ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2014) 29 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Έκθεση σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) EL EL

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΑΣΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟ Με ποιον τρόπο η διασφάλιση της ποιότητας (ΔΠ) υποστήριξε την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους σπουδαστές και άλλους ενδιαφερομένους όσον αφορά την επίτευξη στόχων ποιότητας; Με ποιον τρόπο η διασφάλιση της ποιότητας βοήθησε τα όργανα να διευρύνουν την πρόσβαση και να εξασφαλίσουν ότι οι σπουδαστές ολοκληρώνουν τις σπουδές τους; Με ποιον τρόπο η διασφάλιση της ποιότητας υποστήριξε τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης όσον αφορά την παροχή στους σπουδαστές κατάλληλων δεξιοτήτων υψηλής ποιότητας; Υποστήριξε η διασφάλιση της ποιότητας την κινητικότητα των σπουδών και τη διεθνοποίηση; ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ... 9 EL 2 EL

3 ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Έκθεση σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ευρωπαϊκή τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με μια σειρά πρόσφατων εγγράφων στρατηγικής, υπογράμμισε αυτές τις προκλήσεις μεγάλη αύξηση του αριθμού σπουδαστών, αύξηση της ποιότητας και μεγαλύτερη ευθυγράμμιση της διδασκαλίας και της μάθησης με τις ευρύτερες κοινωνικές ανάγκες και ανάγκες της αγοράς εργασίας 1 προσαρμογή στην παγκοσμιοποίηση και στην τεράστια αύξηση των σπουδαστών και των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανά τον κόσμο, που απειλεί τη θέση της Ευρώπης ως παγκόσμιου ηγέτη στην εκπαίδευση 2 και βελτίωση και διεύρυνση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών όπως τα ανοικτά μαζικά διαδικτυακά μαθήματα («MOOC»), η εικονική και η μεικτή μάθηση 3. Η έρευνα σχετικά με τις δεξιότητες των ενηλίκων (PIAAC) 4 κατέδειξε διαφορές στα επίπεδα δεξιοτήτων των αποφοίτων από χώρα σε χώρα. Για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων, είναι ζωτικής σημασίας η διατήρηση και η βελτίωση της ποιότητας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η ανάπτυξη εκσυγχρονισμένων ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΙΤΕ) που εξοπλίζουν με δεξιότητες υψηλού επιπέδου και προωθούν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, βοηθώντας στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για καλύτερες θέσεις εργασίας και ισχυρότερη ανάπτυξη. Τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν την τελική ευθύνη για την ποιότητα της προσφοράς τους (καθορισμός, παρακολούθηση και ανανέωση των στόχων ποιότητας μέσω της «εσωτερικής» διασφάλισης της ποιότητας). Υποστηρίζονται από εξωτερικούς οργανισμούς (QAA) που εκτιμούν πρότυπα ποιότητας, αξιολογούν ιδρύματα, πιστοποιούν προγράμματα ή πραγματοποιούν συγκριτική αξιολόγηση επιδόσεων σε σχέση με άλλα ΙΤΕ («εξωτερική» διασφάλιση της ποιότητας). Το καθήκον των δημοσίων αρχών, ωστόσο, είναι να εξασφαλίζουν ότι η ποιότητα των επιμέρους ιδρυμάτων και του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο σύνολό του είναι κατάλληλα για τον προβλεπόμενο σκοπό τους. Ένα πλαίσιο εθνικών και ευρωπαϊκών εργαλείων και συνεργασίας ενισχύει την εμπιστοσύνη μεταξύ των συστημάτων. Οι μηχανισμοί διασφάλισης της ποιότητας είναι, επομένως, ζωτικής σημασίας για να βοηθήσουν τα ιδρύματα και τους αρμόδιους χάραξης πολιτικής στην επίτευξη των μεταρρυθμίσεών τους. Η παρούσα έκθεση ακολουθεί την πρώτη που δημοσιεύτηκε το , ανταποκρινόμενη στην πρόσκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου το 2006 για υποβολή COM(2011) 567 τελικό COM(2013) 499 τελικό COM(2013) 654 τελικό OECD Skills Outlook 2013: First Results from the Survey of Adult Skills. COM(2009) 487 τελικό EL 3 EL

4 έκθεσης σχετικά με την πρόοδο όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας. 6 Με βάση τα πορίσματα της έκθεσης του 2009 η οποία εντόπισε την ανάγκη να γίνει η διασφάλιση της ποιότητας αποδοτικότερη και πιο διαφανής για τους χρήστες, να συνδεθεί σαφώς με τις προτεραιότητες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να αναπτυχθεί η διασυνοριακή συνεργασία για τη βελτίωση της ποιότητας και αντλώντας πληροφορίες από ένα ευρύ φάσμα πηγών, η παρούσα έκθεση υπογραμμίζει τη δυνατότητα της διασφάλισης της ποιότητας να διαδραματίσει ενεργητικότερο ρόλο στην υποστήριξη των μεταρρυθμίσεων τόσο σε επίπεδο συστημάτων όσο και ιδρυμάτων, καθώς και να προτείνει δράσεις της ΕΕ για την υποστήριξη των ιδρυμάτων και των κρατών μελών. Η διασφάλιση της ποιότητας (ΔΠ) συχνά κρίνεται ότι εστιάζει περισσότερο στη διαδικασία παρά στο περιεχόμενο. Αλλά η διασφάλιση της ποιότητας διαθέτει ακόμη ανεκμετάλλευτο δυναμικό για να υποστηρίξει τα ιδρύματα