Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή

Transcript

1 Γηδαθηνξηθή Γηαηξηβή Λνύληδε Μαξία «ρεδηαζκόο, αλάπηπμε, εθαξκνγή θαη αμηνιόγεζε ειεθηξνληθνύ εθπαηδεπηηθνύ (ινγηζκηθνύ) πιηθνύ κέζσ Η/Τ: Μηα ζηξαηεγηθή γηα ηελ επίηεπμε ηεο πεξηβαιινληηθήο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ καζεηώλ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε». Σξηκειήο Δπηηξνπή: Κσλζηαληίλνο Ακπειηώηεο (επηβιέπσλ θαζεγεηήο), Δπίημονμξ Καεδβδηήξ ημο Σιήιαημξ Οζηζαηήξ Οζημκμιίαξ ηαζ Οζημθμβίαξ ημο Υανμημπείμο Πακεπζζηδιίμο. Κσλζηαληίλνο Απνζηνιόπνπινο, Καεδβδηήξ ημο Σιήιαημξ Οζηζαηήξ Οζημκμιίαξ ηαζ Οζημθμβίαξ ημο Υανμημπείμο Πακεπζζηδιίμο. Φινγαΐηε Δπγελία, Καεδβήηνζα ημο Σιήιαημξ Δηπαίδεοζδξ ηαζ Αβςβήξ ζηδκ Πνμζπμθζηή Ζθζηίαξ ημο Δεκζημφ ηαζ Καπμδζζηνζαημφ Πακεπζζηδιίμο Αεδκχκ. ΑΘΗΝΑ 2012

2 «ρεδηαζκόο, αλάπηπμε, εθαξκνγή θαη αμηνιόγεζε ειεθηξνληθνύ εθπαηδεπηηθνύ (ινγηζκηθνύ) πιηθνύ κέζσ Η/Τ: Μηα ζηξαηεγηθή γηα ηελ επίηεπμε ηεο πεξηβαιινληηθήο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ καζεηώλ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε». Λνύληδε Μαξία ΔΞΔΣΑΣΙΚΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ Κσλζηαληίλνο Ακπειηώηεο (επηβιέπσλ θαζεγεηήο), Δπίημονμξ Καεδβδηήξ ημο Σιήιαημξ Οζηζαηήξ Οζημκμιίαξ ηαζ Οζημθμβίαξ ημο Υανμημπείμο Πακεπζζηδιίμο. Κσλζηαληίλνο Απνζηνιόπνπινο, Καεδβδηήξ ημο Σιήιαημξ Οζηζαηήξ Οζημκμιίαξ ηαζ Οζημθμβίαξ ημο Υανμημπείμο Πακεπζζηδιίμο. Φινγαΐηε Δπγελία, Καεδβήηνζα ημο Σιήιαημξ Δηπαίδεοζδξ ηαζ Αβςβήξ ζηδκ Πνμζπμθζηή Ζθζηίαξ ημο Δεκζημφ ηαζ Καπμδζζηνζαημφ Πακεπζζηδιίμο Αεδκχκ. Δημητρίου Αναςταςία, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Τμήματοσ Επιςτημών Προςχολικήσ Ηλικίασ του Δημοκρίτειου Πανεπιςτημίου Θράκησ. Λιαράκου Γεωργία, Επίκουρη Καθηγήτρια του Παιδαγωγικοφ Τμήματοσ Δημοτικήσ Εκπαίδευςησ του Πανεπιςτημίου Αιγαίου. Μαλβίνα Βαμβακάρη, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματοσ Πληροφορικήσ και Τηλεματικήσ του Χαροκοπείου Πανεπιςτημίου. Δζςποινα Σδράλη, Λζκτορασ του Τμήματοσ Οικιακήσ Οικονομίασ και Οικολογίασ του Χαροκοπείου Πανεπιςτημίου.

3 ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ πανμφζα ενεοκδηζηή ενβαζία αθμνά ζηδ δζαδζηαζία ακάπηολδξ, εθανιμβήξ ηαζ αλζμθυβδζδξ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ «Σν ζπίηη σο πεγή ξχπαλζεο» πμο οθμπμζήεδηε ζημ πθαίζζμ ηδξ δζδαηημνζηήξ δζαηνζαήξ ιε ηίηθμ: «ρεδηαζκόο, αλάπηπμε, εθαξκνγή θαη αμηνιόγεζε ειεθηξνληθνύ εθπαηδεπηηθνύ (ινγηζκηθνύ) πιηθνύ κέζσ Η/Τ: Μηα ζηξαηεγηθή γηα ηελ επίηεπμε ηεο πεξηβαιινληηθήο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ καζεηώλ ζηε Γεπηεξνβάζκηα Δθπαίδεπζε». Δζδζηυηενα, ημ ζοβηεηνζιέκμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ ζπεδζάζηδηε εζδζηά βζα ηδκ οπμζηήνζλδ ηδξ δζδαζηαθίαξ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ, ειπθμοηίγμκηαξ πανάθθδθα ημ παζδαβςβζηυ οθζηυ πμο πνδζζιμπμζείηαζ ζημ πθαίζζμ ηδξ δζελαβςβήξ πνμβναιιάηςκ Π.Δ. Βαζζηή επζδίςλδ ήηακ δ οθμπμίδζδ ιζαξ κέαξ έηθναζδξ βζα ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ, δ μπμία ζοιαάθθεζ ζηδκ πανμπή έβηονδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ, ιε ηδκ εζζαβςβή κέςκ ηνυπςκ «πεξηβαιινληηθνχ ζθέπηεζζαη». Ο ζπεδζαζιυξ ημο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ απμπεζνάηαζ ηδκ αλζμπμίδζδ ηδξ οπάνπμοζαξ παζδαβςβζηήξ, δζδαηηζηήξ ηαζ ενεοκδηζηήξ ειπεζνίαξ ζηδκ πενζμπή ηςκ πενζααθθμκηζηχκ επζζηδιχκ, εηιεηαθθεουιεκμξ ηα πθέμκ ζφβπνμκα ηεπκμθμβζηά ιέζα ηαζ ηδκ οπάνπμοζα ηεπκμβκςζία παναβςβήξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Ζ εηπαζδεοηζηή θμβζζιζηή εθανιμβή είκαζ δμιδιέκδ ζφιθςκα ιε ηζξ παζδαβςβζηέξ ηαζ ηεπκζηέξ πνμδζαβναθέξ βζα ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά. Δκζςιαηχκεζ έκα ζφκμθμ εηπαζδεοηζηχκ αθθδθεπζδναζηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ ζε παζβκζχδδ ιμνθή. Πανάθθδθα, επζδζχηεζ ιέζα απυ ιία δζαεειαηζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ ηαζ ιε έκα πθμφζζμ ζε μπηζηά ενεείζιαηα εηπαζδεοηζηυ πενζαάθθμκ ηδκ εκενβυ ειπθμηή ημο ιαεδηή βζα ηδκ ακαηάθορδ ηδξ βκχζδξ ηαζ ηδκ πεναζηένς ηνμπμπμίδζδ ηδξ ζοιπενζθμνάξ ημο απέκακηζ ζημ θοζζηυ πενζαάθθμκ. Χξ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ οθζηυ, ζημπεφεζ ζηδκ αθθδθεπζδναζηζηή ζπέζδ ιεηαλφ ημο πνήζηδ ηαζ ημο ενβαθείμο, χζηε ημ οπμηείιεκμ κα ειπθέηεηαζ ζε ιία δζαδζηαζία αθθδθεπίδναζδξ, δ μπμία πανμηνφκεζ ζηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ ιε «δξάζε ησλ καζεηψλ, άκεζε αλάδξαζε θαη δσληάληα». Ηδζαίηενα βζα ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ, ηα δζαδναζηζηά πμθοιέζα ιπμνμφκ κα πνμζθένμοκ ιζα μθζζηζηή εεχνδζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ / βεβμκυηςκ. I

4 Δπζπνυζεεηα, ημ ζοβηεηνζιέκμ θμβζζιζηυ θζθμδμλεί κα ηεκηνίζεζ ημ εκδζαθένμκ ηςκ ιαεδηχκ, κα ημ δζεονφκεζ ηαζ κα ημ δζαηδνήζεζ αιείςημ. Γφκαηαζ κα πανέπεζ ζημοξ ιαεδηέξ έκα πθήεμξ ειπεζνζχκ, ηζξ μπμίεξ εα ήηακ αδφκαημ κα απμηηήζμοκ ιέζα απυ ηα πνμαθεπυιεκα ακαθοηζηά πνμβνάιιαηα. Ηδζαίηενα ζδιακηζηυ είκαζ ημ βεβμκυξ, υηζ δ δμιή ημο επζηνέπεζ ηδκ πνμζανιμβή ηδξ δζδαηηζηήξ δζαδζηαζίαξ ζηδκ αημιζηυηδηα ημο ιαεδηή, αθμφ μ ίδζμξ επζθέβεζ ημκ ηνυπμ ιέζς ημο μπμίμο εα ελεθζπεεί ζε ηάημπμ ηδξ βκχζδξ. Δκζςιαηχκεζ ηζξ ηαηάθθδθεξ παζδαβςβζηέξ ηαζ δζδαηηζηέξ πνμζεββίζεζξ, μζ μπμίεξ ιπμνμφκ κα ηνμπμπμζήζμοκ ημκ παναδμζζαηυ ηνυπμ δζδαζηαθίαξ ηαζ κα εκζζπφζμοκ ηδ δοκαηυηδηα βζα ηαθθζένβεζα δελζμηήηςκ ηνζηζηήξ ζηέρδξ ζημοξ ιαεδηέξ. Σμ ζοβηεηνζιέκμ εηπαζδεοηζηυ cd-rom θαιαάκεζ οπυρδ ηζξ πνμτπάνπμοζεξ βκχζεζξ ηςκ ιαεδηχκ ζπεηζηά ιε ημ εέια, ιε απμηέθεζια δ βκχζδ κα μζημδμιείηαζ ιε ηδκ εκζςιάηςζδ ηςκ κέςκ ζημζπείςκ ζηα ήδδ πνμτπάνπμκηα βκςζηζηά ζπήιαηα, έηζζ χζηε κα ζζπονμπμζδεμφκ μζ βκςζηζηέξ δμιέξ ηαζ κα ακαπηοπεμφκ μζ βκςζηζηέξ θεζημονβίεξ. Ζ δζαηφπςζδ πνμδζαβναθχκ αλζμθυβδζδξ ημο δζδαηηζημφ οθζημφ απυ παζδαβςβζηή ηαζ ηεπκζηή άπμρδ, ςξ ζοκυθμο απαζηήζεςκ απυ ημ θμβζζιζηυ οθζηυ, έβζκε ιε αάζδ ηζξ «Γεληθέο Πξνδηαγξαθέο Δθπαηδεπηηθνχ Λνγηζκηθνχ» ημο βναθείμο πζζημπμίδζδξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο ηαζ επζηεκηνχκεηαζ ζηα ελήξ ζδιεία: πθμοζζυηενδ, θζθζηυηενδ ηαζ πμθφπθεονδ πανμοζίαζδ ηδξ φθδξ, αζςιαηζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ, δζενεοκδηζηή ιάεδζδ, ζοιπφηκςζδ πθδνμθμνζχκ ζε μπηζηά ιδκφιαηα ηαζ πνμχεδζδ ηδξ ζοκενβαηζηήξ, αθθά ηαζ ηδξ ελαημιζηεοιέκδξ ιάεδζδξ. Σμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ οθμπμζήεδηε ιε ημ πνυβναιια Dreamweaver MX ηαεχξ ηαζ ιε πνήζδ pure HTML Script Language. Πνυηεζηαζ βζα έκα πμθφ εκδζαθένμκ ενβαθείμ ακάπηολδξ Ηζημφ (Ηζηυξ ζδιαίκεζ αθθδθεπίδναζδ), ημ μπμίμ εκζςιαηχκεζ ηαζ πμθθέξ άθθεξ ηεπκμθμβίεξ, υπςξ CSS, Java Script, η.ά., εκζζπφμκηαξ ηδ δοκαηυηδηα δδιζμονβίαξ ενβαζζχκ ιε ηείιεκμ, ήπμ, εζηυκα ηαζ αίκηεμ. Πανάθθδθα, ηα animations ζπεδζάζηδηακ ιε ημ Dreamweaver Flash MX, εκχ δ επελενβαζία εζηυκςκ ιε ημ πνυβναιια Adobe Photoshop CS. Ζ εειαημθμβία ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ δζανενχκεηαζ ζε 5 ααζζηέξ εκυηδηεξ: Νεξό, Δλέξγεηα, Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε, Απνξξίκκαηα θαη Βηνπνηθηιόηεηα. Ζ ηάεε εκυηδηα ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ πενζθαιαάκεζ: ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε, εθπαηδεπηηθά παηρλίδηα - θύιια εξγαζίαο θαη βηβιηνγξαθηθή αλαζθόπεζε. II

5 Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ημ εκδζαθένμκ ηδξ ένεοκαξ πνμζακαημθίζηδηε α) ζημ ακ δ αλζμπμίδζδ ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ cd-rom ζημ πθαίζζμ δζδαζηαθίαξ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ δφκαηαζ κα πνμζεθηφζεζ ημ εκδζαθένμκ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ κα εκζζπφζεζ ηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ημοξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ζφιθςκα ιε ηζξ ανπέξ ημο ημζκςκζημφ επμζημδμιδηζζιμφ ηαζ α) ζηδκ ειπενζζηαηςιέκδ ελέηαζδ ηδξ επίδναζδξ ημο θμβζζιζημφ ζηδκ πμζμηζηή αεθηίςζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ πμο ειπενζέπμκηαζ ζε αοηυ. Σμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ εθανιυζηδηε ηαζ αλζμθμβήεδηε απυ εηπαζδεοηζημφξ ηαζ ιαεδηέξ ηδξ Β ηαζ Γ ηάλδξ Γοικαζίμο (1 μ, 2 μ, 3 μ, 5 μ ηαζ 8 μ Γοικάζζμ Αζβάθες) ιέζς ηδξ ζοιπθήνςζδξ ακχκοιςκ ενςηδιαημθμβίςκ. Γδιζμονβήεδηακ, θμζπυκ, δφμ δζαθμνεηζηά ενςηδιαημθυβζα, έκα βζα ημοξ ιαεδηέξ ηαζ έκα βζα ημοξ εηπαζδεοηζημφξ. Σμ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ ιαεδηχκ απμηεθείηαζ απμηθεζζηζηά απυ ηθεζζηέξ ενςηήζεζξ πμο ζημπυ έπμοκ αθ εκυξ κα ηαηαβνάρμοκ ηζξ απυρεζξ ηςκ παζδζχκ βζα ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ηαζ ηα ζπμθζηά πνμβνάιιαηα Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ ηαζ αθεηένμο κα αλζμθμβήζμοκ ηδκ απμηεθεζιαηζηυηδηα ηδξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Σμ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζοκίζηαηαζ απυ ηθεζζηέξ ηαζ ακμζηηέξ ενςηήζεζξ πμο ζημπυ έπμοκ κα δζενεοκήζμοκ ημ ααειυ ελμζηείςζδξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ιε ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία, ηδκ αλζμπμίδζδ ή υπζ ηςκ Σ.Π.Δ. / εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ, ηζξ οπμηεζιεκζηέξ εηηζιήζεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζπεηζηά ιε ημ πενζεπυιεκμ, ηα παζδαβςβζηά ηαζ ηεπκζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ ζοβηεηνζιέκδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ η.θπ. Σα απμηεθέζιαηα ηδξ ένεοκαξ έδεζλακ υηζ μζ ιαεδηέξ ηαζ μζ εηπαζδεοηζημί ήηακ εεηζημί υζμκ αθμνά ηδκ οπμθμβζζηζηή οπμζηήνζλδ ηδξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ ηδξ Π.Δ. ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ. Δζδζηυηενα, μζ ιαεδηέξ: Διθακίγμκηαζ ζημ ιεβαθφηενμ πμζμζηυ ημοξ ελμζηεζςιέκμζ ιε ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία. Δπζεοιμφκ κα πναβιαημπμζείηαζ δ δζδαζηαθία ηςκ ιαεδιάηςκ ιέζς Ζ/Τ. Ηζπονίγμκηαζ υηζ μ οπμθμβζζηήξ δζεοημθφκεζ ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία. Αλζμθυβδζακ, ζημ ιεβαθφηενμ πμζμζηυ ημοξ, ςξ εφημθδ ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο cd-rom. Πζζηεφμοκ υηζ δ δζδαζηαθία ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ, ημοξ πνμζέθενε ζε ζηακμπμζδηζηυ επίπεδμ βκχζεζξ βζα πενζααθθμκηζηά εέιαηα. III

6 ζμκ αθμνά ζηδκ αλζμθυβδζδ ηδξ ζοβηεηνζιέκδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ: α) εεςνμφκ εφημθδ ηδκ πθμήβδζδ απυ ηδ ιία ζεθίδα ζηδκ άθθδ ημο software, α) πζζηεφμοκ υηζ ηα ηείιεκα πμο ειπενζέπμκηαζ ζημ cd-rom είκαζ απμθφηςξ ηαηακμδηά, β) είκαζ ζε ιεβάθμ ααειυ ζηακμπμζδιέκμζ απυ ηζξ εζηυκεξ, ηα βναθζηά ηαζ ηα θφθθα ενβαζίαξ ημο θμβζζιζημφ, δ) οπμζηδνίγμοκ, ζηδκ πθεζμκυηδηα ημοξ, υηζ δεκ πνεζάγεηαζ κα βίκεζ ηαιία αθθαβή ζημ ζοβηεηνζιέκμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ ηαζ ε) είκαζ αέααζμζ υηζ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ηδ ζοβηεηνζιέκδ θμβζζιζηή εθανιμβή ιυκμζ ημοξ (πςνίξ ηδ αμήεεζα ημο εηπαζδεοηζημφ). Πανάθθδθα, μζ εηπαζδεοηζημί: Γε πνδζζιμπμζμφκ ηζξ Σ.Π.Δ. ζε ζηακμπμζδηζηυ ααειυ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ, επζζδιαίκμκηαξ υηζ δ έθθεζρδ ελμπθζζιμφ ηαζ δ έθθεζρδ ακαβηαίμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ζοκζζημφκ ημοξ δφμ ηονζυηενμοξ πανάβμκηεξ πμο ειπμδίγμοκ ηδ πνήζδ ηςκ Νέςκ Σεπκμθμβζχκ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία. Θεςνμφκ υηζ δ επζιυνθςζδ ζε εέιαηα Σ.Π.Δ δφκαηαζ κα ζοιαάθεζ εεηζηά ζηδκ αλζμπμίδζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδ δζδαζηαθία ηςκ ιαεδιάηςκ ημοξ. οιθςκμφκ ιε ηδκ εεηζηή ζοιαμθή ηςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηςκ Δπζημζκςκζχκ ζηδκ οθμπμίδζδ πενζααθθμκηζηχκ πνμβναιιάηςκ ηαζ επζδεζηκφμοκ εεηζηή ζηάζδ ακαθμνζηά ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ θμβζζιζηχκ ζηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ. Υαναηηήνζζακ ζπεδυκ ζημ ζφκμθυ ημοξ, ςξ εφημθδ ηδ θμβζζιζηή εθανιμβή υζμκ αθμνά ηδ πνήζδ ηδξ ηαζ εκδζαθένμοζα ηδ δζδαζηαθία ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Διθακίγμκηαζ ζπεδυκ απμθφηςξ ζηακμπμζδιέκμζ απυ ημ πενζεπυιεκμ, ηα παζδαβςβζηά ηαζ ηεπκζηά παναηηδνζζηζηά ημο θμβζζιζημφ. ζμκ αθμνά ζημ πχξ μζ ιαεδηέξ ακηζιεηχπζζακ ηδ δζδαζηαθία ιέζς ηδξ ζοβηεηνζιέκδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ, μζ εηπαζδεοηζημί πζζηεφμοκ υηζ : α) μζ ιαεδηέξ ελμζηεζχεδηακ εφημθα ιε ημ ζοβηεηνζιέκμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ, α) εκεμοζζάζηδηακ ιε ημ ζοβηεηνζιέκμ θμβζζιζηυ οθζηυ ηαζ β) ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ημ cd-rom πμθφ εφημθα πςνίξ ηδ αμήεεζά ημοξ. θα ηα παναπάκς επζαεααζχκμκηαζ ηαζ απυ ηζξ απακηήζεζξ πμο έδςζακ μζ ίδζμζ μζ ιαεδηέξ ζημ ακηίζημζπμ ενςηδιαημθυβζμ. Ζ αλζμπμίδζδ, θμζπυκ, εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ ζηδ ιαεδζζαηή πνάλδ ζοκζζηά ηαζκμημιία ηαζ δδιζμονβεί έκα κέμ δζδαηηζηυ ιμκηέθμ, ημ μπμίμ IV

7 ηεκηνίγεζ ημ εκδζαθένμκ ηαζ εκενβμπμζεί ηδκ ακηαπυηνζζδ ηαζ ηδ ζοιιεημπή ηςκ ιαεδηχκ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία. V

8 ABSTRACT The present dissertation concerns the process of development, application and evaluation of educational software application the house as a source of pollution that was materialized in the frame of doctoral thesis titled: Planning, development, application and evaluation of electronic educational (software) material via PC: A strategy for the achievement of environmental sensitization of students in the Secondary Education. More specifically, the particular educational software was drawn specifically for the support of teaching of environmental subjects, enriching at the same time the pedagogic material that is used in the frames of Environmental Education Programs. The basic objective was the concretization of new expression for the teaching of environmental subjects, which contributes in the benefit of valid environmental knowledge, with the import of new ways of environmental thinking. Simultaneously, the sought objective was the creation of an attractive software material and innovative instructive approach for the cognitive of E.E. The planning of multimedia educational software attempts to use the existing pedagogic, instructive and research experience in the region of environmental sciences, by exploiting the most modern technological means and the existing knowhow for the educational software production. The educational software application is structured according to the pedagogic and technical specifications for the educational software. It incorporates a summation of pedagogical interactive activities in playful form. At the same time, it seeks through an interdisciplinary approach of knowledge and with a visually rich learning environment to achieve the active student involution for the knowledge discovery and the further modification of his behavior toward the nature. As an educational software material, it aims to achieve an interactive relation between the user and the tool, so as to involve the subject in a process of interaction, which prompts in the active attendance in the instructive practice with action of students, direct retroaction and liveliness. Particularly for the tutelage of environmental subjects, multimedia can offer a holistic regard of environmental problems of facts. Besides, the particular software aspires to stir the interest of students, to extend it and maintain it undiminished. It is able it provide the students a crowd of experiences, which would be impossible to acquire through the forecasted VI

9 analytic programs. Particularly important is the fact, that its structure allows the adaptation of instructive process in the individuality of student, since he, himself selects the way via which he will be evolved to the holder of knowledge. It incorporates the suitable pedagogic and instructive approaches, that can modify the traditional way of teaching and strengthen the possibility for culture of dexterities of critical thought to the students. This cd-rom takes into consideration preexisting knowledge of students regarding the subject and as a result the knowledge is built with the incorporation of new elements in already preexisting cognitive forms, so as to strengthen the cognitive structures and further develop the cognitive operations. The formulation of specifications of evaluation of instructive material from pedagogic and technical opinion, as total software material requirements, was based to the General Specifications of Educational Software written by the Pedagogic Institute s Certification Office and is focused in the following points: richer, friendlier and multifaceted presentation of curriculum, experiential approach of knowledge, exploratory learning, condensation of information in optical messages and promotion of cooperative, but also personalized learning. The educational software was materialized with the program Dreamweaver MX with Script Language (language of planning) Php and Mysql. It is a very interesting tool of Web development (Web means interaction) which incorporates a lot of other technologies as CSS, Java Script, e.t.c., strengthening the possibility of creation of work with text, sound, picture and video. At the same time, animations were drawn with Dreamweaver Flash MX while the pictures milling was done with the program Adobe Photoshop CS. The educational software s issues are structured in 5 basic units: Water, Energy, Atmospheric Pollution, Litter and Biodiversity. Each unit of educational software includes: theoretical approach, educational games work sheets and bibliographic examination. Under this prism, the interest of this research was oriented to: a) whether the exploitation of the particular cd-rom in the frame of environmental subjects tutelage is able to attract the students interest and to strengthen their active attendance in the educational process according to the social constructivism s principles and b) the thorough examination of software effect to the qualitative improvement of training and instructive transaction of E.E., proving at the same time that the particular software application recommends priceless tool in the hands of teachers, in order that, VII

10 they help students to acquire knowledge for subjects of environmental interest and to experiment with original solutions for the environmental problems that they examine. The educational software was applied and evaluated by teachers and students of the Second and the Third Grade of several High schools (1st, 2nd, 3rd, 5th and 8th High school of Aigaleo City) via the completion of anonymous questionnaires. Two different questionnaires were therefore created one for the students and one for the teachers. The students questionnaire constitutes exclusively by closed type questions that aim, on the one hand, to record the children s opinions for the computational technology and the School Environmental Education Programs and on the other hand, to evaluate the effectiveness of the instructive action via the particular educational software. The teachers questionnaire consists of closed and open type questions that aim to investigate the degree of the familiarization of the teachers with the computational technology, the exploitation or no of the I.C.T. educational software in the instructive practice, the subjective estimates of the teachers regarding the content, the pedagogic and technical characteristics of particular computational application etc. The results of the research showed that the students and the teachers were positive as far as the computational support of the instructive action of E.E. via the particular software is concerned. More specifically, students: seem to be, in a great percentage, familiarized with the computational technology. wish to realize the courses tutelage via PC. claim that the computer contributes in the facilitation of training process. evaluated, in their bigger percentage, the environmental subjects tutelage, easy procedure via the particular cd-rom. believe that the teaching via the particular software, offered them in a satisfactory level, knowledge for environmental subjects. With regard to the evaluation of the particular software application: a)consider easy the pilotage from one page to the other of the software, b) believe that the texts that are included in the cd-rom are absolutely comprehensible, c) are, to a large extent, satisfied from the pictures, the graphic and software work sheets, d) support in their majority, that there is no need for any change in the particular educational software and e) are sure that they can use the particular software application on their own (without the help of the teacher). At the same time, the teachers: VIII

11 do not use I.C.T., in a satisfactory degree, in the instructive practice, pointing out that the lack of equipment and the lack of the necessary educational software recommend the two main factors that prevent the use of New Technologies in the instructive process. believe that training on I.C.T. issues can contribute positively in the exploitation of computational technology in the teaching of their courses. are in favor of the positive contribution of Information Communication Technology in the concretization of environmental programs and demonstrate positive attitude with regard to the exploitation of software in the teaching of environmental subjects. characterized, almost in its entirety, the software, as an easy computational application with regard to its use and interesting as far as teaching via the particular educational software is concerned. are almost absolutely satisfied by the content, the pedagogic and technical characteristics of the software. With regard to the teachers perceptions about the way students faced the teaching via the particular computational application, they believe that: a) they were familiarized easily with the particular educational software, b) they were excited with the particular computational material and c) last but not least, they can use the cd-rom very easily without their help. All the above, are also confirmed by the answers that the students themselves gave to the corresponding questionnaire. The exploitation therefore, of educational software applications in the training practice, recommends innovation and creates a new instructive model, which stirs the interest and activates the correspondence and the attendance of the students in the educational process. IX

12 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΛΖΦH... Η ABSTRACT... VΗ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ...X EΗΑΓΧΓΖ... ΥVΗ ΜΔΡΟ ΠΡΩΣΟ ΣΟ ΘΔΩΡΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ: ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΧΝ ΔΠΙΚΟΙΝΧΝΙΧΝ - ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ Πνμζεββίζεζξ βζα ηδκ εζζαβςβή ηαζ ηδκ έκηαλδ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ Δηπαίδεοζδ Παζδαβςβζημί πνμαθδιαηζζιμί βζα ηδκ έκηαλδ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ Δηπαίδεοζδ Θεςνίεξ ιάεδζδξ ηαζ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία Ζ ζοιαμθή ηςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηδξ Δπζημζκςκίαξ ζηδκ ακαιυνθςζδ ηδξ δζδαηηζηήξ δζαδζηαζία Γεκζηυξ ζημπυξ έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία Μεεμδμθμβία έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζηδ ζπμθζηή ηάλδ Ο νυθμξ ημο εηπαζδεοηζημφ ζηδκ εζζαβςβή ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαίδεοζδ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ: ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΛΟΓΙΜΙΚΟ ΚΑΙ ΜΑΘΗΙΑΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ Τπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ηαζ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία Πζεακέξ ςθέθεζεξ ηαζ Γοκαημί ηίκδοκμζ απυ ηδ πνήζδ ηςκ οπμθμβζζηχκ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πνάλδ Δηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ ηαζ ζπμθζηή πναβιαηζηυηδηα Βαζζηέξ ανπέξ ζπεδίαζδξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ Καηδβμνζμπμίδζδ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ X

13 2.6. Θεςνίεξ αλζμθυβδζδξ θμβζζιζημφ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ: ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΝΔΧΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΧΝ ΣΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΗ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Σμ εεςνδηζηυ πθαίζζμ ηδξ Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ Δθπαίδεπζε γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθνξία Δθανιμβέξ θμβζζιζημφ βζα ηδκ οπμθμβζζηζηή οπμζηήνζλδ πνμβναιιάηςκ Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ Δπηθνηλσλίεο Γηαδίθηπν Δθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα θνηλσληθήο δηθηχσζεο Παθέηα εθαξκνγψλ γεληθήο ρξήζεο Δθπαηδεπηηθέο κνξθέο πνιπκέζσλ Πξνζνκνηψζεηο Δθπαηδεπηηθά παηρλίδηα Δθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα εηθνληθήο πξαγκαηηθφηεηαο Γεςβναθζηά Πθδνμθμνζαηά οζηήιαηα (ΓΠ ή GIS) Αλζμθυβδζδ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ πνμβναιιάηςκ Π.Δ ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΟ ΥΔΓΙΑΜΟ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ: ΟΡΙΟΘΔΣΗΗ ΣΟΤ ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟΤ ΚΑΙ ΓΔΝΙΚΟ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΟ ΥΔΓΙΑΜΟ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ Ένεοκεξ πμο αθμνμφκ ζηδκ εθανιμβή πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ βζα ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ Ζ ακαβηαζυηδηα ηδξ πανμφζαξ ένεοκαξ Ονζμεέηδζδ ημο ακηζηεζιέκμο ηδξ ένεοκαξ Σα ενεοκδηζηά ενςηήιαηα Θεςνδηζηυ πθαίζζμ ηδξ ιεεμδμθμβίαξ ηδξ ένεοκαξ Ζ επηινγή ηεο εκπεηξηθήο αλαιπηηθήο κεζφδνπ XI

14 4.6. πεδζαζιυξ ηαζ ηνυπμξ δζελαβςβήξ ηδξ ένεοκαξ Ο πιεζπζκφο ηεο έξεπλαο Σα κέζα θαη ε δηαδηθαζία ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ Σν εξσηεκαηνιφγην ησλ καζεηψλ Σν εξσηεκαηνιφγην ησλ εθπαηδεπηηθψλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΔΜΠΣΟ: ΑΡΥΙΣΔΚΣΟΝΙΚΗ ΣΟΤ ΛΟΓΙΜΙΚΟΤ Θεςνδηζηή πνμζέββζζδ ημπυξ πνμζδμηίεξ Παζδαβςβζηυξ δζδαηηζηυξ ζπεδζαζιυξ ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ Σεπκζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ Ακαθοηζηή πενζβναθή - θεζημονβία ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΔΚΣΟ: ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΣΧΝ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΔΡΧΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟΤ ΣΧΝ ΜΑΘΗΣΧΝ Σα δδιμβναθζηά παναηηδνζζηζηά ηςκ ιαεδηχκ Ζ ελμζηείςζδ ηςκ ιαεδηχκ ιε ηδ πνήζδ ημο Ζ/Τ Βαζκφο εμνηθείσζεο ησλ καζεηψλ κε ηε ρξήζε ηνπ Ζ/Τ Σξφπνη εμνηθείσζεο ησλ καζεηψλ κε ηε ρξήζε ηνπ Ζ/Τ πρλφηεηα ρξήζεο ηνπ Ζ/Τ πκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζε δξαζηεξηφηεηεο ππνζηεξηδφκελεο απφ Ζ/Τ θαηά ην παξειζφλ Δπηζπκία δηδαζθαιίαο ησλ καζεκάησλ κέζσ Ζ/Τ Αληηιήςεηο φζνλ αθνξά ηελ επίηεπμε ηεο κάζεζεο κέζσ ηεο ρξήζεο Ζ/Τ Οζ πενζααθθμκηζηέξ βκχζεζξ ηςκ ιαεδηχκ πμθζηά Πνμβνάιιαηα Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ Δπίπεδν γλψζεσλ ησλ καζεηψλ γηα ζπγθεθξηκέλα πεξηβαιινληηθά δεηήκαηα πκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζε πξνγξάκκαηα Π.Δ εκαληηθά πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα Κπξηφηεξεο πεγέο πεξηβαιινληηθψλ γλψζεσλ πκκεηνρή ζε νηθνινγηθέο νξγαλψζεηο XII

15 πκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο Αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ ζρεηηθά κε ηελ αλάπηπμε ελεξγνχο πεξηβαιινληηθήο δξάζεο, ιφγσ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε ζρνιηθά πξνγξάκκαηα Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο Ζ αλζμθυβδζδ ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ (cd-rom) Αμηνιφγεζε ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ πεξηβαιινληηθνχ ζέκαηνο κέζσ ηνπ cd rom Αμηνιφγεζε ηεο καζεζηαθήο εκπεηξίαο κέζσ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ cd rom πκβνιή ηνπ cd rom ζηελ απφθηεζε γλψζεσλ γηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα πκβνιή ηεο δηδαζθαιίαο κέζσ ηνπ cd-rom ζηελ αιιαγή ζηάζεσλ γχξσ απφ ηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα Θεκαηηθή ελφηεηα ηνπ cd-rom κε ηελ νπνία νη καζεηέο ζα ήζειαλ λα αζρνιεζνχλ πεξηζζφηεξν Αμηνιφγεζε ηεο πινήγεζεο ηνπ cd rom Αμηνιφγεζε ηνπ βαζκνχ θαηαλφεζεο ησλ θεηκέλσλ πνπ εκπεξηέρνληαη ζην cdrom Αμηνιφγεζε ησλ εηθφλσλ θαη ησλ γξαθηθψλ πνπ εκπεξηέρνληαη ζην cd-rom Αμηνιφγεζε ησλ θχιισλ εξγαζίαο πνπ εκπεξηέρνληαη ζην cd-rom Αιιαγέο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα γίλνπλ ζην cd-rom ζχκθσλα κε ηηο απφςεηο ησλ καζεηψλ Υξήζε ηνπ cd-rom ρσξίο ηε βνήζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΔΒΓΟΜΟ: ΠΑΡΟΤΙΑΗ ΣΧΝ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΔΡΧΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟΤ ΣΧΝ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ Σα δδιμβναθζηά παναηηδνζζηζηά ηςκ εηπαζδεοηζηχκ Ζ ελμζηείςζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ιε ηζξ Σεπκμθμβίεξ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηδξ Δπζημζκςκίαξ (ΣΠΔ) πκκεηνρή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε πξφγξακκα επηκφξθσζεο ζρεηηθά κε ηηο Σ.Π.Δ XIII

16 πκβνιή ηεο επηκφξθσζεο πνπ έρνπλ παξαθνινπζήζεη νη εθπαηδεπηηθνί ζρεηηθά κε ηηο Σ.Π.Δ. ζηελ αμηνπνίεζε ηνπο ζηε δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο Αμηνπνίεζε ησλ Σ.Π.Δ. ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ζηελ ηάμε Αλαζηαιηηθνί παξάγνληεο φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ησλ Σ.Π.Δ. ζην πιαίζην δηδαζθαιίαο ζηελ ηάμε Βαζκφο εμνηθείσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ φζνλ αθνξά ηε ρξήζε Ζ/Τ Αμηνπνίεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζηε δηδαζθαιία θαηά ην παξειζφλ Μαζήκαηα ζηα νπνία έρεη ρξεζηκνπνηεζεί θαηά ηε δηδαζθαιία ηνπο εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ Ζ ειπεζνία ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζπεηζηά ιε ηδκ οθμπμίδζδ πνμβναιιάηςκ Π.Δ Έηε ελαζρφιεζεο κε ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ Π.Δ Δίδνο επηκφξθσζεο πνπ έρνπλ παξαθνινπζήζεη νη εθπαηδεπηηθνί ζρεηηθά κε ηελ Π.Δ Θέκαηα Π.Δ. κε ηα νπνία έρνπλ αζρνιεζεί νη εθπαηδεπηηθνί Δθπαηδεπηηθά κέζα γηα ηε δηδαζθαιία πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ Απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ηε ζεηηθή ζπκβνιή ησλ Σ.Π.Δ. ζηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ Π.Δ ηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ηε ρξήζε εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ ζηε δηδαζθαιία πεξηβαιινληηθψλ ζεκάησλ Ζ αλζμθυβδζδ ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ Αμηνιφγεζε ηνπ ινγηζκηθνχ φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ηνπ Βαζκφο επίηεπμεο ζπγθεθξηκέλσλ εθπαηδεπηηθψλ ζηφρσλ ηεο Π.Δ. κέζσ ηεο ρξήζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Αμηνιφγεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ ινγηζκηθνχ Αμηνιφγεζε ησλ παηδαγσγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ινγηζκηθνχ Αμηνιφγεζε ησλ ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ινγηζκηθνχ Κιεηζηέο εξσηήζεηο - Αμηνιφγεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ, ησλ παηδαγσγηθψλ θαη ηερληθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ινγηζκηθνχ Αιιαγέο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα γίλνπλ ζην cd-rom ζχκθσλα κε ηηο απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ XIV

17 Αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ηε ζπκβνιή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ινγηζκηθνχ ζηε δηδαζθαιία ηεο Π.Δ Αμηνιφγεζε ηεο δηδαζθαιίαο κέζσ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ Απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ην βαζκφ εμνηθείσζεο ησλ καζεηψλ κε ην ζπγθεθξηκέλν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ Αληηδξάζεηο ησλ καζεηψλ θαηά ηε δηάξθεηα εθαξκνγήο ηνπ ινγηζκηθνχ ζχκθσλα κε ηηο απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ Απφςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ην αλ νη καζεηέο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ απνηειεζκαηηθά ην ινγηζκηθφ ρσξίο ηε βνήζεηά ηνπο ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΟΓΓΟΟ: ΓΔΝΙΚΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ οιπενάζιαηα ηδξ ένεοκαξ Πνμηάζεζξ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑΣΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η. Σμ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ ιαεδηχκ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Η Η. Σμ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ XV

