Φάκελος περιοχής: GR Περιοχή Έλους Αρτζάν. Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων.

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Περιοχή Έλους Αρτζάν Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

3 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR24 Έλος Αρτζάν», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Μπούσμπουρας Δημήτριος ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

4

5 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Μπούσμπουρας Δ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR24 Έλος Αρτζάν». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα This document may be cited as follows: Bousbouras D. (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR026 Artzan Marshes». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

6

7 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...16 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

8

9 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR24 Έλος Αρτζάν» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004)., στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR24 : Έλος Αρτζάν», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι εκτάρια. Η περιοχή περιλαμβάνει τον ταμιευτήρα που δημιουργήθηκε στην θέση του παλιού έλους και των υγρών λιβαδιών που είχαν αποστραγγισθεί (έργο που ολοκληρώθηκε με την πλήρωση του ταμιευτήρα τον χειμώνα και άνοιξη του 2009), εκτάσεις με καλλιέργειες (κυρίως σιτηρά και λιβαδικές εκτάσεις), μια ζώνη ανατολικά του ταμιευτήρα με κάθετα χωμάτινα πρανή και λίμνες που προέκυψαν από απόληψη αργίλου για την κατασκευή του φράγματος του ταμιευτήρα και μικρής έκτασης βραχώδεις εκτάσεις. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

10 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Στον ταμιευτήρα αναπτύσσονται καλάμια, η εξέλιξη των οποίων είναι άγνωστο αν θα οδηγήσει σε ανάπτυξη καλαμιώνα καθώς θα βρίσκονται υπό συνεχή κατάκλιση σε βαθιά νερά. Ο αργυροπελεκάνος είναι το είδος της ορνιθοπανίδας για το οποίο η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR24 : Έλος Αρτζάν» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πληθυσμός Κριτήριο BirdLife Pelecanus crispus αργυροπελεκάνος A1, A4i, B1i, C1, C2 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

11 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Καζαντζίδης, Σ., Αναγνωστοπούλου, Μ και Π. Γεράκης Προβλήματα 35 ελληνικών υγροτόπων και δράσεις αντιμετώπισής τους. Πρόγραμμα παρακολούθησης υγροτόπων ΕΚΒΥ. 249 σ. Κιλικίδης Υγροβιότοπος Έλους Αρτζάν (Ν. Κιλκίς): Αξιολόγηση και διερεύνηση της δυνατότητας ένταξης του στο κοινοτικό δίκτυο των ιδιαίτερα προστατευόμενων περιοχών σε εφαρμογή του Άρθρου 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ για την διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας. Κτηνιατρική Σχολή, Τμήμα Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Οικολογίας & Προστασίας, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης, Υπουργείο Γεωργίας Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Έργου Κατασκεύης Ταμιευτήρα Αρτζάν Αματόβου Ν. Κιλκίς ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

12 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Bourdakis, E. (compiler) Important Bird Areas in Greece: 024. Artzan marshes. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Ελος Αρτζάν»με κωδικό ΣΠΠΕ GR024. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Επίσης, έρευνες για την ορνιθοπανίδα έχουν πραγματοποιηθεί από ερευνητές της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας Σ. Καζαντζίδη, Σ. Μπουρδάκη και Δ. Μπούσμπουρα και τον Γ. Χανδρινό για τις Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδροβίων και καταγραφές κατά την εποχή αναπαραγωγής από τους τρεις πρώτους και τον Ben Hallmann. 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Η υγροτοπική έκταση είχε αποστραγγιστεί με την δημιουργία καναλιού παλαιότερα. Το 1996 άρχισε να κατασκευάζεται ταμιευτήρας, έργο που ολοκληρώθηκε με την πλήρωση του ταμιευτήρα με νερά από τον Αξιό την Άνοιξη του Μέσα στον ταμιευτήρα κατασκευάστηκαν δύο νησίδες με στόχο το φώλιασμα πουλιών. Η διαχείριση των υδάτων θα γίνεται κυρίως με στόχο την άρδευση εκτάσεων εκτός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά. Η υπόλοιπη περιοχή είναι αρόσιμες εκτάσεις (με σιτηρά κυρίως) και λιβάδια. Είναι πιθανό ένα μικρό τμήμα των αρόσιμων εκτάσεων ανατολικά και δίπλα στον ταμιευτήρα που είχαν την μορφή υγρών λιβαδιών να μετατραπεί σε αρδευόμενες αν συνδεθούν με αρδευτικό δίκτυο. Οι εκτάσεις όπου έχουν γίνει οι απολήψεις υλικών έχουν πλημυρίσει και έχουν μετατραπεί σε λίμνες με κάθετα πρανή και δεν μπορούν να αποδοθούν στη καλλιέργεια. Ένα μεγάλο λατομείο λειτουργεί ανατολικά του ταμιευτήρα. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

