ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Σχέδιο Δράσης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Υγρότοποι Καλογριάς-Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς»

Transcript

1 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Γ: Σχέδια Δράσης ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Σχέδιο Δράσης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Υγρότοποι Καλογριάς-Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς» YΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ - ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ: Παναγιώτης Λατσούδης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

2 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Λατσούδης Π. (2009). Σχέδιο δράσης για τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Υγρότοποι Καλογριάς-Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Latsoudis P. (2009). Action Plan for the Special Protection Area «GR Kalogria-Lamias Wetlands and Strofilias Forest». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΧΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...28 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν Σχέδιο Δράσης εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «GR Υγρότοποι Καλογριάς-Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς». Για το σκοπό αυτό προτείνονται κατάλληλα διαχειριστικά και θεσμικά μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ. 2. ΣΤΟΧΟΣ Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι η παροχή γενικών κατευθύνσεων για την αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «GR Υγρότοποι Καλογριάς-Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς Σχέδιο Δράσης», ιδίως σε ότι αφορά τη διατήρηση των ειδών χαρακτηρισμού της. Έτσι, προτείνονται κατάλληλα μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ, με τελικό στόχο την επίτευξη Ικανοποιητικού Καθεστώτος Προστασίας στην περιοχή. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

5 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η πρόταση οριοθέτησης περιλαμβάνει την βορειοδυτικότερη παράκτια ζώνη της Πελοποννήσου, από το ακρωτήριο Άραξος και το ακρωτήριο Μαύρη Μύτη στα βόρεια έως τον οικισμό (περίπου) της Μανωλάδας και του Μπρινιά στα νότια, στα όρια της ΖΕΠ GR Λιμνοθάλασσα Κοτύχι Αλυκή Λεχαινών. Σε σχέση με την υφιστάμενη ΖΕΠ τα όρια επεκτείνονται προς βορρά, έτσι ώστε να συμπεριλάβουν την Λιμνοθάλασσα της Καλογριάς. Η συνολική έκταση της ΖΕΠ είναι εκτάρια. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όριά τους. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ένα -γνήσια μεσογειακό- μωσαϊκό που συνδυάζει παράκτιους υγρότοπους (λιμνοθάλασσες, έλη, αλμυρόβαλτους, αλίπεδα, καλαμώνες, παραποτάμιες δενδρώδεις συστάδες) με εκτεταμένα συστήματα θινών, παραλιακών δασών και ασβεστολιθικών λόφων με τυπική μεσογειακή βλάστηση (κυρίως φρυγάνων και αραιών συστάδων Δρυός Querqus macrolepis). Στο μεγαλύτερο μέρος της περιοχής επικρατούν σχεδόν επίπεδα εδάφη. Ανάμεσά τους αναδύονται οι ασβεστολιθικοί λόφοι «Μαύρα Βουνά» (240 μ.) και ο μικρός λόφος «Κουνουπέλι» (47 μ.). Στην περιοχή εντοπίζεται το μεγαλύτερο δάσος (και ένα από τα ελάχιστα) Κουκουναριάς Pinus pinea της χώρας και το μοναδικό δάσος δρυός που βρίσκεται στο ύψος της θάλασσας. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

6 Χάρτης 1. Όρια Ζώνης Ειδικής Προστασίας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

7 GR Ν. ΗΛΕΙΑΣ ; Ν. ΑΧΑΪΑΣ Συντάκτες χάρτη: Άρης Μανωλόπουλος, Victoria Saravia Ν. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ GR ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΚΑΛΟΓΡΙΑΣ-ΛΑΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΑΣΟΣ ΣΤΡΟΦΥΛΙΑΣ GR EΓΣΑ87 GR ΚΛΙΜΑΚΑ 1: ΖΕΠ&ΤΚΣ:GR Οριογραμμή ΤΚΣ ΤΚΣ:GR Κοινή οριογραμμή ΤΚΣ & ΖΕΠ GR ΖΕΠ:GR ΤΚΣ:GR Οριογραμμή ΖΕΠ ΤΚΣ:GR Προτε νόμενη Οριογραμμή ΖΕΠ

8 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 4. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Πίνακας 1. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Υγρότοποι Καλογριάς-Λάμιας και δάσος Στροφυλιά»: A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο Ixobrychus minutus Μικροτσικνιάς 1 ελάχ αναπαραγ πληθ Ε Ε 24. Egretta garzetta Λευκοτσικνιάς 1 flyway E E 27. Ardea purpurea Πορφυροτσικνιάς Ισχύει * 30. Plegadis falcinellus Χαλκόκοτα 1 flyway E E 55. Aythya nyroca Βαλτόπαπια παγκος. απειλ. 1 ελάχ διαχ πληθ ειδ. Ε Ε Ισχύει * 97. Falco vespertinus Μαυροκιρκίνεζο παγκος. απειλ. ειδ Himantopus himantopus Καλαμοκανάς 1 flyway E E Ισχύει * 133. Glareola pratincola Νεροχελίδονο Ισχύει * 137. Charadrius alexandrinus Θαλασσοσφυριχτής Ισχύει * 150. Calidris minuta Νανοσκαλίδρα 1 ελάχ διαχ πληθ Ευρώπης 164. Limosa limosa Λιμόζα παγκος. απειλ. ειδ Tringa erythropus Μαυρότρυγγας 1 ελάχ διαχ πληθ Ευρώπης 171. Tringa stagnatilis Βαλτότρυγγας 1 flyway Ευρώπης 200. Gelochelidon nilotica Γελογλάρονο Ισχύει * 326. Hippolais olivetorum Λιοστριτσίδα 1 ελάχ αναπαραγ πληθ Ε Ε * Η περιοχή είναι για το είδος μια από τις 5 σημαντικότερες περιοχές στην γεωγραφική περιφέρειά της και φιλοξενεί >1 του εθνικού πληθυσμού. Γεωγραφικές περιφέρειες: 1) Θράκη Μακεδονία - Θεσσαλία, 2) Ήπειρος-Δυτική Ελλάδα-Στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησος, 3) Νησιά Αιγαίου ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

