ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ενεργειακοί έλεγχοι κα επιθεωρήσεις

Transcript

1

2 2 1.1 Ενεργειακός έλεγχος ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ενεργειακοί έλεγχοι κα επιθεωρήσεις Ενεργειακός έλεγχος είναι η µελέτη για να προσδιοριστεί το κόστος κάθε τύπου ενεργειακής δαπάνης σε ένα κτίριο, χώρο ή οργανισµό για µια δεδοµένη χρονική περίοδο. Τα αποτελέσµατα χρησιµοποιούνται: - για προσδιορισµό των προτεραιοτήτων λεπτοµερέστερης έρευνας - για δικαιολόγηση επένδυσης των µέτρων ενεργειακής αποδοτικότητας - προσδιορισµό περιπτώσεων κατ ευθείαν δράσης πχ επιλογή τύπου καυσίµου, αλλαγή της τιµής προµήθειας καυσίµου - αύξηση της ενεργειακής αντίληψης του προσωπικού µε πληροφορίες για τη χρήση της ενέργειας Ενεργειακή επιθεώρηση (αξιολόγηση) Οι επιθεωρήσεις µπορεί να ποκίλουν ως προς την έκταση και το βάθος µελέτης αλλά είναι δυνατόν να περιλαµβάνουν µερικά ή όλα από τα ακόλουθα στοιχεία: - ανάπτυξη ενός ελέγχου που συµπληρώνεται σε περιεκτική επιθεώρηση µε µέτρηση των βασικών ενεργειακών ροών και πραγµατοποίηση εκτίµησης της κύριας εγκατάστασης - µελέτη της κατασκευής του κτιρίου, των υπηρεσιών, των ελέγχων, των διεργασιών - εξέταση της προµήθειας ενέργειας και των διατάξεων κατανοµής - µελέτη της παρουσίας των ατόµων, της χρήσης του οικήµατος, των περιβαλλοντικών συνθηκών και απαιτήσεων - ανάλυση της ενεργειακής συµπεριφοράς σε σχέση µε το µέγεθος, τύπο του κτιρίου, την τοποθεσία, τα άτοµα που το χρησιµοποιούν και το κλίµα, µε αναφορά σε δείκτες - εξέταση της ενεργειακής διαχειριστικής πολιτικής και διαδικασιών που περιλαµβάνουν ρυθµίσεις προσωπικού, στόχων, επενδύσεων, σχεδίων και συντήρησης - διερεύνηση ευκαιριών για εξοικονόµηση χρηµάτων και ενέργειας µε υποδείξεις για πρακτική εφαρµογή. Μια επιθεώρηση πρέπει να διεξάγεται κάθε 3-5 χρόνια ανάλογα µε το ρυθµό επερχοµένων µεταβολών όπως: - αλλαγή στη χρήση του οικήµατος ή νέοι ένοικοι - σηµαντική ανακαίνιση ή ανάπτυξη - οργάνωση των εκτεταµένων κενών χώρων - νέες πρακτικές εργασίας ή πρότυπα στην παρουσία των ατόµων

3 3 - ουσιαστικές αλλαγές στις τιµές καυσίµων ή στη διάθεσή τους - σηµαντική αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης στο χώρο ή στο κόστος της ενέργειας που δαπανάται. Είναι πολλές φορές προτιµητέο να διεξαχθεί επιθεώρηση πριν από οποιαδήποτε βελτίωση προκειµένου να υπάρξει σωστή (επίκαιρη) πληροφόρηση Ενεργειακή παρακολούθηση Η ενεργειακή παρακολούθηση περιλαµβάνει την κανονική καταγραφή της ενεργειακής κατανάλωσης, του κόστους και τις βασικές παραµέτρους που επηρεάζουν όπως εξωτερική θερµοκρασία και παρουσία ατόµων. ίνει ουσιαστικά πληροφόρηση για την ενεργειακή συµπεριφορά στο συγκεκριµένο χρόνο και µε τρόπο που µπορεί να ελεγχθεί. Τυπικά χρονικά διαστήµατα παρακολούθησης είναι εβδοµάδες ή µήνες µε τετράµηνα ή ετήσια συγκεντρωτικά αποτελέσµατα. Υπολογιστικά συστήµατα διαχείρισης ενέργειας σε κτίρια µπορούν να προσφέρουν αυξηµένες δυνατότητες λήψης και επεξεργασίας δεδοµένων µε αποτέλεσµα τη διασφάλιση της εγκυρότητας και πληρότητας του ολικού πακέτου ελέγχου και παρακολούθησης. 1.4 Νοµοθετικό Πλαίσιο Η διεθνής επιστηµονική κοινότητα έχει προτείνει διάφορες δράσεις προκειµένου να ελεγχθεί και µειωθεί η χρήση της ενέργειας. Με εντατικοποιηµένη έρευνα εισάγονται τεχνολογίες εξοικονόµησης και προτάσεις διαχείρισης οι οποίες διευκολύνονται µε θέσπιση οδηγιών και νοµοθετικών διατάξεων. Στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα το θέµα έχει ιδιαίτερα µελετηθεί και αναλυθεί σε διάφορους τοµείς. Ο κτιριακός τοµέας είναι απαιτητικός, ενεργοβόρος µε άµεση επίδραση στον άνθρωπο, τις δραστηριότητές του, την υγεία του. Η ενεργειακή κατανάλωση πρέπει να έχει βέλτιστη τιµή σε θέµατα θέρµανσης, ψύξης, φωτισµού για την επίτευξη συνθηκών άνεσης µε µικρό κόστος. Η οδηγία 2002/91/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων, δηµοσιεύτηκε στις 4 Ιανουαρίου του 2003 και έχει δεσµεύσει τα κράτη µέλη να την υιοθετήσουν από τις 4 Ιανουαρίου του Επικεντρώνεται στα εξής σηµεία: α) θέτει τις απαιτήσεις για µια µεθοδολογία υπολογισµού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων β) καθορίζει ελάχιστες απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση νέων και υφιστάµενων µεγάλων κυρίως κτιρίων γ) προδιαγράφει την πιστοποίηση δ) συνιστά την τακτική επιθεώρηση.

4 4 Η οδηγία είναι προσανατολισµένη στα λειτουργικά κόστη του κτιρίου και η ενεργειακή συµπεριφορά που ελέγχεται περιλαµβάνει όλα τα είδη ενεργειακής κατανάλωσης (θέρµανση, ψύξη, αερισµό, ζεστό νερό χρήσης, συσκευές). Σύµφωνα µε αυτήν κάθε κατανάλωση πρέπει να εκφράζεται σε όρους πρωτογενούς ενέργειας. Όµως τα κράτη µέλη ενδεχοµένως να θεωρήσουν διαφορετικές τιµές παράγοντα µετατροπής ενέργειας µε αποτέλεσµα µη συγκρίσιµες αποδόσεις. Η θετική συνεισφορά της οδηγίας είναι η επιβολή ελέγχου και συντήρησης των εγκαταστάσεων θέρµανσης-κλιµατισµού, η δράση µείωσης της χρήσης της ενέργειας µε τα παθητικά συστήµατα, τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, το βέλτιστο σχεδιασµό των κτιρίων. Ο Οργανισµός Ευρωπαϊκής Τυποποίησης αναπτύσσει σύνολο προτύπων για τη διευκόλυνση των υπολογισµών µε το ISO Στην Ελλάδα, σχεδόν µέχρι τα δυο τελευταία χρόνια, η βελτίωση της ενεργειακής συµπεριφοράς των κτιρίων ανταποκρίνεται στα οριζόµενα στον Κανονισµό Θερµοµόνωσης (ΦΕΚ 362/ ). Ουσιαστικά µελετάται η προσθήκη µόνωσης στο κέλυφος των κτιρίων µε σκοπό τη µείωση των θερµικών απωλειών µέχρι επιτρεπτών ορίων που καθορίζονται από την κλιµατική ζώνη που ευρίσκονται. Κατά το έτος 1998, προκειµένου η Ελλάδα να συµµορφωθεί στην οδηγία 93/76/ΕΚ, προτάθηκε ο ΚΟΧΕΕ (Κανονισµός Ορθολογικής Χρήσης και Εξοικονόµησης Ενέργειας) ο οποίος δεν εφαρµόστηκε. Τα προτεινόµενα συµφωνούσαν µε την οδηγία 2002/91/ΕΚ. Ο ΚΟΧΕΕ προέβλεπε διεξαγωγή ενεργειακών επιθεωρήσεων, πιστοποίηση και ενεργειακή κατάταξη κτιρίων. Η ελληνική νοµοθεσία εναρµονίζεται µε το Νόµο 3661/2008, ΦΕΚ 89Α/ και την απόφαση αρ. 6/Β/οικ Εγκριση Κανονισµού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων. ΦΕΚ 407/ Νόµος 3661/2008, ΦΕΚ 89Α/ Στο άρθρο 2 του νόµου ορίζονται οι έννοιες: κτίριο, ενεργειακή απόδοση, ενεργειακή επιθεώρηση, ενεργειακός επιθεωρητής, πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κτιρίου, συµπαραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας, σύστηµα κλιµατισµού, λέβητας, ωφέλιµη ονοµαστική ισχύς, αντλία θερµότητας, νέο κτίριο, ριζική ανακαίνιση κτιρίου, συνολική επιφάνεια κτιρίου. Συµπαραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας Είναι η ταυτόχρονη παραγωγή χρήσιµης θερµικής και ηλεκτρικής ενέργειας από την ίδια αρχική ενέργεια

5 5 Καυσαέρια Συµπύκνωµα από διεργασίες καύσιµο Λέβητας καυσαερίων Ατµοστρόβιλος G2 Θάλαµος καύσης Συµπιεστής Αεριοστρόβιλος G1 WGT Ατµός προς διεργασίες Q Αέρας Σχήµα 1.1. Συνδυασµένος κύκλος συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας [1]. Αντλία θερµότητας [2, 3] Είναι δυνατόν καταναλίσκοντας έργο να µεταφερθεί θερµότητα από µια χαµηλή θερµοκρασία σε υψηλότερη. Μπορεί µε ηλεκτροκίνητες αντλίες θερµότητας να µεταφερθεί θερµότητα 3 ή 4 kw καταναλίσκοντας 1 kw ισχύος κινητήρα. Η αντλία θερµότητας λειτουργεί όπως η ψυκτική µηχανή. Ενδιαφέρει η ψυκτική ισχύς του εξατµιστή σε περίπτωση ψύξης και η θερµική ισχύς του συµπυκνωτή στη θέρµανση. Σχήµα 1.2. Αντλία θερµότητας [3].

6 6 Απλή ψυκτική διάταξη [4] Σχήµα 1.3. Απλή ψυκτική διάταξη και απεικόνιση του ψυκτικού κύκλου [4]. Στο ανωτέρω σχήµα το ψυκτικό µέσο συµπιέζεται στο συµπιεστή, απορρίπτει θερµότητα στο περιβάλλον µε συµπύκνωση στο συµπυκνωτή, υφίσταται στραγγαλισµό στη βαλβίδα (throttling valve) και εξατµίζεται στον εξατµιστή παράγοντας την ψυκτική ισχύ του συστήµατος. Το άρθρο 3 αναφέρει ότι σε έξι µήνες από την έναρξη ισχύος του νόµου 3661/2008 θα υπήρχε έγκριση κανονισµού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων, όπου θα καθορίζονται: - η µέθοδος υπολογισµού, οι ελάχιστες απαιτήσεις - η µελέτη της ενεργειακής απόδοσης που πρέπει να υποβάλλεται - αρµόδια πρόσωπα για την εκπόνηση της µελέτης - η διαδικασία και συχνότητα διεξαγωγής ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων/ εγκαταστάσεων θέρµανσης- κλιµατισµού - ο τύπος/η δαπάνη και το περιεχόµενο του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης. Η µέθοδος υπολογισµού θα επανεξετάζεται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα τα οποία δεν µπορεί να είναι µικρότερα των δύο ετών. Το πλαίσιο της µεθόδου περιλαµβάνει τουλάχιστον: α) κατηγοριοποίηση των κτιρίων β) εξωτερικές/εσωτερικές συνθήκες γ) θέση και προσανατολισµό δ) θερµικά χαρακτηριστικά των κατασκευαστικών στοιχείων του κτιρίου ε) τις εγκαταστάσεις θέρµανσης / κλιµατισµού / εξαερισµού / φωτισµού / θερµού νερού στ) την επίδραση των παθητικών/ενεργητικών ηλιακών συστηµάτων και της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται µέσω συστηµάτων συµπαραγωγής, ζ) το φυσικό φωτισµό. Κατά το άρθρο 4 για νέες οικοδοµές άνω των 1000 m 2 πρέπει να εκπονείται και να υποβάλλεται µελέτη που συνοδεύει τη µελέτη του άρθρου

7 7 3 η οποία να περιλαµβάνει την τεχνική, περιβαλλοντική και οικονοµική σκοπιµότητα εγκατάστασης τουλάχιστον ενός εκ των εναλλακτικών συστηµάτων παροχής ενέργειας, όπως συστηµάτων που βασίζονται σε: ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, συµπαραγωγή ηλεκτρισµού και θερµότητας, συστηµάτων θέρµανσης ή ψύξης σε κλίµακα περιοχής ή οικοδοµικού τετραγώνου, αντλιών θερµότητας. Σε υφιστάµενα κτίρια, άνω των 1000 m 2, που ανακαινίζονται ριζικά, έχοµε αναβάθµιση της ενεργειακής τους απόδοσης στο βαθµό που αυτό είναι τεχνικά, λειτουργικά και οικονοµικά εφικτό σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο άρθρο 5. Το άρθρο 6 ορίζει ότι µόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή νέου κτιρίου ή η ριζική ανακαίνιση υφισταµένου κατά το άρθρο 5, ο ιδιοκτήτης υποχρεούται να ζητήσει την έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης. Κατά την πώληση ή τη µίσθωση κτιρίων διατίθεται από τον ιδιοκτήτη στον αγοραστή ή τον µισθωτή πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης. Οι όροι έκδοσης και διάθεσης του πιστοποιητικού καθώς και οι κυρώσεις σε περίπτωση µη έκδοσης και διάθεσής του θα έπρεπε να καθοριστούν σε κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονοµίας και Οικονοµικών, Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Η ισχύς του, κατά ανώτατο όριο, είναι τα 10 χρόνια και εκδίδεται από τους επιθεωρητές του άρθρου 9. Για τη µείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και τον περιορισµό των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα, θεσµοθετείται µέσω των άρθρων 7 και 8 η διενέργεια επιθεωρήσεων από τους ενεργειακούς επιθεωρητές στους λέβητες κτιρίων που θερµαίνονται µε συµβατικά ορυκτά καύσιµα και στις εγκαταστάσεις κλιµατισµού. Κατά τα οριζόµενα στο άρθρο 9 η πιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, η επιθεώρηση των λεβήτων και των εγκαταστάσεων κλιµατισµού διεξάγονται από διαπιστευµένους ενεργειακούς επιθεωρητές. Επίσης στην παράγραφο 2 του άρθρου 9 γράφεται ότι τα προσόντα των επιθεωρητών, οι αρχές που διέπουν το έργο τους, η διαδικασία χορήγησης διαπίστευσης θα καθοριστούν από σχετικό διάταγµα που θα εκδοθεί µε πρόταση των Υπουργών Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και ηµοσίων Έργων Σύµφωνα µε το άρθρο 10, από την έναρξη ισχύος του Κανονισµού, κάθε οικοδοµική άδεια ανέγερσης νέου ή ριζικής ανακαίνισης υφισταµένου κτιρίου χορηγείται µόνον µετά την υποβολή στην Πολεοδοµική Υπηρεσία και της µελέτης για την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου. Κατά το άρθρο 12 µε απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για την ενηµέρωση των ιδιοκτητών και χρηστών των κτιρίων σχετικά µε µεθόδους βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Στις 17 Ιουνίου του 2008, ΦΕΚ 1122, δηµοσιεύτηκαν µέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόµηση ενέργειας στο δηµόσιο και ευρύτερο δηµόσιο τοµέα.

8 8 Εικόνα 1.1 Συναφείς ρυθµίσεις [5] Πίνακας 1.1 Ερµηνεία των ρυθµίσεων [5]

9 Aπόφαση αρ. 6/Β/οικ Εγκριση Κανονισµού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων. ΦΕΚ 407/ Επιλογή βασικών άρθρων. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Άρθρο 1. Παράγραφος 2. Ειδικότερα, σκοπό της παρούσας αποτελεί η µείωση της κατανάλωσης συµβατικής ενέργειας για θέρµανση, ψύξη, κλιµατισµό (ΘΨΚ), φωτισµό και παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) µε την ταυτόχρονη διασφάλιση συνθηκών άνεσης στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων. Ο σκοπός αυτός επιτυγχάνεται µέσω του ενεργειακά αποδοτικού σχεδιασµού του κελύφους, της χρήσης ενεργειακά αποδοτικών δοµικών υλικών και ηλεκτροµηχανολογικών (Η/Μ) εγκαταστάσεων, ανανεώσιµων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και συµπαραγωγής ηλεκτρισµού και θερµότητας (ΣΗΘ). Άρθρο 3 Ορισµοί Για την εφαρµογή της παρούσας, οι όροι που χρησιµοποιούνται στις διατάξεις της έχουν την ακόλουθη έννοια: Κτίριο αναφοράς: κτίριο µε τα ίδια γεωµετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισµό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας µε το εξεταζόµενο κτίριο. Το κτίριο αναφοράς πληροί τις ελάχιστες προδιαγραφές και έχει καθορισµένα τεχνικά χαρακτηριστικά τόσο στα εξωτερικά δοµικά στοιχεία του, όσο και στις Η/Μ εγκαταστάσεις που αφορούν τη ΘΨΚ των εσωτερικών χώρων, την παραγωγή ΖΝΧ και το φωτισµό. Συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση κτιρίου: το άθροισµα των επιµέρους υπολογιζόµενων ενεργειακών καταναλώσεων ενός κτιρίου για τη ΘΨΚ, παραγωγή ΖΝΧ και φωτισµό, εκφραζόµενο σε ενέργεια ανά µονάδα µικτής επιφάνειας των θερµαινόµενων χώρων του κτιρίου ανά έτος σε kwh/(m 2 έτος). Ειδικά για τα κτίρια κατοικίας στη συνολική τελική ενεργειακή κατανάλωση δεν συνυπολογίζεται ο φωτισµός. -Συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας κτιρίου: το άθροισµα των προαναφερόµενων επιµέρους ενεργειακών καταναλώσεων, µετά από την αναγωγή τους σε µεγέθη πρωτογενούς ενέργειας σύµφωνα µε τους συντελεστές µετατροπής (πρωτογενής προς τελική ενέργεια) Απόδοση συστήµατος ή συντελεστής απόδοσης: είναι ο λόγος της αποδιδόµενης ωφέλιµης ενέργειας του συστήµατος προς την ενέργεια που χρησιµοποιεί και καταναλώνει το σύστηµα για τη λειτουργία του. Εσωτερικά κέρδη: οι θερµικές πρόσοδοι ενός χώρου κτιρίου από εσωτερικές πηγές θερµότητας, όπως άνθρωποι, φωτιστικά σώµατα, ηλεκτρικές συσκευές, εξοπλισµός γραφείου κ.α. Ηλιακά κέρδη: οι θερµικές πρόσοδοι εντός του κτιρίου µέσω της ηλιακής ακτινοβολίας και της µετατροπής της σε θερµότητα. ιακρίνονται σε άµεσα κέρδη τα οποία οφείλονται στην ηλιακή ακτινοβολία που διέρχεται µέσω των παραθύρων και λοιπών ανοιγµάτων και σε έµµεσα κέρδη που προέρχονται από την ηλιακή ακτινοβολία που απορροφάται από αδιαφανή στοιχεία.

10 10 -Θερµική ζώνη κτιρίου: Σύνολο (οµάδα) χώρων µέσα στο κτίριο µε όµοιες απαιτούµενες εσωτερικές συνθήκες και χρήση. Οι θερµικές ζώνες καθορίζονται µε βάση τα παρακάτω κριτήρια: α) Η επιθυµητή θερµοκρασία των εσωτερικών χώρων διαφέρει περισσότερο από 4 K για τη χειµερινή ή/και τη θερινή περίοδο. β) Υπάρχουν χώροι µε διαφορετική χρήση / λειτουργία. γ) Υπάρχουν χώροι στο κτίριο που καλύπτονται µε διαφορετικά συστήµατα θέρµανσης ή/και ψύξης ή/και κλιµατισµού λόγω διαφορετικών εσωτερικών συνθηκών. δ) Υπάρχουν χώροι στο κτίριο που παρουσιάζουν µεγάλες διαφορές εσωτερικών ή/και ηλιακών κερδών ή/και θερµικών απωλειών. ε) Υπάρχουν χώροι όπου το σύστηµα του µηχανικού αερισµού καλύπτει λιγότερο από το 80% της επιφάνειας κάτοψης του χώρου. -Συντελεστής σκίασης: η ικανότητα ενός σκιάστρου να περιορίζει τη διέλευση της ηλιακής ακτινοβολίας. Λαµβάνει τιµές µεταξύ 0 και 1. Όσο µικρότερος είναι ο συντελεστής σκίασης, τόσο λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία εισέρχεται στο εσωτερικό του κτιρίου ή/και προσπίπτει στα εξωτερικά δοµικά στοιχεία. COP: συντελεστής επίδοσης: ο συντελεστής συµπεριφοράς των αντλιών θερµότητας στις ονοµαστικές συνθήκες λειτουργίας (για θέρµανση), όπως δίνονται στις τεχνικές προδιαγραφές. ΕΕR: λόγος ή δείκτης ενεργειακής αποδοτικότητας: ο συντελεστής συµπεριφοράς των ψυκτικών µονάδων στις ονοµαστικές συνθήκες λειτουργίας (για ψύξη), όπως δίδονται στις τεχνικές προδιαγραφές. SPF: εποχιακός βαθµός απόδοσης: ο µέσος εποχιακός συντελεστής συµπεριφοράς των αντλιών θερµότητας στις µέσες συνθήκες λειτουργίας ψύξης/θέρµανσης, όπως δίδονται στις τεχνικές προδιαγραφές. Μέσος συντελεστής θερµικών απωλειών διανοµής: το ποσοστό συνολικών θερµικών απωλειών του δικτύου διανοµής επί της συνολικής κατανάλωσης θερµικής ενέργειας ανά τελική χρήση (θέρµανση χώρων ή ψύξη χώρων ή ΖΝΧ) του κτιρίου ή της θερµικής ζώνης. Αερισµός µέσω χαραµάδων: η ποσότητα αέρα που διέρχεται από τις χαραµάδες των κουφωµάτων. Μελέτη ενεργειακής απόδοσης: Η µελέτη που αναλύει και αξιολογεί την απόδοση του ενεργειακού σχεδιασµού των κτιρίων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Άρθρο 5 Υπολογιστικές µέθοδοι εδοµένα υπολογισµού 1. Για τους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσης και της ενεργειακής κατάταξης των κτιρίων εφαρµόζεται η µέθοδος ηµισταθερής κατάστασης µηνιαίου βήµατος του Ευρωπαϊκού Προτύπου ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 13790, και των υπολοίπων προτύπων όπως απεικονίζονται στους Πίνακες του Παραρτήµατος 1 της παρούσας. 2. Για τους ανωτέρω υπολογισµούς χρησιµοποιούνται λογισµικά τα οποία θα αξιολογούνται από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (ΕΥΕΠΕΝ), η οποία συστάθηκε µε το άρθρο 6 του νόµου 3818/2010 (ΦΕΚ 17/ ) στην Ειδική Γραµµατεία Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και

11 11 Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Άρθρο 6 Κλιµατικές ζώνες Εικόνα 1.2. Σχηµατική απεικόνιση κλιµατικών ζωνών ελληνικής επικράτειας ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Άρθρο 8 Ελάχιστες προδιαγραφές κτιρίων 1. Σχεδιασµός κτιρίου 1.1 Στο σχεδιασµό του κτιρίου θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη οι κάτωθι παράµετροι: α) Κατάλληλη χωροθέτηση και προσανατολισµός του κτιρίου για τη µέγιστη αξιοποίηση των τοπικών κλιµατικών συνθηκών. β) ιαµόρφωση περιβάλλοντα χώρου για τη βελτίωση του µικροκλίµατος. γ) Κατάλληλος σχεδιασµός και χωροθέτηση των ανοιγµάτων ανά προσανατολισµό ανάλογα µε τις απαιτήσεις ηλιασµού, φυσικού φωτισµού και αερισµού. δ) Χωροθέτηση των λειτουργιών ανάλογα µε τη χρήση και τις απαιτήσεις άνεσης (θερµικές, φυσικού αερισµού και φωτισµού). ε) Ενσωµάτωση τουλάχιστον ενός εκ των Παθητικών Ηλιακών Συστηµάτων (ΠΗΣ), όπως: άµεσου ηλιακού κέρδους (νότια ανοίγµατα), τοίχος µάζας, τοίχος Trombe, ηλιακός χώρος (θερµοκήπιο) κ.α. στ) Ηλιοπροστασία. ζ) Ένταξη τεχνικών φυσικού αερισµού. η) Εξασφάλιση οπτικής άνεσης µέσω τεχνικών και συστηµάτων φυσικού φωτισµού. 1.2 Αδυναµία εφαρµογής των ανωτέρω απαιτεί επαρκή τεχνική τεκµηρίωση σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία και τις επικρατούσες συνθήκες.

