Αγώνες Ανεξαρτητοποίησης του Πόντου.

Transcript

1 Αγώνες Ανεξαρτητοποίησης του Πόντου. Την εποχή που συνέβαιναν όλα αυτά τα δυσάρεστα για τον Ελληνισμό γεγονότα στην Κωνσταντινούπολη, η Χαλδία αποτελούσε το 21 ο θέμα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και η Τραπεζούντα ήταν η έδρα των έπαρχων της κεντρικής εξουσίας. Μερικοί απ' αυτούς τους έπαρχους σε ανώμαλες καταστάσεις του Βυζαντίου, θέλησαν και κατάφεραν να ανεξαρτητοποιηθούν -για λίγο διάστημα- υποσχόμενοι στον λαό ελάττωση των φόρων και διάφορων αγγαρειών. Αυτό όμως δεν πετύχαινε πάντα, γιατί όλοι οι Έλληνες θεωρούσαν την ενότητα τους με το Βυζάντιο σαν εγγύηση της κοινής ασφάλειας και ολόκληρος ο ελληνισμός ύψωνε τα μάτια προς τον αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης θεωρώντας τον ως τον μοναδικό απονεμητή της δικαιοσύνης πάνω στη γη και ως αποτελεσματικό προστάτη από τους γύρω άγριους και βάρβαρους λαούς. 1 / 5

2 Αυτή η αντίληψη συγκρατούσε την ενότητα τους κάτω από την ενιαία εξουσία του αυτοκράτορα και υπεράσπιζε το κράτος εναντίον των Σαρακηνών, των Βουλγάρων, των Σλάβων και των άλλων εχθρών και αυτή διαφύλαξε το κράτος από τις κατά καιρούς επαναστάσεις και τον πρόωρο διαμελισμό. Από τότε όμως που άρχισαν να συμβαίνουν γεγονότα όπως αυτά που συνέβαιναν στην αυτοκρατορική αυλή αλλά και αργότερα το 1202 όταν χτυπήθηκε από τους Φράγκους η Κωνσταντινούπολη από τότε δυστυχώς αρχίζει να μπαίνει πιο έντονα στο νου των απόμακρων έπαρχων, η ιδέα του διαχωρισμού τους από το κέντρο και σιγά - σιγά και στο λαό, ο οποίος είχε ιδιαίτερα συμφέροντα κατά περιοχές και ιδιαίτερες αντιλήψεις για την αυτοδιοίκηση του. Έτσι κι όταν ακόμη επανήλθε η ηρεμία στην Κωνσταντινούπολη, δεν επανήλθε και η παλιά ενότητα, κι από τότε όσο γενναία κι αν αγωνίστηκε κατά τόπους ο Ελληνισμός, δεν μπόρεσε να προλάβει την πτώση του παρά μόνο να την αναβάλλει για λίγο διάστημα. Από τους έπαρχους που πρώτος επιχείρησε να αναλάβει κυριαρχικά δικαιώματα και να διατηρήσει για πολύ καιρό, ήταν ο Θεόδωρος Γαβράς, που καταγόταν από αρχοντική οικογένεια της Τραπεζούντας. Οι ρίζες της οικογένειας των Γαβράδων ξεκινούν από την Άτρα της Αργυρούπολης γι' αυτό και σε πολλά ιστορικά κείμενα θα τον βρούμε σαν το «βλαστό της Άτρας». 2 / 5

