Κατευθύνσεις για το Σχεδιασμό Χρήσεων Γης και Κέντρων

Transcript

1 Μάθημα Προσεγγίσεις του Εφαρμοσμένου Αστικού Σχεδιασμού στην Ελλάδα Κατευθύνσεις για το Σχεδιασμό Χρήσεων Γης και Κέντρων Α. Αραβαντινός Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης

2 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Η Αστική Γη είναι Αγαθόν εν ανεπαρκεία. Ομοίως ορισμένες Χρήσεις είναι Αγαθά εν ανεπαρκεία. Άλλες Χρήσεις σε περίπτωση «ελεύθερης» οικονομίας - διατίθενται σε υπερπροσφορά. Άρα κάποιες είναι περιττές, ενώ καταλαμβάνουν αστικό χώρο αναγκαίο για άλλες [όπως πχ οι κοινωνικές, η τεχνική υποδομή κοκ]. Συμπερασματικά: Απαιτείται εξισορρόπηση στις χρήσεις δηλαδή και στην εκμετάλλευση του αστικού χώρου. Αυτό το αναλαμβάνει ο Σχεδιασμός και ειδικότερα η οργάνωση των Χρήσεων στο Χώρο.

3 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Οι Χρήσεις Γης στην πόλη Συνήθεις Χρήσεις Γής στα πλαίσια της Απογραφής του Αστικού Χώρου και του Σχεδιασμού. (βλ. Α. Αραβαντινός, Πολεοδομικός Σχεδιασμός Κεφ.8) Θεσμοθετημένες στην Ελλάδα Αστικές Χρήσεις Γής. (βλ. Π.Δ./ γμα από ΦΕΚ 166Δ)

4

5 Χρήσεις Γης και Σχέδια Oι χρήσειςγης ήκαικτηρίων εμφανίζονται [με αποκλίσεις συναρτώμενες με τη κλίμακα ] στις διάφορες κατηγορίες Σχεδίων, όπως είναι τα ακόλουθα:

6 Χωροταξικά [Περιφερειών κλπ] Ρυθμιστικά Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια Πολεοδομικές Μελέτες Επέκτασης και Αναθεώρησης Σχέδια Γενικής Διάταξης Ρυμοτομικά σχέδια παλαιού τύπου. Ειδικά σε αυτά οι σημειούμενες Χρήσεις περιορίζονται σε κάποια Δημόσια Κτήρια και λίγες άλλες κατηγορίες, καθώς και στο χαρακτηρισμό κοινόχρηστων χώρων (Κ.Χ.) κ.α.

7 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Γεωργοκτηνοτροφικές εκτάσεις Δάση Νερό, Υδροβιότοποι Φυσικές Εξάρσεις, Διατηρητέα Φυσικά Στοιχεία γεωλογικοί σχηματισμοι κλπ Παλαιά ή χρησιμοποιούμενα Λατομεία κ.α.

8 Υπάρχουν και αστικές χρήσεις στην ύπαιθρο; Η παντός τύπου Εκτός Σχεδίου Δόμηση, νόμιμη, νομιμοφανής και αυθαίρετη, συντίθεται σήμερα κατά κανόνα από αστικές χρήσεις Άλλοτε διαχωριζόταν ο αστικός χώρος και ο οικισμός γενικότερα από τον αγροτικό και το φυσικό χώρο Σήμερα μιλάμε για : «ΑΣΤΙΚΟ-ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΣΥΝΕΧΕΣ» RURAL-URBAN CONTINUUM ή RURBAN

9 Άρα, αφού ξεχειλώνουν οι αστικές χρήσεις στην ύπαιθρο, για να αποκατασταθεί «δικαιοσύνη» και ισορροπία πρέπει και οι αγροτικές χρήσεις να διεισδύσουν στη πόλη. Στο παρελθόν: Αστική γη Αγροτική γη Σήμερα: Στρεβλή Ανάπτυξη Αστική γη Αγροτική γη Αναγκαία Αναδιάρθρωση Αστική γη Αγροτική γη

10

11 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Από τη Χάρτα της Αθήνας (1933). μέχρι τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης στις Ζώνες «Γενική Κατοικία» των ΓΠΣ και των λοιπών κατηγοριών Σχεδίων