12 12 2. Κτιριακό κέλυφος 2.1 Θερµικά χαρακτηριστικά των δοµικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους: α) Τα επιµέρους δοµικά στοιχεία του εξεταζόµενου νέου ή ριζικά ανακαινιζόµενου κτιρίου, πρέπει να πληρούν περιορισµούς θερµοµόνωσης β) Για τα δοµικά στοιχεία που αποτελούν παθητικά ηλιακά συστήµατα δεν ισχύει ο περιορισµός του µέγιστου επιτρεπόµενου συντελεστή θερµοπερατότητας, µε την εξαίρεση του συστήµατος άµεσου ηλιακού κέρδους. γ) Η τιµή του µέσου συντελεστή θερµοπερατότητας (U m ) του εξεταζόµενου νέου ή ριζικά ανακαινιζόµενου κτιρίου δεν υπερβαίνει όρια που δίδονται 2.2 Για τα νέα ή ριζικά ανακαινιζόµενα κτίρια που ενσωµατώνουν στο κέλυφος παθητικά συστήµατα, πέραν αυτών του άµεσου κέρδους (νότια ανοίγµατα), τα συστήµατα αυτά δεν λαµβάνονται υπόψη στους υπολογισµούς του µέσου συντελεστή θερµοπερατότητας (U m ) ως έχουν, αλλά αντικαθίστανται µε αντίστοιχα συµβατικά δοµικά µη διαφανή στοιχεία 2.3 Η διαδικασία υπολογισµού των συντελεστών θερµοπερατότητας των δοµικών στοιχείων, των γραµµικών συντελεστών θερµοπερατότητας (θερµογέφυρες), καθώς και του µέγιστου επιτρεπόµενου µέσου συντελεστή θερµοπερατότητας (U m ) του κτιρίου καθορίζεται µε σχετική ΤΟΤΕΕ 3. Ηλεκτροµηχανολογικές Εγκαταστάσεις 3.1 Οι επιµέρους Η/Μ εγκαταστάσεις του εξεταζόµενου νέου ή ριζικά ανακαινιζόµενου κτιρίου, πρέπει να πληρούν τους ακόλουθους περιορισµούς: α) Κάθε κεντρική κλιµατιστική µονάδα (ΚΚΜ) που εγκαθίσταται στο κτίριο µε παροχή νωπού αέρα 60%, επιτυγχάνει ανάκτηση θερµότητας σε ποσοστό τουλάχιστον 50%. β) Όλα τα δίκτυα διανοµής (νερού ή αλλού µέσου) της κεντρικής θέρµανσης, ή της εγκατάστασης ψύξης, ή του συστήµατος ΖΝΧ, διαθέτουν θερµοµόνωση που καθορίζεται µε σχετική ΤΟΤΕΕ κατόπιν έγκρισής της µε απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ. Ιδιαίτερα οι εγκαταστάσεις δικτύων που διέρχονται από εξωτερικούς χώρους διαθέτουν κατ ελάχιστον πάχος θερµοµόνωσης 19mm για θέρµανση ή/και ψύξη χώρων και 13mm για ΖΝΧ, µε αγωγιµότητα θερµοµονωτικού υλικού λ=0,040 W/m.K) (στους 20 ο C). γ) Οι αεραγωγοί διανοµής κλιµατιζόµενου αέρα (προσαγωγής και ανακυκλοφορίας) που διέρχονται από εξωτερικούς χώρους των κτιρίων διαθέτουν θερµοµόνωση µε αγωγιµότητα θερµοµονωτικού υλικού λ=0,040 W/(m. K) και πάχος θερµοµόνωσης τουλάχιστον 40mm, ενώ για διέλευση σε εσωτερικούς χώρους το αντίστοιχο πάχος είναι 30mm. δ) Τα δίκτυα διανοµής θερµού και ψυχρού µέσου διαθέτουν σύστηµα αντιστάθµισης για την αντιµετώπιση των µερικών φορτίων, ή άλλο ισοδύναµο σύστηµα µείωσης της κατανάλωσης ενέργειας υπό µερικό φορτίο. ε) Σε περίπτωση µεγάλου κυκλώµατος µε επανακυκλοφορία του ΖΝΧ εφαρµόζεται κυκλοφορία µε σταθερό p και κυκλοφορητή µε ρύθµιση στροφών βάσει της ζήτησης σε ΖΝΧ. στ)σε όλα τα νέα ή ριζικά ανακαινιζόµενα κτίρια είναι υποχρεωτική η κάλυψη µέρους των αναγκών σε ζεστό νερό χρήσης από ηλιοθερµικά συστήµατα. Το ελάχιστο ποσοστό του ηλιακού µεριδίου σε ετήσια βάση καθορίζεται σε 60%. Η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει για τις εξαιρέσεις που αναφέρονται στο άρθρο 11 του ν. 3661/08, καθώς και όταν οι ανάγκες σε ΖΝΧ καλύπτονται από άλλα αποκεντρωµένα συστήµατα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ΑΠΕ, ΣΗΘ,

13 13 συστήµατα τηλεθέρµανσης σε κλίµακα περιοχής ή οικοδοµικού τετραγώνου, καθώς και αντλιών θερµότητας των οποίων ο εποχιακός βαθµός απόδοσης (SPF) είναι µεγαλύτερος από (1,15 Χ 1/η), όπου η είναι ο λόγος της συνολικής ακαθάριστης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας προς την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σύµφωνα µε την Κοινοτική Οδηγία 2009/28/ΕΚ. Μέχρι να καθορισθεί νοµοθετικά η τιµή του η, ο SPF πρέπει να είναι µεγαλύτερος από 3,3. ζ) Τα συστήµατα γενικού φωτισµού στα κτίρια του τριτογενή τοµέα έχουν µέγιστη ενεργειακή απόδοση 55 lumen/w. Για επιφάνεια µεγαλύτερη από 15m 2 ο τεχνητός φωτισµός ελέγχεται µε χωριστούς διακόπτες. Στους χώρους µε φυσικό φωτισµό εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης τουλάχιστον του 50% των λαµπτήρων που βρίσκονται εντός αυτών. η) Όπου απαιτείται κατανοµή δαπανών, επιβάλλεται αυτονοµία θέρµανσης και ψύξης. θ) Όπου απαιτείται κατανοµή δαπανών για τη θέρµανση χώρων, καθώς επίσης και σε κεντρικά συστήµατα παραγωγής ΖΝΧ, εφαρµόζεται θερµιδοµέτρηση. ι) Σε όλα τα κτίρια απαιτείται θερµοστατικός έλεγχος της θερµοκρασίας εσωτερικού χώρου ανά ελεγχόµενη θερµική ζώνη κτιρίου. ια) Σε όλα τα κτίρια του τριτογενή τοµέα απαιτείται η εγκατάσταση κατάλληλου εξοπλισµού αντιστάθµισης της άεργου ισχύος των ηλεκτρικών τους καταναλώσεων, για την αύξηση του συντελεστή ισχύος τους (συνφ) σε επίπεδο κατ ελάχιστον 0, Αδυναµία εφαρµογής των ανωτέρω απαιτεί επαρκή τεχνική τεκµηρίωση σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Άρθρο 9 Τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιρίου αναφοράς 1. Σχεδιασµός κτιρίου Το κτίριο αναφοράς έχει τα ίδια γεωµετρικά χαρακτηριστικά, θέση, προσανατολισµό, χρήση και χαρακτηριστικά λειτουργίας µε το εξεταζόµενο κτίριο, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του άρθρου 8 της παρούσας. Τα ΠΗΣ που πιθανώς ενσωµατώνονται στο εξεταζόµενο κτίριο, όπως προβλέπεται στο εδάφιο (ε) της παραγράφου 1.1 του άρθρου 8 της παρούσας, δεν λαµβάνονται υπόψη στους υπολογισµούς της ενεργειακής απόδοσης για το κτίριο αναφοράς, εκτός από το σύστηµα άµεσου ηλιακού κέρδους. Στην περίπτωση αυτή, στο κτίριο αναφοράς τα ιδιαίτερα δοµικά στοιχεία των ΠΗΣ αντικαθίστανται µε αντίστοιχα συµβατικά δοµικά µη διαφανή στοιχεία. 2. Κτιριακό κέλυφος 2.1 Θερµοµόνωση και θερµικά χαρακτηριστικά των δοµικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους: α) Το κτίριο αναφοράς διαθέτει θερµοµονωµένα εξωτερικά δοµικά στοιχεία, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του άρθρου 8 της παρούσας. β) Το κτίριο αναφοράς περιλαµβάνει εξωτερικές επιφάνειες µε συντελεστή απορροφητικότητας ηλιακής ακτινοβολίας 0,40 για τοιχοποιίες, 0,40 για δώµατα και 0,60 για επικλινείς στέγες. Αντίστοιχα, ο συντελεστής εκποµπής θερµικής ακτινοβολίας για τις εξωτερικές επιφάνειες του κτιρίου αναφοράς είναι 0,80.

14 14 γ) Τα ανοίγµατα του κτιρίου αναφοράς διαθέτουν τα απαραίτητα σταθερά εξωτερικά σκίαστρα (πρόβολοι, περσίδες, πέργκολες, µπαλκόνια κ.α.), λόγω των οποίων ο µέσος συντελεστής σκίασής τους κατά τη θερινή περίοδο είναι τουλάχιστον 0,70 για τις νότιες όψεις και 0,75 για τις όψεις µε δυτικό και ανατολικό προσανατολισµό. Για τη χειµερινή περίοδο ο µέσος συντελεστής σκίασης προκύπτει ανάλογα µε τον τύπο σκιάστρου και όπως καθορίζεται µε σχετική ΤΟΤΕΕ κατόπιν έγκρισής της µε απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ. Τα εσωτερικά σκίαστρα (κουρτίνες, περσίδες) των ανοιγµάτων και τα εξωτερικά παραθυρόφυλλα, τα οποία δε θεωρούνται σταθερά σκίαστρα, δε λαµβάνονται υπόψη. Η σκίαση του κτιρίου αναφοράς λόγω εξωτερικών εµποδίων (κτίρια, ανάγλυφο εδάφους κ.α.) λαµβάνεται ίδια µε του εξεταζόµενου κτιρίου. δ) Για το κτίριο αναφοράς ορίζεται ο συντελεστής διαπερατότητας των υαλοπινάκων στην ηλιακή ακτινοβολία g = 0,76. ε) Ο µέσος συντελεστής σκίασης των αδιαφανών κάθετων επιφανειών του κτιρίου αναφοράς, τόσο κατά τη θερινή όσο και κατά τη χειµερινή περίοδο, ορίζεται σε 0,90. στ) Ο αερισµός µέσω χαραµάδων για το κτίριο αναφοράς ορίζεται σε 5,5 m 3 /h και ανά m 2 κουφώµατος. Ο αερισµός µέσω τυποποιηµένων θυρίδων αερισµού για το κτίριο αναφοράς, λαµβάνεται όπως και στο σχεδιαζόµενο κτίριο. Τυπικές τιµές ορίζονται µε σχετική ΤΟΤΕΕ. ζ) Η θερµική µάζα του κτιρίου αναφοράς λαµβάνεται ίση µε 250 kj/(k.m 2 ) θερµαινόµενης επιφάνειας κτιρίου. 3. Ηλεκτροµηχανολογικές Εγκαταστάσεις 3.1 Εγκατάσταση κεντρικής θέρµανσης α) Το κτίριο αναφοράς διαθέτει κεντρικό σύστηµα θέρµανσης µε λέβητα πετρελαίου σε λειτουργία υψηλής θερµοκρασίας. Εφόσον στην περιοχή οικοδόµησης του κτιρίου υπάρχει υποδοµή για τηλεθέρµανση, τότε στο κτίριο αναφοράς θα λαµβάνονται υπόψη τα τεχνικά χαρακτηριστικά του εναλλάκτη θερµότητας τηλεθέρµανσης. Τα γενικά χαρακτηριστικά του συστήµατος κεντρικής θέρµανσης για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: Ο κεντρικός λέβητας είναι πιστοποιηµένος µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης τριών αστέρων (***). Η διαστασιολόγηση της εγκατάστασης θέρµανσης καθορίζεται µε σχετικές ΤΟΤΕΕ, ώστε να διασφαλίζε ται η πλήρης κάλυψη των φορτίων, ακόµα και στις πιο δυσµενείς ηµέρες του χειµώνα. β) Το κτίριο αναφοράς διαθέτει θερµοστατικό έλεγχο της θερµοκρασίας εσωτερικού χώρου ανά ελεγχόµενη θερµική ζώνη του. γ) Το κτίριο αναφοράς διαθέτει σύστηµα αντιστάθµισης. δ) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτίριο δε διαθέτει σύστηµα θέρµανσης, τότε θεωρείται ότι θερµαίνεται όπως ακριβώς και το κτίριο αναφοράς. ε) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτίριο κατοικίας θερµαίνεται µε τη χρήση αντλιών θερµότητας, θεωρείται ότι και το κτίριο αναφοράς διαθέτει τοπικά συστήµατα (αντλίες θερµότητας ενός ή πολλαπλών εσωτερικών στοιχείων), µε συντελεστή συµπεριφοράς COP= 3,2. στ) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτίριο τριτογενή τοµέα θερµαίνεται µε τη χρήση αντλιών θερµότητας, θεωρείται ότι και το κτίριο αναφοράς διαθέτει τοπικά ή/και κεντρικά συστήµατα θέρµανσης µε συντελεστή συµπεριφοράς COP=3,2 για αερόψυκτα συστήµατα και COP=4,3 για υδρόψυκτα.

15 Εγκατάσταση ψύξης/κλιµατισµού: α) Σε περίπτωση που το εξεταζόµενο κτίριο δε διαθέτει σύστηµα ψύξης/κλιµατισµού, τότε θεωρείται ότι κλιµατίζεται όπως ακριβώς και το κτίριο αναφοράς. β) Το κτίριο αναφοράς για τις κατοικίες διαθέτει τοπικά συστήµατα (αντλίες θερµότητας ενός ή πολλαπλών εσωτερικών στοιχείων) που καλύπτουν τµήµα των εσωτερικών χώρων της κατοικίας. Τα πρότυπα χαρακτηριστικά του συστήµατος ψύξης για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: Τοπικά συστήµατα ψύξης µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης EER = 3,0. ιαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύµφωνα µε σχετικές ΤΟΤΕΕ. Η ενεργειακή κατανάλωση του συστήµατος ψύξης για το κτίριο αναφοράς λαµβάνεται ίση µε το 50% της κατανάλωσης που υπολογίζεται µε βάση την καθαρή συνολική επιφάνεια της κατοικίας. γ) Το κτίριο αναφοράς για τον τριτογενή τοµέα διαθέτει τοπικά ή/και κεντρικά συστήµατα ψύξης που καλύπτουν όλους τους εσωτερικούς χώρους. Τα πρότυπα χαρακτηριστικά του συστήµατος ψύξης για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: Μονάδες παραγωγής ψύξης τοπικές ή κεντρικές (ψύκτες, αντλίες θερµότητας, τοπικά κλιµατιστικά) µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης EER = 2,8 για τοπικές ή κεντρικές αερόψυκτες µονάδες και EER = 3,8 για υδρόψυκτες µονάδες. ιαστασιολόγηση της εγκατάστασης ψύξης σύµφωνα µε σχετικές ΤΟΤΕΕ. 3.3 Τερµατικές µονάδες κεντρικής θέρµανσης και κλιµατισµού και δίκτυα διανοµής θέρµανσης ψύξης του κτιρίου αναφοράς: α) Ο τύπος των τερµατικών µονάδων, καθώς και η διάταξη και το µήκος των σωληνώσεων διανοµής θέρµανσης και ψύξης των χώρων λαµβάνονται όπως στο εξεταζόµενο κτίριο. β) Για τις τερµατικές µονάδες του κτιρίου αναφοράς (σώµατα καλοριφέρ, µονάδες στοιχείου ανεµιστήρα fancoils, κεντρικές κλιµατιστικές µονάδες ΚΚΜ) ισχύουν τα εξής: Για τις ΚΚΜ του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τοµέα η ισχύς των ανεµιστήρων (προσαγωγής ή επιστροφής) λαµβάνεται ίση µε 1,5 kw/(m 3 /s). Σε ειδικές περιπτώσεις όπου απαιτείται διάταξη ειδικών φίλτρων, ή/και υπάρχει σύστηµα ύγρανσης, ή/και σύστηµα ανάκτησης θερµότητας, η ισχύς των ανεµιστήρων για το κτίριο αναφοράς λαµβάνεται ίση µε 2,5 kw/(m 3 /s). Όλες οι ΚΚΜ του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τοµέα µε παροχή νωπού αέρα 60%, διαθέτουν σύστηµα ανάκτησης θερµότητας µε εναλλάκτη θερµότητας και µε συντελεστή ανάκτησης η R = 0,5. Το σύστηµα ύγρανσης αέρα του κτιρίου αναφοράς του τριτογενή τοµέα είναι ίδιο µε εκείνο του εξεταζόµενου κτιρίου, και µπορεί να είναι ενσωµατωµένο στην ΚΚΜ ή όχι. Για τις µονάδες στοιχείου ανεµιστήρα (fan coils), η ισχύς του ανεµιστήρα για το κτίριο αναφοράς είναι ίδια µε αυτή του εξεταζόµενου κτιρίου. Οι αεραγωγοί διανοµής κλιµατιζόµενου αέρα (προσαγωγής και ανακυκλοφορίας) του κτιρίου αναφοράς διαθέτουν θερµοµόνωση σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του άρθρου 8 της παρούσας και της σχετικής ΤΟΤΕΕ γ) Για τα δίκτυα διανοµής θερµού ή ψυχρού µέσου (νερό κ.α.) ισχύουν τα ακόλουθα:

16 16 Για το κτίριο αναφοράς του τριτογενή τοµέα οι αντλίες των κυκλωµάτων διανοµής είναι ρυθµιζόµενων στροφών µε αντιστάθµιση φορτίου µε σταθερή πτώση πίεσης ( p) και υδραυλικά ανεξάρτητες. Η ισχύς των αντλιών στο κτίριο αναφοράς λαµβάνεται ίση µε αυτή του εξεταζόµενου κτιρίου. Για το κτίριο αναφοράς, τα δίκτυα διανοµής διαθέτουν θερµοµόνωση σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του άρθρου 8 της παρούσας και της σχετικής ΤΟΤΕΕ. 3.4 Σύστηµα Εξαερισµού ή Μηχανικού Αερισµού Κτιρίου Αναφοράς α) Για το κτίριο αναφοράς στις κατοικίες θεωρείται ότι εφαρµόζεται φυσικός αερισµός σύµφωνα µε τις ελάχιστες απαιτήσεις όπως καθορίζονται µε σχετική ΤΟΤΕΕ. β) Για το κτίριο αναφοράς του τριτογενή τοµέα το σύστηµα µηχανικού αερισµού έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Προσαγωγή και απαγωγή νωπού αέρα σύµφωνα µε σχετικές ΤΟΤΕΕ. Το σύστηµα µηχανικού αερισµού διαθέτει εναλλάκτη ανάκτησης θερµότητας µε συντελεστή ανάκτησης θερµότητας η R = 0,5. Η ειδική απορρόφηση ισχύος των ανεµιστήρων εξαερισµού λαµβάνεται ίση µε 1,0 kw/(m 3 /s). Σχήµα 1.4. Εναλλάκτες θερµότητας: Χρησιµοποιούνται σε συστήµατα για να διευκολύνουν τη µεταφορά θερµότητας από το θερµό στο ψυχρό ρευστό. 3.5 Σύστηµα Ζεστού Νερού Χρήσης (ΖΝΧ): α) Το κτίριο αναφοράς καλύπτει τις ανάγκες για ΖΝΧ, µέσω του κεντρικού λέβητα θέρµανσης χώρων ή ξεχωριστού συστήµατος λέβητα (πετρελαίου ή τηλεθέρµανσης), µε παράλληλη χρήση ηλιακών συλλεκτών και ηλεκτρικής αντίστασης για εφεδρεία. Τα χαρακτηριστικά του συστήµατος παραγωγής ΖΝΧ για το κτίριο αναφοράς είναι τα εξής: Το ποσοστό του ηλιακού µεριδίου σε ετήσια βάση είναι 15% επί των αναγκών για ΖΝΧ. Ο κεντρικός λέβητας παραγωγής ΖΝΧ είναι πιστοποιηµένος µε βαθµό ενεργειακής απόδοσης τριών αστέρων (***).

17 17 Τα δίκτυα διανοµής ΖΝΧ διαθέτουν θερµοµόνωση σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του άρθρου 8 της παρούσας και της σχετικής ΤΟΤΕΕ. Στο κτίριο αναφοράς επιτρέπεται η χρήση αποκεντρωµένων συστηµάτων, µόνο σε εµπορικά καταστήµατα ή παρόµοιες χρήσεις µε περιορισµένη κατανάλωση ΖΝΧ. Στις περιπτώσεις αυτές η παραγωγή ΖΝΧ, µπορεί να γίνεται τοπικά µε ταχυθερµοσίφωνα αερίου. Εάν το φυσικό αέριο δεν είναι διαθέσιµο, η παραγωγή ΖΝΧ, µπορεί να γίνεται µε ηλεκτρικό θερµοσίφωνα, ή ταχυθερµοσίφωνα µε συνολικό µήκος αγωγών έως 6m. 3.6 Σύστηµα φωτισµού κτιρίου αναφοράς τριτογενή τοµέα: α) Η στάθµη και η αντίστοιχη εγκατεστηµένη ισχύς γενικού φωτισµού λαµβάνονται όπως ορίζεται µε σχετική ΤΟΤΕΕ. Η ενεργειακή απόδοση των φωτιστικών είναι 55 lumen/w. Για επιφάνεια µεγαλύτερη από 15m 2 ο τεχνητός φωτισµός ελέγχεται µε χωριστούς διακόπτες. Στους χώρους µε φυσικό φωτισµό εξασφαλίζεται η δυνατότητα σβέσης τουλάχιστον του 50% των λαµπτήρων που βρίσκονται εντός αυτών. β) Ο γενικός φωτισµός παρέχεται από λαµπτήρες φθορισµού, οι οποίοι διαθέτουν ηλεκτρονικό στραγγαλιστικό πηνίο µε δείκτη ενεργειακής απόδοσης (EEI) κατηγορίας A3 σύµφωνα µε κατάταξη της Επιτροπής της Ένωσης Ευρωπαίων Κατασκευαστών Φωτιστικών (CELMA) και την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/55/ΕΕ. γ) Εξαίρεση αποτελούν οι χώροι µε ειδικές απαιτήσεις λειτουργικού φωτισµού, όπως αυτοί προσδιορίζονται µε σχετική ΤΟΤΕΕ, όπου ο φωτισµός του κτιρίου αναφοράς λαµβάνεται όπως στο εξεταζόµενο κτίριο. 3.7 ιατάξεις ελέγχου εγκαταστάσεων κτιρίου αναφοράς τριτογενή τοµέα. α) Το κτίριο αναφοράς ξενοδοχείου διαθέτει σύστηµα ελέγχου ηλεκτροδότησης δωµατίων µέσω ηλεκτρονικών καρτών, επιτυγχάνοντας 5% εξοικονόµηση επί της υπολογιζόµενης κατανάλωσης τελικής ενέργειας για θέρµανση,ψύξη και φωτισµό. β) Το κτίριο αναφοράς τριτογενή τοµέα, µε επιφάνεια πάνω από 3.500m 2, διαθέτει σύστηµα ενεργειακής διαχείρισης κτιρίου (BΕMS), για τον κεντρικό έλεγχο της λειτουργίας των Η/Μ εγκαταστάσεων, επιτυγχάνοντας 10% εξοικονόµηση επί της υπολογιζόµενης τελικής κατανάλωσης ενέργειας για θέρµανση, ψύξη και φωτισµό. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΛΕΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΟΥ Άρθρο 10 Γενικά 1. Η Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης: 1.1 Τεκµηριώνει ότι το κτίριο ικανοποιεί τις ελάχιστες απαιτήσεις, όπως αυτές ορίζονται στο άρθρο 7 της παρούσας. 1.2 Περιλαµβάνεται στο φάκελο που υποβάλλεται στην αρµόδια Πολεοδοµική Υπηρεσία για την έκδοση οικοδοµικής άδειας σύµφωνα µε το άρθρο 10 του ν. 3661/08.

18 Αποτελεί πρόσθετη µελέτη επιπλέον των µελετών αρχιτεκτονικής, διαµόρφωσης περιβάλλοντος χώρου, θέρµανσης, ψύξης, ΖΝΧ και φωτισµού. 1.4 Αντικαθιστά τη µελέτη θερµοµόνωσης, σύµφωνα µε το άρθρο 13 του ν. 3661/2008. Εφ εξής οι υπολογισµοί για τη θερµοµόνωση του κτιριακού κελύφους περιλαµβάνονται στη µελέτη ενεργειακής απόδοσης, όπως καθορίζεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 8 της παρούσας και µε σχετικές ΤΟΤΕΕ. 2. Για την εκπόνηση της µελέτης ενεργειακής απόδοσης κτιρίου υπολογίζονται, σύµφωνα µε τη µεθοδολογία του κεφαλαίου Β της παρούσας, οι καταναλώσεις πρωτογενούς ενέργειας ανά τελική χρήση: θέρµανση, ψύξη, κλιµατισµό, ΖΝΧ, συµπεριλαµβανοµένου του φωτισµού για κτίρια του τριτογενούς τοµέα. 3. Για τα νέα ή ριζικά ανακαινιζόµενα κτίρια, πρέπει να εκπονείται και να υποβάλλεται στην αρµόδια Πολεοδοµική Υπηρεσία µελέτη τεχνικής, περιβαλλοντικής και οικονοµικής σκοπιµότητας, που συνοδεύει την ενεργειακή µελέτη της παρούσας, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στην παράγραφο 2 του άρθρου 4 του ν. 3661/08. Άρθρο 11 Περιεχόµενα µελέτης ενεργειακής απόδοσης κτιρίου Το τεύχος της µελέτης ενεργειακής απόδοσης κτιρίου περιλαµβάνει τα εξής: 1. Γενικές Πληροφορίες 1.1 Γενικά στοιχεία κτιρίου: τοποθεσία, χρήση κτιρίου (κατοικία, γραφεία, κ.α.), πρόγραµµα λειτουργίας (ωράριο), αριθµός χρηστών (συνολικός και ανά βάρδια για κτίρια µε 24ώρη λειτουργία). 1.2 Επιθυµητές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος (θερµοκρασία, υγρασία, αερισµός, φωτισµός). Αν υπάρχουν χώροι µε διαφορετικές συνθήκες, όπως στα κτίρια νοσοκοµείων, αναφέρονται αναλυτικά. 1.3 εδοµένα και παραδοχές για τους παράγοντες που λαµβάνονται υπόψη για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου σύµφωνα µε το άρθρο 5 της παρούσας. 1.4 Τα κλιµατικά δεδοµένα της περιοχής (θερµοκρασία, υγρασία, ηλιακή ακτινοβολία, διεύθυνση, ένταση και ταχύτητα ανέµου κ.α.), όπως ορίζονται µε σχετική ΤΟΤΕΕ. 1.5 Σύντοµη περιγραφή και τεκµηρίωση του ενεργειακού σχεδιασµού του κτιρίου όσον αφορά στον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό, τα θερµικά χαρακτηριστικά των δοµικών στοιχείων του κτιριακού κελύφους και το σχεδιασµό των Η/Μ εγκαταστάσεων, καθώς και στα προτεινόµενα συστήµατα Εξοικονόµησης Ενέργειας /Ορθολογικής Χρήσης Ενέργειας και ΑΠΕ. 1.6 Αναφορά του λογισµικού που χρησιµοποιήθηκε για την εκτίµηση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου, καθώς και των παραδοχών που λαµβάνονται υπόψη για την εφαρµογή της µεθοδολογίας όπως: α) οι θερµικές ζώνες, όπως καθορίζονται στο άρθρο 3 της παρούσας. Για τις ζώνες που καθορίζονται στους υπολογισµούς θα πρέπει να υπάρχει σχηµατική και αναλυτική περιγραφή. β) στην περίπτωση που για την εκπόνηση της µελέτης απαιτείται ο διαχωρισµός του κτιρίου σε ζώνες (λόγω διαφοροποίησης της χρήσης των χώρων του), όλα τα δεδοµένα ή/και παραδοχές εκτός των κλιµατικών πρέπει να αναφέρονται ανά ζώνη. γ) οι θερµογέφυρες στα διάφορα στοιχεία του κτιριακού κελύφους.

19 19 2. Σχεδιασµός κτιρίου 2.1 Γεωµετρικά χαρακτηριστικά του κτιρίου και των ανοιγµάτων (κάτοψη, όγκος, επιφάνεια, προσανατολισµός, συντελεστές σκίασης κ.α.). 2.2 Τεκµηρίωση της χωροθέτησης και προσανατολισµού του κτιρίου για τη µέγιστη αξιοποίηση των τοπικών κλιµατικών συνθηκών, µε διαγράµµατα ηλιασµού λαµβάνοντας υπόψη την περιβάλλουσα δόµηση. 2.3 Τεκµηρίωση της επιλογής και χωροθέτησης φύτευσης και άλλων στοιχείων βελτίωσης του µικροκλίµατος. 2.4 Τεκµηρίωση του σχεδιασµού και χωροθέτησης των ανοιγµάτων ανά προσανατολισµό ανάλογα µε τις απαιτήσεις ηλιασµού, φωτισµού και αερισµού (ποσοστό, τύπος και εµβαδόν διαφανών επιφανειών ανά προσανατολισµό). 2.5 Χωροθέτηση των λειτουργιών ανάλογα µε τη χρήση και τις απαιτήσεις άνεσης (θερµικές, φυσικού αερισµού και φωτισµού). 2.6 Περιγραφή λειτουργίας των παθητικών συστηµάτων για τη χειµερινή και θερινή περίοδο: υπολογισµός επιφάνειας παθητικών ηλιακών συστηµάτων άµεσου και έµµεσου κέρδους (κάθετης / κεκλιµένης / οριζόντιας επιφάνειας), για τα συστήµατα µε µέγιστη απόκλιση έως 30 ο από το νότο, καθώς και του ποσοστού αυτής επί της αντίστοιχης συνολικής επιφάνειας της όψης. 2.7 Περιγραφή των συστηµάτων ηλιοπροστασίας του κτιρίου ανά προσανατολισµό: διαστάσεις και υλικά κατασκευής, τύπος (σταθερά / κινητά, οριζόντια / κατακόρυφα, συµπαγή / διάτρητα) και ένδειξη του προκύπτοντος ποσοστού σκίασης για τις 21 εκεµβρίου και 21 Ιουνίου. 2.8 Γενική περιγραφή των τεχνικών εκµετάλλευσης του φυσικού φωτισµού. 2.9 Σχεδιαστική απεικόνιση µε κατασκευαστικές λεπτοµέρειες της θερµοµονωτικής στρώσης, των παθητικών συστηµάτων και των συστηµάτων ηλιοπροστασίας στα αρχιτεκτονικά σχέδια του κτιρίου (κατόψεις, όψεις, τοµές). 3. Κτιριακό Κέλυφος 3.1 Θερµικά χαρακτηριστικά του κτιριακού κελύφους και των ανοιγµάτων (θερµοπερατότητα, ανακλαστικότητα, διαπερατότητα και απορροφητικότητα στην ηλιακή ακτινοβολία, κ.α.). 3.2 Περιγραφή της θέσης, των θερµοφυσικών ιδιοτήτων και του τύπου της θερµοµόνωσης, όπου αυτή προβλέπεται (οροφές, δάπεδα, τοιχοποιία). 3.3 Συντελεστής θερµοπερατότητας και εµβαδόν αδιαφανών στοιχείων του εξωτερικού κελύφους (τοιχοποιία, οροφή, δάπεδα, φέρων οργανισµός), έλεγχος αυτών βάσει των απαιτούµενων ορίων ανά προσανατολισµό. 3.4 Συντελεστής θερµοπερατότητας των εσωτερικών χωρισµάτων που διαχωρίζουν θερµαινόµενες και µη θερµαινόµενες ζώνες του κτιρίου. 3.5 Συντελεστής θερµοπερατότητας και εµβαδόν ανοιγµάτων και γυάλινων προσόψεων, έλεγχος αυτών βάσει των απαιτούµενων ορίων ανά προσανατολισµό. 4. Ηλεκτροµηχανολογικές Εγκαταστάσεις 4.1 Τεχνικά χαρακτηριστικά της κεντρικής εγκατάστασης παραγωγής και διανοµής θερµού νερού για τη θέρµανση των χώρων (απόδοση συστηµάτων, είδος καυσίµου, χρόνος λειτουργίας, είδος και ισχύς τερµατικών µονάδων, είδος και ισχύς βοηθητικών συστηµάτων διανοµής, απώλειες δικτύου κ.α.). 4.2 Τεχνικά χαρακτηριστικά των εγκαταστάσεων ψύξης κλιµατισµού χώρων (είδος και απόδοση συστηµάτων, είδος καυσίµου, χρόνος λειτουργίας, είδος

