ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΩΝ ΓΕΝΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΙ ΟΞΕΙ ΟΑΝΑΓΩΓΗΣ

Transcript

1 ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΩΝ Οξείδωση = αποβολή e - Αύξηση του αριθµού οξείδωσης Αναγωγή = πρόσληψη e- Ελάττωση του αριθµού οξείδωσης Οξειδωτικό σώµα + ne - ΠΡΟΪΟΝ ΑΝΑΓΩΓΗΣ Αναγωγικό σώµα - ne- ΠΡΟΪΟΝ ΟΞΕΙ ΩΣΗΣ ΓΕΝΙΚΑ ΟΞΕΙ ΩΜΕΝΗ ΜΟΡΦΗ + ne ΑΝΗΓΜΕΝΗ ΜΟΡΦΗ ΟΡΙΣΜΟΙ ΟΞΕΙ ΟΑΝΑΓΩΓΗΣ Οξείδωση είναι η ένωση ενός στοιχείου µε το οξυγόνο ή η αφαίρεση υδρογόνου από µία χηµική ένωση. Αναγωγή είναι η ένωση ενός στοιχείου µε το υδρογόνο ή η αφαίρεση οξυγόνου από µία χηµική ένωση. Το φαινόµενο της αύξησης του θετικού σθένους του στοιχείου ονοµάζεται οξείδωση, ενώ το φαινόµενο της µείωσης του θετικού σθένους ή της αύξησης του αρνητικού σθένους ονοµάζεται αναγωγή. Οξείδωση ενός στοιχείου είναι η αποβολή ηλεκτρονίων από αυτό, ενώ αναγωγή ενός στοιχείου είναι η πρόσληψη ηλεκτρονίων από αυτό. Στις ετεροπολικές ενώσεις αριθµός οξείδωσης είναι το πραγµατικό φορτίο που έχει κάθε ιόν, ενώ στις οµοιοπολικές ενώσεις αριθµός οξείδωσης είναι το φαινοµενικό φορτίο που αποκτά κάθε άτοµο αν τα κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων αποδοθούν στο ηλεκτραρνητικότερο από τα άτοµα που ενώνονται. Οξείδωση είναι η αύξηση του αριθµού οξείδωσης ενός στοιχείου ενώ αναγωγή είναι η µείωση του αριθµού οξείδωσης ενός στοιχείου. Είναι προφανές ότι σε κάθε χηµικό φαινόµενο όπου υπάρχει ανταλλαγή η µετακίνηση ηλεκτρονίων και εποµένως µεταβολή του αριθµού οξείδωσης θα συµβαίνουν ταυτόχρονα και οξείδωση και αναγωγή και εποµένως θα πρέπει πάντοτε να µιλάµε για αντιδράσεις οξειδοαναγωγής. Με άλλα λόγια δεν υπάρχει οξείδωση χωρίς αναγωγή και το αντίστροφο. Οξειδωτικά σώµατα είναι τα στοιχεία που έχουν την τάση να προσλαµβάνουν ηλεκτρόνια ή οι χηµικές ενώσεις που περιέχουν οξειδωτικά στοιχεία. Τα οξειδωτικά σώµατα µπορούν να προκαλέσουν οξείδωση και εποµένως υφίστανται αναγωγή. Για

2 παράδειγµα το πυκνό διάλυµα HNO 3 χαρακτηρίζεται ως οξειδωτικό, καθώς κατά την µετατροπή του σε NO 2 το άζωτο κατεβαίνει από +5 σε +4 την κλίµακα αριθµών οξείδωσης του. Αυτή την αντίδραση µπορούµε να τη συµβολίσουµε είτε µε ηµιαντίδραση ιόντων ηλεκτρονίων : HNO 3 + e - + H + NO 2 + H 2 O είτε σε µορφή που φαίνεται η µεταβολή του αριθµού οξείδωσης του αζώτου : HNO 3 NO Αναγωγικά σώµατα είναι τα στοιχεία που έχουν την τάση να αποβάλλουν ηλεκτρόνια ή οι χηµικές ενώσεις που περιέχουν αναγωγικά στοιχεία. Τα αναγωγικά σώµατα µπορούν να προκαλέσουν αναγωγή και εποµένως υφίστανται οξείδωση. Για παράδειγµα το H 2 S χαρακτηρίζεται ως αναγωγικό, καθώς κατά την µετατροπή του σε S το θείο ανεβαίνει την κλίµακα αριθµών οξείδωσης του από -2 σε 0. Αυτή την αντίδραση µπορούµε να τη συµβολίσουµε είτε µε ηµιαντίδραση ιόντων ηλεκτρονίων : H 2 S S + 2e - + 2H + είτε σε µορφή που φαίνεται η µεταβολή του αριθµού οξείδωσης του θείου : H 2 S 2- S Οι αντιδράσεις οξειδοαναγωγής µπορούν να ταξινοµηθούν σε κατηγορίες : Συνθέσεις. Στις αντιδράσεις αυτές δύο ή περισσότερα στοιχεία ενώνονται προς σχηµατισµό µιας χηµικής ένωσης π.