12 Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων * Πότε επιτρέπεται [συνιστάται, ή ενδεχόμενα και επιβάλλεται ]: Ανάμιξη [Ενσωμάτωση] και * Πότε απαιτείται: Διαχωρισμός [Αποστασιοποίηση] Η καίρια παράμετρος της Συμβατότητας ή Εκλεκτικής Συγγένειας Και μια απλή οδηγία: Ημεγάληκλίμακατουαστικούχώρου(μια ολόκληρη πόλη, μια μεγάλη συνοικία ενός αστικού κέντρου κλπ) επιβάλλει συνύπαρξη των περισσοτέρων αστικών χρήσεων Αντίθετα, η πολύπεριορισμένηκλίμακαχώρου (όπως πχ. του οικοδομικού τετραγώνου και οπωσδήποτε του οικοπέδου) δεν ευνοεί γενικά την ανάμειξη λειτουργιών. Εξαίρεση μπορούν να αποτελέσουν ορισμένες απόλυτα συμβατές μεταξύ τους λειτουργίες κι αυτές υπό προϋποθέσεις

13 Οι Χρήσεις Γης στη Πόλη Πρέπει να ορίζονται Χρήσεις Γης και γιατί; Ποιες είναι οι Αστικές Χρήσεις Γης Υπάρχουν και μη Αστικές Χρήσεις μέσα στη Πόλη; Το Δίλημμα ως προς την Ανάμιξη ή τον Διαχωρισμό των Χρήσεων Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Η Ποσοτική Ένταση έκμετάλευσης [π.χ. Το μέγεθος του Οικοδομικού Όγκου] πρέπει να επηρεάζει το Είδος της Χρήσης και το Αντίστροφο: Η κάθε Χρήση να συνδυάζεται με τέτοια μεγέθη [οικοδομικού Ογκου, Υπαιθρίου Χώρου, Βοηθητικών και συμπληρωματικών Χρήσεων κοκ, δηλ. με τέτοιες Τιμές ΣΔ, ποσοστού κάλυψης, Θέσεων Στάθμευσης, Τροφοδοσίας, Μόρφές Προσβάσεων κλπ ], ώστε να λειτουργεί όρθά και να μη «φορτώνει» τα προβλήματα και τις απαιτήσεις της σε άλλες Χρήσεις και στο Δημόσιο Χώρο

14 Συσχέτιση Συσχέτιση Χρήσης Χρήσης και και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Όσο εντατικότερη και ελκτικότερη είναι μια χρήση (έναντι μιας άλλης του αυτού μεγέθους), τόσο περισσότερες επιφάνειες ακαλύπτου χώρου, αποθηκευτικού, υποδομών κλπ. απαιτούνται πχ. κατοικία πχ. βενζινάδικο

15 Συσχέτιση Χρήσης και Ποσοτικής Εκμετάλλευσης Οι περιπτώσεις των ειδικών κτηρίων Σχολεία, Πανεπιστήμια, Φροντιστήρια Κλινικές, Νοσοκομεία Κέντρα Διασκέδασης και Ψυχαγωγίας Πολυκαταστήματα Αστυνομικά Τμήματα, Πυροσβεστικοί Σταθμοί κλπ Οι χρήσεις Γης και η σημερινή κρίση Ανάγκη για δράσεις : Έμφαση στις Χρήσεις άμεσης Παραγωγικότητας και εξασφάλισης Θέσεων Εργασίας

16 Ειδική θεώρηση των κεντρικών λειτουργιών και των κέντρων των πόλεων Πως προσδιορίζεται το Κέντρο ή τα Κέντρα σε μια Πόλη; Βασικό κριτήριο οι Χρήσεις

17 Ποιες είναι οι κυρίως Κεντρικές Λειτουργίες στη Πόλη; Κυρίως Κεντρικές Λειτουργίες Διοίκηση [ευρύτερου Δημόσιου Τομέα] Πολιτισμός-Πνευματικές λειτουργίες Εμπόριο-Στοιχεία Δευτερογενούς Τομέα Γραφεία Ιδιωτικού Τομέα Ψυχαγωγία-Αναψυχή-Τουρισμός [κέντρου]