13 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004). Πραγματοποιήθηκαν 7 ημέρες πεδίου το Δύο κατά την διαχείμαση, δύο κατά την εαρινή μετανάστευση και τρεις κατά την περίοδο αναπαραγωγής. Πραγματοποιήθηκε επίσης μια επίσκεψη κατά την περίοδο αναπαραγωγής το 2008 οπότε ο ταμιευτήρας δεν είχε νερό. Χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος Look and see. Καταγραφές από επιλεγμένες θέσεις - διαδρομές με βάση την προηγούμενη γνώση της περιοχής ή τις απαιτήσεις σε ενδιαίτημα των υπό εξέταση ειδών. Στην υγροτοπική ζώνη (ταμιευτήρας και γύρω περιοχή) οι παρατηρήσεις έγιναν από το ανάχωμα. Στις άλλες περιοχές σε διάσπαρτες θέσεις ώστε να καλυφθεί το σύνολο της έκτασης. Οι αγροτικές και λιβαδικές εκτάσεις διερευνήθηκαν ως προς το φώλιασμα στρουθιομόρφων και για τα αρπακτικά πουλιά. Από τον Ιανουάριο άρχισε η πλήρωση του ταμιευτήρα με νερά από τον Αξιό. Συνεπώς η δομή του τοπίου και η βλάστηση άλλαξε σταδιακά και θα συνεχίζει να εξελίσσεται τα επόμενα 3 χρόνια. Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

14 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Τα δεδομένα της περιοχής όσον αφορά την υγροτοπική ζώνη που έχει μετατραπεί σε ταμιευτήρα έχουν αλλάξει δραματικά. Τα ενδιαιτήματα είναι πλέον πολύ διαφορετικά καθώς έχουν εξαφανιστεί τα υγρά λιβάδια και τα ρηχά νερά. Την μορφή υγρών λιβαδιών διατηρούν εκτάσεις ανατολικά του ταμιευτήρα, εκεί όπου εντοπίστηκαν να κάθονται γλαρόνια και πιθανά φωλιάζει η καλημάνα. Σημαντικό πρόβλημα για τα ενδιαιτήματα είναι ο πιθανός περιορισμός των υγρών λιβαδιών αν αποστραγγιστούν. Στον ταμιευτήρα έχουν εισέλθει και ψάρια από την άντληση που έχει γίνει από τον Αξιό ποταμό. Έτσι συγκεντρώνονται ψαροφάγα είδη όπως τα γλαρόνια. Τα πουλιά αυτά όπως και οι ερωδιοί αναζητούν επίσης την τροφή τους στα κανάλια που περιβάλλουν τον ταμιευτήρα. Τα εσωτερικά τοιχώματα του αναχώματος του ταμιευτήρα δεν είναι κατάλληλα για να χρησιμοποιηθούν σαν χώροι διατροφής από ερωδιούς καθώς το υπόστρωμα έχει μεγάλη κλίση και επιπλέον καλύπτεται από πέτρες για την αντιμετώπιση της διάβρωσης. Ενδιαφέρον όμως έχει η ανάπτυξη καλαμιών, παρά το σχετικά μεγάλο βάθος. Αν εδραιωθεί καλαμιώνας θα είναι δυνατόν με κατάλληλες παρεμβάσεις να φωλιάσουν ενδιαφέροντα είδη όπως η βαλτόπαπια που παρατηρήθηκε την άνοιξη μαζί με γκισάρια. Οι δύο νησίδες που έχουν κατασκευαστεί είναι κατάλληλες για το φώλιασμα γλαρονιών, χρησιμοποιείται όμως μόνο η βορειότερη. Καθώς παρατηρήθηκαν πολλά διαφορετικά είδη γλαρονιών την άνοιξη θεωρούμε ότι είναι πολύ πιθανόν στο μέλλον να φωλιάσουν και άλλα είδη αν υπάρχει επαρκής τροφή και κατάλληλες συνθήκες για το φώλιασμα. Κατά την περίοδο αναπαραγωγής ήταν παρόντα στα υγρά λιβάδια ανατολικά του ταμιευτήρα Gelochelidon nilotica τα οποία τρέφονταν στο ταμιευτήρα και στα περιμετρικά κανάλια και παρατηρήθηκαν να ζευγαρώνουν αλλά πιθανότατα φωλιάζουν στον Αξιό. Υπάρχει επίσης μια μικρή υγροτοπική ζώνη ανατολικά του ταμιευτήρα που έχει δημιουργηθεί από παλιές απολήψεις υλικών (αργίλου). Στην ζώνη αυτή έχουν ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