18 EΙΑΓΧΓΗ Μέζα ζημκ εονφηενμ πχνμ ηδξ εηπαίδεοζδξ, δ Π.Δ. απμζημπεί ζηδ δζαιυνθςζδ πμθζηχκ εκδιενςιέκςκ, ζηακχκ, οπεφεοκςκ ηαζ πνυεοιςκ κα ακαπηφλμοκ θζθμπενζααθθμκηζηή δνάζδ, πνμζεββίγμκηαξ ηα πενζααθθμκηζηά εέιαηα ιε δζεπζζηδιμκζηυ ηνυπμ, πνμςεχκηαξ ηδκ ακάπηολδ ηδξ ηνζηζηήξ ζηέρδξ, ημο ζοκενβαηζημφ ηνυπμο ιάεδζδξ ηαζ ζοιαάθθμκηαξ ζημ «άκμζβια» ημο ζπμθείμο ζηδ γςή. ηδκ πνμζπάεεζα αοηή μζ Σ.Π.Δ. ζοκζζημφκ ακεηηίιδηα ενβαθεία βζα ημοξ εηπαζδεοηζημφξ, χζηε κα ιπμνέζμοκ κα αμδεήζμοκ ημοξ ιαεδηέξ κα απμηηήζμοκ εζηυκα βζα δμιέξ ηαζ θαζκυιεκα πμο δεκ είκαζ εφημθμ κα παναηδνδεμφκ, κα ιμνθμπμζήζμοκ έκκμζεξ δοζκυδηεξ ηαζ κα πεζναιαηζζημφκ ζε πνςηυηοπεξ θφζεζξ βζα ηα πνμαθήιαηα πμο ελεηάγμοκ. Με ημκ ηνυπμ αοηυ, μζ ιαεδηέξ δεκ εα είκαζ μζ άηνζημζ αηνμαηέξ ηαζ μζ παεδηζημί δέηηεξ ηςκ ιδκοιάηςκ ημο εηπαζδεοηζημφ, αθθά εα έπμοκ ηδκ εοηαζνία κα μζημδμιήζμοκ ηδ βκχζδ ιέζα απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ηαζ ηδκ πνμζςπζηή ημοξ εκαζπυθδζδ ιε ηα εέιαηα πμο ημοξ απαζπμθμφκ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ηα οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ ελεθίζζμκηαζ ζε απμηεθεζιαηζηά ενβαθεία βζα ηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ επζεοιδηήξ πενζααθθμκηζηήξ δεζηήξ, εκζζπφμκηαξ ηδ δδιζμονβζηή, απεθεοεενςηζηή, ζοκενβαηζηή ηαζ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ, υπςξ ηαζ δ Π.Δ. επζδζχηεζ. Πανάθθδθα, δ έκηαλδ ημο Ζ/Τ ζηα πμθζηά Πνμβνάιιαηα Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ (.Π.Π.Δ.) αεθηζχκεζ μοζζαζηζηά ηδ δζδαηηζηή πνάλδ. Δζδζηυηενα, ιε ηδ αμήεεζα ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ δ δζδαζηαθία πθεμκεηηεί ςπρνινγηθά (εκδοκάιςζδ ηδξ ζηακμπμίδζδξ ηςκ ιαεδηχκ η.θπ.), δηδαθηηθά (εθανιμβή δζδαηηζηχκ ανπχκ ηαζ ιεευδςκ υπςξ αοηεκένβεζα, άιεζδ επαθήεεοζδ, επακαηνμθμδυηδζδ η.ά.) ηαεχξ ηαζ νξγαλσηηθά (ζοζηδιαηζηυηενδ μνβάκςζδ ηδξ φθδξ, ελμζημκυιδζδ πνυκμο η.θπ.). Ζ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία θμζπυκ ιε ηδ αμήεεζα ημο Ζ/Τ, ςξ αμδεδηζημφ ηαζ οπμζηδνζηηζημφ ιέζμο, ιπμνεί κα δζεοημθφκεζ ιία κέμο ηφπμο ιαεδζζαηή ειπεζνία ζημ πθαίζζμ εθανιμβήξ πενζααθθμκηζηχκ πνμβναιιάηςκ: παζδζά απαζπμθδιέκα ζηδκ εκενβή «ηαηαζηεοή» ηδξ βκχζδξ ηαζ υπζ παεδηζημί δέηηεξ απμζπαζιαηζηχκ δεδμιέκςκ. Ο οπμθμβζζηήξ δε κμείηαζ ςξ ιζα «δζδαηηζηή ιδπακή» ή έζης ςξ έκα ελεθζβιέκμ ενβαθείμ πμο οπμζηδνίγεζ ημκ ιαεδηή ζηδκ ακηζιεηχπζζδ ηςκ απαζηήζεςκ ιζαξ πνμηαεμνζζιέκδξ πμνείαξ, αθθά ςξ ιέζμ έηθναζδξ ηςκ ζδεχκ, ηςκ βκχζεςκ ηαζ ηςκ δζαζζεήζεχκ ημο, δζενεφκδζδξ ζοβηεηνζιέκςκ βκςζηζηχκ πεδίςκ, XVI

19 δζαπείνζζδξ πθδνμθμνζχκ, οπμαμήεδζδξ ημο ιεηαζπδιαηζζιμφ ηαζ ειπθμοηζζιμφ ηςκ οθζζηάιεκςκ κμδηζηχκ δμιχκ ηαζ ηεθζηά δυιδζδξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ. Απυ ηδκ πθεονά ημο εηπαζδεοηζημφ, δ πνήζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία ηδξ Π.Δ. εκζζπφεζ ημκ ηαεμδδβδηζηυ ηαζ ζοιαμοθεοηζηυ νυθμ ημο δζδάζημκηα, ακαδεζηκφμκηαξ ημκ εηπαζδεοηζηυ ζε ζοκημκζζηή ηδξ ιαεδζζαηήξ ειπεζνίαξ, απμθμνηίγμκηάξ ημκ απυ ημκ πθδνμθμνζαηυ ημο νυθμ ηαζ αμδεχκηαξ ημκ κα επζηεκηνχκεηαζ ζημ ηαηελμπήκ παζδαβςβζηυ ημο ένβμ. Πανέπεζ θμζπυκ ηδκ εθεοεενία ζημκ εηπαζδεοηζηυ κα δζδάλεζ ζε ηθίια θζθζηυ ηαζ εοπάνζζημ, πνμζθένμκηαξ ζημοξ ιαεδηέξ ακελανηδζία ζηδκ ηαηάηηδζδ ηδξ βκχζδξ, δζεοημθφκμκηαξ ηδ ιάεδζδ ηαζ ζοβπνυκςξ ηαεζζηχκηαξ ημκ ίδζμ ημκ ιαεδηή οπεφεοκμ ζηδ δζαπείνζζδ ηςκ βκςζηζηχκ ημο δμιχκ ιε εεηζηέξ επζπηχζεζξ ζηδκ ελέθζλή ημο ζε δναζηήνζμ ηαζ εκενβυ πμθίηδ πμο ζοκζζηά ηαζ έκακ απυ ημοξ ααζζημφξ ζηυπμοξ ηδξ Π.Δ. Δπζπνυζεεηα, δ πνήζδ πμζμηζημφ πενζααθθμκηζημφ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ιπμνεί κα «ενοιιαηίζεζ» ηαζ ηδκ «παβςιέκδ ζηαηζηή» ενβμκμιία ηςκ αζαθίςκ, ςξ δοκαιζηυ ενβαθείμ δζενεοκδηζηήξ ιάεδζδξ. οκεπχξ, δ εηπαζδεοηζηή πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ιπμνεί κα ζοιαάθεζ ζηδκ πμζμηζηή αεθηίςζδ ηδξ ιαεδζζαηήξ ηαζ δζδαηηζηήξ πνάλδξ, ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ κέςκ δοκαημηήηςκ πανμπήξ εκαθθαηηζηχκ ιμνθχκ έηθναζδξ, δζενεφκδζδξ ηαζ μζημδυιδζδξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ. φβπνμκδ ηεπκμθμβία ηαζ Π.Δ. ιπμνμφκ κα ζοκενβαζημφκ ηαζ κα δζαδναιαηίζμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ζε έκα ζπμθείμ πμο εα πνμζεββίγεζ ηα βκςζηζηά πεδία, δζαεειαηζηά, ιε εκενβυ ζοιιεημπή ημο ιαεδηή, ζφιθςκα ιε ηζξ ανπέξ ημο ημζκςκζημφ επμζημδμιδηζζιμφ. Βαζζηή επζδίςλδ ηδξ πανμφζαξ δζδαηημνζηήξ δζαηνζαήξ ζοκζζηά δ δδιζμονβία, δ εθανιμβή αθθά ηαζ δ αλζμθυβδζδ απυ ημοξ εηπαζδεοηζημφξ ηαζ ημοξ ιαεδηέξ ηςκ Γοικαζίςκ ημο Νμιμφ Αηηζηήξ ημο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ Σν ζπίηη σο πεγή ξύπαλζεο, ημ μπμίμ πενζθαιαάκεζ πμζηίθα εέιαηα πμο αθμνμφκ ζημ πενζαάθθμκ ιε ζημπυ ηδκ πενζααθθμκηζηή εοαζζεδημπμίδζδ ηςκ ιαεδηχκ. To ζοβηεηνζιέκμ θμβζζιζηυ ζοκζζηά έκα εηπαζδεοηζηυ cd-rom ιε δζαδναζηζηά πμθοιέζα, ημ μπμίμ απμζημπεί κα οπμζηδνίλεζ ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ιε εθηοζηζηυ αθθά ηαζ δοκαιζηυ αθθδθεπζδναζηζηυ ηνυπμ. Οζ εζηυκεξ, ηα πνχιαηα, ηα βναθζηά ηαζ ηα video ηαεζζημφκ ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία εθηοζηζηυηενδ, εκχ ηαοηυπνμκα δζεβείνμοκ ηδκ πνμζμπή ηαζ ηδκ ακηαπυηνζζδ ηςκ ιαεδηχκ. Ο ζπεδζαζιυξ ημο ζοβηεηνζιέκμο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ οθζημφ απμπεζνάηαζ ηδκ αλζμπμίδζδ ηδξ οπάνπμοζαξ παζδαβςβζηήξ, δζδαηηζηήξ ηαζ XVII

20 ενεοκδηζηήξ ειπεζνίαξ ζε πενζααθθμκηζηά εέιαηα, εηιεηαθθεουιεκμξ ηα πθέμκ ζφβπνμκα ηεπκμθμβζηά ιέζα ηαζ ηδκ οπάνπμοζα ηεπκμβκςζία παναβςβήξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Χξ εηπαζδεοηζηή εθανιμβή, ζημπεφεζ ζηδκ αθθδθεπζδναζηζηή ζπέζδ ιεηαλφ ημο πνήζηδ ηαζ ημο ενβαθείμο, χζηε ημ οπμηείιεκμ κα ειπθέηεηαζ ζε ιία δζαδζηαζία αθθδθεπίδναζδξ, δ μπμία πανμηνφκεζ ηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία ιε δνάζδ ηςκ ιαεδηχκ, άιεζδ ακάδναζδ ηαζ γςκηάκζα. Ζ αλζμπμίδζδ ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ζημ πθαίζζμ οθμπμίδζδξ πνμβναιιάηςκ Π.Δ., ιπμνεί κα πνμζεθηφζεζ ημ εκδζαθένμκ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ κα εκζζπφζεζ ηδκ εκενβή ζοιιεημπή ημοξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ζφιθςκα ιε ηζξ ανπέξ ημο ημζκςκζημφ επμζημδμιδηζζιμφ. Ζ δδιζμονβία θμβζζιζημφ βζα εηπαζδεοηζηή πνήζδ, ααζίγεηαζ ζηδ θζθμζμθία ηςκ κέςκ εηπαζδεοηζηχκ πνμηφπςκ, ηα μπμία απμαθέπμοκ ζηδκ ακαηαθοπηζηή ηαζ μιαδμ - ζοκενβαηζηή ιάεδζδ, ζηδ ζφβπνμκδ δζδαηηζηή ιεεμδμθμβία ηςκ ιμκηένκςκ εεςνζχκ ιάεδζδξ, ηαεχξ ηαζ ζημκ επακαπνμζδζμνζζιυ ημο νυθμο ημο εηπαζδεοηζημφ, ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδ πνήζδ ηδξ πμθοιεζζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδκ εηπαίδεοζδ. Με ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ δζδαηημνζηήξ ιμο δζαηνζαήξ κζχες ηδκ ακάβηδ κα εοπανζζηήζς εενιά υθμοξ υζμοξ ιμο ζοιπαναζηάεδηακ ηαζ αμήεδζακ ζηδκ μθμηθήνςζδ αοηήξ ηδξ πνμζπάεεζαξ. Θα ήεεθα κα εοπανζζηήζς ηδκ ηνζιεθή επζζηδιμκζηή επζηνμπή πμο απμηεθείηαζ απυ ημοξ Κςκζηακηίκμ Αιπεθζχηδ, Κςκζηακηίκμ Απμζημθυπμοθμ ηαζ Δοβεκία Φθμβαΐηδ βζα ηζξ πμθφηζιεξ ζοιαμοθέξ ημοξ. Δπίζδξ, μθείθς κα εοπανζζηήζς ημοξ εηπαζδεοηζημφξ ηαζ ημοξ ιαεδηέξ (1 μ, 2 μ, 3 μ, 5 μ ηαζ 8 μ Γοικάζζμ Αζβάθες) βζα ηδκ πνυεοιδ ζοιιεημπή ημοξ ζηδ δζελαβςβή ηδξ ένεοκαξ. Σέθμξ, εοπανζζηχ ημοξ βμκείξ ιμο, ηδ Βαζζθζηή Μαθζζζχηδ ηαεχξ ηαζ ημκ ζφγοβυ ιμο ηαιάηδ Πανίζζδ, μζ μπμίμζ ζοκέααθακ ιε ηδκ αιένζζηδ ζοιπανάζηαζδ ηαζ εκεάννοκζή ημοξ ζηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ επίπμκδξ αοηήξ ενβαζίαξ. XVIII

21 ΜΔΡΟ ΠΡΩΣΟ ΘΔΩΡΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΣΟ: ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΔ ΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΣΩΝ ΔΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ - ΠΡΑΓΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ Πξνζεγγίζεηο γηα ηελ εηζαγσγή θαη ηελ έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε. Ζ ακάπηολδ ηςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηςκ Δπζημζκςκζχκ (ΣΠΔ) ηαζ μζ δοκαηυηδηεξ πμο πνμζθένμοκ απμηεθεί ζηζξ ιένεξ ιαξ ιζα εοηαζνία βζα επακαδζαηφπςζδ ηςκ ζηυπςκ ηαζ ημο δζδαηηζημφ πθαζζίμο ημο εηπαζδεοηζημφ ζοζηήιαημξ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ηαείζηαηαζ εθζηηή δ επακελέηαζδ ηςκ δζαδζηαζζχκ ηδξ δζδαζηαθίαξ ηαζ ηδξ ιάεδζδξ, μ επακαπνμζδζμνζζιυξ «παβζςιέκςκ ζδεχκ», ηαεχξ ηαζ δ έηθναζδ κέςκ ηαζ ηαζκμηυιςκ πνςημαμοθζχκ. Δίκαζ πθέμκ ημζκή δζαηφπςζδ υηζ δ ελμζηείςζδ ιε ηζξ ΣΠΔ, μ ηεπκμθμβζηυξ «αθθααδηζζιυξ» ηαζ δ ακάπηολδ δζαπνμκζηχκ δελζμηήηςκ ζηζξ ΣΠΔ, εεςνμφκηαζ ζήιενα ηιήια ημο πονήκα ηδξ ααζζηήξ εηπαίδεοζδξ, ακηίζημζπδξ ζπμοδαζυηδηαξ ιε ηδκ ακάβκςζδ ηαζ ηδ βναθή (UNESCO, 1994). φιθςκα ιε ημ Παζδαβςβζηυ Ηκζηζημφημ (Π.Η.) (Δ.Π.Π.., 1997) «ε εθπαίδεπζε ζηελ πιεξνθνξηθή ζα πξέπεη λα πξνζθέξεη ζηνπο ζεκεξηλνχο καζεηέο θαη απξηαλνχο πνιίηεο φιεο ηηο απαξαίηεηεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο, ψζηε λα κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο απαηηήζεηο ηεο ζχγρξνλεο θνηλσλίαο.» φιθςκα ιε ημκ Ονβακζζιυ Δηπαζδεοηζηήξ Δπζημζκςκίαξ ηαζ Σεπκμθμβίαξ (Association of Educational Communications and Technology - AECT) πμο εδνεφεζ ζηζξ Ζ.Π.Α., δ εηπαζδεοηζηή ηεπκμθμβία μνίγεηαζ ςξ ιζα ζοζηδιαηζηή δζαδζηαζία, δ μπμία ειπθέηεζ ροπμπαζδαβςβζηέξ εεςνίεξ, ακενχπζκμ δοκαιζηυ ηαζ οθζημηεπκζηή οπμδμιή ιε ζημπυ ηδ επίθοζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ πνμαθδιάηςκ ηαζ ηδκ αεθηίςζδ ηδξ ιάεδζδξ (AECT, 1977). Σμ 1994 μ AECT ακαεεχνδζε ημκ μνζζιυ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ηαζ ημκ επακαδζαηφπςζε ςξ ελήξ: «Γζδαηηζηή ηεπκμθμβία είκαζ δ εεςνία ηαζ δ εθανιμβή ημο ζπεδζαζιμφ, ηδξ ακάπηολδξ, ηδξ πνήζδξ, ηδξ δζαπείνζζδξ ηαζ ηδξ αλζμθυβδζδξ ηςκ δζαδζηαζζχκ ηαζ οθζηχκ πμο απμζημπμφκ ζηδκ ιάεδζδ» (Seels & Richey, 1994). οκεπχξ, μ υνμξ εηπαζδεοηζηή ηεπκμθμβία δεκ 1

22 ακαθένεηαζ ιυκμ ζηα οθζηά ηαζ ιέζα ( π.π. Ζ/Τ, εηπαζδεοηζηά video η.θ.π.) αθθά ζε ιία ζοζηδιαηζηή πνμζέββζζδ πμο επζδζχηεζ ηδκ αεθηίςζδ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ. Βαζζγυιεκμζ ζηδ δζεεκή ενεοκδηζηή ειπεζνία (Hoyles and Noss, Kynigos, 1992), αθθά ηαζ ζηζξ ζφβπνμκεξ παζδαβςβζηέξ εεςνίεξ, μζ Σεπκμθμβίεξ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηδξ Δπζημζκςκίαξ ιπμνμφκ κα πνμζθένμοκ δοκαηυηδηεξ πμο ήηακ ακφπανηηεξ ιέπνζ ηχνα. Οζ ηαηαθοηζηέξ αθθαβέξ ζηδκ ηεπκμθμβία ηαζ δ ειθάκζζδ ηςκ Ζ/Τ πνμηάθεζακ επακάζηαζδ ζε υθεξ ηζξ πενζμπέξ ηδξ βκχζδξ ηαζ ηδξ επζζηήιδξ ηαζ ζοκέααθακ απμθαζζζηζηά ζηδκ πμζμηζηή ιεηααμθή ηδξ ημζκςκίαξ, ιε ηδ ιεηάααζή ηδξ απυ ηδ αζμιδπακζηή ημζκςκία ζηδκ ηεπκμθμβζηή ημζκςκία ηδξ βκχζδξ ηαζ ηδξ πθδνμθμνίαξ (Σμοιάζδξ, 1999). Οζ εθανιμβέξ ηςκ Νέςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηδξ Δπζημζκςκίαξ δφκαηαζ κα ζοκεζζθένμοκ ζηδ αεθηίςζδ ηαζ ζημκ επακαπνμζακαημθζζιυ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ ζε ιία ηαηεφεοκζδ υπμο εα πνμςεείηαζ δ εκενβδηζηή ιάεδζδ ηαζ εα δζεοημθφκεηαζ δ βκςζηζηή, ζοκαζζεδιαηζηή ηαζ κμδηζηή ακάπηολδ ηςκ παζδζχκ εθυζμκ μζ ιαεδηέξ ιαεαίκμοκ κα ζοκενβάγμκηαζ, κα είκαζ ιεεμδζημί, κα θαιαάκμοκ πνςημαμοθίεξ, κα εέημοκ ζηυπμοξ, κα επζπεζνδιαημθμβμφκ, κα ζηέθημκηαζ ηαζ κα εηθνάγμκηαζ εθεφεενα (Παπαδυπμοθμξ, 1999). Σα οπάνπμκηα ζήιενα δζεεκή πνυηοπα βζα ηδκ έκηαλδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ηαζ δζηηοαηχκ ηεπκμθμβζχκ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία δζαηνίκμκηαζ ζε ηνία (πήια 1.1) (Κυιδξ, Peck & Dorricot, 1992): A. Ζ πιεξνθνξηθή σο απηφλνκν γλσζηηθφ αληηθείκελν ( ηερλνθεληξηθή, απνκνλσκέλε ή θάζεηε πξνζέγγηζε). Σμ πνυηοπμ αοηυ παναηηδνίγεηαζ απυ ηεπκμηναηζηυ κηεηενιζκζζιυ ηαζ ζοκδβμνεί οπέν ηδξ εζζαβςβήξ ηςκ κέςκ ηεπκμθμβζχκ ζημ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια οπυ ηδ ιμνθή εκυξ αηυια ιαεήιαημξ ζημ ακαθοηζηυ πνυβναιια. Απμζημπεί ζηδκ ηαθθζένβεζα βεκζηχκ οπμθμβζζηζηχκ δελζμηήηςκ ηαζ ζοκίζηαηαζ απυ ηδ δζδαζηαθία ημο αθθααδηζζιμφ ζημοξ Ζ/Τ ηαζ ημο πνμβναιιαηζζιμφ ςξ ακελάνηδηςκ βκςζηζηχκ ακηζηεζιέκςκ. φιθςκα ιε ημ πνυηοπμ αοηυ, δ Πθδνμθμνζηή ακηζιεηςπίγεηαζ ςξ ζφκεεζδ ηνζχκ ααζζηχκ επζζηδιμκζηχκ πχνςκ (Μαηνάηδξ & Κμκημβζακκμπμφθμο, 1995): α) Σεο ζεσξίαο δ μπμία πενζθαιαάκεζ ηα ιαεδιαηζηυ οπυααενμ ηδξ θεζημονβίαξ ηςκ δθεηηνμκζηχκ οπμθμβζζηχκ (ανπέξ πνμβναιιαηζζιμφ, αθβυνζειμζ η.ά.), β) Σσλ πεηξακαηηθψλ επηζηεκψλ μζ μπμίεξ απμηεθμφκηαζ απυ ενεοκδηζηά πεδία πμο αθμνμφκ ζηδκ ακάπηολδ ηςκ ηεπκμθμβζχκ ηςκ οθζηχκ ( hardware) ηαζ γ) Σεο ηερλνινγίαο πμο 2

23 αθμνά ζηζξ επζθμβέξ εηείκεξ μζ μπμίεξ ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδ βκχζδ απυ ημοξ δφμ πνμδβμφιεκμοξ πχνμοξ ηαεζζημφκ ηδκ πθδνμθμνζηή ζηακή ζηδκ επίθοζδ πνμαθδιάηςκ ηδξ ηαεδιενζκήξ γςήξ. Ζ εεχνδζδ αοηή ηδξ Πθδνμθμνζηήξ ςξ ζφκεεζδξ επζζηδιμκζηχκ πχνςκ απμηηά ζδζαίηενδ ζδιαζία βζα ηδκ ακάπηολδ ηδξ δζδαηηζηήξ ηδξ πνμζέββζζδξ. Β. Οη ΣΠΔ σο εξγαιείν κάζεζεο ζε φιν ην εχξνο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη σο έθθξαζε κηαο νιηζηηθήο δηαζεκαηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο κάζεζεξ (μθμηθδνςιέκδ ή μθζζηζηή ή μνζγυκηζα πνμζέββζζδ). φιθςκα ιε ηδ πνμζέββζζδ αοηή, πμο ειθακίζηδηε ηα ηεθεοηαία πνυκζα, ηα ζπεηζηά ιε ημοξ δθεηηνμκζημφξ οπμθμβζζηέξ εέιαηα δεκ ελεηάγμκηαζ ςξ ακελάνηδημ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ, αθθά δζδάζημκηαζ ιέζα απυ υθα ηα βκςζηζηά ακηζηείιεκα ημο ακαθοηζημφ πνμβνάιιαημξ. Ζ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία εεςνείηαζ υπζ ςξ ακηζηείιεκμ εκζςιάηςζδξ ζημ οπάνπμκ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια αθθά ςξ ιέζμ πμο ιπμνεί κα ζοιαάθθεζ απμθαζζζηζηά ζημ ιεηαζπδιαηζζιυ ημο. ηδνζγυιεκδ ζηα ενεοκδηζηά δεδμιέκα ηςκ εεςνδηζηχκ ηδξ βκςνζζηζηήξ ζπμθήξ (Bruner, Piaget, Vygotsky) δ ακηίθδρδ αοηή επζηεκηνχκεζ ημ εκδζαθένμκ ηδξ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία (Crawford, 1999). Απυ ηδ ζημπζά αοηή, αθέπεζ ζηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία έκα πμθφηζιμ, δοκαιζηυ ενβαθείμ πμο ιπμνεί κα πνδζζιμπμζδεεί απυ ημκ ίδζμ ημκ ιαεδηή, πανέπμκηαξ ημο ηδ δοκαηυηδηα κα απμπμζδεεί ημκ παεδηζηυ νυθμ - αοηυκ ημο «ηαηακαθςηή» πθδνμθμνζχκ - ηαζ κα πενάζεζ ζε έκακ πζμ εκενβδηζηυ νυθμ - αοηυκ ημο δδιζμονβμφ. ημ πθαίζζμ αοηυ, μ ιαεδηήξ μζημδμιεί ηαζ ακαηαθφπηεζ μ ίδζμξ, ζε ζοκενβαζία ιε ημοξ ζοιιαεδηέξ ημο ηαζ ιε ηδκ ζοιαμοθεοηζηή οπμζηήνζλδ ημο εηπαζδεοηζημφ, ηδκ πνμξ ηαηάηηδζδ βκχζδ (Ellis, 2001). H μοζζαζηζηή επίδναζδ ηςκ Ζ/Τ ζηδκ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία μθείθεηαζ ζηζξ δοκαηυηδηεξ ηαηαζηεοήξ δζενεοκδηζηχκ ηαζ αθθδθεπζδναζηζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ηαζ εζδζηυηενα (Seels & Richey,1994): Γδιζμονβίαξ πμθθαπθχκ ηαζ δζαζοκδεδειέκςκ εκκμζμθμβζηχκ ή πθδνμθμνζαηχκ ακαπαναζηάζεςκ. Άιεζδξ δζαπείνζζδξ οπμθμβζζηζηχκ ακηζηεζιέκςκ ζηδκ μευκδ ημο Ζ/Τ ςξ εκδζάιεζςκ ιεηαλφ ηςκ θοζζηχκ ακηζηεζιέκςκ ηαζ ηςκ αθδνδιέκςκ εκκμζχκ ημοξ. Γδιζμονβίαξ πνμζμιμζχζεςκ νεαθζζηζηχκ ηαηαζηάζεςκ- βεβμκυηςκ. Γ. Χο ζπλδπαζκφο ησλ δχν πξνεγνχκελσλ πξνζεγγίζεσλ( πξαγκαηνινγηθή πξνζέγγηζε). Σμ πνυηοπμ αοηυ ζηδκ ηνέπμοζα εηδμπή ημο απμηεθεί ζοβηεναζιυ 3

24 ηςκ δφμ πνμδβμφιεκςκ πνμηφπςκ. Υαναηηδνίγεηαζ απυ ηδ δζδαζηαθία εκυξ αοηυκμιμο ιαεήιαημξ βεκζηχκ βκχζεςκ πθδνμθμνζηήξ ηαζ ηδκ πνμμδεοηζηή έκηαλδ ηδξ πνήζδξ ημο πθδνμθμνζημφ ιέζμο ςξ ενβαθείμ ζηήνζλδξ ηδξ ιάεδζδξ ζε υθα ηα βκςζηζηά ακηζηείιεκα ημο ακαθοηζημφ πνμβνάιιαημξ. Σμ πναβιαημθμβζηυ ιμκηέθμ ημκίγεζ ηδ ζδιαζία ημο ηεπκμθμβζημφ αθθααδηζζιμφ ςξ απαναίηδημο εθμδίμο ζηδκ Κμζκςκία ηδξ Πθδνμθμνίαξ αθθά ηαζ ηδκ εηπαζδεοηζηή ημο πνήζδ ςξ επμπηζημφ πμθοιέζμο, πδβήξ πθδνμθμνζχκ, δζαφθμο επζημζκςκίαξ ηαζ αθθδθεπζδναζηζημφ ηνυπμο ακαηαθοπηζηήξ ηαζ δζενεοκδηζηήξ ιάεδζδξ (Σγζιμβζάκκδξ, 2000). Οη ΣΠΔ σο γλσζηηθό αληηθείκελν Σερλνθεληξηθή πξνζέγγηζε Οη ΣΠΔ σο αληηθείκελν θαη σο κέζν Οιηζηηθή πξνζέγγηζε Οη ΣΠΔ σο κέζν ρήκα (1.1): Πξνζεγγίζεηο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Κόκεο, 2005). 4

25 1.2. Παηδαγσγηθνί πξνβιεκαηηζκνί γηα ηελ έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε. Ζ ζφβηθζζδ ηςκ ηεπκμθμβζχκ ηδξ πθδνμθμνζηήξ, ηςκ ζφβπνμκςκ μπηζημαημοζηζηχκ ιέζςκ ηαζ ηςκ ηδθεπζημζκςκζχκ πμο μνζμεεηείηαζ ιε ημκ υνμ Σεπκμθμβίεξ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηςκ Δπζημζκςκζχκ (ΣΠΔ) - επζδνά ζηζξ πζμ ζδιακηζηέξ εηθάκζεζξ ηδξ ακενχπζκδξ δναζηδνζυηδηαξ: εηπαίδεοζδ ηαζ ηαηάνηζζδ, ενβαζία, επζημζκςκία, ροπαβςβία ηαζ εθεφεενμξ πνυκμξ. Ζ δοκαιζηή ελέθζλδ ηςκ ΣΠΔ ηαζ δ εβηάνζζα εζζαμθή ημο οπμθμβζζηή ζε υθμοξ πθέμκ ημοξ ημιείξ ηδξ ακενχπζκδξ δνάζδξ έπεζ επδνεάζεζ νζγζηά ηαζ ημ πχνμ ηδξ εηπαίδεοζδξ μδδβχκηαξ ημκ ζε κέμοξ πνμαθδιαηζζιμφξ ηαζ ακαγδηήζεζξ (Μαηνάηδξ & Κμκημβζακκμπμφθμο- Πμθοδςνίδδ, Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Οζ Σεπκμθμβίεξ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηςκ Δπζημζκςκζχκ, οπυ ζοβηεηνζιέκεξ πνμΰπμεέζεζξ, δφκαηαζ κα ζοιαάθθμοκ ζηδ δδιζμονβία εκυξ ιαεδζζαημφ πενζαάθθμκημξ, ημ μπμίμ εοκμεί ηδκ εκενβδηζηή ιάεδζδ ηαζ δζεοημθφκεζ ηδ βκςζηζηή, ζοκαζζεδιαηζηή ηαζ κμδηζηή ακάπηολδ ηςκ παζδζχκ. Πανάθθδθα, ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ζοβηεηνζιέκςκ ηεπκζηχκ ηαζ ενβαθείςκ, μζ ΣΠΔ ιπμνμφκ κα πνμζθένμοκ πναβιαηζηέξ ιαεδζζαηέξ ειπεζνίεξ, (Dillenbourg, 1999), είηε ζοκεέημκηαξ εζημκζηά ηζξ ζοκεήηεξ ημο ελςηενζημφ ηυζιμο ηαζ ιεηαθένμκηαξ πναβιαηζηέξ ηαηαζηάζεζξ ζηδκ ζπμθζηή αίεμοζα ιέζς θμβζζιζημφ πνμζμιμίςζδξ (Seaton, Whitebread, 1997), είηε εκζζπφμκηαξ ηδκ εκενβδηζηή ιάεδζδ, ηδ ζοκεπή ακαηνμθμδυηδζδ ηαζ ηδ δυιδζδ κέαξ βκχζδξ (Kafai, 1995), αολάκμκηαξ ηαοηυπνμκα ηζξ επζημζκςκζαηέξ δοκαηυηδηεξ ηςκ παζδζχκ ηαζ δζεοημθφκμκηαξ ηδκ πνυζααζδ ζε έκα ιεβάθμ εφνμξ ρδθζαηχκ πδβχκ πθδνμθυνδζδξ (Peck & Dorricot, 1992). Δπζπνυζεεηα δ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία πνμζθένεζ ιεβάθεξ δοκαηυηδηεξ πνυζααζδξ ζε μθμέκα ηαζ ιεβαθφηενμ υβημ ζοζζςνεοιέκδξ βκχζδξ. Σμ γήηδια δεκ είκαζ πθέμκ δ πμζυηδηα ηςκ δζαεέζζιςκ πθδνμθμνζχκ, αθθά ηαηά πυζμ μ πνήζηδξ είκαζ ζε εέζδ κα ανίζηεζ, κα αλζμθμβεί ηαζ ηεθζηά κα πνδζζιμπμζεί απμηεθεζιαηζηά ηδκ πθδνμθμνία πμο πνεζάγεηαζ βζα ηδκ επίηεολδ εκυξ επζδζςηυιεκμο ζηυπμο. Τπυ ημ πνίζια αοηήξ ηδ εηηίιδζδξ, ημ εέια πμο πνμηφπηεζ δεκ είκαζ δ ακίπκεοζδ ιεευδςκ βζα κα αεθηζχκεηαζ δ απμεδηεοηζηή ζηακυηδηα βκχζεςκ ηςκ ιαεδηχκ, αθθά δ δζαιυνθςζδ ακενχπςκ ζηακχκ κα ηνίκμοκ ηαζ υπζ απθά κα δέπμκηαζ υηζ ημοξ πνμζθένεηαζ (Atkins, 1993). 5

26 Ο ζθζββζχδδξ νοειυξ ιε ημκ μπμίμ ελεθίζζεηαζ δ ακενχπζκδ βκχζδ ηαεζζηά απανπαζςιέκεξ ηαζ εθθζπείξ πμθθέξ πθδνμθμνίεξ πμο θαιαάκεζ μ ιαεδηήξ ηαζ ηαεζζηά πανςπδιέκμ μπμζμδήπμηε εηπαζδεοηζηυ ιμκηέθμ πμο ααζίγεηαζ απμηθεζζηζηά ζηδ ζοζζχνεοζδ βκχζεςκ (Feenberg, 1991). Δίκαζ πνυδδθμ θμζπυκ, υηζ μ πμθίηδξ ημο ζήιενα ηαζ πμθφ πενζζζυηενμ ημο αφνζμ δεκ εα ηνίκεηαζ απυ ηδκ ζηακυηδηά ημο κα αθμιμζχζεζ μνζζιέκεξ βκχζεζξ, ζημκ πενζμνζζιέκμ πνυκμ ηδξ εδηείαξ ημο, ζημ υπμζμ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια. Πνζκ απυ υθα εα ηνίκεηαζ απυ ηδκ ζηακυηδηα ημο κα ιαεαίκεζ ζοκεπχξ ηαζ κα εθανιυγεζ ηζξ κεμαπμηηδεείζεξ βκχζεζξ, κα εέηεζ ζηυπμοξ ηαζ κα ανίζηεζ ηα ιέζα, ζε ζοκεήηεξ υπζ ιυκμ ακηαβςκζζιμφ αθθά ηαζ ζοκενβαζίαξ ςξ ιέθμξ ιζαξ μιάδαξ, βζα κα ημοξ οθμπμζήζεζ. οκεπχξ, ημ γδημφιεκμ είκαζ δ δζαιυνθςζδ ακενχπςκ πμο εα είκαζ ζηακμί κα «ιαεαίκμοκ» ηαζ υπζ απθχξ κα «βκςνίγμοκ» (Fisher, 1992). Τπυ ημ πνίζια ηςκ παναπάκς εηηζιήζεςκ ημ ενεοκδηζηυ εκδζαθένμκ βζα ηδκ εηπαζδεοηζηή πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ εζηζάγεηαζ ζηδκ δζενεφκδζδ ηςκ υπμζςκ δοκαημηήηςκ πνμζθένεζ βζα ηδκ πμζμηζηή αεθηίςζδ ηδξ ιαεδζζαηήξ ηαζ δζδαηηζηήξ πνάλδξ, μδδβχκηαξ ζηδκ εεχνδζδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ εθανιμβχκ ςξ ιέζςκ βζα ηδκ ακαιυνθςζδ ημο εηπαζδεοηζημφ ζοζηήιαημξ ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ κέςκ δοκαημηήηςκ πανμπήξ εκαθθαηηζηχκ ιμνθχκ έηθναζδξ, δζενεφκδζδξ ηαζ μζημδυιδζδξ ηδξ βκχζδξ (Γδιδηναημπμφθμο, 1998). Ζ εηπαζδεοηζηή ηεπκμθμβία, θμζπυκ, ιπμνεί κα δζεοημθφκεζ ιζα κέμο ηφπμο ιαεδζζαηή ειπεζνία: παζδζά απαζπμθδιέκα ζηδκ εκενβή «ηαηαζηεοή» ηαζ πνήζδ ηδξ βκχζδξ ηαζ υπζ παεδηζημί δέηηεξ απμζπαζιαηζηχκ ηαζ απμημιιέκςκ δεδμιέκςκ (Mioduser & Margalit, 1997). Οζ ιαεδηέξ δζενεοκχκηαξ, ηζξ απυρεζξ ημοξ, δμηζιάγμκηαξ εκαθθαηηζηέξ ζηναηδβζηέξ ηαζ θαιαάκμκηαξ άιεζδ ακαηνμθμδυηδζδ, μδδβμφκηαζ ιέζα απυ ηδκ ίδζα ηδκ ειπεζνία ημοξ ζηδκ ζηαδζαηή αθθαβή, ζημκ ιεηαζπδιαηζζιυ ηςκ ανπζηχκ ημοξ ζδεχκ ηαζ βκχζεςκ ηαζ ηαηά ζοκέπεζα ζηδκ πναβιάηςζδ ηδξ ιάεδζδξ (Κυιδξ, 2004). Κάηζ ηέημζμ υιςξ ιπμνεί κα ζοιαεί ακ μ ζπεδζαζιυξ ηδξ ηεπκμθμβίαξ είκαζ ηέημζμξ πμο κα απμηεθεί έκα «πανάεονμ» πςνίξ πενζμνζζιμφξ ζηδκ πνάλδ, επζηνέπμκηαξ ζημοξ ιαεδηέξ κα δμοκ ιέζα απυ αοηυ ηδκ πναβιαηζηή πνάλδ ηαζ κα ζοκενβαζημφκ ζηδκ ελενεφκδζή ηδξ. Συηε, εηηυξ απυ ηδ βκχζδ πμο απμηημφκ ηα παζδζά απυ ημκ ημζκςκζηυ ημοξ πενίβονμ (μζημβέκεζα, δάζηαθμζ η.θπ.), λαθκζηά βίκμκηαζ ηα ίδζα μζ δδιζμονβμί βκχζεςκ. Δζδζηυηενα, ηαζ ζφιθςκα ιε ηα δεδμιέκα δζάθμνςκ ενεοκδηζηχκ ιεθεηχκ (Atkins, Mioduser & Margalit, Solomonidou & Kolokotronis, 2001), μζ 6