στην επίτευξη των στόχων τους. Η διασφάλιση της ποιότητας που είναι προσαρμοσμένη στο όραμα και τις προτεραιότητες κάθε ιδρύματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα ενθαρρύνει τη μεγαλύτερη πολυμορφία και την εξειδίκευση των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την προώθηση ευρύτερης δέσμευσης και υπευθυνότητας έναντι των συμμετεχόντων, συστηματικά ανατροφοδοτώντας με αποτελέσματα τη στρατηγική λήψη αποφάσεων, με έμφαση στη συνεχή βελτίωση. Και τα πράγματα αλλάζουν. Η αρμοδιότητα ορισμένων εξωτερικών οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας επεκτείνεται για την επανεξέταση ευρύτερων στόχων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης όπως η διεύρυνση της πρόσβασης, η δια βίου μάθηση, η διεθνοποίηση κτλ. 7 Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διδακτορική κατάρτιση 8 και οι στρατηγικές ανθρώπινων πόρων 9 επίσης υπόκεινται σε ποιοτικές επανεξετάσεις. Υπάρχει μια συνεχής μετατόπιση, στην εξωτερική διασφάλιση της ποιότητας, από την παραδοσιακή προσέγγιση, η οποία επικεντρώνεται στην πιστοποίηση επιμέρους προγραμμάτων που προσφέρει ένα ίδρυμα, προς την αξιολόγηση του ιδρύματος στο σύνολό του. Η μεγάλη πλειονότητα (69%) των συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας επικεντρώνουν πλέον την προσοχή τους σε έναν συνδυασμό αξιολόγησης των ιδρυμάτων και της διαπίστευσης των προγραμμάτων, ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός προσανατολίζεται αποκλειστικά στην αξιολόγηση ιδρυμάτων. 10 Αυτό είναι ελπιδοφόρο για τη μελλοντική κατεύθυνση της διασφάλισης της ποιότητας η αξιολόγηση των ιδρυμάτων δίνει τη δυνατότητα στους πανεπιστημιακούς και τα ΙΤΕ να δημιουργούν προγράμματα σπουδών και να διασφαλίζουν την ποιότητά τους, ώστε να αποφεύγεται η ανάγκη τυπικής εξωτερικής διαπίστευσης κάθε επιμέρους προγράμματος και να τους επιτρέπεται να προσαρμόζονται ταχέως στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας και στις αλλαγές της σύνθεσης του φοιτητικού πληθυσμού Σύσταση 2006/143/EΚ της 15ης Φεβρουαρίου 2006 (ΕΕ L 64 της ). Rauhvargers, Andrejs (2012): Report by the EHEA Working Group on Recognition, σ. 23. Διατίθεται στο διαδίκτυο στη διεύθυνση EACEA (2012): The European Higher Education Area in 2012: Bologna Process Implementation Report, σ EL 4 EL

5 2. ΤΑΣΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΤΟ Με ποιον τρόπο η διασφάλιση της ποιότητας (ΔΠ) υποστήριξε την ακαδημαϊκή κοινότητα, τους σπουδαστές και άλλους ενδιαφερομένους όσον αφορά την επίτευξη στόχων ποιότητας; Η μεγάλη πλειονότητα των ΙΤΕ έχει θεσπίσει σαφείς δομές και διαδικασίες διασφάλισης της ποιότητας (σε μια έρευνα του 2010 μόνο το 5% δεν διέθετε δήλωση πολιτικής για την ποιότητα). 11 Πάνω από το 75% των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης διαθέτουν δημόσια στρατηγική για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας και στις χώρες CZ, DK, ES, IT, FI, LU, NL το ποσοστό φθάνει το 100%. 12 Τα ιδρύματα, όμως, προσπαθούν να βρουν τρόπο για να μεταβούν από τον προσανατολισμό τους στη διαδικασία στην εγκαθίδρυση πραγματικού πνεύματος διαρκούς βελτίωσης της ποιότητας. 13 Ο σχεδιασμός μιας διασφάλισης της ποιότητας που να δημιουργεί διαδικασία συνεχούς ανάδρασης στον στρατηγικό προσανατολισμό ενός ιδρύματος, με σαφή απόδοση ευθυνών σε όλα τα επίπεδα, εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. 14 Η συμμετοχή των σπουδαστών στη βελτίωση της ποιότητας αυξάνεται, σύμφωνα με την έρευνα QUEST, με το 85% περίπου των σπουδαστών να έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε αξιολογήσεις σπουδαστών, και έναν σημαντικό αριθμό να θεωρεί ότι αυτές έχουν αντίκτυπο στην ποιότητα της εκπαίδευσης. 15 Οι σπουδαστές «συμμετέχουν ενεργά» ή είναι «ισότιμοι εταίροι» στη διασφάλιση της ποιότητας σε 17 χώρες το 2012, σε σύγκριση με 9 χώρες το 2009 αλλά η συμμετοχή τους ποικίλλει όχι μόνο οριζόντια, αλλά και εντός των εθνικών συστημάτων σε πολλά ΙΤΕ περιορίζεται σε τυπική παρουσία και παρακολούθηση. 16 Πολλές χώρες έχουν την τυπική απαίτηση οι εργοδότες να συμμετέχουν σε εξωτερική διασφάλιση της ποιότητας (BE-FR, BG, CZ, DE, DK, EE, EL, FR, IT, LT, LV, PT, UK-Sc). 17 Ωστόσο, η ενεργή συμμετοχή τους στη βελτίωση της ποιότητας λαμβάνοντας μέρος, για παράδειγμα, σε ελέγχους των ιδρυμάτων, δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη: οι εργοδότες συμμετέχουν σε ομάδες εξωτερικής εξέτασης μόνο στις χώρες BE(fr), DE, EL, FI, LV (για τα επαγγελματικά προγράμματα), LT και UK (ανάλογα με το ίδρυμα) 18. Οι εξωτερικοί ενδιαφερόμενοι φορείς έχουν επίσης περισσότερες πιθανότητες να συμμετάσχουν σε επίπεδο ανταλλαγής πληροφοριών και όχι ως ενεργοί εταίροι της εσωτερικής διασφάλισης της ποιότητας του ιδρύματος Loukkola, Tia; Zhang, Thérèse (2010): Examining Quality Culture: Part 1. EUA. Βρυξέλλες, σ EACEA, ο.