9 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη οριοθέτησης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Υγρότοποι Καλογριάς-Λάμιας και δάσος Στροφυλιά»: A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 4. Tachybaptus ruficollis Νανοβουτηχτάρι >1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας 18. Botaurus stellaris Ήταυρος >1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας 25. Casmerodius albus Αργυροτσικνιάς >1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας 47. Anas platyrhynchos Πρασινοκέφαλη >1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας 172. Tringa nebularia Πρασινοσκέλης >1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

10 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Νανοβουτηχτάρι Tachybaptus ruficollis Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Νανοβουτηχταριού στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής (και σπανιότερα σε ανοιχτά νερά) εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οροθέτησης (1 του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού στην Ελλάδα) που για το είδος είναι 15 ζεύγη. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 495 άτομα κατά την περίοδο του χειμώνα και άτομα στο τέλος περίπου του καλοκαιριού. Οικολογία. Το είδος είναι αποκλειστικά υδρόβιο. Προτιμά τους καλαμώνες της περιοχής και τις ελεύθερες επιφάνειες νερού γύρω από αυτούς. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Ήταυρος ή Τρανομουγκάνα (Botaurus stellaris) Κινδυνεύον Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Ήταυρου ή Τρανομουγκάνας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

11 ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο Έκτοτε ο πληθυσμός του δεν έχει ανακάμψει πλήρως. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής πιθανότατα αναπαράγεται ένα τουλάχιστον ζευγάρι καθώς τα αναπαραγωγικά καλέσματα έχουν ακουστεί κατά την περίοδο αναπαραγωγής (Απρίλιος) χωρίς ωστόσο να διαπιστωθεί το φώλιασμα του είδους κάτι που είναι, ούτως ή άλλως, εξαιρετικά δύσκολο να γίνει μέσα στο πυκνό περιβάλλον των καλαμιώνων όπου ζουν τα πουλιά αυτά. Το ένα ζευγάρι θέτει το είδος στον κατάλογο των ειδών οριοθέτησης. Οικολογία. Το είδος είναι «στενόοικο» και εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά στους καλαμώνες της περιοχής. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Ξεχειμωνιάζει στην περιοχή και όπως αναφέρθηκε ήδη είναι σχεδόν σίγουρο ότι αναπαράγεται στην περιοχή. Μικροτσικνιάς (Ixobrychus minutus) Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Μικροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο Έκτοτε ο πληθυσμός του δεν έχει ανακάμψει πλήρως. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο C2 (1 του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 94 ζεύγη καθώς και το κριτήριο C6. Οικολογία. Το είδος είναι «στενόοικο» και εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά στους καλαμώνες της περιοχής ή πολύ κοντά σε αυτούς. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

12 εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. Λευκοτσικνιάς (Egretta garzetta) Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Μικροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει κυρίως αύξηση τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες χώρες όπου ζει. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 78 άτομα κατά την περίοδο του χειμώνα και άτομα στο τέλος περίπου του καλοκαιριού που συμπίπτει με την περίοδο μετανάστευσης. Οι αριθμοί του πληρούν το κριτήριο C2 για τα μεταναστευτικά πουλιά (1 του διερχόμενων πουλιών) που για το είδος του είναι 580 διερχόμενα άτομα. Οικολογία. Είναι είδος καλαοβατικό (ερωδιός) που αναζητά τροφή στα ρηχά νερά. Στην περιοχή κουρνιάζει στους καλαμιώνες καθώς και σε ψηλές κουκουναριές του δάσους που γειτνιάζουν με την λ/θ Πρόκοπος. Κάποια πουλιά ξεχειμωνιάζουν στην περιοχή. Τα περισσότερα όμως το χειμώνα συνεχίζουν το ταξίδι τους προς την Αφρική. Αργυροτσικνιάς (Casmerodius albus) Τρωτό Χ ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