27 ΣΠΔ πανμοζζάγμοκ πμθθέξ εηπαζδεοηζηέξ δοκαηυηδηεξ. Δκδεζηηζηά ακαθένμκηαζ μζ παναηάης: -Κάκμοκ ηδ ιάεδζδ πζμ εκδζαθένμοζα ηαζ δζαζηεδαζηζηή. -Πανμοζζάγμοκ ηα βεβμκυηα ηαζ ηζξ πθδνμθμνίεξ ιε πμθθαπθυ ηνυπμ (ηείιεκμ ήπμξ -εζηυκα). -Γδιζμονβμφκ πμζμηζηυηενεξ ζοκεήηεξ ζοκενβαηζηήξ ιάεδζδξ (μιαδμηεκηνζηή δζδαζηαθία). -Δλαημιζηεφμοκ ηδ δζδαζηαθία ηαζ πανέπμοκ ηδκ ηαηάθθδθδ επακαηνμθμδυηδζδ ζε ζφκημιμ πνμκζηυ δζάζηδια. -Πνμάβμοκ ηδκ ηνζηζηή ζηέρδ - εκενβδηζηή ιάεδζδ. Ζ αλζμπμίδζδ ηςκ παναπάκς δοκαημηήηςκ ημο Ζ/Τ ελανηάηαζ, ηαηά ιείγμκα θυβμ, απυ ημ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ ιέζα ζημ μπμίμ πνδζζιμπμζείηαζ ηαζ ηαηά δεφηενμ θυβμ απυ ηδκ πμζυηδηα ημο θμβζζιζημφ (Peck, 1994). ιςξ πανά ηδκ, ζπεδυκ ηαεμθζηή, ζοιθςκία βζα ηα πμθφ ζδιακηζηά πθεμκεηηήιαηα πμο είκαζ δοκαηυ κα πνμζθένεζ δ έκηαλδ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία, δεκ πνέπεζ κα παναβκςνζζεεί ημ βεβμκυξ υηζ δ άηνζηδ ηαζ δίπςξ υνμοξ ηαζ πνμΰπμεέζεζξ πνήζδξ ημοξ ιπμνεί κα επζθένεζ ανκδηζηά απμηεθέζιαηα. Πμθθμί επζζηήιμκεξ πμο ακηζιεηςπίγμοκ θζβυηενμ αζζζυδμλα ηαζ ιε ανηεηυ ζηεπηζηζζιυ ηδκ εζζαβςβή ηςκ κέςκ ηεπκμθμβζχκ ζηδκ εηπαίδεοζδ εεςνμφκ αθεκυξ υηζ μζ οπμθμβζζηέξ ιπμνεί κα εκζζπφζμοκ ηδκ επζεοιία βζα ιάεδζδ, αθεηένμο πζζηεφμοκ υηζ απαναίηδηδ πνμτπυεεζδ είκαζ μζ ίδζμζ μζ ηαεδβδηέξ πμο εα εκζζπφζμοκ αοηή ηδκ επζεοιία ηαζ εα ηδκ ειπκεφζμοκ, ηαζ υπζ ηάπμζα ελςηενζηή επέιααζδ (Crook, 1998). Οζ εηπαζδεοηζημί, υιςξ, απυ ηδκ πθεονά ημοξ, δζζηάγμοκ κα ημοξ απμδεπημφκ αθμφ υηακ δμοθεφμοκ ιε οπμθμβζζηέξ ζηδκ ηάλδ, μζ ζαβδκεοηζηέξ ημοξ εζηυκεξ απμζπμφκ ηδκ πνμζμπή ηςκ ιαεδηχκ απυ ημ ιάεδια, ιε απμηέθεζια κα ηαείζηαηαζ δφζημθδ δ ανιμκζηή ηαζ μοζζαζηζηή ζπέζδ ιεηαλφ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ηςκ ηαεδβδηχκ ηαηά ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία (Silverman, 1995). Βαζζηή πνμτπυεεζδ βζα κα απμηεθέζεζ μ οπμθμβζζηήξ έκα απμηεθεζιαηζηυ βκςζηζηυ ενβαθείμ είκαζ δ θεζημονβία ημο ζε ζπέζδ αθεκυξ ιε ημ εεζιζηυ ηαζ πμθζηζζηζηυ πθαίζζμ ημο παζδαβςβζημφ πενζαάθθμκημξ ηαζ αθεηένμο ιε ηδ «βθχζζα» ηαζ ηζξ ανπέξ ηδξ ηεπκμθμβίαξ (Atkins, 1993). Οζ Ράπηδξ ηαζ Ράπηδ (2003) επζζδιαίκμοκ υηζ απαζηείηαζ ιεβάθδ πνμζμπή ζημκ ηνυπμ πνήζδξ ημο Ζ/Τ, βζαηί οπάνπεζ ηίκδοκμξ κα εκηαπεεί δ πνήζδ ημο Ζ/Τ ζημ παναδμζζαηυ ιμκηέθμ δζδαζηαθίαξ πμο ςξ ηονίανπεξ δζαδζηαζίεξ έπεζ ηδκ ιεηάδμζδ πθδνμθμνζχκ απυ ημκ 7

28 δάζηαθμ - πμιπυ ζημκ ιαεδηή - δέηηδ ηαεχξ ηαζ ηδκ ηαεμδδβδηζηή δζδαζηαθία ιε αάζδ αοζηδνά ηαεμνζζιέκμ βκςζηζηυ πενζεπυιεκμ. ηδκ μοζία μ ηίκδοκμξ αοηυξ έβηεζηαζ ζηδ πνήζδ ημο οπμθμβζζηή ςξ ιέζμο βζα ηδκ επίηεολδ ζηακμπμζδηζηήξ ηαηάνηζζδξ ηαζ υπζ ςξ ενβαθείμο δζδαηηζηήξ. Δζδζηυηενα, ηα απμηεθέζιαηα ή μζ ζοκεήηεξ βζα ιζα μνεμθμβζηά μνβακςιέκδ δζδαζηαθία ιε ηδ πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ, ζοκμρίγμκηαζ ζηα ελήξ (Crook, Γδιδηναημπμφθμο, Ellis, Pintelas, Zagouras & Manoussakis, Solomonidou & Kolokotronis, 2001): Μεηάααζδ απυ ηδκ ιεηςπζηή δζδαζηαθία - πμο ηονζάνπδζε ζηδκ εηπαίδεοζδ ιζα ηαζ ήηακ ζφιθςκδ ιε ηζξ ακάβηεξ ηαζ ηα ιέζα ιζαξ πεναζιέκδξ επμπήξ ζηδ δζδαζηαθία ιε μιάδεξ. Μεηάααζδ απυ ηδκ δζάθελδ, ηονίανπδ ιμνθή δζδαζηαθίαξ βζα πμθθά πνυκζα, ζε ιμνθέξ δζδαζηαθίαξ πμο επζηεκηνχκμκηαζ ζηδκ ακαγήηδζδ ηαζ ζηδ δζαιεζμθάαδζδ. Μεηάααζδ απυ ιία ζπμθζηή ηάλδ πμο αδζαθμνεί ζε αοηήκ πμο ηζκδημπμζείηαζ ιέζα απυ ηδκ εκενβδηζηή ζοιιεημπή, ηδ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ ηαζ ηζξ αοεεκηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ. Μεηάααζδ απυ ιζα ακηαβςκζζηζηή ημζκςκζηή δμιή ζε έκα παζδαβςβζηυ πενζαάθθμκ πμο ηαθθζενβεί ηδκ ζοκενβαηζηή ιάεδζδ. Μεηάααζδ απυ έκα ζφζηδια ζημ μπμίμ υθμζ μζ ιαεδηέξ ιαεαίκμοκ ηα ίδζα αηνζαχξ πνάβιαηα πνμξ έκα ζφζηδια πμο πνμςεεί ηδκ ελαημιζηεοιέκδ ιάεδζδ. Μεηάααζδ απυ ημοξ βκςζημφξ ηνυπμοξ έηθναζδξ ηαζ επζημζκςκίαξ (ηονίςξ θεηηζηή) ζε ηνυπμοξ πμο εκζςιαηχκμοκ δζαθμνεηζηέξ ακαπαναζηάζεζξ (εζηυκεξ, δζαβνάιιαηα, πίκαηεξ ηζιχκ, αθβεανζηέξ ακαπαναζηάζεζξ, πάνηεξ πμθθαπθχκ ακαπαναζηάζεςκ η.θπ.) Ζ αολακυιεκδ ενεοκδηζηή ειπεζνία θαίκεηαζ κα ακαδεζηκφεζ ηδκ εθπζδμθυνα δοκαηυηδηα οπμζηήνζλδξ ηδξ δζενεοκδηζηήξ ιάεδζδξ ιε ηδ πνήζδ ηαηάθθδθςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ (Crook, Dillenbourg, Fisher, King & Alloway, Κυθθζαξ, 1993). Ο υνμξ δηεξεπλεηηθή κάζεζε πνδζζιμπμζείηαζ βζα κα πνμζδζμνζζεεί δ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία ηαηά ηδκ μπμία ειπθέημκηαξ ημκ ιαεδηή ζε ηαηαζηάζεζξ μζ μπμίεξ έπμοκ πνμζςπζηυ κυδια βζα αοηυκ ηαζ επζηνέπμκηαξ ημο ζπεηζηή αοημκμιία, ημο πνμζθένεηαζ δ δοκαηυηδηα κα πεζναιαηζζεεί, κα ενεοκήζεζ 8

29 ημ οπυ ιεθέηδ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ ιε ηεθζηυ ζημπυ ημκ ιεηαζπδιαηζζιυ ηαζ ειπθμοηζζιυ ηςκ οθζζηάιεκςκ βκςζηζηχκ δμιχκ (Barker & King, Crook, 1998). ηδ ιμνθή αοηή ενβαζίαξ, μζ ιαεδηέξ πνδζζιμπμζμφκ ιεευδμοξ ένεοκαξ βζα κα ελενεοκήζμοκ ηα άβκςζημ ζηζξ δζάθμνεξ πενζμπέξ ηδξ βκχζδξ, απμζημπχκηαξ «λα κάζνπλ πψο λα καζαίλνπλ» ακηί κα απμζηδείγμοκ βκχζεζξ (Cuban, Feenberg, 1991). Γίκμκηαξ θμζπυκ ζημ ιαεδηή ηα ιέζα κα πηίζεζ ηδ δζηή ημο δζακμδηζηή ζηαθςζζά ααζζγυιεκμξ ζε υ,ηζ ήδδ λένεζ ηαζ κα δζενεοκήζεζ ημ οπυ ιεθέηδ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ, ακηί κα οπμπνεχκεηαζ απυ ημκ εηπαζδεοηζηυ κα αημθμοεήζεζ έκα πνμαπμθαζζζιέκμ, ηεπκδηά ηαεμνζζιέκμ ηαζ ζοπκά λέκμ πνμξ αοηυκ δνυιμ βκςζηζηήξ ακάπηολδξ, εκδοκαιχκεηαζ δ αοημκμιία ημο ηαζ πανέπμκηαζ ηαθφηενεξ εοηαζνίεξ βζα ηδκ ακάπηολδ ηδξ αθαζνεηζηήξ ημο ζηακυηδηαξ (Peck & Dorricot, Robyler & Edwards, 2000). Δπζπνυζεεηα, ενεοκδηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ ιζηνχκ μιάδςκ ιαεδηχκ ιε ηδ πνήζδ πνμβναιιαηζζιμφ ιπμνμφκ κα ζοιαάθθμοκ ζηδκ ακάπηολδ ηδξ ημζκςκζημπμίδζδξ ηαζ επζημζκςκίαξ ημο παζδζμφ, εκζζπφμκηαξ ηδκ ημζκςκζηή δζάζηαζδ ηδξ ιάεδζδξ ηαζ πνζιμδμηχκηαξ ηδ ζοθθμβζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ. Ζ ηεθεοηαία παναηήνδζδ αλίγεζ ζδζαίηενδξ πνμζμπήξ, υπζ ιυκμ βζαηί επζαεααζχκεηαζ απυ ηα ενεοκδηζηά εονήιαηα, αθθά ηαζ βζαηί ένπεηαζ ζε εοεεία ακηίεεζδ ιε ηδκ εονέςξ δεδμιέκδ αίζεδζδ - απυννμζα ημο ιπζπεαζμνζζηζημφ ιμκηέθμο - υηζ δ πνήζδ ημο δθεηηνμκζημφ οπμθμβζζηή ηαοηίγεηαζ ιε ηδκ αημιζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Χζηυζμ, αοηέξ μζ δοκαηυηδηεξ πμο πανέπεζ δ υπμζα βθχζζα πνμβναιιαηζζιμφ, ημ οπμθμβζζηζηυ πενζαάθθμκ ηαζ δ υθδ εκ βέκεζ αθθδθεπίδναζδ ηςκ ιαεδηχκ ιε ημκ οπμθμβζζηή, δεκ εββοχκηαζ απυ ιυκεξ ημοξ ηδκ επίηεολδ ιάεδζδξ. Ζ παζδαβςβζηή πανέιααζδ ημο εηπαζδεοηζημφ, μ ζπεδζαζιυξ ηςκ ηαηάθθδθχκ εηπαζδεοηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ, δ δοκαιζηή ηδξ μιάδα ζηδκ μπμία ζοιιεηέπεζ μ ιαεδηήξ ηαζ ημ εονφηενμ ημζκςκζημπμθζηζζιζηυ πθαίζζμ, δζαδναιαηίγμοκ ηαεμνζζηζηυ νυθμ ζηδκ μζημδυιδζδ ηδξ κμδηζηήξ ζηαθςζζάξ ημο ιαεδηή, πμθθαπθαζζάγμοκ ηζξ πζεακυηδηεξ ηαηάηηδζδξ ηδξ βκχζδξ ηαζ ζοιαάθθμοκ απμθαζζζηζηά ζηδ ιεηάααζδ ηδξ ζηέρδξ απυ ημ ζοβηεηνζιέκμ ζημ αθδνδιέκμ (Reiser & Dick Solomonidou & Kolokotonis, 2001). Ζ παναπάκς πνμαθδιαηζηή πνμζηνμφεζ ζε ζδιακηζηέξ δοζημθίεξ εθυζμκ πνμτπμεέηεζ αθθαβέξ ζε υθμ ημ θάζια ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ: ηαεμνζζιυξ κέμο εεζιζημφ πθαζζίμο, πνμζέββζζδ ηαζ ακαδζαηφπςζδ ηςκ πνμβναιιάηςκ 9

30 ζπμοδχκ, μοζζαζηζηή επζιυνθςζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ, ζφβπνμκδ οθζημηεπκζηή οπμδμιή ηαζ ακάπηολδ ηαηάθθδθμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Πανάθθδθα, δ εκ θυβς πνμαθδιαηζηή μδδβεί ηαζ ζηδ δζαηφπςζδ ιζαξ ζεζνάξ ενςηδιάηςκ. Δίλαη ην ειιεληθφ εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα έηνηκν λα αληαπνθξηζεί ζηε λέα απηή πξαγκαηηθφηεηα; Πνηεο αιιαγέο ζα επηθέξεη ε αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία; Ση ηχπνπ παηδαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα επλνεζνχλ ζην πιαίζην απηφ κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ; ηε βάζε πνησλ παηδαγσγηθψλ θαη ςπρνινγηθψλ πξνζεγγίζεσλ ζεκειηψλεηαη κηα ηέηνηα πξννπηηθή; Πνηα ηα πξνβιήκαηα, νη πεξηνξηζκνί θαη ηα ζεκαληηθφηεξα εκπφδηα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε ζην ζρεδηαζκφ έληαμεο ησλ ΣΠΔ; Κάεε απάκηδζδ ζηα παναπάκς ενςηήιαηα πνέπεζ κα θαιαάκεζ οπυρδ ημ ροπμπαζδαβςβζηυ πθαίζζμ έκηαλδξ ηςκ οπμθμβζζηχκ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία. 10

31 1.3. Θεσξίεο κάζεζεο θαη ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ πμζηζθμιμνθία ηςκ ηνυπςκ εζζαβςβήξ ηαζ έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία δεκ ιπμνεί πανά κα δζενεοκδεεί ηάης απυ ημ πνίζια ηςκ δζαθυνςκ εεςνζχκ βζα ηδκ ακενχπζκδ βκχζδ ηαζ ιάεδζδ. Οζ ααζζηέξ ροπμθμβζηέξ εεςνίεξ πμο επδνεάγμοκ ηδ εέζδ ηςκ ηεπκμθμβζχκ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία ηαζ ζοκαηυθμοεα ηδκ ακάπηολδ οπμθμβζζηζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ είκαζ (Κυιδξ, Ράπηδξ & Ράπηδ, Strommen & Lincoln, Σγζιμβζάκκδξ, 2000): μ ζπκπεξηθνξηζκφο (behaviorism), μ επνηθνδνκεηηζκφο (constructivism) ηαζ μζ θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο πξνζεγγίζεηο. Οη ζπκπεξηθνξηζηηθέο πξνζεγγίζεηο δίκμοκ έιθαζδ ζηδκ ακαιεηάδμζδ ηδξ πθδνμθμνίαξ ηαζ ζηδκ ηνμπμπμίδζδ ηδξ ειθακμφξ ζοιπενζθμνάξ (covert behavior) ημο εηπαζδεουιεκμο ηαηά ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία. Πνυδνμιμξ αοηήξ ηδξ εεςνίαξ οπήνλε μ Ivan Pavlov ηαζ ααζζημί εηπνυζςπμί ηδξ μζ J.B. Watson, B.F. Skinner ηαζ E.L. Thorndike. Γζα ημοξ ζοιπενζθμνζζηέξ δ ιάεδζδ ηαζ δ απυηηδζδ ηδξ βκχζδξ είκαζ απμηέθεζια ζοκελανηήζεςκ ακάιεζα ζηα ενεείζιαηα (stimuli) πμο δέπεηαζ ημ άημιμ απυ ημ πενζαάθθμκ ημο ηαζ ζηζξ ακηζδνάζεζξ (responses) ζηα ενεείζιαηα αοηά. Ζ ιάεδζδ, ζοκεπχξ, είκαζ γήηδια δδιζμονβίαξ ζοκδέζεςκ ιεηαλφ ηςκ ενεεζζιάηςκ ηαζ ηςκ ακηζδνάζεςκ (Πυνπμδαξ, 1991). Θειεθζχδεξ αλίςια ημο ζοιπενζθμνζζιμφ είκαζ υηζ μ εηπαζδεουιεκμξ ιαεαίκεζ εθυζμκ ημ απμηέθεζια ηδξ βκχζδξ παναηδνείηαζ ζηδ ζοιπενζθμνά ημο (π.π. απακηά ζηζξ ενςηήζεζξ, εηηεθεί ιζα ζεζνά πνάλεςκ η.θ.π.) οκεπχξ, πνμςεείηαζ δ «ιάεδζδ ιέζα απυ ηδκ ακηίθδρδ» (perception learning), δδθαδή δ ιάεδζδ πμο ζοκηεθείηαζ υηακ ημ οπμηείιεκμ δεπεεί ενέεζζια απυ ημ πενζαάθθμκ ημο ηαζ ημ αθμιμζχζεζ ιέζα απυ ηδκ παναηήνδζδ. Σμ πθαίζζμ αοηυ πνμζθένεζ ιζα πμθφ «ηεπκζηή πνμζέββζζδ» ηςκ ακηίζημζπςκ εηπαζδεοηζηχκ εθανιμβχκ: αοηυ πμο πνμέπεζ είκαζ μ θεζημονβζηυξ μνζζιυξ ηςκ παζδαβςβζηχκ ηαζ δζδαηηζηχκ ζηυπςκ πμο πνέπεζ κα επζηεοπεμφκ ηαζ δ αδήνζηδ ακάβηδ ηδξ αλζμθυβδζδξ βζα ηδκ επίηεολδ ημοξ (Κυθθζαξ, 1993). φιθςκα ιε ηζξ παναδμζζαηέξ ανπέξ ζπεδζαζιμφ ηδξ δζδαζηαθίαξ ημο ζοιπενζθμνζζιμφ ή δζδαηηζηζζιμφ, μ ζπεδζαζιυξ ηςκ πνμβναιιάηςκ δζδαζηαθίαξ επζηεκηνχκεηαζ ζημκ δζδάζημκηα ηαζ υπζ ζημκ ιαεδηή. Ζ ιάεδζδ ζοκζζηά ιεηαθμνά βκχζεςκ απυ ημκ εηπαζδεοηζηυ πνμξ ημκ ιαεδηεουιεκμ ηαζ πναβιαημπμζείηαζ ιυκμ υηακ οπάνπεζ ιζα παναηδνήζζιδ ιεηααμθή ζηδ βκςζηζηή ζοιπενζθμνά ηςκ ιαεδηχκ. Ο αοζηδνυξ ηαζ 11

32 ηακμκζζηζηυξ παναηηήναξ ηδξ πνμζέββζζδξ αοηήξ πενζμνίγεζ ημοξ ιαεδηέξ μζ μπμίμζ δέπμκηαζ παεδηζηά ηδ κέα βκχζδ, πςνίξ κα ημοξ δίκεηαζ δ δοκαηυηδηα κα ηδκ ακαηαθφρμοκ - ηαηαζηεοάζμοκ ιέζς ηδξ εκενβμφξ δνάζδξ ημοξ ηαζ πςνίξ κα θαιαάκεηαζ οπ υρζκ ημ πνμτπάνπμκ βκςζηζηυ ημοξ οπυααενμ. Μέζα ζε έκα ζοιπενζθμνζζηζηυ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ, δ δζδαηηζηή δζαδζηαζία είκαζ δαζηαθμηεκηνζηή, δ επζζηδιμκζηή βκχζδ έπεζ ζοζζςνεοηζηυ, ακηζηεζιεκζηυ ηαζ αδζαιθζζαήηδημ παναηηήνα ηαζ ημ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια έπεζ ςξ ηφνζα απμζημθή ηδκ ιεηάδμζδ ηαζ ακαπαναβςβή ηδξ. Σα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά πμο δδιζμονβμφκηαζ ζημ πθαίζζμ ηδξ ιπτπεαζμνζζηζηήξ εεςνίαξ είκαζ «ηθεζζημφ ηφπμο» ιε έιθαζδ ζηδκ πανμοζίαζδ ηδξ πθδνμθμνίαξ ηαζ ζηδκ αλζμθυβδζδ ηςκ βκχζεςκ ιέζς δναζηδνζμηήηςκ ελάζηδζδξ ηαζ πναηηζηήξ (drill and practice) (Κυιδξ, 2005). Οζ επνηθνδνκηζηηθέο πξνζεγγίζεηο ακαβκςνίγμοκ υηζ δ ιάεδζδ δεκ ζοκίζηαηαζ ζηδ ζοζζχνεοζδ πθδνμθμνζχκ ή ζηδκ ακαηάθορδ ιζαξ ελςηενζηήξ πναβιαηζηυηδηαξ, αθθά ζηδκ μνβάκςζδ ηςκ εζςηενζηχκ ακηζθήρεςκ ηαζ ειπεζνζχκ ημο αηυιμο. Ο ημκζηνμοηηζαζζιυξ ζηδνίγεηαζ ζηδ βεκεηζηή επζζηδιμθμβία, υπςξ αοηή ακαπηφπεδηε απυ ημκ Δθαεηυ ροπμθυβμ Jean Piaget. Ο Piaget πενζέβναρε αοηή ηδ εεςνία ιε έκακ ελαζνεηζηά ημιρυ ηνυπμ: «Ζ λνεκνζχλε νξγαλψλεη ηνλ θφζκν, κε ηα λα νξγαλψλεη ηνλ εαπηφ ηεο» (Βμζκζάδμο, 2001). Οζ ιαεδηέξ, θμζπυκ, μζημδμιμφκ ηαζκμφνζεξ έκκμζεξ ηαζ ζδέεξ ιε αάζδ ηζξ πνμτπάνπμοζεξ βκχζεζξ ημοξ ηαζ ιέζς ηδξ εκενβδηζηήξ ζοιιεημπήξ ηαζ ειπθμηήξ ημοξ ζηζξ δζδαηηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, μζ ιαεδηέξ ελεθίζζμκηαζ ζε εκενβμφξ πανάβμκηεξ ηδξ ιάεδζδξ, ζοκενβάγμκηαζ, ζογδημφκ, δζαπναβιαηεφμκηαζ ημ κυδια ηδξ κέαξ βκχζδξ ηαζ επζηοβπάκμοκ ιζα «βκςζηζηή» ζζμννμπία δ μπμία πνμηφπηεζ απυ ηδκ επακαηαηαζηεοή ηςκ εκκμζχκ, ηςκ ζπδιάηςκ, ηςκ πκεοιαηζηχκ ιμκηέθςκ ηαζ ηςκ άθθςκ βκςζηζηχκ δμιχκ οπυ ημ θςξ ηδξ πανεπυιεκδξ πθδνμθμνίαξ ηαζ ηδξ ειπεζνίαξ πμο ίζςξ ένπεηαζ ζε ζφβηνμοζδ ιε ημ παθαζυηενμ βκςζηζηυ ημοξ μζημδυιδια. Ο ααζζηυξ ζηυπμξ ηδξ επμζημδμιζζηζηήξ παζδαβςβζηήξ είκαζ ημ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ κα πνμζανιυγεηαζ ζηα εκδζαθένμκηα, ζημοξ ηνυπμοξ ιάεδζδξ ηαζ ζηζξ ζηακυηδηεξ ημο ηάεε εηπαζδεουιεκμο πςνζζηά (Crook, Silverman, 1995). Ο νυθμξ ημο εηπαζδεοηζημφ ηαζ ηςκ πνδζζιμπμζμφιεκςκ ιέζςκ πνμζακαημθίγεηαζ ζηδκ δζεοηυθοκζδ ηδξ εκενβδηζηήξ ιάεδζδξ ηαζ δ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία πναβιαημπμζείηαζ ιέζα ζε έκα ζοβηεηνζιέκμ ημζκςκζηυ πθαίζζμ, υπμο δ 12

33 ζοκενβαζία ηαζ δ αθθδθεπίδναζδ ηςκ ιαεδηχκ ιεηαλφ ημοξ ηαζ ιε ημ δζδάζημκηα ζοκζζηά ακαπυζπαζημ ζημζπείμ ηδξ παζδαβςβζηήξ ημοθημφναξ. οκεπχξ, δ επμζημδμιζζηζηή πνμζέββζζδ πνμάβεζ ηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ημο οπμηείιεκμο ζηδκ μζημδυιδζδ ηδξ κέαξ βκςζζαηήξ ειπεζνίαξ. Καηά ημκ ημκζηνμοηηζαζζιυ δεκ οπάνπεζ ακηζηεζιεκζηή βκχζδ αθμφ αοηή δεκ ιπμνεί κα κμδεεί ακελάνηδηα απυ ημκ άκενςπμ ημο μπμίμο είκαζ ηαηαζηεφαζια. Ζ βκχζδ, θμζπυκ, ηαηαζηεοάγεηαζ απυ ημ ίδζμ ημ οπμηείιεκμ ηαηά ηδκ αθθδθεπίδναζδ ημο ιε ημκ ηυζιμ, είκαζ άιεζα ζοκοθαζιέκδ ιε ημ ημζκςκζηυ βίβκεζεαζ ηαζ εειεθζχκεηαζ ζηα πνμβεκέζηενα κμδηζηά ζπήιαηα ημο ιαεδηή, ηα μπμία ηαεμνίγμοκ ημκ ηνυπμ αλζμπμίδζδξ ηδξ κέαξ βκχζδξ (Strommen &Lincoln, 1992). Γζαθαίκεηαζ θμζπυκ, υηζ ζημ επμζημδμιζζηζηυ ιμκηέθμ ιάεδζδξ πνμηφπημοκ κέμζ νυθμζ ηυζμ βζα ημκ δάζηαθμ υζμ ηαζ βζα ημκ ιαεδηή ζοβηνζηζηά ιε ηδκ παναδμζζαηή πνμζέββζζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ. Ο δάζηαθμξ δεκ απμηεθεί πθέμκ ημκ ηνμθμδυηδ ηδξ βκχζδξ, αθθά ζοκζζηά ημκ ηαεμδδβδηή ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ. Βαζζηή ημο επζδίςλδ είκαζ δ δζαιυνθςζδ ημο ηαηάθθδθμο παζδαβςβζημφ πθαζζίμο ηαζ ημο ζπμθζημφ ηθίιαημξ χζηε κα οπμαμδεήζεζ ηδκ αθθαβή ζηζξ βκςζηζηέξ δμιέξ ημο ιαεδηή. Ο εηπαζδεοηζηυξ εα πνέπεζ κα εκεαννφκεζ ηδκ ακάπηολδ ηδξ ηνζηζηήξ ζηέρδξ ηαζ κα πανέπεζ εοηαζνίεξ ζημοξ εηπαζδεουιεκμοξ χζηε κα μζημδμιήζμοκ ηδ κέα βκχζδ ιέζα απυ ημκ πεζναιαηζζιυ, ημκ ζημπαζιυ, ημ ζπδιαηζζιυ οπμεέζεςκ η.θ.π. Σα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά πμο δμιμφκηαζ ζημ πθαίζζμ ηδξ ημκζηνμοηηζαζζηζηήξ πνμζέββζζδξ είκαζ «ακμζηημφ ηφπμο» (θμβζζιζηά πνμζμιμίςζδξ, δζενεοκδηζημί ιζηνυημζιμζ, θμβζζιζηά ιμκηεθμπμίδζδξ, θμβζζιζηά επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ), ιε έιθαζδ ζημκ ορδθυ ααειυ αοημκμιίαξ ηαζ αοηεκένβεζαξ ημο πνήζηδ. Γζα ημκ ζπεδζαζιυ επμζημδμιζζηζηχκ ιαεδζζαηχκ πενζααθθυκηςκ ιε οπμθμβζζηή ζδιακηζηυ νυθμ δζαδναιάηζζε ηαζ μ S. Papert (1993), μ μπμίμξ αλζμπμζχκηαξ ηονίςξ ηδ επζζηδιμθμβζηή εεςνία ημο Piaget ηαζ ηζξ εεςνίεξ ηδξ ηεπκδηήξ κμδιμζφκδξ, ακέπηολε ηδ βθχζζα πνμβναιιαηζζιμφ LOGO. Ζ ειπεζνία ζημ πνμβναιιαηζζηζηυ πενζαάθθμκ ηδξ LOGO ζοιαάθθεζ ζηδκ απυηηδζδ βεκζηχκ βκςζηζηχκ δελζμηήηςκ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ ηαζ ζοκζζηά έκακ ζδακζηυ πχνμ βζα ηδ δζδαζηαθία ααζζηχκ ιαεδιαηζηχκ εκκμζχκ (π.π. πμθφβςκα, ιεηααθδηέξ, ακαδνμιζηυηδηα η.ά.). ημ εονείαξ απήπδζδξ αζαθίμ ημο Mindstroms, μ Papert απμννίπηεζ ημ δζδαηηζηυ ιμκηέθμ ηαζ βεκζηυηενα ηδ θμβζηή ημο ζδιενζκμφ ζπμθείμο υπμο ημ ζφκμθμ 13

34 ηδξ δζδαηηέαξ φθδξ ηειαπίγεηαζ ζε ιζηνά, «εφπεπηα» ημιιάηζα ηα μπμία πνέπεζ κα ειθοηεοεμφκ ημ ιοαθυ ημο ιαεδηή αημθμοεχκηαξ ιζα πνμδζαβεβναιιέκδ πμνεία. Τπεναζπίγεηαζ ημκ αοευνιδημ, αοημηαεμδδβμφιεκμ ηαζ αοημπνμζδζμνζγυιεκμ παναηηήνα ηδξ ιάεδζδξ ηδκ μπμία ακηζιεηςπίγεζ υπζ ςξ πνμσυκ απμζηήεζζδξ αθθά ςξ απμηέθεζια ελενεφκδζδξ ηαζ ακαηάθορδξ. φιθςκα θμζπυκ ιε ημκ Papert, ημ γήηδια δεκ είκαζ κα ιεηαδμεεί έκαξ υβημξ πθδνμθμνζχκ ζηα παζδζά αθθά κα ημοξ δμεμφκ ηα ηαηάθθδθα ιέζα χζηε κα ελενεοκήζμοκ ηαζ ηεθζηά κα ακαηαθφρμοκ ηα ίδζα ηδ βκχζδ. ε αοηυ ημ πθαίζζμ, εεςνεί ημκ Ζ/Τ ςξ έκα πακίζπονμ ιέζμ πμο πνμζθένεζ ζημκ ιαεδηή ηδκ εθεοεενία, ημκ έθεβπμ ηαζ ηδκ εοεφκδ μζημδυιδζδξ ηδξ πνμζςπζηήξ ημο βκχζδξ, ααζζγυιεκμξ ζηδκ οπάνπμοζα ειπεζνία ημο, ηδκ ελςηενίηεοζδ ηςκ ζδεχκ ηαζ δζαζζεήζεχκ ημο ηαζ ηεθζηά ημκ ιεηαζπδιαηζζιυ ημοξ ιέζα απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ιε ημ οπμθμβζζηζηυ πενζαάθθμκ- microworlds (Papert, 1980). Οη θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο πξνζεγγίζεηο ακηζθαιαάκμκηαζ ηδ ιαεδζζαηή δναζηδνζυηδηα πθήνςξ εκηαβιέκδ ζημ ημζκςκζηυ - πμθζηζζιζηυ πθαίζζμ ιέζα ζημ μπμίμ δζαδναιαηίγεηαζ. Οζ βκςζηζηέξ δζενβαζίεξ δεκ εεςνμφκηαζ ςξ αοηυκμιεξ μκηυηδηεξ αθθά ζοζηαηζηά εκυξ μνβακςιέκμο πμθοπαναβμκηζημφ ζοκυθμο πμο θεζημονβεί ηαζ ακαπηφζζεηαζ ιέζα ζε έκα ζοβηεηνζιέκμ ημζκςκζημπμθζηζζιζηυ πενζαάθθμκ (Ellis, 2001). Ζ ημζκςκζημπμθζηζζιζηή εεχνδζδ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ ααζζγυιεκδ ζηζξ εεςνδηζηέξ παναδμπέξ ημο Bruner (Bruner, 1997) ηαζ ηονίςξ ζηδ ζμαζεηζηή ροπμθμβζηή ζπμθή ημο Vygotsky, οπμζηδνίγεζ υηζ δ ζηέρδ δζαιμνθχκεηαζ (ηαζ είκαζ ζοκεπχξ πνμσυκ μζημδυιδζδξ ηαζ ακαδυιδζδξ ηςκ βκχζεςκ) ζημ πθαίζζμ ζοκενβαηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ ακάιεζα ζε παζδζά ηαζ εκήθζημοξ, ακαδεζηκφμκηαξ ζοκεπχξ ημ νυθμ ηδξ δζαδζηαζίαξ ημο πθαζζίμο ζηδνίβιαημξ (scaffolding) (Harel, 1991) ηαζ ημ νυθμ ηδξ δζαιεζμθάαδζδξ ηςκ εκήθζηςκ ζηδ δζαδζηαζία ηδξ ιάεδζδξ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ςξ απμηέθεζια ημζκςκζηήξ δζενβαζίαξ ηαθθζενβεί ηζξ ζοκενβαηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ πμο ζοκηεθμφκ ηαηαθοηζηά ζηδ δζαδζηαζία μζημδυιδζδξ ηδξ βκχζδξ. Ο εηπαζδεοηζηυξ θμζπυκ, δζαιεζμθααεί ιεηαλφ ημο εηπαζδεουιεκμο ηαζ ημο κέμο δζδαηηζημφ ακηζηεζιέκμο, πνμζθένεζ οπμζηήνζλδ ζημ ιαεδηεουιεκμ ηαζ μζημδμιεί, ζε ζοκενβαζία ιε αοηυκ, «βέθονεξ» ακηίθδρδξ ηαζ ηαηακυδζδξ ηδξ εκενβμφξ, αοημνοειζγυιεκδξ ηαζ ακαζημπαζηζηήξ βκχζδξ ( Πυνπμδαξ, 1991). φιθςκα ιε ημ Vygotsky (1993), μ ιαεδηήξ ηαηά ηδ δζάνηεζα ημο ιακεάκεζκ δεκ είκαζ παεδηζηυξ δέηηδξ αθθά δνςκ οπμηείιεκμ πμο ηαεμνίγεζ ιε ηζξ 14

35 πνάλεζξ ημο ηδ βκςζηζηή ημο πναβιαηζηυηδηα. Πανάθθδθα, ηάεε άημιμ δζαεέηεζ έκακ πονήκα βκχζεςκ πμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα ηδκ πναβιαημπμίδζδ δναζηδνζμηήηςκ. Γφνς απυ αοηυκ ημκ πονήκα, ημπμεεηείηαζ δ «δψλε ηεο επηθείκελεο αλάπηπμεο» (zone of proximal development) πμο ζοκζζηά ακελενεφκδηδ πενζμπή ημο εζςηενζημφ δοκαιζημφ ημο ιαεδηή ηαζ ιπμνεί κα επζδμεεί ζε δζενβαζίεξ ιυκμ υηακ ζοκεπζημονείηαζ απυ άθθμοξ πανάβμκηεξ. ήιενα, υθμ ηαζ πενζζζυηενμ βίκεηαζ απμδεηηυ, υπςξ οπμζηδνίγεζ ηαζ μ Harel (1991), υηζ δ ηαθφηενδ επζθμβή βζα ημ ζπεδζαζιυ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ηαζ ακηίζημζπςκ παζδαβςβζηχκ ηαζ δζδαηηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ - είκαζ μ ζοκδοαζιυξ ηδξ εεςνίαξ ημο Piaget (ηαζ βεκζηυηενα ηςκ επμζημδμιζζηζηχκ εεςνζχκ) ιε αοηή ημο Vygotsky (ημζκςκζημπμθζηζζιζηέξ πνμζεββίζεζξ βζα ηδ ιάεδζδ). Ο ζοκδοαζιυξ αοηυξ οθμπμζείηαζ ιε ηδ δδιζμονβία εκυξ ιαεδζζαημφ πενζαάθθμκημξ, ημ μπμίμ πανέπεζ ηδ δοκαηυηδηα βζα ηδκ αημιζηή μζημδυιδζδ ηδξ βκχζδξ (individualistic constructivism) ιέζα ζε έκα πθαίζζμ ημζκςκζημπμθζηζζιζηήξ αθθδθεπίδναζδξ ηαζ ζοκενβαηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ (Κυιδξ, 2005). Πμθθέξ ένεοκεξ (Crook, 1994) ιεθεημφκ ηδ ιαεδζζαηή δναζηδνζυηδηα ηάης απυ ημ πνίζια ηδξ αθθδθεπίδναζδξ ιεηαλφ ζοκμιδθίηςκ ηαζ ηαηαθήβμοκ ζημ ζοιπέναζια υηζ δ ζοκενβαηζηή ιάεδζδ (collaborative learning) πθεμκεηηεί έκακηζ ηδξ αημιζηήξ (individualistic learning). Ζ ζοκενβαηζηή ιάεδζδ πνμηφπηεζ απυ «.. κηα ζπληνληζκέλε, ζχγρξνλε λνεηηθή δξαζηεξηφηεηα, απνηέιεζκα κηαο ζπλερνχο πξνζπάζεηαο δφκεζεο θαη δηαηήξεζεο κηαο θνηλήο αληίιεςεο ελφο πξνβιήκαηνο» (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Απαηηεί ηελ «ακνηβαία εκπινθή ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε κηα ζπληνληζκέλε πξνζπάζεηα, πξνθεηκέλνπ λα ιχζνπλ ην πξφβιεκα απφ θνηλνχ» (Crook, 1994). Ο ιαεδηήξ θμζπυκ, υκηαξ ιέθμξ ιζαξ μιάδαξ ανίζηεηαζ ζε δζανηή αθθδθεπίδναζδ ιε αοηήκ, ζηδκ ημζκή πνμζπάεεζα ακηζιεηχπζζδξ ιζαξ ακαιεκυιεκδξ πνμαθδιαηζηήξ ηαηάζηαζδξ. Δηεέηεζ, οπμζηδνίγεζ, εθέβπεζ ηαζ αλζμθμβεί ηζξ απυρεζξ ημο, επζημζκςκεί ιε ηα άθθα ιέθδ ηδξ μιάδαξ, δέπεηαζ πνμηθήζεζξ (ιε ηδ εεηζηή έκκμζα ημο υνμο) ηαζ ηεθζηά ςεείηαζ ζε κέα δζαιυνθςζδ ηδξ πνμτπάνπμοζαξ βκχζδξ. Σα παναπάκς αέααζα ζζπφμοκ, ιυκμ ζημ ααειυ πμο ζηακμπμζείηαζ ιζα ααζζηή πνμτπυεεζδ ηδξ ζοκενβαηζηήξ ιάεδζδξ: ημ κα πναβιαημπμζείηαζ δδθαδή δ ζοκενβαζία ηςκ παζδζχκ ιέζα ζε ιία δδιμηναηζηή αηιυζθαζνα υπμο υθμζ μζ ιαεδηέξ αζζεάκμκηαζ υηζ ιπμνμφκ κα ηάκμοκ οπμεέζεζξ ηαζ κα δζαηοπχκμοκ ηζξ ζηέρεζξ ημοξ πςνίξ ηακέκα εκδμζαζιυ ή ηίκδοκμ πμζκζημπμζήζεςξ - ιε μπμζαδήπμηε ιμνθή - ηδξ 15