χ. C + O 2 CO 2 Αποσυνθέσεις και διασπάσεις. Στις αντιδράσεις αποσύνθεση µια ένωση διασπάται στα στοιχεία της π.χ. 2HgΟ 2Hg + O 2 ενώ στις αντιδράσεις διάσπασης από µια ένωση παράγονται απλούστερες χηµικές ενώσεις ή στοιχεία π.χ. 2ΚClΟ 3 2ΚCl + 3O 2 Απλές αντικαταστάσεις. Στις αντιδράσεις αυτές ένα στοιχείο αντικαθίσταται από κάποιο άλλο δραστικότερο του. Η σειρά δραστικότητας των µετάλλων και των αµετάλλων προκύπτει µε βάση τη σειρά ηλεκτροθετικότητας και ηλεκτραρνητικότητας αντίστοιχα (ή µε άλλα λόγια σειρά αναγωγικής και οξειδωτικής ισχύος) π.χ. Fe + 2HCl FeCl 2 + H 2

3 Πολύπλοκες αντιδράσεις. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι αντιδράσεις εκείνες που δεν µπορούν να υπαχθούν σε µια από τις προηγούµενες κατηγορίες π.χ. 3Η 2 S + 2ΗNΟ 3 3S + 2NΟ + 4Η 2 Ο Ο υπολογισµός των συντελεστών στις οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις στηρίζεται στο γεγονός ότι η συνολική ελάττωση του αριθµού οξείδωσης στα άτοµα του οξειδωτικού στοιχείου, είναι ίση µε την συνολική αύξηση του αριθµού οξείδωσης στα άτοµα του αναγωγικού στοιχείου. Αυτό συµβαίνει γιατί όσα ηλεκτρόνια δίνει το αναγωγικό τόσα παίρνει το οξειδωτικό. ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΩΝ ΟΞΕΙ ΟΑΝΑΓΩΓΗΣ ΠΟΛΥΠΛΟΚΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΤΟΥ Α.Ο. 1. Γράφουµε τα αντιδρώντα σώµατα (οξειδωτικό - αναγωγικό) και αν χρειάζεται όξινο ή βασικό περιβάλλον γράφουµε ένα οξύ ή µια βάση αντίστοιχα. 2. Γράφουµε τα προϊόντα της οξείδωσης και της αναγωγής, τα οποία θα πρέπει να γνωρίζουµε από τους αντίστοιχους πίνακες των οξειδωτικών και των αναγωγικών ουσιών. 3. Ισοσταθµίζουµε τα οξειδωτικά και αναγωγικά µε τα προϊόντα αυτών. Παίρνουµε ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ τόσα άτοµα από το στοιχείο που οξειδώνεται όση είναι η µεταβολή του αριθµού οξείδωσης του στοιχείου που ανάγεται και αντίστροφα, τόσα άτοµα από το στοιχείο που ανάγεται όση είναι η µεταβολή του αριθµού οξείδωσης του στοιχείου που οξειδώνεται. Κατ αυτό τον τρόπο εξασφαλίζουµε ότι η συνολική µεταβολή του αριθµού οξείδωσης του οξειδωτικού θα είναι ίση µε την συνολική µεταβολή του αριθµού οξείδωσης του αναγωγικού. Στη συνέχεια τους συντελεστές των αντιδρώντων τους υπολογίζουµε µε µέτρηµα. 4. Αν η αντίδραση γίνεται σε όξινο περιβάλλον γράφουµε στα αντιδρώντα τον κατάλληλο αριθµό µορίων οξέος. 5. Ισοσταθµίζουµε τα άτοµα υδρογόνου στα δύο µέλη της χηµικής εξίσωσης, προσθέτοντας στο µέλος που χρειάζεται τον κατάλληλο αριθµό µορίων νερού. 6. Μετρώντας τα άτοµα του οξυγόνου στα δύο µέλη της χηµικής εξίσωσης ελέγχουµε αν έχουµε βάλει σωστά τους συντελεστές.