15 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας αναπτυχθεί λίγα καλάμια όπου το βάθος του νερού το επιτρέπει. Εκτός από πουλιά παρατηρήθηκαν νεροχελώνες και μυοκάστορας, στοιχεία που επιβεβαιώνουν τον υγροτοπικό χαρακτήρα. Στις υπόλοιπες ζώνες δεν είναι δυνατόν να γίνουν αρδεύσεις διότι βρίσκονται ψηλότερα από τον ταμιευτήρα αλλά και δεν υπάρχει πιθανότατα ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του σχετικά πετρώδους εδάφους. Αυτές είναι οι εκτάσεις που είναι κατάλληλες για την αετογερακίνα και άλλα αρπακτικά πουλιά. Η αετογερακίνα παλιότερα φώλιαζε στην περιοχή του λατομείου αλλά με την επέκταση του αυτό δεν είναι πια δυνατόν. 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια και αποτελούν τα είδη της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

16 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR24 Έλος Αρτζάν» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο 6 αναπαραγ. πληθ. 85 Buteo rufinus Αετογερακίνα Ε.Ε 208 Chlidonias hybridus Μουστακογλάρονο Ισχύει * * Η περιοχή είναι για το είδος μια από τις 5 σημαντικότερες περιοχές στην γεωγραφική περιφέρειά της και φιλοξενεί >1% του εθνικού πληθυσμού. Γεωγραφικές περιφέρειες: 1) Θράκη Μακεδονία - Θεσσαλία, 2) Ήπειρος-Δυτική Ελλάδα-Στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησος, 3) Νησιά Αιγαίου Πίνακας 3. Είδη για την περιοχή: «GR24 Έλος Αρτζάν» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη 147 Vanellus vanellus Καλημάνα >1% πληθυσμού Ελλάδας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