36 υπμζαξ πνυηαζήξ ημοξ. Ζ εζζαβςβή ημο Ζ/Τ ζε μιάδεξ ιαεδηχκ, ιπμνεί κα εκζζπφζεζ ηδ ζοκενβαηζηή ιάεδζδ, ηαεχξ ηα οπμθμβζζηζηά ενβαθεία ζοκζζημφκ έκα ιαεδζζαηυ επίηεοβια ζηακυ κα οπμζηδνίγεζ ηαζ κα επεηηείκεζ ηδκ «ημζκμηζηή θφζδ» ηδξ εηπαζδεοηζηήξ πναηηζηήξ (Wenger & Snyder, 2000). 16

37 1.4. Η ζπκβνιή ησλ Σερλνινγηώλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο ζηελ αλακόξθσζε ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο. Ζ πνυμδμξ ηςκ ιέζςκ επζημζκςκίαξ ηαζ πθδνμθμνίαξ πμο έπεζ ζδιεζςεεί ηα ηεθεοηαία πνυκζα έπεζ ακαηνέρεζ ηδκ ακηίθδρδ βζα ημ νυθμ ηδξ ηεπκμθμβίαξ ζηδκ εηπαίδεοζδ. Οζ ΣΠΔ ζοκζζημφκ ημ ζδιείμ ζοκάκηδζδξ ιζαξ ροπμθμβζηήξ πναβιαηζηυηδηαξ (έκα οπμηείιεκμ πμο ιαεαίκεζ), εκυξ εεζιζημφ πενζαάθθμκημξ (π.π. ημ ζπμθείμ) ηαζ ιζαξ ηεπκμθμβζηήξ πναβιαηζηυηδηαξ (μ οπμθμβζζηήξ, μζ βθχζζεξ πνμβναιιαηζζιμφ ηαζ άθθα είδδ θμβζζιζημφ) δζαιέζμο εκυξ πενζεπμιέκμο πμο πνέπεζ κα πνμζηηδεεί (μζ βκχζεζξ) (Mendelsohn, 1992). Οζ οπμθμβζζηέξ εεςνμφκηαζ ςξ «ζφιαμθα» εζζαβςβήξ ηαζκμημιζχκ ζηδκ εηπαίδεοζδ ηαζ ςξ ενβαθεία πμο επζηνέπμοκ ηδκ παναβςβή νζγζηχκ αθθαβχκ ζηδκ παναδμζζαηή δζδαηηζηή πνάλδ (μθμιςκίδμο, 2002). Ζ ηαζκμημιζηή πνήζδ ηςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηδξ Δπζημζκςκίαξ ζηδκ ζπμθζηή ηάλδ απμηηά ιζα δοκαιζηή δ μπμία ζοιπαναζφνεζ ζε επακαπνμζδζμνζζιυ ηδ ιμνθή ηαζ ηδ θφζδ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ, ζοιαάθθμκηαξ ζηδ δδιζμονβία εκυξ κέμο ιαεδζζαημφ πενζαάθθμκημξ (learning environment) (Ράπηδξ & Ράπηδ, 1999). Σμ κέμ ζοθθμβζηυ - ζοκενβαηζηυ - επμζημδμιζζηζηυ πνυηοπμ δζδαζηαθίαξ δζαθένεζ απυ ημ παναδμζζαηυ ακηαβςκζζηζηυ πνυηοπμ, δζεοημθφκμκηαξ ηδκ εκενβδηζηή αζςιαηζηή - ελαημιζηεοιέκδ ιάεδζδ, ηδ ζοκεπή ακαηνμθμδυηδζδ ηαζ ηδκ μζημδυιδζδ κέαξ βκχζδξ, ηδκ ηνζηζηή ηαζ ηδκ αθαζνεηζηή ζηέρδ, ηζξ επζημζκςκζαηέξ δοκαηυηδηεξ ηςκ παζδζχκ ηαζ ηδ αεθηίςζδ ηςκ ζηάζεςκ ημοξ απέκακηζ ζηδ δζαδζηαζία ηδξ ιάεδζδξ (Atkins, Haugland & Wright, Kafai, 1995 Linn et al, Silverman, 1995). Σα οπμθμβζζηζηά ενβαθεία πάνζξ ζηζξ ζδζαίηενεξ πνμβναιιαηζζηζηέξ, δζαδναζηζηέξ, πνμζμιμζςηζηέξ ηαζ ακαπαναζηαζζαηέξ ζδζυηδηεξ ημοξ ςξ «ζηεπηυιεκεξ» ιδπακέξ, πμο ιπμνμφκ κα αλζμπμζδεμφκ βζα ηδκ επίηεολδ ζηυπςκ δζδαηηζηχκ, ιαεδζζαηχκ, μνβακςηζηχκ, επζημζκςκζαηχκ ηαζ ροπμημζκςκζηχκ είκαζ δοκαηυκ (Ellis, Μαηνάηδξ & Κμκημβζακκμπμφθμο, Ράπηδξ & Ράπηδ, μθμιςκίδμο, Strommen & Lincoln, Σγζιμβζάκκδξ, Whitebread, 1997): λα εκπιέμνπλ ελεξγά ηνπο καζεηέο ζε βκςζηζηέξ δζενβαζίεξ ακςηένμο επζπέδμο. 17

38 λα απμήζνπλ ηε ζπκκεηνρή, ηε δξάζε, ηελ νκαδηθή ζπδήηεζε θαη ηνλ έιεγρν ηνπο ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία. λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο θαη ηνπο ηξφπνπο κάζεζήο ηνπο (ζδζαίηενα ιε ηδ δοκαηυηδηα πμθθαπθήξ ακαπανάζηαζδξ ηδξ βκχζδξ, ηδ ζοιιεημπή υθςκ ηςκ αζζεήζεςκ ηαζ ηδ γςκηάκζα ηςκ αζςιαηζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ). λα πξνζθέξνπλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ζηνπο καζεηέο πνιχηηκα γλσζηηθά εξγαιεία (πνμζμιμζχζεζξ, ιμκηεθμπμίδζδ πνμαθδιάηςκ ηαζ δζαδζηαζζχκ επίθοζδξ ημοξ, δζενεοκδηζημί ιζηνυημζιμζ ηαζ άθθα ακμζπηά ενβαθεία ηαζ πενζαάθθμκηα ιάεδζδξ) πμο εοκμμφκ ηδκ εθανιμβή ζδιακηζηχκ παζδαβςβζηχκ ανπχκ, μζ μπμίεξ απμννέμοκ απυ ηζξ βκςζηυηενεξ ιαεδημηεκηνζηέξ εεςνίεξ ηδξ ιάεδζδξ. λα επηιχζνπλ πξνβιήκαηα ηεο δηδαζθαιίαο, πμο μθείθμκηαζ ζηδκ αδοκαιία πναβιαημπμίδζδξ ανηεηχκ ζφκεεηςκ ηαζ αοεεκηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ ζηδκ ζπμθζηή ηάλδ ή έλς απυ αοηήκ, ζε έκα πθαίζζμ ζοκδεδειέκμ ιε ηδκ ειπεζνζηή πναβιαηζηυηδηα (situated learning) ηαζ ηδκ επζζηδιμκζηή ενβαζία. Ζ δνάζδ αοηή ημο ιαεδηή δεκ πενζμνίγεηαζ ιυκμ ζημ επίπεδμ ηςκ ζοβηεηνζιέκςκ βκςζηζηχκ δζενβαζζχκ, αθθά δζεοημθφκεζ ημ πέναζια απυ ημ ζοβηεηνζιέκμ ζημ αθδνδιέκμ ηαζ εοκμεί ημοξ ιαεδηέξ πμο δεκ είκαζ ελμζηεζςιέκμζ ιε ημκ πεζνζζιυ ηαζ ηδκ ηαηακυδζδ αθδνδιέκςκ ζοιαυθςκ ηαζ ηοπζηχκ δζενβαζζχκ ή δεκ έπμοκ αηυιδ ηαηακμήζεζ μνζζιέκεξ δοζκυδηεξ, βζα ημ επίπεδμ ηδξ βκςζηζηήξ ημοξ ακάπηολδξ έκκμζεξ, βεκζηεφζεζξ ή ζπήιαηα (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). οκεπχξ, εοκμείηαζ δ ακάπηολδ ηδξ εοέθζηηδξ ηαζ ηνζηζηήξ ζηέρδξ. λα πξνσζήζνπλ ηελ εθαξκνγή ηεο δηεπηζηεκνληθήο - δηαζεκαηηθήο θαη ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, ζοιαάθθμκηαξ ζηδκ αθθαβή ηδξ παναδμζζαηήξ ιαεδζζαηήξ ημοθημφναξ. Οζ ΣΠΔ ιπμνμφκ κα πνμζακαημθζζημφκ πνμξ αοηή ηδκ ηαηεφεοκζδ, αθμφ πανέπμοκ πμθθά ενβαθεία ηαζ αμδεδηζηέξ θεζημονβίεξ βζα ηδκ δζεοηυθοκζδ ηαζ εκζαζμπμίδζδ ηδξ βκχζδξ. Δίκαζ ελάθθμο δζαπζζηςιέκδ δ δοκαηυηδηα ημο οπμθμβζζηή κα αλζμπμζείηαζ ζε υθα ηα βκςζηζηά ακηζηείιεκα ηαζ κα ακαπανζζηά ηδ βκχζδ ιε ιία μθζζηζηή πνμζέββζζδ. λα κεηαβάινπλ ζεκαληηθά ην ςπρνθνηλσληθφ θιίκα κέζα ζηελ ηάμε, ιε ηα πμζηίθα ακαπηολζαηά ημοξ μθέθδ απυ ηδκ πθμφζζα ηαζ βυκζιδ αθθδθεπίδναζδ ηςκ ιαεδηχκ ιεηαλφ ημοξ ηαζ ιε ημκ δάζηαθμ (αθμφ δ πνήζδ ημο οπμθμβζζηή 18

39 δεκ εοκμεί ιυκμ ηδκ αημιζηή ενβαζία, αθθά ηδκ ενβαζία ηαζ ιάεδζδ ζε μιάδεξ - ζοκενβαηζηυ πθαίζζμ), ηαεχξ ηαζ απυ ηδκ αθθαβή ηςκ νυθςκ ηαζ ηδξ δμιήξ ηςκ ημζκςκζηχκ ζπέζεςκ ζηδκ ζπμθζηή αίεμοζα. Με ηδ πνήζδ ηςκ οπμθμβζζηχκ μζ δμιέξ ηδξ επζημζκςκίαξ ηαζ ηςκ ζπέζεςκ είκαζ δοκαηυκ κα αθθάλμοκ ηαζ κα πνμζθάαμοκ ιζα πενζζζυηενμ δδιμηναηζηή ιμνθή. Αλζμπμζχκηαξ επίζδξ ηα δζηηοαηέξ δζεοημθφκζεζξ ακμίβμκηαζ «πανάεονα» ζημκ εηηυξ ζπμθείμο ηυζιμ ηαζ μζ εοηαζνίεξ επζημζκςκίαξ ιε ακενχπζκεξ πδβέξ βκχζδξ πμθθαπθαζζάγμκηαζ. λα πξνσζήζνπλ ην κνληέιν ηεο αλνηρηήο εθπαίδεπζεο/κάζεζεο «αλνηρηφ ζρνιείν». Συζμ δ μθζζηζηή πνμζέββζζδ ηδξ ιάεδζδξ, υζμ ηαζ ημ ζοκενβαηζηυ ηαζ πθμφζζμ ζε αθθδθεπζδνάζεζξ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ ζοκζζημφκ βκχνζζια ημο «ακμζπημφ ζπμθείμο», υπςξ ημ απμηαθεί μ ημζκςκζμθυβμξ ηδξ Δηπαίδεοζδξ Bernstein, ημ μπμίμ εκημφημζξ είκαζ δφζημθμ κα επζαζχζεζ ζημ βεκζηυηενμ πθαίζζμ ιζαξ ηθεζζηήξ ημζκςκίαξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). φιθςκα ιε ημ παναπάκς ιμκηέθμ, εοκμμφκηαζ επίζδξ πμθθμί ηνυπμζ αοηυκμιδξ ηοπζηήξ ηαζ άηοπδξ ιάεδζδξ, πμο ακηαπμηνίκμκηαζ ζηα εκδζαθένμκηα, ζηζξ ηθίζεζξ, ζημοξ βθςζζζημφξ ηχδζηεξ, ζημ ζδζαίηενμ ακαπηολζαηυ επίπεδμ ηαζ ζημ ζηοθ ιάεδζδξ ηςκ ιαεδηχκ, ζηδ δζαθμνεηζηή πμθζηζζηζηή ημοξ πνμέθεοζδ η.θπ. βεβμκυξ πμο επζπθέμκ ιεζχκεζ ηζξ ηάζεζξ πενζεςνζμπμίδζδξ εκυξ ιεβάθμο πμζμζημφ ιαεδηχκ ηαζ ηαεζζηά ημ ζπμθζηυ πενζαάθθμκ έκα πζμ θζθυλεκμ, βζα ηζξ δζαθμνεηζηέξ ημοξ ηαοηυηδηεξ, ροπμημζκςκζηυ πχνμ. λα ζπκβάινπλ ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ ξφινπ ηνπ δαζθάινπ. Ζ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία εκζζπφεζ ημκ ηαεμδδβδηζηυ ηαζ ζοιαμοθεοηζηυ νυθμ ημο δζδάζημκηα, ακαδεζηκφμκηαξ ημκ εηπαζδεοηζηυ ζε ζοκημκζζηή ηδξ ιαεδζζαηήξ ειπεζνίαξ. Δίκαζ θμζπυκ πνμθακέξ υηζ ηάεε ζμαανή πνμζπάεεζα αλζμπμίδζδξ ηςκ ΣΠΔ ζηδ δζδαζηαθία δεκ ιπμνεί κα αβκμεί ημκ πανάβμκηα «δάζηαθμ», μφηε ηαζ κα επαθίεηαζ ζηζξ «εαοιαημονβζηέξ» δοκαηυηδηεξ ηςκ ΣΠΔ, εθυζμκ μ εηπαζδεοηζηυξ είκαζ εηείκμξ πμο εα αλζμθμβήζεζ ηαζ εα επζθέλεζ ηα ηαηαθθδθυηενα ηάεε θμνά εηπαζδεοηζηά πνμβνάιιαηα, εα αοημζπεδζάζεζ ιε αάζδ ηζξ ακάβηεξ ηαζ ηζξ δοκαηυηδηεξ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ εα επζθέλεζ ηδ ζδιαζία πμο πνέπεζ κα δμεεί ζε ζοβηεηνζιέκεξ έκκμζεξ (Fisher, 1992). Οζ ΣΠΔ απυ ιυκεξ ημοξ δεκ θένκμοκ ηδκ εηπαζδεοηζηή αθθαβή, ακηίεεηα δ απμδμηζηυηδηα ημοξ ελανηάηαζ ζε πμθφ ιεβάθμ ααειυ απυ ημ ηαηάθθδθμ 19

40 δζδαηηζηυ πθαίζζμ, ηδκ παζδαβςβζηή πνμζέββζζδ ηαζ ηδκ ζηακυηδηα ημο εηπαζδεοηζημφ (Crook, 1994). Οζ Σ.Π.Δ. «απνηεινχλ έλαλ έμππλν ηξφπν γηα λα αλαζεσξήζνπκε νξηζκέλεο πιεπξέο ηεο δηδαζθαιίαο» υπςξ ζζπονίγεηαζ ηαζ μ Underwood (2000), εθυζμκ ιε αοηέξ επζδζχηεηαζ: δ δζεοηυθοκζδ ηδξ επζημζκςκίαξ ηαζ ηδξ αθθδθεπίδναζδξ ιεηαλφ ζοιιαεδηχκ ηαζ δαζηάθμο - ζοκενβαηζηή ιάεδζδ (Crompton & Mann, μθμιςκίδμο, Wenger, 1999). δ αθθαβή ημο νυθμο ημο εηπαζδεοηζημφ (μ εηπαζδεοηζηυξ - δζαιεζμθααδηήξ ηδξ ιεηαδζδυιεκδξ βκχζδξ, ζφιθςκα ιε ημκ Vygotsky) (Vygotsky, 1993). δ μζημδμιζζηζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ (Papert, 1980). δ δζεπζζηδιμκζηή πνμζέββζζδ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, μθμιςκίδμο, 2002). δ δδιζμονβία ηζκήηνςκ βζα εκενβδηζηή ιάεδζδ (Crompton & Mann, 1996). δ ηαθθζένβεζα ηδξ ηνζηζηήξ - αθαζνεηζηήξ ζηέρδξ (Kafai, Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Παναηδνείηαζ θμζπυκ, ιέζς ηδξ αλζμπμίδζδξ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ, ιζα ζηνμθή απυ ημ παναδμζζαηυ ιμκηέθμ εηπαίδεοζδξ, πνμξ έκα πενζζζυηενμ ημζκςκζηυ - επμζημδμιζζηζηυ ιμκηέθμ ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ ( πήια 1.2). 20

41 ΣΡΟΦΗ ΣΗ ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΠΡΟΔΓΓΙΗ ΜΔΩ ΣΩΝ ΣΠΔ ΑΠΟ ΣΟ ΠΡΟ ΔΝΑ Αληηθεηκεληζηηθό Από - πιαηζησκέλν Σερλεηά θεξκαηηζκέλν-θιεηζηό Γάζθαιν - Δμεηαζηηθεληξηθό Απξόζσπν - Ννεζηαξρηθό πληεξεηηθό - Αλαπαξαγσγηθό Κνηλσληθό - επνηθνδνκηζηηθό Δκπιαηζησκέλν - Απζεληηθό Οιηζηηθό-Βησκαηηθό - Αλνηρηό Αλαπηπμηαθό - Γεκηνπξγηθό Πξνζσπνθεληξηθό - πλεξγαηηθό Κξηηηθό - Μεηαζρεκαηηζηηθό ρήκα (1.2): Από ην κνληέιν ηεο παξαδνζηαθήο δηδαζθαιίαο ζην κνληέιν δηδαζθαιίαο κε ηε ρξήζε ησλ ΣΠΔ (Ράπηεο & Ράπηε, 2003). O εηζοβπνμκζζιυξ ηαζ δ ακαιυνθςζδ ηδξ δζδαηηζηήξ δζαδζηαζίαξ ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ ΣΠΔ δεκ αθμνά απθχξ ζηδ πνήζδ εκυξ ηεπκμθμβζηά πνμδβιέκμο ενβαθείμο ηαζ εκυξ αηυια ζοιααηζημφ ιέζμο δζδαζηαθίαξ, αθθά πνμτπμεέηεζ ηαζ πνμζδμηά μοζζαζηζηυηενεξ αθθαβέξ ζηδ θφζδ ηδξ παναδμζζαηήξ δζδαζηαθίαξ ηαζ ζηδ ζπμθζηή ημοθημφνα ηδξ ιάεδζδξ, μζ μπμίεξ είκαζ δοκαηυκ κα επζθένμοκ εεηζηά ηαζ επζεοιδηά απυ εηπαζδεοηζηήξ άπμρδξ απμηεθέζιαηα, υζμκ αθμνά ηα βκςζηζηή ακάπηολδ ημο ιαεδηεουιεκμο, ημ ροπμημζκςκζηυ ηθίια ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ, ημ νυθμ ημο εηπαζδεοηζημφ ηαζ ημο ζπμθζημφ ζοζηήιαημξ η.θπ. (Peck & Dorricot, Σγζιμβζάκκδξ, Underwood, 2000). «Οη ΣΠΔ πξνζθέξνπλ ζηελ εθπαίδεπζε φηη θαη ηα θνξηεγά κεηαθνξάο ηξνθίκσλ: δελ κπνξνχλ λα βειηηψζνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ ηξνθίκσλ. Όπσο κε ην λα αγνξάδεηο έλα θνξηεγφ δελ βειηηψλεηο ηελ πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ έηζη θαη κε ηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο δελ βειηηψλεηο ηελ εθπαίδεπζε. Ζ πνηφηεηα ηεο κάζεζεο πξνάγεηαη κφλν κε κία ζσζηή εμηζνξξφπεζε ησλ κεζφδσλ δηδαζθαιίαο θαη ησλ αλαγθψλ ησλ καζεηψλ» ζδιεζχκεζ μ Atkins (1993). Γζα ιία 21

42 αηυιδ θμνά βίκεηαζ ηαηακμδηυ, υηζ ηαιζά ηεπκμθμβζηή πνυμδμξ δεκ ιπμνεί κα ακηζζηαειίζεζ ηοπυκ αδοκαιίεξ ζημ έιροπμ δοκαιζηυ ηδξ εηπαίδεοζδξ υθςκ ηςκ ααειίδςκ. οκεπχξ, δεκ οπάνπμοκ ηεπκμθμβζηέξ θφζεζξ ζε εηπαζδεοηζηά πνμαθήιαηα, οπάνπμοκ υιςξ εηπαζδεοηζηέξ πνήζεζξ ηδξ ηεπκμθμβίαξ ιε ηζξ ακηζθάζεζξ ηαζ ηδ δοκαιζηή ημοξ. Οζ ΣΠΔ ιπμνμφκ κα ζοιαάθμοκ ακ υπζ ηαηαθοηζηά έζης ηαζ ζε ιζηνυ ααειυ, ζηδκ ακαιυνθςζδ ημο δζδαηηζημφ πενζαάθθμκημξ οπυ πνμτπμεέζεζξ, ααζζγυιεκμζ ηαζ ζηδκ άπμρδ ημο Νεβηνμπυκηε «φηη αλ θαη δελ κπνξνχκε λα νδεγήζνπκε ηνλ άλεκν, κπνξνχκε φκσο λα πξνζαξκφζνπκε ηα παληά» (Robyler & Edwards, 2000). 22

43 1.5. Γεληθόο ζθνπόο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ ναβδαία ακάπηολδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ηαηά ηζξ ηεθεοηαίεξ δεηαεηίεξ έπεζ μδδβήζεζ ζηδκ αολακυιεκδ εζζαβςβή ηςκ εθανιμβχκ ηδξ ζε ιεβάθμ ιένμξ ηςκ ηαεδιενζκχκ δναζηδνζμηήηςκ ημο αηυιμο. πςξ παναηηδνζζηζηά οπμζηδνίγμοκ μζ Hopper & Whitehead (1979), ακαθενυιεκμζ ζημ πθαίζζμ ηδξ κέαξ μνβάκςζδξ ηδξ παναβςβήξ πμο ζηδνίγεηαζ ζηζξ κέεξ ηερλνινγίεο, «νη δηαδηθαζίεο επέιηθηεο παξαγσγήο απαηηνχλ απνθεληξσκέλε θαη ειάρηζηα ηππνπνηεκέλε νξγάλσζε, πνιπδχλακν, απηφλνκν, ππεχζπλν πξνζσπηθφ, ηξφπνπο δηαρείξηζεο ζηεξηγκέλνπο ζηνλ πεηξακαηηζκφ θαη ζηελ αλάδξαζε, πεξηζζφηεξν, παξά ζηνλ πξνθαηαζθεπαζκέλν πξνγξακκαηηζκφ». Σμ πχξ επδνεάγμοκ ηα κέα ηεπκμθμβζηά πενζαάθθμκηα ηζξ ακάβηεξ ηδξ εηπαίδεοζδξ, ηαηαδεζηκφεηαζ ηαζ απυ ημκ Pair (Καθααάζδξ, 1997) πμο ζζπονίγεηαζ υηζ: «ν ζχγρξνλνο εξγαδφκελνο πξέπεη λα θαηέρεη ζπκβνιηθέο γιψζζεο, λα δηαβάδεη θαη λα εξκελεχεη ζρεκαηνπνηεκέλα δεδνκέλα, λα ελεξγνπνηεί, λα ζπλδπάδεη θαη λα ζπλζέηεη ηηο γλψζεηο ηνπ, λα ζπλεξγάδεηαη». Απαζηείηαζ, θμζπυκ, κα αθθάλμοκ ηα πνυηοπα ηςκ δζδαηηζηχκ ηαζ ιαεδζζαηχκ ζοιπενζθμνχκ, υπςξ δζαθμνμπμζμφκηαζ ηαζ ηα πνυηοπα ηδξ μνβάκςζδξ ηδξ παναβςβήξ ηδξ ενβαζίαξ. Σαοηυπνμκα, μζ ζδιενζκμί ιαεδηέξ ηαζ αονζακμί πμθίηεξ, ηαθμφκηαζ κα γήζμοκ ζηδκ «Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο» υπμο ηφνζμ παναηηδνζζηζηυ ηδξ είκαζ μ ειθακήξ δοκαιζζιυξ ηαζ δ εονφηαηδ πνήζδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ηεπκμθμβζχκ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηήξ ηδξ εεχνδζδξ, ηνίκεηαζ ακαβηαία δ εκενβμπμίδζδ ηςκ βκςζηζηχκ ηαζ δδιζμονβζηχκ δοκάιεςκ ημο ακενχπμο, αθθά ηαζ υθςκ ηςκ ροπμημζκςκζηχκ δελζμηήηςκ δοκαιζηήξ επζαίςζδξ ημο, χζηε κα είκαζ ζε εέζδ κα δναζηδνζμπμζείηαζ ζε πενζζζυηενμ πμθφπθμηα, πνμςεδιέκα (απυ ζοιαμθζηή ηαζ ενιδκεοηζηή άπμρδ) ακμζπηά ηαζ ιεηαααθθυιεκα πενζαάθθμκηα (Ράπηδξ& Ράπηδ, 2003). φιθςκα ιε ημ Δκζαίμ Πθαίζζμ Πνμβνάιιαημξ πμοδχκ Πθδνμθμνζηήξ (ΠΗ & ΤΠΔΠΘ, 1997), μ βεκζηυξ ζημπυξ ηδξ έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία είκαζ: «λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο κηα αξρηθή αιιά ζπγθξνηεκέλε θαη ζθαηξηθή αληίιεςε ησλ βαζηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ππνινγηζηή, κέζα ζε κηα πξννπηηθή ηερλνινγηθνχ αιθαβεηηζκνχ θαη αλαγλψξηζεο ηεο Σερλνινγίαο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο, αλαπηχζζνληαο παξάιιεια επξχηεξεο δεμηφηεηεο θξηηηθήο ζθέςεο, δενληνινγίαο, θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο αιιά θαη δηάζεζεο γηα ελεξγνπνίεζε θαη 23

44 δεκηνπξγία ηφζν ζε αηνκηθφ επίπεδν φζν θαη ζε ζπλεξγαζία κε άιια άηνκα ή σο κέιε κηαο νκάδαο. Δπηπξφζζεηα, λα έξζνπλ νη καζεηέο ζε επαθή κε ηηο δηάθνξεο ρξήζεηο ηνπ Ζ/Τ σο επνπηηθνχ κέζνπ δηδαζθαιίαο, σο γλσζηηθνχ - δηεξεπλεηηθνχ εξγαιείνπ (κε ηε ρξήζε θαηάιιεινπ αλνηρηνχ ινγηζκηθνχ δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο) θαη σο εξγαιείνπ επηθνηλσλίαο θαη αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ ζην πιαίζην ησλ θαζεκεξηλψλ ζρνιηθψλ δξαζηεξηνηήησλ». οκεπχξ, ιε ηδκ απυηηδζδ ηδξ ζηακυηδηαξ κα ηαηακμμφκ ηζξ ααζζηέξ ανπέξ πμο δζέπμοκ ηδ πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζε ζδιακηζηέξ ακενχπζκεξ δναζηδνζυηδηεξ (υπςξ δ πθδνμθμνία ηαζ δ επελενβαζία ηδξ, δ επζημζκςκία, δ ροπαβςβία, μζ κέεξ δοκαηυηδηεξ πνμζέββζζδξ ηδξ βκχζδξ) δδιζμονβμφκηαζ μζ ακαβηαίεξ πνμτπμεέζεζξ πμο εοκμμφκ ιζα παζδαβςβζηή ηαζ δζδαηηζηή ιεεμδμθμβία επζηεκηνςιέκδ ζημ ιαεδηή, δζεοημθφκεηαζ δ δζαθμνμπμίδζδ ηαζ δ ελαημιίηεοζδ ηςκ ιαεδζζαηχκ εοηαζνζχκ ηαζ ηέθμξ μζ ιαεδηέξ απμηημφκ ηζξ απαναίηδηεξ ηνζηζηέξ ηαζ ημζκςκζηέξ δελζυηδηεξ πμο εα ημοξ ελαζθαθίζμοκ ίζεξ εοηαζνίεξ πνυζααζδξ ζηδ βκχζδ αθθά ηαζ δοκαηυηδηεξ δζά αίμο ιάεδζδξ (Coffin & Maclntyre, 1999). Σα απμηεθέζιαηα ηδξ επζζηδιμκζηήξ ένεοκαξ ημο Tully (1996) ιε ζηυπμ «ηδ δζενεφκδζδ ηςκ ειπεζνζχκ ηςκ παζδζχκ ηαζ ηδ ιεθέηδ ηςκ βκχζεςκ, ηςκ δελζμηήηςκ, ηςκ ζηάζεςκ ηαζ ηςκ ζοιπενζθμνχκ πμο ηαθθζενβμφκ μζ εηπαζδεουιεκμζ, υηακ ειπθέημκηαζ ζε ιαεδζζαηέξ οπμθμβζζηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ», απέδεζλακ υηζ δ παζδαβςβζηή αλζμπμίδζδ ημο Ζ/Τ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία είπε εεηζηή επίδναζδ ζηδκ πμζυηδηα ηδξ ιάεδζδξ ιέζς ηδξ εκενβμφξ ζοιιεημπήξ ηςκ παζδζχκ ζε αοεεκηζηέξ ηαζ αζςιαηζηέξ ιαεδζζαηέξ δζαδζηαζίεξ. Ακαθοηζηυηενα, μζ ιαεδηέξ ακέπηολακ ηαζ ηαθθζένβδζακ ηνζηζηή ακαζημπαζηζηή - ζοκεεηζηή ζηέρδ, ιεηαβκςζηζηέξ δελζυηδηεξ, ζηακυηδηεξ ακαγήηδζδξ, αλζμθυβδζδξ, επζθμβήξ ηαζ αλζμπμίδζδξ ηδξ πθδνμθμνίαξ ηαεχξ ηαζ δελζυηδηεξ δζαπνμζςπζηήξ επζημζκςκίαξ. Γζα ηδκ οθμπμίδζδ ημο βεκζημφ ζημπμφ έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζημ ζπμθζηυ πενζαάθθμκ πνμηείκμκηαζ ηέζζενζξ άλμκεξ: ν ππνινγηζηήο γλσζηηθφ - δηεξεπλεηηθφ εξγαιείν, επνπηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο ζε ααζζηά βκςζηζηά ακηζηείιεκα, εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ, ηαζ πιεξνθνξηθφο αιθαβεηηζκφο. Οζ άλμκεξ αοημί ηαθφπημοκ ημ εφνμξ ημο βεκζημφ ζημπμφ αθθά δεκ ηνίκεηαζ ακαβηαίμ κα οθμπμζδεμφκ ζηδκ μθυηδηά ημοξ ηαζ δεκ είκαζ δεζιεοηζημί βζα ημοξ εηπαζδεοηζημφξ. Ο ηάεε εηπαζδεοηζηυξ επζθέβεζ ιε αάζδ ηζξ βκχζεζξ ημο, ηδκ οπάνπμοζα δμιή ηαζ ηζξ ακάβηεξ ηςκ ιαεδηχκ ημο, πμζμκ ή πμζμοξ άλμκεξ εα οθμπμζήζεζ (Κυιδξ, 2004). 24

45 Ο ππνινγηζηήο γλσζηηθφ - δηεξεπλεηηθφ εξγαιείν ζοκζζηά ημκ ηφνζμ άλμκα έκηαλδξ ηςκ κέςκ ηεπκμθμβζχκ ζηδκ εθθδκζηή πνςημαάειζα εηπαίδεοζδ. Ζ επίδναζδ ημο ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία μθείθεηαζ ζηζξ δοκαηυηδηεξ ηαηαζηεοήξ δζενεοκδηζηχκ ηαζ επμζημδμιζζηζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ. Ο ππνινγηζηήο επνπηηθφ κέζν δηδαζθαιίαο ζε βαζηθά γλσζηηθά αληηθείκελα, ζοκζζηά ημ δεφηενμ άλμκα έκηαλδξ. Ζ απμηεθεζιαηζηή αλζμπμίδζδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ιε θμβζζιζηυ εονείαξ πνήζδξ (π.π. θμβζζηζηυ θφθθμ, επελενβαζηέξ ηεζιέκμο, γςβναθζηή η.ά.) εκηάζζεηαζ ζημ πθαίζζμ δζδαζηαθίαξ ιαεδιάηςκ υπςξ ηα ιαεδιαηζηά, ηδ θοζζηή, ηδ πδιεία, ηζξ ηαθθζηεπκζηέξ δναζηδνζυηδηεξ η.θ.π. Ο ππνινγηζηήο εξγαιείν επηθνηλσλίαο θαη αλαδήηεζεο πιεξνθνξηψλ απμηεθεί ημκ ηνίημ άλμκα έκηαλδξ. Σμ πθαίζζμ πνμβνάιιαημξ ζπμοδχκ ζοκζζηά ηδ πνήζδ αάζεςκ δεδμιέκςκ βζα ακαγήηδζδ ζημζπείςκ, ηδ πνήζδ δζηηοαηχκ δζεοημθφκζεςκ βζα επζημζκςκία ιε άθθμοξ ιαεδηέξ ηαζ βζα ακαγήηδζδ κέμο πθδνμθμνζαημφ οθζημφ. Ο πιεξνθνξηαθφο αιθαβεηηζκφο, είκαζ μ ηεθεοηαίμξ άλμκαξ έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζημ εθθδκζηυ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια ηαζ πνμζακαημθίγεηαζ ζημ κα απμηηήζμοκ μζ ιαεδηέξ ιζα ανπζηή, αθθά ζοβηνμηδιέκδ ακηίθδρδ ηςκ ααζζηχκ θεζημονβζχκ ημο Ζ/Τ (π.π. απμεήηεοζδ πθδνμθμνζχκ, επελενβαζία δεδμιέκςκ η.ά.) Οζ Robyler & Edwards (2000) εεςνμφκ υηζ δ εκζςιάηςζδ ηςκ ΣΠΔ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία πνέπεζ κα απμζημπεί (πήια 1.3): ηδκ ηαθθζένβεζα ζοκενβαηζηήξ - αθθδθεπζδναζηζηήξ ιάεδζδξ. ηδκ πανμπή ηζκήηνςκ βζα εκενβδηζηή - αζςιαηζηή ιάεδζδ (δδιζμονβζηή δνάζδ- πεζναιαηζζιυξ). ηδκ ακάπηολδ ηνζηζηήξ, ακαθοηζηήξ, ζοκεεηζηήξ ηαζ ακαζημπαζηζηήξ ζηέρδξ. ηδκ εκίζποζδ αοηυκμιδξ - ελαημιζηεοιέκδξ ιάεδζδξ. ηδ δδιζμονβία δελζμηήηςκ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ. ηδκ ηαθθζένβεζα ακαηαθοπηζηήξ - δζενεοκδηζηήξ ιάεδζδξ. ηδκ πνμχεδζδ ημο δζαιεζμθααδηζημφ ηαεμδδβδηζημφ - ζοιαμοθεοηζημφ νυθμο ημο εηπαζδεοηζημφ (εκμνπδζηνςηήξ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ). 25

46 Αλαθαιππηηθή Γηεξεπλεηηθή κάζεζε Δμαηνκηθεπκέλε κάζεζε πλεξγαηηθή Αιιειεπηδξαζηηθή κάζεζε ΚΟΠΟ ΣΠΔ Δλεξγεηηθή Βησκαηηθή κάζεζε Κξηηηθή Αλαιπηηθή πλζεηηθή Αλαζηνραζηηθή ζθέςε Γεμηόηεηεο επίιπζεο πξνβιεκάησλ Γηακεζνιαβεηηθόο Καζνδεγεηηθόο πκβνπιεπηηθόο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ρήκα (1.3): θνπόο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ αλζμπμίδζδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ζηδκ παζδαβςβζηή πνάλδ δεκ απμζημπεί κα πνμζθένεζ «ην ίδην πεξηερφκελν θάησ απφ δηαθνξεηηθφ έλδπκα» (Crawford, 1999). Ακηίεεηα, εηείκμ πμο έπεζ ζδιαζία είκαζ κα επζπεζνδεεί ιζα επακαπνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ ιέζα απυ ηδκ ηεπκμθμβία, πνμζθένμκηαξ μοζζαζηζηά ηα ιέζα βζα κέμοξ ηνυπμοξ ζηέρδξ πάκς ζηζξ έκκμζεξ ιζαξ επζζηδιμκζηήξ πενζμπήξ ηαζ επζηνέπμκηαξ ζημοξ ιαεδηέξ κα δζενεοκήζμοκ εκκμζμθμβζημφξ ζπδιαηζζιμφξ πμο δεκ ήηακ πνμζαάζζιμζ παθαζυηενα. «Ζ θαιιηέξγεηα ηεο κάζεζεο δελ πξνθχπηεη κέζα απφ ηε ρξήζε ηνπ θαλφλα πνπ ιχλεη ην πξφβιεκα αιιά κέζα απφ ην λα ζθέθηεηαη θαλείο γηα ην πξφβιεκα», υπςξ επζζδιαίκεζ μ Papert (1993). Πανυιμζα πνμζέββζζδ δζαηοπχκεηαζ εφζημπα ηαζ απυ ημοξ Peck & Dorricot (1992): «θνπφο ησλ ΣΠΔ δελ είλαη κφλν λα καο επηηξέπνπλ λα θάλνπκε πξάγκαηα πνπ δελ κπνξνχζακε λα θάλνπκε παιαηφηεξα. Δλδηαθέξνλ είλαη λα κπνξνχκε λα θάλνπκε πξάγκαηα πνπ δελ είρακε ζθεθηεί φηη κπνξνχκε λα ηα θάλνπκε». 26