13 Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Αργυροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) αλλά και έχει γνωρίσει αύξηση τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες χώρες όπου ζει. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 174 άτομα κατά την περίοδο της άνοιξης (159 στα τέλη του χειμώνα που πιθανόν συμπεριελάμβαναν μεταναστευτικά άτομα) και μέχρι 29 άτομα τον χειμώνα. Οι αριθμοί του πληρούν το κριτήριο οριοθέτησης για τα διαχειμάζοντα πουλιά στη χώρα μας το οποίο για το είδος του είναι 13 διαχειμάζοντα άτομα. Οικολογία. Είναι είδος καλοβατικό (ερωδιός) που αναζητά τροφή στα ρηχά νερά. Στην περιοχή κουρνιάζει στους καλαμιώνες καθώς και σε ψηλές κουκουναριές του δάσους που γειτνιάζουν με την λ/θ Πρόκοπος. Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea) Κινδυνεύον Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Πορφυροτσικνιά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Στην Ευρώπη αναπαράγεται περισσότερο από το 75 του παγκόσμιου πληθυσμού του. Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μεγάλος (> ζεύγη) αλλά έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο Έκτοτε ο πληθυσμός του δεν έχει ανακάμψει πλήρως. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οριοθέτησης αλλά και το κριτήριο C6, δηλαδή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

14 η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1 του εθνικού πληθυσμού). Οικολογία. Το είδος είναι «στενόοικο» και εμφανίζεται σχεδόν αποκλειστικά στους καλαμώνες της περιοχής ή πολύ κοντά σε αυτούς. Τα ανοίγματα του καλαμιώνα εξυπηρετούν την αναζήτηση τροφής (μικρά ψάρια, μεγαλόσωμα ασπόνδυλα) από το είδος αυτό. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus) Κρισίμως Κινδυνεύον Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Χαλκόκοτας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) ενώ έχει γνωρίσει μείωση τις τελευταίες δεκαετίες που σε αρκετές χώρες συνεχίζεται.. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 264 άτομα κατά την περίοδο της ανοιξιάτικης μετανάστευσης, γεγονός που υποδηλώνει έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό διερχόμενων ατόμων που περνούν συνολικά κατά τη διάρκεια ολόκληρης της μεταναστευτικής περιόδου. Εξάλλου, στην συνολική περιοχή του συμπλέγματος υγροτόπων Στροφυλιάς-Κοτυχίου έχουν παρατηρηθεί έως περισσότερες από Χαλκόκοτες σε μία ημέρα. Οι αριθμοί της λοιπόν φαίνεται ότι πληρούν το κριτήριο C2 (1 του ελάχιστου διερχόμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 530 άτομα. Οικολογία. Είναι είδος καλοβατικό που αναζητά τροφή στα ρηχά νερά και τα υγρά λιβάδια. Δεν αναπαράγεται στην περιοχή μελέτης. Στην περιοχή κουρνιάζει στους ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

15 καλαμιώνες. Πρασινοκέφαλη (Anas platyrhynchos) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Πρασινοκέφαλης στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι μεγάλος (> ζεύγη) και έχει παραμείνει σχετικά σταθερός τις τελευταίες δεκαετίες. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται 6-8 ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οριοθέτησης (1 ζεύγος). Οι χειμωνιάτικοι αριθμοί του είδους είναι απογοητευτικά μικροί για το μέγεθος και τις δυνατότητες των ενδιαιτημάτων της περιοχής, γεγονός που παρατηρείται σε όλα τα είδη της οικογένειας που δέχονται επίσης την πίεση του λαθραίου κυνηγιού. Οικολογία. Είναι είδος αφρόπαπιας. Παρατηρείται στις ελεύθερες επιφάνειες νερού που βρίσκονται, λίγο-πολύ, κοντά σε καλαμιώνες. Βαλτόπαπια (Aythya nyroca) Τρωτό Σχεδόν απειλούμενο Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Βαλτόπαπιας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι μικρός (< ζεύγη) και μειώνεται συνεχώς σε πολλές ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

16 ευρωπαϊκές χώρες κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Γι αυτό θεωρείται παγκοσμίως απειλούμενο είδος. Στους εκτεταμένους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται 2-7 ζεύγη, αριθμός που πληροί το κριτήριο οριοθέτησης (1 ζεύγος). Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia- Kotychi ( ) ήταν 60 άτομα κατά την περίοδο του χειμώνα. Οι χειμωνιάτικοι αριθμοί του είδους είναι μάλλον απογοητευτικά μικροί για το μέγεθος και τις δυνατότητες των ενδιαιτημάτων της περιοχής, γεγονός που παρατηρείται σε όλα τα είδη της τάξης που δέχονται επίσης την πίεση του λαθραίου κυνηγιού. Ωστόσο, οι αριθμοί του είδους πληρούν το κριτήριο C2 για διαχείμαση του είδους, καθώς και το κριτήριο C2 (παγκοσμίως αυτό απειλούμενο είδος). Οικολογία. Είναι είδος βουτόπαπιας. Παρατηρείται στις ελεύθερες επιφάνειες νερού που βρίσκονται, λίγο-πολύ, κοντά σε καλαμιώνες με τους οποίους συνδέεται σχεδόν αποκλειστικά. Μαυροκιρκίνεζο (Falco vespertinus) Ανεπαρκώς Γνωστό Σχεδόν απειλούμενο Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Το γεράκι αυτό δεν φωλιάζει στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και μειώνεται συνεχώς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες κατά τις τελευταίες δεκαετίες και ιδιαίτερα σε αυτές όπου ζουν οι μεγαλύτεροι αριθμοί του. Γι αυτό θεωρείται απειλούμενο είδος. Στα λιβάδια της περιοχής σταθμεύουν Μαυροκιρκίνεζα κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης μετανάστευσής τους. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

