χωροχρονικών αλληλεπιδράσεων (2) Krassanakis, Kokkali, & Vassilopoulou (2015)

8 Μεθοδολογικές προσεγγίσεις για την αποτίμηση των συσσωρευτικών επιδράσεων Αξιοποίηση γεωχωρικών δεδομένων που συνδέονται με ανθρώπινες δραστηριότητες/ χρήσεις καθώς και με στοιχεία του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Υπολογισμός συσσωρευτικών επιδράσεων μέσω μιας προσέγγισης ανάλυσης χώρου και αξιολόγησης ειδικών. Μεταξύ των μεθοδολογικών προσεγγίσεων που έχουν προταθεί, η παρούσα μελέτη βασίζεται στην μέθοδο που προτείνεται από τους Micheli, et al. (2013).

9 Πρακτικά ζητήματα για τη διαχείριση των γεωχωρικών δεδομένων & την υλοποίηση της μεθοδολογίας Αξιοποίηση γεωχωρικών δεδομένων διαφορετικής φύσης (σημειακά, γραμμικά, επιφανειακά). Διάθεση γεωχωρικών δεδομένων σε διαφορετικά συστήματα αναφοράς (π.χ. ΕΓΣΑ 87, WGS 84, ETRS 89). Γεωχωρικά δεδομένα με διαφορετική χωρική ακρίβεια. Απαιτείται μια διαδικασία ομογενοποίησης των γεωχωρικών δεδομένων. Η διαδικασία υλοποίησης της μεθόδου θα πρέπει να είναι συμβατή με περιβάλλον συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών (ΣΓΠ).

10 Μεθοδολογική Προσέγγιση - Βήμα 1: Εφαρμογή τετραγωνικού κανάβου 1km 1km

11 Μεθοδολογική Προσέγγιση Βήμα 2: Συμπλήρωση τετραγωνικού κανάβου (1) Σε κάθε κελί του τετραγωνικού κανάβου αντιστοιχεί μία τιμή για κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα/χρήση και κάθε θαλάσσιο οικοσύστημα: ü 0/1 : απουσία/παρουσία ή ü συγκεκριμένη τιμή η οποία συνδέεται με τα γεωχωρικά δεδομένα (γίνεται κανονικοποίηση κάθε τιμής στο διάστημα [0,1] εφαρμόζοντας το μετασχηματισμό log(χ+1)).

12 Μεθοδολογική Προσέγγιση Βήμα 2: Συμπλήρωση τετραγωνικού κανάβου (2) Παράδειγμα 1: Παράδειγμα 2: 0 α 0 γ δ ε β 0 0 Κανονικοποίηση των τιμών α, β, γ, δ, & ε στο διάστημα [0,1].

13 Μεθοδολογική Προσέγγιση Βήμα 3: Υπολογισμός συντελεστών τρωτότητας Η τρωτότητα κάθε οικοσυστήματος επηρεάζεται σε διαφορετικό βαθμός από κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα/ χρήση. Για κάθε συνδυασμό ανθρώπινης δραστηριότητας/χρήσης & θαλάσσιου οικοσυστήματος υπολογίζεται μέσω κρίσης ειδικών ένας συντελεστής τρωτότητας λαμβάνοντας υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες (Halpern et al., 2007; Korpinen et al., 2012): ü κλίμακα επίδρασης ü συχνότητα επίδρασης ü αντίσταση του οικοσυστήματος στην επίδραση ü απαιτούμενη περίοδος επαναφοράς οικοσυστήματος ü μέγεθος λειτουργικής επίδρασης (επίδραση πίεσης σε συγκεκριμένο είδος ή στο σύνολο ενός πληθυσμού) + συντελεστής αβεβαιότητας της απάντησης