3 Το 1071 όπως είναι γνωστό οι Σελτζούκοι Τούρκοι στη μάχη του Ματζικέρτ κατανικούν τον Βυζαντινό στρατό, συλλαμβάνουν αιχμάλωτο το Ρωμανό Διογένη, κατακτούν την μία μετά την άλλη τις πε3ριοχές της Μικρασίας και ιδρύουν το 1072 το σουλτανάτο του Ικονίου. Έτσι διακόπηκε κάθε άμεση επικοινωνία ανάμεσα στην Κωνσταντινούπολη και τις ασιατικές ελληνικές επαρχίες. Λίγα χρόνια αργότερα πέφτει στα χέρια των Σελτζούκων Τούρκων και η επαρχία της Τραπεζούντας η οποία παραμένει υπό την κυριαρχία των βαρβάρων μέχρι τα τέλη του 11 ου αιώνα. Στην Κωνσταντινούπολη το διάστημα αυτό (τέλη 11 ου αιώνα) στον αυτοκρατορικό θρόνο βρίσκεται ο Αλέξιος. Δίπλα του όμως υπάρχει και ένας μεγάλος στρατηγός ο οποίος στεφανωμένος από τις πολλές νικηφόρες μάχες κατά των Σελτζούκων, αποκτά όλο και περισσότερη δύναμη στη Βασιλεύουσα. Είναι ο «βλαστός της Άτρας», ο Πόντιος στρατηγός Θεόδωρος Γαβράς. Ο Αλέξιος βλέποντας το Γαβρά να γίνεται επικίνδυνος, βρίσκει την ευκαιρία και τον στέλνει ως διοικητή στην Τραπεζούντα, γνωρίζοντας καλά τα όσα συνέβαιναν εκεί. Η ικανότητα του στρατηγού Γαβρά και η ενίσχυση του από τους ντόπιους ετοιμοπόλεμους Πόντιους χωρίς καμιά ενίσχυση από την Κωνσταντινούπολη κατορθώνουν να απωθήσουν τους Τούρκους από την περιοχή και συγχρόνως μετά από σκληρές μάχες να ξαναπάρουν τα φρούρια της Παϊπούρτης, της Κολωνίας, τα οποία και εντάσσουν στο «θέμα της Χαλδίας». Λίγο αργότερα αφού οργανώνεται σωστά η άμυνα της πόλης και ο στρατός, αποκρούει με επιτυχία τις επιδρομές του βασιλιά της Γεωργίας Δαβίδ, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο το 1089 και έκανε επιδρομές μέχρι την Τραπεζούντα. Από τα χρόνια αυτά ο Θεόδωρος Γαβράς αρχίζει να κυβερνά τον Πόντο σαν ανεξάρτητος πια από το Βυζάντιο, μη μπορώντας να τον υποτάξει η Κεντρική εξουσία. Σ' αυτό συντελούν πολλά πράγματα, όπως η οχυρή θέση της Τραπεζούντας, η μαχητικότητα και η αδάμαστη ψυχή των κατοίκων του «θέματος Χαλδίας», η προσωπική αξία και το ηρωικό θάρρος του ίδιου του Θεόδωρου Γαβρά αλλά και η πίστη των Ποντίων ότι εγκαταλείφθηκαν από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία στην τύχη τους. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος βλέποντας το τραγικό του λάθος να καρποφορεί και φοβούμενος να επιπλήξει το Γαβρά, γιατί γνώριζε πολύ καλά ότι ο λαός τον αγαπούσε, αποφασίζει με δόλο να τον μειώσει και να τον εξαφανίσει. Τον καλεί λοιπόν στην Κωνσταντινούπολη και αρραβωνιάζει την κόρη του με το γιο του Θεόδωρου Γαβρά, το Γρηγόριο με το πρόσχημα ότι θα βάλει το Γρηγόριο κάτω από τη φροντίδα παιδαγωγών και δασκάλων, τον κρατά σαν αιχμάλωτο για αρκετό καιρό, με σκοπό να ελέγχει την κατοπινή του συμπεριφορά. 3 / 5

4 Αργότερα όπως μας λέει ο ιστορικός Σάββας Ιωαννίδης αφού ο Θεόδωρος Γαβράς έφυγε για την Τραπεζούντα, ο αυτοκράτορας Αλέξιος τον μετακαλεί στην Κωνσταντινούπολη και με την κατηγορία της συνωμοσίας τον συλλαμβάνει και τον στέλνει δεμένο σε κάποιο φρούριο της Φιλιππούπολης όπου και θανατώθηκε. Ο καθηγητής όμως Χρήστος Σαμουηλίδης μας λέει ότι ο Θεόδωρος Γαβράς το 1089 καθώς πολεμούσε εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων για την επέκταση των συνόρων του «θέματος Χαλδίας» πιάστηκε αιχμάλωτος και αφού οδηγήθηκε στη Θεοδοσιούπολη (σημερινή Ερζερούμ) βρήκε μαρτυρικό θάνατο. Η δεύτερη εκδοχή πρέπει να είναι και η σωστή διότι συμφωνούν και ο Γερμανός ιστορικός Φαρμεραϊερ και ο Μητροπολίτης Δράμας Πανάρετος Τοπαλίδης. Ο Θεόδωρος Γαβράς τιμήθηκε και καθαγιάστηκε. Στην ενορία του Αγίου Βασιλείου της Τραπεζούντας σωζόταν μέχρι το 1922 τα ερείπια της εκκλησίας που ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Θεόδωρο, το «βλαστό της Άτρας», τον περίφημο στρατηγό του Βυζαντίου, που ύστερα από πολλές ένδοξες και νικηφόρες μάχες κατά των απίστων, αιχμαλωτίστηκε και μαρτύρησε για του Χριστού την πίστη και τον ελληνισμό. Την εκκλησία έκτισε ο ανιψιός του Κωνσταντίνος Γαβράς όταν αργότερα διοικούσε αυτός το «θέμα της Χαλδίας» και ο ίδιος μετακόμισε τα λείψανα του θείου του στη Θεοδοσιούπολη με λαμπρές τελετές. 4 / 5

5 Στην επαναστατημένου ο Όμως στην ανθρώπινου δυτικός μπροστά καταστρέφοντας Ο αχαλίνωτου στρατιά αφόρητους στις ενέργειες λαός ζούσαν βασίλισσα γυναίκας Αλέξιος πατρικής πολύτιμες (σημερινή προστασία Σ' στρατιωτικοί, εκδίκηση μεταφέροντας Από δυναστείες. εξόριστη δεύτερη αδύνατη, που απελευθέρωση τω στηρίξουν θρόνο επιτίθενται κάθε Φραγκική Εκεί πόλεμο Μέσα γεννήθηκε αποτέλεσμα διαμελισμού Πρώτος αρχοντικών Μετά συνείδηση σωματικά ικανότητες αφού εξακολούθησε κοντά νέος Ισαάκ αυτή την καταφύγουν απομεινάρια ότι 1204, μεταξύ εντολές Ισαάκ μόνο αυτή φυλακές παρέδωσαν ιερό εξέλιξη Κωνσταντινούπολη γνωρίζει φυλακίζεται εκείνη αλλά ο βοήθεια αυτοκράτορας κατά Άγγελος, και αυτοκράτορας αυτοκρατορικός στρατός στην των μπόρεσαν αφού σώθηκαν, κληρονομιάς, της Αγγέλου. Ριζούντα) σύγχυση Αυτοκρατορία. τον και πέτρες έχασε για σταυροφόροι πόνους. κατά και αυτών γένους. Η πλήθους Δαβίδ της η Μακεδονίας από των Κωνσταντινούπολη. ιστορική πόλης Ισαάκ της φιλόσοφοι, ανδρώθηκε πατέρα Κομνηνών. μία και σύμμαχο κοιλάδα Κωνσταντινούπολη, Γεωργίας κακορίζικη της συγχρόνως των στην άλωσης πολιτικής Βυζαντινού των Τούρκων τέτοιες δύο ήταν τυφλώνεται λαού, τον χρησιμοποιεί και που ξεχασμένη θείας μπόρεσε είχαν της δεν Αγίων να Με στέμμα οικογένειας Αγγέλου στην Προύσα Διότι δημιούργημα αναγκάζεται Κωνσταντινούπολης θρόνο Σταυροφόρων ανίψια του. υπερασπιστούν περίοδο λαϊκής πήρε τον σωθούν μπορούσαν αυτή τους ιδρύουν σκοτώνει Θαμάρ, νόμιμοι παίρνοντας οίκος καθώς κόψει της Η άλλη Ο ο την ενέργεια, δοκιμασίες Τόπων, μεγάλου φίλοι χωρίς μαζί Με ποταμού ίδιο Πόντου Ιωάννης πρώτη και Αυτοκράτορας ανέδειξαν στον ιστορίας Ισαάκ, κράτους Θαμάρ, ζήτησαν της. αμέτρητα που εποχή Κωνσταντινούπολης από εξέγερσης τρόπους άκρη όλα διέφυγε ετοιμάζονταν της και κόρη κληρονόμοι λίγο των την νέο βρισκόταν τόσο τον δύο την είχε δέχονται μετά, ώρες βοήθεια ανακηρύσσεται Βυζαντινού Φράγκων. επέδρασε Κομνηνός, δική φυλακίστηκε. Φάση. αυτή του αυτοκρατορικής κι δε πτώση της Κομνηνών, και Κομνηνοί βασίλισσας αργότερα για Αυτοκράτορα ακολουθήσει προστασία την όχλου αυτοκράτορα. τυφλώνουν του κεντρική από μεγάλα παιδιά προκάτοχο όλους άγριο έργα θα θρόνο απάνθρωπους μέσω Βυζαντινού τους εκδίκησης, μεγάλους η Ανατολής πρώτη και καταλάβει σαν Ανδρόνικου. είχε Βέβαια μαζί τους γυναίκα έδρα Βυζαντινή αγγελιοφόρους στην της τέχνης τρόπο τους δεν αυτοκρατορία γνώριζαν της και ο γενικά κράτους. κατακτητές, ν' βρει στην πιστών εσωτερικούς ικανότατου έφτασαν δευτερότοκος Βυζαντινού φορά Ισαάκ Κωνσταντινούπολης μακριά επιτεθούν εξουσία δολοφονημένου αρχίσουν ενήλικα αυτή Με Προποντίδας εξοντώθηκε η τον από θησαυρούς και ο κινδύνους Θεόδωρο εκείνη σκοτώθηκαν καμιά κόσμου που αυτοκρατορία Μετά και στην οικογένειας, καλά Αλέξιος Βυζαντίου, Γεωργίας, με πρωτότοκο ύστερα για Ανδρόνικο που Πατριάρχη Άγγελος πάνω η πως της γρήγορα επαρχία, έναν από δεύτερη πρόφαση και του Κωνσταντινούπολη, την αφορμή κεφάλια έξυπνες από μάζεψε μόνο οχυρωμένη πυρπολήσει αμέσως δυναστείας καταστρέφουν αυτοκράτορα αυτοκρατορικού κατά που Φραγκολατίνους ήταν στον την πολλοί Λάσκαρη Κομνηνός αξιοθρήνητο τους. Βυζαντίου και οικογένεια ολοκληρωτικά βρει γιος εντολή Ισαάκ στην όπως με ένας για όλοι Κομνηνό πεθαίνει των εξωτερικούς αντίθετος ήταν αδελφού Ελληνικού μόλις πολιτισμό γιο, τόσα ενέργειες και του έναν οποίοι διασπάστηκε ονομάζουν άλλοι χώρα επαναστατημένος καταπλεύσει απομεινάρια Σταυροφόροι βοήθεια Κολχίδα, Σαρακηνών προείπαμε, όργανο Αγγέλου του, τον πόλη Τραπεζούντας κείνη για όσο Κομνηνοί χρόνια. επάνοδο πόλεμο των Ανδρόνικου, και τρόπο συνέχισαν Μανουήλ, δύο την ηλικία αυλικοί, φοβούμενοι μέσα της πιάνεται των χρυσάφι η προλαβαίνουν της στέμματος. Έθνους, την του δύο οφείλεται αυτής και Κομνηνών, πια άλλη γίνεται βαρβαρότητα ενώ κινδύνους ώρα ο Μανουήλ, πολλές εκτός τρίτα Λατινική Κολχιδών Νίκαιας. επαρχία οποίος εναντίον πάνω ανήλικα 22 που για των σε της ηήταν ότι πολύ στην ετών, μέσα δύο τον της, αυτός Αλλά καταλαβαίνοντας Κωνσταντινούπολη καθώς αναγνώρισαν Βυζαντίου πρόθυμα αναγνωρίστηκε και λοιπόν στις έπαρχου προσόντα, άλλες Βυζαντινοί οικογενειών την τις ονόματος ευνοϊκή της που πετυχημένες κατάκτηση Τραπεζούντας και επιβεβαίωσε είχε έπαρχοι που κατάληξη ανακηρύχθηκε κατακτήσει και διέφυγαν των και ακόμη γειτονικών των λαμπρές διάφορών Νικηφόρου επόμενα στην προηγούμενα. πραγμάτων προικισμένος αυτοκράτορας επιχειρήσεις ανατολή, περιοχών, χρόνια Παλαιολόγου. για με των τους πολλά αφομοιώνοντας κατά στρατιωτικές ντόπιων Ελλήνων Εύξεινου Κομνηνούς ψυχικά ποντίων εχθρών. Πόντου, στην χαρίσματα και ο τες Αλέξιος, Τραπεζούντα, πολιτικές στρατιωτών Πράγματι σιγά - έχοντας σιγά από στο ο Συνολικά πέντε προσμετρώνται Οι αντίθεση από δεν έμπαιναν έρχονταν στηρίζονταν αυτούς τον 257 Αλέξιο χρόνια επειδή κάτω που από καμιά βρισκόταν από ως ύπαρξης παντού η βασιλεία υποστήριξη ανώτατο σημαία κοντά κατοίκους ήδη τους άρχοντα. Ποντιακού κάτω δεν του. του, ήταν έπρεπε ελπίζοντας από Ακόμα μηνών πόλεων κράτους να εξουσία ακόμη και περιμένουν ότι που πολλοί βασίλεψαν θα και διοικούσαν των βρουν ημερών στρατιωτικοί Φραγκολατίνων από νέο 25 δεν Κομνηνοί πρόθυμα στάδιο δόξας αλλά θα και την στη Το υποτιμητικούς «ο του και Βυζαντινοί κράτος Από Λαζών Πόντιους δεν Μεγάλοι των περίεργο του αγγίζει 15 τις και Λαζών πλούτου, του«βασίλειο». δύο η αιώνα, Κόλχων ιστορικοί προσωνυμία τους Κομνηνοί όμως είναι άρχων» τίτλους δικέφαλο έγινε Πόντιους. όταν προηγούμενες ότι τυραννών αυτοκράτορες. να της ή ισχυρότερο για ονομάζουν Βυζαντινοί «Λαζοί» «ο αετό Τραπεζούντας κράτος της γής» νέο της και εκφράσεις των κράτος. βγαίνει από ιστορικοί Αυτοκρατορίας Λαζών φυσικά Μεγάλων είχαν κράτος Ονόμαζαν και «ο έφτασε και συμπέρασμα για Κόλχων Κομνηνών χρονογράφοι της έμβλημα Λαζών της στις τον Κωνσταντινούπολης, Κωνσταντινούπολης. τυραννών αυτοκράτορα Τραπεζούντας μέρες εξαιτίας ότι άρχων» τους από αρχικά μας. τον γής» τότε της και μονοκέφαλο Ένα χρησιμοποιούσαν της και οχυρής δόθηκε «βασιλέα» όνομα «ο μόνο Τραπεζούντας άρχισαν της θέσης στους στις των αετό οποίο οι αρχές του σεεν ήη 5 / 5