17 Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 89 άτομα στο τέλος της άνοιξης. Οι αριθμοί του είδους πληρούν το κριτήριο C1 (30 άτομα για το παγκοσμίως αυτό απειλούμενο είδος). Οικολογία. Είναι είδος γερακιού. Είναι μεταναστευτικό πουλί με το σύνολο των ατόμων του να ταξιδεύει στην υποσαχάρια Αφρική για διαχείμαση. Καλαμοκανάς (Himantopus himantopus) Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Καλαμοκανά στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη). Αν και έχει γνωρίσει κατά τόπους κάποια μείωση, σε πολλές χώρες ο πληθυσμός του παραμένει σταθερός ή έχει γνωρίσει μικρή αύξηση. Σε ρηχά νερά, ιδιαίτερα κοντά ή ανάμεσα στους καλαμώνες της περιοχής εκτιμάται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που σχεδόν πληροί το κριτήριο C2 για τα αναπαραγώμενα είδη (1 του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 200 ζεύγη ενώ σίγουρα πληροί το κριτήριο C2 (340 άτομα) για τα διερχόμενα πουλιά (1 του ελάχιστου διερχόμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε). Επίσης πληροί το κριτήριο (10 ζεύγη) οριοθέτησης και το κριτήριο C6, δηλαδή η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1 του εθνικού πληθυσμού). Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

18 Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 458 άτομα στις αρχές Απριλίου που συμπίπτει τόσο με την περίοδο αναπαραγωγής όσο και με την περίοδο μετανάστευσης του είδους. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή και αναπαράγεται σε ρηχά νερά. Στην περιοχή φωλιάζει σε ρηχά νερά κοντά ή ανάμεσα σε καλαμιώνες καθώς και σε μικρούς υφάλους που σχηματίζουν οι αποικίες των υδρόβιων ασπόνδυλων που είναι γνωστά στην περιοχή ως «τζαβίδες». Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. Νεροχελίδονο (Glareola pratincola) Τρωτό Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Νεροχελίδονου στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο ενώ εξακολουθεί να μειώνεται σε περιοχές όπου ζουν οι μεγαλύτεροι πληθυσμοί του (Ισπανία-Τουρκία). Στα στεγνά αλίπεδα του Μετοχίου αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που σχεδόν πληροί το κριτήριο C2 για τα αναπαραγώμενα είδη (1 του ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού του στην Ε.Ε) που για το είδος είναι 55 ζεύγη. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 177 άτομα στις αρχές Ιουνίου. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή στον αέρα ενώ γεννά σε εδάφη σχεδόν γυμνά από βλάστηση. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην υποσαχάρια Αφρική. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

19 Θαλασσοσφυριχτής (Charadrius alexandrinus) Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Θαλασσοσφυριχτή στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και γνωρίζει μια μικρή αλλά συνεχή μείωση. Στα στεγνά αλίπεδα του Μετοχίου, στα γυμνά από βλάστηση ιλύπεδα γύρω από τις λιμνοθάλασσες και κοντά στις παραλίες και τους αμμόλοφους (θίνες) της περιοχής υπολογίζεται ότι αναπαράγονται ζεύγη, αριθμός που πληροί τα κριτήρια (10 ζεύγη) οριοθέτησης και κριτήριο C6. δηλαδή η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1 του εθνικού πληθυσμού). Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή στο έδαφος και τα πολύ ρηχά νερά. Γεννά σε εδάφη σχεδόν γυμνά από βλάστηση κοντά σε ακτές ή όχθες λιμνοθαλασσών. Τα περισσότερα μεταναστεύουν νοτιότερα ο χειμώνα. Νανοσκαλίδρα (Calidris minuta) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η Νανοσκαλίδρα δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της φαίνεται να είναι μεγάλος (~ ζεύγη) και να παραμένει σταθερός. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

20 Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 742 άτομα στα μέσα Απριλίου που συμπίπτει με την ανοιξιάτικη περίοδο μετανάστευσης του είδους. Δεδομένου ότι η μεταναστευτική περίοδος έχει δυναμικό χαρακτήρα και διαρκεί αρκετές εβδομάδες (έως μήνες) (οπότε άλλα άτομα του ίδιου είδους περνούν κατά περιόδους), φαίνεται ότι η περιοχή πληροί το κριτήριο C3 (1 των διερχόμενων μεταναστευτικών πουλιών του είδους στην Ε.Ε) που για το είδος είναι άτομα για κάθε περίοδο. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε πολύ ρηχά νερά. Αναπαράγεται κοντά στον Αρκτικό Κύκλο και ξεχειμωνιάζει νότια. Κάποιες παραμένουν στην Ελλάδα αλλά οι περισσότερες συνεχίζουν το ταξίδι τους έως την Αφρική. Λιμόζα (Limosa limosa) Σχεδόν απειλούμενο Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η Λιμόζα δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι σχετικά μεγάλος (> ζεύγη) και αντιπροσωπεύει περισσότερο από τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό του είδους. Αν και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες ο πληθυσμός παραμένει σταθερός ή εμφανίζει κάποια αύξηση, σε σημαντικούς θύλακες διαφύλαξης του είδους (όπως η Ρωσία και η Ολλανδία) σημειώνεται σημαντική κάμψη με αποτέλεσμα να παρουσιάζει συνολικά μείωση τα τελευταία χρόνια μεγαλύτερη του 30. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 71 άτομα στα τέλη του χειμώνα ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