π., σ. 68 IBAR (2012): Identifying Barriers in Promoting the ESG for Quality Assurance at Institutional Level. Work Package 8, σ. 4 Βλέπε ανωτέρω, σ. 38 Jungblut, Jens; Vukasovic, Martina (2013): QUEST FOR QUALITY FOR STUDENTS - Survey on Students perspectives. ESU, Βρυξέλλες, σ Bischof, Lukas; Gajowniczek, Joanna; Maikämper, Moritz (2013): Study to Prepare the Report on Progress in the Development of Quality Assurance Systems in the Various Member States and on Cooperation Activities at European Level, σ.7 Modernisation of Higher Education in Europe: access, retention and employability - Eurydice research, to be published first semester 2014 (Εκσυγχρονισμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη: πρόσβαση, διατήρηση και απασχολησιμότητα - έρευνα «Eurydice», θα δημοσιευτεί το πρώτο τρίμηνο του 2014). Οι BE-de και IS αναμειγνύουν τους εργοδότες στην εξωτερική διασφάλιση της ποιότητας χωρίς καμία τυπική απαίτηση. Πρωτογενή στοιχεία της έρευνας «Eurydice» για την έκθεση εφαρμογής της Μπολόνια EL 5 EL

6 Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της διασφάλισης της ποιότητας τονώνει τη βελτίωση της ποιότητας και συμβάλλει στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης και διαφάνειας, αλλά η τάση να δημοσιεύονται μόνο θετικές αξιολογήσεις (BE-nl, CY, CZ, ES, FR, HR, LT, MT, PL, UK) δεν βοηθάει. Μόνο σε 12 περιπτώσεις (BE-de, BE-fr, DK, EE, FI, HR, IE, IT, LU, LV, PT, SK) πάνω από το ένα τέταρτο των ιδρυμάτων δημοσιεύουν τις κρίσιμες εκθέσεις τους. 19 Η κατανόηση ή η πρόσβαση στις πληροφορίες είναι συχνά δύσκολη, περιορίζοντας την αξία τους. 20 Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα ευρωπαϊκά πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές (ΕΠΚΓ) που αναπτύχθηκαν το 2005 συνέβαλαν στη σύγκλιση της διασφάλισης της ποιότητας στις διάφορες χώρες και προσέφεραν ένα πλαίσιο για τη συνεργασία μεταξύ των εξωτερικών οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας. Ωστόσο, η τρέχουσα γενικού χαρακτήρα φύση τους σημαίνει ότι γίνονται αντιληπτά διαφορετικά και εφαρμόζονται άνισα. Σε επίπεδο ιδρυμάτων, η διείσδυση και ο αντίκτυπός τους παραμένουν περιορισμένα. Μόνο το 12% όσων απάντησαν σε μια έρευνα EURASHE έκρινε ότι τα ΕΠΚΓ χρησιμεύουν στους πανεπιστημιακούς μόνο το 10% τα έκρινε χρήσιμα για τους σπουδαστές, τους αποφοίτους ή τους εργοδότες 21. Πολλά ΙΤΕ θεωρούν ότι μολονότι υφίστανται τα γενικά πλαίσια, δεν υπάρχουν επαρκείς πρακτικές συμβουλές για το πώς να αναπτυχθεί ένα ισχυρό πνεύμα ποιότητας. 22 Η πλειονότητα των σπουδαστών τα αγνοούν (το 59,7% ανέφερε ότι δεν τα γνωρίζει καθόλου, το 23,9% ανέφερε ότι έχει πολύ περιορισμένη γνώση) 23. Τα ΕΠΚΓ αναθεωρούνται, όπως ζητήθηκε από την υπουργική διάσκεψη του Βουκουρεστίου το 2012, ώστε να βελτιωθεί η σαφήνεια, η εφαρμοσιμότητα, η χρησιμότητα και το πεδίο εφαρμογής τους. 24 Η αναθεώρηση αποτελεί ευκαιρία να ενισχυθεί η απόκριση των ιδρυμάτων σε προκλήσεις όπως η διεύρυνση της συμμετοχής, η μείωση του ποσοστού εγκατάλειψης, η βελτίωση της απασχολησιμότητας, κ.λπ., και να διασφαλιστεί ότι η διασφάλιση της ποιότητας ενθαρρύνει την ανάπτυξη ενός ισχυρού πνεύματος ποιότητας και την πραγματική δέσμευση της ακαδημαϊκής κοινότητας Με ποιον τρόπο η διασφάλιση της ποιότητας βοήθησε τα όργανα να διευρύνουν την πρόσβαση και να εξασφαλίσουν ότι οι σπουδαστές ολοκληρώνουν τις σπουδές τους; Για την επίτευξη των εθνικών στόχων και των στόχων στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για αύξηση του αριθμού των αποφοίτων και, επομένως, για να αμβλυνθεί το χάσμα δεξιοτήτων, η Ευρώπη πρέπει να προσελκύσει μια ευρύτερη ομάδα της κοινωνίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η διασφάλιση της ποιότητας πρέπει να υποστηρίξει τα ιδρύματα στην επανεξέταση και την ενίσχυση της ποιότητας και του αντίκτυπου των πολιτικών τους για την προσέλκυση σπουδαστών, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο αυτά επιδρούν στη διεύρυνση της πρόσβασης. Ωστόσο, οι αρχικές έρευνες δεν παρουσιάζουν επαρκή στοιχεία ότι οι φορείς της διασφάλισης της ποιότητας στηρίζουν τα ιδρύματα στη διεύρυνση της πρόσβασης μέσω πιο καινοτόμων προσεγγίσεων όσον αφορά την εισαγωγή με βάση, για παράδειγμα, την αναγνώριση της προηγούμενης μάθησης, επιτρέποντας στους EACEA, ο.π., σ. 69 Bischof et al., ο.π., σ. 39. Vercruysse, Proteasa, 2012 ENQA (2011): MAPPING THE IMPLEMENTATION AND APPLICATION OF THE ESG (MAP- ESG PROJECT). ENQA. Βρυξέλλες, σ IBAR (2012): Work Package 5, σ Jungblut, Vukasovic, ο.π., σ. 67 Υπουργική Διάσκεψη EHEA (2012): ανακοινωθέν Βουκουρεστίου, σ. 2. Την αναθεώρηση ανέλαβαν οργανώσεις ενδιαφερομένων μερών (ENQA ESU EUA EURASHE, Education international EQAR Business Europe) προς προσυπογραφή από τους υπουργούς το 2015 EL 6 EL