17 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Αετογερακίνα (Buteo rufinus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός Στην περιοχή έχουν καταγραφεί δύο ζευγάρια. Το ένα στην περιοχή του ταμιευτήρα και το άλλο στην νοτιότερη έκταση. Ο πληθυσμός της αετογερακίνας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004). Οικολογία. Είναι επιδημητικό στην περιοχή. Τυπικός βιότοπος του είδους είναι λοφώδεις ανοιχτές εκτάσεις με γυμνές πετρώδεις πλαγιές, όπου φωλιάζει σε κάθετα βράχια. Τρέφεται με σαύρες, φίδια, μικρά πουλιά, μεγάλα έντομα, αλλά και μικρά θηλαστικά σε ανοικτές εκτάσεις και αραιά δρυοδάση (Tucker and Heath 1994). Απειλές Όχληση ή καταστροφή στις θέσεις φωλιάσματος από δρόμους και λατομεία. Χρήση φυτοφαρμάκων στην γεωργία που οδηγεί σε μείωση λείας. Μουστακογλάρονο (Chlidonias hybridus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός Στην περιοχή έχουν καταγραφεί δώδεκα ζευγάρια που φωλιάζουν στην βορειότερη νησίδα. Τρέφονται σ όλη την έκταση του ταμιευτήρα και στα κανάλια περιμετρικά. Το Μουστακογλάρονο φωλιάζει σε λίγους υγροτόπους στην βόρειο Ελλάδα ενώ διερχόμενο από την Ελλάδα μπορεί να συναντηθεί τόσο στη παράκτια ζώνη όσο και στην ενδοχώρα (Handrinos & Akriotis, 1997). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

18 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Οικολογία Φωλιάζει σε χαλαρές αποικίες αποκλειστικά σε υγρότοπους γλυκού νερού φτιάχνοντας τη φωλιά σε νούφαρα (Nymphaea alba) ή άλλη επιπλέουσα βλάστηση (Trapa natans) σε νερό βάθους εκ. Το Μουστακογλάρονο προτιμά τους βάλτους με γλυκό νερό, εσωτερικές λίμνες, ποτάμια, ιχθυοκαλλιέργειες, λιμνοδεξαμενές, πλημμυρισμένους αλμυρόβαλτους και ρυζοχώραφα. Τρέφεται με χερσαία και υδρόβια έντομα (Dytiscidae, Odonata Orthoptera), αράχνες, βατράχια και γυρίνους, καρκινοειδή, γαρίδες και μικρά ψάρια.. Απειλές Η βασικές απειλές είναι η υποβάθμιση των υγροτόπων (με αποξήρανση εκτάσεων, εκβαθύνσεις, αποστράγγιση) και η καταστροφή των φωλιών από βοοειδή και όχληση στις αποικίες αναπαραγωγής από την ανθρώπινη παρουσία που οδηγεί σε εγκατάλειψη των φωλιών Καλημάνα (Vanellus vanellus) Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός Φαίνεται ότι φωλιάζουν δύο ζευγάρια στην ζώνη ανατολικά του ταμιευτήρα που διατηρεί την μορφή υγρών λιβαδιών. Η Καλημάνα έχει περιορισμένη αναπαραγωγική κατανομή σε ορισμένους μεγάλους υγροτόπους της Μακεδονίας και Θράκης, από τη λίμνη Ισμαρίδα και δυτικά μέχρι τη Κερκίνη και τους παράκτιους υγροτόπους του Θερμαϊκού (Handrinos & Akriotis, 1997). Υπολογίζεται ότι φωλιάζουν ζευγάρια (BirdLife, 2004). Οικολογία Το είδος φωλιάζει σε υγρά λιβάδια και χωράφια κοντά σε λίμνες γλυκού νερού και σε λασποτόπια κοντά σε υφάλμυρες λιμνοθάλασσες. Απαιτεί ανοικτές εκτάσεις με καλή ορατότητα. Η φωλιά είναι ένα ρηχό βαθούλωμα σε σημεία με χαμηλή βλάστηση. Η δίαιτά του αποτελείται από έντομα (σκαθάρια, μυρμήγκια, δίπτερα, ακρίδες, λεπιδόπτερα), αράχνες, σαλιγκάρια, γαιοσκώληκες καθώς και μικρά αμφίβια. Προτιμά καλλιέργειες και χορτολίβαδα, κοντά στις θέσεις φωλιάσματος, γι αυτό το βέλτιστο ενδιαίτημα είναι μωσαϊκά καλλιεργούμενης γης με μόνιμα χορτολίβαδα (EU ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