21 που αντιπροσωπεύουν πιθανότατα πρώιμους μετανάστες. Η περιοχή πληροί το κριτήριο C1 (για είδη παγκοσμίως απειλούμενων) που για το είδος είναι 30 άτομα. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται κυρίως στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. Μαυρότρυγγας (Tringa erytrhopus) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. O Μαυρότρυγγας δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και αναπαράγεται μονάχα στην σκανδιναβική χερσόνησο και τη βόρεια Ρωσία. Αν και ο πληθυσμός του παρέμενε σχετικά σταθερός, την δεκαετία παρουσίασε μείωση ο σημαντικός θύλακας διαφύλαξης του είδους στην Φινλανδία με αποτέλεσμα να συμπεριληφθεί στα είδη που μειώνονται στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων ενώ σημαντικοί για το είδος αριθμοί παρατηρούνται και τον χειμώνα. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 183 άτομα κατά την φθινοπωρινή μετανάστευση, ενώ ο μέγιστος αριθμός διαχειμάζοντων πουλιών ήταν 46 άτομα. Η περιοχή πληροί τόσο το κριτήριο οριοθέτησης (1 διαχειμάζον άτομο) όσο και το κριτήριο C3 (1 του διαχειμάζοντος πληθυσμού Ευρώπης) που για το είδος είναι τα 14 άτομα. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

22 Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται κοντά στον Αρκτικό κύκλο. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. Βαλτότρυγγας ή Νανοπρασινοσκέλης (Tringa stagnatilis) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. O Βαλτότρυγγας δεν αναπαράγεται στη χώρα μας (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη). Σε κάποιες χώρες παρουσιάζει σταθερότητα ή και μικρή αύξηση. Όμως οι σημαντικοί θύλακες του είδους στην πρώην ΕΣΣΔ παρουσιάζουν κάμψη. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων ενώ σημαντικοί για το είδος αριθμοί παρατηρούνται και τον χειμώνα. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 161 άτομα κατά την φθινοπωρινή μετανάστευση και 122 κατά την ανοιξιάτικη. Δεδομένου ότι η μεταναστευτική περίοδος έχει δυναμικό χαρακτήρα και διαρκεί αρκετές εβδομάδες είναι πιθανό ο συνολικός αριθμός των διερχόμενων πουλιών, που περνούν διαδοχικά, να είναι κατά πολύ μεγαλύτερος και να ξεπερνά το κριτήριο C3 (1 των διερχόμενων από την Ευρώπη πουλιών) που για το είδος είναι τα 370 άτομα. Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται στο βορειότερο μέρος της ανατολικής ευρώπης. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

23 Πρασινοσκέλης (Tringa nebularia) Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. O Πρασινοσκέλης δεν αναπαράγεται στη χώρα μας παρά μονάχα στη βόρεια Ευρώπη (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη). Αν και ο πληθυσμός του στο Ηνωμένο Βασίλειο σημείωσε μείωση την δεκαετία , στις υπόλοιπες χώρες παρουσιάζει σταθερότητα ή και μικρή αύξηση. Το είδος διέρχεται από την περιοχή κυρίως κατά τη διάρκεια των μεγάλων μεταναστευτικών του μετακινήσεων ενώ παρατηρείται και το χειμώνα. Ο μέγιστος ημερήσιος αριθμός που καταγράφηκε στην περιοχή GR098 κατά τις έρευνες του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ) ήταν 77 άτομα κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση. Τον χειμώνα παρατηρήθηκε σχεδόν σταθερά αλλά μονάχα μέχρι ένα (1) άτομο. Γι αυτό όμως πληροί το κριτήριο οριοθέτησης για τα διαχειμάζοντα άτομα (μόλις 1 για το είδος του). Οικολογία. Είναι είδος παρυδάτιου πουλιού που αναζητά τροφή σε ρηχά νερά. Αναπαράγεται στην βόρεια Ευρώπη. Το χειμώνα μεταναστεύει νοτιότερα έως και την υποσαχάρια Αφρική. Λιγότερα παραμένουν στην Ευρώπη. Γελογλάρονο (Gelochelidon (Sterna) nilotica) Τρωτό Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Γελογλάρονου στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Ο ευρωπαϊκός ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