7 σπουδαστές να τεκμηριώσουν και να μεταφέρουν διδακτικές μονάδες από προγράμματα τα οποία έχουν εγκαταλείψει, ή με την ανάπτυξη διόδων πρόσβασης από την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και άλλους εκπαιδευτικούς υποτομείς. 25 Η ποιότητα των στρατηγικών των ITE για την πρόληψη της εγκατάλειψης του σχολείου 26 και την τόνωση της διατήρησης με δείκτες ή στόχους για τη μέτρηση της προόδου επηρεάζει τις πιθανότητες των σπουδαστών για επιτυχή ολοκλήρωση των σπουδών τους. Η συμμετοχή των σπουδαστών στον σχεδιασμό προγραμμάτων και στην ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα για τους σπουδαστές. Ωστόσο, αυτό ισχύει μόνο για το 50% των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, και μόνο το 40% χρησιμοποιεί έρευνες σπουδαστών με σκοπό την εκτίμηση του φόρτου εργασίας. 27 Τα συστήματα που κατηγοριοποιούν την πρόοδο των σπουδαστών όπως στις χώρες BE-nl, DK, DE, IE και UK μπορούν να εντοπίσουν στοιχεία επικινδυνότητας, στοχεύοντας στην παρέμβαση για να βελτιωθεί η επιτυχία στις σπουδές. Η παρακολούθηση των στόχων ολοκλήρωσης, όπως συμβαίνει στο ήμισυ των συστημάτων διασφάλισης της ποιότητας της ΕΕ (BE-de, BE-fr, BEnl, EE, EL, FI, IT, LT, HU, PT, SI, IS, LI, NO), ή η σύνδεση των ποσοστών ολοκλήρωσης με τη χρηματοδότηση, όπως συμβαίνει σε μερικές χώρες (AT, BE-nl, CZ, DK, DE, IT, NL, SE, UK-Sc) 28 ενθαρρύνει τα ΙΤΕ να παρακολουθούν και να βελτιώνουν τα ποσοστά επιτυχίας τους στην πρόληψη της εγκατάλειψης των σπουδών. Σήμερα μόνο το 40% των ΙΤΕ αξιολογεί τακτικά τις δικές τους υπηρεσίες υποστήριξης των σπουδαστών. 29 Μολονότι σχεδόν όλα προσφέρουν εκπαιδευτική υποστήριξη όπως επόπτες, παιδαγωγικούς συμβούλους, καθοδήγηση και παροχή συμβουλών, μόνο λίγο περισσότερα από τα μισά αξιολογούν το πόσο καλά αποδίδει αυτή η υποστήριξη. Παρόμοια κατάσταση παρατηρείται για την υποστήριξη σε θέματα βιβλιοθήκης, πληροφορικής ή εργαστηρίων Με ποιον τρόπο η διασφάλιση της ποιότητας υποστήριξε τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης όσον αφορά την παροχή στους σπουδαστές κατάλληλων δεξιοτήτων υψηλής ποιότητας; Η στροφή προς ένα σύστημα μάθησης με επίκεντρο τον σπουδαστή αποτελεί μία από τις δυσκολότερες πρόσφατες μεταρρυθμίσεις. Ενώ τα περισσότερα ΙΤΕ καθορίζουν τα προγράμματα σπουδών σε συνάρτηση με τα επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα για τους σπουδαστές, πρόκληση παραμένει η ενσωμάτωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων στη διδασκαλία, τη μάθηση και την αξιολόγηση. Η διασφάλιση της ποιότητας μπορεί να ενθαρρύνει τα ΙΤΕ να υποστηρίξουν τους πανεπιστημιακούς στο έργο αυτό (π.χ. υποχρεωτική κατάρτιση των πανεπιστημιακών στη χρήση των μαθησιακών αποτελεσμάτων που παρέχεται στις χώρες AT, BE-fr, CZ, IE, LV, RO, UK) 30. Η εφαρμογή της διασφάλισης της ποιότητας για τον σχεδιασμό προγραμμάτων μπορεί να βοηθήσει τους πανεπιστημιακούς να σχεδιάσουν και να αξιολογήσουν προγράμματα σπουδών γύρω από σαφή και συναφή αποτελέσματα και να απονείμουν διδακτικές μονάδες με συνεπή τρόπο. Ωστόσο, κατά κανόνα αυτό δεν συμβαίνει στην εξωτερική διαπίστευση προγραμμάτων. 31 Διασφαλίζοντας την ορθή 25 Eurydice, ο.π. 26 Το 68,4% των προπτυχιακών σπουδαστών που ολοκληρώνουν το πτυχίο τους αποτελεί τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ για το Loukkala, Zhang, ο.π., σ. 11, EACEA, ο.π., σ Sursock, Andrée; Smidt, Hanne (2010): Trends 2010: A decade of change in European Higher Education. EUA. Βρυξέλλες, σ files/publications/trends_2010.pdf 30 EACEA, ο.π., p Βλέπε ανωτέρω, σ. 51 EL 7 EL

8 εφαρμογή άλλων εργαλείων διαφάνειας βάσει των μαθησιακών αποτελεσμάτων πλαίσια προσόντων, το Ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς διδακτικών μονάδων (ECTS), το συμπλήρωμα διπλώματος η διασφάλισης της ποιότητας μπορεί να χρησιμοποιήσει τα μαθησιακά αποτελέσματα ως βασικά δομικά στοιχεία για την παροχή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υποστηρίζοντας, επίσης, κατ αυτόν τον τρόπο την καλύτερη αναγνώριση των ακαδημαϊκών προσόντων από άλλες χώρες 32. Τα περισσότερα ΙΤΕ χρησιμοποιούν τη διασφάλιση της ποιότητας για να αξιολογήσουν και να αναπτύξουν δεξιότητες και προσόντα διδασκαλίας, αλλά η ερευνητική δραστηριότητα τείνει ακόμη να υπερισχύει της διδασκαλίας σε ό,τι αφορά την ακαδημαϊκή προώθηση και μόνο το ένα τέταρτο των ΙΤΕ παρέχουν υποχρεωτική κατάρτιση για τους εκπαιδευτικούς τους. 33 Η διασφάλιση της ποιότητας μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών και στρατηγικών ιδρυμάτων που προωθούν την κατάρτιση του προσωπικού, να αναγνωρίσει τα προσόντα διδασκαλίας στην επαγγελματική σταδιοδρομία, να προωθήσει τα βραβεία ή τις υποτροφίες διδασκαλίας, να