4 ΟΞΕΙ ΟΑΝΑΓΩΓΙΚΗ ΡΑΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ & ΑΜΕΤΑΛΛΩΝ Α. ΟΞΕΙ ΩΣΗ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΑΠΟ ΑΜΕΤΑΛΛΟ α) ΑΛΟΓΟΝΑ Οξειδώνουν τα µέταλλα στον µεγαλύτερο Α.Ο. εκτός από το Br 2 και Ι 2 που δεν οξειδώνουν Au και Pt. β) ΟΞΥΓΟΝΟ ΚΑΙ ΟΖΟΝ Οξειδώνουν τα µέταλλα σε οξείδια στα οποία βρίσκονται µε τον µεγαλύτερο Α.Ο. Τα µέταλλα Να και Βα δίνουν υπεροξείδια µόνο µε Ο 2. Στα υπεροξείδια το οξυγόνο εµφανίζεται µε αριθµό οξείδωσης -1. Από το όζον O 3, µόνο το ένα οξυγόνο ανάγεται και δίνει O -2 ενώ τα άλλα δύο παραµένουν ενωµένα σε στοιχειακή µορφή οξυγόνου O 2. γ) Υ ΡΟΓΟΝΟ Οξειδώνει αλκάλια και αλκαλικές γαίες και δίνει ενώσεις που λέγονται υδρίδια. Στα υδρίδια το υδρογόνο εµφανίζεται µε αριθµό οξείδωσης -1. δ) ΘΕΙΟ Οξειδώνει όλα τα µέταλλα εκτός από Pt, Au σε ενώσεις που ονοµάζονται σουλφίδια. ε) ΑΖΩΤΟ Οξειδώνει τα Mg, Ca, Βα, Sr, Al, Zn σε ενώσεις που ονοµάζονται νιτρίδια. στ) ΦΩΣΦΟΡΟΣ, ΑΝΘΡΑΚΑΣ, ΠΥΡΙΤΙΟ Ενώνονται µε ελάχιστα µέταλλα. (φωσφίδια, καρβίδια). Β. ΟΞΕΙ ΩΣΗ ΑΜΕΤΑΛΛΟΥ ΑΠΟ ΑΜΕΤΑΛΛΟ α) ΑΛΟΓΟΝΑ. Ενώνονται µε όλα τα αµέταλλα (εκτός από ευγενή αέρια, άζωτο και οξυγόνο µε τα οποία ενώνονται έµµεσα). β) ΟΞΥΓΟΝΟ, ΟΖΟΝ. Οξειδώνουν όλα τα αµέταλλα (εκτός από αλογόνα και ευγενή αέρια) σε οξείδια µε τον µεγαλύτερο Α.Ο. εκτός από τα Ν 2, As, S, Sb που δίνουν οξείδια µε τον πιο µικρό Α.Ο. Γ. ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΜΕΤΑΛΛΟΥ ΑΠΟ ΠΙΟ ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΟ ΑΜΕΤΑΛΛΟ Η οξειδωτική ικανότητα των αµετάλλων παρέχεται από την σειρά οξειδωτικής ισχύος F 2, O 3, Cl 2, Br 2, O 2, I 2, S α) Κάθε αµέταλλο της οξειδωτικής σειράς των αµέταλλων αντικαθιστά τα επόµενα του στις ενώσεις όπου αυτά εµφανίζονται µε αρνητικό Α.Ο. (δηλ. τα οξειδώνει)

5 β) Τα Br 2 και Ι 2 αντικαθιστούν το Cl 2 που εµφανίζεται µε θετικό Α.Ο. (δηλ. το ανάγουν). γ) Τα αλογόνα οξειδώνουν το Η 2 S και την ΝΗ 3 προς S και Ν 2 αντίστοιχα.. ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΑΠΟ ΠΙΟ ΑΝΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΤΑΛΛΟ α) Ένα µέταλλο αντικαθιστά ένα άλλο στην ένωση αρκεί να είναι πιο αναγωγικό από αυτό που θα αντικαταστήσει. Το µέταλλο που οξειδώνεται παίρνει τον µικρότερο Α.Ο. εκτός και αν η ένωση µε τον µικρότερο Α.