Αντώνιος ο Νέος (Ιωάννης Έχιμος)

Transcript

1 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2002, Περίληψη : Γεννήθηκε το 785 στην κώμη Φωσσάτο της Παλαιστίνης (κοντά στην Ιερουσαλήμ) και βαφτίστηκε με το όνομα Ιωάννης/ Έχιμος. Διετέλεσε διοικητής της Αττάλειας και εκ προσώπου του θέματος Κιββυραιωτών, συνέβαλε σημαντικά στην καταστολή του κινήματος του Θωμά του Σλάβου και υπερασπίστηκε την Αττάλεια από επιδρομές του αραβικού στόλου. Από το 825 μοναχός και αναχωρητής με το όνομα Αντώνιος, έγινε γνωστός για τον ιδιαίτερα ασκητικό του βίο. Πέθανε στις 11 Νοεμβρίου του 865. Μετά θάνατον ανακηρύχθηκε όσιος. Η μνήμη του εορτάζεται στην 1 Δεκεμβρίου. Άλλα Ονόματα Hekim Τόπος και Χρόνος Γέννησης 785 κώμη Φωσσάτο της Παλαιστίνης, κοντά στην Ιερουσαλήμ Τόπος και Χρόνος Θανάτου 11 Νοεμβρίου 865 μονή διακόνου Λέοντος στην Κωνσταντινούπολη Κύρια Ιδιότητα στρατηγός Κιβυρραιωτών, άγιος 1. Βιογραφικά στοιχεία Ο Αντώνιος, κατά κόσμο Ιωάννης Έχιμος, καταγόταν από οικογένεια που δεν ήταν ιδιαίτερα ευκατάστατη. Οι γονείς του ονομάζονταν Φωτεινός και Ειρήνη. Είχε μία αδελφή, τη Θεοδούλη, και έναν αδελφό, του οποίου το όνομα δεν είναι γνωστό. Περί το 800 η μητέρα του πέθανε και ο πατέρας του ξαναπαντρεύτηκε. Ο Ιωάννης Έχιμος κληρονόμησε την περιουσία της μητέρας του και αναχώρησε, με τα αδέλφια του και άλλους χριστιανούς από την Παλαιστίνη για να εγκατασταθεί στην Αττάλεια της Μικράς Ασίας. Εκεί κατατάχθηκε στο ναυτικό και σε σύντομο χρονικό διάστημα χάρη στις ικανότητες του αναδείχθηκε στην στρατιωτική υπηρεσία. Περί το 820/21, με τη μεσολάβηση του διοικητή του θέματος Κιββυραιωτών, ο Ιωάννης Έχιμος διορίστηκεαπό τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Β τον Τραυλόεκ προσώπου του θέματος. Στο διάστημα 821-3, ως διοικητής της Αττάλειας και του στόλου με έδρα τη μικρή πόλη Σύλ(λ)αιον της Παμφυλίας, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην καταστολή του κινήματος του Θωμά του Σλάβου. Περί το 821/22, σχημάτισε στρατό και καταδίωξε τους οπαδούς του Θωμά, κατάσχοντας τις περιουσίες τους στην Αττάλεια, γεγονός που τον κατέστησε μη δημοφιλή στην περιοχή. Το 823 αντιμετώπισε επιτυχώς επιδρομή Αράβων πειρατών στην Αττάλεια και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη προσκεκλημένος του αυτοκράτορα, όπου διέμεινε δέκα μήνες. Το 825 εγκατέλειψε τη στρατιωτική σταδιοδρομία για να ακολουθήσει μοναχικό βίο. Εκάρη μοναχός με το όνομα Αντώνιος από τον στυλίτη Ευστράτιο, και αναχώρησε για τον Όλυμπο της Βιθυνίας, όπου εγκαταστάθηκε στη μονή των Ευνούχων. Το 829/30, ο Αντώνιος κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον νέο αυτοκράτορα Θεόφιλο να λογοδοτήσει για τις καταδιώξεις των οπαδών του Θωμά και τις κατασχέσεις των περιουσιών τους που είχε διαπράξει ως εκ προσώπου. Μετά τη δίκη φυλακίστηκε και υποβλήθηκε σε βασανιστήρια. Σύντομα όμως αθωώθηκε και επέστρεψε στη μονή των Ευνούχων. Στη συνέχεια ο Αντώνιος εγκαταστάθηκε στην Κρίλη, κοντά στο ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Αργότερα έγινε δεκτός στη μονή της Κίου της Βιθυνίας. Ο