20 20 και ισχύς τερµατικών µονάδων, είδος και ισχύς βοηθητικών συστηµάτων διανοµής, απώλειες δικτύου κ.α.). 4.3 Τεχνικά χαρακτηριστικά των κεντρικών µονάδων διαχείρισης αέρα (ΚΚΜ) και συστήµατος µηχανικού αερισµού (διατάξεις συστήµατος, φίλτρα, ύγρανση, στοιχεία ψύξης/θέρµανσης, ισχύς ανεµιστήρων κ.α.). 4.4 Τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήµατος παραγωγής και διανοµής ΖΝΧ (τύπος, ισχύς, ηµερήσια κατανάλωση νερού, επιθυµητή θερµοκρασία ΖΝΧ, απώλειες δικτύου, ποσοστό ηλιακών συλλεκτών κ.α.). 4.5 Τεχνικά χαρακτηριστικά ηλιακών συλλεκτών για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (τύπος, συντελεστές απόδοσης κ.α.). Η αδυναµία εγκατάστασης ηλιακών συλλεκτών πρέπει να τεκµηριώνεται. 4.6 Τεχνικά χαρακτηριστικά του συστήµατος τεχνητού φωτισµού για τα κτίρια του τριτογενή τοµέα (ζώνες φυσικού φωτισµού, ώρες χρήσης φυσικού φωτισµού, αυτοµατισµοί,διάταξη διακοπτών, είδος φωτιστικών, φωτιστική ικανότητα λαµπτήρων κ.α.). Αναφορά στα συστήµατα σύζευξης φυσικού και τεχνητού φωτισµού και άλλα συστήµατα εξοικονόµησης ενέργειας. 4.7 Περιγραφή κεντρικού συστήµατος παρακολούθησης και ενεργειακού ελέγχου (BΕMS), των προβλεπόµενων αυτοµατισµών και ελέγχων και το αναµενόµενο όφελος τους στη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας, εφόσον προβλέπεται η εγκατάσταση και χρήση τους. 4.8 Τεχνικά χαρακτηριστικά λοιπών συστηµάτων, όπου προβλέπονται, και αντίστοιχη αποτύπωσή τους στα αρχιτεκτονικά και Η/Μ σχέδια, όπως: ΑΠΕ, (φωτοβολταϊκά, γεωθερµικές αντλίες θέρµανσης/ψύξης), ΣΗΘ (τύπος και ισχύς συστήµατος, καύσιµο, ηλεκτρικά και θερµικά φορτία κάλυψης κ.α.), κεντρικά συστήµατα θέρµανσης και ψύξης σε κλίµακα περιοχής ή οικοδοµικού τετραγώνου (τηλεθέρµανση) 5. Αποτελέσµατα υπολογισµών Αναλυτικά αποτελέσµατα των υπολογισµών µε σαφή αναφορά των µονάδων µέτρησης των µεγεθών, όπως: 5.1 Θερµικές απώλειες κελύφους και αερισµού. Ηλιακά και εσωτερικά κέρδη κλιµατιζόµενων χώρων. 5.2 Ετήσια τελική ενεργειακή κατανάλωση (kwh/m 2 ), συνολική και ανά χρήση (θέρµανση, ψύξη, αερισµός, ΖΝΧ, φωτισµός), ανά θερµική ζώνη και ανά µορφή χρησιµοποιούµενης ενέργειας (ηλεκτρισµός, πετρέλαιο κ.α.). 5.3 Ετήσια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας (kwh/m 2 ) ανά χρήση (θέρµανση, ψύξη, αερισµός, ΖΝΧ, φωτισµός) και αντίστοιχες εκποµπές διοξειδίου του Άνθρακα. Άρθρο 12 Αµοιβή για τη µελέτη ενεργειακής απόδοσης κτιρίου ικαίωµα υπογραφής της µελέτης ενεργειακής απόδοσης κτιρίου έχουν οι νοµιµοποιούµενοι, µέχρι την έναρξη ισχύος της παρούσας, να υπογράφουν τις αντίστοιχες µελέτες. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣΑΠΟ ΟΣΗΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Άρθρο 13 Καθορισµός κατηγοριών ενεργειακής απόδοσης κτιρίων

21 21 1. Οι κατηγορίες για την ενεργειακή ταξινόµηση των κτιρίων δίνονται στον Πίνακα Ε.1. Ο δείκτης RR λαµβάνεται ίσος µε την υπολογιζόµενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς. Ο λόγος Τ είναι το πηλίκο της υπολογιζόµενης κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του εξεταζόµενου κτιρίου (ΕΡ) προς την υπολογιζόµενη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς και αποτελεί τη βάση για τον καθορισµό των κατηγοριών ενεργειακής απόδοσης. 2. Η ετήσια συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς αντιστοιχεί στο άνω όριο της κατηγορίας ενεργειακής απόδοσης Β. Κτίρια µε χαµηλότερη ή υψηλότερη κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας κατατάσσονται στην αντίστοιχη ενεργειακή κατηγορία. Άρθρο 14 Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) κτιρίων 1. Το ΠΕΑ απεικονίζει την ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου. 2. Στο ΠΕΑ αναφέρονται, µεταξύ άλλων, τα γενικά στοιχεία του κτιρίου, η υπολογιζόµενη ετήσια συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου αναφοράς και του εξεταζόµενου κτιρίου, η ετήσια κατανάλωση ενέργειας ανά πηγή ενέργειας και τελική χρήση, η πραγµατική ετήσια συνολική τελική κατανάλωση ενέργειας, οι υπολογιζόµενες και πραγµατικές ετήσιες εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. 3. Κάθε συµβολαιογράφος για την κατάρτιση πράξεως αγοραπωλησίας ακινήτου υποχρεούται να µνηµονεύσει στο συµβόλαιο τον αριθµό πρωτοκόλλου του ΠΕΑ και να επισυνάψει σε αυτό επίσηµο αντίγραφο του ΠΕΑ. Σε κάθε µίσθωση ακινήτου, ο αριθµός πρωτοκόλλου του ΠΕΑ πρέπει να αναγράφεται στο ιδιωτικό ή συµβολαιογραφικό µισθωτήριο έγγραφο. Η φορολογική αρχή δε θεωρεί µισθωτήρια έγγραφα εάν δεν προσκοµίζεται ενώπιον της ισχύον ΠΕΑ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ, ΛΕΒΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ Άρθρο 15 Ενεργειακές επιθεωρήσεις κτιρίων 1. Γενικά: 1.1 Η ενεργειακή επιθεώρηση αποσκοπεί: α) στην εκτίµηση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου ανά τελική χρήση (θέρµανση, ψύξη, αερισµός, φωτισµός, ΖΝΧ) και συνολικά, β) στην ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου, γ) στην έκδοση του ΠΕΑ, δ) στη σύνταξη συστάσεων προς τον ιδιοκτήτη/χρήστη για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου του. 1.2 Η ενεργειακή επιθεώρηση διεξάγεται από Ενεργειακούς Επιθεωρητές, εγγεγραµµένους στο προβλεπόµενο από την παράγραφο 2 του άρθρου 9 του ν. 3661/08, Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο άρθρο 6 του ν. 3661/2008.

22 22 2. Η διαδικασία Ενεργειακής Επιθεώρησης περιλαµβάνει τα παρακάτω στάδια: 2.1 Ανάθεση της ενεργειακής επιθεώρησης του κτιρίου στον Ενεργειακό Επιθεωρητή κατόπιν πρόσκλησης από τον ιδιοκτήτη/διαχειριστή του κτιρίου. Κατά την ανάθεση συµφωνούνται αµοιβαία οι υποχρεώσεις του Επιθεωρητή (όπως έκδοση ΠΕΑ, σύνταξη έκθεσης επιθεώρησης κ.α.) και του ιδιοκτήτη/διαχειριστή (όπως παροχή γενικών πληροφοριών για τη χρήση και κατασκευή του κτιρίου, το ιδιοκτησιακό καθεστώς, παράδοση των αρχιτεκτονικών και Η/Μ σχεδίων του κτιρίου ως κατασκευασθέν), για τη διευκόλυνση της ενεργειακής επιθεώρησης. 2.2 Ηλεκτρονική Απόδοση Αριθµού Πρωτοκόλλου (Α.Π.) ενεργειακής επιθεώρησης από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (ΕΥΕΠΕΝ), κατόπιν ηλεκτρονικής καταχώρησης των γενικών στοιχείων του κτιρίου στο προβλεπόµενο από την παράγραφο 3 του άρθρου 9 του ν. 3661/08, Αρχείο Επιθεωρήσεως Κτιρίων. 2.3 Επιτόπιος έλεγχος του Ενεργειακού Επιθεωρητή στο κτίριο και καταγραφή/επαλήθευση των στοιχείων που του έχουν παρασχεθεί από τον ιδιοκτήτη/διαχειριστή. Κατά την ενεργειακή επιθεώρηση συµπληρώνεται το τυποποιηµένο έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίου, της παραγράφου 3 του παρόντος άρθρου. 2.4 Σε περίπτωση κτιρίων µεγάλης επιφάνειας µε πολύπλοκες Η/Μ εγκαταστάσεις, πέρα από την απλή καταγραφή των στοιχείων του, δύναται να χρησιµοποιηθεί κατάλληλος εξοπλισµός για τη µέτρηση των διαφόρων παραµέτρων που συµβάλουν στην ακριβή αποτύπωση των κτιριακών εγκαταστάσεων και των συνθηκών λειτουργίας. 2.5 Επεξεργασία των στοιχείων του κτιρίου µε την εφαρµογή της µεθοδολογίας υπολογισµού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίου, όπως αναφέρεται στο κεφάλαιο Β της παρούσας. Από τους υπολογισµούς προκύπτει η ενεργειακή κατανάλωση του κτιρίου (για θέρµανση, ψύξη, αερισµό, φωτισµό και ΖΝΧ) και η αντίστοιχη ενεργειακή του κατάταξη. 2.6 Σύνταξη του ΠΕΑ Κτιρίου, όπως περιγράφεται στο άρθρο 14 της παρούσας. 2.7 Έκδοση του ΠΕΑ, ηλεκτρονική καταχώρησή του στο Αρχείο Επιθεώρησης Κτιρίων µαζί µε το έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίου και παράδοσή του, σφραγισµένο και υπογεγραµµένο, στον ιδιοκτήτη/διαχειριστή, µε µέριµνα του Ενεργειακού Επιθεωρητή. 2.8 Για τη σύνταξη των συστάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, ο Ενεργειακός Επιθεωρητής δύναται να ανατρέχει σε κατάλογο προτεινόµενων συστάσεων, όπως καθορίζονται µε σχετική ΤΟΤΕΕ κατόπιν έγκρισής της µε απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ. 3. Έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίου: 3.1 Κατά την ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίων συµπληρώνεται τυποποιηµένο έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίου, στο οποίο καταγράφονται τα απαιτούµενα στοιχεία για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου και την έκδοση του ΠΕΑ. Το έντυπο διευκολύνει τον Ενεργειακό Επιθεωρητή στην ποιοτική και ποσοτική εκτίµηση των παραµέτρων που αφορούν στα δοµικά στοιχεία και στις Η/Μ εγκαταστάσεις των κτιρίων και συµβάλει στη σύντοµη διεξαγωγή της ενεργειακής επιθεώρησης. 3.2 Το Έντυπο Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίων περιλαµβάνει στοιχεία του κτιρίου που αφορούν στα: α) κτιριακό κέλυφος, β) σύστηµα θέρµανσης, γ)

23 23 σύστηµα ψύξης, δ) σύστηµα αερισµού, ε) σύστηµα φωτισµού και στ) παραµέτρους εσωτερικών συνθηκών άνεσης. 3.3 Με σχετική ΤΟΤΕΕ κατόπιν έγκρισής της µε απόφαση του Υπουργού ΠΕΚΑ καθορίζονται η οριστική µορφή και το περιεχόµενο του Εντύπου Ενεργειακής Επιθεώρησης Κτιρίων, καθώς και τα επιπρόσθετα στοιχεία που απαιτούνται για την ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίων. Άρθρο 16 Ενεργειακή Επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρµανσης 1. Γενικά 1.1 Η ενεργειακή επιθεώρηση λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρµανσης διενεργείται από Ενεργειακούς Επιθεωρητές, εγγεγραµµένους στο προβλεπόµενο από την παράγραφο 2 του άρθρου 9 του ν. 3661/08, Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο άρθρο 7 του ν. 3661/ Στα συγκεκριµένα έντυπα, εκτός από τα γενικά στοιχεία του κτιρίου, καταγράφονται: α) τα στοιχεία του υπεύθυνου της εγκατάστασης, β) η κατανάλωση καυσίµου, γ) η υφιστάµενη κατάσταση των λεβήτων και των καυστήρων, καθώς και τεχνικά χαρακτηριστικών των συστηµάτων, δ) τα φορτία που καλύπτει κάθε λέβητας (θέρµανση χώρων, ΖΝΧ) και οι ώρες λειτουργίας, ε) οι ενδείξεις των µετρητών πίεσης, και θερµοκρασίας, στ) οι αυτοµατισµοί ελέγχου, ζ) ο τρόπος υπολογισµού κατανοµής δαπανών θέρµανσης, η) η κατάσταση του συστήµατος διανοµής θέρµανσης, θ) ο τύπος των τερµατικών µονάδων και ι) οι προτάσεις και συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αναβάθµιση του λέβητα ή της εγκατάστασης θέρµανσης. Άρθρο 17 Ενεργειακή Επιθεώρηση εγκαταστάσεων κλιµατισµού 1.1 Η ενεργειακή επιθεώρηση εγκαταστάσεων κλιµατισµού διενεργείται από Ενεργειακούς Επιθεωρητές, εγγεγραµµένους στο προβλεπόµενο από την παράγραφο 2 του άρθρου 9 του ν. 3661/08, Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών, σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο άρθρο 8 του ν. 3661/2008. Συγκεκριµένα η επιθεώρηση στις εγκαταστάσεις κλιµατισµού κτιρίων µε συνολική ωφέλιµη θερµική / ψυκτική ονοµαστική ισχύ µεγαλύτερη των 12 kw διενεργείται τουλάχιστον κάθε πέντε έτη. 3.2 Στο συγκεκριµένο έντυπο, εκτός από τα γενικά στοιχεία του κτιρίου, καταγράφονται: α) τα στοιχεία του υπεύθυνου της εγκατάστασης, β) η κατανάλωση ηλεκτρισµού (ή άλλης µορφής ενέργειας), γ) η υφιστάµενη κατάσταση των συστηµάτων παραγωγής ψύξης ή/και θέρµανσης, καθώς και τα τεχνικά χαρακτηριστικά τους, δ) τα φορτία που καλύπτει κάθε µονάδα παραγωγής ψύξης και τις ώρες λειτουργίας, ε) οι ενδείξεις των µετρητών πίεσης και θερµοκρασίας, στ) οι αυτοµατισµοί ελέγχου της λειτουργίας των συστηµάτων κλιµατισµού, ζ) ο τρόπος υπολογισµού κατανοµής ψύξης, η) η κατάσταση του συστήµατος διανοµής ψύξης, θ) ο τύπος των τερµατικών µονάδων, ι) οι λοιπές µονάδες αερισµού και εξαερισµού των χώρων, και κ) οι προτάσεις και συστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την αναβάθµιση της εγκατάστασης κλιµατισµού.

24 Πίνακας 1.2 Συνοπτική παρουσίαση Κ.ΕΝ.Α.Κ [5] 24

25 25

26 Πίνακας 1.2 (Συνέχεια) Συνοπτική παρουσίαση Κ.ΕΝ.Α.Κ [5] 26

27 Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 19ης Μαίου 2010 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Επιλογή παραγράφων και άρθρων. Η Επιτροπή πρέπει να θεσπίσει συγκριτικό µεθοδολογικό πλαίσιο για τον υπολογισµό των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων για τις ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση. Απαιτούνται µέτρα για να αυξηθεί ο αριθµός των κτιρίων που όχι µόνον ικανοποιούν τις υφιστάµενες ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, αλλά επίσης χαρακτηρίζονται από υψηλότερη ενεργειακή απόδοση, µε αποτέλεσµα να µειώνονται τόσο η κατανάλωση ενέργειας όσο και οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη µέλη θα πρέπει να καταρτίσουν εθνικά σχέδια αύξησης του αριθµού των κτιρίων µε µηδενική σχεδόν κατανάλωση ενέργειας και να γνωστοποιούν τακτικά στην Επιτροπή τα εν λόγω σχέδια. Η κοινή προσέγγιση της πιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και της επιθεώρησης των συστηµάτων θέρµανσης και κλιµατισµού, που εκτελείται από εξειδικευµένους ή και διαπιστευµένους εµπειρογνώµονες, των οποίων η ανεξαρτησία πρέπει να εξασφαλίζεται βάσει αντικειµενικών κριτηρίων, θα συµβάλλει στη δηµιουργία ισότιµων όρων σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες που καταβάλλονται στα κράτη µέλη για εξοικονόµηση ενέργειας στον κτιριακό τοµέα και θα εισαγάγει διαφάνεια για τους υποψήφιους ιδιοκτήτες ή χρήστες αναφορικά µε την ενεργειακή απόδοση στην ενωσιακή αγορά ακινήτων. Άρθρο 1, αντικείµενο. Η παρούσα οδηγία προωθεί τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων εντός της Ένωσης λαµβάνοντας υπόψη τις εξωτερικές κλιµατολογικές και τις τοπικές συνθήκες, καθώς και τις κλιµατικές απαιτήσεις των εσωτερικών χώρων και τη σχέση κόστους/οφέλους. Η παρούσα οδηγία θεσπίζει απαιτήσεις που αφορούν: α) το κοινό γενικό πλαίσιο για µια µεθοδολογία υπολογισµού της συνολικής ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και κτιριακών µονάδων β) την εφαρµογή ελάχιστων απαιτήσεων για την ενεργειακή απόδοση των νέων κτιρίων και νέων κτιριακών µονάδων γ) την εφαρµογή ελάχιστων απαιτήσεων για την ενεργειακή απόδοση Στο Άρθρο 2 δίνονται ορισµοί που αφορούν το θέµα µε χαρακτηριστικό τον ορισµό που αφορά το κτίριο µε σχεδόν µηδενική κατανάλωση ενέργειας. Είναι κτίριο µε πολύ υψηλή ενεργειακή απόδοση. Η σχεδόν µηδενική ή πολύ χαµηλή ποσότητα ενέργειας που απαιτείται θα πρέπει να συνίσταται σε πολύ µεγάλο βαθµό σε ενέργεια από ανανεώσιµες πηγές, περιλαµβανοµένης της παραγοµένης επιτόπου ή πλησίον του κτιρίου.

28 28 Επίσης ουσιαστικός είναι ο ορισµός του βέλτιστου από πλευράς κόστους επιπέδου ως το επίπεδο ενεργειακής απόδοσης που έχει ως αποτέλεσµα το χαµηλότερο κόστος κατά την εκτιµώµενη διάρκεια του οικονοµικού κύκλου ζωής. Στο Άρθρο 3 αναφέρεται η θέσπιση µεθοδολογίας υπολογισµού της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων. Στο Άρθρο 4 καθορίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Στις εν λόγω απαιτήσεις πρέπει να συνεκτιµώνται γενικές απαιτήσεις κλιµατικών συνθηκών εσωτερικού χώρου, ώστε να αποφεύγονται ενδεχόµενες αρνητικές επιδράσεις όπως ο ανεπαρκής αερισµός, καθώς και οι τοπικές συνθήκες, η προβλεπόµενη χρήση και η ηλικία του κτιρίου. Εξαίρεση στην εφαρµογή των ελάχιστων απαιτήσεων αποτελούν: - Επισήµως διατηρητέα κτίρια (λόγω αρχιτεκτονικής ή ιστορικής αξίας), όπου η συµµόρφωση σε ελάχιστες απαιτήσεις θα αλλοίωνε τον χαρακτήρα τους. - Θρησκευτικά κτίρια ή κτίρια-χώροι λατρείας. - Προσωρινά κτίρια, βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, εργαστήρια και αγροτικά κτίρια. - Μεµονωµένα κτίρια µε συνολική ωφέλιµη επιφάνεια µικρότερη από 50 m 2. - Κατοικίες οι οποίες είτε χρησιµοποιούνται για λιγότερο από τέσσερις µήνες τον χρόνο είτε για περισσότερο µε απαίτηση όµως η κατανάλωση ενέργειας να είναι µικρότερη από το 25% εκείνης που θα προέκυπτε από την ετήσια χρήση του. Στο Άρθρο 5 προτείνεται ο υπολογισµός των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων των ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης. 1. Η Επιτροπή θεσπίζει µέσω πράξεων κατ εξουσιοδότηση µέχρι τις 30 Ιουνίου 2011 συγκριτικό µεθοδολογικό πλαίσιο για τον υπολογισµό των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων για τις ελάχιστες απαιτήσεις όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση κτιρίων ή κτιριακών µονάδων. Το συγκριτικό µεθοδολογικό πλαίσιο πραγµατοποιεί διάκριση µεταξύ νέων και υφιστάµενων κτιρίων και µεταξύ διαφόρων κατηγοριών κτιρίων. 2. Τα κράτη µέλη υπολογίζουν τα βέλτιστα από πλευράς κόστους επίπεδα για τις ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης χρησιµοποιώντας το συγκριτικό µεθοδολογικό πλαίσιο που θεσπίζεται σύµφωνα µε την παράγραφο 1 και συναφείς παραµέτρους, όπως οι κλιµατικές συνθήκες και το κατά πόσον είναι προσιτές στην πράξη οι ενεργειακές υποδοµές, και συγκρίνουν τα αποτελέσµατα του εν λόγω υπολογισµού µε τις ισχύουσες ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης. Στο Άρθρο 6 διαφαίνεται η µέριµνα για τα νέα κτίρια. Για τα νέα κτίρια τα κράτη µέλη διασφαλίζουν πριν από την έναρξη της κατασκευής ότι έχει µελετηθεί και ληφθεί υπόψη η τεχνική, περιβαλλοντική και οικονοµική σκοπιµότητα εγκατάστασης εναλλακτικών συστηµάτων υψηλής απόδοσης όπως τα απαριθµούµενα κατωτέρω, εφόσον είναι διαθέσιµα: α) αποκεντρωµένα συστήµατα παροχής ενέργειας που βασίζονται σε ενέργεια από ανανεώσιµες πηγές β) συστήµατα συµπαραγωγής

29 29 γ) συστήµατα τηλεθέρµανσης ή τηλεψύξης ή συστήµατα θέρµανσης/ψύξης σε κλίµακα οικοδοµικού τετραγώνου, ιδίως όταν βασίζονται πλήρως ή εν µέρει σε ενέργεια από ανανεώσιµες πηγές δ) αντλίες θερµότητας. Το Άρθρο 7 αφορά τα υφιστάµενα κτίρια. Προτείνεται η λήψη όλων τα αναγκαίων µέτρων ώστε να εξασφαλισθεί ότι, όταν τα κτίρια υφίστανται ανακαίνιση µεγάλης κλίµακας, η ενεργειακή απόδοση του κτιρίου ή του ανακαινιζόµενου τµήµατός του αναβαθµίζονται. Το Άρθρο 8 επικεντρώνεται στα τεχνικά συστήµατα κτιρίων: συστήµατα θέρµανσης. συστήµατα παραγωγής ζεστού νερού. συστήµατα κλιµατισµού. συστήµατα εξαερισµού µεγάλης κλίµακας. ή συνδυασµό τους 1. Τα κράτη µέλη θεσπίζουν, προκειµένου να βελτιστοποιηθεί η ενεργειακή χρήση των τεχνικών συστηµάτων κτιρίων, συστηµικές απαιτήσεις όσον αφορά τη συνολική ενεργειακή απόδοση, την ορθή εγκατάσταση και τη σωστή διαστασιολόγηση, ρύθµιση και έλεγχο των τεχνικών συστηµάτων κτιρίων που εγκαθίστανται σε υφιστάµενα κτίρια. Τα κράτη µέλη µπορούν επίσης να εφαρµόζουν αυτές τις απαιτήσεις όσον αφορά τα συστήµατα και σε νέα κτίρια. Οι απαιτήσεις όσον αφορά τα συστήµατα καθορίζονται για νέα, τεχνικά συστήµατα κτιρίων ή συστήµατα µε τα οποία αντικαθίστανται ή αναβαθµίζονται τα υφιστάµενα και εφαρµόζονται στον βαθµό που αυτό είναι τεχνικά, λειτουργικά και οικονοµικά εφικτό. 2. Τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν την εισαγωγή ευφυών συστηµάτων µέτρησης όταν κατασκευάζεται ένα κτίριο ή υφίσταται ανακαίνιση µεγάλης κλίµακας. Τα κράτη µέλη µπορούν επιπλέον να ενθαρρύνουν, κατά περίπτωση, την εγκατάσταση ενεργών συστηµάτων ελέγχου, π.χ. αυτοµατοποιηµένων συστηµάτων ή συστηµάτων ελέγχου και παρακολούθησης µε στόχο την εξοικονόµηση ενέργειας. Στο Άρθρο 9 τονίζεται ότι τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε: α) έως τις 31 εκεµβρίου 2020 όλα τα νέα κτίρια να αποτελούν κτίρια µε σχεδόν µηδενική κατανάλωση ενέργειας και β) µετά τις 31 εκεµβρίου 2018 τα νέα κτίρια που στεγάζουν δηµόσιες αρχές ή είναι ιδιοκτησίας τους να αποτελούν κτίρια µε σχεδόν µηδενική κατανάλωση ενέργειας. Άρθρο 10. Χρηµατοδοτικά κίνητρα και φραγµοί στο εµπόριο Τα κράτη µέλη, αναγνωρίζοντας τη σηµασία της παροχής κατάλληλων χρηµατοδοτικών και άλλων µέσων µε καταλυτικό αποτέλεσµα στην ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και στη µετάβαση σε κτίρια µε σχεδόν µηδενική κατανάλωση ενέργειας, εξασφαλίζουν δεόντως την εξέταση των πλέον ενδεδειγµένων µέσων του τύπου αυτού ανάλογα µε τις εθνικές περιστάσεις.