Ο. είναι ασταθής. Η αναγωγική ικανότητα των µετάλλων παρέχεται από την σειρά αναγωγικής ισχύος : Li, K, Ba, Ca, Νa, Μg, Αl, Mn, Zn, Cr, Fe, Ni, Sn, Pb, H 2 H 2, Bi, Cu, Hg, Ag, Pt, Au β) Αντικατάσταση του υδρογόνου των οξέων από µέταλλο. Η αντίδραση αυτή πραγµατοποιείται όταν το µέταλλο είναι αναγωγικότερο του υδρογόνου. Και στη περίπτωση αυτή, το µέταλλο στα προϊόντα έχει τον µικρότερο από τους αριθµούς οξείδωσής του. Η χηµική εξίσωση της αντίδρασης που γίνεται έχει την µορφή : Μέταλλο + οξύ άλας οξέος + υδρογόνο γ) Τα λιγότερα αναγωγικά από το Η 2 µέταλλα δεν αντικαθιστούν το Η των οξέων. δ) Τα επαµφοτερίζοντα µέταλλα (Zn, Al, Pb, Sn) αντιδρούν µε ισχυρές βάσεις και ελευθερώνουν Η 2. (Με τον ίδιο τρόπο συµπεριφέρονται Si και Β). ε) Τα µέταλλα Κ, Ba, Ca, Na αντιδρούν µε Η 2 Ο και δίνουν υδροξείδιο του µετάλλου και αέριο Η 2. Τα υπόλοιπα από το Mg ως τον Pb µε θέρµανση διασπούν το Η 2 Ο και δίνουν το αντίστοιχο οξείδιο και Η 2. Ε. ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΗ ΡΑΣΗ ΤΩΝ ΑΜΕΤΑΛΛΩΝ ΣΕ ΑΝΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ α) ΑΛΟΓΟΝΑ. Οξειδώνουν ενώσεις που περιέχουν µέταλλο ή αµέταλλο µε τον πιο µικρό Α.Ο. σε αντίστοιχες ενώσεις που περιέχουν το µέταλλο ή το αµέταλλο µε τον πιο µεγάλο Α.Ο. β) ΟΞΥΓΟΝΟ. Οξειδώνει ή καίει ανόργανες ενώσεις. Οι θειούχες ενώσεις (σουλφίδια) όταν θερµανθούν σε ρεύµα Ο2 δίνουν οξείδιο του στοιχείου και SO 2 εκτός από τον θειούχο υδράργυρο HgS που δίνει Hg και SO 2. Η διαδικασία της θέρµανσης σε ρεύµα οξυγόνου ονοµάζεται φρύξη. γ) ΟΖΟΝ. 1) Με υδραλογόνα. Οξειδώνονται και δίνουν αλογόνα (εκτός HF). 2) Mε αλογονούχα άλατα NaX και KX. Οξειδώνονται και δίνουν αλογόνα.

6 3) Με Η 2 S και θειούχα. Οξειδώνονται και δίνουν θειικά. 4) Με άλατα, οξέα -ώδη. ίνουν τα αντίστοιχα άλατα, οξέα -ικά. 5) Με άλατα Fe +2, Sn +2 και το αντίστοιχο οξύ Fe +3, Sn +4. 6) Mε ΝΗ 3. Οξειδώνεται και δίνει Ν 2 ή νιτρώδες νάτριο ΝΗ 4 ΝΟ 2 ή νιτρικό νάτριο ΝΗ 4 ΝΟ 3. 7) Με υπεροξείδια. Τα οξειδώνει και δίνει Ο 2. ΣΤ. ΑΝΑΓΩΓΙΚΗ ΡΑΣΗ Η 2 ΚΑΙ C Από τον άνθρακα είναι δυνατόν να αναχθούν και οξείδια αµέταλλων καθώς και θειικά, ανθρακικά και νιτρικά άλατα. Ζ. ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΗ ΡΑΣΗ π. Η 2 SO 4 και ΠΥΚΝΟΥ ΚΑΙ ΑΡΑΙΟΥ ΗΝΟ 3 α) Στα µέταλλα 1) Μέταλλο + πυκνό Η 2 SO 4 άλας µετάλλου µε τον max A.O. + SO 2 + H 2 O Εξαιρέσεις: εν προσβάλλονται Pt, Au. Ο Pb πέφτει σε παθητική κατάσταση. Ο Sn δίνει SnSO 4. 2) Μέταλλο + πυκνό ΗΝΟ 3 άλας µετάλλου µε τον max A.O. + NO 2 + H 2 O Εξαιρέσεις: εν προσβάλλονται Au, Pt. Πέφτουν σε παθητική κατάσταση o Fe, Co, Ni, Al, Cr. Ο Sn H 2 SnO 3. 