19 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας MP, 2009). Στην Ελλάδα απαντά και σε χερσότοπους και περιοδικά κατακλυζόμενα εδάφη. Απειλές Η σοβαρότερη απειλή για το είδος είναι η εντατικοποίηση της γεωργίας που οδηγεί σε: απώλεια των χορτολιβαδικών βοσκοτόπων και των μωσαϊκών μόνιμων χορτολίβαδων και ανοιξιάτικων σπαρτών, αποστράγγιση των υγρών λιβαδιών μέσα ή δίπλα σε καλλιέργειες, καλλιεργητικές δραστηριότητες που συμπίπτουν χρονικά με τη φωλεοποίηση προκαλώντας καταστροφή φωλιών, λίπανση χορτολίβαδων που προκαλεί συγκέντρωση βαρέων μετάλλων, αυξημένη χρήση εντομοκτόνων με έμμεσα αποτελέσματα τη μείωση των διαθέσιμων εντόμων (EU MP, 2008, BirdLife, 2008). Η εγκατάλειψη των αρόσιμων αγρών και η συνεπακόλουθη διαδοχή της βλάστησης με ανάπτυξη ξυλωδών ειδών και δέντρων και η εγκατάσταση δασικών φυτειών έχει επίσης αρνητικά αποτελέσματα στην πυκνότητα του αναπαραγωγικού πληθυσμού καθώς το είδος αποφεύγει να φωλιάζει κοντά σε δέντρα η ύπαρξη των οποίων αυξάνει τις πιθανότητες θήρευσης από κουρούνες και αλεπούδες. Η κατασκευή δρόμων μπορεί να οδηγήσει σε άμεση απώλεια ενδιαιτήματος καθώς το είδος αποφεύγει το φώλιασμα κοντά σε δρόμους. 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και Στον επισυναπτόμενο χάρτη 2 παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και. Ο χάρτης 2 διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από βιβλιογραφικές πηγές. Αποτυπώθηκαν στον χάρτη τα παρακάτω ενδιαιτήματα: Χώροι αναζήτησης τροφής μουστακογλάρονου και άλλων γλαρονιών. Επικράτειες αετογερακίνας. Στην νότια ζώνη σ αυτή την επικράτεια εντοπίστηκε επίσης φιδαετός και γαλιάντρες αλλά με μικρότερους πληθυσμούς από τα όρια χαρακτηρισμού ή. Περιοχή διατροφής και πιθανά φωλιάσματος καλημάνας - εκτάσεις με μορφή υγρών λιβαδιών ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

20 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Χωμάτινες μικρές λίμνες με υδρόβια πουλιά, οχθοχελίδονα και χώρος διατροφής 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1: ) παρουσιάζονται: α) η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β) τα υφιστάμενα όρια της περιοχής μελέτης, δηλαδή της ΣΠΠ. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Η πρόταση περιλαμβάνει όλα τα ενδιαιτήματα που αναφέρθηκαν προηγουμένως. Τα όρια της προτεινόμενης Ζώνης Ειδικής Προστασίας είναι τα ίδια με τα όρια την Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά. Συγκεκριμένα, το όριο της προτεινόμενης ΖΕΠ ξεκινά από το βορειοανατολικό όριο του οικισμού Βαφιοχωρίου και ακολουθεί τον δρόμο προς Βαλτούδι έως την περιοχή Κατσιαβέλι μανδρί. Στην συνέχεια ακολουθεί τον δρόμο προς τα βορειοδυτικά και αγροτικό δρόμο ο οποίος συνεχίζει περιμετρικά του ταμιευτήρα Αρτζάν. Ο δρόμος αυτός συνεχίζει προς τα νότια έως το ύψος της Κοτύλης προς την οποία κατευθύνεται μέσω αγροτικού δρόμου. Μετά τον οικισμό ακολουθεί αγροτικό δρόμο περιμετρικά του λόφου Πετρωτά έως το Βαφιοχώρι το οποίο παρακάμπτει. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