30 30 Άρθρο 11. Πιστοποιητικά ενεργειακής απόδοσης 1. Τα κράτη µέλη λαµβάνουν τα απαραίτητα µέτρα για τη θέσπιση συστήµατος πιστοποίησης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης περιλαµβάνει την ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και τιµές αναφοράς, όπως ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης, ώστε να επιτρέπει στους ιδιοκτήτες ή τους ενοικιαστές του κτιρίου ή της κτιριακής µονάδας να συγκρίνουν και να αξιολογούν την ενεργειακή απόδοσή του. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης είναι δυνατόν να περιλαµβάνει πρόσθετες πληροφορίες όπως η ετήσια κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων πλην κατοικιών και το ποσοστό της ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές στη συνολική κατανάλωση ενέργειας. 2. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης περιλαµβάνει συστάσεις για τη βέλτιστη από πλευράς κόστους ή οικονοµικά συµφέρουσα βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου ή της κτιριακής µονάδας, εκτός εάν δεν υπάρχει εύλογη δυνατότητα σχετικής βελτίωσης σε σύγκριση µε τις ισχύουσες απαιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση. 8. Το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης είναι δεκαετούς ισχύος κατ ανώτατο όριο. Άρθρο 12. Έκδοση πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης 1. Τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν ότι εκδίδεται πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης: α) για κτίρια ή κτιριακές µονάδες που κατασκευάζονται, πωλούνται ή εκµισθώνονται σε νέο ενοικιαστή και β) για κτίρια στα οποία συνολική επιφάνεια άνω των 500 m 2 χρησιµοποιείται από δηµόσια αρχή και τα οποία επισκέπτεται συχνά το κοινό. Στις 9 Ιουλίου 2015 αυτό το κατώτατο όριο των 500 m 2 θα µειωθεί σε 250 m 2. Η απαίτηση έκδοσης πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης δεν ισχύει όταν υπάρχει έγκυρο πιστοποιητικό που έχει εκδοθεί σύµφωνα µε την οδηγία 2002/91/ΕΚ ή σύµφωνα µε την παρούσα οδηγία για το συγκεκριµένο κτίριο ή κτιριακή µονάδα. 2. Τα κράτη µέλη απαιτούν, κατά την κατασκευή, πώληση ή εκµίσθωση κτιρίων ή κτιριακών µονάδων, να επιδεικνύεται το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης ή αντίγραφό του στον υποψήφιο νέο ενοικιαστή ή αγοραστή και να παραδίδεται στον αγοραστή ή νέο ενοικιαστή. 3. Κατά την πώληση ή εκµίσθωση κτιρίου πριν από την κατασκευή του τα κράτη µέλη είναι δυνατόν να απαιτούν να παρέχει ο πωλητής εκτίµηση της µελλοντικής του ενεργειακής απόδοσης, κατά παρέκκλιση από τις παραγράφους 1 και 2 στην περίπτωση αυτή το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης εκδίδεται το αργότερο µόλις ολοκληρωθεί η κατασκευή του κτιρίου. Άρθρο 14. Επιθεώρηση συστηµάτων θέρµανσης 1. Τα κράτη µέλη καθιερώνουν την τακτική επιθεώρηση των προσιτών τµηµάτων συστηµάτων που χρησιµοποιούνται για τη θέρµανση κτιρίων, όπως οι µονάδες παραγωγής θερµότητας, το σύστηµα ελέγχου και η αντλία ή οι αντλίες κυκλοφορίας, µε λέβητες ονοµαστικής ισχύος εξόδου προς θέρµανση χώρων άνω των 20 kw. Η επιθεώρηση αυτή περιλαµβάνει αξιολόγηση του

31 31 βαθµού απόδοσης του λέβητα και της εκτίµησης του µεγέθους του σε σύγκριση µε τις θερµαντικές ανάγκες του κτιρίου. Η εκτίµηση του µεγέθους του λέβητα δεν χρειάζεται να επαναλαµβάνεται εφόσον δεν έχουν γίνει εν τω µεταξύ αλλαγές στο συγκεκριµένο σύστηµα θέρµανσης ή όσον αφορά τις απαιτήσεις θέρµανσης του κτιρίου. Τα κράτη µέλη µπορούν να µειώσουν τη συχνότητα των επιθεωρήσεων ή ενδεχοµένως να τις ελαφρύνουν, εφόσον λειτουργεί ήδη σε αυτά ηλεκτρονικό σύστηµα παρακολούθησης και ελέγχου. Άρθρο 15. Επιθεώρηση συστηµάτων κλιµατισµού 1. Τα κράτη µέλη θεσπίζουν τακτική επιθεώρηση των εγκαταστάσεων κλιµατισµού ονοµαστικής ισχύος εξόδου µεγαλύτερης από 12 kw. Η επιθεώρηση περιλαµβάνει αξιολόγηση του βαθµού απόδοσης του συστήµατος κλιµατισµού και την εκτίµηση του µεγέθους του σε σύγκριση µε τις ανάγκες ψύξης του κτιρίου. Η εκτίµηση του µεγέθους δεν χρειάζεται να επαναλαµβάνεται εφόσον δεν έχουν γίνει εν τω µεταξύ αλλαγές στο συγκεκριµένο σύστηµα κλιµατισµού ή όσον αφορά τις απαιτήσεις ψύξης του κτιρίου. Τα κράτη µέλη µπορούν να µειώσουν τη συχνότητα των επιθεωρήσεων ή ενδεχοµένως να τις ελαφρύνουν, εφόσον λειτουργεί ήδη σε αυτά ηλεκτρονικό σύστηµα παρακολούθησης και ελέγχου. Άρθρο 16. Εκθέσεις σχετικά µε τις επιθεωρήσεις συστηµάτων θέρµανσης και κλιµατισµού 1. Συντάσσεται έκθεση επιθεώρησης έπειτα από κάθε επιθεώρηση συστήµατος θέρµανσης ή κλιµατισµού. Η έκθεση επιθεώρησης περιέχει το αποτέλεσµα της επιθεώρησης που διενεργήθηκε σύµφωνα µε το άρθρο 14 ή 15 και περιλαµβάνει συστάσεις για την οικονοµικώς συµφέρουσα βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του επιθεωρούµενου συστήµατος. Οι συστάσεις µπορούν να βασίζονται σε σύγκριση της ενεργειακής απόδοσης του επιθεωρούµενου συστήµατος µε εκείνη του βέλτιστου διαθέσιµου εφικτού συστήµατος και συστήµατος παρόµοιου τύπου για το οποίο όλα τα συναφή στοιχεία επιτυγχάνουν το επίπεδο ενεργειακής απόδοσης που απαιτείται από την ισχύουσα νοµοθεσία. 2. Η έκθεση επιθεώρησης επιδίδεται στον ιδιοκτήτη ή τον ενοικιαστή του κτιρίου. Άρθρο 17. Ανεξάρτητοι εµπειρογνώµονες. Τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε η πιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και η επιθεώρηση των συστηµάτων θέρµανσης και κλιµατισµού να διεξάγονται µε ανεξάρτητο τρόπο από ειδικευµένους ή/και διαπιστευµένους εµπειρογνώµονες, είτε αυτοαπασχολούµενους είτε υπαλλήλους δηµόσιων φορέων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων. Στους εµπειρογνώµονες παρέχεται διαπίστευση λαµβανοµένων υπόψη των προσόντων τους. Τα κράτη µέλη διαθέτουν στο κοινό πληροφορίες σχετικά µε την κατάρτιση και τις διαπιστεύσεις. Τα κράτη µέλη µεριµνούν ώστε να διατίθενται στο κοινό είτε

32 32 τακτικά ενηµερούµενοι κατάλογοι ειδικευµένων ή/και διαπιστευµένων εµπειρογνωµόνων είτε τακτικά ενηµερούµενοι κατάλογοι διαπιστευµένων εταιρειών που προσφέρουν τις υπηρεσίες των εµπειρογνωµόνων αυτών. Άρθρο 18. Ανεξάρτητο σύστηµα ελέγχου 1. Τα κράτη µέλη µεριµνούν για τη θέσπιση ανεξάρτητων συστηµάτων ελέγχου των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης και των εκθέσεων σχετικά µε την επιθεώρηση των συστηµάτων θέρµανσης και κλιµατισµού σύµφωνα µε το παράρτηµα ΙΙ. Τα κράτη µέλη είναι δυνατόν να θεσπίσουν χωριστά συστήµατα για τον έλεγχο των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης και για τον έλεγχο των εκθέσεων σχετικά µε την επιθεώρηση των συστηµάτων θέρµανσης και κλιµατισµού. Άρθρο 20. Πληροφόρηση 1. Τα κράτη µέλη λαµβάνουν τα κατάλληλα µέτρα για την ενηµέρωση των ιδιοκτητών και των ενοικιαστών των κτιρίων ή κτιριακών µονάδων σχετικά µε τις διάφορες µεθόδους και πρακτικές που συµβάλλουν στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι Κοινό γενικό πλαίσιο για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων (κατά το άρθρο 3) 1. Η ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου προσδιορίζεται βάσει της υπολογιζόµενης ή της πραγµατικής ετήσιας ενέργειας που καταναλώνεται για να καλυφθούν οι διάφορες ανάγκες που συνδέονται µε τη συνήθη χρήση και περιλαµβάνουν τις ενεργειακές ανάγκες θέρµανσης και ψύξης (ενέργεια που απαιτείται για να αποφευχθεί η υπερθέρµανση) για να διατηρηθούν οι επιθυµητές συνθήκες θερµοκρασίας του κτιρίου και οι οικιακές ανάγκες ζεστού νερού. 2. Η ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου εκφράζεται κατά διαφανή τρόπο και περιλαµβάνει δείκτη ενεργειακής απόδοσης και αριθµητικό δείκτη για τη χρήση πρωτογενούς ενέργειας, βάσει των παραγόντων πρωτογενούς ενέργειας ανά φορέα ενέργειας, που ενδέχεται να βασίζονται στους εθνικούς ή περιφερειακούς ετήσιους σταθµισµένους µέσους όρους ή σε ειδική τιµή για την επιτόπια παραγωγή. Η µεθοδολογία υπολογισµού της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα και να είναι συνεπής προς την ισχύουσα ενωσιακή νοµοθεσία, περιλαµβανοµένης της οδηγίας 2009/28/ΕΚ. 3. Η µεθοδολογία καθορίζεται λαµβανοµένων υπόψη τουλάχιστον των ακόλουθων παραγόντων: α) τα ακόλουθα πραγµατικά θερµικά χαρακτηριστικά του κτιρίου (συµπεριλαµβανοµένων των εσωτερικών χωρισµάτων του): i) θερµοχωρητικότητα ii) µόνωση iii) παθητική θέρµανση iv) στοιχεία ψύξης και v) θερµικές γέφυρες β) εγκατάσταση θέρµανσης και παροχή ζεστού νερού, συµπεριλαµβανοµένων των χαρακτηριστικών των µονώσεών τους γ) εγκαταστάσεις κλιµατισµού δ) φυσικό και µηχανικό αερισµό, που µπορεί να περιλαµβάνει και την αεροστεγανότητα

33 33 ε) ενσωµατωµένη εγκατάσταση φωτισµού (κυρίως στον τοµέα που δεν αφορά την κατοικία) στ) σχεδιασµό, θέση και προσανατολισµό του κτιρίου, περιλαµβανοµένων των εξωτερικών κλιµατικών συνθηκών ζ) παθητικά ηλιακά συστήµατα και ηλιακή προστασία η) κλιµατικές συνθήκες εσωτερικού χώρου στις οποίες περιλαµβάνονται οι επιδιωκόµενες συνθήκες εσωτερικού κλίµατος θ) εσωτερικά φορτία. 4. Η θετική επίδραση των κατωτέρω παραγόντων λαµβάνεται υπόψη, όπου σχετίζεται µε τους υπολογισµούς: α) τοπικές συνθήκες έκθεσης στον ήλιο, ενεργητικά ηλιακά συστήµατα και άλλα συστήµατα θέρµανσης και ηλεκτρισµού βασιζόµενα σε ενέργεια από ανανεώσιµες πηγές β) ηλεκτρική ενέργεια παραγόµενη µε συµπαραγωγή γ) συστήµατα τηλεθέρµανσης και τηλεψύξης σε κλίµακα περιοχής ή οικοδοµικού τετραγώνου δ) φυσικός φωτισµός. 5. Για τον σκοπό αυτού του υπολογισµού, τα κτίρια θα πρέπει να κατατάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες: α) µονοκατοικίες διαφόρων τύπων β) συγκροτήµατα διαµερισµάτων γ) γραφεία δ) εκπαιδευτικά κτίρια ε) νοσοκοµεία στ) ξενοδοχεία και εστιατόρια ζ) αθλητικές εγκαταστάσεις η) κτίρια υπηρεσιών χονδρικού και λιανικού εµπορίου θ) άλλα είδη κτιρίων που καταναλώνουν ενέργεια. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ. Πλαίσιο συγκριτικής µεθοδολογίας για τον καθορισµό των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης όσον αφορά τα κτίρια και τα δοµικά στοιχεία Το πλαίσιο συγκριτικής µεθοδολογίας επιτρέπει στα κράτη µέλη να προσδιορίζουν την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων και των δοµικών στοιχείων και τις οικονοµικές πτυχές των σχετικών µε την ενεργειακή απόδοση µέτρων και να τις συνδέουν µεταξύ τους µε στόχο τον καθορισµό του βέλτιστου από πλευράς κόστους επιπέδου. Το πλαίσιο συγκριτικής µεθοδολογίας συνοδεύεται από κατευθυντήριες γραµµές στις οποίες διαγράφεται ο τρόπος εφαρµογής του πλαισίου κατά τον υπολογισµό των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων. Το πλαίσιο συγκριτικής µεθοδολογίας επιτρέπει να λαµβάνονται υπόψη οι τρόποι χρήσης, οι εξωτερικές κλιµατικές συνθήκες, το επενδυτικό κόστος, η κατηγορία κτιρίου, το κόστος συντήρησης και λειτουργίας (περιλαµβανοµένου του ενεργειακού κόστους και της εξοικονόµησης ενέργειας), το κέρδος από την παραγόµενη ενέργεια, εφόσον ισχύει, και το κόστος διάθεσης, εφόσον ισχύει. Θα πρέπει να βασίζεται στα σχετικά ευρωπαϊκά πρότυπα που συνδέονται µε την παρούσα οδηγία.

34 34 Η Επιτροπή παρέχει επίσης: κατευθυντήριες γραµµές που συνοδεύουν το πλαίσιο συγκριτικής µεθοδολογίας οι εν λόγω κατευθυντήριες γραµµές διευκολύνουν τα κράτη µέλη να λαµβάνουν τα µέτρα που απαριθµούνται κατωτέρω, πληροφορίες σχετικά µε τις εκτιµώµενες µακροπρόθεσµες εξελίξεις των τιµών της ενέργειας. Για την εφαρµογή του πλαισίου συγκριτικής µεθοδολογίας από τα κράτη µέλη, ορίζονται σε επίπεδο κρατών µελών γενικοί όροι που εκφράζονται µε παραµέτρους. Το πλαίσιο συγκριτικής µεθοδολογίας απαιτεί από τα κράτη µέλη: να ορίζουν κτίρια αναφοράς που χαρακτηρίζονται από την αντιπροσωπευτική λειτουργία και γεωγραφική τους θέση, περιλαµβανοµένων των εσωτερικών και εξωτερικών κλιµατικών συνθηκών. Τα κτίρια αναφοράς καλύπτουν τα κτίρια κατοικίας και τα κτίρια που δεν προορίζονται για κατοικία, τόσο τα νέα όσο και τα υφιστάµενα, να ορίζουν τα µέτρα ενεργειακής απόδοσης που πρέπει να εκτιµώνται για τα κτίρια αναφοράς αυτά είναι δυνατόν να αποτελούν µέτρα για µεµονωµένα κτίρια στο σύνολό τους, για µεµονωµένα δοµικά στοιχεία ή για συνδυασµό δοµικών στοιχείων, να εκτιµούν τις τελικές και πρωτογενείς ενεργειακές ανάγκες των κτιρίων αναφοράς και τα κτίρια αναφοράς στα οποία εφαρµόζονται τα οριζόµενα µέτρα ενεργειακής απόδοσης, να υπολογίζουν το κόστος (π.χ. την καθαρή παρούσα αξία) των µέτρων ενεργειακής απόδοσης (όπως αναφέρονται στη δεύτερη περίπτωση) κατά τον αναµενόµενο οικονοµικό κύκλο ζωής που εφαρµόζονται στα κτίρια αναφοράς (όπως αναφέρονται στην πρώτη περίπτωση), µε την εφαρµογή των αρχών του πλαισίου συγκριτικής µεθοδολογίας. Τα κράτη µέλη εκτιµούν τη σχέση κόστους-απόδοσης των διάφορων επιπέδων ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης, µε τον υπολογισµό του κόστους των µέτρων ενεργειακής απόδοσης κατά τον αναµενόµενο οικονοµικό κύκλο ζωής. Αυτό θα επιτρέπει τον προσδιορισµό των βέλτιστων από πλευρά κόστους επιπέδων των απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης. Η λεπτοµερειακή αντιµετώπιση του θέµατος της ενεργειακής εξοικονόµησης στον κτιριακό τοµέα µέχρι σήµερα, όσον αφορά την Ελλάδα και την εναρµόνισή της στα υπαγορευόµενα από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, υποστηρίζεται από τις ακόλουθες τεχνικές οδηγίες. α) ΤΟΤΕΕ /2010 «Αναλυτικές εθνικές προδιαγραφές παραµέτρων για τον υπολογισµό της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης». β) ΤΟΤΕΕ /2010 «Θερµοφυσικές ιδιότητες δοµικών υλικών και έλεγχος της θερµοµονωτικής επάρκειας των κτιρίων». γ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Κλιµατικά δεδοµένα ελληνικών περιοχών». δ) ΤΟΤΕΕ /2010 «Οδηγίες και έντυπα ενεργειακών επιθεωρήσεων κτιρίων, λεβήτων και εγκαταστάσεων θέρµανσης και εγκαταστάσεων κλιµατισµού».

35 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Επιλογή της κατάλληλης µεθόδου για τον ενεργειακό έλεγχο, την επιθεώρηση και την παρακολούθηση Η διεθνής βιβλιογραφία παραθέτει λεπτοµερή ανάλυση στο θέµα των ενεργειακών ελέγχων και επιθεωρήσεων. Η παρουσίαση των απόψεων διευρύνει τη γνώση, υποστηρίζει τα προτεινόµενα από τη νοµοθεσία και βοηθά στην ορθή εκτίµηση των διαδικασιών και του τύπου των µελετών. Η παράµετρος του κόστους είναι ιδιαίτερα σηµαντική. ιαφαίνεται τόσο στην επικρατούσα επιστηµονική άποψη, όσο και στα άρθρα της οδηγίας 2010/31/ΕΕ. Ο προκαταρκτικός έλεγχος διαµορφώνει τις αρχικές εκτιµήσεις που αφορούν την εξέλιξη αλλά και τη βοήθεια που ίσως είναι απαραίτητη. Αυτό το πρώτο στάδιο, στο οποίο γίνεται χρήση πληροφοριών και αρχείων του χώρου, συµβάλλει στον καθορισµό της έκτασης της επιθεώρησης που θα πραγµατοποιηθεί και των πόρων που απαιτούνται. Η επιθεώρηση του χώρου δίνει τη δυνατότητα αναλυτικής κατανοµής του κόστους, προσδιορίζει τις πιθανές βελτιώσεις και υποδεικνύει την ανάγκη παρακολούθησης. Εφόσον αυτά οριστούν, τα δεδοµένα που προκύπτουν από την παρακολούθηση είναι δυνατό να χρησιµοποιηθούν σε µελλοντικούς ελέγχους. Η ακριβής στρατηγική που υιοθετείται θα πρέπει να αρµόζει στο συγκεκριµένο τύπο χώρου ή χώρων υπό εξέταση, είτε πρόκειται για µεµονωµένα κτίρια είτε για χώρους συγκροτηµάτων ή οργανισµούς µε συγκροτήµατα. Οι αναλυτικές διεργασίες που συµπεριλαµβάνονται στις διαδικασίες ελέγχου και επιθεώρησης ισχύουν αντίστοιχα σχεδόν σε κάθε τύπο κτιρίου, είτε µεµονωµένου είτε ως τµήµατος ενός συνόλου Μεµονωµένα κτίρια Εάν το κτίριο έχει µετρητική διάταξη, είναι δυνατό να προσδιοριστεί η κατανάλωση ενέργειας από τιµολόγια και να υπολογιστεί το συνολικό ετήσιο ενεργειακό κόστος. Στη συνέχεια θα πρέπει να καθοριστούν οι βασικοί τύποι των εγκατεστηµένων µονάδων και συστηµάτων, π.χ. καυστήρες, ψύκτες, ώστε να προσδιοριστούν οι απαιτούµενες δράσεις. Επιπλέον, είναι αναγκαίο να ληφθεί υπόψη το κόστος που δικαιολογείται για την επιθεώρηση και να οριστούν συγκεκριµένοι στόχοι και εργασίες. Η αναγνώριση των βασικών χρήσεων της ενέργειας συνηθέστερα θέρµανση χώρου, κλιµατισµός, φωτισµός, παροχή ζεστού νερού, µηχανικός εξαερισµός, τροφοδοσία και, όπου είναι απαραίτητο, ενέργεια επεξεργασίας συµβάλλει στον καθορισµό προτεραιοτήτων. Η επιθεώρηση θα πρέπει να εκλαµβάνει το κτίριο ως σύνολο, ώστε να συνυπολογίζονται όλες οι ενεργειακές χρήσεις, µε έµφαση, όµως, στις κύριες χρήσεις της ενέργειας, ειδικότερα εκείνες που προσφέρονται για εξοικονόµηση ενέργειας.

36 Χώροι Συγκροτηµάτων Αν και είναι εύκολο να προσδιοριστεί η συνολική κατανάλωση ενέργειας και το συνολικό κόστος ενός χώρου µε χρήση τιµολογίων, µια τυπική οµάδα κτιρίων δεν έχει µετρητική διάταξη για κάθε κτίριο. Εφόσον υπάρχουν αξιόπιστα δεδοµένα από υπο-µετρητές, ίσως είναι εφικτή η άµεση κατανοµή ενέργειας χώρου σε κάθε κτίριο. Ο προκαταρκτικός έλεγχος θα πρέπει τουλάχιστον να προσδιορίσει τα κυριότερα κτίρια ως προς τη χρήση ενέργειας και τις βασικές υπηρεσίες που θα αποτελέσουν αντικείµενο της επιθεώρησης. Στο στάδιο αυτό θα ληφθούν υπόψη όλα τα κτίρια, ακόµη και αν απλά οριστεί εάν θα συµπεριληφθούν ή θα αποκλειστούν από µελλοντικούς λεπτοµερείς ελέγχους και επιθεωρήσεις. Η στρατηγική διεξαγωγής της επιθεώρησης ορίζεται αναφορικά µε τη διάταξη του χώρου και των υπηρεσιών. ευτερεύοντα κτίρια συχνά αποκλείονται από περαιτέρω εξέταση. Ίσως, όµως, συνδέονται µε ένα σύστηµα διανοµής στο χώρο, το οποίο απαιτεί επανεξέταση. Στην περίπτωση αυτή θα ήταν χρήσιµο να καθοριστούν όχι µόνο συγκεκριµένα κτίρια αλλά και συγκεκριµένες υπηρεσίες διανοµής στους χώρους προς επιθεώρηση. Σαφώς τα κύρια κτίρια και συστήµατα παραµένουν ο βασικός στόχος, θα πρέπει, όµως, να λαµβάνονται υπόψη πιθανές αλληλεπιδράσεις. Ένας εκτεταµένος χώρος δεν απαιτεί πάντοτε αντίστοιχα σηµαντικούς πόρους. Είναι δυνατό να υιοθετηθεί µια µέθοδος η οποία να εξετάζει προοδευτικά µεµονωµένα κτίρια ή σύνολα κτιρίων εάν περιορισµένη ανθρωποδύναµη ή όργανα δοκιµών είναι διαθέσιµα. Σε κάθε περίπτωση, καλό θα ήταν το µέγεθος της οµάδας επιθεώρησης να µην προκαλεί σηµαντική αποδιοργάνωση στο χώρο. Με κατάλληλο συντονισµό κάθε κτίριο θα εξεταστεί σωστά ως τµήµα του συνολικού χώρου. 2.3 Οργανισµοί συγκροτηµάτων Ο οργανισµός συγκροτηµάτων δεν αποτελεί απλώς ένα σύνολο µεµονωµένων χώρων και συγκροτηµάτων. Απαιτείται προετοιµασία ολοκληρωµένης ενεργειακής στρατηγικής για το σύνολο των χώρων ώστε να εξασφαλιστεί η πιο αποτελεσµατική χρήση χρόνου και πόρων. Ο προκαταρκτικός έλεγχος θα προσδιορίσει τα βασικά ενεργειακά κόστη σε κάθε χώρο. Για έναν οργανισµό µε µεγάλο αριθµό µικρών χώρων, ο όγκος των διαθέσιµων δεδοµένων σε συνδυασµό µε ελλιπή τιµολόγια είναι δυνατό να αποτελέσει σηµαντικό πρόβληµα. Επιπλέον, είναι απαραίτητο να ελέγχεται η αξιοπιστία των δεδοµένων προτού οργανωθεί το πρόγραµµα επιθεωρήσεων. εν είναι ασύνηθες να δίνονται λανθασµένες πληροφορίες για ένα κτίριο. Τα στοιχεία που αφορούν την έκταση του κτιρίου συχνά δεν είναι ενηµερωµένα ή αξιόπιστα. Προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί σε χώρους µε τη µέγιστη δυνατότητα µείωσης του ενεργειακού κόστους. Τέτοιοι είναι οι χώροι µε µεγάλους ενεργειακούς λογαριασµούς και µικρή ενεργειακή απόδοση, οι οποίοι εξάλλου υποδεικνύονται από τον προκαταρκτικό έλεγχο. Όταν δεν υπάρχουν στοιχεία απόδοσης, οι προτεραιότητες καθορίζονται κυρίως µε βάση το ενεργειακό κόστος. Γενικά, µικρό ποσοστό εξοικονόµησης ενέργειας στους µεγαλύτερους χώρους θα δώσει µέγιστη τιµή εξοικονόµησης ενώ µικρά ποσοστά

37 37 εξοικονόµησης ενέργειας σε χώρους µε µικρή ενεργειακή απόδοση επιτυγχάνονται ευκολότερα και µε µικρότερο κόστος. Οφείλουµε να αναγνωρίσουµε ότι οι αυθαίρετες µετρήσεις απόδοσης είναι χρήσιµες για την επιλογή χώρων µε µέγιστη δυνατότητα οικονοµίας. Ωστόσο, δε λαµβάνουν υπόψη όλες τις συνθήκες οι οποίες επηρεάζουν τη σύγκριση µεταξύ δύο χώρων. Ακόµα και χώροι µε εµφανώς καλή απόδοση είναι δυνατό να προσφέρουν δυνατότητες εξοικονόµησης ενέργειας. Πάντοτε βέβαια απαιτείται κριτική σκέψη κατά την επιλογή του καλύτερου προγράµµατος επιθεώρησης. Η στρατηγική καθορίζεται µε βάση τη διαθεσιµότητα πόρων για την επιτέλεση των επιθεωρήσεων, το κεφάλαιο που διατίθεται για τις προτεινόµενες αλλαγές και θέµατα γενικότερης πολιτικής. Σε έναν πολύ µεγάλο οργανισµό, είναι πιθανό να χρειαστεί ένα βαθµιαίο πρόγραµµα διάρκειας δύο ή τριών ετών ώστε να ερευνηθεί όλος ο κτιριακός εξοπλισµός. Εξάλλου, πιλοτικά προγράµµατα µπορούν να συµβάλλουν στον καθορισµό των κατάλληλων κριτηρίων και της στρατηγικής αναβάθµισης και να εξασφαλίσουν την εφαρµογή της καλύτερης µεθόδου Πόροι Κατά τη διεξαγωγή επιθεωρήσεων απαιτούνται συνοπτικά τα εξής: Προσωπικό µε σχετικές γνώσεις / δεξιότητες Κατάλληλο χρονοδιάγραµµα για την επιτέλεση των σχετικών εργασιών Τεχνικός εξοπλισµός για µετρήσεις Κεφάλαιο για υποστήριξη στα παραπάνω και για εφαρµογή των προτάσεων Τεχνικά και λειτουργικά στοιχεία των κτιρίων / µονάδων / υπηρεσιών Γνώσεις / εξιότητες Στην πλειοψηφία των κτιρίων, δεν απαιτούνται εκτεταµένες τεχνικές γνώσεις για τη συλλογή δεδοµένων ελέγχου ή τις βασικές παρατηρήσεις της επιθεώρησης. Είναι πάντοτε εύκολο να δοθούν απλές συστάσεις, ειδικά όσον αφορά µέτρα εξοικονόµησης ενέργειας. Προτάσεις τεχνικής φύσης είναι, επίσης, εντός των δυνατοτήτων όσων έχουν καλή γνώση των υπό εξέταση συστηµάτων και την ικανότητα να ερµηνεύουν σωστά τα δεδοµένα. Όσοι, όµως, δεν έχουν ανάλογη εµπειρία θα πρέπει να προχωρούν σε προσεκτική εξέταση των στοιχείων. Το καταλληλότερο άτοµο για τη διεξαγωγή ενεργειακού ελέγχου και επιθεώρησης είναι ένας διπλωµατούχος µηχανικός µε εµπειρία στο πεδίο αυτό [6]. Ένα από τα πλεονεκτήµατα της απασχόλησης εντός του οργανισµού είναι η πληρέστερη γνώση των κτιρίων του οργανισµού αυτού. Επιπλέον, η εργασία που επιτελείται από το αντίστοιχο τµήµα του οργανισµού είναι συνήθως λιγότερο δαπανηρή από ένα αντίστοιχο συµβόλαιο εκτός εταιρείας. Οι οικονοµικές και τεχνικές δεξιότητες εντός του οργανισµού είναι ιδιαίτερα χρήσιµες υπό κατάλληλη καθοδήγηση και συντονισµό. Σε οργανισµούς όπου δεν απασχολείται το κατάλληλο προσωπικό απαιτείται η συνδροµή ειδικών. Η συνεργασία µε εµπειρογνώµονα εκτός οργανισµού παρουσιάζει αρκετά

38 38 πλεονεκτήµατα, εκτός από µικρότερο χρονοδιάγραµµα. Η εξωτερική βοήθεια συνήθως παρέχεται από συµβούλους Χρονοδιάγραµµα Ο χρόνος που απαιτείται για τη διεξαγωγή ελέγχου και επιθεώρησης εξαρτάται από τη διαθεσιµότητα των ενεργειακών δεδοµένων, το µέγεθος του χώρου και την πολυπλοκότητα των συστηµάτων. εν υφίστανται αυστηρές προδιαγραφές για την επιλογή του χρόνου που απαιτείται για µια επιθεώρηση χώρου. Προκειµένου για µια πρώτη προσέγγιση µελετώνται τα µεµονωµένα προς εξέταση στοιχεία. Οι µεγαλύτεροι χώροι ίσως χρειαστούν περίπου ένα ανθρωπο-χρόνο για εκτεταµένη επιθεώρηση ή, κατά προτίµηση, µια µικρή οµάδα για συντοµότερη περίοδο επιθεώρησης. Η συνοπτική επιθεώρηση ενός µικρού κτιρίου από ένα άτοµο είναι δυνατό να ολοκληρωθεί εντός µιας ηµέρας. Το χρονοδιάγραµµα θα πρέπει να περιλαµβάνει χρόνο τόσο για τα άτοµα που διεξάγουν την επιθεώρηση όσο και για εκείνους που συµβάλλουν µε άλλους τρόπους. Στη δεύτερη περίπτωση οι δραστηριότητες ποικίλλουν από την παροχή πληροφοριών έως τη συνοδεία στους χώρους. Συνεπώς, το προσωπικό θα πρέπει να ενθαρρύνεται προς την κατεύθυνση της θετικής συνεισφοράς σε αυτή Μετρήσεις και όργανα Οι µετρήσεις συµβάλλουν ουσιαστικά στην κατανόηση της ροής ενέργειας στο χώρο. Η χρήση µετρήσεων και οργάνων επιτρέπει την ποσοτική ανάλυση την ενεργειακής χρήσης και της ποιότητας των υπηρεσιών. Όπου απαιτούνται ακριβή καταµετρηµένα στοιχεία, είναι δυνατή η άµεση αγορά ή ενοικίαση προσωρινού εξοπλισµού δοκιµών. Ωστόσο, θα πρέπει να χρησιµοποιηθεί κατά το δυνατό προς την κατεύθυνση έγκυρων συµπερασµάτων. Οι µετρήσεις που συνήθως απαιτούνται είναι οι εξής: Περιβαλλοντικές συνθήκες Θερµοκρασία δωµατίου + Σχετική υγρασία + Επίπεδο φωτισµού Ηλεκτρισµός Φορτίο (kw / kva) + Ρεύµα Ώρες λειτουργίας Επεξεργασία αέρα Ρυθµός ροής (εσχάρες και αεραγωγοί) Θερµοκρασία παροχής

39 39 Σχετική υγρασία ιαφορική πίεση Υπηρεσίες µε σωληνώσεις Ατµός + / αέριο + / πετρέλαιο + / ρυθµός ροής νερού + Εγκατάσταση λέβητα (ανάλυση καυσαερίων) Θερµοκρασία Περιεκτικότητα σε Ο 2 / CO 2 Περιεκτικότητα σε CO Αιθάλη Οι επιλεκτικές επιτόπιες µετρήσεις είναι πάντοτε χρήσιµες, αλλά για τις παραµέτρους που επισηµαίνονται µε σταυρό συχνά απαιτούνται δεδοµένα µιας χρονικής περιόδου για τη µελέτη µοτίβων. Η συνοπτική επιθεώρηση απαιτεί ελάχιστα όργανα. Οι πιο εκτεταµένες επιθεωρήσεις συνήθως συµπεριλαµβάνουν µετρήσεις βασικών ροών ενέργειας και αξιολόγηση της απόδοσης της κύριας µονάδας. Επιπλέον, για λεπτοµερείς υπολογισµούς απαιτούνται αξιόπιστες µετρήσεις των επιφανειών και όγκων των κτιρίων Κεφάλαιο Τα συνολικά κόστη της ενεργειακής µελέτης διαιρούνται σε 3 ξεχωριστές επιλογές, οι οποίες είναι δυνατό να χρηµατοδοτηθούν ανεξάρτητα. Εργασίες ελέγχου και επιθεώρησης Υλοποίηση των προτάσεων ιαδικασίες παρακολούθησης και ελέγχου Κόστος ελέγχου και επιθεώρησης Το κόστος της εσωτερικής εργασίας εξαρτάται από την οικονοµική πολιτική του οργανισµού. Αυτό το επιπλέον κόστος µελέτης ή σχεδιασµού θα πρέπει να οριστεί κατά την υλοποίηση των προτάσεων. Προτάσεις χρηµατοδότησης Οι προτάσεις κυµαίνονται από µηδενικό έως υψηλό κόστος. Στην έναρξη της επιθεώρησης θα πρέπει να υπάρξει συµφωνία ως προς τις κατευθυντήριες γραµµές που θα καθορίσουν τις κατηγορίες των προτάσεων. ιαθέσιµη χρηµατοδότηση, εσωτερικοί ή άλλοι πόροι, επιλογή διαχείρισης ενέργειας µε συµβόλαιο. Κατηγορίες κόστους που υπόκεινται σε έγκριση από τη διοίκηση ή κατάλληλες για άµεση έγκριση.