24 πληθυσμός του είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και έχει γνωρίσει σημαντική μείωση την περίοδο ενώ εξακολουθεί να μειώνεται στην ΝΑ Ευρώπη. Το είδος φωλιάζει, ίσως όχι κάθε χρόνο, σε μικρούς αριθμούς εντός του ναυτικού οχυρού Άραξου, στο βορειότερο άκρο της περιοχής. Προερχόμενα από αυτό το σημείο, λίγα άτομα (4-9) εμφανίζονται να τρέφονται μέχρι το Μετόχι. Η περιοχή όπου φωλιάζουν γειτνιάζει με τον αντιπέρα υγρότοπο του Μεσολογγίου. Πιθανόν τα ζεύγη προέρχονται από τη διάλυση της παλιάς μεγάλης αποικίας στις Αλυκές Μεσολογγίου (Καρδακάρη 2006). Με δύο τουλάχιστον ζεύγη η περιοχή πληροί το κριτήριο (2 ζεύγη) οριοθέτησης και το κριτήριο C6, δηλαδή η περιοχή είναι μία από τις πέντε σημαντικότερες για το στη δυτική κεντρική και νότια Ελλάδα, υποστηρίζοντας σημαντικούς πληθυσμούς του ( 1 του εθνικού πληθυσμού). Οικολογία. Είναι είδος γλαρονιού που όμως αναζητά τροφή πετώντας πάνω από χερσαίες κυρίως εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση. Φωλιάζει στο έδαφος. Λιοστριτσίδα (Hippolais olivetorum) Σχεδόν Απειλούμενο Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός της Λιοστριτσίδας στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004a). Η Λιοστριτσίδα είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στην ΝΑ Ευρώπη όπου διατηρείται περισσότερο από το 95 του παγκόσμιου αναπαραγώμενου πληθυσμού του είδους. Ο ευρωπαϊκός πληθυσμός της είναι σχετικά μικρός (< ζεύγη) και φαίνεται να παραμένει μάλλον σταθερός. Το είδος δεν συνδέεται με τα υγροτοπικά στοιχεία της περιοχής και γι αυτό τον λόγο δεν αποτέλεσε είδος ιδιαίτερης καταγραφής στο πλαίσιο των ορνιθολογικών ερευνών του προγράμματος LIFE 00NAT/GR/7198: Restoration and Conservation Management of Strofylia-Kotychi ( ). Ωστόσο βρέθηκε στα αραιά ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

25 δρυοδάση (Querqus macrolepis) της περιοχής. Τόσο στην πεδινή συστάδα που αναπτύσσεται στις παρυφές -προς την ενδοχώρα- του δάσους Κουκουναριάς όσο και στις αραιές συστάδες των «Μαύρων Βουνών». Οι αριθμοί του είδους σύμφωνα με παλιότερες εκτιμήσεις (70 ζεύγη) θα πρέπει να πληρούν το κριτήριο C2 (30 ζεύγη) (1 αναπαραγώμενου πληθυσμού στην Ε.Ε.), το κριτήριο οριοθέτησης (30 ζεύγη) (1 ελάχιστου αναπαραγώμενου πληθυσμού στην Ελλάδα) καθώς και το κριτήριο C6 (11 ζεύγη). Οικολογία. Είναι είδος στρουθιόμορφου. Είναι μεταναστευτικό πουλί με το σύνολο των ατόμων του να ταξιδεύει στην υποσαχάρια Αφρική για διαχείμαση. Την περίοδο αναπαραγωγής εντοπίζεται σε τυπικά μεσογειακά περιβάλλοντα χαμηλού υψομέτρου. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

26 6. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ1 Αποξηράνσεις υγροτόπων και άλλα εγγειοβελτιωτικά έργα Δραστηριότητες που προκαλούν όχληση (κυνήγι, υλοτομία, αλιεία, συλλογή φυτών και καυσόξυλων Επέκταση καλλιεργειών σε υγροτόπους Κυνήγι-λαθροθηρία-παγίδευση-συλλογή αυγών ή νεοσσών-καταστροφή φωλιών Οχλούσες δραστηριότητες αναψυχής Αντιδιαβρωτικά έργα, καθαρισμοί της κοίτης χειμάρρων, επιχωματώσεις αιγιαλού και κοιτών ρεμάτων Ρύπανση από αγροχημικά που απορρέουν στους υδάτινους αποδέκτες, υφαλμύρωση αποδεκτών Επέκταση - εντατικοποίηση ετήσιων καλλιεργειών Βόσκηση κτηνοτροφικών ζώων σε υγρά λιβάδια Κατασκευή φραγμάτων και παρεμβάσεις αντιπλημμυρικής προστασίας, αρδευτικών δικτύων Αποψιλωτικές υλοτομίες Μολυβδίαση από σκάγια Άλλες οχλούσες δραστηριότητες (στρατιωτικές ασκήσεις, επιστημονική έρευνα, βανδαλισμοί) Μεταβολές στη συχνότητα και ένταση δασικών πυρκαγιών (αύξηση ή και μείωση) Εγκατάλειψη παραδοσιακών αγροτικών πρακτικών και χρήσεων γης, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάλειψης της εκτατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας Πρόσχωση εδαφών, ρεμάτων, ακτών Αλλαγές στην έκταση και κατανομή των ενδιαιτημάτων λόγω κλιματικής αλλαγής 1: Η κατηγοριοποίηση ορολογία των απειλών ακολουθεί την αντίστοιχη του BirdLife International, σύμφωνα και με τις τροποποιήσεις και τις περιγραφές του προγράμματος «Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας» (Δημαλέξης κ.α., 2009) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