18

19 Διαχρονικές Εξελίξεις των Κέντρων τους δύο τελευταίους αιώνες

20 Απότηβιομηχανικήεπανάσταση στον 20ο αιώνα Η διόγκωση των αστικοβιομηχανικών μητροπόλεων και λοιπών συγκεντρώσεων και των κέντρων τους ***** Η εισβολή του αυτοκινήτου στις πόλεις : Αρχικά βελτίωση της προσπελασιμότητας στα κέντρα, όμως και: Ανεξέλεγκτη διάχυση των αστικών (άρα και των κεντρικών) δραστηριοτήτων προς τα έξω και - μερικώς ελεγχόμενη [ σχεδιαζόμενη ] αποκέντρωση ***** Οι τελικές επιπτώσεις στα υφιστάμενα κέντρα : Τάσεις αποδιοργάνωσης - μαρασμός

21 Α.Α Los Angeles

22 Η αποκέντρωση Η αποσπασματική και κερδοσκοπική δράση π.χ: τα περιφερειακά εμπορικά κέντρα, η γραμμική ανάπτυξη στους οδικούς άξωνες, ηδιασπορά

23 Α.Α Detroit

24 Προς αναγέννηση των κέντρων Οι πετρελαϊκές κρίσεις και οι επιπτώσεις στην κινητικότητα Οι επιδράσεις των μεταναστευτικών ρευμάτων Η ανάδειξη των περιβαλλοντικών διαστάσεων Τουρισμός και κέντρο πόλης Πολιτισμός και ψυχαγωγία κέντρου

25 Α.Α Toronto

26 Α.Α Toronto Α.Α Toronto

27 Α.Α Toronto Ανάπλαση {αναβάθμιση, «αναγέννηση»} υφισταμένων κέντρων στην Ευρώπη Κέντρα μεγαλουπόλεων Ιστορικά, διατηρητέα κέντρα πόλεων και οικισμών Τα δευτερεύοντα κέντρα και οι λοιπές υφιστάμενες συγκεντρώσεις κεντρικών λειτουργιών

28

29

30

31 Α.Α Μόναχο Wien

32 Α.Α Paris Α.Α Paris

33 Berlin Α.Α Berlin

34 Α.Α Berlin Α.Α Berlin

35 Τα κυρίαρχα σήμερα χαρακτηριστικά, τα προβλήματα, η δυναμική Οι παρουσιαζόμενες εντυπωσιακές μεταλλαγές στις χρήσεις του χώρου και η «πλημμυρίδα» των λειτουργιών του τριτογενούς τομέα {τριτογενοποίηση της πόλης}. Νέα Δυναμική και αναμενόμενες εξελίξεις: Συγκέντρωση {σε κέντρα} ή διάχυση των κεντρικών λειτουργιών; Πιθανές εξελίξεις

36

37 Νέα κέντρα Δημιουργία εκ του μηδενός νέων κέντρων. Οι διάφορες μορφές τους : - Κέντρα νέων αστικών ενοτήτων διαφόρων βαθμίδων - Θεματικά {εξειδικευμένα} κέντρα - Πολυλειτουργικοί σχηματισμοί - Η γραμμική ανάπτυξη στους υπερτοπικούς οδικούς άξονες [προβληματική] - Η απόλυτη διασπορά μέσα σε άλλες χρήσεις [προβληματική] - Η σχεδιασμένη ανάμειξη με άλλες χρήσεις Προϋποθέσεις δημιουργίας νέων κέντρων Εκτίμηση επιπτώσεων

38 «Αντίπαλα» Νέα Κέντρα στον Ιστό των Μεγαλουπόλεων. Ανταγωνιστικά/Συμπληρωματικά ως προς τα κυρίως [συνήθως Ιστορικά] Κέντρα «Αντίπαλα» Νέα Κέντρα στον Ιστό των Μεγαλουπόλεων (4 παραδείγματα:) Παρίσι: Defense Λονδίνο: Docklands Βιέννη: Donau City Περιφέρεια Ruhr: Oberausen centro