χρησιμοποιήσει την ανάδραση των σπουδαστών και να ενθαρρύνει τη διεθνή εμπειρία 34. Νέοι τρόποι διδασκαλίας, όπως η μικτή μάθηση ή τα μαζικά ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα (MOOC), έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τον τρόπο παροχής της εκπαίδευσης. Τα πλαίσια και τα ιδρύματα διασφάλισης της ποιότητας χρειάζονται ευελιξία για να στηρίξουν τα ιδρύματα στην υιοθέτηση διαφορετικών τρόπων καινοτόμου παροχής μαθημάτων, την προσαρμογή των εννοιών της ποιότητας και την ανάπτυξη νέων δεικτών για τη διευκόλυνση των εν λόγω αλλαγών. Η αξιολόγηση των ιδρυμάτων πρέπει να υποστηρίζει τα ιδρύματα να προγραμματίζουν και να διαθέτουν πόρους για την ανάπτυξη των νέων τους μέσων, να ενισχύουν την ελκυστικότητά τους, να αναπτύσσουν εξειδικευμένες υπηρεσίες, ή να προσεγγίζουν μαθητευόμενους εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος. Ορισμένες χώρες ES, IT, NO ερευνούν επί του παρόντος τη δυνατότητα των οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας να αξιολογήσουν τα MOOC. Πολλά ιδρύματα δυσκολεύονται να αναμείξουν συστηματικά τους εργοδότες στον σχεδιασμό και την παροχή προγραμμάτων σπουδών, π.χ. για την εξασφάλιση του ότι οι πρακτικές ασκήσεις οδηγούν σε σαφή μαθησιακά αποτελέσματα. Η διασφάλιση της ποιότητας μπορεί να υποστηρίξει τα ιδρύματα να αναμειγνύουν τους εργοδότες στον σχεδιασμό μάθησης στον χώρο της εργασίας με βάση τα κατάλληλα μαθησιακά αποτελέσματα και μεθόδους αξιολόγησης. Σε ορισμένες χώρες (BE-fr, BG, DK, EE, AT, NO, CH) τα ΙΤΕ πρέπει να αποδείξουν ότι αναμειγνύουν τους εργοδότες στην ανάπτυξη προγραμμάτων. 35 Μια συστηματικότερη συνεργασία με την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, τόσο από τα ΙΤΕ όσο και από τους εξωτερικούς οργανισμούς διασφάλισης της ποιότητας, μπορεί να στηρίξει τον στόχο αυτό και να βοηθήσει στην ανάπτυξη πιο ευέλικτων μαθησιακών διαδρομών. Για να συμβάλει ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι απόφοιτοι έχουν τις σωστές δεξιότητες για την αγορά εργασίας και να μειωθεί η αναντιστοιχία δεξιοτήτων, η διασφάλιση της ποιότητας μπορεί να χρησιμοποιείται για να καταδείξει ότι τα προγράμματα σπουδών ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Στις χώρες BG, CZ, IT, AT και SI, μπορεί να απαιτείται από τα ΙΤΕ να αποδείξουν ότι τα προγράμματά τους ανταποκρίνονται σε μια υφιστάμενη ζήτηση. 36 Η διασφάλιση της ποιότητας μπορεί επίσης να υποστηρίξει τα ΙΤΕ να τροφοδοτούν Βλ. ανακοινωθέν του Βουκουρεστίου, σ. 4 Loukkala, Zhang, ο.π., σ. 11, 34 Report of the High Level Group on Modernisation of Higher Education, Eurydice μη δημοσιευμένο Αυτόθι. EL 8 EL

9 με πληροφορίες σχετικά με τις διαδρομές σταδιοδρομίας των πτυχιούχων τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων για παράδειγμα, συνδέοντας την παρακολούθηση της σταδιοδρομίας των πτυχιούχων με τη χρηματοδότηση (CZ, IT, SL, UK) ή με την (επανα)- διαπίστευση (AT, BE-nl, BG, DE, DK, NL) 37. Σε πολλές χώρες (π.χ. BG, DK, EE, IE, EL, FR, IT, LV, LT, HU), τα ΙΤΕ υποβάλλουν τακτικά στοιχεία ή καταδεικνύουν ότι παρακολουθούν την απασχόληση των πτυχιοὐχων. 38 Παρά τις εν λόγω διαπιστώσεις, συνολικά, λίγα ΙΤΕ επί του παρόντος παρακολουθούν ή χαρτογραφούν τους αποφοίτους τους ώστε να βελτιώσουν τα εκπαιδευτικά προγράμματα και την απασχολησιμότητα των αποφοίτων. 39 Τα ΙΤΕ που υλοποιούν τα παραπάνω αποκομίζουν πολλαπλά οφέλη ανάπτυξη μιας συστηματικότερης προσέγγισης της διασφάλισης της ποιότητας, βελτίωση της υπευθυνότητας, ενεργή συμβολή στην υλοποίηση μιας Ευρώπης της γνώσης και βελτίωση των δεσμών με τους ενδιαφερόμενους φορείς Υποστήριξε η διασφάλιση της ποιότητας την κινητικότητα των σπουδών και τη διεθνοποίηση; Η αυξανόμενη διεθνής συνεργασία στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει δημιουργήσει πίεση από ομοτίμους στα ιδρύματα να αναπτύξουν ισχυρή διασφάλιση της ποιότητας και τα ΙΤΕ που προτίθενται να αναπτύξουν το διεθνές τους προφίλ επιθυμούν να είναι σε θέση να καταδεικνύουν τις ποιοτικές προδιαγραφές τους που αποτελούν προϋπόθεση για την εμπιστοσύνη που διέπει τις διεθνείς εταιρικές σχέσεις. 