40 40 Κόστος εσωτερικής ή εξωτερικής βοήθειας εφόσον απαιτείται επιπλέον σχεδιασµός ή µελέτη. Αρχικά ορίζονται οι επιλογές που ικανοποιούν τα κριτήρια, οι οποίες έπειτα ταξινοµούνται µε σειρά προτεραιότητας ως προς την υλοποίησή τους. Τα κριτήρια είναι αντίστοιχα µε εκείνα που ισχύουν για την απόδοση επένδυσης στις λοιπές δραστηριότητες του οργανισµού και όχι µε αυθαίρετα καθορισµένες περιόδους απόδοσης. ιαδικασίες παρακολούθησης και ελέγχου Η παρακολούθηση είναι αναπόσπαστο τµήµα της διαχείρισης ενέργειας. Συνήθως προϋποθέτει µια αρχική επένδυση σε πρόσθετες µετρήσεις, που ακολουθείται από συλλογή και ανάλυση δεδοµένων σε τακτά χρονικά διαστήµατα. Συνιστάται η χρήση ενός µικροϋπολογιστή ώστε να ελαχιστοποιείται ο χρόνος της συνηθισµένης ανάλυσης. Εφόσον ερµηνεύονται σωστά, τα αποτελέσµατα της παρακολούθησης υποδεικνύουν το µέτρο της εξοικονόµησης που πραγµατοποιείται Τεχνικά και λειτουργικά στοιχεία Στην καλύτερη αξιοποίηση του χρόνου που αφιερώνεται σε έναν έλεγχο ή επιθεώρηση συµβάλλουν σηµαντικά τα αξιόπιστα στοιχεία του χώρου. Θα πρέπει να είναι πάντοτε διαθέσιµα στα άτοµα που διεξάγουν τη µελέτη σε συνδυασµό µε τις γνώσεις του προσωπικού για συγκεκριµένα συστήµατα ή λειτουργικές πρακτικές. Παραδείγµατα πιθανών τύπων στοιχείων είναι τα ακόλουθα: Σχέδια που δείχνουν τα κτίρια ή τη διάταξη των συστηµάτων, τις διαστάσεις ή τις λεπτοµέρειες κατασκευής. Προγράµµατα εργασίας της µονάδας ή του εξοπλισµού µε µετρήσεις ή τιµές απόδοσης. Εγχειρίδια λειτουργίας ή συντήρησης. Πληροφορίες για το µοτίβο παρουσίας ατόµων και τις λειτουργικές πρακτικές, ειδικά όταν η περίοδος επιθεώρησης δεν καλύπτει εποχικές µεταβολές ή δεν προβλέπει συνεχή παρακολούθηση. Στατιστικές επιφάνειας χώρου, συνήθως διαθέσιµες σε περιπτώσεις µίσθωσης ή συµβάσεων καθαρισµού, αλλά συχνά αναξιόπιστες.

41 41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Προκαταρκτικοί έλεγχοι [6] Σκοπός του προκαταρκτικού ελέγχου είναι να καθορίσει το ποσό και το κόστος κάθε µορφής ενέργειας που χρησιµοποιείται σε ένα κτίριο ή χώρο. Εφόσον υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία, ίσως είναι δυνατή και η κατανοµή της ενεργειακής χρήσης ανά περιοχή ή υπηρεσία. Τα επαληθευµένα στοιχεία θα πρέπει να χρησιµοποιηθούν για την προετοιµασία ενός προγράµµατος µε σκοπό τη διεξαγωγή µιας επιθεώρησης χώρου. Προτείνεται περίοδος ελέγχου ενός έτους, η οποία να αντιστοιχεί προς το πιο πρόσφατο οικονοµικό έτος ή άλλη κατάλληλη περίοδο. Τα κύρια βήµατα συνοψίζονται ως εξής: 1. συλλογή δεδοµένων 2. ανάλυση δεδοµένων 3. παρουσίαση δεδοµένων 4. καθορισµός προτεραιοτήτων. 3.1 Συλλογή δεδοµένων Η βασική πηγή πληροφοριών είναι τα τιµολόγια σε συνδυασµό µε αρχεία του χώρου όπου είναι δυνατό. Τα τιµολόγια είναι βασική πηγή πληροφόρησης όσον αφορά την παροχή, το κόστος και τη διατίµηση της ενέργειας. Πάντοτε προτιµώνται τα πρωτότυπα τιµολόγια από τις αποσπασµατικές καταγραφές καθώς είναι πιθανό σηµαντικά δεδοµένα ή σφάλµατα να διαφύγουν της προσοχής. Ενδείξεις µετρητών και ηµεροµηνίες που ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα βοηθούν κατά τον έλεγχο και την ερµηνεία. Θα πρέπει να ζητηθούν ενηµερωτικά φυλλάδια για την ισχύουσα τιµολόγηση από τους αντίστοιχους προµηθευτές. Τα φυλλάδια αυτά δε συµβάλλουν µόνο στην κατανόηση των στοιχείων του τιµολογίου αλλά είναι απαραίτητα κατά την αξιολόγηση πιθανής εξοικονόµησης ενέργειας µε άλλες ενέργειες. Σχήµα 3.1. Μηνιαίο τιµολόγιο ηλεκτρικού ρεύµατος

42 42 Το Σχ. 3.2 αποτελεί τυπικό παράδειγµα ενός µηνιαίου τιµολογίου φυσικού αερίου. Η µορφή του τιµολογίου διαφέρει µεταξύ των προµηθευτών. Σχήµα 3.2. Μηνιαίο τιµολόγιο φυσικού αερίου. Τα τιµολόγια των υγραερίων (LPG) αναφέρουν τις παραλαβές σε ποσότητα η αντίστοιχη θερµιδική τιµή (θερµογόνος ικανότητα) δίνεται από τον προµηθευτή. Ο εισαγόµενος ατµός συνήθως χρεώνεται κατά ποσότητα, αν και σχεδόν πάντοτε καταγράφεται από µετρητή όγκου. Συνεπώς, τα δεδοµένα εξόδου του µετρητή περιέχουν µετατροπή από όγκο σε βάρος µέσω µιας γνωστής πυκνότητας η οποία καθορίζεται από τις πραγµατικές συνθήκες ατµού. Τα προβλήµατα ακρίβειας και σωστής βαθµονόµησης είναι συνήθη, ειδικά σε µεταβαλλόµενες και κυµαινόµενες συνθήκες φορτίου ή εάν η πίεση του ατµού έχει µεταβληθεί έπειτα από την αρχική εγκατάσταση. Εποµένως, απαιτείται προσοχή στους διορθωτικούς παράγοντες που χρησιµοποιούνται κατά την εξέταση των αρχείων κατανάλωσης ατµού. Βαρύ πετρέλαιο Τα δελτία παραλαβής περιέχουν: Τον παραδιδόµενο όγκο σε λίτρα Τον όγκο διορθωµένο στην κανονική συνθήκη των 15.5 ο C Το κόστος ανά κανονικό λίτρο Το συνολικό κόστος. Η θερµιδική αξία δίνεται από τον προµηθευτή. Στερεό καύσιµο Γενικά αποφεύγεται ο βραχυπρόθεσµος προσδιορισµός της κατανάλωσης στερεού καυσίµου λόγω σφαλµάτων στα αποθέµατα άνθρακα. Τα δελτία παραλαβής άνθρακα αναγράφουν το βάρος και το κόστος, αλλά δεν περιλαµβάνουν στοιχεία για τη θερµιδική αξία του. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά δίνονται είτε από τον προµηθευτή είτε από τον επίσηµο φορέα που διαχειρίζεται το καύσιµο (π.χ. British Coal). Οι µεταβολές στην περιεκτικότητα

43 43 νερού µεταβάλλουν ανάλογα και τη θερµιδική αξία και έτσι θα πρέπει να υποτεθούν µέσες τιµές. Θερµότητα Όταν απαιτείται εισαγωγή θερµότητας, αυτό συνήθως γίνεται στη µορφή ζεστού νερού µέσης ή υψηλής θερµοκρασίας. Οι µετρητές θερµότητας ελέγχουν την ογκοµετρική παροχή και τις θερµοκρασίες του νερού που εισέρχεται και αποχωρεί από το κτίριο. Συνυπολογίζοντας την ογκοµετρική παροχή και τη διαφορά θερµοκρασίας, ώστε να υπολογιστεί ο ρυθµός ροής θερµότητας, ο µετρητής αποδίδει µια ένδειξη της κατανάλωσης θερµικής ενέργειας, τυπικά σε kwh. Οι µετατροπές επηρεάζουν την ακρίβεια, ειδικά σε πολύ µικρούς ρυθµούς ροής ή µικρές διαφορές θερµοκρασίας, µε αποτέλεσµα σηµαντικά σφάλµατα µέτρησης. Ενεργειακά αρχεία χώρου Σε µεγάλους χώρους ή κτίρια, τα ενεργειακά αρχεία χώρου περιέχουν πληροφορίες για οποιαδήποτε υπο-µετρούµενη ενεργειακή κατανάλωση, αποθέµατα ή χρήση ποσοτήτων καυσίµου. Σε µικρά κτίρια τα ενεργειακά αρχεία είναι πιθανό να παρέχουν συµπληρωµατικά στοιχεία σε ελλιπή ή κατ εκτίµηση τιµολόγια. Σχήµα 3.3. ιάγραµµα µετρητικών συστηµάτων. 3.2 Ανάλυση δεδοµένων Ετήσια ενεργειακή εισροή Η ανάλυση της κατανάλωσης και του κόστους από τιµολόγια συµβάλλει στον καθορισµό προτεραιοτήτων για την επιθεώρηση. Τα στοιχεία των µεµονωµένων χώρων θα πρέπει να αναλύονται ξεχωριστά ως εξής:

44 44 Προσδιορίστε τους ξεχωριστούς τύπους ενέργειας προς ανάλυση. ιαχωρίστε τη διακοπτόµενη από τη µη-διακοπτόµενη τροφοδοσία αερίου οι οποίες είναι πιθανό να διαφέρουν σηµαντικά σε τιµή και χρήση. Σηµειώστε τις κατ εκτίµηση ενδείξεις, οι οποίες εµφανίζονται συχνά σε µικρές παροχές ηλεκτρικού και αερίου. Οι εκτιµήσεις συχνά βασίζονται στην κατανάλωση της αντίστοιχης περιόδου του προηγούµενου έτους και ενδέχεται να είναι ανακριβείς. Βεβαιωθείτε ότι τα καταγεγραµµένα ετήσια σύνολα αντιστοιχούν σε πλήρη περίοδο δώδεκα µηνών. Μια εκτίµηση στη µέση του έτους ελέγχου δεν επηρεάζει το καταγεγραµµένο ετήσιο σύνολο. Κατά την πρώτη ή τελευταία περίοδο µια κατ εκτίµηση ή άκαιρη ένδειξη ίσως χρειαστεί ερµηνεία. Συχνά είναι εύκολο να προστεθεί επιτυχώς ένας όρος στις µηνιαίες ενδείξεις υποθέτοντας ένα ενιαίο ποσοστό κατανάλωσης µεταξύ των ηµεροµηνιών δύο γνωστών καταγραφών. Για τριµηνιαίες µετρήσεις τα αποτελέσµατα της µεθόδου αυτής είναι πολύ λιγότερο αξιόπιστα και ίσως παρεµποδίσουν την περαιτέρω ανάλυση. Μετατρέψτε την κατανάλωση κάθε τύπου ενέργειας σε µία ενιαία µονάδα (GJ) χρησιµοποιώντας τους πρότυπους παράγοντες µετατροπής στον Πίνακα 3.1. Είναι δυνατό να χρησιµοποιηθούν οι τυπικές θερµιδικές τιµές εάν δεν υπάρχουν οι πραγµατικές τιµές. Πίνακας 3.1. Τυπικές θερµιδικές τιµές και παράγοντες µετατροπής. Υπολογίστε την ποσοστιαία κατανοµή της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και κόστους ανά τύπο ενέργειας και καθορίστε το µέσο συνολικό κόστος ανά gigajoule (GJ) κάθε τύπου ενέργειας ώστε να έχετε µια ένδειξη της σχετικής σηµασίας του. Ετοιµάστε ένα πίνακα στον οποίο εµφανίζεται η συνολική ετήσια κατανάλωση και το κόστος κάθε τύπου καυσίµου για το έτος ελέγχου. Είναι χρήσιµο, να συµπεριλάβετε τις αντίστοιχες αναλογίες σε συνολικό κόστος και ενέργεια και το [κόστος/ GJ] για σύγκριση.

45 45 Ετοιµάστε διαγράµµατα πίτας όπως στο Σχ Παρουσιάστε τη συµβολή κάθε τύπου ενέργειας σε ενέργεια και κόστος. Όπου υπάρχουν τα ενεργειακά δεδοµένα του προηγούµενου έτους, θα πρέπει να γίνει µια σύγκριση µε το έτος ελέγχου, καθώς είναι πιθανό να προκύψουν κάποιες σηµαντικές συνολικές τάσεις. Σχήµα 3.4. ιαγράµµατα ετήσιας ενεργειακής κατανάλωσης και κόστους. Αξιολόγηση της απόδοσης µε τη χρήση πρότυπων τιµών ετήσιας ενεργειακής κατανάλωσης Η συνολική ετήσια κατανάλωση ενέργειας σε ένα κτίριο µπορεί να χρησιµοποιηθεί για τον υπολογισµό ενός µέτρου ενεργειακής απόδοσης που προτείνεται από τη βιβλιογραφία ως «Κανονικοποιηµένος είκτης Απόδοσης» (Normalized Performance Indicator - NPI) σε GJ/m 2 ανά έτος. Η σύγκριση του NPI µε τιµές αναφοράς για κτίρια παρόµοιου τύπου είναι δυνατό να υποδείξει ενδεχόµενη δυνατότητα βελτίωσης. Οι τιµές αναφοράς για την κατανάλωση ενέργειας ουσιαστικά παρέχουν χρήσιµη καθοδήγηση στον καθορισµό προτεραιοτήτων αλλά δε θα πρέπει να αντιµετωπίζονται ως απόλυτες τιµές προς επίτευξη. Η πραγµατική δυνατότητα βελτίωσης της απόδοσης καθορίζεται µόνο από την επί τόπου εξέταση. Η σειρά φυλλαδίων Energy Efficiency in Buildings [6] ταξινοµεί την ενεργειακή απόδοση σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη περιλαµβάνει κτίρια µε καλή ενεργειακή απόδοση (ορθός έλεγχος και διαδικασίες διαχείρισης ενέργειας, µε περαιτέρω πιθανή εξοικονόµηση ενέργειας). Η δεύτερη (fair) αναφέρεται σε κτίρια µε εύλογο έλεγχο και διαδικασίες διαχείρισης ενέργειας αλλά σηµαντική

46 46 εξοικονόµηση µπορεί να επιτευχτεί. Στην τρίτη κατηγορία η ενεργειακή κατανάλωση είναι ιδιαίτερα µεγάλη και πρέπει να υπάρξει ουσιαστική δραστηριοποίηση προκειµένου να αντιµετωπιστεί η κατάσταση µε εφαρµογή αυστηρών διαχειριστικών µέτρων. Τα βασικά στάδια υπολογισµού συνοψίζονται παρακάτω. 1. Προσδιορίστε τη συνολική ενεργειακή χρήση του κτιρίου σε κοινές µονάδες 2. Προσδιορίστε την ενεργειακή χρήση για θέρµανση χώρου. Εάν δε µετράται ξεχωριστά, ορίστε ένα ποσοστό της ενέργειας του φυσικού καυσίµου όπως δίνεται στον Πίνακα 3.2. Πολλαπλασιάστε την τιµή ενεργειακής χρήσης µε τους παράγοντες Καιρικών συνθηκών και Έκθεσης που δίνονται στον Πίνακα 3.3 για τη διορθωµένη ενεργειακή χρήση στη θέρµανση χώρου. Πίνακας 3.2. Αναλογία καυσίµου που χρησιµοποιείται για θέρµανση χώρου και ζεστό νερό 3. Προσθέστε τη µη-θερµαντική χρήση ενέργειας στη διορθωµένη χρήση ενέργειας για θέρµανση χώρου. Πολλαπλασιάστε το σύνολο µε τον παράγοντα των ωρών χρήσης (ή την παρουσία ανά βάρδια για τα εργοστάσια) που δίνεται στον Πίνακα 3.3 για να λάβετε την κανονικοποιηµένη ετήσια ενεργειακή κατανάλωση.

47 47 Πίνακα 3.3 ιορθωτικοί παράγοντες για την ενεργειακή χρήση 4. ιαιρέστε την κανονικοποιηµένη ετήσια ενεργειακή κατανάλωση µε το εµβαδόν επιφάνειας του κτιρίου σε m 2 για να προκύψει ο δείκτης NPI. Το εµβαδόν επιφάνειας δεν περιλαµβάνει χώρους που δε χρησιµοποιούνται καθόλου και συνήθως είναι µικρότερο από την πλήρη επιφάνεια του οικοδοµηµένου χώρου. Ένα παράδειγµα υπολογισµού του δείκτη κανονικοποιηµένης απόδοσης για ένα δηµοτικό σχολείο δίνεται στον Πίνακα 3.4. Πίνακας 3.4. Παράδειγµα υπολογισµού του κανονικοποιηµένου δείκτη απόδοσης για ένα δηµοτικό σχολείο

48 48 5. Συγκρίνετε το δείκτη NPI µε τις τιµές αναφοράς που δίνονται στον Πίνακα 3. 5 και κατηγοριοποιήστε την απόδοση. 6. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι δείκτες απόδοσης σκοπό έχουν να διευκολύνουν τη σύγκριση της ενεργειακής απόδοσης µεταξύ παρόµοιων τυπικών κτιρίων. Συνηθέστερα οι ΜΙΚΡΟΙ δείκτες προσφέρουν τη δυνατότητα σηµαντικής µείωσης του κόστους, αλλά ακόµα και οι ΚΑΛΟΙ δείκτες είναι πιθανό να επιδέχονται βελτίωση. Στην πράξη, οι δυνατότητες που προσφέρονται τελικά δεν αντιστοιχούν υποχρεωτικά και στην προτεινόµενη κατηγοριοποίηση. 7. Καθώς η µέση απόδοση των κτιρίων συνεχίζει να βελτιώνεται, ό,τι σήµερα θεωρείται ΚΑΛΟ πιθανόν τελικά να θεωρηθεί µελλοντικά χειρότερο του µέσου. Οι χρήστες, λοιπόν, δε θα πρέπει να ικανοποιούνται απλά επειδή επιτυγχάνεται ΚΑΛΗ κατηγοριοποίηση µε τις βιβλιογραφικές εκτιµήσεις, αλλά να συνεχίζουν τις προσπάθειες για βελτιωµένη απόδοση. Πίνακας 3.5. Πρότυπες τιµές ενεργειακών καταναλώσεων σε GJ/m 2 ανά έτος

49 49 Κατανοµή χρήσης ενέργειας Το πρώτο βήµα στην προετοιµασία της κατανοµής της χρήσης ενέργειας είναι να οριστεί ένας κατάλογος των κύριων υπηρεσιών ή τελικών χρηστών, όπως στο παράδειγµα του Πίνακα 3.6. Μια παρόµοια τεχνική µπορεί να χρησιµοποιηθεί όταν εξετάζονται διαφορετικά τµήµατα ενός κτιρίου ή διαφορετικά κτίρια ενός συγκροτήµατος. Πίνακας 3.6. Ενεργειακές χρήσεις Παραδείγµατα κατανοµής χρήσης ενέργειας. Σχολεία Τα Σχήµατα 3.5 και 3.6 αναφέρονται σε ένα συνηθισµένο σχολικό κτίριο χωρίς εγκαταστάσεις τροφοδοσίας ή ειδικών αθληµάτων. Μια εσωτερική πισίνα απορροφά 22% της ενεργειακής χρήσης σε ένα σχολείο. Σχήµα 3.5. Ενεργειακή χρήση σε σχολείο µε εσωτερική πισίνα.

50 50 Σχήµα 3.6. Ενεργειακή χρήση σε σχολείο χωρίς εσωτερική πισίνα. Εγκαταστάσεις τροφοδοσίας Τα Σχήµατα 3.7 έως 3.8 αποδεικνύουν ότι η θέρµανση χώρου και ο φωτισµός είναι βασικές για πολλές εγκαταστάσεις τροφοδοσίας αλλά σε ένα χώρο γρήγορου φαγητού (fast-food) υπερτερεί η χρήση ενέργειας για την προετοιµασία φαγητού. Σχήµα 3.7. Ενεργειακή χρήση σε εστιατόριο. Σχήµα 3.8. Ενεργειακή χρήση σε δηµόσιο κτίριο.

51 Καθορίζοντας προτεραιότητες για µια επιθεώρηση χώρου Οι προτεραιότητες θα πρέπει να καθορίζονται από την αξιολόγηση των δυνατοτήτων εξοικονόµησης ενέργειας, την εκάστοτε αξία της ενέργειας και τους διαθέσιµους πόρους. Μεµονωµένα κτίρια Οι σηµαντικότερες υπηρεσίες ή τελικοί χρήστες όπως καθορίζονται από την κατανοµή ενεργειακού κόστους συνήθως έχουν προτεραιότητα σε µια επιθεώρηση. Η προτεραιότητα δίνεται σε περιοχές όπου υπάρχει δυνατότητα εξοικονόµησης µε ελάχιστο κόστος και προσπάθεια, π.χ. απλά συστήµατα θέρµανσης χώρου. Χώροι συγκροτηµάτων Σε κτίρια που µετρώνται ξεχωριστά είναι δυνατό να γίνει σύγκριση ενεργειακού κόστους και απόδοσης. Εάν τα κτίρια τροφοδοτούνται από κοινό σύστηµα διανοµής χωρίς υπο-µετρητές, χρησιµοποιούνται πρότυπες τιµές ενέργειας για τον προσδιορισµό της πιθανής ενεργειακής χρήσης. Τα µεγάλα κτίρια που είναι εµφανώς και σηµαντικοί χρήστες ενέργειας έχουν προτεραιότητα. Λοιπά κτίρια επιλέγονται µε βάση τη σχετική απόδοση ή τον τύπο των εγκατεστηµένων υπηρεσιών. Οργανισµοί συγκροτηµάτων Η σύγκριση των δεικτών κανονικοποιηµένης απόδοσης σε συνδυασµό µε το πραγµατικό µέγεθος του ενεργειακού λογαριασµού, υποδεικνύει τους χώρους στους οποίους θα δοθεί προτεραιότητα. Αρχικά θα πρέπει να εξετάζονται όλοι οι χώροι µε εµφανώς κακή ενεργειακή απόδοση καθώς και εκείνοι µε το µεγαλύτερο ενεργειακό κόστος.

52 52 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Σχεδιάζοντας µια επιθεώρηση χώρου Ο προκαταρκτικός έλεγχος αφορά κυρίως την παροχή ενέργειας, ενώ η επιθεώρηση χώρου εξετάζει και κάθε µορφή ενεργειακής ζήτησης. Όλοι οι πιθανοί τρόποι µετατροπής, διανοµής και χρήσης ενέργειας είναι αντικείµενο µελέτης, όπως και οι ισχύουσες διαδικασίες διαχείρισης. Η λεπτοµερής εξέταση θα πρέπει να µελετά όλα αυτά τα στοιχεία ώστε να προσδιορίζει το συνολικό πλάνο για τη βελτίωση της απόδοσης και τον έλεγχο του ενεργειακού κόστους. Προκειµένου να οργανωθεί µια αποτελεσµατική και συνοπτική επιθεώρηση θα πρέπει να εξεταστούν τα ακόλουθα: Οι συµµετέχοντες σε αυτή Τα όρια των κτιρίων ή χώρων Το απαιτούµενο εύρος της επιθεώρησης Ο χρόνος διεξαγωγής της επιθεώρησης Επιπλέον µετρήσεις και όργανα Η περιορισµένη πρόσβαση Οι απαιτήσεις της τελικής έκθεσης. 4.1 Συµµετοχή του προσωπικού Είναι επιθυµητό το έργο να κατευθύνεται από ένα µέλος της διεύθυνσης ή της διοίκησης, το οποίο προσδίδει κύρος στην επιθεώρηση και τα ευρήµατά της. Η χρήση εξωτερικής βοήθειας καθορίζεται κυρίως από την πολυπλοκότητα του χώρου, τα κτίρια και τα συστήµατά του και τη διαθεσιµότητα κατάλληλου προσωπικού. 4.2 Όρια χώρου ή κτιρίου Τα µεµονωµένα κτίρια όπως ένα κτίριο γραφείων συνήθως παρουσιάζουν ελάχιστα προβλήµατα ως προς τα όρια της επιθεώρησης. Σε περιπτώσεις κοινής χρήσης/παρουσίας ατόµων είναι προτιµότερο να συµπεριληφθεί, εάν είναι δυνατό, ολόκληρο το κτίριο. Ειδάλλως προσδιορίζονται αυθαίρετα όρια όπου υπάρχουν κοινές υπηρεσίες. Άλλοι χώροι συνήθως εκλαµβάνονται ως οµάδες κτιρίων, κέντρα κόστους, περιοχές ή ζώνες, µε αντίστοιχο καθορισµό των ορίων τους. Σε χώρους συγκροτηµάτων, συχνά είναι προτιµότερο να προσδιορίζεται ξεχωριστά κάθε κτίριο που θα περιληφθεί στην επιθεώρηση, ειδικά εάν τα κτίρια διαφέρουν σε κατασκευή και χρήση. Η εναλλακτική µέθοδος είναι να εξετάζονται συγκεκριµένες υπηρεσίες, όπως η θέρµανση χώρου ή ο φωτισµός, και κάθε κτίριο ή περιοχή να περιλαµβάνεται ανάλογα µε την παροχή της συγκεκριµένης υπηρεσίας. Επιπλέον, είναι σηµαντικό να καθορίζονται τα κτίρια ή τµήµατα που αποκλείονται από την επιθεώρηση για βάσιµους λόγους. Για παράδειγµα,

53 53 ίσως υπάρχει ένας αριθµός µη θερµαινόµενων αποθηκευτικών χώρων, µε ελάχιστο φωτισµό, οι οποίοι, αν και καταλαµβάνουν σηµαντική έκταση, έχουν αµελητέα ενεργειακή κατανάλωση. Όπου υπάρχει αµφιβολία, η περιοχή δε θα πρέπει να αποκλειστεί µέχρι να συγκεντρωθούν αρκετά δεδοµένα ώστε να υπάρξει έγκυρη απόφαση. Στο στάδιο αυτό θα πρέπει να συλλεχθούν χρήσιµα κατασκευαστικά στοιχεία: Ετοιµάστε ένα σχέδιο των περιοχών ή κτιρίων και προσδιορίστε τη βασική λειτουργία τους και το συνολικό εµβαδόν επιφάνειας. Επίσης, για κάθε κτίριο καθορίστε το κύριο µοτίβο παρουσίας ατόµων και τους βασικούς χρήστες ενέργειας. 4.3 Εύρος της επιθεώρησης Το εύρος της επιθεώρησης και οι λεπτοµέρειες που θα εµφανιστούν στην αναφορά καθορίζονται από τη διαθεσιµότητα πόρων και την αξία της προσδοκώµενης εξοικονόµησης ενέργειας. Εκτεταµένη επιθεώρηση Η εκτεταµένη επιθεώρηση εξετάζει συγκεκριµένες περιοχές ή τµήµατα σε βάθος. εν περιλαµβάνει απαραίτητα κάθε πλευρά της χρήσης ενέργειας αλλά αναµένεται σε ετήσια βάση να: Προσδιορίζει την ενεργειακή απόδοση κτιρίων και µεγάλων µονάδων Αξιολογεί τις κύριες ενεργειακές ροές Καθορίζει µε ακρίβεια τις περιπτώσεις όπου µπορεί να επιτευχθεί εξοικονόµηση ενέργειας Υποδεικνύει την αξία της εξοικονόµησης αυτής Παρέχει κοστολογηµένες προτάσεις ή επιλογές προς την επίτευξη της εξοικονόµησης ενέργειας Εξετάζει τις διαδικασίες ενεργειακής διαχείρισης. Η τελική έκθεση, πλέον των προτάσεων και των οικονοµικών αναλύσεων, είναι δυνατό να περιλαµβάνει: Περιλήψεις των δεδοµένων που έχουν συλλεχθεί Λεπτοµέρειες των απορριπτέων επιλογών Κύρια σηµεία ή θεµελιώδη σχεδιασµό. Συνοπτική επιθεώρηση Η συνοπτική επιθεώρηση επίσης ασχολείται µε ειδικές περιοχές ή τµήµατα αλλά όχι σε βάθος. Είθισται να: Αξιολογεί την ενεργειακή απόδοση κτιρίων και µεγάλων µονάδων χρησιµοποιώντας ελάχιστες ή καθόλου µετρήσεις