14 Μεθοδολογική Προσέγγιση Βήμα 4: Υπολογισμός συσσωρευτικής επίδρασης σε κάθε κελί του κανάβου Ανθρ. Δραστ/ες Τιμές Κελιού: [D 1 D 2. D n E 1 E 2 E m ] Επίδραση: I Θαλ. οικοσύστημα n m 1 = Επίδραση C Di E j µ i,j δραστηριότητας i i= 1 m j= 1 στο οικοσύστημα j

15 Πιλοτική μελέτη Ανάλυση συσσωρευτικών επιδράσεων σε επιλεγμένα είδη του θαλάσσιου οικοσυστήματος στη θαλάσσια περιοχή της Δυτικής Ελλάδας. Source: EMODnet

16 Πιλοτική μελέτη: Γεωχωρικά Δεδομένα Θαλάσσιο οικοσύστημα: ü λιβάδια Posidonia ü περιοχές Cystoseira ü κοραλλιογενείς εμφανίσεις Ανθρωπογενείς δραστηριότητες/χρήσεις : ü ιχθυοκαλλιέργειες ü αλιευτική δραστηριότητα ü δίκτυο σωληνώσεων ü περιοχές εναπόθεσης αποβλήτων ü επίδραση γεωργίας, βιομηχανίας και αστικοποίησης (μέσω του δείκτη LUSI)

17 Ανάπτυξη λογισμικού εργαλείου Υποστήριξη υπολογιστικών διαδικασιών για των υπολογισμό του δείκτη συσσωρευτικών επιδράσεων (Micheli et al., 2013). Ανάπτυξη στο περιβάλλον του μαθηματικού λογισμικού Matlab της Mathworks. Δεδομένα εισόδου: γεωχωρικά δεδομένα & συντελεστές τρωτότητας. Δεδομένα εξόδου: χωρική κατανομή δείκτη στην εξεταζόμενη περιοχή.

18 Προσδιορισμός συσσωρευτικών επιδράσεων μέσω του λογισμικού εργαλείου: Παράδειγμα 10 Activities 17 Ecosystems

19 Ροή εργασιών για την απεικόνιση του δείκτη Επεξεργασία - ομογενοποίηση γεωχωρικών δεδομένων (οργάνωση σε δομή raster) ArcGIS (ESRI ) Υπολογισμός δεικτών συσσωρευτικών επιδράσεων (αποθήκευση σε μορφότυπο ascii) Matlab (Mathworks ) Μετατροπή δεδομένων δείκτη σε μορφή raster και οπτικοποίηση αποτελεσμάτων ArcGIS (ESRI )

20 Αποτελέσματα πιλοτικής μελέτης Απεικόνιση χωρικής κατανομής συσσωρευτικών επιδράσεων στα επιλεγμένα οικοσυστήματα.

21 Συμπεράσματα Ποσοτικοποίηση της επίδρασης των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων/χρήσεων στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Απεικόνιση της χωρικής κατανομής των συσσωρευτικών επιδράσεων εξεταζόμενη περιοχή. Ανάπτυξη κατάλληλου λογισμικού εργαλείου για την υποστήριξη της διαδικασίας. Πιλοτική υλοποίηση της μεθοδολογίας σε επιλεγμένα είδη του θαλάσσιου οικοσυστήματος της Δυτικής Ελλάδας.

22 Μελλοντική έρευνα Αξιοποίηση μεγαλύτερου όγκου γεωχωρικών δεδομένων. Συσχέτιση αποτελεσμάτων με τα αντίστοιχα αποτελέσματα που αφορούν σε μεθοδολογικά πλαίσια που συνδέονται με τις χωροχρονικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ανθρώπινων δραστηριοτήτων/χρήσεων. Ανάπτυξη σεναρίων χωροθέτησης. Σύνδεση λογισμικού εργαλείου με αντίστοιχα υπάρχοντα επιπλέον παραμετροποίηση και αυτοματοποίηση.

23 Ευχαριστώ για την προσοχή σας Δρ. Βασίλειος Κρασανάκης Ινστιτούτο Θαλάσσιων Βιολογικων Πόρων και Εσωτερικών Υδάτων Ελληνικο Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών