ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 4. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΙΣΤΟΙ ΞΥΛΟΥ. Δομή Ξύλου - Θεωρία. Στέργιος Αδαμόπουλος

Transcript

1 ΔΟΜΗ ΞΥΛΟΥ 4. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ ΙΣΤΟΙ ΞΥΛΟΥ

2 Το ξύλο στο μικροσκόπιο Κύτταρα: μικρές δομικές μονάδες ξύλου Κύτταρα φελλού (Hooke, 1665) 1 cm 3 ξύλου κωνοφόρα: χιλιάδες πλατύφυλλα: 2-3 εκατομμύρια

3 Κύτταρα ξύλου Διάφοροι τύποι! Παρατήρηση ξεχωριστών κυττάρων μετά από αποΐνωση Ινόμορφα

4 Κύτταρα ξύλου Αποΐνωση: διάλυση της συνδετικής ουσίας με χημικά μέσα για παρατήρηση ξεχωριστών κυττάρων ξύλου

5 Κύτταρα ξύλου Κύτταρα ξύλου κωνοφόρων και πλατυφύλλων κάτω από το μικροσκόπιο

6 Κύτταρα ξύλου ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΩΝΟΦΟΡΩΝ ΚΥΤΤΑΡΑ ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΩΝ Αξονικά παρεγχυματικά κύτταρα Μορφολογικές διαφορές ανάμεσα σε κωνοφόρα και πλατύφυλλα Επιθαλιακό κύτταρο αξονικού ρητινοφόρου αγωγού Μέλη αγγείων Αξονική τραχεΐδα πρώιμου ξύλου Αξονική τραχεΐδα όψιμου ξύλου Τραχεΐδα Ίνα Κύτταρα ακτίνων Ακτινικές τραχεΐδες Αξονικά παρεγχυματικά κύτταρα Ακτινικά παρεγχυματικά κύτταρα Επιθαλιακό κύτταρο ακτινικού ρητινοφόρου Κύτταρα ακτίνων Αξονικά τοποθετημένα Ακτινικά τοποθετημένα

7 Κύτταρα κωνοφόρων Αξονικές τραχεΐδες πάχος - τα περισσότερα - σωληνοειδή, μακριά, στενά - κλειστά άκρα, οξέα ή στρογγυλεμένα - τοιχώματα παχιά-λεπτά - ασυνέχειες στα τοιχώματα (βοθρία) πρώϊμο όψιμο

8 Κύτταρα κωνοφόρων Παρεγχυματικά κύτταρα - λίγα - ορθογώνια παραλληλεπίπεδα - έχουν βοθρία Ακτινικές τραχεΐδες - σε ορισμένα κωνοφόρα - παρόμοια με παρεγχυματικά - ακανόνιστα - βοθρία που μοιάζουν με αυτά των αξονικών τραχεΐδων

9 Κύτταρα πλατυφύλλων Ίνες - Μοιάζουν με αξονικές τραχεΐδες κωνοφόρων, μικρότερα - Παχιά ή λεπτά τοιχώματα Μέλη αγγείων - σχετικά μικρός αριθμός - μικρότερα από ίνες, σωληνοειδή - ανοιχτά άκρα - ποικιλία σε μέγεθος-σχήμα Παρεγχυματικά κύτταρα Τραχεΐδες (σε ορισμένα είδη)

10 Ιστοί ξύλου Ιστοί ξύλου κωνοφόρων (αριστερά) και πλατυφύλλων (δεξιά) από συνδυασμούς διαφόρων τύπων κυττάρων

11 Διάταξη κυττάρων Μέλη αγγείων Αξονική κατεύθυνση Τραχεΐδες Ίνες ινοτραχεΐδες βιβλιόμορφες ίνες Παρεγχυματικά κύτταρα (αξονικό παρέγχυμα) Πλατύφυλλα Ακτινική κατεύθυνση Παρεγχυματικά κύτταρα (ακτινικό παρέγχυμα) Κωνοφόρα Αξονικές τραχεΐδες Ακτινικές τραχεΐδες Παρεγχυματικά κύτταρα (αξονικό Παρεγχυματικά κύτταρα (ακτινικό παρέγχυμα) παρέγχυμα) Επιθηλιακά κύτταρα στα τοιχώματα Επιθηλιακά κύτταρα στα τοιχώματα αξονικών ρητινοφόρων αγωγών ακτινικών ρητινοφόρων αγωγών

12 Μέρη κυττάρου Περισσότερα κύτταρα ξύλου νεκρά Κενές κυτταρικές κοιλότητες χωρίς πρωτόπλασμα & πυρήνα Ζωντανά μόνο για λίγο (2-3 εβδομάδες) μετά την παραγωγή από κάμβιο Ζωντανά τα παρεγχυματικά του σομφού Κυτταρικό τοίχωμα Κυτταρική κοιλότητα