47 1.6. Μεζνδνινγία έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηε ζρνιηθή ηάμε. Ζ ιεεμδμθμβία έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζημ εθθδκζηυ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια ιπμνεί κα οθμπμζδεεί ιε ηνεζξ δζαθμνεηζημφξ ηνυπμοξ, ακάθμβα ιε ηζξ ζδζαζηενυηδηεξ ηδξ ζπμθζηήξ ιμκάδαξ ηαζ ημοξ μζημκμιζημφξ πενζμνζζιμφξ πμο επζαάθθεζ δ οθζημηεπκζηή οπμδμιή (ΓΔΠΠ, Κυιδξ, 2005): ππνινγηζηήο ζηελ ηάμε, υπμο δδιζμονβείηαζ δ «γσληά ηνπ ππνινγηζηή», εκηάζζεηαζ ζηδκ ηαεδιενζκή εηπαζδεοηζηή πναηηζηή ηαζ πνδζζιμπμζείηαζ βζα πμζηίθεξ δναζηδνζυηδηεξ υπςξ π.π. ακάπηολδ ενβαζζχκ ζε δζάθμνα ιαεήιαηα (βθχζζα, ηαθθζηεπκζηέξ δναζηδνζυηδηεξ, ιαεδιαηζηά η.ά.), δζαπείνζζδ αζαθζμεήηδξ ηδξ ηάλδξ ιέζς ζοζηήιαημξ αάζδξ δεδμιέκςκ, επζημζκςκία ιε άθθμοξ ιαεδηέξ ηαζ ακαγήηδζδ πθδνμθμνζχκ ιέζς internet, δδιζμονβία δζαεειαηζηχκ ενβαζζχκ, εζζαβςβή ημο Ζ/Τ ζηζξ δναζηδνζυηδηεξ ηδξ ζπμθζηήξ γςήξ (π.π. ζπμθζηή εθδιενίδα, ακάπηολδ οθζημφ οπμζηήνζλδξ εηδδθχζεςκ η.θ.π.). Ζ δδιζμονβία ηδξ «Γσληάο ππνινγηζηή» ζα είλαη κηα ζεκαληηθή θαηλνηνκία ε νπνία ζα αιιάμεη ξηδηθά ηελ παξαδνζηαθή αληίιεςε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο κε ηνλ θαζνδεγεηηθφ, κεησπηθφ θαη βηβιηνθεληξηθφ ραξαθηήξα (Υνήζημο, 2000). Σμ ιμκηέθμ αοηυ πνμζεββίγεζ ημ πνυηοπμ ηδξ μθμηθδνςιέκδξ έκηαλδξ ηςκ ΣΠΔ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ (ιέζα ζε υθα ηα ιαεήιαηα, ςξ έηθναζδ ιζαξ μθζζηζηήξ, δζαεειαηζηήξ πνμζέββζζδξ) (Seaton, 1998). δδιζμονβία εξγαζηεξίνπ πιεξνθνξηθήο. Σμ ιμκηέθμ ιπμνεί κα οπμζηδνίλεζ απμηεθεζιαηζηυηενα ημ πναβιαημθμβζηυ πνυηοπμ εζζαβςβήξ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ζημ ζπμθζηυ πενζαάθθμκ. Μέζς αοηήξ ηδξ πνμζέββζζδξ, μζ άλμκεξ ημο βεκζημφ ζημπμφ πμο οθμπμζμφκηαζ είκαζ: πθδνμθμνζηυξ αθθααδηζζιυξ, μ οπμθμβζζηήξ ςξ ιέζμ δζδαζηαθίαξ, ςξ βκςζηζηυ - δζενεοκδηζηυ ενβαθείμ, ςξ επζημζκςκζαηυ ιέζμ ηαζ ςξ ιέζμ ακαγήηδζδξ πθδνμθμνζχκ. κεηθηή πξνζέγγηζε. Σμ ιμκηέθμ αοηυ ζοκζζηά ζοκδοαζιυ ηςκ δφμ πνμδβμφιεκςκ πνμζεββίζεςκ (μ Ζ/Τ ζηδκ ζπμθζηή ηάλδ ηαζ πανάθθδθδ θεζημονβία ζπμθζημφ ενβαζηδνίμο πθδνμθμνζηήξ) ηαζ ηαεζενχκεηαζ δζεεκχξ ζηζξ ακαπηοβιέκεξ πχνεξ. Πνμςεεί ημ μθμηθδνςιέκμ πνυηοπμ εζζαβςβήξ ηςκ 27

48 Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηςκ Δπζημζκςκζχκ ζημ εηπαζδεοηζηυ βίβκεζεαζ, εκχ πανάθθδθα πθδνεί ημοξ υνμοξ ιζαξ πζμ ζοβηνμηδιέκδξ πνμζέββζζδξ εκκμζχκ ηαζ ενβαθείςκ, ζε ιζα πενίμδμ υπμο μζ ιαεδηέξ δεκ είκαζ ελμζηεζςιέκμζ ιε ηζξ ΣΠΔ. Μέζς αοηήξ ηδξ ηαηεφεοκζδξ, δφκαηαζ κα πναβιαημπμζδεμφκ υθμζ μζ άλμκεξ ημο βεκζημφ ζημπμφ εζζαβςβήξ ηδξ πθδνμθμνζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζημ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ. φιθςκα ιε ημκ Σγζιμβζάκκδ (2000), δ έκηαλδ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πναηηζηή απμηεθεί, βζα υθεξ ηζξ εηπαζδεοηζηέξ ααειίδεξ, ιζα πμθφπθμηδ δζαδζηαζία ηαζ ιπμνεί κα πναβιαημπμζδεεί ζε πέκηε θάζεζξ (εζζαβςβή, απμδμπή, πνμζανιμβή, εκζςιάηςζδ ηαζ ηαζκμημιία) (πήια 1.4). εηζαγσγή απνδνρή πξνζαξκνγή ελζσκάησζε θαηλνηνκία Οζ δζδάζημκηεξ βκςνίγμοκ ηζξ ΣΠΔ ηαζ ηζξ εθανιμβέξ ημοξ ζηδκ εηπαίδεοζδ. Οζ ίδζμζ δεκ είκαζ πνήζηεξ ηςκ ΣΠΔ. Οζ δζδάζημκηεξ πνδζζιμπμζμφκ ηζξ ΣΠΔ βζα ηδκ οπμζηήνζλδ ηδξ παναδμζζαηήξ δζδαζηαθίαξ. Οζ ΣΠΔ πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα κα ειπθμοηίζμοκ ημ Πνυβναιια πμοδχκ. Οζ ΣΠΔ εκζςιαηχκμκηαζ ζημ Πνυβναιια πμοδχκ ηαζ αλζμπμζμφκηαζ μζ δοκαηυηδηεξ ημοξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πναηηζηή. Οζ εηπαζδεοηζημί ακαηαθφπημοκ ηαζ πνμηείκμοκ κέμοξ ηνυπμοξ πνμζανιμβήξ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία. ρήκα (1.4): Μνληέιν ζηαδηαθήο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε (Σδηκνγηάλλεο, 2000). Μέζα ζημ πθαίζζμ αοηήξ ηδξ πνμζέββζζδξ, ηαηαδεζηκφεηαζ δ ζοκεεηυηδηα ηαζ ημ εζδζηυ αάνμξ ημο νυθμο ημκ μπμίμ ηαθείηαζ κα δζαδναιαηίζεζ μ εηπαζδεοηζηυξ (Fisher, 1992), μ μπμίμξ δεκ πνέπεζ κα πενζμνίγεηαζ ζημκ ηεπκμθμβζηυ αθθααδηζζιυ, αθθά εα πνέπεζ κα απμζημπεί ζηδκ παζδαβςβζηή αλζμπμίδζδ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εονφηενδ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία. Ζ ζπμθζηή πναβιαηζηυηδηα πνμαάθθεζ ζδιακηζηά ειπυδζα ζηδκ πνμζπάεεζα εκζςιάηςζδξ ηςκ ΣΠΔ ζημ εθθδκζηυ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια. Οζ ζοιπενζθμνζζηζηέξ πνμζεββίζεζξ ζημ παναδμζζαηυ ζπμθείμ είκαζ ηονίανπεξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, Σγζιμβζάκκδξ, 2000): Ζ δζδαηηζηή δζαδζηαζία είκαζ δαζηαθμηεκηνζηή, ελςηενζηά εθεβπυιεκδ, ιε παιδθμφ επζπέδμο βκςζηζημ - ζοκαζζεδιαηζηή ζοιιεημπή ηςκ ιαεδηχκ, πνμζακαημθζζιέκδ ζηδκ «φθδ» ημο ζπμθζημφ εβπεζνζδίμο ηαζ θζβυηενμ ζηδκ 28

49 ειπεζνία, ζηδ δζενεφκδζδ, ζηδκ επζζηδιμκζηή ιεεμδμθμβία ηαζ ζηδκ θεζημονβζηή ηαηακυδζδ. Δπζηναηεί δ ιέεμδμξ ηδξ πανμοζίαζδξ ηδξ βκχζδξ ηαζ δεκ αλζμπμζμφκηαζ δζδαηηζηά ηα πνμτπάνπμκηα βκςζηζηά ζπήιαηα ηςκ παζδζχκ. Σμ ιαεδζζαηυ απμηέθεζια δζαπζζηχκεηαζ απυ ημ ααειυ, ζημκ μπμίμ μζ εηπαζδεουιεκμζ ιπμνμφκ κα ακαηαθμφκ βκχζεζξ ζε ελεηάζεζξ ζοιααηζημφ ηφπμο. Γεκ δζενεοκάηαζ ηαηά πυζμ μζ απακηήζεζξ ηςκ ιαεδηχκ ααζίγμκηαζ ζηδκ απμικδιυκεοζδ ή ακαδεζηκφμκηαζ απυ ηδκ ααεφηενδ ηαηακυδζδ ημο δζδαηηζημφ ακηζηεζιέκμο. Σμ αζαθζμηεκηνζηυ - ελεηαζηζημηεκηνζηυ ζφζηδια ζοιαάθθεζ ζηδκ οπμαάειζζδ ημο μθζημφ παναηηήνα ηδξ ιάεδζδξ ηαζ ζηδκ δδιζμονβία εκυξ ηθίιαημξ «νμοηίκαξ» (πανάδμζδ, ελέηαζδ, μδδβίεξ, ακάεεζδ ενβαζζχκ) υπμο εηιδδεκίγμκηαζ μζ εοηαζνίεξ βζα ακάδεζλδ ηςκ ζδζαίηενςκ ηθίζεςκ - ηαθέκηςκ ηςκ παζδζχκ. Οζ εηπαζδεοηζημί εκεαννφκμκηαζ ζηδκ οζμεέηδζδ δζδαηηζηχκ ιεευδςκ πμο πνμμνίγμκηαζ βζα ηδκ εηπθήνςζδ αοζηδνά πνμζδζμνζζιέκςκ δζδαηηζηχκ ζηυπςκ, εθαπζζημπμζχκηαξ ηζξ δοκαηυηδηεξ ηςκ παζδζχκ βζα ιάεδζδ ιέζα απυ δζαδζηαζίεξ βκςζηζηήξ ζφβηνμοζδξ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δ εζζαβςβή ηςκ οπμθμβζζηζηχκ πενζααθθυκηςκ δζδαζηαθίαξ ηαζ ιάεδζδξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πναηηζηή ελανηάηαζ απυ πμζηίθεξ παναιέηνμοξ πμο δζαιμνθχκμοκ ζε ιεβάθμ ααειυ ημ ηεθζηυ απμηέθεζια αοηήξ ηδξ έκηαλδξ. Οζ δοζπένεζεξ ηεπκζηήξ ηαζ εεζιζηήξ οθήξ ζε ζοκδοαζιυ ιε ημκ ακενχπζκμ πανάβμκηα ζοκηεθμφκ ζηδ δδιζμονβία εκυξ ζδζαίηενα πενίπθμημο ζοζηήιαημξ, δ ιεθέηδ ημο μπμίμο απαζηεί δζεπζζηδιμκζηή πνμζέββζζδ. ημ ζπήια (1.5) πενζβνάθεηαζ αοηυ ημ ζφζηδια ιε ηδ ιμνθή εκυξ ηνζβχκμο υπμο δ ημνοθή, μζ βςκίεξ ηαζ ιέζα ηςκ πθεονχκ ημο απεζημκίγμοκ υθεξ ηζξ δοκαηέξ αθθδθεπζδνάζεζξ απυ ηζξ μπμίεξ ελανηάηαζ ημ ηεθζηυ απμηέθεζια (μζημδυιδζδ βκχζεςκ ηαζ ακάπηολδ δελζμηήηςκ) ηδξ εθανιμβήξ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαίδεοζδ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα, ζηδκ ημνοθή ημο ηνζβχκμο ημπμεεηείηαζ ημ οπμθμβζζηζηυ πενζαάθθμκ δζδαζηαθίαξ - ιάεδζδξ, εκχ ζημ ιέζμ ηδξ ιζαξ υιμνδξ πθεονάξ εβηαείζηαηαζ ημ οπμηείιεκμ πμο δζδάζηεζ ή ιαεαίκεζ ηαζ ζημ ιέζμ ηδξ άθθδξ υιμνδξ πθεονάξ ημ πενζεπυιεκμ ηςκ βκχζεςκ πμο πναβιαηεφεηαζ δ οπμθμβζζηζηή δζδαζηαθία. Σα ηνία αοηά ζδιεία ακαπανζζημφκ έκα ηοπζηυ ζφζηδια δζδαζηαθίαξ οπμζηδνζγυιεκμ απυ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία, δ ιεθέηδ ημο μπμίμο υιςξ εα ήηακ ακεπανηήξ εάκ δεκ 29

50 θαιαάκμκηακ οπ υρζκ ηαζ μζ αθθδθεπζδνάζεζξ ιε ηζξ άθθεξ δφμ βςκίεξ ημο ηνζβχκμο (ηακυκεξ πνήζδξ ηαζ ηαηαιενζζιυξ ενβαζζχκ) ηαεχξ ηαζ ιε ημ ιέζμ (ημζκυηδηα ιάεδζδξ) ηδξ αάζδξ ημο ηνζβχκμο. ρήκα (1.5): Παξάκεηξνη έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηε ζρνιηθή πξαθηηθή ( ΔΣΠΔ, 2002). Γζα ηδκ μοζζαζηζηή αθθά ηαζ ηαηάθθδθδ αλζμπμίδζδ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία, απαζημφκηαζ δνάζεζξ ηαζ θεζημονβίεξ ζε ηνία δζαηνζηά επίπεδα (πήια 1.6) (Γδιδηναημπμφθμο, 1998): i. ην επίπεδν ηεο Δθπαηδεπηηθήο Πνιηηηθήο ( Μαθξν - επίπεδν): υπμο μζ δνάζεζξ δζαιμνθχκμοκ ςξ έκα ααειυ ηζξ ζοκεήηεξ ιέζα ζηζξ μπμίεξ θεζημονβμφκ μζ ζπμθζηέξ ιμκάδεξ, ηαεχξ ηαζ ημ πνμθίθ - νυθμ ηςκ ζηεθεπχκ ηδξ εηπαίδεοζδξ. ii. ην επίπεδν ησλ ρνιηθψλ Μνλάδσλ (Μέζν - επίπεδν): υπμο μνβακςιέκεξ πνμζπάεεζεξ ζημ επίπεδμ ηδξ ζπμθζηήξ ιμκάδαξ, υπζ ιυκμ δζεοημθφκμοκ ημ ένβμ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ αθθά ηαζ ημ ακαδεζηκφμοκ. 30

51 iii. ην επίπεδν ηεο Γηδαθηηθήο Γηαρείξηζεο Μίθξν - επίπεδν): υπμο εκηάζζμκηαζ μζ εκένβεζεξ μνβάκςζδξ ηαζ δζαπείνζζδξ ζηναηδβζηχκ ημο εηπαζδεοηζημφ, μ νυθμξ ημο μπμίμο είκαζ πάκηα ηεκηνζηυξ. ρήκα (1.6): Γηαζηάζεηο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ Δθπαίδεπζε ( Γεκαηξαθνπνύινπ, 1998). Πανάθθδθα ιζα ζεζνά απυ ακμζηηά γδηήιαηα πμο άπημκηαζ ημο ζπεδζαζιμφ ηδξ έκηαλδξ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ζημ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ ηαζ πνέπεζ κα δζενεοκδεμφκ, ζοκμρίγμκηαζ ζηα ελήξ (Κυιδξ, Peck & Dorricot, Stommen & Lincoln, Tully, 1996): Καζνξηζκφο ελφο νινθιεξσκέλνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ εηζαγσγήο ησλ Σερλνινγηψλ ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ησλ Δπηθνηλσληψλ ζην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πνπ λα ιακβάλεη ππφςε ηηο ζχγρξνλεο ζεσξίεο κάζεζεο θαη ηνπο ζπλαθφινπζνπο παηδαγσγηθνχο πξνβιεκαηηζκνχο. Πξνζδηνξηζκφο ησλ γεληθψλ αξρψλ ελζσκάησζεο ησλ ΣΠΔ ζε φιν ην θάζκα ηνπ Αλαιπηηθνχ ζρνιηθνχ πξνγξάκκαηνο, φρη ππφ ην πξίζκα ηεο ηερλνθεληξηθήο πξνζέγγηζεο. Δπηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ε νπνία δελ πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζηνλ ηερλνινγηθφ αιθαβεηηζκφ, αιιά λα πεξηιακβάλεη παηδαγσγηθέο θαη δηδαθηηθέο πξνεθηάζεηο, γεγνλφο πνπ ζα ζπληειέζεη θαη ζηελ αιιαγή ηεο αξλεηηθήο ζηάζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ απέλαληη ζηηο ΣΠΔ. ρεδηαζκφο θαη αλάπηπμε θαηάιιεινπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ. 31

52 Αλάπηπμε απνηειεζκαηηθψλ ηερλνινγηθψλ θαη ππνζηεξηθηηθψλ πιηθνηερληθψλ ππνδνκψλ. Ζ επζηοπήξ θμζπυκ εζζαβςβή ηςκ ΣΠΔ ζημ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ, εα πνέπεζ κα πναβιαημπμζείηαζ ηάης απυ πνμτπμεέζεζξ πμο εα δίκμοκ ιζα κέα δζάζηαζδ ζηδκ εηπαζδεοηζηή ηεπκμθμβία ηαζ εα εζζάβμοκ κέεξ παζδαβςβζηέξ ζηναηδβζηέξ πμο εα αεθηζχκμοκ μοζζαζηζηά ηδκ πμζυηδηα ηδξ πανεπυιεκδξ εηπαίδεοζδξ. «Ζ έληαμε ησλ ππνινγηζηηθψλ εξγαιείσλ ζε έλα εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα ζρεδηαζκέλν γηα κνιχβη - ραξηί - καπξνπίλαθα θαη δάζθαιν απφιπηα θάηνρν ηεο πξνο κεηάδνζε γλψζεο απιψο δεκ εα επηθέξεη θαλέλα απνηέιεζκα», υπςξ ζζπονίγεηαζ ηαζ μ Crawford (1999). 32

53 1.7. Ο ξόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ζηελ εηζαγσγή ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε. Ζ αλζμπμίδζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδ δζαδζηαζία ηδξ ιάεδζδξ ελανηάηαζ ζε ιεβάθμ ααειυ απυ ημκ εηπαζδεοηζηυ. Καζ αοηυ υπζ ιυκμκ βζαηί δζαδναιαηίγεζ ηαεμνζζηζηυ νυθμ ζηδ δζαδζηαζία ηδξ ιάεδζδξ, αθθά βζαηί, υπςξ πνμηφπηεζ απυ ηα ενεοκδηζηά δεδμιέκα, ιμνθμπμζεί ηδκ εζζαβυιεκδ ηαζκμημιία ιε αάζδ ηζξ πνμζςπζηέξ ημο πεπμζεήζεζξ ηαζ ηδκ πναηηζηή ηδκ μπμία δζαιμνθχκεζ, δζαδναιαηίγμκηαξ ηαεμνζζηζηυ νυθμ βζα ηδκ έηααζδ ηδξ (Becker, 2001). Πανάθθδθα, έπεζ ακαβκςνζζηεί πθέμκ υηζ μ εηπαζδεοηζηυξ δμιεί ηαζ ακαδμιεί ζοκεπχξ ηδκ πνμζςπζηή ημο παζδαβςβζηή ιέζα απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ημο ιε ημ ημζκςκζηυ - εηπαζδεοηζηυ πενζαάθθμκ ηαζ ζε ζοκάθεζα ιε ηζξ πνμζςπζηέξ ημο ακηζθήρεζξ βζα ημ νυθμ ημο, ηδ θφζδ ημο εηάζημηε βκςζηζημφ ακηζηεζιέκμο ηαζ ηδκ ακηίζημζπδ δζδαηηζηή ιεεμδμθμβία ημο. ημ ζδιείμ άθθςζηε αοηυ, παναηδνείηαζ αλζμζδιείςηδ ζφιπηςζδ απυρεςκ ζημ ζχια ηδξ δζεεκμφξ ηαζ εβπχνζαξ αζαθζμβναθίαξ (Atkins, Hennessy, Ruthven & Brindley, Lin & Huang, Peck & Dorricot, Σγζιμβζάκκδξ, Υνήζημο, 2000). Χζηυζμ, δζάζηαζδ ακηζθήρεςκ εκημπίγεηαζ ςξ πνμξ ημκ ηνυπμ ιε ημκ μπμίμ μζ εηπαζδεοηζημί «πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε», ιε ζοκέπεζα ηδ δδιζμονβία δφμ ηονίςξ ηάζεςκ ηδξ «γξαθεηνθξαηηθήο» ηαζ ηδξ «ζηνραζηηθήο» (Cuban, Lederman, 1999). Ζ πνχηδ εεςνεί ημκ δάζηαθμ ςξ επαββεθιαηία μ μπμίμξ εα πνέπεζ κα εηπαζδεοηεί πνμηεζιέκμο κα εθανιυζεζ ημοξ ακηζηεζιεκζημφξ ζηυπμοξ ηδξ ηαζκμημιίαξ ηαζ ακηζθαιαάκεηαζ ημ νυθμ ημο ζημ πθαίζζμ ημο «ηακμκζζηζημφ παναδείβιαημξ». Μζα ηέημζα πναηηζηή ιάθθμκ ανκείηαζ ημκ δδιζμονβζηυ ηαζ εκενβδηζηυ παναηηήνα ημο νυθμο ημο εηπαζδεοηζημφ, αθμφ ημκ εεςνεί πενζζζυηενμ ςξ ακηζηείιεκμ πμο πνέπεζ κα δεπεεί ηάπμζμο είδμοξ εηπαίδεοζδ πνμηεζιέκμο κα εθανιυζεζ ζοβηεηνζιέκεξ μδδβίεξ ηαζ πναηηζηέξ, πανά οπμηείιεκμ πμο ζοιιεηέπεζ εκενβά ηαζ ζοκδζαιμνθχκεζ ηδκ ηαζκμημιία ( Becker, 2001). ε ακηζδζαζημθή ιε ηδκ πνμακαθενεείζα ηάζδ, δ δεφηενδ ακηζθαιαάκεηαζ ημκ δάζηαθμ ςξ οπμηείιεκμ, θμνέα ηαζ ζοκδζαιμνθςηή ηδξ ηαζκμημιίαξ (Cuban, 2001). ε αοηυ ημ πθαίζζμ, μ εηπαζδεοηζηυξ είκαζ μ ειροπςηήξ ηαζ μ μνβακςηήξ ηδξ ιάεδζδξ, αοηυξ πμο θνμκηίγεζ κα δζαννοειίζεζ ιε ηέημζμ ηνυπμ ημ ιαεδζζαηυ 33

54 πενζαάθθμκ, χζηε μ ιαεδηήξ κα ιπμνεί κα αζηεί ακειπυδζζηα ημκ αοευνιδημ ηνυπμ ζηέρδξ ημο (μθμιςκίδμο, 2002). Ο εηπαζδεοηζηυξ πνέπεζ κα ακηζιεηςπζζηεί ςξ δδιζμονβυξ ηδξ αθθαβήξ, ςξ έκα άημιμ πμο ακαιέκεηαζ κα μζημδμιήζεζ ηδκ παζδαβςβζηή πναηηζηή ημο πάκς ζηδ δζμναηζηυηδηα ημο βζα ημ ηζ ζδιαίκεζ «δηδάζθσ κε ζηφρν ηελ θαηαλφεζε» ζε ακηίεεζδ ιε ηδκ ακηίθδρδ «δηδάζθσ κε ζηφρν ηελ απνδνηηθφηεηα». ηακ ηονζανπεί δ ηεθεοηαία ακηίθδρδ, μ δάζηαθμξ ακηζιεηςπίγεηαζ πενζζζυηενμ ςξ έκαξ εζδζηυξ ζημ κα δζαπεζνίγεηαζ ηδκ ζπμθζηή ηάλδ ιε ηνυπμοξ απμηεθεζιαηζημφξ βζα ηδκ επζηοπή ζφκδεζδ δζαδζηαζίαξ - απμηεθέζιαημξ, ιζαξ πμνείαξ πμο έπεζ ζπεδζαζηεί πένα ηαζ έλς απυ αοηυκ, ηαζ ηδξ μπμίαξ ηφνζμ ιέζμ είκαζ δ ηεθζηή αλζμθυβδζή ηδξ (Seels & Richey, 1994). φιθςκα ιε ημοξ Hennessy, Ruthven & Brindley (2005), οπάνπμοκ ηνία «νξάκαηα» βζα ημ πχξ ιπμνεί κα επδνεάζεζ δ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ημκ νυθμ ημο ηαεδβδηή: κα ημκ ακηζηαηαζηήζεζ, κα απμηεθέζεζ έκα αηυιδ ενβαθείμ ημο (ζοιπθδνςιαηζηή δνάζδ), ηαζ ηέθμξ κα ημκ ιεηαθθάλεζ. Ζ απμδμπή ηδξ πζεακήξ ακηζηαηάζηαζδξ ηςκ δζδαζηυκηςκ απυ ημκ Ζ/Τ, πνμτπμεέηεζ ηδκ ακηζιεηχπζζδ ηδξ κμδηζηήξ ακάπηολδξ ηςκ παζδζχκ αοζηδνά ζακ αημιζηή οπυεεζδ. Ζ ιάεδζδ, υιςξ, δεκ ιπμνεί κα απμημπεί απυ ηζξ ημζκςκζηέξ ζοκακαζηνμθέξ ημο αηυιμο ιέζα απυ ηζξ μπμίεξ βίκεηαζ ημζκςκυξ ηςκ βκχζεςκ. Αηυια ηαζ υηακ μζ ιαεδηέξ απμηημφκ πνήζζιεξ βκχζεζξ ηαζ δελζυηδηεξ ιε ηδ αμήεεζα ημο οπμθμβζζηή, μ εηπαζδεοηζηυξ είκαζ αοηυξ πμο εα πνέπεζ κα αλζμθμβήζεζ ηδ βκχζδ αοηή ηαζ κα ηδ ζοκδέζεζ ιε πζμ θμνιαθζζηζηέξ έκκμζεξ, πςνίξ κα ζηενήζεζ απυ ημοξ ιαεδηέξ αοηήκ ηδκ αίζεδζδ ηδξ «ηδηνθηεζίαο» ηδξ. Ακ ηαζ έπεζ οπμζηδνζπεεί εονέςξ, υηζ ιζα επζηοπδιέκδ ηαζκμημιία έπεζ κα ηάκεζ πενζζζυηενμ ιε ηδ δζάεεζδ ηαζ εημζιυηδηα ηςκ εηπαζδεοηζηχκ βζα αθθαβή, πανά ιε ηδ ζηάζδ ημοξ απέκακηζ ζημ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ πμο δζδάζημοκ, μζ πενζζζυηενεξ ιεηαννοειζζηζηέξ πνμζπάεεζεξ πενζμνίγμκηαζ ζηδκ εηιάεδζδ πνήζδξ ημο οπμθμβζζηή βζα ηδ δζδαζηαθία ηάπμζςκ εκμηήηςκ ηςκ οπάνπμκηςκ ζπμθζηχκ εβπεζνζδίςκ (μθμιςκίδμο, 2000). Απυ ηα παναπάκς βίκεηαζ ζαθέξ υηζ ημ ζπμοδαζυηενμ δεκ είκαζ δ φπανλδ Ζ/Τ ζηδκ ηάλδ, αθθά δ φπανλδ εηπαζδεοηζηχκ πμο εα ηαηακμμφκ ζε αάεμξ ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία ηαζ εα ακαβκςνίγμοκ ηζξ επζδζχλεζξ ηςκ ιαεδηχκ ημοξ. Άθθςζηε μζ ηαεδβδηέξ είκαζ μζ «θχιαθεο ησλ ππιψλ» ηδξ ζπμθζηήξ ηάλδξ ηαζ δεκ εα επζηνέρμοκ ηίπμηα κα πενάζεζ απυ αοηέξ ηζξ πφθεξ ακ δεκ ζοιθςκμφκ ιε αοηυ μζ ίδζμζ. Οζ πενζζζυηενμζ ενεοκδηέξ εεςνμφκ ηαεμνζζηζηυ πανάβμκηα βζα ηδκ εζζαβςβή 34

55 ηδξ εηπαζδεοηζηήξ ηεπκμθμβίαξ, ηζξ πεπμζεήζεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζε ζπέζδ ιε ημκ νυθμ ημοξ ηαζ ηδκ απμηεθεζιαηζηυηδηά ημοξ ζακ επαββεθιαηίεξ - πνήζηεξ ηςκ οπμθμβζζηχκ, υζμ ηαζ ζε ζπέζδ ιε ημκ βεκζηυηενμ νυθμ πμο ιπμνεί κα δζαδναιαηίζεζ δ ηεπκμθμβία ζηδκ εηπαίδεοζδ (Crook, Cuban, Lederman, Robyler & Edwards, 2000). Ο Niccolo Machiavelli οπμζηδνίγεζ υηζ: «Γελ ππάξρεη ηίπνηα πην δχζθνιν απφ ην λα ζρεδηάζεηο, ηίπνηα πην αβέβαην απφ ηελ επηηπρία, ηίπνηα πην αδχλαην ζηελ πινπνίεζε απφ ηε δεκηνπξγία ελφο λένπ ζπζηήκαηνο. Γηαηί ν δεκηνπξγφο ζα ζπλαληήζεη κεγάιε ερζξφηεηα απφ απηνχο πνπ σθεινχληαη απφ ηε δηαηήξεζε ηνπ παιηνχ ζπζηήκαηνο, ελψ απφ ηελ άιιε ζα ζπλαληήζεη αδηάθνξνπο ππνζηεξηθηέο, εάλ νξηζκέλνη πξφθεηηαη λα απνθνκίζνπλ θάπνηα νθέιε απφ ην θαηλνχξην» (Reiser & Dick, 1990). φιθςκα ιε ημκ Pejares (1992), μζ εηπαζδεοηζημί ακαπηφζζμοκ πεξίπινθα ζχλνια αληηιήςεσλ (clusters of beliefs) ηαζ δζαιμνθχκμοκ ζηάζεηο (attitudes) γχξσ απφ θάζε δηδαθηηθφ δήηεκα. Οζ ζηάζεζξ αοηέξ δζαιμνθχκμοκ ζπέδζα δνάζδξ, ηα μπμία ηαεμνίγμοκ ημ πθαίζζμ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ εκενβεζχκ, απμθάζεςκ ηαζ ζοιπενζθμνχκ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία. Καηά ζοκέπεζα, μζ παζδαβςβζηέξ ακηζθήρεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζοκζζημφκ ζζπονέξ εκδείλεζξ ηςκ παζδαβςβζηχκ ζπεδζαζιχκ, ηςκ δζδαηηζηχκ επζθμβχκ ηαζ ηςκ πναηηζηχκ ημοξ ζηδκ ηάλδ. Ζ δζαιυνθςζδ ηςκ ζηάζεςκ ηςκ δαζηάθςκ βζα ημκ νυθμ ηςκ ΣΠΔ ζηδ δζδαζηαθία ημοξ ηαεμνίγεηαζ απυ πμθθμφξ αθθδθμελανηχιεκμοξ πανάβμκηεξ (πήια 1.7), μζ μπμίμζ δζανενχκμκηαζ ζε ηέζζενζξ άλμκεξ: αηνκηθνί παξάγνληεο, ηερληθά εκπφδηα, ζρνιηθνί παξάγνληεο θαη παηδαγσγηθνί παξάγνληεο. 35

56 ρήκα (1.7): Παξάγνληεο απνδνρήο ησλ ΣΠΔ από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο (Σδηκνγηάλλεο & ηνξέληα, 2007). Σα απμηεθέζιαηα δζαθυνςκ ενεοκχκ, ακ ηαζ ακηζθαηζηά πμθθέξ θμνέξ, ζοβηθίκμοκ ζε ηάπμζεξ δζαπζζηχζεζξ, υπςξ, βζα πανάδεζβια, ζπεηζηά ιε ημοξ ακαζηαθηζημφξ πανάβμκηεξ πνήζδξ ηςκ ΣΠΔ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία (Κυιδξ, Peck & Dorricot, Robyler & Edwards, Σγζιμβζάκκδξ, 2000).Οζ εηπαζδεοηζημί ζοιθςκμφκ υηζ μζ ααζζηυηενμζ θυβμζ βζα ημοξ μπμίμοξ δεκ εκδζαθένμκηαζ κα αζπμθδεμφκ ιε ημοξ οπμθμβζζηέξ είκαζ: δ έθθεζρδ πνυκμο, επζπμνήβδζδξ, εφημθδξ πνυζααζδξ ηεπκζηήξ οπμζηήνζλδξ ιέζα ζημ ζπμθείμ ημοξ ηαζ, ηέθμξ επαββεθιαηζηχκ ηζκήηνςκ. Ζ βναθεζμηναηζηή κμμηνμπία ηαζ βεκζηυηενα δ δμιή ημο εηπαζδεοηζημφ ζοζηήιαημξ μδδβεί, επίζδξ, ζε ιία ζηάζδ απυννζρδξ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ. Ζ ζηάζδ αοηή δεκ ζπεηίγεηαζ ηυζμ ιε ηδκ ζηάζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ απέκακηζ ζηδ ηεπκμθμβία, υζμ ιε ηδ βεκζηυηενδ ζηάζδ ημοξ απέκακηζ ζηδκ απμδμπή ημο «θαηλνχξγηνπ» ημ μπμίμ απεζθεί κα δζαηανάλεζ ηζξ παναδμζζαηέξ, ζηαεενέξ δμιέξ. ε έκα άθθμ εέια, ζημ μπμίμ ζοβηθίκμοκ μζ πενζζζυηενεξ ένεοκεξ είκαζ δ ζοιαμθή ηδξ πνμδβμφιεκδξ ειπεζνίαξ (πνήζδ δθεηηνμκζημφ οπμθμβζζηή) ζηδκ πνμεοιία ηςκ εηπαζδεοηζηχκ κα ζοιιεηάζπμοκ ζε πνμβνάιιαηα εκζςιάηςζδξ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδ δζδαζηαθία ημοξ (Ellis, Feenberg, 1991). Ζ 36

57 πνμδβμφιεκδ ειπεζνία, υιςξ, δεκ ζοιαάθθεζ ζε ηάεε πενίπηςζδ ζηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ δοκαημηήηςκ ηςκ οπμθμβζζηχκ. πςξ πνμακαθένεδηε, ακ μ εηπαζδεοηζηυξ αημθμοεεί έκα παναδμζζαηυ δαζηαθμηεκηνζηυ ιμκηέθμ δζδαζηαθίαξ, εα ελαημθμοεήζεζ κα δζδάζηεζ ιε αοηυκ ημκ ηνυπμ έζης ηαζ ακ ημπμεεηδεμφκ οπμθμβζζηέξ ζηδκ ηάλδ. Ακηίεεηα, μζ εηπαζδεοηζημί πμο δδθχκμοκ υηζ δεκ είκαζ ζηακμπμζδιέκμζ απυ ηδκ παναδμζζαηή δζδαζηαθία, είκαζ πενζζζυηενμ εεηζημί ζημ κα πνδζζιμπμζήζμοκ εθανιμβέξ ηςκ ΣΠΔ ζηδ δζδαζηαθία ημοξ (Σγζιμβζάκκδξ & ζμνέκηα, 2007). οκεπχξ, θαίκεηαζ κα επζαεααζχκεηαζ δ άπμρδ υηζ μζ εηπαζδεοηζημί πμο έπμοκ παζδαβςβζηέξ ακηζθήρεζξ ααζζζιέκεξ ζηζξ ανπέξ ημο επμζημδμιδηζζιμφ, εεςνμφκ πμθφ ζδιακηζηυ ημ νυθμ ηςκ ΣΠΔ ζηδ δζδαζηαθία ημοξ (Becker, 2001). Οζ ζηάζεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζπεηζηά ιε ηζξ Σεπκμθμβίεξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ Δπζημζκςκζχκ έπμοκ ιεθεηδεεί, ηα ηεθεοηαία πνυκζα, ζε ζοκάνηδζδ ηαζ ιε δζάθμνεξ ιεηααθδηέξ, υπςξ δθζηία, θφθμ ηαζ ααειίδα εηπαίδεοζδξ η.ά. ζμκ αθμνά ημ θφθμ, μζ βοκαίηεξ εηπαζδεοηζημί δζαηαηέπμκηαζ απυ ιία επζθοθαηηζηυηδηα (anxiety) ζε ιεβαθφηενμ ααειυ απυ ημοξ άκηνεξ ηαζ ειθακίγμοκ ιζηνυηενδ αοημπεπμίεδζδ ζηδ πνήζδ οπμθμβζζηχκ (Lee, 1997). Μζα πνυζθαηδ ιεθέηδ (Sharka & Ferrari, 2003) έδεζλε υηζ, εκχ μζ δζαθμνέξ θφθμο ζπεηζηά ιε ηζξ ΣΠΔ πενζμνίγμκηαζ, παναηδνμφκηαζ αηυια ζδιακηζηέξ δζαθμνέξ ζηζξ ζηάζεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ακάθμβα ιε ηδ ααειίδα εηπαίδεοζδξ πμο δζδάζημοκ. Οζ εηπαζδεοηζημί ηδξ πνςημαάειζαξ εηπαίδεοζδξ ειθακίγμοκ ζε ιεβαθφηενμ ααειυ θφβν γηα ηνπο Ζ/Τ (computerphobia) ηαζ απμθεφβμοκ ηδ πνήζδ ημοξ. Ακηίεεηα, μζ ηαεδβδηέξ ηδξ δεοηενμαάειζαξ εηπαίδεοζδξ πνδζζιμπμζμφκ πενζζζυηενμ ημοξ οπμθμβζζηέξ ζηδκ ηάλδ ημοξ, βεβμκυξ πμο ιπμνεί κα μθείθεηαζ ζηδκ ηαθφηενδ εηπαίδεοζδ ηαζ ορδθυηενδ αοημπεπμίεδζδ ημοξ ζπεηζηά ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ ΣΠΔ (Sharka & Ferrari, 2003). οκμρίγμκηαξ, δζαπζζηχκεηαζ υηζ μζ πενζζζυηενμζ εηπαζδεοηζημί ζοιθςκμφκ υηζ μζ οπμθμβζζηέξ απμηεθμφκ έκα ζδιακηζηυ ενβαθείμ βζα ηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ηαζ επζεοιμφκ κα απμηηήζμοκ ηζξ ζπεηζηέξ δελζυηδηεξ. Απυ ηδκ άθθδ ιενζά, είκαζ θζβυηενμ εεηζημί βζα ηδκ εηηεηαιέκδ πνήζδ ηςκ ΣΠΔ ηαζ αηυιδ θζβυηενμ πεπεζζιέκμζ βζα ηζξ δοκαηυηδηεξ ημοξ κα αεθηζχζμοκ ηδ δζδαζηαθία (Dexter et al, Pelgrum, 2001). Πμθθέξ ένεοκεξ δείπκμοκ υηζ μζ εηπαζδεοηζημί ιε βκχζεζξ ηαζ ειπεζνία ζημοξ Ζ/Τ έπμοκ πενζζζυηενεξ εεηζηέξ ακηζθήρεζξ ζπεηζηά ιε ηζξ δοκαηυηδηέξ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ, εκχ δ απμηεθεζιαηζηή ηαηάνηζζδ ηαζ επζιυνθςζδ ηςκ δζδαζηυκηςκ εοκμεί ηζξ εεηζηέξ ζηάζεζξ ημοξ βζα ηζξ ΣΠΔ (Kumar & 37