41 Οι σπουδαστές εκτιμούν τα γνωστά πρότυπα ποιότητας κατά την επιλογή σπουδών, εξασφαλίζοντας την αποφυγή κακής ποιότητας φορέων και ιδρυμάτων που προσφέρουν ή διαπιστεύουν πλαστά ή κακής ποιότητας πτυχία χωρίς άδεια. Μια δέσμευση για τη διασφάλιση της ποιότητας μπορεί, επίσης, να βοηθήσει στην αντιστάθμιση των ανησυχιών (που εκφράστηκαν, μεταξύ άλλων, μέσω της έρευνας PIAAC) σχετικά με την ποιότητα των πτυχίων της αλλοδαπής, και οι οποίες μπορεί να παρεμποδίσουν την αναγνώριση και την κινητικότητα των σπουδαστών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση για την Διασφάλιση της Ποιότητας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΕΔΠΤ) και το Ευρωπαϊκό Μητρώο Οργανισμών Διασφάλισης της Ποιότητας (ΕΜΟΔΠ) ενισχύουν τη συνεργασία όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μέσω της υπαγωγής στην ΕΔΠΤ, αναγνωρίζεται ότι τα δύο τρίτα περίπου των εξωτερικών οργανισμών (QAA) στον EHEA (αύξηση από το 2009 που ήταν περίπου οι μισοί) 42 λειτουργούν σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές. Ωστόσο, 10 χώρες της ΕΕ (CY, EL, IT, LV, LU, MT, PT, SE, SI, SK) δεν είναι πλήρη μέλη της ΕΔΠΤ. 43 Το Ευρωπαϊκό Μητρώο Οργανισμών Διασφάλισης της Ποιότητας έχει επίσης διερυνθεί (από 19 κυβερνήσεις-μέλη κατά την ίδρυσή του το 2008 σε 32 το ). Το μητρώο υποστηρίζει μια πανευρωπαϊκή προσέγγιση όσον αφορά την εξωτερική διασφάλιση ποιότητας, όπου τα ιδρύματα μπορούν να επιλέξουν να αξιολογηθούν από οποιονδήποτε εξωτερικό οργανισμό διασφάλισης της ποιότητας εκτός της χώρας τους, τονώνοντας μια ευρωπαϊκή διάσταση που Gaebel, Michael et al (2012): Tracking Learners and Graduates Progression Paths (TRACKIT). EUA. Βρυξέλλες, σ Eurydice μη δημοσιευμένο Gaebel et al., op.cit, p 26 Βλέπε ανωτέρω, σ. 44 Sursock, Smidt, ο.π., σ. 21 Bischof, ο.π., σ 50 τελευταία πρόσβαση στις 04/11/2013 (αυτό περιλαμβάνει, εντούτοις, τις μικρές χώρες που μπορεί να μην έχουν εθνικό οργανισμό διασφάλισης της ποιότητας) Κυβερνήσεις-μέλη της ΕΕ: AT, BE-nl, BG, HR, CY, CZ, DK, EE, ES, FR, DE, IE, PT, LV, LU, MT, NL, PL, PT, RO, SI - EL 9 EL

10 προωθεί την ποιότητα για τη διασφάλιση της ποιότητας. Μέχρι στιγμής, 39 οργανισμοί EHEA (84% όλων των επιλέξιμων εξωτερικών οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας - εκείνων που έχουν αναθεωρηθεί σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και κατευθυντήριες γραμμές) έχουν υποβάλει αιτήσεις ένταξης στο ΕΜΟΔΠ, από τις οποίες έχουν εγκριθεί οι Οι βασικοί χρήστες του μητρώου είναι πλέον πιο σίγουροι ότι το ΕΜΟΔΠ βοηθά τα εθνικά συστήματα διασφάλισης της ποιότητας να γίνονται προσβάσιμα για τους οργανισμούς από το εξωτερικό (60% των εθνικών ενώσεων σπουδαστών το 2012, σε σύγκριση με 41% το 2009) 46. Ωστόσο, τα εθνικά υπουργεία προτιμούν να συνεργάζονται με τους εγχώριους και όχι τους εξωτερικούς οργανισμούς. Μέχρι στιγμής, μόνο τα δύο πέμπτα των εξωτερικών οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας που έχουν καταχωριστεί στο ΕΜΟΔΠ πράγματι λειτουργούν διασυνοριακά και για αυτούς οι εθνικές διαφορές στη διασφάλιση της ποιότητας και η έλλειψη κοινής ευρωπαϊκής διάστασης διασφάλισης της ποιότητας αποτελούν προκλήσεις. Έξι χώρες της ΕΕ (AT, BE-nl, BG, LT, PL, RO) επιτρέπουν στα ΙΤΕ τους να συνεργάζονται με καταχωρισμένους ξένους οργανισμούς τακτικής αξιολόγησης, λογιστικού ελέγχου ή πιστοποίησης. Δύο ακόμα χώρες (DE, DK) αναγνωρίζουν αποφάσεις διασφάλισης της ποιότητας όλων των οργανισμών που έχουν καταχωριστεί στο ΕΜΟΔΠ για τα κοινά προγράμματα 47. Η εξωτερική διασφάλιση της ποιότητας και η διαπίστευση των κοινών προγραμμάτων αποτελεί πρόκληση, δεδομένου ότι κανονικά περιλαμβάνει διάφορες εθνικές διαδικασίες πιστοποίησης. Οι κυβερνήσεις έχουν προβεί στην εξέταση των εθνικών νομοθεσιών και πρακτικών σχετικά με τα κοινά προγράμματα και τίτλους ως τρόπο για την άρση των εμποδίων στη συνεργασία και την κινητικότητα. Μια τρέχουσα πρωτοβουλία στο πλαίσιο της διαδικασίας της Μπολόνια για την ανάπτυξη μια ευρωπαϊκής προσέγγισης για την διαπίστευση των κοινών πτυχίων μπορεί να βοηθήσει στην ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας και τη διευκόλυνση της ανάπτυξης κοινών τίτλων σπουδών. Εν τω μεταξύ, τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Κοινοπραξίας για τη Διαπίστευση (ΕΚΔ) 48 αποτελούν βήμα προς την κατεύθυνση της απλούστευσης και την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Δημοσιονομικοί περιορισμοί είχαν ως αποτέλεσμα πολλοί εξωτερικοί οργανισμοί διασφάλισης της ποιότητας να επικεντρωθούν σε βασικές δραστηριότητες στο πλαίσιο των εθνικών τους συστημάτων. 49 Καθώς όμως η τριτοβάθμια εκπαίδευση γίνεται πιο συνδεδεμένη σε παγκόσμιο επίπεδο, η διασφάλιση της ποιότητας πρέπει να αναπτυχθεί για να δημιουργηθεί η αναγκαία εμπιστοσύνη που απαιτείται για τη συνεργασία των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε διεθνές επίπεδο. Μία θετική εξέλιξη από το 2009 είναι η τάση να περιλαμβάνονται διεθνείς εμπειρογνώμονες στις επιστημονικές ομάδες διασφάλισης της ποιότητας. Η ΕΔΠΤ και το ΕΜΟΔΠ μπορούν να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης, μεταξύ άλλων αναμειγνύοντας υπουργεία και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, με τη συλλογή στοιχείων για τις δραστηριότητες των εξωτερικών οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας εκτός συνόρων και την προώθηση κοινών προτύπων και προσεγγίσεων (περιλαμβάνοντας τη συλλογή στοιχείων σε εθνικό επίπεδο, συγκρίσιμα πρότυπα, στρατηγικά έγγραφα και εκθέσεις) Bischof, ο.π., σ 56 Tück, Colin (2013): Ετήσια έκθεση του ΕΜΟΔΠ για το 2012, σσ Αυτόθι. Βλ. επίσης MULTRA στη διεύθυνση: Bischof, ό.π., σ. 52 Η ΕΔΠΤ και το ΕΜΟΔΠ ηγήθηκαν σχεδίων για τα οποία θα υποβληθεί έκθεση το EL 10 EL