13 Μέρη κυττάρου Κυτταρικό τοίχωμα: πρωτογενές και δευτερογενές Μεσοκυττάρια στρώση: συνδετική ουσία ανάμεσα στα κύτταρα Σύνθετη μεσοκυττάρια στρώση: μεσοκυττάρια στρώση και πρωτογενή τοιχώματα δυο εφαπτόμενων κυττάρων (παρόμοια χημική σύσταση, δύσκολη διάκριση)

14 Βοθρία Καλύτερη παρατήρηση σε ακτινικές εφαπτομενικές επιφάνειες, σε παρεγχυματικά σε εγκάρσιες Μέρη βοθρίου: - στόμιο (κυκλικά και μερικές φορές ελλειψοειδή ή σχισμοειδή) - κοιλότητα - διαχωριστική μεμβράνη (πρωτογενές τοίχωμα + μεσοκυττάρια στρώση)

15 Βοθρία Τύποι βοθρίων Απλά: ίνες, παρεγχυματικά, μερικές φορές τα μέλη αγγείων - απλά (κοιλότητα με σταθερό άνοιγμα) - Αλωφόρα (θολωτή κοιλότητα, στενεύει προς το στόμιο) Ζεύγη βοθρίων Αλωφόρα: τραχεϊδες, ίνες, συνήθως τα μέλη αγγείων Τυφλά βοθρία Ημιαλωφόρα βοθρία

16 Βοθρία Αλωφόρα βοθρία κωνοφόρων Άβακας: κεντρικό τμήμα μεμβράνης (παχύτερο) Όχι σε αλωφόρα βοθρία πλατυφύλλων, απλά και ημιαλωφόρα

17 Βοθρία άβακας

18 Βοθρία Τύποι ημι-αλωφόρων βοθρίων κωνοφόρων Τύποι ημιαλωφόρων βοθρίων κωνοφόρων Παραθυροειδή Δασική Μαύρη Εσωτερικά τοιχώματα ακτινικών τραχεΐδων: Πευκοειδή Χαλέπιος, τραχεία Λευκόδερμη Πευκοειδή βοθρία - ομαλά: βαλκανική πεύκη Ερυθρελατοειδή Ερυθρελάτη - Ελαφρώς οδοντωτά: χαλέπιος, τραχεία, λευκόδερμη, κουκουναριά - Ισχυρά οδοντωτά: μαύρη και δασική πεύκη Λάρικα Κυπαρισσοειδή Κυπαρίσσι Άρκευθος Ταξοδιοειδή Ελάτη Thuja Tsuga Abies Thuja Picea Pinus contorta Pinus monticola

19 Βοθρία Τύποι ημι-αλωφόρων βοθρίων κωνοφόρων είδη με ρητινικούς αγωγούς είδη χωρίς ρητινικούς αγωγούς

20 Βοθρία Τύποι ημιαλωφόρων βοθρίων κωνοφόρων

21 Βοθρία Τύποι βοθρίων μεταξύ μελών αγγείων

22 Βοθρία Κοκκώδης στρώση από ογκώματα στο εσωτερικό βοθριακών κοιλοτήτων μελών αγγείων (π.χ. ακακία, ευκάλυπτοι)

23 Βοθρία Μέρη και ρόλος βοθρίων (δίοδος επικοινωνίας) ροή υγρών μεταξύ κυτταρικών κοιλοτήτων Αξονικά κύττάρα (εφαπτομενική τομή) Απλό βοθρίο Σε εφαπτόμενα ακτινικά Κυτταρική κοιλότητα Κυτταρικό τοίχωμα Αλωφόρο Σε εφαπτόμενες αξονικές Ζεύγη βοθρίων Απλό Αλωφόρο Ημιαλωφόρο Μεμβράνη Κοιλότητα Μεμβράνη Δευτερογενές τοίχωμα Άβακας Κοιλότητα Στόμιο Μεμβράνη Δευτερογενές τοίχωμα Μεμβράνη Μεσοκυτάρια στρώση - Ζωντανά δέντρα: κίνηση τροφών - Ξύλο σαν υλικό: κίνηση υγρασίας ή χημικών για προστατευτικό εμποτισμό - Κίνηση με διαπήδηση μέσα από μεμβράνες ή οπές γύρω στον άβακα

24 Βοθρία Απόφραξη βοθρίων - μετακίνηση μεμβρανών (με τον άβακα) από την κεντρική θέση - κλείνουν το ένα στόμιο - διακοπή επικοινωνίας κυττάρων (όχι μεγαλομοριακά διαλύματα) - Μετά από ξήρανση ξύλου ή μετατροπή εγκαρδίου σε σομφό - Περισσότερο στο πρώιμο ξύλο