39 Paris

40

41 London Wien

42 Wien

43

44 Oberhausen Oberhausen

45 Oberhausen Επανατοποθέτηση του ερωτήματος: Συγκέντρωση ή διάχυση / αποκέντρωση των κεντρικών λειτουργιών στο χώρο της πόλης;

46 Όλες οι κυρίως Κεντρικές Λειτουργίες πρέπει να εμφανίζουν: Συγκέντρωση στα Κέντρα, ή Συγκεντρωμένη Αποκέντρωση σε όλη τη «Πυραμίδα» των Δευτερευόντων ή Ειδικού Ρόλου Κέντρων Όχι Διασπορά, Όχι «Εκτός Σχεδίου», Όχι Άμεση Ταινιακή Παράθεση στο Κύριο (Υπερτοπικό) Οδικό Δίκτυο

47 Οι περισσότερες λειτουργίες Κέντρου εξελίσσονται με τους «νόμους» της Αγοράς. Όμως απαιτούνται κανονιστικού τύπου Ρυθμίσεις (στα πλαίσια του Πολεοδομικού Σχεδιασμού, Ειδικών Κανονισμών κ.ο.κ.) ως προς: -Χωροθέτηση -Μέγεθος Εκμετάλευσης -Προσβάσεις, Στάθμευση -Λοιπές Υποδομές κλπ Για παράδειγμα στον ελληνικό χώρο το λιανικό εμπόριο ευρίσκεται από αιώνων σε υπερπροσφορά* άρα μέρος του ήταν ήδη θνησιγενές κι πάντως μη ανταγωνιστικό. Η κατάσταση επιδεινώθηκε κατακόρυφα με τη παρούσα οικονομική κρίση *Από αρκετών ετών διεφαίνετο η επερχόμενη απεμποροποίηση, ή «απομαγαζοποίηση»

48 Άρα, ως προς το εμπόριο απαιτείται μια συντονισμένη πολιτική συρρίκνωσής του (στο οικονομικό, κοινωνικό, αναπτυξιακό, αλλά και χωρικό επίπεδο)

49 Απ την άλλη μεριά οι Λειτουργίες Δημόσιου και Κοινωνικού Τομέα απαιτούν και Παρεμβατικές Δράσεις ενίσχυσης Ειδικά στην Ελληνική Πόλη τη μεγαλύτερη και συστηματικότερη Ενίσχυση και Τονισμό της Πολεοδομικής Έκφρασης τους χρειάζονται οι Λειτουργίες Πολιτισμού (όχι μόνο του Παρελθόντος αλλά κυρίως του Παρόντος)

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59 Το Κέντρο της Πόλης είναι Πολιτισμός. θέλει Κέντρο Ο Πολιτισμός είναι Κέντρο εκφράζεται στο Κέντρο Οι σημερινές έκτακτες καταστάσειςωςπροςτα κέντρα, ιδιαίτερα στην Αθήνα Τι κάνουμε; Αναμένουμε ή Επεμβαίνουμε;

60 Τα διάφορα «πειράματα», ή και σοβαρές προσπάθειες ΑθήναΧ4 RE-THINK ATHENS (Διαγ/σμός Οδ. Παν/μίου) Πολιτιστικό Πάρκο Δέλτα Φαλήρου κ.α. Νέο Ρυθμιστικό Πρωτεύουσας Τα υπό εκπόνηση Γ.Π.Σ. ΤελικέςΟδηγίεςωςπροςτις Χρήσεις Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Κατοικίας Ενίσχυση αμιγώς παραγωγικών κλάδων (Πρωτογενούς, Δευτερογενούς, Υπηρεσιών άϋλου πλούτου και ουσιαστικής εξυπηρέτησης του πολίτη) Αποθάρρυνση θνησιγενών μορφών Εμπορίου Ενίσχυση Πολιτισμού και επισκεψιμότητας (άρα και Τουρισμού) Εξανθρωπισμός Μεταφορών Εκσυγχρονισμός Δικτύων («πράσινες τεχνολογίες») Αναβάθμιση και αύξηση της ελκτικότητας του Δημόσιου Χώρου (να γίνει τούτος το «Σαλόνι της Πόλης»)

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

106

107

108

109

110

111

112

113

114

115

116

117

118

119

120

121

122

123