11 Η διασυνοριακή συνεργασία στη διασφάλιση της ποιότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διασυνοριακή τριτοβάθμια εκπαίδευση (δικαιοχρησία και παραρτήματα πανεπιστημίων). Μολονότι επηρεάζει μόνο μικρό αριθμό σπουδαστών στην Ευρώπη, αυξάνονται οι δε ρυθμίσεις διασφάλισης της ποιότητας ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των χωρών και των παρόχων. Με την παρακολούθηση της ποιότητας των εξαγωγών των ιδρυμάτων τους στο πλαίσιο της διασυνοριακής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι εξωτερικοί οργανισμοί διασφάλισης της ποιότητας μπορούν να συμβάλλουν στην εξασφάλιση υψηλής ποιότητας της εκπαίδευσης και να διασφαλίζουν την καλή φήμη των συστημάτων τους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την ευρύτερη ικανότητά τους να προσελκύουν εισερχόμενους σπουδαστές. Η αυξημένη εστίαση από τους εξωτερικούς οργανισμούς διασφάλισης της ποιότητας στην ποιότητα της διασυνοριακής συνεργασίας, με τους οργανισμούς να ενισχύουν τις δικές τους διεθνείς διασυνδέσεις, θα αυξήσει την αξιοπιστία, τη διαφάνεια και τη συνοχή των αξιολογήσεών τους. Για να διευκολυνθεί η διαδικασία, οι εξωτερικοί οργανισμοί διασφάλισης της ποιότητας της χώρας υποδοχής θα μπορούσαν να ενημερώνονται για την ποιότητα των αξιολογήσεων των ιδρυμάτων διασυνοριακής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που είναι εγκατεστημένα στη χώρα τους, ή να διενεργούν κοινές αξιολογήσεις. Οι διμερείς συμφωνίες που αναθέτουν στον οργανισμό διασφάλισης της ποιότητας στη χώρα υποδοχής την εντολή να ενεργεί εξ ονόματος του αποστέλλοντος οργανισμού διασφάλισης της ποιότητας ή που επιτρέπουν σε οργανισμό καταχωρισμένο στο ΕΜΟΔΠ να αξιολογήσει το ίδρυμα διασυνοριακής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, θα συμβάλουν στην κάλυψη των ζητημάτων ποιότητας και έχουν το πρόσθετο πλεονέκτημα να ενθαρρύνουν τη διασυνοριακή συνεργασία και την αμοιβαία μάθηση. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η έκθεση αυτή καταδεικνύει κάποια πρόοδο από το 2009, αλλά αποκαλύπτει, επίσης, κενά όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η διασφάλιση της ποιότητας στηρίζει τις μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως είναι η διεύρυνση της πρόσβασης, η βελτίωση της απασχολησιμότητας και η διεθνοποίηση, ή η βελτίωση της διδακτορικής κατάρτισης και των στρατηγικών για τους ανθρώπινους πόρους. Για να καλυφθούν τα κενά αυτά η διασφάλιση της ποιότητας πρέπει να υποστηρίξει τη δημιουργία ενός εσωτερικού πνεύματος ποιότητας αντί μιας διαδικασίας στείρων επιλογών. Πρέπει να συνεργαστεί με όλους τους τομείς των δραστηριοτήτων των ιδρυμάτων, να συμβαδίζει με τις αλλαγές στον σχεδιασμό και την οργάνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να συμπεριλάβει ολόκληρο το ίδρυμα στη δημιουργία ενός πνεύματος ποιότητας, το οποίο θα αποτελεί τη βάση της διδασκαλίας και της μάθησης. Επιπλέον, οι πολίτες μετακινούνται ολοένα και περισσότερο μεταξύ των συστημάτων τόσο στη διαδρομή της παραδοσιακής αρχικής εκπαίδευσης όσο και για να αναβαθμίσουν και να διευρύνουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Όλο και περισσότερες ευκαιρίες μάθησης δεν εμπίπτουν πλέον στη συμβατική κατηγοριοποίηση. Στους σπουδαστές προσφέρεται όλο και περισσότερο και πολύ σωστά η ευκαιρία να χτίσουν οι ίδιοι τη μαθησιακή τους πορεία, επιλέγοντας ευκαιρίες από διάφορα υποσυστήματα και μέσα μετάδοσης, μεταξύ άλλων μέσω μαθησιακών πόρων που παρέχονται μέσω ΤΠΕ, στην ποιότητα των οποίων πρέπει να μπορούν να έχουν εμπιστοσύνη. Η εμφάνιση πλαισίων πιστοποίησης της ποιότητας των προσόντων για τη διά βίου μάθηση, τα οποία προωθεί δυναμικά το ευρωπαϊκό πλαίσιο προσόντων, εγείρει προβληματισμούς σχετικά με την υιοθέτηση μιας τομεακής προσέγγισης της διασφάλισης ποιότητας, καθώς και EL 11 EL