3) Μέταλλο + αραιό ΗΝΟ 3 άλας µετάλλου µε τον max A.O. + NO + H 2 O Εξαιρέσεις: εν προσβάλλονται Au, Pt. Το Cr πέφτει σε παθητική κατάσταση. Ο Hg και Sn δίνουν αντίστοιχα Hg 2 (NO 3 ) 2 και Sn(NO 3 ) 2. β) Στα αµέταλλα Ι 2 S P As Sb C B πυκνό Η 2 SΟ 4 SO 2 H 3 PO 4 As 2 O 3 Sb 2 (SO 4 ) 3 CO 2 πυκνό HNO 3 HIO 3 H 2 SO 4 H 3 PO 4 H 3 AsO 4 Sb 2 O 5 CO 2 H 3 BO 3 αραιό ΗΝΟ 3 H 3 PO 4 As 2 O 3 Sb 2 O 3 γ) Σε αναγωγικές ενώσεις Το πυκνό θειικό Η 2 SO 4 οξειδώνει τα υδραλογόνα ΗΒr -1 και HI -1 σε Br 2 0,I 2 0 (όχι όµως το HCl και το HF). Οξειδώνει επίσης το υδρόθειο Η 2 S -2 σε S 0 και τις ενώσεις του δισθενούς σιδήρου Fe +2 στις αντίστοιχες του τρισθενούς Fe +3. Το νιτρικό οξύ HNO 3 οξειδώνει το υδρόθειο Η 2 S -2 σε S 0 ή σε θειικό οξύ H 2 S +6 O 4 (ανάλογα τις συνθήκες) Τα θειούχα άλατα οξειδώνονται από το αραιό νιτρικό οξύ σε S 0, ενώ από το πυκνό και θερµό σε θειικά. Τα οξέα και άλατα -ώδη οξειδώνονται στα αντίστοιχα -ικά. Τα υδραλογόνα και τα αλογονούχα άλατα (εκτός από τα φθοριούχα ) σε στοιχειακό αλογόνο Χ 2.

7 Τα άλατα Fe +2, Sn +2 σε άλατα Fe +3, Sn +4 και τα οξείδια ή υδροξείδια Fe +2 σε νιτρικά άλατα Fe +3. Η. ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΗ ΡΑΣΗ PbO 2, MnO 2, KMnO 4, K 2 Cr 2 O 7, K 2 CrO 4, CrO 3. ρουν σε όξινο περιβάλλον (συνήθως χρησιµοποιούµε θειικό οξύ Η 2 SO 4 ) και µετατρέπονται σε άλατα Pb +2, Mn +2, Cr +3 αντίστοιχα. Οξειδώνουν τα υδραλογόνα HX (X F) δίνουν στοιχειακό αλογόνο. Με υδρόθειο Η 2 S δίνουν στοιχειακό θείο S 0. Με αλογονούχα άλατα δίνουν αλογόνα. Με άλατα Fe +2, Sn +2 δίνουν τα αντίστοιχα άλατα Fe +3, Sn +4 (παρουσία πάντοτε του αντίστοιχου οξέος). Με οξέα ή άλατα -ώδη δίνουν τα αντίστοιχα -ικά. Θ. ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΗ ΡΑΣΗ ΚΧΟ 3, ΝαClO, KClO, CαΟCl 2 Τα οξειδωτικά αυτά ανάγονται και δίνουν Cl -1. Όταν αντιδρούν µε υδραλογόνα HX (Χ F) τα οξειδώνουν και δίνουν Χ 2. Οξειδώνουν επίσης τα άλατα Fe +2 και δίνουν άλατα Fe +3. Η περίπτωση του χλωριούχου υποχλωριώδους ασβεστίου (χλωράσβεστος CαΟCl 2 ) είναι ιδιόµορφη γιατί το ένα από τα δύο χλώρια έχει Α.Ο. +1 και το άλλο έχει -1. Ι. ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΩΓΙΚΗ ΡΑΣΗ Η 2 Ο 2 Α) Οξειδωτική δράση Η 2 Ο 2 Η 2 Ο -2 +Ο -2 α) Με ΗΙ, ΚΙ, Η 2 S. Τα οξειδώνει σε Ι 2 και S β) Με οξέα, άλατα -ώδη δίνει -ικά. γ) Με άλατα Fe +2 δίνει άλατα Fe +3 (παρουσία του αντίστοιχου οξέος). δ) Με θειούχα άλατα δίνει θειικά. Β) Αναγωγική δράση Η 2 Ο 2 Ο 2 α) Με Ο 3 και Cl 2 οξειδώνεται. β) Οξειδώνεται από Αg 2 O και PbO 2. γ) Οξειδώνεται µε MnO 2 (παρουσία οξέος). ΙΑ. ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΩΓΙΚΗ ΡΑΣΗ SO 2 A) Οξειδωτική δράση SO 2 S0. α) Με Η 2 S δίνει S0. β) Με C δίνει CΟ 2. γ) Με Fe, FeCl 2, SnCl 2, Cu 2 Cl 2 δίνει FeCl 3, SnCl 4, CuCl 2. Β) Αναγωγική δράση SO 2 +1/2O 2 SO 3 (παρουσία Η 2 Ο δίνει Η 2 SO 4 ) α) Με αλογόνα δίνει HX (Χ=Cl 2, Br 2, I 2 )+H 2 SO 4. β) Με όζον δίνει Η 2 SO 4 +O 2 γ) Με H 2 O 2, HNO 3 δίνει H 2 SO 4.

8 δ) Με KMnO 4, K 2 Cr 2 O 7 δίνει H 2 SO 4. ε) Με KClO 3, ΝαΙΟ 3, ΚΙΟ 3 δίνει KCl, Ι 2 αντίστοιχα. στ) Με FeCl 3, HgCl 2, Hg 2 (NO3) 2 δίνει FeCl 2, Hg 2 Cl 2 ή Hg, Hg. ΙΒ. ΟΞΕΙ ΩΤΙΚΗ ΡΑΣΗ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Το «βασιλικό νερό» είναι διάλυµα νιτρικού οξέος ΗΝΟ 3 και υδροχλωρικού οξέος HCl µε αναλογία mol 1:3 αντίστοιχα και οξειδώνει όλα τα µέταλλα ακόµα και τα ευγενή µέταλλα, χρυσό Au και λευκόχρυσο Pt. Η οξειδωτική του δράση οφείλεται στη δηµιουργία ατοµικού χλωρίου που είναι ισχυρότατο οξειδωτικό: ΗΝΟ 3 + 3ΗCl NO + 2H 2 O + 3[Cl]. Το ατοµικό χλώριο προσβάλλει όλα τα µέταλλα και τα µετατρέπει σε χλωριούχα άλατα µε τον max A.O. ΙΓ. ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΑΥΤΟΞΕΙ ΟΑΝΑΓΩΓΗΣ Είναι οι αντιδράσεις στις οποίες το ίδιο στοιχείο οξειδώνεται και ανάγεται. Τέτοιες αντιδράσεις έχουµε σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν: α) Αλογόνα + καυστικά αλκάλια. β) Υπεροξείδια. γ) ιοξείδιο αζώτου + Η 2 Ο. Cl NaOH NαCl 1- + NαCl 1+ O + H 2 O ή 3 Cl NaOH 5 ΝαCl 1- + ΝαCl 5+ O H 2 O Ι. ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΟΥ ΟΞΕΙ ΩΝΕΤΑΙ ή ΑΝΑΓΕΤΑΙ ΙΝΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΝΑΓΩΓΗΣ ή ΟΞΕΙ ΩΣΗΣ Εδώ γράφουµε τόσες αντιδράσεις όσα είναι τα ΠΡΟΪΟΝΤΑ που περιέχουν το στοιχείο µε τους διαφορετικούς Α.Ο. και τις προσθέτουµε (αφού πολλαπλασιαστούν µε τους ανάλογους συντελεστές που πρέπει να προκαθορίζονται) έτσι ώστε τελικά να έχουµε µία µόνο χηµική εξίσωση. ΙΕ. ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΟΠΟΥ ΟΞΕΙ ΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΤΙΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΙΟΝ ΕΝΟΣ ΑΛΑΤΟΣ Εδώ για να υπολογίσουµε τους συντελεστές θα πάρουµε αθροιστικά τις µεταβολές των Α.Ο. ανά µόριο.