54 54 Προσδιορίζει τις βασικές ενεργειακές ροές Καθορίζει τις κύριες δυνατότητες εξοικονόµησης ενέργειας Υποδεικνύει την κλίµακα της εξοικονόµησης αυτής Παρέχει χαρακτηριστικές προτάσεις και κόστη. Η έκθεση θα πρέπει να παρουσιάζει συνοπτικά τις επιλογές και να προσδιορίζει ορισµένες δυνατότητες εξοικονόµησης για περαιτέρω εξέταση. 4.4 Χρόνος διεξαγωγής της επιθεώρησης Η προσεκτική επιλογή του χρόνου διεξαγωγής της επιθεώρησης θα οδηγήσει σε βέλτιστα αποτελέσµατα. Ο προγραµµατισµός θα πρέπει να εκµεταλλευτεί εποχιακούς παράγοντες και άλλες προσχεδιασµένες δραστηριότητες. Γενικά τα συστήµατα πρέπει να εξετάζονται σε συνθήκες λειτουργίας, δηλαδή η θέρµανση το χειµώνα, ο κλιµατισµός το καλοκαίρι, οπότε µετράται και η απόδοση. Από την άλλη, κάποια µονάδα µπορεί να προσφέρεται για έλεγχο οποιαδήποτε χρονική περίοδο. Η εξέταση του εξοπλισµού εκτός λειτουργίας εξακολουθεί να παρέχει χρήσιµες πληροφορίες σε µια συνοπτική επιθεώρηση. Ετοιµάστε το πρόγραµµα σε συνδυασµό µε άλλες προτεινόµενες εργασίες. Επιλέξτε ηµεροµηνίες έναρξης και ολοκλήρωσης της επιθεώρησης που ταιριάζουν στο συνήθη κύκλο εργασιών. Προτιµήστε περίοδο κατά την οποία τα αρµόδια µέλη του προσωπικού θα είναι στη διάθεσή σας για συµβουλές και ελεύθερα άλλων υποχρεώσεων. Φροντίστε να παρακωλύετε τον κύκλο εργασιών κατά το λιγότερο δυνατό, αλλά µην περιορίσετε την επιθεώρηση σε περιόδους κατά τις οποίες δεν παρατηρείται το σύνηθες εργασιακό µοτίβο. Προγραµµατίστε µε βάση τις ετήσιες, εβδοµαδιαίες ή νυχτερινές περιόδους διακοπής λειτουργίας. Καθορίστε την απαραίτητη διάρκεια της επιθεώρησης χώρου, ειδικά όπου απαιτούνται µετρήσεις σε σταθερές χρονικές περιόδους, π.χ. µοτίβο φορτίου ή προφίλ θερµοκρασίας σε εβδοµαδιαία βάση. Ο ακριβής χρόνος διεξαγωγής της επιθεώρησης επηρεάζεται από τη διαθεσιµότητα πόρων προσωπικού, χρηµατοδότησης και δεδοµένων. Εφόσον το πρόγραµµα οριστικοποιηθεί, θα πρέπει να καθοριστούν και να τηρηθούν χρονικά όρια κατά σειρά προτεραιότητας. Είναι σαφές εξ αρχής ότι η εγκατάσταση επιπρόσθετων µετρητών σε στρατηγικά σηµεία θα παρέχει πολλές επιπλέον πληροφορίες. 4.5 Πρόσβαση στο χώρο Είναι πιθανό να τεθούν περιορισµοί στο προσωπικό επιθεώρησης και τις εργασιακές πρακτικές του. Θα πρέπει να εξεταστούν τα ακόλουθα:

55 55 Επικίνδυνες περιοχές, π.χ. περιοχές υψηλής τάσης, επικίνδυνες ουσίες Ζήτηση για εγκεκριµένο ή εξουσιοδοτηµένο προσωπικό, π.χ. ειδικευµένο στην εργασία µε εξοπλισµό υψηλής τάσης Άδεια ασφαλείας Πιστοποιητικό υγείας Προστατευτικός ρουχισµός Περιορισµοί στη χρήση οργάνων επιθεώρησης, π.χ. εσωτερικά ασφαλή όργανα που λειτουργούν σε χαµηλή τάση και δεν περιέχουν τοξικά υλικά ιαδικασίες ασφαλείας Θα πρέπει να ενηµερωθούν οι διευθυντές και το προσωπικό ασφαλείας των τµηµάτων για το πρόγραµµα και να ζητηθεί η συνεργασία τους για την οµαλή διεξαγωγή της επιθεώρησης. 4.6 Οι εκθέσεις Το άµεσο τελικό προϊόν µιας επιθεώρησης είναι µια έκθεση. Εποµένως, οι διαδικασίες για τη σύνταξη της έκθεσης αυτής θα πρέπει να εξεταστούν από το πρώτο στάδιο της επιθεώρησης. Λάβετε υπόψη ότι η διαδικασία αξιολόγησης των ευρηµάτων και προετοιµασίας της τελικής αναφοράς συνήθως είναι εξίσου σηµαντική µε την επί τόπου εργασία. Περιεχόµενο Οι ειδικές απαιτήσεις και προσδοκίες θα πρέπει να καθοριστούν πριν από την έναρξη των επί τόπου εργασιών. Συνιστάται η σύνταξη µιας περίληψης της τελικής έκθεσης για παρουσίαση στα ανώτερα διευθυντικά στελέχη. Ενδιάµεσες εκθέσεις Οι περιοδικές προφορικές και γραπτές εκθέσεις προόδου συµβάλλουν στην άµεση εφαρµογή απλών µέτρων κατά τις παρατεταµένες περιόδους εργασίας σε ένα χώρο. Επίσης, εξασφαλίζουν τη συνεχή παροχή βοήθειας µε αποτελεσµατικό τρόπο. Προσχέδιο έκθεσης Συνιστάται η κυκλοφορία ενός προσχέδιου της τελικής έκθεσης, ειδικά στην περίπτωση της προετοιµασίας µιας εκτενούς έκθεσης από εξωτερικό οργανισµό. Θα πρέπει να δοθεί επιπλέον χρόνος για µελέτη και βελτιώσεις. Τελική έκθεση Η καταληκτική ηµεροµηνία ολοκλήρωσης της τελικής έκθεσης συχνά καθορίζει ολόκληρο το πρόγραµµα. Συνιστάται η επίσηµη παρουσίαση της έκθεσης αυτής. Επίσηµη παρουσίαση Η τελική έκθεση θα πρέπει να παρουσιαστεί στα διευθυντικά στελέχη που είναι εξουσιοδοτηµένα να εφαρµόσουν τα προτεινόµενα.

56 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Επιθεώρηση χώρου διαχείριση ενέργειας και λειτουργικές ανάγκες Η επιθεώρηση τυπικά εξετάζει την ενεργειακή ζήτηση ανάλογα µε τις λειτουργικές ανάγκες ενός χώρου και τη διαχείριση της ενέργειας προς την ικανοποίηση της ζήτησης αυτής. 5.1 ιαχείριση ενέργειας Αρχικά πρέπει να εξεταστεί η πρακτική που εφαρµόζεται στην παρακολούθηση και τον έλεγχο της αγοράς και κατανάλωσης ενέργειας. Η συµµετοχή του προσωπικού σε όλα τα επίπεδα ενός οργανισµού θα πρέπει να διερευνηθεί σε σχέση µε: Την ευθύνη από την τελική χρήση έως το συνολικό οικονοµικό έλεγχο Τις διαδικασίες που έχουν υιοθετηθεί µε βάση τις πληροφορίες της διεύθυνσης Τη συντήρηση εφόσον επηρεάζει τη χρήση ενέργειας. Ευθύνη Όπως και µε κάθε πλευρά της εµπορικής δραστηριότητας θα πρέπει να αποδίδεται σαφής ευθύνη για την ενέργεια. Το προσωπικό που είναι υπεύθυνο για τον οικονοµικό προϋπολογισµό θα πρέπει να είναι υπεύθυνο και για τους ενεργειακούς στόχους του οργανισµού και την υπέρβασή τους κατά περίπτωση. Αξιολογήστε την εκπαίδευση, τα κίνητρα και τα ερεθίσµατα που ενθαρρύνουν τη συµβολή του προσωπικού σε όλα τα επίπεδα. ιαδικασίες Η σωστή διαχείριση εξαρτάται από την αποτελεσµατική συλλογή, επεξεργασία, διάχυση και χρήση πληροφοριών. Οι διαδικασίες που εκτελούνται τακτικά θα πρέπει να εξετάζονται λεπτοµερώς ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή πληροφόρηση στο σωστό χρόνο και τόπο. Συντήρηση Η συντήρηση της εγκατάστασης, του εξοπλισµού και των κτιρίων επιδρά σηµαντικά στη χρήση ενέργειας. Αποτελεί σηµαντικό ζήτηµα που συνήθως απαιτεί ιδιαίτερη εξέταση. Η σωστή λειτουργία µιας βασικής εγκατάστασης δε θεωρείται πάντοτε απαραίτητη για την επίτευξη βέλτιστης ενεργειακής απόδοσης. Όµως, η σωστή ενεργειακή πολιτική αναγνωρίζει ότι η καλή συντήρηση εξασφαλίζει αποδοτική λειτουργία. Οι επαρκείς πόροι συντήρησης είναι ουσιώδεις στην αποδοτική διαχείριση ενέργειας.

57 Λειτουργικές ανάγκες Οι λειτουργικές ανάγκες σχετίζονται άµεσα µε την πολιτική του οργανισµού και καθορίζουν την πραγµατική ζήτηση σε ενέργεια. Η µείωση της ζήτησης αυτής οδηγεί και σε άµεση εξοικονόµηση της προµήθειας ενέργειας. Οι λεπτοµέρειες των λειτουργικών παραµέτρων που θα πρέπει να προσδιορίζονται περιλαµβάνουν τα εξής: Χρήση κτιρίων Μοτίβο παρουσίας ατόµων Αριθµό και είδος ενοίκων Λειτουργικά µοντέλα βασικών διαδικασιών Συγκεκριµένες περιβαλλοντικές συνθήκες για ενοίκους, εξοπλισµό και κτίρια Βασικές υπηρεσίες. Καλό θα ήταν να χρησιµοποιηθούν τυποποιηµένα δελτία για κάθε κτίριο, περιοχή ή ζώνη κατά περίπτωση, όπως στο παράδειγµα του Πίνακα 5.1, ώστε να είναι εύκολη η παραποµπή σε αυτά κατά την επιθεώρηση. Χρήση κτιρίων Η καταλληλότητα ενός κτιρίου ως προς τη λειτουργία του και τον τρόπο χρήσης του επηρεάζει τις απαιτήσεις του σε ενέργεια. Πίνακας 5.1 εδοµένα κτιρίου HTHW/LTHW: Υψηλής/χαµηλής θερµοκρασίας ζεστό νερό

58 58 Μελετήστε τη δυνατότητα οµαδοποίησης λειτουργιών µε παρόµοιες απαιτήσεις και ώρες χρήσης σε συγκεκριµένες περιοχές, κτίρια ή χώρους. Μοτίβο παρουσίας ατόµων Καταγράψτε το µοτίβο παρουσίας ατόµων σε κάθε περιοχή ή κτίριο και συσχετίστε το µε τα εγκατεστηµένα συστήµατα και όργανα. Σηµειώστε τις περιπτώσεις στις οποίες θα µπορούσαν να οµαδοποιηθούν υπηρεσίες ως προς την παρουσία ατόµων στο χώρο. Προσδιορίστε τα συστήµατα που ελέγχονται δυσκολότερα και σηµειώστε σε ποιες περιοχές θα µπορούσε, για παράδειγµα, να περιοριστεί η χρήση εκτός ωραρίου. Εξετάστε κατά πόσο οι ένοικοι είναι σε θέση να ελέγχουν το τοπικό περιβάλλον. Όργανα εύκολα σε χρήση και πρόσβαση ευνοούν τις πρακτικές εξοικονόµησης ενέργειας αλλά είναι ευάλωτα σε λανθασµένο χειρισµό. Οι ένοικοι Ο αριθµός και το είδος των ενοίκων σχετίζονται άµεσα µε τις ανάγκες εξαερισµού, παροχής καθαρού αέρα, ρυθµού αλλαγής αέρα, θερµοκρασίας και υγρασίας. Προσδιορίστε το είδος των ενοίκων άνθρωποι και/ή ζώα, ενεργητικοί/αδρανείς, καπνιστές/µη καπνιστές. Ελέγξτε τον αριθµό των ενοίκων σταθερό ή µεταβαλλόµενο, σταθεροί ή διαφορετικοί ένοικοι. Καθορίστε τις απαιτήσεις περιβάλλοντος. Στον Πίνακα 5.2 δίνονται µερικές τυπικές συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος όπως προτείνονται στην οδηγία Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Για την πλειοψηφία των περιπτώσεων η σχετική υγρασία κυµαίνεται σε επίπεδα µεταξύ 35% και 50% είναι επαρκής για άνεση. Πίνακας 5.2. Συνθήκες εσωτερικού περιβάλλοντος

59 59 Στον Πίνακα 5.3 δίνονται προτεινόµενες τιµές παροχής εξωτερικού αέρα για διάφορους τύπους κλιµατιζόµενων χώρων από την Τ.Ο.Τ.Ε.Ε /2010. Πίνακας 5.3 Τιµές παροχής εξωτερικού αέρα για µη καπνίζοντες Πίνακας 5.4 [6] Τιµές παροχής εξωτερικού αέρα (καπνίζοντες)

60 60 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Επιθεώρηση χώρου ενεργειακός ανεφοδιασµός [7] Οι συµφωνίες για την προµήθεια κάθε µορφής ενέργειας θα πρέπει να εξετάζονται µεµονωµένα αλλά και συλλογικά ώστε να καθορίζεται η βέλτιστη πολιτική γενικού ανεφοδιασµού Ηλεκτρισµός Οι κύριοι προµηθευτές είναι: Εταιρίες παραγωγής / διανοµής Οι εταιρίες που προµηθεύουν ηλεκτρικό ρεύµα προχωρούν σε χρέωση µε βάση την καταµετρηµένη χρήση στο σηµείο παροχής. Αυτό είναι και το σηµείο στο οποίο θα πρέπει να εφαρµοστούν αποτελεσµατικά µέτρα. Εάν η χρέωση βασίζεται µόνο στις µονάδες κατανάλωσης, χωρίς επιλογή τιµολόγησης, θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στον έλεγχο της κατανάλωσης. Επί τόπου παραγωγή (παράλληλα µε τροφοδοσία δικτύου ή ανεξάρτητα από αυτή) Απαιτείται αναλυτική εξέταση του κόστους παραγωγής σε σχέση µε τις λογιστικές αρχές που ισχύουν για κάθε παράµετρο λειτουργίας και συντήρησης. Πιθανόν αυτό να αποτελέσει αντικείµενο ξεχωριστής µελέτης. Εξακριβώστε την τιµολόγηση που ισχύει σε κάθε παροχή την οποία προσδιορίσατε κατά τον έλεγχο και εξετάστε την εναλλακτική διαθέσιµη χρέωση. Οι ακόλουθοι ελεγχόµενοι παράγοντες πρέπει να συνυπολογιστούν στην επιλογή της ευνοϊκότερης τιµολόγησης: Σύνολο µονάδων κατανάλωσης Χρήση κατά τη διάρκεια της ηµέρας / της νύχτας / του απογεύµατος / του Σαββατοκύριακου / της εποχής Συµφωνηµένη διαθεσιµότητα παροχής Οι χώροι µε πολλαπλή τροφοδοσία ίσως ενδείκνυνται για διαπραγµάτευση ενός συνδυασµού ποικίλων παροχών σε ένα µόνο λογαριασµό ώστε να επωφεληθούν του τρόπου τιµολόγησης. 6.2 Φυσικό αέριο Οι περισσότεροι καταναλωτές τροφοδοτούνται µε κανονικό γενικό τιµολόγιο. Όσοι καταναλώνουν π.χ. λιγότερες από θερµίδες ανά έτος δεν έχουν πολλές επιλογές ως προς την τιµολόγηση [6]. Οι µεγάλοι χρήστες χρεώνονται µε προσυµφωνηµένη τιµή αναφοράς. Η βασική «προσυµφωνηµένη τιµή» καθορίζεται από: Τον όγκο κατανάλωσης Τον αριθµό των εγκαταστάσεων που περιλαµβάνονται στο συµβόλαιο Το είδος συµβολαίου. Η χαµηλότερη τιµή ισχύει για µεµονωµένες εγκαταστάσεις στην υψηλότερη ζώνη κατανάλωσης. Για την πρόσθετη επιβάρυνση ο καταναλωτής έχει την

61 61 επιλογή σταθερής τιµής για την περίοδο του συµβολαίου, δηλαδή ένα ή δύο έτη. Οι παράγοντες εποχιακής τιµολόγησης που ισχύουν για σταθερή παροχή αερίου µειώνουν τις τιµές εκτός της χειµερινής περιόδου. Σε σηµαντικούς καταναλωτές παρέχεται η δυνατότητα φθηνότερης διακεκοµµένης παροχής. 6.3 Πετρέλαιο [6] Οι τιµές του πετρελαίου υφίστανται συνεχείς διακυµάνσεις και, συνεπώς, το κόστος πιθανόν διαφέρει από παραλαβή σε παραλαβή. Οι µεγάλοι οργανισµοί έχουν περιθώριο διαπραγµάτευσης ενός ευνοϊκότερου συµβολαίου ενώ οι µικρότεροι µεµονωµένοι καταναλωτές ίσως είναι πιο ευέλικτοι ως προς την επιλογή προµηθευτή. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διαχείρισης θα πρέπει να εξετάζονται καθώς επηρεάζουν την προµήθεια, ενώ πιθανώς είναι και άµεσοι καταναλωτές ενέργειας. (α) Εξετάστε τον όγκο αποθήκευσης σε σχέση µε τη µέση και µέγιστη κατανάλωση. Με ιζηµατικούς τύπους πετρελαίου ίσως είναι δυνατό να µειωθεί ο όγκος που θερµαίνεται, ώστε να ελαττωθούν και οι πάγιες απώλειες. Είναι σύνηθες να υπάρχει απόθεµα ικανό για περίπου τρεις εβδοµάδες λειτουργίας αν και αυτό εξαρτάται από τις εκάστοτε συνθήκες. Η επιπρόσθετη χωρητικότητα δίνει τη δυνατότητα σε όσους έχουν διακεκοµµένη παροχή αερίου να λειτουργούν µε πετρέλαιο για µεγαλύτερες περιόδους και να διαπραγµατεύονται σε χαµηλότερες τιµές αερίου. (β) Οι δεξαµενές στις οποίες θερµαίνεται το βαρύ πετρέλαιο θα πρέπει να εξετάζονται για επαρκή µόνωση και σωστό έλεγχο αποθήκευσης και θερµοκρασιών. Για πετρέλαιο εξωτερικής καύσης τύπου G (Πίνακας 3.1) συνιστάται αδιάβροχη µόνωση υαλοβάµβακα ή αφρώδους πλαστικού µε ελάχιστο πάχος 50mm και ελάχιστη θερµοκρασία αποθήκευσης 40 ο C. Το πετρέλαιο που παραµένει στις δεξαµενές αλλά όχι για άµεση χρήση µπορεί να διατηρείται σε χαµηλότερη θερµοκρασία, ανάλογα µε τις απαιτήσεις σε εφεδρικό καύσιµο και τις συστάσεις του προµηθευτή. Είναι δυνατή και η εποχιακή µείωση σε θερµαινόµενο αποθηκευµένο όγκο. (γ) Για ιζηµατικά πετρέλαια, θα πρέπει να ελέγχεται η θερµοκρασία πετρελαίου στην αντλία. Για πετρέλαιο εξωτερικής καύσης τύπου G (Πίνακας 3.1), συνίσταται θερµοκρασία άντλησης 55 ο C (δ) Εξετάστε αν αξίζει η αλλαγή της ποιότητας καυσίµου η χαµηλότερη τιµή των βαρύτερων τύπων θα πρέπει να συνυπολογιστεί µε το επιπρόσθετο κόστος διαχείρισης και λοιπούς παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία. Κατά τη σύγκριση τύπων πετρελαίου, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι όσο βαρύτερος ο τύπος πετρελαίου τόσο υψηλότερη είναι η θερµογόνος ικανότητά του ανά µονάδα όγκου. Εποµένως, η σύγκριση πρέπει να βασίζεται σε κόστος ανά gigajoule και όχι σε κόστος ανά λίτρο. 6.4 Γαιάνθρακας Το κόστος του γαιάνθρακα εξαρτάται κυρίως από την ποιότητά του, ανάλογα µε τον τόπο και την ποσότητα παράδοσης. Τα συµβόλαια προµήθειας σε µεγάλες ποσότητες προϋποθέτουν την ύπαρξη σωρών αποθεµάτων,

62 62 καρβουναποθήκης ή σιλό για την παραλαβή. Σηµειώστε ότι κατά τους πρώτους µήνες µετά από την παράδοση συνήθως παρατηρείται ελαφρά µείωση στη θερµογόνο ικανότητα εξαιτίας της οξείδωσης. Έπειτα από περίπου έξι µήνες η περαιτέρω µείωση θα πρέπει να είναι ασήµαντη. Απαιτείται σχολαστική εξέταση ως προς: Τη δυνατότητα χρήσης εναλλακτικών τύπων γαιάνθρακα µε µικρότερο συνολικό κόστος αγοράς, διαχείρισης και λειτουργίας. Το σύστηµα µεταφοράς στο σηµείο χρήσης και τελικής εκτέφρωσης επηρεάζει σηµαντικά το κόστος διαχείρισης. Τη σχέση µεταξύ των εγκαταστάσεων αποθήκευσης / µεγέθους χώρων και κόστους παράδοσης Τις διαδικασίες χρήσης νέων / παλαιότερων αποθεµάτων ώστε να περιοριστεί το φαινόµενο µείωσης της θερµογόνου ικανότητας. Οι µέθοδοι καταγραφής αποθεµάτων και πραγµατικής χρήσης θα πρέπει να εξεταστούν ως προς την ακρίβειά τους κατά τον έλεγχο των διαδικασιών παρακολούθησης. Όταν η κατανάλωση και οι παραδόσεις γαιάνθρακα παρακολουθούνται βάσει συνολικών ποσοτήτων θα πρέπει να σηµειωθεί ότι ενδέχεται να γίνουν σηµαντικά σφάλµατα λόγω της µεταβαλλόµενης περιεκτικότητας σε υγρασία. Για παράδειγµα, είναι δυνατό να παραδοθεί ποσότητα άνθρακα µε 10% υγρασία, να αποθηκευτεί σε προστατευµένο χώρο (ή σιλό) και να ζυγιστεί (έπειτα από αποξήρανση) µε 5% υγρασία. Αντιστρόφως, γαιάνθρακας αποθηκευµένος σε ανοιχτό χώρο ενδέχεται να αποκτήσει υγρασία προτού ζυγιστεί. Σε ιδανικές συνθήκες, τα δείγµατα γαιάνθρακα θα πρέπει να ελέγχονται για την περιεκτικότητά τους σε υγρασία και να παρακολουθούνται βάσει 5% υγρασίας. Κατά τη δειγµατοληψία από ένα σωρό, ο αριθµός και η θέση των δειγµάτων που λαµβάνονται θα πρέπει να δίνει αντιπροσωπευτική εικόνα του υλικού που χρησιµοποιείται. 6.5 Υγραέρια (LPG) Τα LPG, συνήθως προπάνιο ή βουτάνιο, προµηθεύονται σε φιάλες ή µεγάλες ποσότητες σε µια δεξαµενή αποθήκευσης. Και στις δύο περιπτώσεις, δίνεται το βάρος κατά την παράδοση. Ωστόσο, η κατανάλωση αερίου παρακολουθείται µε µετρητές όγκου αερίου στη σειρά και µε µετατροπή σε µάζα µέσω της πυκνότητας, συµπεριλαµβανοµένων των συντελεστών διόρθωσης θερµοκρασίας και πίεσης. Η χρήση συσκευών άµεσης θέρµανσης εντός κτιρίων προτείνεται µερικές φορές ως πρόσφορη λύση σε ορισµένα προβλήµατα παροχής θερµότητας, µε την προϋπόθεση ότι δεν παραβλέπονται προβλήµατα ασφάλειας. Θα πρέπει πάντοτε να διασφαλίζεται η ασφαλής αποθήκευση των LPG. Για όλους τους χρήστες, µε εξαίρεση τους πολύ µικρούς, οι χρεώσεις µίσθωσης δεξαµενής για αγορά σε ποσότητες είναι σηµαντικά χαµηλότερες από το επιπρόσθετο κόστος αερίου σε φιάλες.

63 Άλλα καύσιµα Εκτός από το ηλεκτρικό ρεύµα και τα βασικά καύσιµα, υπάρχουν και άλλες πηγές ενέργειας οι οποίες ίσως είναι σε χρήση ή θα µπορούσαν να εξεταστούν, συµπεριλαµβανοµένων των εξής: Αποτέφρωση στερεών αποβλήτων, καύση µεταχειρισµένου ορυκτέλαιου Παθητική / ενεργή ηλιακή ενέργεια Θερµότητα επεξεργασίας αποβλήτων. Σε ορισµένες τοποθεσίες ίσως να είναι διαθέσιµες και άλλες πηγές, όπως η αιολική ενέργεια. Η επιθεώρηση θα πρέπει να προσδιορίσει την πρακτικότητα και το κόστος των µεθόδων αυτών ή της πιθανής χρήσης τους όπου υπάρχει η δυνατότητα εφαρµογής τους. Οι παράγοντες προς εξέταση είναι: ιαθεσιµότητα παροχής Τύπος ή ποιότητα της παραγόµενης ενέργειας Ανάλογη ζήτηση Κόστος εξοπλισµού Κόστος διαχείρισης / επεξεργασίας Αποθήκευση Επιπτώσεις στο περιβάλλον Φύλαξη των εγκαταστάσεων Συντήρηση και λοιπά κόστη λειτουργίας.