58 Kumar, Ropp, ζμνέκηα & Κμέκ, Σγζιμβζάκκδξ & ζμνέκηα, 2007). ημ πθαίζζμ αοηυ, ζφιθςκα ιε ηδ δζεεκή αθθά ηαζ εβπχνζα ενεοκδηζηή ειπεζνία (AECT, Feenberg, Κυθθζαξ, Liu & Huang, Pejares, Ropp, Σγζιμβζάκκδξ, 2000), μζ εηπαζδεοηζημί απμηεθμφκ ημκ ηαεμνζζηζηυ πανάβμκηα βζα ηδκ επζηοπή έκηαλδ ηςκ ΣΠΔ ζημ ζπμθζηυ πενζαάθθμκ. Οζ δζδάζημκηεξ πνέπεζ κα είκαζ ζε εέζδ κα επακμνβακχζμοκ ηδ δζδαζηαθία ημοξ ηαζ κα ιπμνμφκ κα ζπεδζάζμοκ, ιέζς ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ, δναζηδνζυηδηεξ επζηεκηνςιέκεξ ζημκ ιαεδηή. Γζα ηδκ οθμπμίδζδ ημο θζθυδμλμο αοημφ ζηυπμο, ηνίκεηαζ ακαβηαία δ επζιυνθςζή ημοξ υπμο δεκ εα πνέπεζ κα πενζμνίγεηαζ ζε ζοιααηζηά ζειζκάνζα ηεπκμθμβζημφ αθθααδηζζιμφ, αθθά κα εκηάζζεηαζ ζε έκα μθμηθδνςιέκμ πθαίζζμ πμο πνμζδζμνίγεηαζ απυ ηδκ ηεπκμθμβζηή ηαζ ηδκ παζδαβςβζηή δζάζηαζδ ηςκ ΣΠΔ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). οκεπχξ, ηαεμνζζηζηήξ ζδιαζίαξ βζα ηδ δζάποζδ ηδξ πνήζδξ ηςκ ΣΠΔ ζημ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια, εα είκαζ ημ είδμξ ηδξ επζιυνθςζδξ. Δάκ, δδθαδή, δ επζιυνθςζδ πανέπεζ ιυκμ ηεπκζηέξ βκχζεζξ ή ακαθμνέξ ζε δζδαηηζηέξ πναηηζηέξ απμπθαζζζςιέκεξ απυ ηδκ πναβιαηζηυηδηα ηδξ ηάλδξ ζηδκ μπμία εα ηθδεμφκ μζ εηπαζδεοηζημί κα ηζξ εθανιυζμοκ, ηα πενζεχνζα δζάποζδξ εα είκαζ ιζηνά. Ακηίεεηα, εάκ δ επζιυνθςζδ επζηεκηνςεεί ζηζξ πναηηζηέξ βκχζεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ηαζ ααζζζηεί ζε δναζηδνζυηδηεξ πμο εα επζηνέρμοκ ηδ ααειζαία ζοκεζδδημπμίδζδ ηςκ ηαζκμηυιςκ δζδαηηζηχκ πναηηζηχκ, ηυηε εα πνμηφρμοκ πενζζζυηενεξ πζεακυηδηεξ ακαιυνθςζδξ ηαζ ιεηαζπδιαηζζιμφ ηδξ παναδμζζαηήξ δζδαηηζηήξ πναηηζηήξ ιέζς ηδξ απμηεθεζιαηζηήξ πνήζδξ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ. Ο πνμζδζμνζζιυξ εκυξ μθμηθδνςιέκμο ιμκηέθμο οπμζηήνζλδξ (ηεπκμθμβζηήξ ηαζ παζδαβςβζηήξ) ηςκ εηπαζδεοηζηχκ, ημ μπμίμ εα απμζημπεί ζηδκ εκζςιάηςζδ ηςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηςκ Δπζημζκςκζχκ ζηδκ εηπαίδεοζδ πνμτπμεέηεζ (Σγζιμβζάκκδξ, 2000): ηελ επαξθή αηηηνιφγεζε ηεο έληαμεο ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία κε φξνπο παηδαγσγηθήο θαη δηδαθηηθήο ηελ πηνζέηεζε ησλ ΣΠΔ σο εθπαηδεπηηθψλ θαη καζεζηαθψλ εξγαιείσλ ηελ αιιαγή ησλ παξαδνζηαθψλ παηδαγσγηθψλ αληηιήςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ηελ θαιιηέξγεηα κηαο λέαο εθπαηδεπηηθήο θνπιηνχξαο πνπ λα αμηνπνηεί ηα πιενλεθηήκαηα ησλ ΣΠΔ 38

59 ηε ζπλερή παηδαγσγηθή ππνζηήξημε ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ ελζσκάησζεο ησλ ππνινγηζηηθψλ εξγαιείσλ ζηε δηδαθηηθή πξαθηηθή ηε δηακφξθσζε επξχηεξσλ εθπαηδεπηηθψλ πνιηηηθψλ ζρεηηθά κε ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπ κέιινληνο (φπνπ ζα εληζρχεηαη ε ελεξγεηηθή ζπλεξγαηηθή - επνηθνδνκηζηηθή κάζεζε). «Ζ επηκφξθσζε ζα πξέπεη λα έρεη σο επίθεληξν ηεο, φρη ηνλ Ζ/Τ αιιά ηηο πξνυπάξρνπζεο πξνζσπηθέο γλψζεηο θαη δηδαθηηθέο πξαθηηθέο ησλ εθπαηδεπηηθψλ», υπςξ ζζπονίγεηαζ μ Becker (2001). φιθςκα ιε ημκ ενεοκδηή, πμθθέξ ιεηαννοειίζεζξ απέηοπακ, βζαηί αβκμήεδηε μ ηεκηνζηυξ νυθμξ ημο εηπαζδεοηζημφ. «Όηαλ ν δάζθαινο δελ είλαη πεπεηζκέλνο φηη ε θαηλνηνκία ζα επλνήζεη ηνπο καζεηέο θαη ηε δηδαζθαιία, ε επηηπρία ηεο θαηλνηνκίαο είλαη ακθίβνιε» (Lee, 1997). 39

60 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ: ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΛΟΓΙΜΙΚΟ ΚΑΙ ΜΑΘΗΙΑΚΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΑ 2.1. Τπνινγηζηηθή ηερλνινγία θαη καζεζηαθή δηαδηθαζία. Απυ ηυηε πμο μ Atkinson (1968) ηαζ μζ Suppes & Morningstar (1968) πνμζπάεδζακ κα αλζμπμζήζμοκ ηζξ Νέεξ Σεπκμθμβίεξ (Ν.Σ.) βζα ηδ αεθηίςζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ ηαζ ηδξ ιάεδζδξ, δ πανμοζία ηςκ δθεηηνμκζηχκ οπμθμβζζηχκ ζημ ζπμθείμ έπεζ βίκεζ πθέμκ ααζζηυ ενβαθείμ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ. ημ ζφβπνμκμ ζπμθείμ ηδξ παβημζιζμπμίδζδξ (Green, Usher & Edwards, 1994), δ πνήζδ ηςκ Ζ/Τ απμηηά ιζα δοκαιζηή, δ μπμία ζοιπαναζφνεζ ζε επακαπνμζδζμνζζιυ υπζ ιυκμ ηδ ιμνθή ή ηδ θφζδ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ, αθθά αηυια ηαζ ηαεεαοηή ηδκ παζδαβςβζηή ζπέζδ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Οζ Dexter, Anderson & Becker (1999), οπμζηδνίγμοκ υηζ «ίζσο ππάξρεη θάηη ηδηαίηεξν ζηελ ππνινγηζηηθή ηερλνινγία θάηη αλάινγν κε ηε βαζηθή ηερλνινγία γξαθήο. ε φηη αθνξά ηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία, απνηειεζκαηηθά ππνινγηζηηθά πεξηβάιινληα έρνπλ έλα κνλαδηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ζε ζχγθξηζε κε άιια κέζα θαη απηφ είλαη ν ελδνγελήο γλσζηαθφο ραξαθηήξαο ηνπο ν νπνίνο πξνζδηνξίδεηαη απφ ην είδνο αιιειεπίδξαζεο ηνπ αηφκνπ κε ηνλ ππνινγηζηή». οκεπχξ, ημ γήηδια ιε ημ μπμίμ θαίκεηαζ κα ανίζηεηαζ ακηζιέηςπδ δ εηπαζδεοηζηή ημζκυηδηα είκαζ μ ζπεδζαζιυξ δναζηδνζμηήηςκ μζ μπμίεξ αλζμπμζμφκ εηείκα ηα παναηηδνζζηζηά ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ πμο ιπμνμφκ κα οπμζηδνίλμοκ κέμοξ ηνυπμοξ ιάεδζδξ. Πμζα είκαζ υιςξ αοηά ηα παναηηδνζζηζηά ημο οπμθμβζζηή, πμο ημκ ηάκμοκ κα δζαθένεζ ζε ζπέζδ ιε ηα άθθα ιέζα δζδαζηαθίαξ ηαζ ενβαθεία ιάεδζδξ ηαζ κα εοκμεί ζδζαίηενα ηδκ ακάπηολδ πενζζζυηενμ πνμςεδιέκςκ ηαζ επζεοιδηχκ απυ παζδαβςβζηή μπηζηή ιαεδζζαηχκ δελζμηήηςκ; Σμ ενχηδια αοηυ ακαζφνεζ ζηδκ επζθάκεζα ημ γήηδια ηδξ ελέηαζδξ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ - ημο ηνυπμο δυιδζδξ κέςκ εκκμζχκ ηαζ κμδιάηςκ - έηζζ υπςξ αοηή ελεθίζζεηαζ ζημ πθαίζζμ ηδξ πνήζδξ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ. φιθςκα ιε ηδκ εβπχνζα αθθά ηαζ δζεεκή ενεοκδηζηή ειπεζνία (Ellis, Feenberg, Κυθθζαξ, Lebrun, Ράπηδξ & Ράπηδ, Seaton, 40

61 μθμιςκίδμο, Σγζιμβζάκκδξ, Υνήζημο, 2000), ιενζηέξ απυ ηζξ πθέμκ ζογδηδιέκεξ ζδζυηδηεξ ημο Ζ/Τ, ιεηαλφ άθθςκ είκαζ: ε πξνγξακκαηηζηκφηεηά ηνπ ιε δζδαηηζημφξ ηαζ ιαεδζζαημφξ ζηυπμοξ, πάνζξ ζηζξ βκςζηέξ δοκαηυηδηέξ ημο ςξ «ζηεπηυιεκδξ ιδπακήξ» πμο ημκ δζαθμνμπμζμφκ απυ ηα άθθα είδδ ηδξ ζφβπνμκδξ εηπαζδεοηζηήξ ηεπκμθμβίαξ. ε αιιειεπηδξαζηηθφηεηά ηνπ κε καζεηεπφκελν, δ μπμία αολάκεζ ηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ηςκ ιαεδηχκ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία, ζοκζζηχκηαξ έκακ απυ ημοξ πζμ εοκμσημφξ υνμοξ ηδξ δζδαηηζηήξ επζημζκςκίαξ (Hopper & Whitehead, 1979). Ζ ιείςζδ ημο πμζμζημφ ηςκ ιαεδηχκ πμο απθχξ πανεονίζημκηαζ ή ζοιιεηέπμοκ παεδηζηά ηαηά ηδ δζάνηεζα ημο ιακεάκεζκ ηαεζζηά δοκαηή, θυβς ημο ζημζπείμο ηδξ δνάζδξ ηςκ εηπαζδεουιεκςκ, ηδξ άιεζδξ ακάδναζδξ ηαζ ηδξ γςκηάκζαξ, πμο πνμζθένεζ ημ κέμ αοηυ δζδαηηζηυ ιέζμ. ε πξνζαξκνζηηθφηεηα ημο δζδαηηζημφ πνμβνάιιαημξ ζημοξ νοειμφξ ιάεδζδξ ηςκ ιαεδηχκ, θυβς ηδξ δοκαηυηδηαξ ημο κα απμικδιμκεφεζ ηαζ κα επελενβάγεηαζ δζδαηηζηά ηζξ ακηαπμηνίζεζξ ηαζ επζθμβέξ ηςκ ιαεδηχκ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ αθθδθεπζδναζηζηήξ ηαζ ιαεδζζαηήξ πμνείαξ. Αοηυ ζοιαάθθεζ ζηδκ εθανιμβή ιζαξ αηυιδ δφζημθα οθμπμζήζζιδξ - βζα ηα δεδμιέκα ημο παναδμζζαημφ εηπαζδεοηζημφ ζοζηήιαημξ - ανπήξ, δδθαδή ζηδ επίηεολδ ιζαξ πενζζζυηενμ ελαημιζηεοιέκδξ ηαζ θζβυηενμ πνμηνμφζηζαξ, δζδαζηαθίαξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). ε παξνρή πεξηβάιινληνο ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ φιεο νη αηζζήζεηο (ηνζζδζάζηαηδ εζηυκα, ήπμξ, μιζθία, ηίκδζδ, ρδθζαηά ζοζηήιαηα, η.θ.π.). Ο Ζ/Τ ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο αοημφ παναηηδνζζηζημφ ημο ιπμνεί κα ακαπανζζηά γςκηακά ηδκ πναβιαηζηυηδηα, εκδοκαιχκμκηαξ ημ ζημζπείμ ηδξ δζαζηέδαζδξ (playful) ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία, εηηίιδζδ πμο ανίζηεηαζ ζε ακηζζημζπία ιε ηζξ απυρεζξ ημο Bruner βζα ηδκ ακάβηδ οπμηίκδζδξ ηςκ εζςηενζηχκ ηζκήηνςκ ημο αηυιμο (intrinsic motivation) πνμηεζιέκμο κα ειπθαηεί επζηοπχξ ζηδ δζαδζηαζία ημο ιακεάκεζκ (Πυνπμδαξ, 1991). ε δεκηνπξγία πξνζνκνηψζεσλ, γλσζηηθψλ κηθξφθνζκσλ, αλνηρηψλ πξνγξακκαηηζηηθψλ πεξηβαιιφλησλ δηεξεπλεηηθήο κάζεζεο θαη ε κνληεινπνίεζε πξνβιεκάησλ θαη δηαδηθαζηψλ επίιπζήο ηνπο εκζζπφμοκ ηδκ εθανιμβή ζδιακηζηχκ παζδαβςβζηχκ ανπχκ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία, μζ μπμίεξ απμννέμοκ απυ ηζξ βκςζηυηενεξ ιαεδημηεκηνζηέξ εεςνίεξ, υπςξ είκαζ δ ακαηαθοπηζηή εεςνία ημο Bruner, μζ δμιδζηζηέξ πνμζεββίζεζξ ημο Piaget ηαζ ηςκ ζοκεπζζηχκ ημο, δ ημζκςκζημπμθζηζζιζηή εεςνία ημο Vygotsky η.ά. Ζ αλζμπμίδζδ ηδξ δοκαηυηδηαξ 41

62 αοηήξ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ζοιαάθθεζ ζηδ δδιζμονβία εκυξ ιαεδζζαημφ πενζαάθθμκημξ, πμο επζηνέπεζ πμθθαπθέξ ακαπαναζηάζεζξ κμδηζηχκ δμιχκ, εκαθθαηηζηέξ εζζυδμοξ ζημ ιαεδζζαηυ οθζηυ ηαζ δζαθμνεηζηέξ δζαδνμιέξ ακαγήηδζδξ κμδιάηςκ βζα ημκ ηάεε ιαεδηή, ακηαπμηνζκυιεκμ ζε δζαθμνεηζημφξ ηνυπμοξ ημο ζηέπηεζεαζ. Οζ ιαεδηεουιεκμζ θμζπυκ ειπθέημκηαζ ζε ιζα ηαηάζηαζδ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ, ηαηά ηδκ μπμία εοκμείηαζ δ αοηυκμιδ ηαζ δζενεοκδηζηή δζαδζηαζία ηδξ ιάεδζδξ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα, μζ ιαεδηεουιεκμζ έπμοκ ηδκ εοπένεζα κα πεζναιαηζζημφκ, κα ακαπηφλμοκ ζηαδζαηά δζάθμνεξ ζηναηδβζηέξ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ πμο γςκηακεφμοκ ζηδκ μευκδ ημο οπμθμβζζηή ιε ηδκ ακηαπυηνζζδ ημο εζημκζημφ πενζαάθθμκημξ, κα δνάζμοκ πάκς ζε αοηυ ημο πενζαάθθμκ, κα εθέβλμοκ ηδ δνάζδ ημοξ ηαζ κα ακηζθδθεμφκ ηζξ ζοκέπεζεξ αθθδθεπίδναζδξ ημοξ ιε αοηυ, κα ζημπαζημφκ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Ζ υθδ δζαδζηαζία πνμςεεί ηδκ επαβςβζηή ηαζ ακαηαθοπηζηή ιέεμδμ, ιε ηδ ζοιαμοθεοηζηή ηαζ ηαεμδδβδηζηή οπμζηήνζλδ ημο εηπαζδεοηζημφ, μ μπμίμξ ακηί κα ακαθχκεηαζ ζε πνμζπάεεζεξ «ιεηάδμζδξ» ηδξ αθδνδιέκδξ ηαζ δοζημθμκυδηδξ βκχζδξ, επζκμεί παζδαβςβζηά ιέζα ιε ζημπυ κα αμδεήζεζ ημοξ δζδαζηυιεκμοξ κα ακαδζμνβακχζμοκ εκενβά ηα βκςζηζηά ημοξ ζπήιαηα ηαζ κα αζπμθδεμφκ ιε ηα γδηήιαηα ιεηαβκχζδξ (Reiser & Dick, 1990). Πμθθμί ενεοκδηέξ (Ellis, Feenberg, Fisher, King & Alloway, Κυθθζαξ, μθμιςκίδμο, Wegner, Underwood, 2000) ζζπονίγμκηαζ υηζ ηα ζημζπεία ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ πμο θαίκεηαζ κα επδνεάγμκηαζ ηαηαθοηζηά απυ ηα ζδζαίηενα παναηηδνζζηζηά ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ είκαζ ηα ελήξ: πκβνιηθή έθθξαζε Ζ ζοιαμθζηή έηθναζδ ζηα οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα αθμνά ηονίςξ ζηζξ δζάθμνεξ βθχζζεξ πνμβναιιαηζζιμφ (π.π. LOGO, Boxer, ToonTalk η.ά.) πμο έπμοκ ζπεδζαζηεί βζα κα οπμζηδνίλμοκ ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία. Ζ ζοιαμθζηή έηθναζδ υπςξ αοηή οθμπμζείηαζ ζηα ιαεδζζαηά οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα είκαζ δοκαηυκ κα αλζμπμζδεεί απυ ημοξ εηπαζδεουιεκμοξ ςξ ιέζμκ βζα ηδ δζενεφκδζδ εκκμζχκ ιέζα απυ δζαδζηαζίεξ πμο πενζθαιαάκμοκ (King & Alloway, 1993): Ακάθοζδ εκυξ πνμαθήιαημξ ζε επζιένμοξ ηιήιαηα ηαζ ζφκεεζδξ ηςκ ηιδιάηςκ ζε έκα εκζαίμ. Ακαγήηδζδ ιμηίαςκ ηαζ ζοζηδιαημπμίδζδ ηδξ ζοιαμθζηήξ έηθναζδξ. Έηθναζδ ηαζ ζοζηδιαημπμίδζδ ηςκ δζαζζεδηζηχκ ακηζθήρεςκ. 42

63 ογήηδζδ ηαζ ακαζημπαζιυ πάκς ζηζξ ζοιαμθζηέξ εηθνάζεζξ ιε αθμνιή ηυζμ ηδκ ακαηνμθμδυηδζδ απυ ημκ οπμθμβζζηή υζμ ηαζ ηδκ πανέιααζδ ημο εηπαζδεοηζημφ ή ηςκ ζοιιαεδηχκ. Γζαηφπςζδ έθεβπμ - επακαδζαηφπςζδ οπμεέζεςκ. Αηνζαή πνμζδζμνζζιυ ηςκ πνμαθδιάηςκ ηαζ ηςκ δζαδζηαζζχκ επίθοζδξ ημοξ. Πεηξακαηηζκφο Ζ πνήζδ ημο Ζ/Τ βζα πεζναιαηζζιυ δεκ αθμνά ζε ιία ηαηάζηαζδ υπμο ηα παζδζά απθχξ παναηδνμφκ ηάηζ κα ζοιααίκεζ. Ακηίεεηα, αθμνά ηονίςξ ζηδ δοκαηυηδηα πμο πανέπεηαζ ζημοξ ιαεδηέξ κα ειπθέημκηαζ ζε δζαδζηαζίεξ ιέηνδζδξ, ζφβηνζζδξ, αθθαβήξ, αθθμίςζδξ παναιέηνςκ ηαζ ηαηαζηεοήξ οπμζηδνζηηζηχκ εθανιμβχκ βζα ηδκ επίθοζδ πνμαθδιάηςκ (Κυιδξ, 2005). Ο πεζναιαηζζιυξ θμζπυκ, δεκ ζοκζζηά απθά έκα ιέζμκ ζπεηζγυιεκμ ιε ηάπμζμ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ (π.π. Μαεδιαηζηά, Φοζζηή) αθθά είκαζ ζοκοθαζιέκμ ιε δζαδζηαζίεξ δζενεφκδζδξ μπμζαζδήπμηε έκκμζαξ, ιε δζαδζηαζίεξ δζαηφπςζδξ οπμεέζεςκ, εθέβπμο αοηχκ ηςκ οπμεέζεςκ ιέζα απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ιε ηα οπμθμβζζηζηά ενβαθεία ηαζ ακαδυιδζδξ ηςκ ανπζηχκ οπμεέζεςκ. Οζ δζαδζηαζίεξ πεζναιαηζζιμφ έπμοκ ζδζαίηενα παναηηδνζζηζηά υηακ πναβιαηχκμκηαζ ζημ πθαίζζμ δζενεοκδηζηχκ οπμθμβζζηζηχκ ιζηνυημζιςκ. Ζ ζδζαζηενυηδηα αοηή είκαζ ζηεκά ζοκδεδειέκδ ιε ηδ δοκαηυηδηα πμο πανέπμοκ ζοβηεηνζιέκα οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα (Haugland & Wright, 1997): γηα πξνζδηνξηζκφ θαη αιιαγή ησλ παξακέηξσλ πνπ θαζνξίδνπλ ην πξφβιεκα θαη ηελ εξκελεία ηνπ. γηα επαλάιεςε ελφο πεηξάκαηνο φζεο θνξέο ζέιεη ν καζεηήο. γηα δπλακηθή ζχλδεζε κεηαμχ ησλ παξακέηξσλ θαη ηνπ πξνβιήκαηνο (π.ρ. κπνξεί ν εθπαηδεπφκελνο λα επεξεάδεη κηα παξάκεηξν θάζε θνξά θαη λα εμεηάδεη πνηεο είλαη νη ζπλέπεηεο πνπ έρεη απηή ε αιιαγή ζην κνληέιν πνπ θαηαζθεπάδεη ή ζηελ εξκελεία πνπ δίλεη). Οξγάλσζε επεμεξγαζία - δηαρείξηζε δεδνκέλσλ Ζ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία είκαζ ζδζαίηενα απμηεθεζιαηζηή υπζ ιυκμ ζηδκ πνυζααζδ ζηδκ πθδνμθμνία, αθθά ζηδκ απμεήηεοζδ ηαζ δζαπείνζζδ ιεβάθμο ανζειμφ πθδνμθμνζχκ εκχ ηαοηυπνμκα πανέπεζ δοκαιζηά ενβαθεία βζα ηδκ μνβάκςζδ ηαζ ηδκ επελενβαζία ημοξ. Ζ εκαζπυθδζδ ηςκ ιαεδηχκ ζε δναζηδνζυηδηεξ πμο 43

64 αθμνμφκ ζηδκ ζοθθμβή ηαζ μνβάκςζδ πθδνμθμνζχκ δεδμιέκςκ, ημοξ επζηνέπεζ κα ειπθαημφκ ζε δζαδζηαζίεξ: πνμζδζμνζζιμφ ηνζηδνίςκ πμο εα ημοξ δχζεζ ηδ δοκαηυηδηα κα ακαγδηήζμοκ αθθά ηαζ κα μνβακχζμοκ ηζξ ζπεηζηέξ ιε ημ εέια ημοξ πθδνμθμνίεξ. εθέβπμο ηδξ αλζμπζζηίαξ ηδξ πθδνμθμνίαξ. Ακηίζημζπα, ηα δζαεέζζια οπμθμβζζηζηά ενβαθεία βζα ηδκ επελενβαζία ηδξ πθδνμθμνίαξ επζηνέπμοκ ζημοξ ιαεδηέξ (Crook, 1994): κα πεζνζζημφκ πμθθαπθέξ δοκαιζηά ζοκδεδειέκεξ ακαπαναζηάζεζξ. κα πναβιαημπμζήζμοκ ζοβηνίζεζξ ηαζ κα δζαπζζηχζμοκ ζοζπεηίζεζξ. κα δζαιμνθχζμοκ οπμεέζεζξ, κα ηζξ εθέβλμοκ ηαζ κα ηζξ αλζμπμζήζμοκ ςξ αάζδ βζα κα ζοκεέζμοκ ηδ δζηή ημοξ ενιδκεία. Ζ δναζηδνζυηδηα ηδξ μνβάκςζδξ ηαζ ηδξ επελενβαζίαξ ηςκ δεδμιέκςκ οπμζηδνίγεζ ηδκ πνμζέββζζδ ηδξ πθδνμθμνίαξ απυ δζαθμνεηζηέξ μπηζηέξ βςκίεξ ηαζ αιθζζαδηεί ηδκ αοεεκηία ηδξ πθδνμθμνίαξ πμο πνμένπεηαζ απυ ιζα πδβή. Πνυηεζηαζ δδθαδή βζα έκα πθαίζζμ υπμο μζ ιαεδηέξ ιπμνμφκ κα ακαθάαμοκ έκα πζμ εκενβδηζηυ νυθμ ιέζα απυ ηα δζαδζηαζία ακάθοζδξ ηαζ επελενβαζίαξ δεδμιέκςκ βζα ηδ δζενεφκδζδ δζαθυνςκ εκκμζχκ π.π. ζζημνζηχκ, ιαεδιαηζηχκ η.ά. Αμηνπνίεζε ηεο γλψζεο Σμ παναδμζζαηυ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια θαίκεηαζ κα έπεζ επζηεκηνςεεί ζηδ ιεηάδμζδ ζοζζςνεοιέκδξ βκχζδξ παναιεθχκηαξ ηδ δζάζηαζδ ηδξ αλζμπμίδζήξ ηδξ. Ζ βκχζδ θμζπυκ, ζημ πθαίζζμ ημο ζπμθείμο έβζκε αοημζημπυξ ηαζ ακηζιεηςπίζηδηε υπςξ «ηα ρξήκαηα πνπ ηνπνζεηνχληαη ζηελ ηξάπεδα γηα κειινληηθή ρξήζε» (Noss, Sutherland & Hoyles, 1991). «Σα παζδζά ιαεαίκμοκ βζα κα λένμοκ ηαζ υπζ κα πνδζζιμπμζμφκ αοηυ πμο ιαεαίκμοκ» (Papert, 1993). Ζ ειπθμηή ηςκ ιαεδηχκ ζηδ δυιδζδ κμδηζηχκ ηαηαζηεοχκ πμο έπμοκ πνμζςπζηυ κυδια βζ' αοημφξ (personally meaningful artifacts) έπεζ εεςνδεεί ζδζαίηενα απμηεθεζιαηζηυξ ηνυπμξ βζα ηδ δυιδζδ ηαζκμφνζαξ βκχζδξ (Papert, 1993). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, μζ έκκμζεξ πμο δζενεοκχκηαζ βίκμκηαζ εκδμβεκέξ ζημζπείμ ηδξ δναζηδνζυηδηαξ ηαζ δεκ είκαζ ακαβηαία μναηέξ ςξ ειθακήξ ζηυπμξ ζημοξ ιαεδηέξ (Hoyles & Noss, 1992). Ζ δζεεκήξ αζαθζμβναθία (Hoyles & Noss, Papert, Ropp, Silverman, 1995) απμδίδεζ ζδζαίηενδ ζδιαζία ηυζμ ζηδκ ακάβηδ έκηαλδξ ηδξ βκχζδξ ζε ηαηαζηάζεζξ υπμο αοηή θεζημονβεί ηαζ ελοπδνεηεί 44

65 ζοβηεηνζιέκμ ζημπυ υζμ ηαζ ζηδκ αλία αοηήξ ηδξ βκχζδξ βζα ηδκ κμδηζηή ακάπηολδ ηαζ ελέθζλδ ημο αηυιμο. Ζ αλζμπμίδζδ θμζπυκ ηςκ δοκαημηήηςκ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ηεπκμθμβζχκ ιπμνεί κα ζοιαάθθεζ ζηδκ ακααάειζζδ ηδξ πανεπυιεκδξ βκχζδξ ηαζ ζηδκ εζζαβςβή κέςκ πνμηφπςκ δζδαζηαθίαξ ηαζ ιάεδζδξ ζημ ζπμθζηυ πενζαάθθμκ. Αζθαθχξ, δεκ εεςνείηαζ υηζ μ Ζ/Τ εα θφζεζ ηα πνμαθήιαηα ημο ζπμθείμο ηαζ βεκζηυηενα ημο εηπαζδεοηζημφ ζοζηήιαημξ ή υηζ εα έπνεπε κα βεκζηεοεεί δ πνήζδ ημο οπμηαεζζηχκηαξ άθθα ιέζα δζδαζηαθίαξ. Οζ οπμθμβζζηέξ δεκ είκαζ ιαβζηά ενβαθεία ηαζ απυ ιυκμζ ημοξ δεκ ιπμνμφκ κα αθθάλμοκ ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία. φιθςκα ιε ηδ δζεεκή επζζηδιμκζηή αζαθζμβναθία (Atkins, Crook, Seaton, Whitebread, 1997) απμδεζηκφεηαζ υηζ ζε μνζζιέκεξ πενζπηχζεζξ μ οπμθμβζζηήξ ςξ ιέζμκ οπενηενεί ζε ζπέζδ ιε άθθα ιέζα βζα ηδ δζδαζηαθία δφζημθςκ ηαζ αθδνδιέκςκ εκκμζχκ - ηςκ εεηζηχκ ηονίςξ επζζηδιχκ - ηαζ ηδκ ακάπηολδ ηδξ ηνζηζηήξ ζηέρδξ υπζ θοζζηά απυ ιυκμξ ημοξ, αθθά ιε ημ δδιζμονβζηυ ζπεδζαζιυ ηδξ δζδαζηαθίαξ, ηδκ έλοπκδ πανέιααζδ ημο εηπαζδεοηζημφ ηαζ ηδκ οπμζηήνζλδ ημο ηαηάθθδθμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Αοηή δ αζζζυδμλδ πνμμπηζηή ιπμνεί κα μδδβήζεζ ζε εκζςιάηςζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζημ ιζηνυημζιμ ηδξ ζπμθζηήξ ηάλδξ, ιε απενζυνζζηεξ δοκαηυηδηεξ βζα εκενβμπμίδζδ ημο βκςζηζημφ δοκαιζημφ ηαζ ηςκ ιδπακζζιχκ ιάεδζδξ ηςκ εηπαζδεουιεκςκ. 45

66 2.2. Πηζαλέο σθέιεηεο θαη Γπλαηνί θίλδπλνη από ηε ρξήζε ησλ ππνινγηζηώλ ζηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε. Ζ ιεηάααζδ απυ ηδ αζμιδπακζηή ημζκςκία ζηδκ ημζκςκία ηδξ πθδνμθμνίαξ ακαδεζηκφεζ μθμέκα ηαζ εκημκυηενα ηζξ αδοκαιίεξ ηαζ ηα υνζα ημο οπάνπμκημξ εηπαζδεοηζημφ ιμκηέθμο. Δκυξ ιμκηέθμο πνμζακαημθζζιέκμο ζηδκ πανμπή εεςνδηζηχκ βκχζεςκ, απμημιιέκμο απυ ηζξ ημζκςκζηέξ ζοκεήηεξ ηαζ απαζηήζεζξ, πμο αδοκαηεί κα ηεκηνίζεζ ημ εκδζαθένμκ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ κα εκδοκαιχζεζ ηδκ ζηακυηδηα ιάεδζδξ (McCraw & Meyer, Papert, 1993). Μμζναία θμζπυκ μδδβείηαζ ζημκ αοηανπζζιυ ςξ ακαβηαζηζηυ ιέζμ επζαμθήξ ημο ηαζ ηεθζηά απμηοβπάκεζ, ημοθάπζζημκ ςξ πνμξ ηα πμζμηζηά απμηεθέζιαηα ημο υπςξ απμδεζηκφμοκ ηα ενεοκδηζηά απμηεθέζιαηα ηυζμ απυ ηδ δζεεκή υζμ ηαζ απυ ηδκ εβπχνζα ενεοκδηζηή ειπεζνία (Downes & Fatouros, Elkind, Heally, μθμιςκίδμο, Σγζιμβζάκκδξ, Tweddle, 1993). ε ηεθεοηαία ακάθοζδ είκαζ ιάθθμκ οπεναμθζηυ ηαζ άηοπμ κα απαζηείηαζ απυ έκα εηπαζδεοηζηυ ιμκηέθμ πμο μζημδμιήεδηε ημκ 18 μ - 19 μ αζχκα ιε ζημπυ ηδκ εονεία ηαηακμιή ηδξ βκχζδξ ηαζ ηδ δδιζμονβία ιαγζημφ εκαθθάαδημο παναβςβζημφ δοκαιζημφ βζα ηζξ ακάβηεξ ηδξ εηαζμιδπάκζζδξ, κα ακηαπμηνζεεί ζηζξ ημζκςκζηέξ ζοκεήηεξ ηαζ απαζηήζεζξ ημο 21 μο αζχκα (Baron & Bruilard, 1996). Πανάθθδθα, μ ζθζββζχδδξ νοειυξ ιε ημκ μπμίμ ζήιενα ελεθίζζεηαζ δ ακενχπζκδ βκχζδ ηαεζζηά απανπαζςιέκεξ, εθθζπείξ αηυια ηαζ θακεαζιέκεξ πμθθέξ απυ ηζξ πθδνμθμνίεξ πμο δέπεηαζ μ ιαεδηήξ πνζκ αηυια μθμηθδνχζεζ ηδ ααζζηή ημο εηπαίδεοζδ, ηαζ απμννίπηεζ πναηηζηά μπμζμδήπμηε εηπαζδεοηζηυ ιμκηέθμ πμο ααζίγεηαζ απμηθεζζηζηά ζηδ ζοζζχνεοζδ βκχζεςκ. Απ' αοηήκ ηδκ άπμρδ, βίκεηαζ ακηζθδπηυ υηζ μ πμθίηδξ ημο ζήιενα ηαζ πμθφ πενζζζυηενμ ημο αφνζμ δεκ εα ηνίκεηαζ απυ ηδκ ζηακυηδηά ημο κα αθμιμζχζεζ ζοβηεηνζιέκεξ βκχζεζξ, ζημκ μφηςξ ή άθθςξ πενζμνζζιέκμ πνυκμ εδηείαξ ημο, ζημ υπμζμ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια. Ακηίεεηα, εα αλζμθμβείηαζ απυ ηδκ ζηακυηδηα ημο κα ειπθμοηίγεζ ημ βκςζζμθμβζηυ ημο οπυααενμ, κα εέηεζ ζηυπμοξ ηαζ κα ανίζηεζ ηα ιέζα βζα κα ημοξ οθμπμζήζεζ (Hawkridge & Vincent, 1992). Σμ γδημφιεκμ θμζπυκ είκαζ, δ δζαιυνθςζδ ακενχπςκ πμο εα είκαζ ζηακμί κα «ιαεαίκμοκ» ηαζ υπζ απθχξ κα «βκςνίγμοκ» (Kynigos, 1992). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, μ νυθμξ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πνάλδ ζοκζζηά έκα αιθζθεβυιεκμ εέια ηαζ πνμηαθεί έκημκεξ 46

67 ζογδηήζεζξ ζημ πθαίζζμ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ ημζκυηδηαξ υζμκ αθμνά ηα δοκδηζηά μθέθδ ή ηζκδφκμοξ πμο πνμηφπημοκ απυ ηδκ πνήζδ ηδξ. Γεκζηυηενα, δ δζαδζηαζία εζζαβςβήξ ηςκ Ζ/Τ ζηδ ζπμθζηή ηάλδ εα ιπμνμφζε κα πανμιμζαζηεί «ζακ έκα πμηήνζ ιε κενυ ιέπνζ ηδ ιέζδ: άθθμζ ημ αθέπμοκ ζακ ιζζμβειάημ ηαζ άθθμζ ζακ ιζζμάδεζμ» (Κυιδξ, 2004). ηδκ ζοκέπεζα, ακαθφμκηαζ μζ πζεακέξ ςθέθεζεξ αθθά ηαζ μζ δοκαημί ηίκδοκμζ πμο απμννέμοκ απυ ηδκ έκηαλδ ηςκ δθεηηνμκζηχκ οπμθμβζζηχκ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία. Οζ ένεοκεξ πμο έπμοκ πναβιαημπμζδεεί (ηονίςξ ηζξ δφμ ηεθεοηαίεξ δεηαεηίεξ) μδδβμφκ ζημ ζοιπέναζια υηζ δ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ζοκζζηά έκα απμηεθεζιαηζηυ ιέζμ δζδαζηαθίαξ ηαζ ιάεδζδξ ζε υθεξ ηζξ ααειίδεξ εηπαίδεοζδξ (Ellis, Haugland & Wright, Heally, Καθααάζδξ, Lebrun, Mioduser & Margalit, μθμιςκίδμο, Underwood, 2000). Σα ενεοκδηζηά δεδμιέκα (Cohen, Kafai, Seaton, 1998) απμηαθφπημοκ υηζ δ παζδαβςβζηή αλζμπμίδζδ ημο Ζ/Τ ζηδ ζπμθζηή ιαεδζζαηή δζαδζηαζία επζθένεζ εοενβεηζηά απμηεθέζιαηα ζε ζδιακηζημφξ βζα ηδ βκςζηζηή, ηδκ ημζκςκζηή, ηδκ πμθζηζζηζηή ηαζ πνμζςπζηή ακάπηολδ ηςκ ιαεδηχκ - αθθά ηαζ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ - ημιείξ. Έπεζ ιάθζζηα απμδεζπεεί (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003) υηζ, ζε μνζζιέκεξ πενζπηχζεζξ, ιε ηδ πνήζδ εκυξ αθθδθεπζδναζηζημφ, δοκαιζημφ ηαζ ακμζπημφ θμβζζιζημφ ηαζ ιε ηδκ ηαηάθθδθδ πανέιααζδ ημο εηπαζδεοηζημφ, είκαζ δοκαηυκ κα οπάνλμοκ ηαθφηενα ιαεδζζαηά απμηεθέζιαηα, ζε ζφβηνζζδ ιε άθθα παναδμζζαηά ιέζα, υζμκ αθμνά ηδκ ηαηακυδζδ δφζημθςκ ηαζ αθδνδιέκςκ εκκμζχκ, ηδκ εκενβυ βκςζηζηή επελενβαζία ηςκ πθδνμθμνζχκ, ηδκ ακάπηολδ ζηακυηδηαξ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ ηαζ βεκζηυηενα ηδκ επίηεολδ ζηυπςκ ακςηένμο ιαεδζζαημφ επζπέδμο. Καηά ηδ αζαθζμβναθζηή ακαζηυπδζδ, ειθακίγμκηαζ ηαζ μζ πενζπηχζεζξ ενεοκχκ (Κυιδξ, Ράπηδξ & Ράπηδ, Silverman, μθμιςκίδμο, Tweddle, Wenger, 1999) πμο οπμζηδνίγμοκ υηζ, ιέζς ηδξ αλζμπμίδζδξ ηςκ δοκαημηήηςκ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ, εοκμείηαζ ημ δδιμηναηζηυ ηαζ επμζημδμιζζηζηυ ηθίια ηαεχξ ηαζ δ ροπμ - ημζκςκζηή ακάπηολδ ηδξ πνμζςπζηυηδηαξ ηςκ εηπαζδεουιεκςκ, εθυζμκ αοημί, έπμκηαξ ηενδίζεζ ιζα ζπεηζηή αοημκμιία, ενβάγμκηαζ ακά μιάδεξ, υπμο δ ζοκενβαζία, δ αθθδθμδζδαηηζηή ηαζ βεκζηά δ πθμφζζα ημζκςκζηή αθθδθεπίδναζδ ιεηαλφ ημοξ κμιζιμπμζείηαζ, ημ θάεμξ απεκμπμπμζείηαζ ηαζ εκεαννφκμκηαζ κα βίκμοκ μζ ίδζμζ παναβςβμί αοεεκηζηήξ βκχζδξ. Σμ ζοβηεηνζιέκμ αοηυ επζπείνδια οπμζηήνζλδξ ηδξ εκζςιάηςζδξ ηςκ Ζ/Τ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ ζηδνίγεηαζ ζηδκ πηοπή - παζπκίδζ, ζημκ εθηοζηζηυ δδθαδή ηνυπμ πνμζέββζζδξ ηςκ 47