12 σχετικά με το εάν είναι δυνατόν να εντοπιστούν ορισμένες βασικές αρχές και κατευθυντήριες γραμμές που να ισχύουν σε όλους τους τομείς και για όλα τα προσόντα. Για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων, θα ήταν πολύ χρήσιμο η διασφάλιση της ποιότητας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση να αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης σε σφαιρικό πλαίσιο με το σύνολο των εργαλείων για τη διαφάνεια και τη διασφάλιση της ποιότητας. Η Επιτροπή διερευνά την πιθανότητα για στενότερο συντονισμό όλων των ευρωπαϊκών εργαλείων για τη διαφάνεια και τη διασφάλιση της ποιότητας ως μέσο για την επίτευξη ενός πλήρους ευρωπαϊκού τομέα δεξιοτήτων και προσόντων. Το πεδίο εφαρμογής της διασφάλισης της ποιότητας θα πρέπει να διευρυνθεί ώστε να καλύπτει ένα ευρύτερο φάσμα θεμάτων σχετικά με την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με βάση τα ανωτέρω, η Επιτροπή προτίθεται να αναλάβει τις ακόλουθες δράσεις για μια καλύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία με σκοπό τη διασφάλιση της ποιότητας για τη διά βίου μάθηση: Διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη σχετικά με τα πορίσματα της παρούσας έκθεσης και σχετικά με την ανάγκη και τη σκοπιμότητα της βελτίωσης της συνοχής μεταξύ της διασφάλισης της ποιότητας σε διάφορους υποτομείς της εκπαίδευσης, στο πλαίσιο της προσεχούς δημόσιας διαβούλευσης για έναν ευρωπαϊκό τομέα δεξιοτήτων και προσόντων, αναζητώντας περαιτέρω συνέργειες και τη σύγκλιση των εργαλείων διαφάνειας και αναγνώρισης της ΕΕ. 51 Έμφαση στην ανάγκη για ενδελεχή αναθεώρηση των ευρωπαϊκών προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών, η οποία να δίνει περισσότερη έμφαση στη βελτίωση των προτύπων ποιότητας παρά στις διαδικαστικές προσεγγίσεις, να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής τους ώστε να περιλαμβάνονται τα θέματα που θίγονται στην παρούσα έκθεση, και να προβλέπει τη συνεργασία για τη διασφάλιση της ποιότητας και με άλλους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Συνεχής βελτίωση της διάρθρωσης των ευρωπαϊκών εργαλείων διαφάνειας που υποστηρίζουν τη διασφάλιση της ποιότητας, την αναγνώριση και την κινητικότητα, μεταξύ άλλων στην έκθεση παρακολούθησης για τις αξιολογήσεις του ευρωπαϊκού πλαισίου προσόντων (EQF), του ευρωπαϊκού πλαισίου αναφοράς για τη διασφάλιση της ποιότητας στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (EQAVET) και του Europass που πραγματοποιήθηκαν το 2013 μέσω της υποστήριξης στο δίκτυο ENIC-NARIC, στα εθνικά σημεία συντονισμού του EQF και των κέντρων Europass καθώς και στην αναθεώρηση των οδηγιών χρήσης του ECTS. Συνεργασία με τα κράτη μέλη ώστε να ενθαρρυνθούν 52 περισσότεροι οργανισμοί διασφάλισης της ποιότητας να υποβάλλουν αίτηση για καταχώριση στο ΕΜΟΔΠ, και να επιτραπεί σε αλλοδαπούς οργανισμούς που έχουν καταχωριστεί στο ΕΜΟΔΠ να δραστηριοποιηθούν στα συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των κρατών μελών. Συνεχής προώθηση της συνεργασίας για τη διασφάλιση της ποιότητας σε διεθνές επίπεδο, μέσω διαλόγου πολιτικής με βασικούς διεθνείς εταίρους και ως βάση για τις εταιρικές σχέσεις με ΙΤΕ ανά τον κόσμο. Μέσω του Erasmus+, η ΕΕ θα παρέχει: COM(2012) 669 τελικό Το στρατηγικό σχέδιο (Tück, ο.π., σ ) συνιστά, μεταξύ άλλων, να γίνει αυτό μέσω της αναθεώρησης των ευρωπαϊκών προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών. EL 12 EL

13 Στήριξη της διασυνοριακής συνεργασίας στη διασφάλιση της ποιότητας μέσω: στρατηγικών εταιρικών σχέσεων και συμμαχιών γνώσης που επιτρέπουν στα ΙΤΕ να μάθουν το ένα από το άλλο για την ανάπτυξη ενός πνεύματος ποιότητας και για την υποστήριξη της συμμετοχής των εργοδοτών και νέων ενδιαφερομένων όπως ερευνητών, εργαζομένων, κλπ. παροχής υποστήριξης σε εξωτερικούς οργανισμούς διασφάλισης της ποιότητας και στα ΙΤΕ για να συνεργαστούν για να διαμορφώσουν εσωτερικές διαδικασίες διασφάλισης της ποιότητας, ώστε να αντιμετωπιστούν βασικές προκλήσεις και να εξασφαλιστεί καλύτερος αντίκτυπος των αναθεωρημένων ευρωπαϊκών προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών σε επίπεδο ιδρύματος ενίσχυσης του διατομεακού διαλόγου με την ΕΕΚ για το θέμα της διασφάλισης της ποιότητας ανταλλαγής ορθών πρακτικών για την προώθηση πιο απλών διαδικασιών για τη διαπίστευση των κοινών προγραμμάτων, μέσω πρωτοβουλιών που υποστηρίζονται από την Ευρώπη. Υποστήριξη για τις μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων: μιας πρωτοβουλίας για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης ενός πνεύματος ποιότητας, μέσω της αλληλοδιδαχής και αναθεώρησης και των μελετών ή εργαλείων, εγχειριδίων ομολόγων κ.λπ. καινοτόμων σχεδίων ενίσχυσης της ικανότητας διασφάλισης της ποιότητας για τη στήριξη βιώσιμων μεταρρυθμίσεων. Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για την έμφαση που δίδεται από ορισμένες χώρες σχετικά με την ποιότητα των συστημάτων τους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα σχέδια συμφωνιών εταιρικής σχέσης που υποβάλλονται για τη δημιουργία ενός πλαισίου δαπανών για την περίοδο στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων. Είναι ζωτικής σημασίας οι δεσμεύσεις αυτές να υποστηριχτούν από εστιασμένες πρωτοβουλίες στα επιχειρησιακά προγράμματα που θα υλοποιήσουν τις συμφωνίες και η ενίσχυση των ρυθμίσεων διασφάλισης της ποιότητας θα πρέπει να αποτελεί σαφή στόχο τέτοιων πρωτοβουλιών. EL 13 EL