64 64 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Επιθεώρηση χώρου µετατροπή και διανοµή ενέργειας [6, 8, 9, 10] 7.1 Εγκατάσταση λέβητα Σε πολλά κτίρια, το µεγαλύτερο µέρος της προµήθειας του καυσίµου χρησιµοποιείται για την εγκατάσταση του λέβητα. Εποµένως, η αποδοτική λειτουργία του λέβητα είναι πολύ σηµαντική. Γενικά Προσδιορίστε τον τύπο, την ονοµαστική ισχύ και την ηλικία κάθε λέβητα και καυστήρα και τα είδη καυσίµου που µπορούν να χρησιµοποιηθούν. Υπολογίστε την ετήσια κατανάλωση καυσίµου κάθε λέβητα ή συνόλου λεβήτων. Αυτό θα µπορούσε να γίνει ανά λεβητοστάσιο, ή, κατά προτίµηση, ανά υπηρεσία εάν οι λέβητες κεντρικής θέρµανσης και οι λέβητες ζεστού νερού είναι χωριστά. Εάν ο υπολογισµός δε γίνει βάσει µετρήσεων, εναλλακτικά µπορεί να προσδιοριστεί από την αξιολόγηση των συναφών φορτίων και της εποχιακής απόδοσης. Καταγράψτε τη φυσική κατάσταση κάθε λέβητα και της αντίστοιχης µονάδας. Κατ αυτό τον τρόπο θα µπορούσε να προσδιοριστεί η αναµενόµενη διάρκεια ζωής στοιχείων της µονάδας, η οποία επηρεάζει τις όποιες προτάσεις διαµορφώνονται έπειτα από τις δοκιµές. Εάν είναι δυνατόν, εξετάστε τις επιφάνειες µεταφοράς θερµότητας για ίχνη απόφραξης ή διάβρωσης, τα οποία υποδηλώνουν την ανάγκη συντήρησης του λέβητα ή του καυστήρα. Αναζητήστε ίχνη συµπύκνωσης ή χαµηλών θερµοκρασιών στο οπίσθιο τµήµα σε σχέση µε τις συστάσεις του κατασκευαστή. Σε µονάδες ατµού, εάν δεν υπάρχει πρόσβαση στην πλευρά του νερού και τα αποµακρυσµένα τµήµατα της πλευράς του καυσαερίου για την εξέτασή τους κατά την επιθεώρηση, ανατρέξτε στις τελευταίες αναφορές του επιθεωρητή ασφάλειας του λέβητα. Λειτουργία Εξετάστε τη µέθοδο και την καταλληλότητα ελέγχου του λειτουργικού χρόνου του λέβητα σε σχέση µε το είδος του φορτίου, π.χ. βέλτιστος έλεγχος εκκίνησης για µεταβαλλόµενες παραµέτρους προθέρµανσης. Εξετάστε την ενεργοποίηση θέρµανσης ως προς τη ζήτηση βεβαιωθείτε ότι η θερµοκρασία του νερού ή η πίεση του ατµού ταιριάζουν µε υψηλές αλλά και µικρότερες απαιτήσεις. Οι υψηλές θερµοκρασίες ροής ενδέχεται να αυξάνουν τις απώλειες του συστήµατος άµεσα, ενώ οι χαµηλές θερµοκρασίες πιθανόν οδηγούν σε παρατεταµένες λειτουργικές περιόδους εάν δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις του χρήστη. Βεβαιωθείτε ότι οι καυστήρες έχουν ρυθµιστεί ανάλογα µε τη ζήτηση που παρουσιάζεται. Οι σχηµατικές καταγραφές της εξόδου, της θερµοκρασίας ροής ή της

65 65 θερµοκρασίας καυσαερίων του λεβητοστασίου αποτελούν αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης για τον κύκλο του λέβητα. Το µοτίβο του φορτίου, οι λειτουργικές πρακτικές και οι διαδικασίες συντήρησης έχουν σηµαντικό ρόλο. Πιθανόν να αποκαλυφθεί η αναγκαιότητα αλλαγής στη λειτουργική πρακτική ή της περιόδου διακοπής υπηρεσιών. Επιπλέον, η συµπεριφορά ενός συστήµατος καθίσταται πιο κατανοητή. Σε εγκαταστάσεις πολλαπλών λεβήτων, εξετάστε τις µεθόδους ελέγχου του αριθµού των λεβήτων που λειτουργούν ανάλογα µε τις µεταβολές του φορτίου. Εξετάστε την αναγκαιότητα ύπαρξης επιπρόσθετων λεβήτων σε εφεδρεία. Επιπλέον, εξετάστε το ενδεχόµενο τοποθέτησης αυτόµατου ελέγχου όπου δεν υπάρχει ακόµα και ένα ποσοστό εξοικονόµησης της τάξης 2-3% ίσως είναι αξιόλογο. Επανεξετάστε τις µεθόδους επιλογής της ισχύος του λέβητα. Το lead duty συνήθως αποδίδεται στον πιο αποδοτικό λέβητα ή εκείνον που εναρµονίζεται καλύτερα µε το φορτίο ένας µικρότερος λέβητας σε πλήρες φορτίο ίσως είναι προτιµότερος από ένα µεγαλύτερο λέβητα µε µικρότερο φορτίο. Σηµειώστε ότι ίσως εµφανίζεται οικονοµικό πλεονέκτηµα από τη λειτουργία ενός λιγότερο αποδοτικού λέβητα εφόσον χρησιµοποιεί φθηνότερο καύσιµο από άλλες µονάδες. Ωστόσο, συχνά η οικονοµία σε κόστος πραγµατοποιείται σε βάρος αυξηµένων εκποµπών. Προσδιορίστε τις ευκαιρίες περιορισµού των πάγιων απωλειών που προκαλούνται από τη ροή διαµέσου αδρανών λεβήτων. Ίσως είναι δυνατός ο πλήρης εποχιακός αποκλεισµός τµήµατος ή όλης της µονάδας. Βεβαιωθείτε ότι ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή όσον αφορά την προστασία του λέβητα και των σωλήνων από τη διάβρωση. Θερµική απόδοση Η θερµική απόδοση κάθε λέβητα θα πρέπει να προσδιορίζεται µε σκοπό την ανάλυση της χρήσης ενέργειας και στόχο τη βελτίωση. Η απόδοση συχνά βελτιώνεται µε απλή ρύθµιση του καυστήρα. Η αποδοτικότητα καθορίζεται είτε από τη µέτρηση της θερµότητας εξόδου σε σχέση µε τη θερµότητα εισόδου (η άµεση µέθοδος) είτε από τα συµπεράσµατα µετρήσεων των απωλειών (η έµµεση µέθοδος). Για βραχυπρόθεσµες δοκιµές στα πλαίσια µιας επιθεώρησης, όταν ο λέβητας είναι on load, συνήθως η έµµεση µέθοδος είναι καταλληλότερη. Η άµεση µέθοδος, από την άλλη, µπορεί να επεκταθεί ώστε να παρέχει πληροφόρηση για µακροπρόθεσµη ή εποχιακή απόδοση σε εύρος συνθηκών φορτίου αλλά συνήθως εφαρµόζεται µόνο σε εγκαταστάσεις µεγάλης κλίµακας. Για τη λεπτοµερή εξέταση µιας εγκατάστασης ατµολέβητα προτιµάται η χρήση οργάνων καταγραφής ώστε να επαληθεύονται οι συνθήκες σταθερής κατάστασης και να παρακολουθούνται τα όποια µοτίβα. Όπου υπάρχουν µόνιµα εγκατεστηµένοι µετρητές, τα όργανα θα πρέπει να χρησιµοποιηθούν µόνο εφόσον η διαβάθµισή τους είναι αξιόπιστη και απαιτείται ο προσδιορισµός παραγόντων διόρθωσης. Η χαµηλή περιεκτικότητα σε CO 2 ή η υψηλή περιεκτικότητα σε O 2 γενικά υποδηλώνουν χρήση περίσσειας αέρα καύσης. Για στερεά και αέρια καύσιµα

66 66 η περιεκτικότητα του καυσαερίου σε CO εν µέρει αντιπροσωπεύει άκαυστο καύσιµο, ενώ για ρευστό καύσιµο, η τιµή της αιθάλης αποτελεί ένδειξη της καθαρότητας της καύσης. Πίνακας 7.1 Ελάχιστη θερµική απόδοση λέβητα/καυστήρα [11] Εποχιακή απόδοση Κατά τη διάρκεια µιας εποχής, η µέση απόδοση, όπως καθορίζεται από τη θερµότητα εξόδου σε σχέση µε τη θερµότητα εισόδου, αποτελεί µακροπρόθεσµο µέτρο απόδοσης το οποίο συνυπολογίζει τους λειτουργικούς κύκλους. Όπου υπάρχουν αξιόπιστα αρχεία, υπολογίστε την εποχιακή απόδοση απευθείας από το καταµετρηµένο καύσιµο εισόδου και τη θερµότητα εξόδου. Τροφοδοσία νερού και ρεύµα αέρα (µόνο σε ατµολέβητες) Καθώς το νερό αεριοποιείται, τα διαλυµένα στερεά που εισάγονται µε το νερό τροφοδοσίας συγκεντρώνονται στο λέβητα και κατακάθονται στη βάση του. Θα πρέπει να εξεταστούν οι µέθοδοι και οι προϋποθέσεις αφαίρεσης των συνολικών διαλυµένων στερεών (Total Dissolved Solids TDS) που έχουν συσσωρευτεί Σηµειώστε ότι ο σωστός έλεγχος του TDS οδηγεί σε οικονοµία κόστους επεξεργασίας και ενέργειας. Ανάκτηση θερµότητας καυσαερίου Ερευνήστε τη δυνατότητα ανάκτησης θερµότητας καυσαερίου ώστε να βελτιωθεί η συνολική θερµική απόδοση του λέβητα, ειδικά σε θερµαινόµενες µε αέριο εγκαταστάσεις µεγάλης κλίµακας που λειτουργούν για µεγάλο χρονικό διάστηµα. Εξετάστε τη δυνατότητα χρήσης σύγχρονων λεβήτων συµπύκνωσης θερµαινόµενων µε αέριο οι οποίο σχεδιάζονται έτσι ώστε να συµπυκνώνουν τον υδρατµό και συνεπώς να ανακτούν τη λανθάνουσα θερµότητά του. Επιπλέον, σε µια τέτοια µονάδα εξάγεται σηµαντικά περισσότερη αισθητή θερµότητα από το καυσαέριο. Ελέγξτε ότι οι διαδικασίες συντήρησης είναι επαρκείς ώστε να ελαχιστοποιήσουν την επίδραση των επικαθίσεων στους εναλλάκτες θερµότητας όταν χρησιµοποιούνται στερεά ή ρευστά καύσιµα. Η συµπύκνωση στις επιφάνειες ελκύει τα στερεά τα οποία βρίσκονται στο

67 67 καυσαέριο (άνθρακας, τέφρα κλπ.) και η µονάδα ενδέχεται να καταστεί µη αποδοτική σε σύντοµο χρονικό διάστηµα. Μόνωση Οι εξωτερικές επιφάνειες των λεβήτων και των συνδεδεµένων δοχείων ατµού και ζεστού νερού, των σωληνώσεων και των συνδέσµων θα πρέπει να µονωθούν για δύο λόγους. Πρώτον, προκειµένου να µειωθεί η απώλεια θερµότητας και να γίνει εξοικονόµηση ενέργειας και, δεύτερον, προκειµένου να αποφευχθούν τυχαία εγκαύµατα. Εξετάστε το σκελετό, την κατάσταση και την καταλληλότητα της µόνωσης. Σηµειώστε ότι τα µονωτικά καλύµµατα για βαλβίδες και συνδέσµους θα πρέπει να αφαιρούνται και να αντικαθιστώνται εύκολα κατά τη συντήρηση. Προσδιορίστε το οικονοµικό πάχος για τις συγκεκριµένες συνθήκες. Πιθανόν να απαιτείται βελτίωση ή αντικατάσταση της µόνωσης. Εκποµπές Οι αέριες εκποµπές και οι εκποµπές στερεών από εγκατάσταση λεβήτων είναι ενδεικτικές της ποιότητας λειτουργίας και οι συνολικές εκποµπές σχετίζονται άµεσα µε την ποσότητα του καυσίµου που χρησιµοποιείται. Επεξεργασία νερού (ατµολέβητες) Το νερό δικτύου, αν και παρέχεται ως πόσιµο, περιέχει πολλές προσµείξεις οι οποίες θα µπορούσαν να είναι επιβλαβείς ή επικίνδυνες εάν εισέλθουν στο σύστηµα νερού ενός λέβητα. Εποµένως, απαιτείται επεξεργασία η οποία θα πρέπει να ελέγχεται. 7.2 Αποτεφρωτήρες Προσδιορίστε την ηλικία και την κατάσταση του αποτεφρωτήρα και το χειροκίνητο ή αυτόµατο µηχανισµό τροφοδοσίας. Καθορίστε τις πηγές, το είδος και την ποσότητα των διαθέσιµων απορριµµάτων προς καύση. Ελέγξτε εάν τα απορρίµµατα διαφορετικού είδους διατίθενται ξεχωριστά ή απαιτείται διαλογή. Εξακριβώστε την πιθανή χρήση συµβατικού καυσίµου (αερίου ή πετρελαίου) στον κύριο θάλαµο καύσης ή σε µετακαυστήρα για τη µείωση της αιθάλης. Προµηθευτείτε τις λεπτοµέρειες της κατανάλωσης καυσίµου. Προσδιορίστε κατά προσέγγιση την πιθανή θερµότητα εξόδου από τα απορρίµµατα. Υπολογίστε τη µέση θερµογόνο ικανότητα µε βάση τα τυπικά συστατικά των απορριµµάτων. Εντοπίστε τοπικούς πιθανούς χρήστες θερµότητας µε ανάγκες σε θερµότητα οι οποίες να συµπίπτουν µε τη λειτουργία του αποτεφρωτήρα. Είναι σηµαντικό το µοτίβο προµήθειας απορριµµάτων να εναρµονίζεται µε εκείνο του αναµενόµενου φορτίου. Προς την κατεύθυνση εναρµόνισης προµήθειας και ζήτησης ίσως συµβάλλουν και οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης.

68 Παραγωγή ηλεκτρικού ρεύµατος και εγκατάσταση συµπαραγωγής (CHP) Η µονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύµατος ενδέχεται να ποικίλει. Συχνότερη είναι η εγκατάσταση µικρής κλίµακας, αλλά σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις εφαρµόζονται τα ακόλουθα: Προσδιορίστε το είδος, την ονοµαστική ισχύ και την ηλικία της εγκατάστασης. Καταγράψτε τα είδη καυσίµου, το κόστος και τις ποσότητες που χρησιµοποιούνται και εξετάστε πού θα ήταν δυνατή η χρήση εναλλακτικών φθηνότερων καυσίµων. Αξιολογήστε τη φυσική κατάσταση και εξετάστε τις διαδικασίες συντήρησης για την εγκατάσταση και τον επικουρικό εξοπλισµό. Βεβαιωθείτε ότι η συντήρηση είναι επαρκής ώστε να διατηρείται βέλτιστη απόδοση. Προσδιορίστε το χρόνο και τα µοτίβα φορτίου λειτουργίας σε ηµερήσια / εβδοµαδιαία / εποχιακή βάση εφόσον είναι δυνατό. Η ύπαρξη σηµαντικού βασικού φορτίου για θερµότητα και ισχύ κατά το µεγαλύτερο µέρος του έτους αποτελεί προϋπόθεση συνεχούς λειτουργίας. Εξάλλου αυτή καθορίζει κατά κύριο λόγο το οικονοµικό µέγεθος της µονάδας. Όπου υφίστανται αξιόλογα αρχεία, προσδιορίστε τη συνολική αποδοτικότητα της µονάδας συσχετίζοντας τη χρηστική ενέργεια εξόδου µε την ενέργεια εισόδου. Ίσως είναι δυνατό να προσδιορίσετε είτε την είσοδο είτε την έξοδο εάν µόνο η µία από τις δύο είναι γνωστή, ώστε η αποδοτικότητα να προσδιοριστεί ως προς το είδος της µονάδας. Εξετάστε την απόδοση της µονάδας σε ευρύ πεδίο φορτίων. Ίσως είναι δυνατή η σύγκριση µε τις καµπύλες απόδοσης του κατασκευαστή ή µε αποτελέσµατα προηγούµενων δοκιµών. Ο έλεγχος µέγιστης απόδοσης είναι ιδιαίτερα απαιτητικός για εγκαταστάσεις µεγάλης κλίµακας αλλά πιθανόν να δικαιολογείται στα πλαίσια µιας εκτεταµένης επιθεώρησης. Υπολογίστε το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, της θερµότητας ή του ατµού που παράγεται και συγκρίνετε µε άλλες πηγές, π.χ. εγκατάσταση ατµολέβητα και εισαγόµενη ηλεκτρική ενέργεια. Η σύγκριση θα πρέπει να αφορά διαφορετικές χρεώσεις αγοράς οι οποίες θα εφαρµόζονται σε ηµερήσια / νυχτερινά ή εποχιακά φορτία. Επιβεβαιώστε τις οικονοµικές περιόδους λειτουργίας, π.χ. συνεχής, µόνο ηµερήσια, µόνο κατά το χειµώνα, ορίζοντας και αξιολογώντας δύο ή τρία πιθανά σενάρια. Τα αποτελέσµατα καθορίζονται κυρίως από το κόστος ή την τιµή της εισαγόµενης, καταναλισκόµενης ή εξαγόµενης ενέργειας αλλά θα πρέπει να εξεταστούν και άλλα κόστη. Οι µικρές µηχανές ίσως να απαιτούν µόνο απλή στερεότυπη συντήρηση ενώ µια µεγάλη φυλασσόµενη µονάδα έχει σηµαντικό κόστος σε ενεργό ανθρώπινο δυναµικό. ιερευνήστε τις δυνατότητες βέλτιστης χρήσης της διαθέσιµης θερµότητας.

69 Εγκατάσταση ψύξης Θεωρείται εδώ ότι η εγκατάσταση συνδέεται άµεσα µε συστήµατα κλιµατισµού αν και είναι πιθανό οι ανάγκες της επιθεώρησης να εκτείνονται σε άλλες εφαρµογές ψύξης. Η ψύξη απαιτεί µεγάλο ηλεκτρικό φορτίο µε σηµαντικό κόστος σε ενέργεια. Ίσως υπάρχουν πολλές ευκαιρίες εξοικονόµησης ενέργειας, εκ των οποίων µερικές µπορούν να προσδιοριστούν χωρίς εξειδικευµένη γνώση στην ψύξη. Γενικά Προσδιορίστε το είδος και την ονοµαστική ισχύ της µονάδας. Το παγωµένο νερό συνήθως παράγεται µε µηχανική συµπίεση ατµού χρησιµοποιώντας παλινδροµικούς, φυγόκεντρους ή ελικοειδείς συµπιεστές κινούµενους µε ηλεκτρικό ρεύµα. Η εναλλακτική διαδικασία απορρόφησης δεν απαιτεί συµπιεστή. Γίνεται χρήση του φαινοµένου της απορρόφησης. Εξετάστε την ηλικία και την κατάσταση της µονάδας. Εάν πρόκειται να γίνει αντικατάστασή της, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόµενο χρήσης εναλλακτικών συστηµάτων. Προσδιορίστε την ετήσια κατανάλωση ενέργειας της µονάδας, συνήθως σε ηλεκτρικό ρεύµα. Θα πρέπει να συµπεριληφθούν όλοι οι συµπιεστές, οι αντλίες νερού ψύξης και συµπύκνωσης και οι ανεµιστήρες ψύξης. Ίσως είναι αναγκαίο να προστεθεί και το κόστος του νερού του συµπυκνωτή εάν το νερό αποβάλλεται και δεν ανακυκλοφορεί. Κατά την αξιολόγηση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας θυµηθείτε ότι για τη θερινή λειτουργία οι µέγιστες χρεώσεις ζήτησης ίσως είναι σχετικά χαµηλές. Ωστόσο, τα µέγιστα θερινά φορτία ίσως καθορίσουν το συνολικό όγκο παροχής, ο οποίος ενδέχεται να επιφέρει σταθερή χρέωση σε ετήσια βάση. Σε εφαρµογές κλιµατισµού ένας φυγόκεντρος συµπιεστής τυπικά απαιτεί ισχύ εισόδου περίπου 0.2 kw ανά kw ψύξης. Ένας παλινδροµικός συµπιεστής απαιτεί λίγο περισσότερο, ενώ ένας ελικοειδής συµπιεστής κάτι λιγότερο. Μια µηχανή απορρόφησης πιθανόν να απαιτεί ίσως επτά φορές αυτό το ποσοστό ενέργειας εισόδου για την ίδια απόδοση στην ψύξη. Ωστόσο, ίσως µειώσει τις χρεώσεις ζήτησης σε ηλεκτρική ενέργεια και ταυτόχρονα λειτουργεί χωρίς CFCs. Εξετάστε τη ζήτηση σε ψύξη και τις απαιτήσεις σε κατάψυξη. Οι πύργοι ψύξης µπορούν ορισµένες φορές να ψύχουν νερό επαρκώς ώστε να παρακάµπτεται η µονάδα κατάψυξης µε εξαίρεση τις θερµές θερινές ηµέρες. Προσδιορίστε τις περιόδους κατά τις οποίες η µονάδα µπορεί να κλείσει εντελώς, π.χ. κατά το χειµώνα, στη διάρκεια της νύχτας ή τα Σαββατοκύριακα. Εξετάστε τη δυνατότητα ανάκτησης θερµότητας στη µορφή θερµού αέρα ή ζεστού νερού. Θα πρέπει να προσδιοριστεί η αντίστοιχη ζήτηση σε θερµότητα και να εναρµονιστεί µε την ποιότητα και τη διαθεσιµότητας της ανακτηµένης θερµότητας.

70 70 Ψυκτική µονάδα Μετρήστε τις θερµοκρασίες εισόδου και εξόδου του νερού και συγκρίνετε µε τα δεδοµένα σχεδιασµού. Στα περισσότερα συστήµατα αναµένονται θερµοκρασίες ροής του κρύου νερού µεταξύ 5 ο C και 9 ο C. Με διαφορές θερµοκρασίας µόνο 3 ο C είναι σηµαντικό να µετράται η θερµοκρασία σε διακριτική ικανότητα ±0,1 ο C. Σηµειώστε τις πιέσεις αναρρόφησης και εκκένωσης όπου υπάρχουν µετρητές πίεσης και συγκρίνετε τα αποτελέσµατα µε τα στοιχεία σχεδιασµού. Εάν χρειαστεί αναζητήστε τα στοιχεία του κατασκευαστή ή διαγράµµατα πίεσης ψυκτικού µέσου ενθαλπίας. Στον Πίνακα 7.2 δίνονται ιδιότητες για µερικά συνήθη ψυκτικά. Πίνακας 7.2 [12] Ιδιότητες CFCs, Halons, HCFCs, HFCs n.b.p.: normal boiling point (κανονικό σηµείο βρασµού) ODP: Ozone Depletion Potential GWP: Global Warming Potential Oυσία Τύπος n.b.p./ ιάρκεια ODP GWP Τοξικό- Αναφλε- C ζωής/έτη τητα ξιµότητα CFC-11 CCI 3 F µικρή ουδόλως CFC-12 CC1 2 F »» CFC-113 CC1 2 FCC1F »» CFC-114 CC1F 2 CC1F »» CFC-115 CC1F 2 CF »» Halon 1211 CBrClF »» Halon 1301 CBrF »» Halon 2402 CBrF 2 CBrF »» HCFC-22 CHC1F < 0.4»» HCFC-123 CHC1 2 CF < 0.02 < 0.02»» HCFC-124 CHCIFCF < 0.02 < 0.12»» HCFC-141b CH 3 CC1 2 F 32 - < 0.10 < 0.10» % HCFC-142b CH 3 CC1F < 0.06 < 0.4» % HFC-125 CHF 2 CF < 0.65» ουδόλως HFC-134a CH 2 FCF < 0.29»» HFC-152a CH 3 CHF < 0.04» %

71 71 Οι µικρές πιέσεις αναρρόφησης υποδεικνύουν ανεπαρκή ροή ή έλλειψη ψυκτικού. Οι ελαττωµατικές βαλβίδες του συµπιεστή µπορεί να προκαλέσουν µικρή πίεση στην έξοδό του. Οι υψηλές πιέσεις στην ίδια θέση είναι αποτέλεσµα πολλών ελαττωµάτων συµπεριλαµβανοµένης της εµπλοκής συµπιεστή ή του ελαττωµατικού πύργου ψύξης. Η λειτουργία µε λόγους πίεσης ή θερµοκρασιών που διαφέρουν από τον αρχικό σχεδιασµό ενδέχεται να οδηγήσει σε σηµαντική απώλεια στην απόδοση. Ελέγξτε τις διαδικασίες συντήρησης, συµπεριλαµβανοµένου του καθαρισµού των επιφανειών µεταφοράς θερµότητας και της επεξεργασίας νερού. Συνήθη ελαττώµατα, χαρακτηριστικά η έµφραξη και η ελαττωµατική λειτουργία βαλβίδας, προοδευτικά µειώνουν την απόδοση. Αυτό αφ ενός περιορίζει τη διαθεσιµότητα χρήσης και αφ ετέρου αυξάνει το λειτουργικό κόστος, σε ορισµένες περιπτώσεις µέχρι και 50%. Σχήµα 7.1 Ψυκτική διάταξη µε εργαζόµενο µέσο R-134a. Συντελεστής συµπεριφοράς COP= Q. / W. in =2.33 [4, 9] L Συµπυκνωτές Ελέγξτε ότι οι θερµοκρασίες νερού / οι πιέσεις ψύξης / οι θερµοκρασίες αέρα είναι σωστές και ότι η απόδοση είναι ικανοποιητική. Μια αύξηση της θερµοκρασίας νερού περίπου 5 ο C είναι συνήθης σε έναν συµπυκνωτή κελύφους σωλήνων µε θερµοκρασία εξερχόµενου νερού κατά προσέγγιση 5 ο C χαµηλότερη από τη θερµοκρασία συµπύκνωσης. Οι αερόψυκτοι συµπυκνωτές συνήθως σχεδιάζονται ώστε να έχουν θερµοκρασία συµπύκνωσης της τάξης των 10 ο C-20 o C µεγαλύτερη της θερµοκρασίας του εισερχόµενου αέρα. Σχήµα 7.2. Συµπυκνωτές κελύφους/σωλήνων [13] Ελέγξτε ότι τα συστήµατα ελέγχου ανεµιστήρα και αντλίας λειτουργούν σωστά. Ορισµένες µονάδες ξεχωριστής τροφοδοσίας και ορισµένες

72 72 αυτόνοµες µονάδες δέχονται ρυθµίσεις πίεσης ώστε να ελαχιστοποιείται η λειτουργία του ανεµιστήρα του συµπυκνωτή στη διάρκεια του χειµώνα. Ελέγξτε τις διαδικασίες συντήρησης, συµπεριλαµβανοµένου του καθαρισµού των επιφανειών µεταφοράς θερµότητας και των πλεγµάτων / φίλτρων, της επεξεργασίας νερού και της διαφυγής του ψυκτικού. Η συσσώρευση αέρα και µη συµπυκνουµένων αερίων αυξάνει περισσότερο τις θερµοκρασίες συµπύκνωσης και µειώνει την απόδοση όπου παραµελείται η συντήρηση. Πύργοι ψύξης Ελέγξτε την απόδοση του πύργου µετρώντας τις θερµοκρασίες εισόδου και εξόδου νερού και τη θερµοκρασία αέρα περιβάλλοντος (ξηρού βολβού). Συγκρίνετε µε τις εξειδικευµένες απαιτήσεις. Η θερµοκρασία εξερχόµενου νερού θα πρέπει τυπικά να είναι 5 ο C πάνω από τη θερµοκρασία υγρού βολβού του εισερχόµενου αέρα. Ελέγξτε την ορθότητα των ρυθµίσεων χρόνου, θερµοκρασίας και ακολουθίας των ανεµιστήρων και τη θερµοστατική βαλβίδα. Ελέγξτε τις διαδικασίες συντήρησης, συµπεριλαµβανοµένου του καθαρισµού των πλεγµάτων και των φίλτρων, καθώς και την επεξεργασία νερού, τα οποία είναι απαραίτητα προς αποφυγή ανάπτυξης βακτηρίων. Οι αποφραγµένοι ψεκαστήρες και τα φθαρµένα ή ελλιπή διαφράγµατα που δεν έχουν αντικατασταθεί µειώνουν την ψυκτική απόδοση και έχουν ως συνέπεια µεγαλύτερες περιόδους λειτουργίας. Σχήµα 7.3. Πύργος ψύξης [12] Συστήµατα διανοµής Η απόδοση των συστηµάτων διανοµής είναι σηµαντική παράµετρος σε µεγάλα κτίρια ή χώρους και επηρεάζει άµεσα τη συνολική απόδοση της τελικής χρήσης. Ηλεκτρικό ρεύµα Οι χώροι στους οποίους οι µετρήσεις γίνονται σε υψηλή τάση έχουν τους δικούς τους µετασχηµατιστές, οι οποίοι µε τη σειρά τους συµβάλλουν στις πάγιες απώλειες. Εξετάστε τα φορτία όλων των µετασχηµατιστών υψηλής / χαµηλής τάσης µε σκοπό να θέσετε µονίµως εκτός λειτουργίας τους µετασχηµατιστές µε

73 73 ελάχιστο φορτίο, µε την προϋπόθεση ότι τα φορτία τους µπορούν να µεταφερθούν αλλού. Όπου η ισχύς διανέµεται µέσω υποσταθµών το φορτίο καθενός από αυτούς θα πρέπει να εξετάζεται. Υπηρεσίες µε σωληνώσεις Οι κύριες υπηρεσίες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον είναι η παροχή ζεστού νερού, κρύου νερού, ατµού και συµπιεσµένου αέρα, κατά την παραγωγή και διανοµή των οποίων καταναλώνεται ενέργεια. Άµεσες απώλειες Εξετάστε οπτικά τα συστήµατα για διαρροές ή ενδείξεις αυτών. Ορισµένες χαρακτηριστικές ενδείξεις είναι οι υπερπλήρεις αγωγοί, οι στήλες ατµού και η διάβρωση. Εξετάστε τα συστήµατα συµπιεσµένου αέρα και ατµού ακούγοντας προσεκτικά για ενδείξεις διαρροών, κατά προτίµηση σε περιόδους ηρεµίας, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή σε συνδέσµους όπως οι ευλύγιστοι σύνδεσµοι και τα σηµεία αποστράγγισης που ίσως έχουν µείνει ανοιχτά. Σε ορισµένες περιπτώσεις µπορούν σε γραµµές συµπιεσµένου αέρα να τοποθετηθούν τοπικές βαλβίδες, συνδεδεµένες µε τη λειτουργία του εξοπλισµού, ώστε η παροχή να ελέγχεται αυτόµατα. Αδικαιολόγητη αυξηµένη κατανάλωση ίσως οφείλεται σε διαρροή. Παρατηρήστε τη λειτουργία της µονάδας και το εµφανές φορτίο σε συνθήκες µικρής ή καθόλου ζήτησης. Εάν η κατανάλωση παραµένει σε υψηλά επίπεδα ακόµα και όταν η µονάδα είναι εκτός λειτουργίας, έχοµε απώλειες συστήµατος. Αξιολογήστε τις απώλειες που προσδιορίζονται από τις άµεσες µετρήσεις ή τις αντίστοιχες εκτιµήσεις. Θερµικές απώλειες / θερµική επιβάρυνση Εκτός από την άµεση απώλεια θερµότητας που σχετίζεται µε µια διαρροή, µεταφορά θερµότητας λαµβάνει χώρα και µεταξύ ενός σωλήνα και του περιβάλλοντός του. Εξετάστε το είδος, την κατάσταση και το πάχος της µόνωσης σε σωλήνες και συνδέσµους. Σηµειώστε τις περιπτώσεις όπου χρειάζεται επιπρόσθετη αδιάβροχη ή άλλη προστασία. Προσδιορίστε το οικονοµικό πάχος για τη συγκεκριµένη εφαρµογή και εξετάστε το ενδεχόµενο αναβάθµισης. Προσδιορίστε την ποσότητα, το είδος και τη θέση ελλιπών, υγρών ή φθαρµένων τµηµάτων της µόνωσης που θα πρέπει να αντικατασταθούν.