21 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION The IBA «GR024 Artzan Marshes» has a total area of 1700 ha covering the reservoir of Artzan that has replaced the previous marshes and wet meadows area. The study area also includes small ponds, rocky habitats and the surrounding agricultural land. The trigger species of the proposed SPA are Long-legged Buzzard (Buteo rufinus) and Moustached Tern (Chlidonias hybridus) which fulfil C2 and C6 criteria respectively. In addition, important numbers (>1% of Greek population) of Lapwing (Vanellus vanellus) were recorded in the study area. The proposed SPA boundaries are the same with the existing IBA. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

22 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Handrinos, G The IWRB Midwinter waterfowl counts in Greece : a preliminary analysis of the populations of Anatidae. Biologia Gallo-hellenica 15: Hatzilakou, D. (comp.) The distribution of the globally threatened Dalmatian Pelican (Pelecanus crispus, Bruch) in Greece. Threats pertaining to its habitats and recommendations for protection. Sandy, UK: The Royal Society for the Protection of Birds. Unpublished report. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Ζαλίδης, Γ και Α. Μαντζαβέλας (Συντ.) Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (πρώτη προσέγγιση). ΕΚΒΥ. Καζαντζίδης, Σ., Αναγνωστοπούλου, Μ και Π. Γεράκης Προβλήματα 35 ελληνικών υγροτόπων και δράσεις αντιμετώπισής τους. Πρόγραμμα παρακολούθησης υγροτόπων ΕΚΒΥ. 249 σ. Κιλικίδης Υγροβιότοπος Έλους Αρτζάν (Ν. Κιλκίς): Αξιολόγηση και διερεύνηση της δυνατότητας ένταξης του στο κοινοτικό δίκτυο των ιδιαίτερα προστατευόμενων περιοχών σε εφαρμογή του Άρθρου 4 της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ για την διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας. Κτηνιατρική Σχολή, Τμήμα Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Οικολογίας & Προστασίας, Αριστοτέλειο Παν/μιο Θεσ/νίκης, Υπουργείο Γεωργίας Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Έργου Κατασκευής Ταμιευτήρα Αρτζάν Αματόβου Ν. Κιλκίς ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

23

24 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

25 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

26 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και για την περιοχή «GR24 Έλος Αρτζάν» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 2 Gavia arctica Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis Υ 15 5 Podiceps cristatus p Υ Podiceps grisegena 320 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Υ 8 Podiceps nigricollis Υ 1 9 Calonectris diomedea Θ Puffinus yelkouan 20/60 ind Θ Hydrobates pelagicus Θ Phalacrocorax carbo p Υ Phalacrocorax aristotelis Υ Phalacrocorax pygmeus Υ Pelecanus onocrotalus p Υ Pelecanus crispus p 10/30 ind Υ Botaurus stellaris Υ Ixobrychus minutus Υ Nycticorax nycticorax p Υ Ardeolla ralloides p Υ Egretta garzetta p Υ Casmerodius albus p Υ Ardea cinerea p Υ 6 27 Ardea purpurea p Υ 1 1 Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

27 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 28 Ciconia nigra Υ Π Ciconia ciconia Υ Π Plegadis falcinellus Υ Platalea leucorodia Υ Phoenicopterus ruber p Υ Cygnus olor p Υ 1 37 Anser albifrons 620 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) 5300 / 250 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) Υ Anser erythropus 15 ind Υ 1 39 Anser anser / Υ 1 41 Branta ruficollis regular presence Υ Tadorna ferruginea Υ Tadorna tadorna p Υ 1 44 Anas penelope Υ Anas strepera Υ 1 46 Anas crecca p Υ 47 Anas platyrhynchos p Υ 1 48 Anas acuta Υ 49 Anas querquedula Υ 0 51 Anas clypeata p Υ 53 Netta rufina Υ 0 54 Aythya ferina p Υ 0 55 Aythya nyroca p p 20/60 ind Υ Aythya fuligula Υ 57 Aythya marila Υ 1 61 Melanitta fusca / Υ ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

