Φάκελος περιοχής: GR Υγρότοποι Καλόγριας Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς. Παραδοτέα:

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Υγρότοποι Καλόγριας Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών οριοθέτησης, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

3 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR 098, Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. YΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ - ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ: Παναγιώτης Λατσούδης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

4 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Λατσούδης Π. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR098 Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Latsoudis P. (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR098 Kalogria lagoon, Strofilia forest, and Lamia marshes». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...33 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR 098, Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR 098, Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής που είχε οριστεί ως «Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά» σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι εκτάρια. Η περιοχή περιλαμβάνει την βορειοδυτικότερη παράκτια ζώνη της Πελοποννήσου, από το ακρωτήριο Άραξος στα βόρεια έως τον οικισμό (περίπου) της Μανωλάδας και του Μπρινιά στα νότια (ακριβώς πριν ξεκινήσει η Σημαντική ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

7 Περιοχή για τα Πουλιά της Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου-GR099). Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ένα -γνήσια μεσογειακό- μωσαϊκό που συνδυάζει παράκτιους υγρότοπους (λιμνοθάλασσες, έλη, αλμυρόβαλτους, αλίπεδα, καλαμώνες, παραποτάμιες δενδρώδεις συστάδες) με εκτεταμένα συστήματα θινών, παραλιακών δασών και ασβεστολιθικών λόφων με τυπική μεσογειακή βλάστηση (κυρίως φρυγάνων και αραιών συστάδων Δρυός Querqus macrolepis). Στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής επικρατούν σχεδόν επίπεδα εδάφη. Ανάμεσά τους αναδύονται οι ασβεστολιθικοί λόφοι «Μαύρα Βουνά» (240 μ.) και ο μικρός λόφος «Κουνουπέλι» (47 μ.). Στην περιοχή εντοπίζεται το μεγαλύτερο δάσος (και ένα από τα ελάχιστα) Κουκουναριάς Pinus pinea της χώρας και το μοναδικό δάσος δρυός που βρίσκεται στο ύψος της θάλασσας. Η περιοχή βρίσκεται πάνω σε μία από τις σημαντικότερες οδούς μετανάστευσης των πουλιών, που ακολουθεί τα δυτικά παράλια της χώρας. Μαζί με τους υγρότοπους της περιοχής λιμνοθάλασσας Κοτυχίου αποτελεί αναγνωρισμένο Υγρότοπο Διεθνούς Σημασίας (Υγρότοπο Ράμσαρ). Η περιοχή είναι επίσης τόπος με ιδιαίτερη κοινοτική σημασία σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τους Οικοτόπους 92/43/ΕΕ (Κωδικός psci/ονομασια: GR Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη από Καλογριά έως Κυλλήνη). Τα αναπαραγώμενα είδη Μικροτσικνιάς, Καλαμοκανάς, Θαλασσοσφυριχτής, Λιοστριτσίδα και τα μεταναστευτικά Μικροσκαλίδρα και Νανοπρασινοσκέλης ή Βαλτότρυγγας είναι τα είδη της ορνιθοπανίδας για τα οποία η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR098, Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληρούν τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

8 Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πληθυσμός (1994) Κριτήριο BirdLife (2000) Ixobrychus minutus Μικτοτσικνιάς ζεύγη (1994) Β2 Himantopus Καλαμοκανάς 270 ζεύγη (1994) B1i himantopus Charadrius Θαλασσοσφυριχτής 775 (1994) B1i alexandrinus Calidris minuta Νανοσκαλίδρα (1994) A4ii Tringa stagnatilis Βαλτότρυγγας ή Νανοπρασινοσκέλης 250 (1994) A4i Hippolais olivetorum Λιοστριτσίδα 70 ζεύγη (1994) A3 & B2 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

9 Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Εξαιτίας της αναγνωρισμένης διεθνούς σημασίας των υγροτόπων της περιοχής, έχουν πραγματοποιηθεί εδώ αρκετές μελέτες που αφορούν στο βιοτικό μέρος τους. Ειδικότερα, για την σύνταξη του καταλόγου των Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά της Ελλάδας έχουν υποβληθεί οι ακόλουθες αναφορές: Alivizatos, C. (compiler) Important Bird Areas in Greece: 098. Kalogria lagoon, Strofilia forest, and Lamia marshes. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας»με κωδικό ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

10 ΣΠΠΕ GR098. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Οι διαχειμάζοντες πληθυσμοί των υδρόβιων πουλιών καταμετρώνται επί σειρά ετών στο πλαίσιο των «Μεσοχειμωνιάτικων καταμετρήσεων Υδρόβιων Πουλιών- Midwinter Waterfowl Counts». Αναφορά γίνεται στο: Handrinos, G The IWRB Midwinter waterfowl counts in Greece : a preliminary analysis of the populations of Anatidae. Biologia Gallohellenica 15: Σχετικές και οι δύο εργασίες: Joensen, H. and Mansen, J Waterfowl and raptors wintering in wetlands of western Greece, Natura Jutlandica. 21(11): Joensen, Α.Η., Preuss, N.O. and Ρ. Mansen Waterfowl and raptors wintering in Western Greece and the Peloponnese, Natura Jutlandica 22(5): Για λογαριασμό επίσης της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Ουαλίας, έχει πραγματοποιηθεί ειδική μελέτη των πουλιών της περιοχής: Millet, T. J A preliminary study of the birds of Kalogria, Achaia Region, Greece. Athens: Hellenic Ornithological Society. Τα πιο πρόσφατα ορνιθολογικά στοιχεία για την περιοχή προέρχονται ωστόσο από το επιχορηγημένο από την Ε.Ε., πρόγραμμα LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi (Ανάδοχος: Τ.Ε.Δ.Κ. -Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Αχαΐας) ( ). Στο πλαίσιο αυτού πραγματοποιήθηκε συστηματική καταγραφή και αξιολόγηση της ορνιθοπανίδας της περιοχής. Απώρεια της έρευνας αυτής αποτελεί η έκδοση: Ν. Καρδακάρη, Π. Λατσούδης, Γ. Ρήγας & Κ. Παπακωνσταντίνου Τα πουλιά της περιοχής Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς. ΟΙΚΟΣ ΕΠΕ, ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

11 Τ.Ε.Δ.Κ. Αχαΐας. ΟΙΚΟΣ. Διαχείριση Φυσικού Περιβάλλοντος ΕΠΕ, Αθήνα, Δεκέμβριος σελ.(isbn ). Kardakari N.,P.Latsoudis, I.Rigas & C.Papakonstantinou The Birds of Kotychi-Strofylia Wetlands. OIKOS Ltd, TEDK of Achaia County. 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Το Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου-Στροφυλιάς συμπεριλαμβάνεται στους 11 υγροτόπους που υπέδειξε η Ελλάδα για την ένταξή τους στη Σύμβαση Ραμσάρ. Περιλαμβάνει τη ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ-SPA) του Δικτύου NATURA 2000, GR «Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, Δάσος Στροφυλιάς και Έλος Λάμιας, Άραξος» σύμφωνα με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ για την προστασία των πουλιών και των βιοτόπων τους. Περιλαμβάνει επίσης τον Τόπο Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ-SCI) του Δικτύου NATURA 2000, GR «Παράκτια Θαλάσσια Ζώνη από Ακρ. Κυλλήνη έως Τούμπι-Καλογριά» σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΕ για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας χλωρίδας και πανίδας. Για την περιοχή έχει εκδοθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ506/ ). Η ΚΥΑ καθόρισε ορισμένα μέτρα προστασίας των βιοτόπων Δάσους Στροφυλιάς, Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου και της ευρύτερης περιοχής τους. Καθορίστηκαν οι εξής ζώνες προστασίας: Ζώνη Α (Υψηλής Προστασίας), στην οποία εντάσσονται οι λιμνοθάλασσες Κοτύχι και Πρόκοπος και το Δάσος Στροφυλιάς, Ζώνη Β (Περιφερειακή Ζώνη Προστασίας) και Ζώνη Γ που περιλαμβάνει την ευρύτερη λεκάνη απορροής του δάσους Στροφυλιάς και της λ/θ Κοτυχίου. Έχει εκπονηθεί και εγκριθεί η «Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη της προστατευόμενης περιοχής της Λιμνοθάλασσας Κοτυχίου και του Δάσους Στροφυλιάς» σύμφωνα με τα οριζόμενα από τον Ν.1650/86. Από την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη προέκυψε Σχέδιο ΚΥΑ «Χαρακτηρισμός των χερσαίων, υδάτινων και θαλάσσιων περιοχών της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου, του Δάσους Στροφυλιάς και της ευρύτερης περιοχής τους ως Εθνικό Πάρκο λιμνοθάλασσας Κοτυχίου-δάσους Στροφυλιάς». ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

12 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές», Έρευνα πεδίου πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο 2009, όμως το μεγαλύτερο μέρος των ορνιθολογικών στοιχείων προέρχονται από την μακροχρόνια ( ) παρακολούθηση των πουλιών της περιοχής που έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia- Kotychi (Ανάδοχος: Τ.Ε.Δ.Κ. -Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Αχαΐας). Κατά την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι καταγραφών: Α) Οπτική αναζήτηση (Look and see). Έγιναν καταγραφές ειδών σε θέσεις οι οποίες: α) ήταν γνωστές από παλιότερες έρευνες ότι φιλοξενούν αξιόλογα είδη ή β) κρίθηκαν ως οι πλέον κατάλληλες για τα αναμενόμενα είδη με βάση τα βιβλιογραφικά δεδομένα για τη χρήση των ενδιαιτημάτων από τα είδη προτεραιότητας αλλά και με βάση την εξοικείωση που υπήρχε με την ορνιθοπανίδα και τα ενδιαιτήματα της περιοχής. Έτσι, τα στρουθιόμορφα των Μαύρων Βουνών καταγράφηκαν κατά τη διάσχιση δρόμων και μονοπατιών της περιοχής ενώ για τα πουλιά των καλαμιώνων του Πρόκοπου τα είδη καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια πλοήγησης κατάλληλων πλεούμενων (πλάβα και καγιάκ). Β) Άμεση καταμέτρηση (Direct counts). Τα πουλιά των υγροτόπων (κυρίως υδρόβια, παρυδάτια και καλοβατικά) καταγράφονταν συστηματικά κατά τη διάρκεια τεσσάρων (4) ετών ( ) από συγκεκριμένα εποπτικά σημεία και με τη βοήθεια τηλεσκοπίου. Σε κάθε απογραφή εντοπίζονταν και καταμετρώνταν όλα τα είδη μη στρουθιόμορφων πουλιών που γίνονταν αντιληπτά οπτικά ή ακουστικά. Η ίδια διαδικασία ακολουθείτο για τα στρουθιόμορφα που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 79/409/ΕΕ. Σε θέσεις όπου δεν ήταν δυνατός ο εντοπισμός από κάποια εποπτική θέση των μικρόσωμων ειδών (όπως οι Θαλασσοσφυριχτές και ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

13 οι Μικρογαλιάντρες), η καταγραφή γινόταν κατά μήκος διαδρομών με τη βοήθεια και πάλι των κιαλιών και τηλεσκοπίου. Η (κωδικοποιημένη) ακριβής θέση κάθε πουλιού ή ομάδων πουλιών καταγραφόταν κάθε φορά. Στην περίπτωση της αναζήτησης Ήταυρων Botaurus stellaris χρησιμοποιήθηκαν μαγνητοφωνημένα καλέσματα του είδους τα οποία εκπέμπονταν σε κατάλληλες θέσεις από ειδικό μηχάνημα αναπαραγωγής μεγάλης έντασης ήχου, με σκοπό να αποκριθούν τα πουλιά στα καλέσματα αυτά. Για την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν κιάλια 12x50 και 16x50, τηλεσκόπιο 20-60x82, Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (Global Positioning System-GPS) καθώς και χάρτες με απεικόνιση των οικοτόπων της περιοχής. Όλη η περιοχή χωρίστηκε επί χάρτου με τη βοήθεια δύο κανάβων (250x250 μέτρων και 500x500 μέτρων). Κάθε τετράγωνη έκταση γης πήρε έναν κωδικό αριθμό. Με αυτούς τους κωδικούς, καταχωρήθηκε σε ειδική βάση δεδομένων- η ακριβής θέση εμφάνισης κάθε πουλιού (ή ομάδας πουλιών του ίδιου είδους) που παρατηρήθηκε. Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και οριοθέτησης. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Η έρευνα πεδίου επιβεβαίωσε τη μεγάλη σημασία της περιοχής για μια σειρά ειδών πουλιών που είναι είτε παγκοσμίως απειλούμενα είτε είδη με περιορισμένη γεωγραφική εξάπλωση ή με μικρούς σχετικά πληθυσμούς στον ευρωπαϊκό χώρο. Η περιοχή είναι από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα για τη διατήρηση των απειλούμενων ειδών (κριτήριο C1): Βαλτόπαπια Aythya nyroca (διαχείμαση και πιθανόν αναπαραγωγή), Μαυροκιρκίνεζο Falco vespertinus (μετανάστευση) και Λιμόζα Limosa limosa (μετανάστευση). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

14 Η περιοχή είναι σημαντική σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για είδη που πληρούν το κριτήριο C2 (>1% πληθυσμού Ε.Ε.): Μικροτσικνιάς Ixobrychus minutus (αναπαραγωγή) Λευκοτσικνιάς Egretta garzetta (μετανάστευση) Χαλκόκοτα Plecadis falcinellus (μετανάστευση) Καλαμοκανάς Himantopus himantopus (αναπαραγωγή και μετανάστευση) Νεροχελίδονο Glareola pratincola (αναπαραγωγή) Λιοστριτσίδα Hippolais olivetorum (αναπαραγωγή) Η περιοχή είναι σημαντική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο για είδη που πληρούν το κριτήριο C3 (>1% ευρωπαϊκού πληθυσμού): Νανοσκαλίδρα Calidris minuta (μετανάστευση) Μαυρότρυγγας Tringa erythropus (διαχείμαση) Βαλτότρυγγας Tringa stagnatilis (μετανάστευση) Επίσης το κριτήριο οριοθέτησης ή το κριτήριο C6 (περιοχή σημαντική σε επίπεδο ελληνικής περιφέρειας) πληρούν τα εξής είδη: Νανοβουτηχτάρι Tachybaptus ruficollis (αναπαραγωγή) Ήταυρος Botaurus stellaris (αναπαραγωγή) Αργυροτσικνιάς Casmerodius albus (διαχείμαση) Πορφυροτσικνιάς Ardea purpurea (αναπαραγωγή) Πρασινοκέφαλη Anas platyrhynchos (αναπαραγωγή) Θαλασσοσφυριχτής Charadrius alexandrinus (αναπαραγωγή) Πρασινοσκέλης Tringa nebularia (διαχείμαση) Γελογλάρονο Gelochelidon (Sterna) nilotica (αναπαραγωγή) Το κριτήριο χαρακτηρισμού είναι πιθανόν να πληροί και ο Μπούφος Bubo bubo ο οποίος διατηρεί ένα τουλάχιστον ζευγάρι του στην περιοχή (το κριτήριο χαρακτηρισμού αναφέρεται σε δύο ζεύγη). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

15 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια οριοθέτησης και αποτελούν τα είδη οριοθέτησης της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

16 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR 098, Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR098, Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία 19. Ixobrychus minutus Μικροτσικνιάς 24. Egretta garzetta Λευκοτσικνιάς 1% flyway E.E. 27. Ardea purpurea Πορφυροτσικνιάς 30. Plegadis falcinellus Χαλκόκοτα 1% flyway E.E. 55. Aythya nyroca Βαλτόπαπια Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο 6 παγκος. απειλ. ειδ. παγκος. απειλ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε διαχ.. πληθ. Ε.Ε 97. Falco vespertinus Μαυροκιρκίνεζο ειδ Himantopus himantopus Καλαμοκανάς 1% flyway E.E Glareola pratincola Νεροχελίδονο 137. Charadrius alexandrinus Θαλασσοσφυριχτής 150. Calidris minuta Νανοσκαλίδρα 164. Limosa limosa Λιμόζα 169. Tringa erythropus Μαυρότρυγγας 171. Tringa stagnatilis Βαλτότρυγγας 200. Gelochelidon nilotica Γελογλάρονο 326. Hippolais olivetorum Λιοστριτσίδα παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε διαχ.. πληθ. Ευρώπης διαχ.. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης Ισχύει * Ισχύει * Ισχύει * Ισχύει * Ισχύει * Ισχύει * * Η περιοχή είναι για το είδος μια από τις 5 σημαντικότερες περιοχές στην γεωγραφική περιφέρειά της και φιλοξενεί >1% του εθνικού πληθυσμού. Γεωγραφικές περιφέρειες: 1) Θράκη Μακεδονία - Θεσσαλία, 2) Ήπειρος-Δυτική Ελλάδα-Στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησος, 3) Νησιά Αιγαίου ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

17 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR 098, Πίνακας 3. Είδη οριοθέτησης για την περιοχή: «GR098, Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 4. Tachybaptus ruficollis Νανοβουτηχτάρι > αναπ. πληθ. Ελλάδας 18. Botaurus stellaris Ήταυρος > αναπ. πληθ. Ελλάδας 25. Casmerodius albus Αργυροτσικνιάς > αναπ. πληθ. Ελλάδας 47. Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη > αναπ. πληθ. Ελλάδας 172. Tringa nebularia Πρασινοσκέλης > αναπ. πληθ. Ελλάδας ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

18 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας GR 098, 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης και τα κρίσιμα ενδιαιτήματά τους (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου). Νανοβουτηχτάρι (Tachybaptus ruficollis) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Νανοβουτηχταριού στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής (και σπανιότερα σε ανοιχτά νερά) εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οροθέτησης (1% του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού στην Ελλάδα) που για το είδος είναι 15 ζεύγη. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 495 άτομα κατά την περίοδο του χειμώνα και άτομα στο τέλος περίπου του καλοκαιριού. Οικολογία. Το είδος είναι αποκλειστικά υδρόβιο. Προτιμά τους καλαμώνες της περιοχής και τις ελεύθερες επιφάνειες νερού γύρω από αυτούς. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία αλλά και κατά τη διαχείμαση. Η συλλογή στελεχών ψαθιού Typha sp. (για χρήση τους σε παραγωγή καλαθιών και επενδύσεων καρεκλών) είναι πιθανό να προκαλεί, κατά θέσεις, ενόχληση ή καταστροφή των φωλιών. Η υπερβολική και συμπαγής ανάπτυξη του καλαμιώνα περιορίζει τα ανοίγματα που είναι απαραίτητα για την αναζήτηση τροφής. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

19 Ήταυρος ή Τρανομουγκάνα (Botaurus stellaris) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Ήταυρου ή Τρανομουγκάνας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο Έκτοτε ο πληθυσμός του δεν έχει ανακάμψει πλήρως. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής πιθανότατα αναπαράγεται ένα τουλάχιστον ζευγάρι καθώς τα αναπαραγωγικά καλέσματα έχουν ακουστεί κατά την περίοδο αναπαραγωγής (Απρίλιος) χωρίς ωστόσο να διαπιστωθεί το φώλιασμα του είδους κάτι που είναι, ούτως ή άλλως, εξαιρετικά δύσκολο να γίνει μέσα στο πυκνό περιβάλλον των καλαμιώνων όπου ζουν τα πουλιά αυτά. Το ένα ζευγάρι θέτει το είδος στον κατάλογο των ειδών οριοθέτησης. Οικολογία. Το είδος είναι «στενόοικο» και εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά στους καλαμώνες της περιοχής. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Ξεχειμωνιάζει στην περιοχή και όπως αναφέρθηκε ήδη είναι σχεδόν σίγουρο ότι αναπαράγεται στην περιοχή. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στη διαχείμαση, στην αναπαραγωγική διαδικασία αλλά και στην κρίσιμη περίοδο πριν από αυτή (όπου τα πουλιά πρέπει να επιλέξουν ένα ασφαλές μέρος για τη φωλιά τους). Η συλλογή στελεχών ψαθιού Typha sp. (για χρήση τους σε παραγωγή καλαθιών και επενδύσεων καρεκλών) είναι πιθανό να προκαλεί, κατά θέσεις, ενόχληση ή καταστροφή των φωλιών. Η υπερβολική και συμπαγής ανάπτυξη του καλαμιώνα περιορίζει τα ανοίγματα που είναι απαραίτητα για την αναζήτηση τροφής. Μικροτσικνιάς (Ixobrychus minutus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Μικροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

20 μείωση την περίοδο Έκτοτε ο πληθυσμός του δεν έχει ανακάμψει πλήρως. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο C2 (1% του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 94 ζεύγη καθώς και το κριτήριο C6. Οικολογία. Το είδος είναι «στενόοικο» και εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά στους καλαμώνες της περιοχής ή πολύ κοντά σε αυτούς. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία. Η συλλογή στελεχών ψαθιού Typha sp. (για χρήση τους σε παραγωγή καλαθιών και επενδύσεων καρεκλών) είναι πιθανό να προκαλεί, κατά θέσεις, ενόχληση ή καταστροφή των φωλιών. Η υπερβολική και συμπαγής ανάπτυξη του καλαμιώνα περιορίζει τα ανοίγματα που είναι απαραίτητα για την αναζήτηση τροφής. Λευκοτσικνιάς (Egretta garzetta) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Μικροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει κυρίως αύξηση τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες χώρες όπου ζει. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 78 άτομα κατά την περίοδο του χειμώνα και άτομα στο τέλος περίπου του καλοκαιριού που συμπίπτει με την περίοδο μετανάστευσης. Οι αριθμοί του πληρούν το κριτήριο C2 για τα μεταναστευτικά πουλιά (1% του διερχόμενων πουλιών) που για το είδος του είναι 580 διερχόμενα άτομα. Οικολογία. Είναι είδος καλαοβατικό (ερωδιός) που αναζητά τροφή στα ρηχά νερά. Στην περιοχή κουρνιάζει στους καλαμιώνες καθώς και σε ψηλές κουκουναριές του δάσους που γειτνιάζουν με την λ/θ Πρόκοπος. Κάποια πουλιά ξεχειμωνιάζουν στην ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

21 περιοχή. Τα περισσότερα όμως το χειμώνα συνεχίζουν το ταξίδι τους προς την Αφρική. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση. Αργυροτσικνιάς (Casmerodius albus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Αργυροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) αλλά και έχει γνωρίσει αύξηση τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες χώρες όπου ζει. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 174 άτομα κατά την περίοδο της άνοιξης (159 στα τέλη του χειμώνα που πιθανόν συμπεριελάμβαναν μεταναστευτικά άτομα) και μέχρι 29 άτομα τον χειμώνα. Οι αριθμοί του πληρούν το κριτήριο οριοθέτησης για τα διαχειμάζοντα πουλιά στη χώρα μας το οποίο για το είδος του είναι 13 διαχειμάζοντα άτομα. Οικολογία. Είναι είδος καλοβατικό (ερωδιός) που αναζητά τροφή στα ρηχά νερά. Στην περιοχή κουρνιάζει στους καλαμιώνες καθώς και σε ψηλές κουκουναριές του δάσους που γειτνιάζουν με την λ/θ Πρόκοπος. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση. Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Πορφυροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Στην Ευρώπη αναπαράγεται περισσότερο από το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού του. Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μεγάλος (> ζεύγη) αλλά έχει ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

22 γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο Έκτοτε ο πληθυσμός του δεν έχει ανακάμψει πλήρως. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οριοθέτησης αλλά και το κριτήριο C6, δηλαδή η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1% του εθνικού πληθυσμού). Οικολογία. Το είδος είναι «στενόοικο» και εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά στους καλαμώνες της περιοχής ή πολύ κοντά σε αυτούς. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία. Η συλλογή στελεχών ψαθιού Typha sp. (για χρήση τους σε παραγωγή καλαθιών και επενδύσεων καρεκλών) είναι πιθανό να προκαλεί, κατά θέσεις, ενόχληση ή καταστροφή των φωλιών. Η υπερβολική και συμπαγής ανάπτυξη του καλαμιώνα περιορίζει τα ανοίγματα που είναι απαραίτητα για την αναζήτηση τροφής. Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Χαλκόκοτας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) ενώ έχει γνωρίσει μείωση τις τελευταίες δεκαετίες που σε αρκετές χώρες συνεχίζεται.. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 264 άτομα κατά την περίοδο της ανοιξιάτικης μετανάστευσης, γεγονός που υποδηλώνει έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό διερχόμενων ατόμων που περνούν συνολικά κατά τη διάρκεια ολόκληρης της μεταναστευτικής περιόδου. Εξάλλου, στην συνολική περιοχή του συμπλέγματος ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

23 υγροτόπων Στροφυλιάς-Κοτυχίου έχουν παρατηρηθεί έως περισσότερες από Χαλκόκοτες σε μία ημέρα. Οι αριθμοί της λοιπόν φαίνεται ότι πληρούν το κριτήριο C2 (1% του ελάχιστου διερχόμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 530 άτομα. Οικολογία. Είναι είδος καλοβατικό που αναζητά τροφή στα ρηχά νερά και τα υγρά λιβάδια. Δεν αναπαράγεται στην περιοχή μελέτης. Στην περιοχή κουρνιάζει στους καλαμιώνες. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση. Η περιοχή είναι από τις λίγες της χώρας όπου έχει αναφερθεί η κατανάλωση (τουλάχιστον παλαιότερα) του κρέατος του πτηνού αυτού (γνωστού στην περιοχή ως «Ψυρής»). Πρασινοκέφαλη (Anas platyrhynchos) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Πρασινοκέφαλης στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι μεγάλος (> ζεύγη) και έχει παραμείνει σχετικά σταθερός τις τελευταίες δεκαετίες. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται 6-8 ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οριοθέτησης (1 ζεύγος). Οι χειμωνιάτικοι αριθμοί του είδους είναι απογοητευτικά μικροί για το μέγεθος και τις δυνατότητες των ενδιαιτημάτων της περιοχής, γεγονός που παρατηρείται σε όλα τα είδη της οικογένειας που δέχονται επίσης την πίεση του λαθραίου κυνηγιού. Οικολογία. Είναι είδος αφρόπαπιας. Παρατηρείται στις ελεύθερες επιφάνειες νερού που βρίσκονται, λίγο-πολύ, κοντά σε καλαμιώνες. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία και σίγουρα στη διαχείμαση. Η υπερβολική και συμπαγής ανάπτυξη του καλαμιώνα περιορίζει τα ανοίγματα που είναι απαραίτητα για την αναζήτηση τροφής. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

24 Βαλτόπαπια (Aythya nyroca) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Βαλτόπαπιας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι μικρός (< ζεύγη) και μειώνεται συνεχώς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Γι αυτό θεωρείται παγκοσμίως απειλούμενο είδος. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται 2-7 ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οριοθέτησης (1 ζεύγος). Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia- Kotychi ( ) ήταν 60 άτομα κατά την περίοδο του χειμώνα. Οι χειμωνιάτικοι αριθμοί του είδους είναι μάλλον απογοητευτικά μικροί για το μέγεθος και τις δυνατότητες των ενδιαιτημάτων της περιοχής, γεγονός που παρατηρείται σε όλα τα είδη της τάξης που δέχονται επίσης την πίεση του λαθραίου κυνηγιού. Ωστόσο, οι αριθμοί του είδους πληρούν το κριτήριο C2 για διαχείμαση του είδους, καθώς και το κριτήριο C2 (παγκοσμίως αυτό απειλούμενο είδος). Οικολογία. Είναι είδος βουτόπαπιας. Παρατηρείται στις ελεύθερες επιφάνειες νερού που βρίσκονται, λίγο-πολύ, κοντά σε καλαμιώνες με τους οποίους συνδέεται σχεδόν αποκλειστικά. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία και σίγουρα στη διαχείμαση. Η υπερβολική και συμπαγής ανάπτυξη του καλαμιώνα περιορίζει τα ανοίγματα που είναι απαραίτητα για την αναζήτηση τροφής. Μαυροκιρκίνεζο (Falco vespertinus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Το γεράκι αυτό δεν φωλιάζει στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και μειώνεται συνεχώς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες κατά τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα σε αυτές όπου ζουν οι μεγαλύτεροι αριθμοί του. Γι αυτό θεωρείται απειλούμενο είδος. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

25 Στα λιβάδια της περιοχής σταθμεύουν Μαυροκιρκίνεζα κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης μετανάστευσής τους. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 89 άτομα στο τέλος της άνοιξης. Οι αριθμοί του είδους πληρούν το κριτήριο C1 (30 άτομα για το παγκοσμίως αυτό απειλούμενο είδος). Οικολογία. Είναι είδος γερακιού. Είναι μεταναστευτικό πουλί με το σύνολο των ατόμων του να ταξιδεύει στην υποσαχάρια Αφρική για διαχείμαση. Απειλές. Το είδος προτιμά ιδιαίτερα τα κτηνοτροφικώς εκτατικά εκμεταλλευόμενα λιβάδια της περιοχής (περιοδικά κατακλυζόμενα εδάφη στις παρυφές των βάλτων και φρυγανότοποι στα Μαύρα Βουνά). Η υποβάθμιση των λιβαδιών θα περιόριζε τις δυνατότητες ανάπαυσης και ανεφοδιασμού στα μεταναστευτικά αυτά πουλιά. Καλαμοκανάς (Himantopus himantopus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Καλαμοκανά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη). Αν και έχει γνωρίσει κατά τόπους κάποια μείωση, σε πολλές χώρες ο πληθυσμός του παραμένει σταθερός ή έχει γνωρίσει μικρή αύξηση. Σε ρηχά νερά, ιδιαίτερα κοντά ή ανάμεσα στους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που σχεδόν πληροί το κριτήριο C2 για τα αναπαραγώμενα είδη (1% του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 200 ζεύγη ενώ σίγουρα πληροί το κριτήριο C2 (340 άτομα) για τα διερχόμενα πουλιά (1% του ελάχιστου διερχόμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε). Επίσης πληροί το κριτήριο (10 ζεύγη) οριοθέτησης και το κριτήριο C6, δηλαδή η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1% του εθνικού πληθυσμού). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

26 Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 458 άτομα στις αρχές Απριλίου που συμπίπτει τόσο με την περίοδο αναπαραγωγής όσο και με την περίοδο μετανάστευσης του είδους. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή και αναπαράγεται σε ρηχά νερά. Στην περιοχή φωλιάζει σε ρηχά νερά κοντά ή ανάμεσα σε καλαμιώνες καθώς και σε μικρούς υφάλους που σχηματίζουν οι αποικίες των υδρόβιων ασπόνδυλων που είναι γνωστά στην περιοχή ως «τζαβίδες». Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) αλλά και την κίνηση των βαρκών που χρησιμοποιούνται για αυτό, προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία. Η υπερβολική και συμπαγής ανάπτυξη του καλαμιώνα περιορίζει τα ανοίγματα που είναι απαραίτητα για την αναζήτηση τροφής. Η κίνηση κτηνοτροφικών ζώων (αγελάδων) στους καλαμώνες του Bolboschoenus (Scirpus) maritimus από τη μια διατηρεί ανοίγματα που ευνοούν το ενδιαίτημα του Καλαμοκανά αλλά από την άλλη μπορεί να καταστρέφει κάποιες φωλιές του όταν η κίνηση γίνεται κατά τη διάρκεια φωλεοποίησης. Πιθανή ανάπτυξη της τουριστικής περιήγησης κοντά σε αναπαραγωγικά πεδία του είδους μπορεί να προκαλέσει σοβαρή διαταραχή στην αναπαραγωγική διαδικασία. Νεροχελίδονο (Glareola pratincola) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Νεροχελίδονου στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο ενώ εξακολουθεί να μειώνεται σε περιοχές όπου ζουν οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί του (Ισπανία-Τουρκία). Στα στεγνά αλίπεδα του Μετοχίου αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που σχεδόν πληροί το κριτήριο C2 για τα αναπαραγώμενα είδη (1% του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 55 ζεύγη. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

27 Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 177 άτομα στις αρχές Ιουνίου. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή στον αέρα ενώ γεννά σε εδάφη σχεδόν γυμνά από βλάστηση. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία. Η κίνηση κτηνοτροφικών ζώων (αγελάδων) στα στεγνά αλίπεδα από τη μια διατηρεί ανοίγματα στη βλάστηση που ευνοούν το ενδιαίτημα του Νεροχελίδονου αλλά από την άλλη καταστρέφει φωλιές του όταν η κίνηση γίνεται κατά τη διάρκεια φωλεοποίησης. Θαλασσοσφυριχτής (Charadrius alexandrinus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Θαλασσοσφυριχτή στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και γνωρίζει μια μικρή αλλά συνεχή μείωση. Στα στεγνά αλίπεδα του Μετοχίου, στα γυμνά από βλάστηση ιλύπεδα γύρω από τις λιμνοθάλασσες και κοντά στις παραλίες και τους αμμόλοφους (θίνες) της περιοχής υπολογίζεται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί τα κριτήρια (10 ζεύγη) οριοθέτησης και κριτήριο C6. δηλαδή η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1% του εθνικού πληθυσμού). Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή στο έδαφος και τα πολύ ρηχά νερά. Γεννά σε εδάφη σχεδόν γυμνά από βλάστηση κοντά σε ακτές ή όχθες λιμνοθαλασσών. Τα περισσότερα μεταναστεύουν νοτιότερα ο χειμώνα. Απειλές. Η ενόχληση από το παράνομο κυνήγι (που εξακολουθεί να υφίσταται στην περιοχή) προκαλεί τουλάχιστον ενόχληση στην αναπαραγωγική διαδικασία. Η κίνηση κτηνοτροφικών ζώων (αγελάδων) στα στεγνά αλίπεδα από τη μια διατηρεί ανοίγματα στη βλάστηση που ευνοούν το ενδιαίτημα του Θαλασσοσφυριχτή αλλά από την άλλη ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

28 καταστρέφει φωλιές του όταν η κίνηση γίνεται κατά τη διάρκεια φωλεοποίησης. Η κίνηση τροχοφόρων, παραθεριστών και λοιπών επισκεπτών στην παράκτια ζώνη απειλεί τις φωλιές των πουλιών στα σημεία αυτά. Νανοσκαλίδρα (Calidris minuta) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η Νανοσκαλίδρα δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της φαίνεται να είναι μεγάλος (~ ζεύγη) και να παραμένει σταθερός. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 742 άτομα στα μέσα Απριλίου που συμπίπτει με την ανοιξιάτικη περίοδο μετανάστευσης του είδους. Δεδομένου ότι η μεταναστευτική περίοδος έχει δυναμικό χαρακτήρα και διαρκεί αρκετές εβδομάδες (έως μήνες) (οπότε άλλα άτομα του ίδιου είδους περνούν κατά περιόδους), φαίνεται ότι η περιοχή πληροί το κριτήριο C3 (1% των διερχόμενων μεταναστευτικών πουλιών του είδους στην Ε.Ε) που για το είδος είναι άτομα για κάθε περίοδο. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε πολύ ρηχά νερά. Αναπαράγεται κοντά στον Αρκτικό Κύκλο και ξεχειμωνιάζει νότια. Κάποιες παραμένουν στην Ελλάδα αλλά οι περισσότερες συνεχίζουν το ταξίδι τους έως την Αφρική. Απειλές. Ο περιορισμός των πολύ ρηχών νερών και των οχθών που δεν καλύπτονται από βλάστηση μπορεί να υποβαθμίσει το ενδιαίτημα των παρυδάτιων αυτών πουλιών. Λιμόζα (Limosa limosa) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η Λιμόζα δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι σχετικά μεγάλος (> ζεύγη) και αντιπροσωπεύει περισσότερο από τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό του είδους. Αν και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ο πληθυσμός παραμένει σταθερός ή ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

29 εμφανίζει κάποια αύξηση, σε σημαντικούς θύλακες διαφύλαξης του είδους (όπως η Ρωσία και η Ολλανδία) σημειώνεται σημαντική κάμψη με αποτέλεσμα να παρουσιάζει συνολικά μείωση τα τελευταία χρόνια μεγαλύτερη του 30%. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 71 άτομα στα τέλη του χειμώνα που αντιπροσωπεύουν πιθανότατα πρώιμους μετανάστες. Η περιοχή πληροί το κριτήριο C1 (για είδη παγκοσμίως απειλούμενων) που για το είδος είναι 30 άτομα. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται κυρίως στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. Απειλές. Ο περιορισμός των ρηχών νερών και των ήπιων οχθών μπορεί να υποβαθμίσει το ενδιαίτημα των παρυδάτιων αυτών πουλιών. Μαυρότρυγγας (Tringa erytrhopus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. O Μαυρότρυγγας δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και αναπαράγεται μονάχα στην σκανδιναβική χερσόνησο και τη βόρεια Ρωσία. Αν και ο πληθυσμός του παρέμενε σχετικά σταθερός, την δεκαετία παρουσίασε μείωση ο σημαντικός θύλακας διαφύλαξης του είδους στην Φινλανδία με αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί στα είδη που μειώνονται στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων ενώ σημαντικοί για το είδος αριθμοί παρατηρούνται και τον χειμώνα. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 183 άτομα κατά την ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 26

30 φθινοπωρινή μετανάστευση, ενώ ο μέγιστος αριθμός διαχειμάζοντων πουλιών ήταν 46 άτομα. Η περιοχή πληροί τόσο το κριτήριο οριοθέτησης (1 διαχειμάζον άτομο) όσο και το κριτήριο C3 (1% του διαχειμάζοντος πληθυσμού Ευρώπης) που για το είδος είναι τα 14 άτομα. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται κοντά στον Αρκτικό κύκλο. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. Απειλές. Ο περιορισμός των ρηχών νερών και των ήπιων οχθών μπορεί να υποβαθμίσει το ενδιαίτημα των παρυδάτιων αυτών πουλιών. Βαλτότρυγγας ή Νανοπρασινοσκέλης (Tringa stagnatilis) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. O Βαλτότρυγγας δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη). Σε κάποιες χώρες παρουσιάζει σταθερότητα ή και μικρή αύξηση. Όμως οι σημαντικοί θύλακες του είδους στην πρώην ΕΣΣΔ παρουσιάζουν κάμψη. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων ενώ σημαντικοί για το είδος αριθμοί παρατηρούνται και τον χειμώνα. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 161 άτομα κατά την φθινοπωρινή μετανάστευση και 122 κατά την ανοιξιάτικη. Δεδομένου ότι η μεταναστευτική περίοδος έχει δυναμικό χαρακτήρα και διαρκεί αρκετές εβδομάδες είναι πιθανό ο συνολικός αριθμός των διερχόμενων πουλιών, που περνούν διαδοχικά, να είναι κατά πολύ μεγαλύτερος και να ξεπερνά το κριτήριο C3 (1% των διερχόμενων από την Ευρώπη πουλιών) που για το είδος είναι τα 370 άτομα. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται στο βορειότερο μέρος της ανατολικής ευρώπης. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27

31 Απειλές. Ο περιορισμός των ρηχών νερών και των ήπιων οχθών μπορεί να υποβαθμίσει το ενδιαίτημα των παρυδάτιων αυτών πουλιών. Πρασινοσκέλης (Tringa nebularia) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. O Πρασινοσκέλης δεν αναπαράγεται στη χώρα μας παρά μονάχα στη βόρεια Ευρώπη (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη). Αν και ο πληθυσμός του στο Ηνωμένο Βασίλειο σημείωσε μείωση την δεκαετία , στις υπόλοιπες χώρες παρουσιάζει σταθερότητα ή και μικρή αύξηση. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων ενώ παρατηρείται και το χειμώνα. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 77 άτομα κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση. Τον χειμώνα παρατηρήθηκε σχεδόν σταθερά αλλά μονάχα μέχρι ένα (1) άτομο. Γι αυτό όμως πληροί το κριτήριο οριοθέτησης για τα διαχειμάζοντα άτομα (μόλις 1 για το είδος του). Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται στην βόρεια Ευρώπη. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. Λιγότερα παραμένουν στην Ευρώπη. Απειλές. Ο περιορισμός των ρηχών νερών και των ήπιων οχθών μπορεί να υποβαθμίσει το ενδιαίτημα των παρυδάτιων αυτών πουλιών. Γελογλάρονο (Gelochelidon (Sterna) nilotica) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Γελογλάρονου στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο ενώ εξακολουθεί να μειώνεται στην ΝΑ Ευρώπη. Το είδος φωλιάζει, ίσως όχι κάθε χρόνο, σε μικρούς αριθμούς εντός του ναυτικού οχυρού Άραξου, στο βορειότερο άκρο της περιοχής. Προερχόμενα από αυτό το ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 28

32 σημείο, λίγα άτομα (4-9) εμφανίζονται να τρέφονται μέχρι το Μετόχι. Η περιοχή όπου φωλιάζουν γειτνιάζει με τον αντιπέρα υγρότοπο του Μεσολογγίου. Πιθανόν τα ζεύγη προέρχονται από τη διάλυση της παλιάς μεγάλης αποικίας στις Αλυκές Μεσολογγίου (Καρδακάρη 2006). Με δύο τουλάχιστον ζεύγη η περιοχή πληροί το κριτήριο (2 ζεύγη) οριοθέτησης και το κριτήριο C6, δηλαδή η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1% του εθνικού πληθυσμού). Οικολογία. Είναι είδος γλαρονιού που όμως αναζητά τροφή πετώντας πάνω από χερσαίες κυρίως εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση. Φωλιάζει στο έδαφος. Απειλές. Η ενόχληση στα αναπαραγωγικά πεδία από ανεξέλεγκτη κίνηση επισκεπτών είναι προς το παρόν μάλλον περιορισμένη εξαιτίας των περιορισμών που επιβάλει το ναυτικό οχυρό. Ο περιορισμός των λιβαδιών θα μπορούσε να έχει αρνητική επίδραση στο είδος. Λιοστριτσίδα (Hippolais olivetorum) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Λιοστριτσίδας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Η Λιοστριτσίδα είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στην ΝΑ Ευρώπη όπου διατηρείται περισσότερο από το 95% του παγκόσμιου αναπαραγώμενου πληθυσμού του είδους. Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και φαίνεται να παραμένει μάλλον σταθερός. Το είδος δεν συνδέεται με τα υγροτοπικά στοιχεία της περιοχής και γι αυτό τον λόγο δεν αποτέλεσε είδος ιδιαίτερης καταγραφής στο πλαίσιο των ορνιθολογικών ερευνών του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ). Ωστόσο βρέθηκε στα αραιά δρυοδάση (Querqus macrolepis) της περιοχής. Τόσο στην πεδινή συστάδα που αναπτύσσεται στις παρυφές -προς την ενδοχώρα- του δάσους Κουκουναριάς όσο και στις αραιές συστάδες των «Μαύρων Βουνών». ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 29