27 7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Γενικές προϋποθέσεις για την ορθή διαχείριση των ελληνικών ΖΕΠ: Εθνικός Συντονισμός Διαχείρισης Παρακολούθησης των ΖΕΠ με κατάλληλο μηχανισμό διοικητικής και επιστημονικής υποστήριξης. Χαρτογράφηση πυρήνων κατανομής και κρίσιμων ενδιαιτημάτων των ειδών χαρακτηρισμού στο σύνολο των ΖΕΠ. Καθορισμός Επιθυμητών Τιμών Αναφοράς για τα είδη χαρακτηρισμού (FRVs) στο σύνολο των ΖΕΠ. Παρακολούθηση πληθυσμιακών τάσεων των ειδών προτεραιότητας των ΖΕΠ. Εθνικά Σχέδια Δράσης για τα είδη χαρακτηρισμού. Απαγόρευση εισαγωγής αλλόχθονων ειδών ή υβριδίων. Χαρτογράφηση και οριοθέτηση υγροτόπων εντός των ΖΕΠ. Απαγόρευση χρήσης μολύβδινων βολίδων στους υγροτόπους. Υποχρέωση εκπόνησης Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης για τα έργα των κατηγοριών Α1,Α2,Β3 στην διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ειδικών ομάδων χρηστών της περιοχής. Ειδικά μέτρα για την περιοχή: Μέτρο Εκπόνηση Σχεδίου Διαχείριση για τη ΖΕΠ Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση τοπικού πληθυσμού και επισκεπτών: Βασικός στόχος του διαχειριστικού μέτρου θα πρέπει να είναι η αναγνώριση της σημαντικότητας της περιοχής για τη διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και της δυνατότητας ανάπτυξης παρατεταμένης περιόδου επισκεψιμότητας τουριστών καθώς και η αναγνώριση και αποδοχή της ζημιάς που προκαλούν διάφορες ανεξέλεγκτες δραστηριότητες (όπως το λαθραίο κυνήγι, η ανεξέλεγκτη κίνηση ανθρώπων, κτηνοτροφικών ζώων και οχημάτων) στην πανίδα και εν τέλει στα τουριστικά θέλγητρα της περιοχής. Προτεραιότητα Υψηλή Υψηλή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

28 Παρακολούθηση και πάταξη της λαθροθηρίας: Συστηματική Υψηλή παρακολούθηση της τήρησης των σχετικών με το κυνήγι απαγορευτικών διατάξεων με σκοπό να εξαλειφθεί η παράνομη δραστηριότητα που υποβαθμίζει το βιοτικό περιβάλλον της περιοχής. Διαχείριση καλαμιώνων: Σκοπός του μέτρου θα είναι η, κατά Υψηλή θέσεις, δημιουργία ανοιγμάτων στους συμπαγείς καλαμιώνες ώστε να αυξάνονται τα κράσπεδα του καλαμιώνα που χρησιμοποιούνται ως χώροι τροφοληψίας των ψαροφάγων πουλιών Διαχείριση βόσκησης: Σκοπός του μέτρου θα είναι η, κατά θέσεις, Υψηλή διατήρηση των ανοιγμάτων στους καλαμιώνες των πολύ ρηχών νερών και των εποχιακά κατακλυζόμενων εδαφών αλλά και η αποφυγή προβλημάτων στις φωλιές των πουλιών όταν η δραστηριότητα των κτηνοτροφικών ζώων γίνεται σε ευαίσθητες περιοχές για τα πουλιά (κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους περιόδου) Διαχείριση επισκεπτών και οχημάτων στα αναπαραγωγικά Υψηλή πεδία των ειδών χαρακτηρισμού: Σκοπός του μέτρου θα είναι ο, κατά θέσεις, περιορισμός της κίνησης επισκεπτών και οχημάτων στα αναπαραγωγικά πεδία των Νεροχελίδονων που συμπίπτουν με αυτά άλλων ειδών του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 79/409/ΕΕ για τα πουλιά (όπως του Θαλασσοσφυριχτή, του Νανογλάρονου, της Μικρογαλιάντρας). Δημιουργία γυμνών από βλάστηση νησίδων: Σκοπός του μέτρου Ενδιάμεση θα είναι η ενίσχυση αναπαραγωγικών πεδίων για τα πουλιά που φωλιάζουν σε γυμνό παρόχθιο έδαφος (Θαλασσοσφυριχτής, Καλαμοκανάς, Νανογλάρονο κλπ) αλλά και η ανάπτυξη ακτογραμμών που προσφέρονται για την τροφοληψία πολλών παρυδάτιων και καλοβατικών πουλιών, όπως οι Νανοσκαλίδρες, οι Λιμόζες, οι Μαυρότρυγγες, κλπ. Διαχείριση δρυοδασών και γειτονικών φρυγανότοπων: Σκοπός Ενδιάμεση έως ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 26