28 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) 15 Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) 62 Bucephala clangula Υ 63 Mergelus albellus Υ 1 64 Mergus serrator Υ 3 65 Mergus merganser Υ 1 66 Oxyura leucocephala regular presence Υ 3 67 Pernis apivorus non br Α Milvus migrans 300 Α Haliaeetus albicilla Α Gypaetus barbatus 1 Α Neophron percnopterus regular presence 16 Α Gyps fulvus 180 Α Aegypius monachus 5/15 ind 14 Α Circaetus gallicus 1 54 Α Circus aeruginosus 290 Α Circus cyaneus p 110 Α 79 Circus macrourus 15 ind Α 80 Circus pygargus 94 Α Accipiter brevipes non br 10 Α Buteo buteo Α Buteo rufinus 2 2 Α Aquila pomarina 70 Α Aquila clanga 6 ind 1 Α 89 Aquila nipalensis 50 Α ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

29 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 90 Aquila heliaca 2/ 6 ind 1 Α Aquila chrysaetos 41 Α Hieraaetus pennatus 27 Α Hieraaetus fasciatus 9 Α Pandion haliaetus 53 Α 95 Falco naumanni 20/60 ind 180 Α Falco vespertinus 30 ind 9 Α 98 Falco columbarius p 76 Α Falco eleonorae 140 Α Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Falco biarmicus 1 Α Falco cherrug regular presence 2 Α 103 Falco peregrinus 74 Α Bonasa bonasia Tetrao urogallus Alectoris graeca Coturnix coturnix Porzana porzana Υ Porzana parva Υ Crex crex 20/60 ind Υ 122 Fulica atra p Υ Otis tarda 30 ind ind 128 Haematopus ostralegus Υ Himantopus himantopus p Υ Recurvirostra avosetta Υ Κριτήριο (delimitation criterion) 1 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

30 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 131 Burhinus oedicnemus Υ Glareola pratincola Υ Charadrius dubius Υ Charadrius hiaticula Υ Charadrius alexandrinus Υ Charadrius leschenaultii 10 Υ 142 Pluvialis apricaria Υ Pluvialis squatarola Υ Hoplopterus spinosus Υ Vanellus vanellus Υ Calidris canutus Υ Calidris alba 250 Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) 1400 / Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) 470 Υ 150 Calidris minuta Υ Calidris temminckii Υ 154 Calidris ferruginea Υ 156 Calidris alpina Υ 157 Limicola falcinellus Υ 158 Philomachus pugnax 510 Υ Lymnocryptes minimus Υ Gallinago gallinago Υ 163 Scolopax rusticola Υ Limosa limosa 30 ind Υ 165 Limosa lapponica Υ Numenius phaeopus Υ Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

31 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας 167 Numenius tenuirostris Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) regular presence (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 168 Numenius arquata Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) 1 Υ Υ 169 Tringa erythropus Υ Tringa totanus Υ Tringa stagnatilis Υ 172 Tringa nebularia Υ Tringa ochropus Υ Tringa glareola p Υ 177 Actitis hypoleucos p Υ Arenaria interpres Υ Larus melanocephalus Υ Larus minutus Υ Larus ridibundus Υ 191 Larus genei Υ Larus audouinii 20/60 ind Υ Larus canus Υ 194 Larus fuscus Υ Gelochelidon nilotica Υ Sterna caspia Υ 203 Sterna sadvicensis Υ Sterna hirundo p Υ Sterna albifrons Υ Chlidonias hybridus Υ Chlidonias niger p Υ Chlidonias leucopterus Υ Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Κριτήριο (delimitation criterion) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

32 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 214 Columba oenas Columba palumbus Streptopelia turtur Clamator glandarius Otus scops Bubo bubo Asio flammeus Caprimulgus europaeus Apus apus Apus melba Alcedo atthis Merops apiaster Coracias garrulus Jynx torquilla Picus canus Dryocopus martius Dendrocopos syriacus Dendrocopos medius Dendrocopos leucotos Picoides tridactylus Melanocorypha calandra Calandrella brachydactyla Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Σ Σ Κριτήριο (delimitation criterion) Lullula arborea Σ Alauda arvensis Σ Riparia riparia Σ 100 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Ελλάδας Κριτήριο (delimitation criterion) 25