ηγούμενος της μονής Μαυρίκιος τον έστειλε να διακονεί στο μετόχι των Αγίων Πάντων στην Κωνσταντινούπολη, όπου ασκήτευε για πολλά χρόνια. Εκεί ο Αντώνιος γνωρίσθηκε με τον πατρίκιο Πετρωνά, αδελφό της αυτοκράτειρας Θεοδώρας, και συνδέθηκε φιλικά μαζί. Το 863 επισκέφθηκε τον Πετρωνά στην Έφεσο, όπου βρισκόταν ως στρατηγός του θέματος των Θρακησίων. Τέλος, ο Αντώνιος αποσύρθηκε στη μονή του διακόνου Λέοντος στην Κωνσταντινούπολη και πέθανε στις 11 Νοεμβρίου του Δημιουργήθηκε στις 30/1/2017 Σελίδα 1/5

2 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2002, 2. Αγιοποίηση Για τον ασκητικό του βίο και για τον ιδιαίτερα σεμνό τρόπο ζωής ο Αντώνιος μετά θάνατον ανακηρύχθηκε όσιος με την προσωνυμία ο Νέος. Η μνήμη του οσίου Αντωνίου του Νέου τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία την 1η Δεκεμβρίου Βίος Λίγο μετά το θάνατο του Αντωνίου ανώνυμος βιογράφος συνέταξε τον Βίο του. 3 Το κείμενο σώζεται σε ένα χειρόγραφο στη Βιέννη (hist.graec. 28). Το ύφος του Βίου είναι στεγνό και λακωνικό. Ο Βίος περιγράφει τον όσιο Αντώνιο ως εικονολάτρη και δίνει πληροφορίες για τις εκκλησιαστικές υποθέσεις της εποχής της εικονομαχίας. Αποτελεί επίσης πολύτιμη πηγή για τις σχέσεις του Βυζαντίου με τους Άραβες ενώ αναφέρεται ιδιαίτερα στις ναυτικές συγκρούσεις.. Μεγάλης σημασίας είναι οι λεπτομέρειες που αναφέρονται σχετικά με το σύστημα διοίκησης, το δίκαιο και τα αξιώματα, και ιδίως για το αξίωμα του εκ προσώπου. Ωστόσο το χειρόγραφο μας παραδίδεται ελλιπές, χωρίς τις σελίδες που αναφέρονται στα τελευταία σαράντα χρόνια της ζωής του οσίου Αντωνίου Συναξάρια Πληροφορίες σχετικά με την ασκητική ζωή του οσίου Αντωνίου του Νέου αναφέρει ένας μικρός αριθμός από συναξάρια και λειτουργικά βιβλία του 11ου-13ου αι. Οι συναξαριστές ως επί το πλείστον περιγράφουν τη ζωή του οσίου στη μονή της Κίου στη Βιθυνία ενώ τονίζουν τον λιτό τρόπο ζωής του και την αφοσίωσή του στα πλέον δύσκολα διακονήματα. Τέλος, ορισμένοι του αποδίδουν διορατικές ικανότητες. 1. Ο H. Delehaye (Delehaye, Η., BHG (Bruxelles 1909) Ν ο 142 και 143, σελ. 21) και ο P. Grumel (Grumel, P., Lexicon für Theologie und Kirche 1 (Freiburg 1930), στήλ. 516, σελ. 669), βασιζόμενοι στη διαφορά ημερομηνιών θανάτου και μνήμης του οσίου Αντωνίου, υποστηρίζουν ότι πρόκειται περί δύο διαφορετικών προσώπων. Ο Fr. Halkin υποστήριξε αδιαμφισβήτητα τη θέση ότι πρόκειται περί ενός και μόνο προσώπου, επισημαίνοντας ότι δεν μπορεί να ερμηνευτεί ικανοποιητικά το θέμα της διαφοράς των ημερομηνιών. Βλ. Halkin, Fr., Saint Antoine le Jeune et Pétronas le vainqueur des Arabes en 863, Analecta Bollandiana 62 (1944) σελ Η έρευνα έχει εντοπίσει μόνο μία πηγή, στην οποία ως μέρα μνήμης του οσίου αναφέρεται η 11η Νοεμβρίου. Βλ. Martinov, J., L annus ecclesiasticus graeco-slavicus 1 (Bruxelles 1836), σελ Η αναφορά αυτή όμως δεν θεωρείται έγκαιρη (Halkin, Fr., Saint Antoine le Jeune et Pétronas le vainqueur des Arabes en 863, Analecta Bollandiana 62 (1944) σελ ). 