74 74 Αξιοποίηση σωληνώσεων Θα πρέπει να γίνει επιθεώρηση του δικτύου υπηρεσιών ώστε να προσδιοριστούν µε ακρίβεια όλοι οι τελικοί χρήστες. Όπου το δίκτυο δεν αξιοποιείται στο έπακρο, προσδιορίστε τις ορθολογικά πιθανές χρήσεις του. Σε περίπτωση που ένας αγωγός είναι υπερµεγέθης ή σε κακή κατάσταση, πιθανόν δικαιολογείται η άµεση αντικατάστασή του. Εξάλλου, η σύνδεση ενός τελικού χρήστη µε εναλλακτική και πιο πρόσφορη πηγή παροχής ενδέχεται να θέσει εκτός λειτουργίας έναν ελαττωµατικό αγωγό. Προσδιορίστε τοµείς της υπηρεσίας που είναι περιττοί αλλά παραµένουν ενεργοί. Όλες οι περιττές υπηρεσίες θα πρέπει να σφραγιστούν εάν δεν αφαιρεθούν εξ ολοκλήρου. Προσδιορίστε τις δυνατότητες µείωσης της ταχύτητας άντλησης στα συστήµατα ζεστού νερού, λαµβάνοντας υπόψη το σχεδιασµό του συστήµατος και τις απαιτούµενες πτώσεις θερµοκρασίας.

75 75 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Επιθεώρηση χώρου χρήση ενέργειας [14, 15, 16,17,18] Το σηµαντικότερο τµήµα των περισσότερων επιθεωρήσεων αφορά τον τρόπο κατά τον οποίο χρησιµοποιείται, ή κατασπαταλάται, ενέργεια προς την ικανοποίηση βασικών λειτουργικών αναγκών. Η επιθεώρηση δεν καλύπτει υποχρεωτικά όλες τις χρήσεις ενέργειας, αλλά συνήθως συµπεριλαµβάνει τις βασικές υπηρεσίες. Στην περίπτωση ενός αριθµού ξεχωριστών κτιρίων ή περιοχών, οι συνοπτικές εκθέσεις των αντίστοιχων υπηρεσιών και συστηµάτων σε κάθε κτίριο είναι χρήσιµες για παραποµπή. Τα δεδοµένα µπορούν να οµαδοποιηθούν στη µορφή του Πίνακα 8.1 Πίνακας 8.1. Υπηρεσίες και συστήµατα σε ένα κτίριο.

76 76 εν είναι απαραίτητο οι διαδικασίες που περιγράφονται για τις διάφορες υπηρεσίες να πραγµατοποιηθούν σε αυστηρή σειρά. Στόχος είναι η προσεκτική και επιλεκτική προσέγγιση που αρµόζει στους εκάστοτε συγκεκριµένους συνδυασµούς συστηµάτων. Οι διαδικασίες που περιγράφονται για συγκεκριµένες υπηρεσίες ή εξοπλισµό θα πρέπει να προσαρµοστούν σε υπηρεσίες και είδος εξοπλισµού που δεν αναφέρονται εδώ λεπτοµερώς. 8.1 Έλεγχος της χρήσης ενέργειας Η επιθεώρηση χώρου επιτρέπει λεπτοµερέστερη εξέταση από εκείνη ενός προκαταρκτικού ελέγχου. Ροές ενέργειας Η κατανόηση της ροής ενέργειας µέσα σε ένα χώρο ή κτίριο αποτελεί βασική προϋπόθεση. Σε επίπεδο χώρου ή κτιρίου είθισται να εξετάζονται εξ ολοκλήρου οι υπηρεσίες, λαµβάνοντας υπόψη τον τρόπο µε τον οποίο αλληλεπιδρούν και ορίζοντας τη συνολική απόδοση και τις απώλειες. Η έννοια της ροής ενέργειας απεικονίζεται χαρακτηριστικά σε ένα διάγραµµα Sankey, όπως στο Σχ. 8.1, το οποίο αναπαριστά είτε το σχετικό κόστος είτε την κατανάλωση των βασικών χρήσεων ενέργειας. Η σύνταξη ενός διαγράµµατος του τύπου αυτού συµβάλλει στην κατανόηση της ροής ενέργειας καθώς ταξινοµούνται τα δεδοµένα για τις διάφορες υπηρεσίες. Οι πληροφορίες που απαιτούνται για τη σύνταξη του διαγράµµατος λαµβάνονται κατά τη διεξαγωγή της επιθεώρησης. Σχήµα 8.1. ιάγραµµα Sankey ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας.

77 77 Η προσέγγιση αυτή µπορεί να επεκταθεί σε µεµονωµένα τµήµατα εξοπλισµού ή διαδικασιών. Αρχικά προετοιµάζεται ένα απλό γραµµικό διάγραµµα που αναπαριστά την πορεία της ενεργειακής ροής κατά την είσοδο και έξοδό της από το σύστηµα. Το Σχ. 8.2 αποτελεί παράδειγµα ενός συστήµατος θέρµανσης χώρου. Στη συνέχεια αξιολογείται η σηµασία κάθε κατεύθυνσης της ενεργειακής ροής, λαµβάνοντας υπόψη ότι συνολικά η ενεργειακή ροή εντός των ορίων του συστήµατος είναι σε ισορροπία. Σχήµα 8.2. Ενεργειακή ροή µέσω συστήµατος θέρµανσης χώρου Κατανοµή χρήσης ενέργειας Προϊόν της επιθεώρησης χώρου θα πρέπει να είναι η κατά το δυνατόν λογική κατανοµή της χρήσης ενέργειας που να συµφωνεί µε την πραγµατική χρήση. Παρουσιάζεται ο ακόλουθος πίνακας, παρόµοιο µε τον Πίνακα 3.6 κατά τον προκαταρκτικό έλεγχο, και εισάγετε όλες τις καταµετρηµένες καταναλώσεις από ήδη υπάρχοντα αρχεία. Ενδέχεται ορισµένες φορές να συµπεριλαµβάνει ξεχωριστά και απώλειες διανοµής ή καύσης εάν χρειάζεται. Πίνακας 8.2 Κατανοµή χρήσης ενέργειας που αγοράζεται (GJ/έτος) στις τελικές χρήσεις

78 78 Οι κατ εκτίµηση τιµές στο παράδειγµα φαίνεται να βρίσκονται σε συµφωνία µε τις συνολικές προµήθειες. Εάν οι κατ εκτίµηση προµήθειες διαφέρουν από την αντίστοιχη αγορασθείσα ποσότητα κατά ποσοστό µεγαλύτερο του 5%, οι εκτιµήσεις θα πρέπει να αναθεωρηθούν µέχρι να επιτευχθεί ικανοποιητική ισορροπία. Λάβετε υπόψη σας ότι ένα σωστό συνολικό αποτέλεσµα δε σηµαίνει ότι όλες οι εκτιµήσεις είναι ακριβείς. Η κατανοµή θα πρέπει να µετατραπεί σε κόστος χρησιµοποιώντας τις αντίστοιχες τιµές καυσίµου. Υπολογισµός της ενεργειακής χρήσης βασικών υπηρεσιών Θέρµανση χώρου Η ενέργεια που χρησιµοποιείται για θέρµανση χώρου υπολογίζεται µε ποικιλία τεχνικών. Οι υπολογισµοί θα πρέπει να περιλαµβάνουν τον καιρό, την απόκριση του κτιρίου και τις θερµικές ιδιότητες, τα χαρακτηριστικά του συστήµατος και τις ώρες χρήσης. Σε πολύ απλούς όρους, η κατανάλωση εκφράζεται ως εξής: F = HE 100 / η (8.1) όπου F είναι η ετήσια κατανάλωση καυσίµου (GJ), Η είναι η απώλεια θερµότητας του κτιρίου όπως έχει υπολογιστεί σε συνθήκες σχεδιασµού (kw), Ε είναι οι αντίστοιχες ώρες λειτουργίας µε πλήρες φορτίο (ώρες / έτος), η είναι η εποχιακή απόδοση του συστήµατος (%). Ο υπολογισµός της θερµικής απώλειας του κτιρίου Η προϋποθέτει κατ ελάχιστο γνώση του συντελεστή συναλλαγής θερµότητας (U-τιµή) των στοιχείων του κτιρίου και της συχνότητας ανανέωσης του αέρα. Ο Πίνακας 8.3 παρουσιάζει ώρες λειτουργίας (Ε). Πίνακα 8.3 Τυπικές τιµές ωρών λειτουργίας [11]

79 79 Η λεπτοµερέστερη διερεύνηση θα λάβει υπόψη ηλιακά και εσωτερικά κέρδη και τις συνθήκες µη σταθερής λειτουργίας που παρατηρούνται στην πράξη. Θα πρέπει να επιλεγεί προσεκτικά ο κατάλληλος βαθµός ακρίβειας στον υπολογισµό των φορτίων του χώρου. Το πρόβληµα επιλύεται διεξοδικά από ένα σύνολο προτύπων Υπηρεσίες ζεστού νερού Εάν είναι γνωστή η κατανάλωση νερού για υπηρεσίες ζεστού νερού, π.χ. καταγράφεται η τροφοδοσία κρύου νερού, η κατανάλωση ενέργειας µπορεί να υπολογιστεί κατά προσέγγιση. Πίνακας 8.4 Παράδειγµα υπολογισµού της ετήσιας απαιτούµενης ενέργειας για τη θέρµανση γνωστής ποσότητας κρύου νερού µέχρι την επιθυµητή θερµοκρασία παροχής την τυπική απόδοση µερικών συστηµάτων.

80 80 Για τις περιπτώσεις που δεν είναι γνωστή η ποσότητα του νερού [14]: E HWS = qhws Af NW 10 3 (8.2) όπου E HWS είναι η ενέργεια που καταναλώνεται στην παροχή ζεστού νερού (GJ), q HWS είναι η µέση ζήτηση σε ενέργεια από τον Πίνακα 8.5 (W/m 2 ), A f είναι η επιφάνεια δαπέδου υπό εξέταση (m 2 ) και N w είναι ο αριθµός των εργάσιµων ηµερών. Πίνακας 8.5. Μέση ζήτηση σε ενέργεια q HWS Πίνακας 8.6 Πρότυπα για τους υπολογισµούς κατανάλωσης ζεστού νερού χρήσης Φωτισµός Το εγκατεστηµένο φορτίο (kw) πολλαπλασιάζεται µε τις ώρες χρήσης ώστε να υπολογιστεί η κατανάλωση (kwh). Το φορτίο προσδιορίζεται από τον αριθµό των συνδέσµων και την ενδεικτική ονοµαστική ισχύ τους. Θα πρέπει να γίνει πρόβλεψη για τις απώλειες του µηχανισµού ελέγχου, µε εξαίρεση το

81 81 φωτισµό βολφραµίου, ώστε να υπολογιστεί το συνολικό φορτίο του κυκλώµατος. Η τιµή µεταξύ 10 και 20 W/m 2 είναι χαρακτηριστική του φωτισµού φθορισµού όταν το φορτίο συσχετίζεται µε την εξυπηρετούµενη επιφάνεια δαπέδου. Οι απώλειες του δικτύου διανοµής που σχετίζονται µε µεµονωµένα φορτία µπορούν να αγνοηθούν ως ασήµαντος παράγοντας για τον υπολογισµό κατά προσέγγιση. Αναφέρεται το κατωτέρω πρότυπο για αναλυτικούς υπολογισµούς στο θέµα. 8.2 Θέρµανση χώρου Κεντρικές θερµάνσεις: Είναι Θερµού νερού, ατµού ή αέρα οχείο ιαστολής Εξαερισµός Βαλβίδες Κυκλώµατος Kαθ. Αθηνά Στέγγου Σαγιά Σχήµα 8.3. Μονοσωλήνιο σύστηµα για πολυώροφο κτίριο [3] Θέρµανση επιφανειών [3] Χαρακτηρίζεται η θέρµανση κατά την οποία η θερµότητα προσδίδεται στο χώρο από θερµαινόµενες επιφάνειες όπως δάπεδο, οροφή, τοίχοι. Είναι Θέρµανση Θερµού Νερού. Πλεονεκτήµατα Θερµαίνουν οµοιόµορφα το χώρο. εν χρειάζεται χώρος για θερµαντικά σώµατα. Με την παροχή ψυχρού νερού µπορεί να έχοµε ψύξη το καλοκαίρι Μειονεκτήµατα ύσκολη ρύθµιση Μεγαλύτερο κόστος κατασκευής

82 82 Θέρµανση µε ατµό [3] Θερµάνσεις υψηλής, χαµηλής πίεσης Μονοσωλήνιες και µε δύο σωλήνες Πλεονεκτήµατα Γρήγορη θέρµανση Μικρότερο κόστος εγκατάστασης Μικρός κίνδυνος να παγώσει η εγκατάσταση Μειονεκτήµατα Μεγάλη θερµοκρασία των θερµαντικών σωµάτων Μεγαλύτερες θερµικές απώλειες Θέρµανση µε αέρα Θερµάνσεις αέρα µε φυσική κυκλοφορία Θερµάνσεις αέρα µε ανεµιστήρα Θερµάνσεις αέρα µε ανακυκλοφορία (ανακυκλοφορεί ο αέρας του χώρου) Θερµάνσεις µε νωπό αέρα (ο αέρας για τη θέρµανση αναρροφάται από το περιβάλλον Θερµάνσεις µε µικτό αέρα Θερµάνσεις αέρα µε καύση άνθρακα, πετρελαίου, αερίου ή µε ηλεκτρική ενέργεια και εναλλάκτη θερµότητας Σχήµα 8.4. Κυκλώµατα Θέρµανσης [19]

83 Ζεστό νερό οικιακής χρήσης Επιτόπιοι θερµαντήρες νερού Οι µονάδες άµεσης παροχής τοποθετούνται συνήθως δίπλα σε δεξαµενές και είναι είτε στιγµιαίας παροχής είτε τύπου αποθήκευσης. Η πηγή ενέργειας µπορεί να είναι το ηλεκτρικό ρεύµα ή το φυσικό αέριο. Για µικρές µεµονωµένες µονάδες οι δυνατότητες εξοικονόµησης ενέργειας είναι περιορισµένες. Κεντρικά συστήµατα Το ζεστό νερό οικιακής χρήσης παράγεται κεντρικά ή σε ξεχωριστούς εναλλάκτες θερµότητας που τροφοδοτούνται από το κεντρικό λεβητοστάσιο µε πρωτεύον ζεστό νερό ή ατµό. Ενδέχεται, σε µεγαλύτερες εγκαταστάσεις, να υπάρχει δευτερεύουσα κυκλοφορία ζεστού νερού µε τη βοήθεια της βαρύτητας ή αντλίας ή µε άµεση αφαίρεση µέσω αδρανών τµηµάτων. Η θερµοκρασία εξόδου του ζεστού νερού στο σηµείο χρήσης θα πρέπει να είναι ο C αυτό σηµαίνει θερµοκρασίες άνω των 60 ο C στο χώρο αποθήκευσης. Το νερό θα πρέπει να είναι αρκετά ζεστό ώστε να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο µόλυνσης από βακτηρίδια, δηλαδή άνω των 55 ο C, αλλά όχι τόσο ζεστό ώστε να επιφέρει απώλειες µακράς αποθήκευσης και διανοµής. Η µέση ηµερήσια κατανάλωση από επί τόπου δοκιµές σε διάφορες εµπορικές εγκαταστάσεις παρουσιάζεται στον Πίνακα 8.7. Πίνακας 8.7 Ηµερήσια κατανάλωση ζεστού νερού σε διάφορα κτίρια

84 84 Πίνακας 8.8 [11] Ηµερήσια κατανάλωση ζεστού νερού σε διάφορα κτίρια 8.4 Κλιµατισµός και µηχανικός εξαερισµός Τα συστήµατα που χαρακτηρίζονται από ακολουθία διαδικασιών θα πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά ώστε να επιβεβαιωθεί ότι επιτυγχάνεται η βέλτιστη συνολική απόδοση. Το Σχ. 8.5 παρουσιάζει τις βασικές διαδικασίες που λαµβάνουν χώρα και απεικονίζονται σε ψυχροµετρικό διάγραµµα. Στην πράξη µία ή δύο λαµβάνουν χώρα διαδοχικά, π.χ. ψύξη και αφύγρανση ακολουθούµενες από θέρµανση ώστε να επιτευχθούν οι επιθυµητές συνθήκες. Σχήµα 8.5. Βασικές διεργασίες σε συστήµατα κλιµατισµού.1 Θέρµανση, 2 Υύξη και Αφύγρανση, 3 Αισθητή ψύξη.

85 85 Τα συστατικά µέρη ενός συστήµατος κλιµατισµού συνήθως περιλαµβάνουν: Ανεµιστήρες παροχής / απαγωγής Στοιχεία θέρµανσης / ψύξης Υγραντές (humidifiers) Ψυκτική µονάδα Συµπυκνωτές / πύργους ψύξης Βαλβίδες ελέγχου Φίλτρα Συσκευές ανάκτησης θερµότητας, Αγωγούς και εξόδους Η επιθεώρηση θα πρέπει να προσδιορίσει το ελάχιστο δυνατό σηµείο ψύξης του αέρα και τα πιο αποδοτικά µέσα προς την επίτευξη του σκοπού αυτού: Προσδιορίστε τις ζητούµενες συνθήκες για το χώρο ή χώρους που επιθεωρούνται, συµπεριλαµβανοµένων των περίοδων λειτουργίας, του ρυθµού αλλαγής αέρα, της θερµοκρασίας ξηρού βολβού και της σχετικής υγρασίας. Ενδέχεται να αποδειχθεί ότι κάποιες διαδικασίες κλιµατισµού δεν είναι πλέον απαραίτητες. Στους Πίνακες δίνονται ορισµένες τυπικές συνθήκες σχεδιασµού. Εξετάστε την εγκατεστηµένη µονάδα ώστε να προσδιορίσετε το είδος του συστήµατος, τις µορφές ενέργειας που χρησιµοποιούνται, τις διαδικασίες που λαµβάνουν χώρα και την κατάσταση των επί µέρους τµηµάτων. Υπολογίστε τα φορτία θέρµανσης / ψύξης. Η εσωτερική επιβάρυνση από τον εξοπλισµό αξιολογείται βάσει των ενδείξεων και της πολλαπλής χρήσης. Σε γραφεία η µέση γενική ισχύς που χρησιµοποιείται ίσως είναι µόνο το ένα τρίτο της ονοµαστικής εγκατεστηµένης ισχύος του εξοπλισµού. Οι εκποµπές θερµότητας από τους ενοίκους σε διαφορετικούς βαθµούς δραστηριότητας δίνονται στον Πίνακα 8.9. Πίνακας 8.9 [2,6] Εκποµπή θερµότητας από ενοίκους.

86 86 Βεβαιωθείτε ότι ο όγκος του επεξεργαζόµενου αέρα είναι ο ελάχιστος δυνατός ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες παρουσίας ενοίκων και οι απαιτήσεις του κανονισµού δόµησης επιτυγχάνοντας παράλληλα αποδοτική λειτουργία του συστήµατος. Η εξοικονόµηση εντοπίζεται στην ισχύ των ανεµιστήρων και στη θέρµανση / ψύξη µειωµένου όγκου. Αυτό επιτυγχάνεται ελέγχοντας την ταχύτητα των ανεµιστήρων ή τα χαρακτηριστικά των πτερυγίων. Ο περιορισµός της παροχής αέρα είναι η φθηνότερη εναλλακτική λύση αλλά επιβαρύνει περισσότερο τον ανεµιστήρα. Για διαφορετικά µοτίβα παρουσίας ενοίκων ίσως ενδείκνυνται εναλλακτικοί ογκοµετρικοί ρυθµοί ροής. Επανεξετάστε τις διατάξεις και ρυθµίσεις ελέγχου ώστε να βεβαιωθείτε ότι τα συστήµατα ελέγχου εξασφαλίζουν µέγιστη αποδεκτή θερµοκρασία µε ελάχιστη ψύξη το καλοκαίρι και ελάχιστη επιτρεπτή θερµοκρασία µε ελάχιστη θέρµανση το χειµώνα. Επιπλέον, βεβαιωθείτε ότι οι διατάξεις ασφάλισης είναι οργανωµένες κατά τρόπο ώστε τα τµήµατα της µονάδας να λειτουργούν µόνο όταν υπάρχει πραγµατική ανάγκη, δηλαδή όχι πάντοτε βάσει σταθερών προγραµµάτων. Βεβαιωθείτε ότι οι έξοδοι, οι εσχάρες, οι διαχυτήρες δεν παρεµποδίζονται. Βεβαιωθείτε ότι οι πόρτες και τα παράθυρα των κλιµατιζόµενων χώρων παραµένουν κλειστά ώστε να αποφευχθεί απώλεια του επεξεργασµένου αέρα. 8.5 Φωτισµός Θα πρέπει να επανεξεταστούν οι απαιτήσεις σε φωτισµό και οι µέθοδοι ελέγχου. Στη συνέχεια θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα µέγιστης χρήσης του φυσικού φωτός. Ο τεχνητός φωτισµός θα πρέπει να εναρµονίζεται µε το διαθέσιµο φως της ηµέρας και να τροφοδοτείται από την αποδοτικότερη και καταλληλότερη πηγή ενέργειας. Τέλος, θα πρέπει να εξεταστεί ο τύπος του εκάστοτε συστήµατος φωτισµού ώστε να εντοπιστούν οι περιπτώσεις στις οποίες θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν εναλλακτικές, αποδοτικότερες µορφές φωτισµού. Σε κάθε περίπτωση στόχος είναι η ασφάλεια και η άνεση των ενοίκων. Καθώς ο φωτισµός επιδρά άµεσα στην παραγωγικότητα της εργασίας, είναι σηµαντικό να εξασφαλίζονται ικανοποιητικές συνθήκες. Οι απαιτήσεις µεταβάλλονται µε τη χρήση του κτιρίου, π.χ. η εκτεταµένη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών ή επεξεργαστών κειµένου απαιτεί χαµηλότερο επίπεδο φωτισµού. Στον Πίνακα 8.10 δίνεται η φωτεινότητα βασικών υπηρεσιών για διαφορετικές δραστηριότητες.

87 87 Πίνακας 8.10 Φωτεινότητα βασικών υπηρεσιών για διαφορετικές δραστηριότητες Πίνακας 8.11 [6] Εξοικονόµηση ενέργειας που προκύπτει από την αντικατάσταση λαµπτήρων βολφραµίου µε λαµπτήρες φθορισµού.

88 Κατασκευή κτιρίου Ο σχεδιασµός και η κατασκευή ενός κτιρίου επηρεάζουν άµεσα τη θερµική του απόδοση. Κατά την αξιολόγηση της απόδοσης, θα πρέπει να εξετάζονται προσεκτικά οι παράγοντες εκείνοι που επηρεάζουν τις απαιτήσεις σε ενέργεια αλλά δεν είναι εύκολο να µεταβληθούν: Τοποθεσία: κλιµατολογικές συνθήκες, έκθεση, επίδραση άλλων κτιρίων Σχήµα: υπερυψωµένo / χαµηλό, απλό, /περίπλοκο Μέγεθος Προσανατολισµός Ηλικία: περιεκτικότητα σε υγρασία της νέας τοιχοποιίας, αποσάθρωση παλαιότερων υλικών. Συχνά µπορούν να ληφθούν µέτρα για τη βελτίωση απόδοσης ενός ή περισσοτέρων στοιχείων της δοµής του κτιρίου. Αποτρέποντας τη διείσδυση περίσσειας αέρα όχι µόνο µειώνεται η απώλεια θερµότητας αλλά βελτιώνεται και η άνεση. Για αναλυτική εξέταση θα πρέπει να µοντελοποιηθούν οι κύριες ροές απωλειών θερµότητας ή κερδών. Προκειµένου να υπολογιστούν οι απώλειες θερµότητας κατασκευής και εξαερισµού, απαιτούνται λεπτοµερείς πληροφορίες για την κατασκευή, τις διαστάσεις και τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Η απώλεια θερµότητας µέσω των υπολογίζεται κατά προσέγγιση ως εξής: Q f ( t t ) i o δοµικών στοιχείων του κτιρίου = AU (8.3) όπου Q f είναι η απώλεια ενέργειας µέσω της δοµής (W), Α είναι η επιφάνεια του υπό εξέταση στοιχείου (m 2 ), U είναι η ειδική θερµοπερατότητα (W/m 2 K), t i είναι η θερµοκρασία του αέρα στο εσωτερικό ( ο C) και t o είναι η θερµοκρασία του εξωτερικού αέρα ( ο C). Η απώλεια θερµότητας εξαερισµού από δεδοµένο χώρο επίσης υπολογίζεται κατά προσέγγιση ως εξής: Q v 1 = NV 3 ( t t ) i o (8.4) όπου Q v είναι η απώλεια θερµότητας εξαερισµού (W), Ν είναι ο αριθµός εναλλαγών αέρα ανά ώρα, V είναι ο όγκος του χώρου (m 3 ). Συνεπώς, οι ετήσιες απαιτήσεις σε καύσιµο είναι: 100 F = Qh (8.5) η όπου F είναι η απαιτούµενη ποσότητα καυσίµου (GJ), Q = Q f + Q (W), h είναι ο ετήσιος αριθµός ωρών λειτουργίας (h), η είναι η εποχιακή απόδοση του συστήµατος θέρµανσης (%). Οι υπολογισµοί που βασίζονται σε χαρακτηριστικά σταθερής κατάστασης δεν αποδίδουν ακριβή εικόνα της πραγµατικής δυναµικής απόκρισης ενός κτιρίου. v

89 89 Σε περιπτώσεις όπου η λήψη άλλων µέτρων είναι αδύνατη, µπορούν να προσδιοριστούν οι δυνατότητες πιο αποδοτικής οργάνωσης της χρήσης του κτιρίου. Για παράδειγµα, η µεταφορά προσωπικού ή εξοπλισµού γραφείου σε περιοχή µε µέγιστη απώλεια θερµότητας και ελάχιστη ηλιακή θερµική επιβάρυνση µειώνει την ανάγκη ψύξης για συνθήκες άνεσης. Οροφές Ελέγξτε το πάχος της µόνωσης πάνω από κεκλιµένες επιφάνειες της οροφής. Ενδέχεται να εντοπιστούν σηµεία όπου η µόνωση είναι ελλιπής ή ελαττωµατική. Ίσως απαιτείται αναβάθµισης της παλιάς, συµπαγούς µόνωσης. Η αναβάθµιση της µόνωσης συµπαγών, επίπεδων οροφών σπανίως αποδεικνύεται οικονοµική, µε εξαίρεση περιπτώσεις εκτεταµένης ανακαίνισης. Λάβετε υπόψη ότι ίσως απαιτείται συµπληρωµατικός εξαερισµός, επένδυση για υγρασία ή άλλα µέτρα ώστε να αποτραπεί η συµπύκνωση σε χώρους της οροφής. Η µόνωση δεν πρέπει να παρεµποδίζει τον εξαερισµό ειδικά στο γείσο της οροφής. Οι υπηρεσίες πάνω από ένα µονωµένο ταβάνι ενδέχεται να χρειάζονται προστασία από τον πάγο. Η τοποθέτηση καλωδίων ηλεκτρικού σε περιορισµένο, µονωµένο χώρο χρειάζονται προστασία από ενδεχόµενη υπερθέρµανση. Παρατίθενται παραδείγµατα µόνωσης οροφής Σχήµα 8.6. Θερµή στέγη [20]

90 90 Σχήµα 8.7. Θερµή στέγη σε άβατο δώµα [20] Ψυχρή στέγη, δηλαδή η επίπεδη ή µε κλίση στέγη που αποτελείται από δύο φλοιούς, δύο ανεξάρτητα µεταξύ τους «στρώµατα», ανάµεσα στους οποίους κυκλοφορεί ελεύθερα και ανανεώνεται ο ατµοσφαιρικός αέρας. Ο επάνω, εξωτερικός φλοιός προστατεύει από την υγρασία και συγκροτείται από τις κατάλληλες εκείνες κατασκευαστικές στρώσεις που εξασφαλίζουν µια πλήρη στεγανοποίηση. Ο κάτω, εσωτερικός φλοιός εκτός από το ότι διαµορφώνει την οροφή του εσωτερικού χώρου του κτίσµατος, παρέχει θερµική και ηχητική προστασία. Σχήµα 8.8. Ψυχρή στέγη [20]

91 91 Σχήµα 8.9. Φυτεµένο δώµα [21] Τοίχοι Εξετάστε τη µόνωση τοίχων δώστε ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση κατάλληλων υλικών και την τοποθέτηση. Εξετάστε το ενδεχόµενο χρήσης εσωτερικής ξηράς επένδυσης ή άµεσης µόνωσης των εξωτερικών προσόψεων των εξωτερικών τοίχων ή εκείνων µεταξύ θερµαινόµενων / µη θερµαινόµενων / ψυχόµενων περιοχών. Λάβετε υπόψη το ενδεχόµενο συµπύκνωσης στο εξωτερικό περίβληµα ενός εξωτερικού τοίχου µε εσωτερική µόνωση. Τα µέτρα µπορούν να συµπεριληφθούν σε ευρύτερες εργασίες ανακαίνισης. Εντοπίστε προβλήµατα στη διείσδυση του αέρα µέσα από ανοίγµατα του κτιρίου. Επιπλέον, σηµαντικό ποσοστό φιλτραρίσµατος αποδίδεται στην «αναπνοή» του υλικού σε παραδοσιακές κατασκευές. Ενδέχεται να απαιτείται πρόσθετη προστασία ενάντια σε φθορές από συµπύκνωση ή πάγο. Σχήµα 8.10 Τοίχος µε µόνωση, τοίχος µάζας [22]

92 92 Σχήµα 8.11 Τοίχος µε Trombe, τοίχος νερού [22] Παρατίθενται δοµικά υλικά Πίνακας 8.12 Ιδιότητες δοµικών υλικών [23]