68 κέςκ ηεπκμθμβζηχκ ενβαθείςκ, πμο δζαδναιαηίγεζ ελέπμκηα νυθμ εεηζημφ ηζκήηνμο (motivation) βζα ημοξ ιαεδηέξ (Becker, 2001). φιθςκα ιε δζάθμνμοξ ενεοκδηέξ (Atkins, Crawford, Feenberg, Fisher, Robyler & Edwards, Seaton, Whitebread, 1997), μζ ιαεδηέξ ιε ηδ πνήζδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία: απνθηνχλ θίλεηξα, παξνπζηάδνπλ κε παξαζηαηηθφηεξν ηξφπν εθπαηδεπηηθέο εξγαζίεο, απνθηνχλ θξηηηθέο - δηεξεπλεηηθέο- ζπλεξγαηηθέο ηθαλφηεηεο, επηιχνπλ πξνβιήκαηα, δηαρεηξίδνληαη πιεξνθνξίεο θαη εμνηθεηψλνληαη κε ηηο ηερληθέο κνληεινπνίεζεο. Πανάθθδθα, μζ εηπαζδεοηζημί δζαπζζηχκμοκ ζοπκά υηζ (ακάιεζα ζε άθθα μθέθδ) δ πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ μδδβεί ζε (Atkins, Crawford, Henessy, Ruthven & Brindley, Liu & Huang, Pejares, Σγζιμβζάκκδξ & ζμνέκηα, Tweddle, 1993): αλαζεψξεζε ζηξαηεγηθψλ γηα ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε, πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο δηαθνξνπνίεζεο, πεξηζζφηεξεο πξνζδνθίεο απφ ηελ πιεπξά ησλ καζεηψλ, πεξηζζφηεξεο επθαηξίεο γηα ηελ εμαηνκηθεπκέλε δηδαζθαιία θαη νκαδηθή εξγαζία θαη θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπ βαζκνχ κάζεζεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ. Δζδζηυηενα, δ εκζςιάηςζδ οπμθμβζζηζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ δφκαηαζ (Crompton & Mann, King & Alloway, Lee, Peek & Dorricot, Ropp, Underwood, 2000): Να ζπκβάιεη ζηελ επηηπρή πξνζαξκνγή ηνπ ζρνιείνπ ζηηο λέεο απαηηήζεηο ηεο ηερλνινγηθήο εμέιημεο ( πιεξνθνξηνπνίεζε ηεο θνηλσλίαο). Να δεκηνπξγήζεη ειθπζηηθφηεξεο ζπλζήθεο δηδαζθαιίαο πξνζέιθπζε ηνπ ελδηαθέξνληνο θαη ηεο πξνζνρήο ησλ καζεηψλ. Να αληαπνθξηζεί ζηηο ηδηαίηεξεο αηνκηθέο αλάγθεο θαη ηθαλφηεηεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ - απηφλνκε κάζεζε. Να εκπινπηίζεη ην γλσζηνινγηθφ ππφβαζξν ησλ καζεηψλ. Να επηηξέςεη ηελ θαιιηέξγεηα ιεθηηθψλ ηθαλνηήησλ - καζεκαηηθήο ζθέςεο. Να ελδπλακψζεη ηε κεηαγλσζηηθή - αθαηξεηηθή αλαζηνραζηηθή - δηαηζζεηηθή ζθέςε. 48

69 Να πξνάγεη ηελ ηθαλφηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ - θξηηηθή ζθέςε. Να θαιιηεξγήζεη ηελ αλαθαιππηηθή κάζεζε. Να εληζρχζεη ηελ ελεξγεηηθή - ζπλεξγαηηθή - αιιειεπηδξαζηηθή κάζεζε. Να ππνζηεξίμεη ην δηεπθνιπληηθφ ζπληνληζηηθφ - δηακεζνιαβεηηθφ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Δηηυξ απυ ημοξ αζζζυδμλμοξ οπμζηδνζηηέξ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ, οπάνπμοκ ηαζ αοημί πμο ακηζιεηςπίγμοκ θζβυηενμ αζζζυδμλα ηαζ ιε ανηεηυ ζηεπηζηζζιυ ηδκ εζζαβςβή ηςκ Ζ/Τ ζηδκ εηπαίδεοζδ. Ο Oppenheimer, ζημ άνενμ ημο «The Computer Delusion» (1997), ζζπονίγεηαζ υηζ «αλ θαη ζηελ Ακεξηθή δελ ππάξρεη απφδεημε γηα ην φηη ε ρξήζε ησλ ππνινγηζηψλ βειηηψλεη ζεκαληηθά ηε δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε, ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ζηακαηνχλ πξνγξάκκαηα - κνπζηθήο, θαιψλ ηερλψλ, θπζηθήο αγσγήο, ηα νπνία εκπινπηίδνπλ ηε δσή ησλ παηδηψλ, γηα λα «θάλνπλ ρψξν» ζε απηφ ην ακθίβνιεο πνηφηεηαο γηαηξνζφθη». φιθςκα ιε ημοξ Lawson & Comper (1999), δ έκηαλδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία είκαζ πζεακυ κα δδιζμονβήζεζ ζηα παζδζά πνμαθήιαηα ημζκςκζηήξ ζοιπενζθμνάξ, ηαεχξ απμζπά πμθφηζιμ πνυκμ απυ ημ παζπκίδζ ημοξ ηαζ απυ άθθεξ ημζκςκζηέξ δναζηδνζυηδηεξ, μδδβχκηαξ ηα ζηδκ απμιυκςζδ, ζηδ ιμκαλζά ηαζ ζηδκ ακάπηολδ ιζαξ αίζεδζδξ ελάνηδζδξ ιε ημκ Ζ/Τ. Οζ πμθέιζμζ ηςκ οπμθμβζζηχκ οπμζηδνίγμοκ υηζ δ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ιπμνεί κα πνμηαθέζεζ μιμζμιμνθία ζηδ δζδαζηαθία ηαζ ζηδκ αλζμθυβδζδ, δοζπεναίκμκηαξ ηδκ εκαζπυθδζδ ιε ηδ ζφκεεηδ βκχζδ ηαζ ηδ δδιζμονβζηή ιάεδζδ (Κυιδξ, Νηοθζμπμφθμο, 1999). Δπζπνυζεεηα, πμθθά εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά ηαηαζηεοάγμκηαζ ιε αάζδ ιμκυπθεονεξ εεςνήζεζξ βζα ηδ δζαδζηαζία ημο «ιακεάκεζκ» ηαζ ηονίςξ απυ ακενχπμοξ πμο δεκ είκαζ εζδζημί ζε παζδαβςβζηά γδηήιαηα (Blando et al, 1993). Οζ Lumpkins, Rayborn, Herrin & Parker (1995) εεςνμφκ υηζ δ οπμθμβζζηζηή ιάεδζδ εα ζοιαάθθεζ ζηαδζαηά ζηδ ιεθθμκηζηή ακηζηαηάζηαζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ απυ εζημκζημφξ (virtual teachers). Πνυηεζηαζ βζα ακααίςζδ παθαζυηενςκ θυαςκ υηζ δ ηαηάπνδζδ ηςκ Ζ/Τ εα μδδβήζεζ ζε ζηαδζαηή «απμζπμθεζμπμίδζδ» (Θενζακυξ, 2002). Οζ απυρεζξ αοηέξ, ιάθζζηα, εεςνδηζημπμζήεδηακ απυ αιενζηακμφξ παζδαβςβμφξ (Papert, Tofler, 1981). Σέθμξ, ανηεημί ενεοκδηέξ (Κυιδξ, 2004 Lumpkins et al, μθμιςκίδμο & ηαονίδμο, Trinidad, 1997) ακαθένμοκ υηζ δ πνήζδ οπμθμβζζηζηχκ 49

70 πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ εκμπμπμζείηαζ βζα ανκδηζηέξ επζπηχζεζξ ζημ κεονζηυ ζφζηδια ηςκ ιαεδηχκ, δδιζμονβία πμκμηεθάθςκ, ημφναζδξ ιαηζχκ η.θπ. ηδ ζοκέπεζα, ακαθφμκηαζ ηα επζπεζνήιαηα ηςκ επζηνζηχκ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ πμο ζοκμρίγμκηαζ ζηα ελήξ (Θενζακυξ, Κυιδξ, Lawson & Comper, 1999 Lumpkins et al, Oppenheimer, μθμιςκίδμο & ηαονίδμο, Trinidad, 1997): Ο ππνινγηζηήο επλνεί ηε ζηέξεζε ηεο παηδηθφηεηαο. Σμ επζπείνδια ηδξ ζηένδζδξ ηδξ παζδζηυηδηαξ υηακ πναβιαημπμζείηαζ πνήζδ ηςκ οπμθμβζζηχκ, ααζίγεηαζ ζηδκ οπυεεζδ υηζ δ εκαζπυθδζδ ιε ημοξ Ζ/Τ επζαάθθεζ ζημοξ ιαεδηέξ ηδκ εηιάεδζδ δελζμηήηςκ πμο δεκ είκαζ ζηακμί κα αθμιμζχζμοκ. Σμ επζπείνδια αοηυ εηπμνεφεηαζ ηαζ απυ ηδ ζοπκή πνήζδ θμβζζιζηχκ πμο είκαζ αηαηάθθδθα βζα ηζξ ιζηνέξ δθζηίεξ. Ο ππνινγηζηήο πξνζθέξεη ζηνπο καζεηέο νπηνπηθή εηθφλα ηνπ θφζκνπ. Ζ πνήζδ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ηονίςξ ιε ηδ ιμνθή δζενεοκδηζηχκ ιζηνυημζιςκ πνμζθένεζ ζημοξ εηπαζδεουιεκμοξ ιζα πενζμνζζηζηή υρδ ημο ηυζιμο. Ζ ηνζηζηή αοηή υιςξ δεκ αθμνά αοηή ηαεαοηή ηδ πνήζδ ημο οπμθμβζζηή, αθθά εζηζάγεηαζ ζηδκ αηαηαθθδθυηδηα πμθθχκ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ. Ακηίεεηα, υηακ πνδζζιμπμζείηαζ ηαηάθθδθμ θμβζζιζηυ, ανιμκζηά εκηαβιέκμ ζημ ακαθοηζηυ πνυβναιια, ηυηε μζ ειπεζνίεξ ιε οπμθμβζζηζηά ενβαθεία εκζζπφμοκ ηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ ηνζηζηήξ - δζενεοκδηζηήξ - ακαζημπαζηζηήξ ζηέρδξ. Ο ππνινγηζηήο επλνεί ηελ θνηλσληθή απνκφλσζε θαη νδεγεί ζηελ αιινίσζε ηνπ ζεζκνχ ηεο ζρνιηθήο ηάμεο. Ζ ελάνηδζδ ημο ιαεδηή απυ ημκ οπμθμβζζηή πμο πμθφ ζοπκά παναηδνείηαζ, είκαζ πζεακυκ κα μδδβήζεζ ζηδκ ημζκςκζηή ημο απμιυκςζδ. Οζ ιαεδηέξ, αθζενχκμκηαξ μθμέκα ηαζ πενζζζυηενμ πνυκμ ζε αημιζηά παζπκίδζα ιε ημ οπμθμβζζηζηυ ενβαθείμ, δαπακμφκ πμθφηζιμ πνυκμ ηαζ ζοκεπχξ δεκ έπμοκ ηδ δοκαηυηδηα κα μζημδμιήζμοκ ημζκςκζηέξ δελζυηδηεξ πμο είκαζ απαναίηδηεξ βζα ηδκ μθυπθεονδ ηαθθζένβεζα ηδξ πνμζςπζηυηδηάξ ημοξ. Πμθθέξ ένεοκεξ, ακηζεέηςξ, οπμζηδνίγμοκ υηζ υηακ αλζμπμζείηαζ δ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ζημ ζπμθζηυ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ, εοκμείηαζ δ αθθδθεπζδναζηζηή ιάεδζδ εθυζμκ ηα παζδζά ειπθέημκηαζ ζε ζοκενβαηζηέξ ηαζ ενεοκδηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ υζμκ αθμνά ηδ θεζημονβία εκυξ θμβζζιζημφ, ηζξ δοζημθίεξ ηαζ ημοξ ηνυπμοξ ακηζιεηχπζζήξ ημοξ, ημ πενζεπυιεκμ ηδξ ενβαζίαξ πμο δφκαηαζ κα είκαζ μιαδζηή η.θπ. 50

71 Ο ππνινγηζηήο ειαηηψλεη ηε ζπλαηζζεκαηηθφηεηα θαη ηε δεκηνπξγηθφηεηα. Ζ εκζςιάηςζδ οπμθμβζζηζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ ιπμνεί κα ζοιαάθεζ ζηδκ παεδηζημπμίδζδ ημο ιαεδηή, μ μπμίμξ ιπμνεί κα θεζημονβεί αοηυιαηα ςξ ιδπακή, ιε απμηέθεζια κα δοζπεναίκεηαζ δ ηαθθζένβεζα ηδξ ζοκαζζεδιαηζηήξ κμδιμζφκδξ αθθά ηαζ ηδξ δδιζμονβζηήξ ζηέρδξ. Γεκ είκαζ μζ Ζ/Τ, αθθά ηα δζάθμνα είδδ θμβζζιζημφ οθζημφ (π.π. θμβζζιζηά ελάζηδζδξ ηαζ πναηηζηήξ) πμο ζζπονμπμζμφκ ηδκ πνμακαθενεείζα άπμρδ. Ακηίεεηα, δ πνήζδ ηαηάθθδθμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ (π.π. βκςζηζημί ιζηνυημζιμζ, πνμζμιμζχζεζξ, θμβζζιζηά ιμκηεθμπμίδζδξ η.ά.) πνμζθένεζ έκα εοκμσηυ πθαίζζμ βζα ηδκ εκίζποζδ ηδξ επμζημδμιζζηζηήξ ιάεδζδξ. Ο ππνινγηζηήο νδεγεί ζηελ ππνθαηάζηαζε δεκηνπξγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ο οπμθμβζζηήξ αζηεί ζδζαίηενδ βμδηεία ζηδ ζηέρδ ηςκ παζδζχκ ηαζ ζοκζζηά έκα «πανςεδηζηυ» ενβαθείμ αθμφ βίκεηαζ ακηζθδπηυξ ςξ ιδπακή - παζπκίδζ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, εθθμπεφεζ μ ηίκδοκμξ ηδξ οπμηαηάζηαζδξ δζαθυνςκ δναζηδνζμηήηςκ δδιζμονβζημφ ή ροπμηζκδηζημφ παναηηήνα (π.π. ηδξ ηέπκδξ, ηδξ ιμοζζηήξ, ημο πμνμφ, ηδξ ελενεφκδζδξ ηδξ θφζδξ η.ά.) απυ δναζηδνζυηδηεξ απμηθεζζηζηά εκηαβιέκεξ ζε οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα. Ο ππνινγηζηήο ζπληζηά θίλδπλν γηα ηελ πγεία ησλ καζεηψλ. Συζμ μζ βμκείξ υζμ ηαζ μζ εηπαζδεοηζημί εηθνάγμοκ ζδιακηζηέξ ακδζοπίεξ βζα ημοξ ηζκδφκμοξ πμο εβηοιμκεί βζα ηδκ οβεία ηςκ ιαεδηχκ δ πμθφςνδ πνήζδ ημο οπμθμβζζηή. Οζ δοζιεκείξ επζδνάζεζξ ημο ζηδκ οβεία ηςκ παζδζχκ εκημπίγμκηαζ ζηα ελήξ: ζοκεπή έηεεζδ ζηδκ αηηζκμαμθία, νεοιαηζηέξ παεήζεζξ ζε πένζα, πυκμζ ζηδ ζπμκδοθζηή ζηήθδ, ημφναζδ ιαηζχκ, πμκμηέθαθμζ, κεονζηέξ δζαηαναπέξ η.ά. Ο ππνινγηζηήο ζέηεη ζε θίλδπλν ηε δηδαζθαιία βαζηθψλ καζεζηαθψλ αληηθεηκέλσλ. Οζ επζηνζηέξ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ εεςνμφκ υηζ πμθθέξ απυ ηζξ ααζζηέξ δελζυηδηεξ, υπςξ π.π. δ ακάβκςζδ, δ μνεμβναθία, δ δζελαβςβή ανζειδηζηχκ πνάλεςκ η.θπ., εα αημκήζμοκ δναιαηζηά. Ακηίεεηα, μζ οπμζηδνζηηέξ πνμηάζζμοκ ημ επζπείνδια υηζ ηα παζδζά εα θεζημονβήζμοκ ζε πζμ πνμςεδιέκα επίπεδα ζοιαμθζηήξ, ηνζηζηήξ ηαζ δδιζμονβζηήξ ζηέρδξ (Elkind, 1998) ιέζς ηδξ δοκαιζηήξ αλζμπμίδζδξ ηςκ δοκαημηήηςκ ημο Ζ/Τ. Ο ππνινγηζηήο ηξνπνπνηεί ηνλ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Οζ θακαηζημί μπαδμί ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζζπονίγμκηαζ υηζ ιε ηδκ εκζςιάηςζδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ μ εηπαζδεοηζηυξ βίκεηαζ 51

72 ζοκημκζζηήξ - ηαεμδδβδηήξ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ. Απυ ηδκ άθθδ, μζ πμθέιζμζ ηςκ ΣΠΔ αιθζζαδημφκ ηδκ παναπάκς άπμρδ, οπμζηδνίγμκηαξ υηζ ηάπμζα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά απαζημφκ οπένιεηνδ ηαεμδήβδζδ - επίαθερδ απυ ημκ εηπαζδεοηζηυ, ιε απμηέθεζια δ πμνεία πνμξ ηδ ιάεδζδ κα ιδκ είκαζ αημιζηή, αθθά ηαηεοεοκυιεκδ (Lumpkins et al, 1995). οκμρίγμκηαξ, ημ ηνίζζιμ ενχηδια υθςκ, αζζζυδμλςκ ή ιδ, ζπεηζηά ιε ηδ πνήζδ ηςκ οπμθμβζζηζηχκ ενβαθείςκ είκαζ πμζμζ πανάβμκηεξ επδνεάγμοκ ηδκ απμηεθεζιαηζηή εζζαβςβή ημοξ ζηα ζπμθεία: μ ηνυπμξ πμο ηα αλζμπμζμφκ μζ ηαεδβδηέξ, ημ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ, μζ δζδαηηζηέξ ιέεμδμζ; οιπεναζιαηζηά, δ εκζςιάηςζή ημοξ ιε ηδκ ηαηάθθδθδ ιεεμδμθμβία ιπμνεί κα πανάβεζ ελαζνεηζηά απμηεθέζιαηα. Τπμζηδνίγεηαζ υηζ, ακ εζζαπεμφκ ιε αάζδ ηζξ παζδαβςβζηέξ ανπέξ ηαζ ηδ δοκαιζηή ηδξ ροπμθμβζηήξ ελέθζλδξ ηςκ ιαεδηχκ, ηυηε εα επζηεθέζμοκ ένβμ πμθφηζιμ βζα ηδ βκςζηζηή ακάπηολδ ηςκ παζδζχκ. Καεμνζζηζηήξ ζδιαζίαξ βζα ημ θυβμ αοηυ, δζαθαίκεηαζ υηζ είκαζ ηαζ μ νυθμξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ υζμκ αθμνά ηδ δδιζμονβζηή αλζμπμίδζή ημοξ. 52

73 2.3. Δθπαηδεπηηθό ινγηζκηθό θαη ζρνιηθή πξαγκαηηθόηεηα. Ζ οπμθμβζζηζηή οπμζηήνζλδ ηδξ δζδαζηαθίαξ ηαζ ηδξ ιάεδζδξ πναβιαημπμζείηαζ απυ ηαηάθθδθεξ εθανιμβέξ θμβζζιζημφ, πμο απμηαθμφκηαζ εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά. Δζδζηυηενα, ςξ εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ παναηηδνίγεηαζ «ην ινγηζκηθφ πνπ εκπεξηέρεη δηδαθηηθνχ ζηφρνπο, νινθιεξσκέλα ζελάξηα, αιιεγνξίεο κε παηδαγσγηθή ζεκαζία θαη θπξίσο επηθέξεη ζπγθεθξηκέλα δηδαθηηθά θαη καζεζηαθά απνηειέζκαηα» (Κυιδξ, Μζηνυπμοθμξ, Ράπηδξ & Ράπηδ, 1999). Σμ θμβζζιζηυ πμο πνδζζιμπμζείηαζ βζα εηπαζδεοηζημφξ ζημπμφξ δεκ πθδνεί πάκημηε αοηέξ ηζξ πνμτπμεέζεζξ. οκήεςξ μ υνμξ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ ζοιπενζθαιαάκεζ ηαζ παηέηα εθανιμβχκ επζιμνθςηζημφ, εβηοηθμπαζδζημφ ηαζ ροπαβςβζημφ ηφπμο πμο ζοπκά ακαθένεηαζ αιενζηάκζημ κεμθμβζζιυ edu-tainment (Μζηνυπμοθμξ, 2000). Δπζπνυζεεηα, πμθθέξ θμβζζιζηέξ εθανιμβέξ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ ζε εηπαζδεοηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ πςνίξ υιςξ κα έπμοκ ανπζηά ζπεδζαζηεί ιε ζηυπμ ηδκ δζεοηυθοκζδ ηαζ οπμζηήνζλδ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ. Γζα πανάδεζβια, έκα θμβζζηζηυ θφθθμ ή έκαξ επελενβαζηήξ ηεζιέκμο είκαζ απυ ηζξ εθανιμβέξ πμο αλζμπμζμφκηαζ εονέςξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία, ακ ηαζ δεκ ζπεδζάζηδηακ ανπζηά βζα αοηυ ημ ζημπυ. Οζ εθανιμβέξ αοηέξ δεκ παναηηδνίγμκηαζ ςξ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ αθθά ςξ θμβζζιζηυ πμο ιπμνεί κα αλζμπμζδεεί επζηοπχξ ζηδ δζδαζηαθία. φιθςκα ιε ημκ Hohmann (1998), «ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ ζπληζηά ηερλνινγηθφ πξντφλ πνπ έρεη ζρεδηαζηεί κε ζηφρν λα εληαρζεί ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, πινπνηψληαο ζπγθεθξηκέλε παηδαγσγηθή θηινζνθία θαη ζπγθεθξηκέλε εθπαηδεπηηθή ζηξαηεγηθή». Ο παναηηδνζζιυξ θμζπυκ εκυξ θμβζζιζημφ ςξ «εηπαζδεοηζημφ» ελανηάηαζ ηαζ απυ ηζξ πνμεέζεζξ ημο ηαηαζηεοαζηή ημο. Ζ ακάπηολδ εκυξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ααζίγεηαζ ζηζξ ζδέεξ ηαζ βκχζεζξ ηςκ ζπεδζαζηχκ ημο «γηα ην πψο καζαίλεη θαλείο θαη εηδηθφηεξα γηα ην πψο κπνξεί λα αμηνπνηεζνχλ νη δπλαηφηεηεο ηεο ηερλνινγίαο γηα λα ππνζηεξηρζεί ε καζεζηαθή δηαδηθαζία» (Barker & King, 1993). Μέζα θμζπυκ ζε αοηυ ημ πθαίζζμ, μζ ηαηαζηεοαζηέξ μνβακχκμοκ ηδ δμιή ηαζ ηα παναηηδνζζηζηά ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ ηαζ πνμηείκμοκ εηπαζδεοηζηά ζεκάνζα αλζμπμίδζήξ ηδξ (Barou & Bruilland, 1996). Ζ εκζςιάηςζδ πθδνμθμνζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ δζεοημθφκεζ ηδκ αλζμπμίδζδ δοκαημηήηςκ πμο πνμζθένμοκ μζ ΣΠΔ βζα ηδ δδιζμονβία 53

74 εθηοζηζημφ ιαεδζζαημφ πενζαάθθμκημξ. Δκυξ δοκαιζημφ πενζαάθθμκημξ πμο εα πνμηαθεί ημ ιαεδηή λα πεηξακαηίδεηαη, λα δεκηνπξγεί θαη «λα καζαίλεη θάλνληαο» (Knussen, Tanner& Kibby, 1991). Ζ δζεοηυθοκζδ ηδξ ιάεδζδξ ιπμνεί κα επζηεοπεεί, είηε πνδζζιμπμζχκηαξ ημ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ ςξ ζοιπθδνςιαηζηυ ιέζμ δζδαζηαθίαξ απυ ημκ εηπαζδεοηζηυ ζημ πθαίζζμ δζδαηηζηήξ πνάλδξ, είηε ςξ οπμζηδνζηηζηυ ιέζμ αοημδζδαζηαθίαξ απυ ημ ιαεδηή, ιεηά ηδκ παναημθμφεδζδ ηδξ πνμαθεπυιεκδξ ζπμθζηήξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ (Squires & McDougall, 1994). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δ πνήζδ ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ιπμνεί κα εεςνδεεί ςξ ζοιαμθή ζηδ αεθηίςζδ ηδξ ιάεδζδξ, υπζ ιυκμ ζε πμζμηζηυ επίπεδμ, αθθά ηαζ ζε πμζμηζηυ, εκενβμπμζχκηαξ ημ ιαεδηή ηαζ ημκ εηπαζδεοηζηυ, χζηε κα αλζμπμζήζμοκ ημ δοκαιζηυ ημοξ. Αοηυ ζδιαίκεζ υηζ μ πνήζηδξ ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ (Knussen, Tanner & Killy, 1991): εμεξεπλά - αλαθαιχπηεη, θαη απνθηά δεκηνπξγηθή ζρέζε κε ην αληηθείκελν πνπ καζαίλεη. Οζ Jonassen, Carr & Yueh (1998) οπμζηδνίγμοκ υηζ «ε δηεξεπλεηηθή κάζεζε, ε δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο θαη ε ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο απνηεινχλ βαζηθέο παηδαγσγηθέο αξρέο ζηηο νπνίεο πξέπεη λα ζηεξίδεηαη ε αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ». Εδημφιεκμ θμζπυκ είκαζ, ημ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ κα εκεαννφκεζ ηδκ εκενβή ζοιιεημπή ηςκ ιαεδηχκ κα δίκεζ δοκαηυηδηεξ βζα πζμ μοζζαζηζηή πνμζέββζζδ ηςκ εειάηςκ πμο πνμαάθθμκηαζ απυ ημ ακαθοηζηυ πνυβναιια, κα επζηνέπεζ δζμνεςηζηέξ πανειαάζεζξ ζηδ δμιή ημο απυ ηδκ εηπαζδεοηζηή ημζκυηδηα, κα πνμςεεί ηδκ απυηηδζδ δελζμηήηςκ υπςξ π.π. ηδξ αθαζνεηζηήξ ηνζηζηήξ - ακαζημπαζηζηήξ ζηέρδξ η.ά. Ζ πνήζδ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ ηαηά ηδ δζδαζηαθία επζηεκηνχκεηαζ ζηδκ ελάθεζρδ ηςκ αδοκαιζχκ ημο ζοιααηζημφ δζδαηηζημφ οθζημφ, αλζμπμζχκηαξ ηονίςξ ηζξ δοκαηυηδηεξ δζαζφκδεζδξ ηαζ πμθθαπθήξ ακαπανάζηαζδξ ηδξ πθδνμθμνίαξ, πμο πνμζθένεζ δ ζφβπνμκδ οπμθμβζζηζηή ηαζ δζηηοαηή ηεπκμθμβία (McFarlane, 1997). Απυ ηδκ εβπχνζα αθθά ηαζ δζεεκή ενεοκδηζηή ειπεζνία (Κυιδξ, Mcateer & Shaw, McFarlane, Μζηνυπμοθμξ, Preece, Rogers et al, Sedig, Klawe et al.., 2001 Soloway, Gurdial et al.., Σγζιμβζάκκδξ & Παππάξ, 2001) απμδεζηκφεηαζ υηζ ζοβηεηνζιέκεξ ηαηδβμνίεξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ (π.π. πνμζμιμζχζεζξ, βκςζηζημί ιζηνυημζιμζ, ακμζηηά πνμβναιιαηζζηζηά πενζαάθθμκηα δζενεοκδηζηήξ ιάεδζδξ η.ά.) δζαεέημοκ ιζα ζεζνά απυ παναηηδνζζηζηά πμο εκζζπφμοκ ηδκ επμζημδμιζζηζηή ιάεδζδ ιε ηνυπμ ζδζαίηενμ πμο δεκ είκαζ εθζηηυξ ιε άθθα 54

75 ζηαηζηά ιέζα. Βέααζα δ δζενεφκδζδ εκκμζχκ ηαζ επμζημδμιζζηζηή ιάεδζδ δεκ ακαηαθφθεδηε μφηε οθμπμζείηαζ απαναίηδηα ιε ηζξ θμβζζιζηέξ εθανιμβέξ. Γζα πανάδεζβια έκα δθεηηνμκζηυ αζαθίμ ιπμνεί κα πνδζζιμπμζδεεί ζημ πθαίζζμ ιζαξ δναζηδνζυηδηαξ βζα κα ακηζβνάρμοκ ή κα απμικδιμκεφζμοκ μζ ιαεδηέξ πθδνμθμνίεξ αθθά ηαζ ιπμνεί ηαζ ζημ πθαίζζμ ιζαξ άθθδξ δναζηδνζυηδηαξ κα αλζμπμζδεεί βζα κα δζενεοκήζμοκ μζ ιαεδηέξ έκα βεβμκυξ. οκεπχξ, δ δζάζηαζδ ζηδ πνήζδ ημο θμβζζιζημφ είκαζ ζδζαίηενα ζδιακηζηή, ςζηυζμ δεκ ακαζνεί ημ βεβμκυξ υηζ ηάπμζα είδδ θμβζζιζημφ έπμοκ ζπεδζαζηεί χζηε κα δζαεέημοκ έκα ζφκμθμ παναηηδνζζηζηχκ βζα κα οπμζηδνίλμοκ απμηεθεζιαηζηυηενα ηδ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ. Ζ δζαθμνά ημοξ ιε ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά πμο δεκ ααζίγμκηαζ ζε ακηίζημζπμ ζπεδζαζιυ εα ιπμνμφζε ίζςξ κα απμδμεεί - ιε αηναίμ ηνυπμ - ζηδκ πνμζπάεεζα ηάπμζμο «κα θάεζ ζμφπα ιε έκα ιαπαίνζ ή ιε έκα ημοηάθζ» (Soloway, Gurdial et al., 1994). φιθςκα ιε ηδκ παναπάκς εεχνδζδ, βίκεηαζ ακηζθδπηυ, υηζ μ εηπαζδεουιεκμξ ιέζς ηςκ ηαηάθθδθςκ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ δφκαηαζ κα ζηεθηεί ηαζ κα ακαζημπαζηεί βζα δζαδζηαζίεξ ηαζ έκκμζεξ μζ μπμίεξ ιε ηδ πνήζδ άθθςκ ζηαηζηχκ ιέζςκ ιέκμοκ ζημ παναζηήκζμ (Preece, Rogers et al., 1994). Ο ζδζαίηενμξ αοηυξ παναηηήναξ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ ααζίγεηαζ ζηδ ζοκημκζζιέκδ θεζημονβία ηνζχκ ζημζπείςκ α) ησλ κέζσλ έθθξαζεο πνπ δηαζέηνπλ νη ινγηζκηθέο εθαξκνγέο, α) ηεο δπλακηθήο δηαζχλδεζεο πνιιαπιψλ αλαπαξαζηάζεσλ ηαζ β) ηνπ είδνπο ηεο αλαηξνθνδφηεζεο πνπ παξέρεηαη απφ ην ινγηζκηθφ ζηηο ελέξγεηεο ηνπ καζεηή. Σα ηνία αοηά ςξ ζφκμθμ ζοκζζημφκ ααζζηυ ηνζηήνζμ βζα ηδκ ηαηδβμνζμπμίδζδ ηςκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ (McFarlane, 1997). Ζ θμβζζιζηή οπμζηήνζλδ ηδξ δζδαζηαθίαξ εα πνέπεζ κα εκζζπφεζ ημκ πεζναιαηζζιυ, ηδ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ (exploratory learning) ηαζ ηδκ ακάπηολδ ηεπκζηχκ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ (problem solving), απμθεφβμκηαξ ηδκ οπαβυνεοζδ ιζαξ ζεζνάξ ζοβηεηνζιέκςκ αδιάηςκ ηα μπμία μδδβμφκ ζηδκ επζθακεζαηή ηαζ υπζ ηνζηζηή πνμζέββζζδ ημο ελεηαγυιεκμο πνμαθήιαημξ. Γζα ηδκ επίηεολδ ημο ζημπμφ αοημφ, ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά εα πνέπεζ κα πενζηθείμοκ ημοθάπζζημκ ηα ελήξ ζδιακηζηά παναηηδνζζηζηά (Mcateer & Show, 1995): Γηαινγηθφηεηα ςξ ζφκμθμ απυ θεζημονβίεξ ιέζα απυ ηδ ιεβίζηδ δοκαηή νπηηθνπνίεζε (visualization) ηυζμ ημο πενζαάθθμκημξ δζεπαθήξ (user interface) υζμ ηαζ ηςκ ζπέζεςκ ή ηακυκςκ πμο δζέπμοκ ηα δνχιεκα ζηδκ πενζμπή ενβαζίαξ. Ζ μπηζημπμίδζδ είκαζ ηαεμνζζηζηυξ πανάβμκηαξ ζηδκ οπμζηήνζλδ ηδξ ηαηακυδζδξ αθδνδιέκςκ εκκμζχκ. 55

76 Πξνζνκνίσζε, πμο δζεοημθφκεζ ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία, επζδζχημκηαξ ηδ «ιίιδζδ» ζοκεδηχκ, υπμο μζ ιαεδηέξ εα πνέπεζ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ημ βκςζζμθμβζηυ ημοξ οπυααενμ βζα κα πναβιαημπμζήζμοκ βκςζηζηέξ πενζπέηεζεξ ηαζ κα αζχζμοκ ιαεδζζαηέξ ειπεζνίεξ πανυιμζεξ ιε ηζξ πναβιαηζηέξ. Άκεζν ρεηξηζκφ ημο ακηζηεζιέκμο δζδαζηαθίαξ ιε ηαηεοεείακ εηηέθεζδ θεζημονβζχκ ηαζ δζενεφκδζδ ημο οπυ ιεθέηδ βκςζηζημφ ακηζηεζιέκμο. Πνιιαπιέο αλαπαξαζηάζεηο μζ μπμίεξ ζοκζζημφκ ημ δμιζηυ θίεμ ηαηακυδζδξ ηαζ ειαάεοκζδξ ηςκ κμδηζηχκ δμιχκ πμο ζοκεέημοκ ηδ βκχζδ πνζιμδμηχκηαξ ηδκ πνμμδεοηζηά ελεθζζζυιεκδ ηνζηζηή - ακαζημπαζηζηή ζηέρδ. φιθςκα ιε ημοξ Squires & McDougall (1994), δ εκζςιάηςζδ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ δφκαηαζ κα ζοιαάθθεζ: ζηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ καζεηή (δξσλ ππνθείκελν) κέζα απφ δεκηνπξγηθέο δξαζηεξηφηεηεο, πεηξακαηηζκφ θαη δηεξεχλεζε, ζηε θηιηθφηεξε, ειθπζηηθφηεξε, πινπζηφηεξε θαη πνιχπιεπξε παξνπζίαζε ηεο χιεο, ζηε ζπκπχθλσζε πνιιψλ καθξνζθειψλ θεηκέλσλ ζε νπηηθναθνπζηηθά κελχκαηα κε κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα πιεξνθνξίαο, ζηε κείσζε ηνπ ρξφλνπ πνπ αθηεξψλεη ν καζεηήο αιιά θαη ηνπ θφπνπ πνπ θαηαβάιιεη γηα ηελ αθνκνίσζε ηεο χιεο, ζηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαηηθήο αιιά θαη ηεο εμαηνκηθεπκέλεο κάζεζεο (νη καζεηέο ζην πιαίζην θνηλψλ δξαζηεξηνηήησλ καζαίλνπλ λα ζπλεξγάδνληαη αιιά θαη ν θάζε καζεηήο κπνξεί λα αθνινπζήζεη ηνπο δηθνχο ηνπ ξπζκνχο κάζεζεο), ζηε δηαθνξνπνίεζε ηνπ ηφπνπ φπνπ βξίζθεηαη ν δηδάζθνληαο θαη απηνχ πνπ βξίζθεηαη ν θαζέλαο απφ ηνπο καζεηέο ηνπ (κέζσ θπξίσο ηεο ηειεκαηηθήο) θαη ζηελ πξνζνκνίσζε πεηξακάησλ πνπ είλαη πξαθηηθά δχζθνιν ή θπζηθψο αδχλαην λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζηε ζρνιηθή αίζνπζα. 56