3. Από λεπτομερείς περιγραφές του Ολύμπου πιθανολογείται ότι ο βιογράφος του οσίου Αντωνίου του Νέου θα ήταν μοναχός εκεί. Σύμφωνα με την άποψη του Λουγγή ο συγγραφέας του Βίου του Αντωνίου του Νέου υπήρξε στρατηγός των Κιβυρραιωτών (Λουγγής, Τ., Δοκίμιο για την κοινωνική εξέλιξη στη διάρκεια των λεγομένων «σκοτεινών αιώνων», (Αθήνα 1985), σελ. 74). 4. Για τη δημοσίευση του Βίου βλ. «Βίος αγίου Αντωνίου νέου», εκδ. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς Α., στο Συλλογή Παλαιστινιακής και Συριακής Αγιολογίας Ι (Pravoslavnyi Palestinskij Sbornik 57) (Αγία Πετρούπολη 1907), σελ , καθώς και «Βίος Αντωνίου του Νέου», εκδ. Halkin, F., Saint Antoine le Jeune et Pétronas le vainqueur des Arabes en 863, Analecta Bollandiana 62 (1944), σελ Βιβλιογραφία : Vasiliev A.A., Byzance et les Arabes 1: La dynastie d Amorium ( ), Bruxelles 1968, Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae 1, Grégoire, H. Canard, M. (trans.) Treadgold W.T., The Byzantine Revival , Stanford California 1988 Δημιουργήθηκε στις 30/1/2017 Σελίδα 2/5

3 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2002, Menthon B., Une terre de légendes: l'olympe de Bithynie: ses saints, ses couvents, ses sites, Paris 1935 Ευστρατιάδης Σ., Αγιολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αθήνα 1960 Malamut É., Sur la route des saints byzantins, Paris 1993 Köpstein H., "Zur Erhebung des Thomas", Köpstein, H. Winkelmann, V.F. (eds), Studien zum 8. und 9. Jahrhundert in Byzanz, Berlin 1983, Berliner Byzantinistische Arbeiten 51, Λουγγής Τ., Δοκίμιο για την κοινωνική εξέλιξη στη διάρκεια των λεγομένων «Σκοτεινών Αιώνων» ( ), Αθήνα 1985, Σύμμεικτα 6 (1985) Λαγγή Μ., Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας 12. Δεκέμβριος, Αθήνα 1997 Rudakov A.P., Ocherki vizantiyskoy kul tury po dannym grecheskoy agiografii, Moscow, London 1917, 1970 Halkin F., "Saint Antoine le Jeune et Pétronas le vainqueur des Arabes en 863", Analecta Bollandiana, 62, 1944, Kazhdan A., "Antony the Younger", Kazhdan, A., (ed.), The Oxford dictionary of Byzantium 1, New York - Oxford 1991, 126 Savvides A.G.C., "The Secular Prosopography of the Byzantine Maritime Theme of the Carabisians/Cibyrraeots", BSl, 59/1, 1998, van den Ven P., "Note sur le texte de S. Antoine le Jeune", Byzantinische Zeitschrift, 19, 1910, Σαββίδης Α., Κασπίδης Δ., "Αντώνιος όσιος ο Νέος", Εγκυκλοπαιδικό Προσωπογραφικό Λεξικό Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού 3, Αθήνα 1998, Δικτυογραφία : Αντώνιος ο Νέος Βίος αγίου Αντωνίου νέου (απόσπασμα) Γλωσσάριo : εκ προσώπου Στη Mέση Bυζαντινή περίοδο ο εκ προσώπου του αυτοκράτορα (για την ακρίβεια, εκ προσώπου των φιλοχρίστων δεσποτών) ήταν ο αντικαταστάτης, ο εκπρόσωπος, του βασιλέα στις τελετές αναγόρευσης των υψηλόβαθμων αξιωματούχων. θέμα, το Ο όρος αναφέρεται στα ευμεγέθη στρατιωτικά σώματα που πραγματοποιούσαν επιχειρήσεις σε ευρείες περιοχές υπό τη διοίκηση στρατηγού αναφέρεται όμως και στις ίδιες τις περιοχές. Ο θεσμός των θεμάτων εδραιώθηκε κατά τον 7ο αιώνα και ακολούθως χαρακτήριζε τη διοικητική διαίρεση της αυτοκρατορίας της Μέσης περιόδου. Αρχικά