33 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 265 Hirundo rustica Σ Delichon urbica Σ Anthus campestris Σ Motacilla flava Σ Phoenicurus phoenicurus Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) Σ Oenanthe isabellina Σ Oenanthe hispanica Σ Monticola saxatilis Σ Turdus torquatus Σ Acrocephalus melanopogon 130 Σ Hippolais pallida Σ Hippolais olivetorum 30 Σ Sylvia rueppelli 30 Σ Sylvia hortensis Σ Sylvia nisoria 820 Σ Muscicapa striata Σ Ficedula parva Σ Ficedula semitorquata Σ Ficedula albicollis Σ 365 Sitta krueperi 20 1 Σ Oriolus oriolus Σ Lanius collurio Σ Lanius minor 65 Σ Lanius excubitor Σ 377 Lanius senator Σ 100 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Ελλάδας Κριτήριο (delimitation criterion) 26

34 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε 1% flyway Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ. Ευρώπης 1% flyway Ευρώπης άτ. υδροβια ή ζ. Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ. 5 σημ. περ γεωγ περ. >1% εθ. πλ ή >0,1 βιογ. πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) Κριτ. 1 Win Stage (C1) (αναπαραγ ωγή) (μετανάστ.) (διαχείμαση) Κριτ. 3 (C3) (αναπαραγωγή) 378 Lanius nubicus 45 Σ Pyrrhocorax pyrrhocorax Κριτ. 3 (C3) (μετανάστ.) Κριτ. 3 (C3) Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Κριτήριο (delimitation criterion) 150 Σ Passer hispaniolensis Σ Emberiza cineracea 10/30 ind 1 Σ Emberiza hortulana Σ Emberiza caesia 130 Σ Emberiza melanocephala Σ 300 Κριτήριο (delimitation criterion) Υπόμνημα (Explanations): Ειδικότερες επεξηγήσεις σχετικά με τα πληθυσμιακά όρια και τα κριτήρια που αναφέρονται στον πίνακα, υπάρχουν στις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). AA Πιν.Ι: Αύξων αριθμός του Πίνακα Ι. «Κατάλογος των ειδών που απαντούν στην Ελλάδα, καθεστώς παρουσίας τους και κατηγοριοποίηση με βάση την Οδηγία των πτηνών», σύμφωνα με τις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). Επιστημονική ονομασία (Scientific name): Με έντονα στοιχεία (Bold) φαίνονται τα είδη που χρησιμοποιούνται για το χαρακτηρισμό ΖΕΠ ενώ με κανονικά στοιχεία φαίνονται τα είδη (Selection species are indicated in bold Delimitation species are indicated in normal). Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης: Όπως αναφέρονται στο Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων (βλέπε European Commission 1995 Standard Data Form) Res: βρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους Br: χρησιμοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει και να ανατρέφει τους νεοσσούς Win: το είδος χρησιμοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειμώνα Stage: τόπος που χρησιμοποιείται στη μετανάστευση ή για την πτερόρροια εκτός των περιοχών αναπαραγωγής Κριτήριο 4: Υ: είδος που περιλαμβάνεται στα μεταναστευτικά υδρόβια είδη (migratory water birds) Θ: είδος που περιλαμβάνεται στα αποδημητικά θαλασσοπούλια (migratory sea birds) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27

35 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Κριτήριο 5: Π: Πελαργοί (Ciconiidae), Α: Aρπακτικά (Accipitridae), Γ: Γερανοί (Gruidae), Σ: Στρουθιόμορφα (Passeriformes) Κατά τον υπολογισμό του πληθυσμού λαμβάνονται υπόψη όλα τα είδη των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων. Τα σκιασμένα κελιά δείχνουν το κριτήριο που πληροί κάθε είδος (Highlighted cells indicate the criteria fulfilled by a single species). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 28

36 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) (Ψηφιακά αρχεία εικόνας τύπου tiff) Χ2. Χάρτης κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και (1: ) Χ3. Χάρτης προτεινόμενης (1: ) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 29