29 του μέτρου θα είναι η διατήρηση εκτάσεων με χαμηλή βλάστηση που κινδυνεύουν από την «επέκταση των θάμνων» (encroachment) εξαιτίας της συρρίκνωσης της ελεύθερης κτηνοτροφίας, με τρόπο που δεν θα δημιουργεί προβλήματα υπερβόσκησης ή υποβάθμισης ιδιαίτερα του οικότοπου προτεραιότητας «9350:Δάση Βαλανιδιάς Querqus macrolepis». Θεσμικά κατοχυρωμένη απαγόρευση του κυνηγιού στην περιοχή των καλαμιώνων και στα κράσπεδα αυτών και διασφάλιση μόνιμου προσωπικού για την επίβλεψη και τήρηση των απαγορευτικών διατάξεων: Σκοπός του μέτρου θα είναι η εξάλειψη των παράνομων κυνηγετικών δραστηριοτήτων που υποβαθμίζουν το βιοτικό περιβάλλον της περιοχής Θεσμικά κατοχυρωμένο σχέδιο διαχείρισης της βόσκησης: Σκοπός του μέτρου θα είναι η εξάλειψη των προβλημάτων που μπορεί να δημιουργεί η κτηνοτροφία αλλά και η χρήση της για την ευνοϊκή ανάπτυξη κρίσιμων ενδιαιτημάτων για τα πουλιά. Θεσμικά κατοχυρωμένο σχέδιο διαχείρισης επισκεπτών και οχημάτων στα αναπαραγωγικά πεδία των Νεροχελίδονών και των Θαλασσοσφυριχτών: Σκοπός του μέτρου θα είναι η εξάλειψη των προβλημάτων που δημιουργούν οι επισκέπτες και τα οχήματα στα αναπαραγωγικά πεδία των πουλιών Θεσμοθέτηση ΚΑΖ στα όρια της ΖΕΠ με στόχο τη διατήρηση των ειδών χαρακτηρισμού της. Υψηλή Υψηλή Υψηλή Υψηλή Υψηλή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 27

30 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Alivizatos, C. (compiler) Important Bird Areas in Greece: 098. Kalogria lagoon, Strofilia forest, and Lamia marshes. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) BirdLife International. 2004a. Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. Cambridge, UK: BirdLife International. (BirdLife Conservation Series No.12) BirdLife International. 2004b. Birds in the European Union: a status assessment. Wageningen, The Netherlands: BirdLife International. Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Cramp, S. and Perrins, C.M The Birds of the Western Palearctic. Vol.9. Oxford University Press, Oxford. ΕΠΜ Πρόγραμμα αντιμετώπισης ειδικών περιβαλλοντικών προβλημάτων και συστήματος λειτουργίας και διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής Λ/Θ Κοτυχίου - Δάσους Στροφυλιάς και της ευρύτερης περιοχής τους. ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Heath, M.F. and Evans, M.I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2. Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. (BirdLife Conservation Series No. 8). Handrinos, G The IWRB Midwinter waterfowl counts in Greece : a preliminary analysis of the populations of Anatidae. Biologia Gallo-hellenica 15: Handrinos, G. and Akriotis, T The Birds of Greece. London, UK: Helm Publ. Joensen, H. and Mansen, J Waterfowl and raptors wintering in wetlands of western Greece, Natura Jutlandica. 21(11): Joensen, Α.Η., Preuss, N.O. and Ρ. Mansen Waterfowl and raptors wintering in Western Greece and the Peloponnese, Natura Jutlandica 22(5): Kardakari N.,P.Latsoudis, I.Rigas & C.Papakonstantinou The Birds of Kotychi- Strofylia Wetlands. OIKOS Ltd, TEDK of Achaia County. Millet, T. J A preliminary study of the birds of Kalogria, Achaia Region, Greece. Athens: Hellenic Ornithological Society. Pergantis, P Study on the intergrated management of the coastal wetlands in western Greece. Brussels: Commission of the European Communities (DG XI). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 28

31 Tucker, G. M. and Heath, M.F. (eds.) Birds in Europe: Their Conservation Status. BirdLife International, Cambridge (BirdLife Conservation Series No3.) Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Δημαλέξης Τ., Καστρίτης Θ., Μανωλόπουλος Α., & Κ. Γρίβας Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Τελική Έκθεση, ΥΠΕΧΩΔΕ Ζαλίδης, Γ., Μαντζαβέλας, Α., και Ν. Λαμπρόπουλος (Συντ.) Χάρτης των υγροτόπων Ραμσάρ της Ελλάδας. ΕΚΒΥ και Σύλλογος Ελλήνων Τοπογράφων. Ζαλίδης, Γ και Α. Μαντζαβέλας (Συντ.) Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (πρώτη προσέγγιση). ΕΚΒΥ. Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, δάσος Στροφυλιάς και έλη Λάμιας»με κωδικό ΣΠΠΕ GR098. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Καρδακάρη, Ν., Π. Λατσούδης, Γ. Ρήγας & Κ. Παπακωνσταντίνου Τα πουλιά της περιοχής Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς. ΟΙΚΟΣ ΕΠΕ, Τ.Ε.Δ.Κ. Αχαΐας. ΟΙΚΟΣ. Διαχείριση Φυσικού Περιβάλλοντος ΕΠΕ, Αθήνα, Δεκέμβριος σελ.(isbn ). Χανδρινός Γ., Καστρίτης Θ Πουλιά Στο: Α. Λεγάκις & Π. Μαραγκού (επιμ.) (2009). Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία. Αθήνα (υπό έκδοση). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 29