η λέξη σήμαινε το στρατιωτικό σώμα που ήταν υπεύθυνο για την άμυνα περιοχής στην οποία έμελλε να εγκατασταθεί, και ακολούθως σήμαινε και την περιοχή. Στις κατώτερες βαθμίδες της στρατιωτικής ιεραρχίας το θέμα στελεχωνόταν από γεωργούςστρατιώτες. Το σύστημα των θεμάτων, που διατηρήθηκε έως το τέλος της Βυζαντινής περιόδου, στην Ύστερη Βυζαντινή περίοδο χρησιμοποιούνταν για να δηλωθούν φορολογικές κυρίως ενότητες. μετόχι Δημιουργήθηκε στις 30/1/2017 Σελίδα 3/5

4 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2002, Στη βυζαντινή περίοδο, μετόχι ονομαζόταν η ιδιοκτησία που παραχωρούνταν σε ένα μοναστήρι ως πρόσοδος και λειτουργούσε ως παράρτημά του. Τα μετόχια συνήθως βρίσκονταν σε απομακρυσμένες θέσεις ως προς το μοναστήρι στο οποίο ανήκαν, και περιλάμβαναν διάφορες εγκαταστάσεις (εκκλησία, κελιά, ξενώνες κλπ). στρατηγός, ο Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο τα καθήκοντα του στρατηγού ήταν πολιτικά. Στη Μέση Βυζαντινή περίοδο ο στρατηγός ήταν αξιωματούχος επικεφαλής του θέματος (στρατός και περιοχή δικαιοδοσίας) συγκέντρωνε στα χέρια του τόσο στρατιωτική όσο και πολιτική εξουσία. Κατά την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο περιορίστηκε στο στρατιωτικό ρόλο του. Πηγές Halkin, Fr. (εκδ.), Bibliotheca Hagiographica Graeca 1, στο Subsidia Hagiographica 8a, Νο 142 και a (Bruxelles 1957). Ευεργετινός, Π., Συναγωγὴ τῶν θεοφθόγγων ρημάτων καὶ διδασκαλιῶν τῶν θεοφόρων καὶ ἁγίων πατέρων I (Βενετία 1783, επανέκδοση Αθήνα 1900), σελ Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἑνιαυτοῦ 1 (Ἀθήνησι 1868) Martinov, J., L annus ecclesiasticus graeco slavicus 1 (Bruxelles 1836) Παραθέματα Τροπάριο του αγίου Αντωνίου του Νέου Ὁρῶν πρὸς Ἀντώνιον οὖτος τὸν μέγαν, Καὶ τοῖς τρόποις ὅμοιος ἀσκῶν ὠράθη Χρονολόγιο 785: Γέννηση του Ιωάννη Έχιμου (μετέπειτα Αντώνιος ο Νέος) στη κώμη Φωσσάτο της Παλαιστίνης, κοντά στην Ιερουσαλήμ. περί το 800: Αναχώρηση από την Παλαιστίνη και εγκατάσταση στην Αττάλεια της Μικράς Ασίας όπου κατατάχθηκε στο ναυτικό. Περί το 821: Διορισμός στο αξίωμα εκ προσώπου του θέματος Κιββυραιωτών, και διοικητής της Αττάλειας : Διεξαγωγή εκτενών επιχειρήσεων κατά του Θωμά του Σλάβου. 823: Απόκρουση επιδρομής αραβικών πλοίων στην Αττάλεια. Διαμονή για δέκα μήνες στην Κωνσταντινούπολη. 825: Εκάρη μοναχός με το όνομα Αντώνιος, αναχώρησε για τον Όλυμπο της Βιθυνίας και εγκαταστάθηκε στη μονή των Ευνούχων. 829/30: Κλήθηκε ενώπιον της δικαιοσύνης στην Κωνσταντινούπολη με κατηγορίες για κατάσχεση των περιουσιών των οπαδών του Θωμά, φυλακίστηκε και αφού αθωώθηκε επέστρεψε στον Όλυμπο. 863: Επίσκεψη στον φίλο του πατρίκιο Πετρωνά στην Έφεσο. 11 Νοεμβρίου 865: Θάνατος στη μονή διακόνου Λέοντος στην Κωνσταντινούπολη ή κοινόβιο στην Κίον. Βοηθ. Κατάλογοι Δημιουργήθηκε στις 30/1/2017 Σελίδα 4/5

5 Για παραπομπή : Μπάνεβ Γκέντσο,, 2002, ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Ευεργετινός, Π., Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων I (Βενετία 1783, επανέκδοση Αθήνα 1900) σελ Δημιουργήθηκε στις 30/1/2017 Σελίδα 5/5