77 2.4. Βαζηθέο αξρέο ζρεδίαζεο εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ. Ζ απμηεθεζιαηζηυηδηα ηςκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ ςξ εηπαζδεοηζηά ιέζα εκημπίγεηαζ ζηδκ ζηακυηδηα δοκαιζηήξ πανμοζίαζδξ πθδνμθμνζχκ ηαεχξ ηαζ ζηδκ αθθδθεπζδναζηζηή ειπθμηή ημοξ ιε ημ πνήζηδ, χζηε κα ηεκηνίγμοκ ηδκ πνμζμπή ηαζ ημ εκδζαθένμκ ημο ιε ηέημζμ ηνυπμ πμο είκαζ ζοπκά δφζημθμ κα επζηεοπεεί ζε ιδ οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα (McFarlane, 1997). Δπζπνυζεεηα, δ ακαπανάζηαζδ ηςκ πθδνμθμνζχκ ζηδκ μευκδ ημο Ζ/Τ δζεοημθφκεζ ηδ δζαιμίναζδ ηςκ πθδνμθμνζχκ ηαζ πνμιδεεφεζ έκα ενβαθείμ βζα ηδ δζαιμίναζδ ηδξ βκχζδξ ηαζ ηδξ δνάζδξ, ιε έκα ηέημζμ ηνυπμ πμο ηα βναπηά ηείιεκα δεκ ιπμνμφκ κα πανέπμοκ. Πανάθθδθα, δ ζπεηζηή εοημθία ιε ηδκ μπμία μζ πνήζηεξ ιπμνμφκ κα έπμοκ πνυζααζδ, κα ηνμπμπμζμφκ ηαζ κα επακαδμιμφκ ηα πθδνμθμνζαηά δεδμιέκα, ίζςξ ημοξ εκεαννφκεζ ζημ κα δζενεοκμφκ ηαζ κα ακαζημπάγμκηαζ ζε γδηήιαηα, πνάβια πμο δεκ εα ημ επζπεζνμφζακ εάκ πνδζζιμπμζμφζακ ηάπμζμ άθθμ ζηαηζηυ ιέζμ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, αθεκυξ δζαθαίκεηαζ δ οπενμπή ηςκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ έκακηζ ηςκ ζηαηζηχκ ιέζςκ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία, αθεηένμο ηαηαδεζηκφεηαζ πυζμ ζδιακηζηή είκαζ δ δζαδζηαζία ζπεδζαζιμφ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ, χζηε κα είκαζ αλζυθμβα απυ παζδαβςβζηή, δζδαηηζηή ηαζ ηεπκμθμβζηή άπμρδ, θαιαάκμκηαξ οπ υρζκ υπζ ιυκμ ηζξ πνμακαθενεείζεξ αθθά ηαζ άθθεξ παναιέηνμοξ. Ο μνεμθμβζηυξ, θμζπυκ, ζπεδζαζιυξ πθδνμθμνζαηχκ πενζααθθυκηςκ δζδαζηαθίαξ ηαζ ιάεδζδξ εα πνέπεζ κα πενζθαιαάκεζ δζάθμνεξ δζδαηηζηέξ ηεπκζηέξ, κα επζηνέπεζ ηδκ αθθδθεπζδναζηζηή ιάεδζδ, κα παναηηδνίγεηαζ απυ δζαεειαηζηυηδηα ηαζ κα πνμζθένεζ ηδ δοκαηυηδηα πνμζανιμβήξ ηαζ δζενεφκδζήξ ημοξ απυ ημκ εηπαζδεουιεκμ (Boyle, 1997). φιθςκα ιε ημοξ Bornas, Servera & Liabres (1997), «ζηε δηδαθηηθή πξάμε είλαη απνηειεζκαηηθφηεξν λα ρξεζηκνπνηείηαη αλαπηπμηαθά ή εμειηθηηθά θαηάιιειν (developmentally appropriate) εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ». Χξ αλαπηπμηαθά θαηάιιειν ινγηζκηθφ εεςνείηαζ αοηυ πμο ιπμνεί (Κυιδξ, Mercer, Phillips & Somekh, Μζηνυπμοθμξ, 2000): λα αληαπνθξηζεί ζηελ ειηθία θαη ζην γλσζηνινγηθφ ππφβαζξν ησλ καζεηψλ, λα πξνζαξκνζηεί ζην δηαθνξεηηθφ επίπεδν ηθαλνηήησλ, ζηπι θαη ξπζκφ κάζεζεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ, λα εληαρζεί επηηπρψο ζην ζρνιηθφ αλαιπηηθφ πξφγξακκα, 57

78 λα εληζρχζεη ηε δηεξεπλεηηθή θαζψο θαη ηε ζπλεξγαηηθή κάζεζε κε ηε κνξθή παηρληδηνχ, λα ρξεζηκνπνηεί άκεζε θαη θαηάιιειε ηερληθή αλαηξνθνδφηεζεο, λα ιακβάλεη ππ φςηλ ηηο ιαλζαζκέλεο αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ θαη λα πξνζθέξεη επθαηξίεο γηα ηελ αλαζπγθξφηεζή ηνπο, λα πξνσζεί ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ησλ εθπαηδεπφκελσλ, θαη λα επηηξέπεη ηε καζεζηαθή αμηνπνίεζε ηνπ ιάζνπο, δίλνληαο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ ηε δπλαηφηεηα λα επεκβαίλεη θαη λα ηξνπνπνηεί ηα ηερληθά ή παηδαγσγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ. Ο ζπεδζαζιυξ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ ααζίγεηαζ ζε ροπμθμβζηέξ εεςνίεξ (ζοιπενζθμνζζιυξ μζημδμιζζιυξ - ημζκςκζημπμθζηζζιζηέξ πνμζεββίζεζξ), μζ μπμίεξ πνμζθένμοκ ημ ηαηάθθδθμ εεςνδηζηυ πθαίζζμ δζαηφπςζδξ ηςκ ααζζηχκ πνμδζαβναθχκ πμο δζέπμοκ ηδ θμβζζιζηή οπμζηήνζλδ ηδξ δζδαζηαθίαξ ηαζ ηδξ ιάεδζδξ ηαζ ηαηεοεφκμοκ ζοκαηυθμοεα ηδκ ακάθοζδ απαζηήζεςκ ηάεε θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ. Γεκ πνέπεζ, εκημφημζξ, κα παναβκςνίγεηαζ ημ βεβμκυξ υηζ πμθθά εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά έπμοκ ηονίςξ ζπεδζαζηεί ηαζ ηαεμδδβδεεί απυ ηδκ πνυμδμ ηδξ ηεπκμθμβίαξ ηαζ υπζ απυ ηδκ πνυμδμ πμο έπεζ επζηεοπεεί ζηδκ ροπμθμβία ηδξ ιάεδζδξ (Robyler & Edwards, 2000). Ζ απμηεθεζιαηζηή ζπεδίαζδ πθδνμθμνζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ εα πνέπεζ κα πενζθαιαάκεζ ηδκ ελέηαζδ δζαθυνςκ παναιέηνςκ, υπςξ (Boyle, Druin & Solomon, Lewis & Rieman, Mcateer & Shaw, Poncelet & Proctor, Roschelle et al., 1999) : A. Πξνζδηνξηζκφ θαη αλάιπζε ησλ απαηηήζεσλ πνπ πξέπεη λα θαιχςεη ην ινγηζκηθφ. Ζ ζοβηέκηνςζδ ηςκ απαναίηδηςκ πθδνμθμνζχκ βφνς απυ ηζξ ακάβηεξ ιάεδζδξ ηςκ εηπαζδεουιεκςκ ζοκζζηά ααζζηή πνμτπυεεζδ βζα ηδκ επζηοπή έκηαλδ εκυξ θμβζζιζημφ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ. Μέζα ζημ πθαίζζμ αοηυ, ηαηαδεζηκφεηαζ δ ακαβηαζυηδηα κα πνμζδζμνζζηεί επαηνζαχξ ημ επίπεδμ βκχζεςκ ηαζ ζηακμηήηςκ ζημ μπμίμ ανίζημκηαζ πνήζηεξ ιαεδηέξ, αθθά ηαζ κα ηαηαβναθμφκ ηα δζάθμνα παναηηδνζζηζηά ημο πενζαάθθμκημξ ζημ μπμίμ πνυηεζηαζ κα θεζημονβήζεζ δ θμβζζιζηή εθανιμβή (π.π. δθζηζαηή μιάδα πνδζηχκ παναηηδνζζηζηά ημο ακηζηεζιέκμο ιάεδζδξ, δζδαηηζημί ζηυπμζ, είδμξ δναζηδνζμηήηςκ η.ά.) (Mcateer & Shaw, 1995). 58

79 Ζ ακάθοζδ ηςκ απαζηήζεςκ πμο πνέπεζ κα ζοιπενζθδθεεί ηαηά ημ ζπεδζαζιυ ιζαξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ απμηεθείηαζ απυ δφμ θάζεζξ (Henninger, 1994): α) ηελ αλάιπζε αλαγθψλ (needs analysis) θαη β) ηελ αξρηθή αλάιπζε (front - end analysis). Ζ αλάιπζε αλαγθψλ είκαζ ιζα ζοζηδιαηζηή δζαδζηαζία πμο πναβιαημπμζείηαζ βζα κα ηαεμνζζημφκ μζ ζηυπμζ, κα πνμζδζμνζζημφκ μζ δζαθμνέξ ιεηαλφ ηδξ πναβιαηζηήξ ηαζ ηδξ επζεοιδηήξ ηαηάζηαζδξ ηαζ κα ηαεμνζζημφκ μζ πνμηεναζυηδηεξ δνάζδξ. «Ζ αλάιπζε αλαγθψλ εκπεξηέρεη κηα ζεηξά απφ ελέξγεηεο πνπ ζηφρν έρνπλ λα ζπιιέμνπλ ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην αξρηθφ θαη ηειηθφ γλσζηνινγηθφ ππφβαζξν ησλ ρξεζηψλ θαη λα θαζνξίζνπλ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ησλ απαηηνχκελσλ ελεξγεηψλ» (Riesel & Clements, 1985). Απυ ηδ ζηζβιή θμζπυκ πμο δ ακάθοζδ ακαβηχκ έπεζ ηαεμνίζεζ ημ είδμξ ηδξ εηπαίδεοζδξ - ηαηάνηζζδξ, εα πνέπεζ κα αημθμοεήζεζ δ ζοθθμβή αηυιδ πενζζζυηενςκ πθδνμθμνζαηχκ δεδμιέκςκ χζηε κα δζαζαθδκζζημφκ υζμ ημ δοκαηυκ ηαθφηενα ηα παναηηδνζζηζηά ηςκ πνδζηχκ. Αοηή δ θάζδ ηδξ ενβαζίαξ μκμιάγεηαζ «αξρηθή αλάιπζε» ηαζ πενζθαιαάκεζ δζάθμνα επζιένμοξ ζηάδζα πνμζδζμνζζιμφ πθδνμθμνζχκ, ηα ααζζηυηενα απυ ηα μπμία είκαζ (Henninger, 1994): Αλάιπζε ρξεζηψλ: Καεμνίγεηαζ ημ οπυααενμ, ηα ιαεδζζαηά παναηηδνζζηζηά ηαζ μζ πνμαπαζημφιεκεξ βκχζεζξ - δελζυηδηεξ ηςκ οπμρδθίςκ πνδζηχκ. Αλάιπζε Σερλνινγίαο: Πνμζδζμνίγμκηαζ μζ ιμνθέξ ηδξ ηεπκμθμβίαξ ζηζξ μπμίεξ έπμοκ πνυζααζδ ηαζ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ μζ πνήζηεξ. Αλάιπζε πλζεθψλ: Δκημπίγμκηαζ μζ πενζμνζζιμί ηαζ μζ ζδζαίηενεξ ζοκεήηεξ πμο επζηναημφκ ζημ ζπμθζηυ πενζαάθθμκ ηαζ δφκαηαζ κα επδνεάζμοκ ηδκ πμζυηδηα ηδξ πανεπυιεκδξ οπδνεζίαξ. Αλάιπζε Δξγαζηψλ: Καεμνίγεηαζ ημ είδμξ ηςκ ενβαζζχκ - δναζηδνζμηήηςκ πμο πνέπεζ κα οπμζηδνίλεζ ημ θμβζζιζηυ. Αλάιπζε ηφρσλ: Πνμζδζμνίγμκηαζ ιε ζαθήκεζα ηαζ αηνίαεζα μζ επζδζςηυιεκμζ εηπαζδεοηζημί ζηυπμζ. Αλάιπζε Μέζσλ: Δπζθέβεηαζ ημ ηαηάθθδθμ ιέζμ βζα ηδκ ακάπηολδ ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ, υπςξ π.π. ακ εα είκαζ Offline Computer Based Training εθανιμβή ή online Based Training εθανιμβή. Αλάιπζε Κφζηνπο: Πνμζδζμνίγεηαζ ημ πνμαθεπυιεκμ ηυζημξ. Β. Δπρξεζηία ζηε ζρεδίαζε ηεο δηεπηθάλεηαο ρξήζεο (interface). Πμθφ ζδιακηζηυ νυθμ βζα ιζα επζηοπή ιαεδζζαηή πνήζδ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ δζαδναιαηίγεζ μ ζπεδζαζιυξ ιζαξ εφπνδζηδξ δζεπζθάκεζαξ πνήζδξ (Μcateer & Shaw, 1995). Ζ 59

80 δζεπζθάκεζα πνήζδξ ζοκζζηά ημ ηιήια εηείκμ ημο θμβζζιζημφ πμο δζαιεζμθααεί βζα ηδκ επζημζκςκία ιεηαλφ ημο ζοζηήιαημξ - οπμθμβζζηή ηαζ ημο ακενχπμο - πνήζηδ. Πενζθαιαάκεζ ηάεε ζημζπείμ πμο ειθακίγεηαζ ζηδκ μευκδ ημο Ζ/Τ ηαζ αμδεά ημκ πνήζηδ ζηδκ ορδθή απυδμζδ εηηέθεζδξ ενβαζζχκ, πεζνζγυιεκμξ μνεμθμβζηά ηδ θμβζζιζηή εθανιμβή ηαζ ιεηαθένμκηαξ απμηεθεζιαηζηά ηζξ εκημθέξ ημο πνμξ αοηή. Οζ ααζζηυηενμζ ηακυκεξ εοπνδζηίαξ πμο εα πνέπεζ κα παναηηδνίγμοκ ηδ δζεπζθάκεζα πνήζδξ ηάεε θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ είκαζ (Henninger, Hohmann, Poncelet & Proctor, Sedig et al., Σζέθζμξ, Κμικδκμφ & Ααμφνδξ, 2002): Σν ινγηζκηθφ ζα πξέπεη λα πιεξνθνξεί πάληνηε ηνλ ρξήζηε γηα ηελ θαηαιιειφηεηα ησλ αληηδξάζεψλ ηνπ, πξνζθέξνληάο ηνπ αλάδξαζε (feedback). Ζ πιεξνθφξεζε κε ηελ θαηάιιειε αλάδξαζε ζην ηέινο κηαο ζεηξάο ελεξγεηψλ δείρλεη ζηνλ ρξήζηε φηη ε δξαζηεξηφηεηα έρεη νινθιεξσζεί επηηπρψο. Σν ινγηζκηθφ ζα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεί θαηαλνεηή γιψζζα γηα ηα κελχκαηα πνπ κεηαδίδεη θα φρη δπζθνινλφεηνπο ηερληθνχο φξνπο. Σν ινγηζκηθφ είλαη απαξαίηεην λα παξέρεη ζηνπο ρξήζηεο ηνπ απεξηφξηζηεο επθαηξίεο φζνλ αθνξά ηε δνθηκή, ηελ επηινγή αιιά θαη ηε δηφξζσζε ησλ ιαλζαζκέλσλ απαληήζεψλ ηνπο. Με ην λα κπνξνχλ λα δνθηκάζνπλ πνιιέο εζθαικέλεο επηινγέο, ηα παηδηά έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ζπγθξίζεηο, λα αλαζηνραζηνχλ θαη λα εμεξεπλήζνπλ κηα πνηθηιία ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ. Μέζα απφ απηή ηε δηαδηθαζία γηα ηε δηφξζσζε ησλ ιαλζαζκέλσλ επηινγψλ κε ζθνπφ ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ, επηηπγράλεηαη ε επνηθνδνκηζηηθή κάζεζε. Ζ παξνπζίαζε ηεο νζφλεο ηνπ Ζ/Τ ελδείθλπηαη λα είλαη ειθπζηηθή θαη νη νδεγίεο γηα ηηο επηινγέο ή ην επφκελν ζηάδην εθηέιεζεο ελεξγεηψλ ζα πξέπεη κα είλαη απιέο θαη αθξηβείο (Druin & Solomon, 1996). ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά φπνπ νη ιεθηηθέο αλαπαξαζηάζεηο δπζθνιεχνπλ ηνπο ρξήζηεο, ε αμηνπνίεζε εηθνληδίσλ πξέπεη λα είλαη εθηεηακέλε. Γηα παξάδεηγκα, ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ εηθνλίδηα γηα βαζηθέο επηινγέο ιεηηνπξγηψλ αληί γηα κελνχ εληνιψλ. Ζ επηινγή ησλ εηθνληδίσλ δελ ζα πξέπεη λα γίλεηαη κφλν κε θξηηήξηα αηζζεηηθήο, αιιά είλαη αλαγθαίν λα κειεηάηαη θαη λα αμηνινγείηαη ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο. Σέινο, ζα πξέπεη λα είλαη επθξηλή κε ζπγθεθξηκέλν λνεκαηηθφ πεξηερφκελν (Boyle, 1997). Σα αληηθείκελα, νη επηινγέο θαη νη νδεγίεο ρξήζεο ηνπ ινγηζκηθνχ ζα πξέπεη λα είλαη επδηάθξηηεο θαη εχθνια εληνπίζηκεο. 60

81 Οζ Roschelle, Digiano et al. (1999), οπμζηδνίγμοκ υηζ ηάεε δζδαηηζηή μευκδ πνέπεζ κα πνμζθένεζ απμηεθεζιαηζηή πανμοζίαζδ ηδξ πθδνμθμνίαξ, απμδμηζηή ακάδναζδ, ηαηάθθδθα ενβαθεία πθμήβδζδξ ηαζ αηυιδ μπηζηή αζζεδηζηή πμζυηδηα. Ζ πνμζέθηοζδ ηδξ πνμζμπήξ ημο πνήζηδ ηαζ δ δζαηήνδζδ ημο εκδζαθένμκηυξ ημο ζοκζζηά ααζζηή πνμτπυεεζδ βζα ιζα μνεμθμβζηά ζπεδζαζιέκδ δζεπζθάκεζα πνήζδξ. Ζ θζηή ηαζ πενζεηηζηή πανμοζίαζδ ηςκ πθδνμθμνζαηχκ δεδμιέκςκ, ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδκ ηαηάθθδθδ αλζμπμίδζδ πμθοιεζζηχκ ζημζπείςκ, ιπμνεί κα ηεκηνίζεζ ημ εκδζαθένμκ ηςκ πνδζηχκ (Henninger, 1994). Οζ Lewis & Rieman (1994) ζζπονίγμκηαζ υηζ «ζπεδίαζδ ηδξ δζεπζθάκεζαξ πνήζδξ ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ εα πνέπεζ κα βίκεηαζ ιε ηέημζμ ηνυπμ χζηε κα δζεοημθφκεηαζ δ πθμήβδζδ ιέζα ζε έκα ιεβάθμ υβημ πθδνμθμνζχκ». Οζ ιαεδηέξ εα πνέπεζ κα ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζμφκ ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά ιε ηνυπμ εοπάνζζημ ηαζ πςνίξ κα αζζεάκμκηαζ υηζ απεζθμφκηαζ απυ ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ πμο δφκαηαζ κα πνμηφρμοκ απυ θακεαζιέκμοξ πεζνζζιμφξ. Κάηζ ηέημζμ επζηοβπάκεηαζ εθυζμκ μζ ααζζηέξ θεζημονβίεξ (άκμζβια - έλμδμξ) ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ ιπμνμφκ κα εηηεθεζημφκ ιε εοημθία. Σμ παζδί είκαζ πμθφ πζεακυ κα κζχζεζ εηκεονζζιυ, απμηοπία ηαζ αιθζαμθίεξ βζα ηζξ ζηακυηδηέξ ημο ακ δοζημθεφεηαζ κα πνδζζιμπμζήζεζ ημ θμβζζιζηυ (Henninger, 1994). Πανάθθδθα, ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά βζα κα ιπμνέζμοκ κα εκηαπεμφκ επζηοπχξ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία είκαζ απαναίηδημ κα πανέπμοκ ηδ δοκαηυηδηα ζημοξ ιαεδηέξ κα νοειίγμοκ ιυκμζ ημοξ ηδκ ηαπφηδηα ιε ηδκ μπμία ηα δζαπεζνίγμκηαζ ηαζ ηα ελενεοκμφκ, κα ιπμνμφκ κα αθθάγμοκ ηδκ ηαηεφεοκζή ημοξ ηαζ κα επζζηνέθμοκ ζημ ηφνζμ ιεκμφ επζθμβχκ υπμηε επζεοιμφκ (δοκαηυηδηα δζαθοβήξ), κα απμθαζίγμοκ βζα ηδ ζεζνά ηςκ εκενβεζχκ ημοξ ηαζ υπζ απθά κα ακηαπμηνίκμκηαζ ακηζδνχκηαξ ιυκμ ζε πνμηαεμνζζιέκεξ δναζηδνζυηδηεξ. Γ. Οξζνινγηθή αμηνπνίεζε ησλ πνιπκεζηθψλ ζηνηρείσλ. Ο ηνυπμξ πμο πνέπεζ κα ζοκδοαζημφκ μζ εζηυκεξ, ημ ηείιεκμ, ηα βναθζηά ηαζ μζ ήπμζ βζα κα επζηεοπεεί ημ ηαθφηενμ δοκαηυ ιαεδζζαηυ απμηέθεζια πνμζδζμνίγεηαζ απυ ημ είδμξ ηςκ πμθοιεζζηχκ παναηηδνζζηζηχκ ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ. Κείιεκμ - πνχια: Ζ μνβάκςζδ ημο ηεζιέκμο (π.π. ιζηνέξ πνμηάζεζξ ιε θζηή δζαηφπςζδ), ημ ιέβεεμξ ηδξ βναιιαημζεζνάξ ηαζ ημ πνχια πμο εα έπεζ, είκαζ ζημζπεία πμο πνέπεζ κα θδθεμφκ οπ'υρζκ ηαηά ηδ ζπεδίαζδ πθδνμθμνζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ. Δζδζηυηενα, ηάεε θμβζζιζηή εθανιμβή δεκ εα πνέπεζ κα 61

82 πενζθαιαάκεζ πάκς απυ 2-3 είδδ βναιιαημζεζνχκ ακά μευκδ, ηείιεκμ πμο ακααμζαήκεζ, πμθθά ηαζ έκημκα πνχιαηα η.ά. Γναθζηά- Δζηυκεξ: Ζ πνήζδ εζηυκςκ ηαζ βναθζηχκ ζοιπθδνχκεζ απμηεθεζιαηζηά ημ ηείιεκμ, αμδεχκηαξ ημοξ ιαεδηέξ κα εκηνοθήζμοκ ζε δοζημθμκυδηεξ έκκμζεξ ηαζ κα εοιμφκηαζ εοημθυηενα αοηά πμο ιεθεημφκ. Οπμζμδήπμηε βναθζηυ ή εζηυκα εα πνέπεζ κα ημπμεεηείηαζ δίπθα ζημ ηείιεκμ ημ μπμίμ οπμζηδνίγεζ. «Ζ πνήζδ γςκηακχκ ηαζ έκημκςκ πνςιάηςκ ζηα βναθζηά ζοκηεθεί ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ πνμζμπήξ ηςκ παζδζχκ, εκχ υηακ ηα βναθζηά είκαζ ηαηημπμζδιέκα ζηδκ μευκδ, μζ ιαεδηέξ ιπμνμφκ εοημθυηενα κα εζηζάζμοκ ηδκ πνμζμπή ημοξ ζε ακηζηείιεκα ή ηαηαζηάζεζξ πμο ζοκζζημφκ ηαζ ημοξ επζδζςηυιεκμοξ ζηυπμοξ ηδξ εθανιμβήξ πςνίξ κα απμπνμζακαημθίγμκηαζ» (Haughland & Wright, 1997). Κζκμφιεκδ Δζηυκα - Βίκηεμ: Οζ ηζκμφιεκεξ εζηυκεξ (animations) δεκ επζθένμοκ ιεβαθφηενα ιαεδζζαηά μθέθδ ζοβηνζηζηά ιε ηα ζηαηζηά βναθζηά, αθθά πνμζεθηφμοκ πενζζζυηενμ ημ εκδζαθένμκ - ηδκ πνμζμπή ηςκ πνδζηχκ ηαζ πανμοζζάγμοκ ιε πζμ ειθακηζηυ ηνυπμ ζδιακηζηέξ πθδνμθμνίεξ - έκκμζεξ πμο πνέπεζ κα ηαηακμήζμοκ μζ πνήζηεξ (Knussen, Tanner & Kibby, 1991). Ζ πνήζδ βζα ηδ δζδαζηαθία αθδνδιέκςκζοιαμθζηχκ εκκμζχκ εα πνέπεζ κα απμθεφβεηαζ (Mercer et al.,1991). Ήπμξ: Σα δπδηζηά εθέ ή ηαζ δ ιμοζζηή πμο πνδζζιμπμζείηαζ ζε έκα εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ ιπμνεί κα «αζπιαθςηίζεζ» ηδκ πνμζμπή ημο πνήζηδ ζε πθδνμθμνίεξ πμο πανμοζζάγμκηαζ ιε ηείιεκμ ή βναθζηά πνμζδίδμκηαξ αζζεήιαηα αιεζυηδηαξ. Δνεοκδηζηά δεδμιέκα απμδεζηκφμοκ υηζ μζ ιαεδηέξ ζοιιεηέπμοκ πζμ εκενβά ζε δναζηδνζυηδηεξ πμο ειπενζέπμοκ δπδηζηά εθέ (Boyle, 1997). Δπζπνυζεεηα, δ πνήζδ ήπμο είκαζ απαναίηδηδ βζα ιαεδηέξ ιε πενζμνζζιέκεξ ζηακυηδηεξ ακάβκςζδξ. Απυ ηδκ εβπχνζα αθθά ηαζ δζεεκή αζαθζμβναθία (Κυιδξ, Lewis & Reiman, Mcateer & Shaw, Preece et al., Σγζιμβζάκκδξ & Πάππαξ, 2001) δζαθαίκεηαζ υηζ ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά πμο ειπενζέπμοκ ζημζπεία παζπκζδζμφ, δζεβείνμοκ ημ εκδζαθένμκ ηαζ δζαηδνμφκ ζε ορδθά επίπεδα ηδκ πνμζμπή ηαζ εέθδζδ ηςκ εηπαζδεουιεκςκ βζα εκαζπυθδζδ ιε ηδκ εθανιμβή, εκζζπφμκηαξ πανάθθδθα ηδ θακηαζία ηαζ ηδ δδιζμονβζηυηδηά ημοξ. «Σα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά ζοκζζημφκ πμθζηζζιζηά ηαζ ημζκςκζηά ενβαθεία, αθμφ μ εηπαζδεουιεκμξ δεκ αθθδθεπζδνά απθά ιε ημ πενζαάθθμκ ημοξ ή ιε ημκ οπμθμβζζηή αθθά ηαζ ιε ηα άημια πμο ηα έπμοκ ζπεδζάζεζ ηαζ ακαπηφλεζ» (Μαηνάηδξ, 2000). οκεπχξ, βζα ηδκ επζηοπδιέκδ θεζημονβία εκυξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ, οπεφεοκμζ είκαζ ηυζμ μζ επαββεθιαηίεξ πνμβναιιαηζζηέξ υζμ ηαζ μζ 62

83 εηπαζδεοηζημί πμο εα πνέπεζ κα ημ πνμζανιυζμοκ ζηζξ ζδζαζηενυηδηεξ ημο ζπμθζημφ πενζαάθθμκημξ, θαιαάκμκηαξ οπ υρζκ ηζξ ροπμθμβζηέξ εεςνίεξ ιάεδζδξ, ημ βκςζηζηυ επίπεδμ, ηζξ ζηακυηδηεξ ηαζ ημ ζηοθ ιάεδζδξ ηςκ παζδζχκ ηαεχξ ηαζ ημ εονφηενμ ημζκςκζημπμθζηζζιζηυ πενζαάθθμκ ημοξ, αολάκμκηαξ ηδ θεζημονβζηυηδηα ηαζ ηζξ δοκαηυηδηεξ ηδξ εθανιμβήξ αοηήξ. «Μζα θμβζζιζηή εθανιμβή είκαζ ζηακμπμζδηζηή πςνίξ κα είκαζ μπςζδήπμηε ηαζκμημιζηή, ανηεί κα είκαζ επελενβαζιέκδ εηπαζδεοηζηά ηαζ ηεπκμθμβζηά» (Γδιδηναημπμφθμο,1998). Γζαθαίκεηαζ, θμζπυκ, υηζ μζ παζδαβςβζηέξ ηαζ ηεπκζηέξ πνμδζαβναθέξ εκυξ θμβζζιζημφ απμηεθμφκ ηδ ααζζηυηενδ ζοκζζηχζα βζα ηδκ απμηεθεζιαηζηή αλζμπμίδζή ημο. Δκ ηαηαηθείδζ, μζ ζδιακηζηυηενμζ πανάβμκηεξ πμο ειπθέημκηαζ ζηδ δδιζμονβία εκυξ εεςνδηζημφ πθαζζίμο ηαηάθθδθμο βζα ημκ ανπζηυ ζπεδζαζιυ ηαζ ηδ ιεηέπεζηα ακάπηολδ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ είκαζ μζ ελήξ (πήια 2.1): α) μ ιαεδηήξ, α) ημ ηεπκμθμβζηυ πενζαάθθμκ ιάεδζδξ, β) ημ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ (υηακ ημ θμβζζιζηυ ειπενζέπεζ ζοβηεηνζιέκμ/α ακηζηείιεκμ/α, δ) μζ δναζηδνζυηδηεξ ηαζ ε) ημ ημζκςκζηυ πενζαάθθμκ ζημ μπμίμ θαιαάκεζ πχνα δ αθθδθεπίδναζδ ηςκ ιαεδηχκ ιε ημ θμβζζιζηυ (ιε ηφνζμοξ πνςηαβςκζζηέξ ημκ δζδάζημκηα ηαζ ημοξ θμζπμφξ ιαεδηέξ) (Γδιδηναημπμφθμο, 1998). 63

84 ρήκα (2.1): Θεσξεηηθό πιαίζην αλαιύζεσλ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκό ηνπ πιεξνθνξηθνύ πεξηβάιινληνο κάζεζεο (Γεκεηξαθνπνύινπ, 1998). 64

85 2.5. Καηεγνξηνπνίεζε εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ. Σμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ πμο πνδζζιμπμζείηαζ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ ιπμνεί κα ηαηδβμνζμπμζδεεί ςξ πνμξ ηζξ ελήξ ηαηεοεφκζεζξ (Γδιδηναημπμφθμο, Κυιδξ, Μζηνυπμοθμξ, Πακαβζςηαηυπμοθμξ, Πζενναηέαξ & Πζκηέθαξ, Ράπηδξ, 1998): 1) Αλάινγα κε ηε δπλαηφηεηα παξέκβαζεο ηνπ ρξήζηε, ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ηαμηλνκνχληαη ζε: «Κιεηζηά» ιαεδζζαηά πενζαάθθμκηα πμο δ πνήζδ ημοξ μνζμεεηείηαζ αοζηδνά απυ ημκ ζπεδζαζιυ ημοξ ηαζ δεκ ιεηααάθθμκηαζ μφηε ηα δεδμιέκα ημοξ, μφηε μ ηνυπμξ αθθδθεπίδναζδξ ιε ημκ πνήζηδ {π.π. θμβζζιζηά πανμοζίαζδξ (tutorial), θμβζζιζηά ελάζηδζδξ ηαζ ειπέδςζδξ (drill and practice) η.ά.}. Καηεπζπλφκελα «αλνηρηά» ιαεδζζαηά πενζαάθθμκηα πμο είκαζ ζπεδζαζιέκα ιε ηέημζμ ηνυπμ, χζηε κα επζηνέπεηαζ δ εζζαβςβή ηαζ δ δζαθμνμπμίδζδ δεδμιέκςκ (π.π. παηέηα εθανιμβχκ υπςξ θμβζζηζηά θφθθα, αάζεζξ δεδμιέκςκ η.ά.). «Αλνηρηά» ιαεδζζαηά πενζαάθθμκηα πμο παναηηδνίγμκηαζ απυ εοεθζλία, δίκμκηαξ ζημκ πνήζηδ ηδ δοκαηυηδηα κα πανειααίκεζ δοκαιζηά ηαζ κα αθθδθεπζδνά ιε ημ πενζαάθθμκ ενβαζίαξ (π.π. πνμζμιμζχζεζξ, θμβζζιζηά επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ η.ά.). ηζξ «αλνηρηέο» θμβζζιζηέξ εθανιμβέξ, μζ δναζηδνζυηδηεξ ηαζ μζ επζθμβέξ ημο πνήζηδ ηαεμνίγμκηαζ ηυζμ απυ ηζξ ιαεδζζαηέξ ημο ακάβηεξ, υζμ ηαζ απυ ηζξ ζηακυηδηέξ ημο ζπεηζηά ιε ηζξ απαζημφιεκεξ κμδηζηέξ δζενβαζίεξ. 2) Αλάινγα κε ηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε θαη ηηο ζεσξίεο κάζεζεο, ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ηαμηλνκνχληαη ζε: Πεξηβάιινληα θαζνδεγνχκελεο δηδαζθαιίαο πμο ζηδνίγμκηαζ ηονίςξ ζε ζπκπεξηθνξηζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο. Πεξηβάιινληα κάζεζεο κέζσ (θαζνδεγνχκελεο ή φρη) αλαθάιπςεο θαη δηεξεχλεζεο πμο ζηδνίγμκηαζ ηονίςξ ζε γλσζηηθέο θαη νηθνδνκεηηζηηθέο ζεσξίεο κάζεζεο. 65

86 Πεξηβάιινληα έθθξαζεο, νηθνδφκεζεο, αλαδήηεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο πμο ζηδνίγμκηαζ ηονίςξ ζε νηθνδνκεηηζηηθέο θαη θνηλσληθνπνιηηηζκηθέο ζεσξίεο κάζεζεο. Σα θμβζζιζηά ηδξ πνχηδξ ηαηδβμνίαξ, πμο έπμοκ ηζξ νίγεξ ημοξ ηονίςξ ζε ζοιπενζθμνζζηζηέξ πνμζεββίζεζξ ηδξ ιάεδζδξ, εεςνμφκηαζ απυ πμθθμφξ ενεοκδηέξ αηαηάθθδθα, επεζδή πενζμνίγμοκ ηδκ ζηέρδ ηςκ παζδζχκ, δίκμοκ έιθαζδ ζηδκ απμικδιυκεοζδ ηαζ πανέπμοκ εθάπζζηεξ εοηαζνίεξ βζα αθθδθεπζδναζηζηή ηαζ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ (Κυιδξ, Mcfarlane, 1997). Καηά ηακυκα δ πνήζδ ημοξ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία παναηηδνίγεηαζ απυ επακάθδρδ ημο δζδαηηζημφ ζπήιαημξ πιεξνθνξία - εξψηεζε - αλάδξαζε. Ζ πθεζμκυηδηα αοηχκ ηςκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ, ιμθμκυηζ επζηνέπμοκ ζημκ εηπαζδεουιεκμ κα ενβάγεηαζ ιε ημοξ δζημφξ ημο νοειμφξ, πανέπμκηαξ ηδ δοκαηυηδηα ηδξ ελαημιζηεοιέκδξ ιάεδζδξ, δεκ ειθακίγμοκ πανά ιζα πενζμνζζιέκδ δοκαηυηδηα πνμζανιμβήξ ζηζξ ζδζαζηενυηδηεξ ημο ηάεε ιαεδηή. ηδ ζφβπνμκδ ιμνθή ημοξ μιμζάγμοκ πενζζζυηενμ ιε δθεηηνμκζηά αζαθία, πνμζθένμκηαξ ιζα πνμηαεμνζζιέκδ ιαεδζζαηή πμνεία (Pintelas, Zagouras & Manoussakis, 1998). Ακηίεεηα, ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά ηδξ δεφηενδξ ηαζ ηνίηδξ ηαηδβμνίαξ, πμο απμννέμοκ ηονίςξ απυ επμζημδμιζζηζηέξ ηαζ ημζκςκζημπμθζηζζιζηέξ εεςνήζεζξ ηδξ ιάεδζδξ, οπμζηδνίγεηαζ υηζ είκαζ πζμ ηαηάθθδθα, εθυζμκ δ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία δεκ είκαζ βναιιζηή ηαζ πνμηαεμνζζιέκδ (open - ended) ηαζ μζ εηπαζδεουιεκμζ ειπθέημκηαζ ζε αοεεκηζηέξ ιαεδζζαηέξ δναζηδνζυηδηεξ, εκηαβιέκεξ ζε δζαδζηαζίεξ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ, πεζναιαηζζιμφ ηαζ δζενεφκδζδξ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δζαθαίκεηαζ υηζ, ιέζς ηςκ ζοβηεηνζιέκςκ ηαηδβμνζχκ θμβζζιζημφ, εκζζπφεηαζ δ αθθδθεπζδναζηζηή - εκενβδηζηή ιάεδζδ ηαεχξ ηαζ δ ηαθθζένβεζα ηδξ ηνζηζηήξ, αθαζνεηζηήξ ηαζ ακαζημπαζηζηήξ ζηέρδξ (Ellis, 2001). Κάεε ιζα απυ αοηέξ ηζξ ηαηδβμνίεξ θμβζζιζημφ ειπενζέπεζ ανηεηέξ οπμηαηδβμνίεξ εθανιμβχκ μζ μπμίεξ πανμοζζάγμκηαζ ζοκμπηζηά ζημ ζπήια (2.2). 66

87 ρήκα (2.2): Καηεγνξηνπνίεζε εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ κε βάζε ηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε θαη ηηο ζεσξίεο κάζεζεο (Κόκεο,2004). 3) Αλάινγα κε ηνλ εθπαηδεπηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ηαμηλνκνχληαη ζε: Λνγηζκηθέο εθαξκνγέο πξνζαλαηνιηζκέλεο ζην πεξηερφκελν. Σα θμβζζιζηά αοηήξ ηδξ ηαηδβμνίαξ πενζθαιαάκμοκ ηονίςξ εειαηζηά μνβακςιέκεξ πθδνμθμνίεξ ιε ζηυπμ ηδκ εκενβδηζηή ζοιιεημπή ημο ιαεδηή ζε δναζηδνζυηδηεξ ακαγήηδζδξ ηαζ επελενβαζίαξ ηςκ πθδνμθμνζαηχκ δεδμιέκςκ. Καηά ηακυκα δδιζμονβμφκ έκκμζεξ, βεβμκυηα ηαζ ηαηαζηάζεζξ ιέζς ηςκ πμθθαπθχκ ακαπαναζηάζεςκ ηδξ βκχζδξ (Μπίγα, 2005). Σα πμθοιεζζηά δθεηηνμκζηά αζαθία (Multimedia electronic books), ηα πνμβνάιιαηα ελάζηδζδξ ηαζ πναηηζηήξ (drill and practice) ηαζ μζ δζδαηηζημί μδδβμί (tutorial) παναηηδνίγμκηαζ ςξ θμβζζιζηά πνμζακαημθζζιέκα ζημ πενζεπυιεκμ. 67

88 Λνγηζκηθέο εθαξκνγέο πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηε δξαζηεξηφηεηα. Σα θμβζζιζηά αοημφ ημο είδμοξ οπμζηδνίγμοκ ηδκ εκενβή ζοιιεημπή ημο εηπαζδεουιεκμο ζηδκ ηαηαζηεοή ηδξ βκχζδξ, ααζζγυιεκα ζημ επμζημδμιζζηζηυ ιμκηέθμ ιάεδζδξ. Διπενζέπμοκ: 1) ηζξ πνμζμιμζχζεζξ (simulations), 2) ημοξ ιζηνυημζιμοξ (microworlds), ηα εηπαζδεοηζηά παζπκίδζα (educational games), 4) ηζξ βθχζζεξ πνμβναιιαηζζιμφ (π.π. logo), 5) ηα έιπεζνα ζοζηήιαηα (expect system) ηαζ 6) ηα οπενιέζα/πνμζανιμζηζηά οπενιέζα (hypermedia/adaptive hypermedia) (Μπίγα, 2005). Δκ ηαηαηθείδεζ, μ Κυιδξ (2004) πνμηείκεζ ιζα ηοπμθμβία ηςκ πνήζεςκ ηςκ πθδνμθμνζαηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ, δ μπμία ζοκεέηεζ ηζξ οπμζηδνζγυιεκεξ απυ ημ θμβζζιζηυ δναζηδνζυηδηεξ, ημοξ παζδαβςβζημφξ ζηυπμοξ, ημ αημθμοεμφιεκμ ροπμθμβζηυ νεφια ηαζ ημοξ ηφνζμοξ εηπνμζχπμοξ ηδξ (Πίκαηαξ 2.1). 68

89 Πίλαθαο (2.1): Σππνινγία ησλ ρξήζεσλ ησλ πιεξνθνξηθώλ πεξηβαιιόλησλ κάζεζεο θαη δηδαζθαιίαο (Κόκεο, 2004). Πιεξνθνξηθά Πεξηβάιινληα Μάζεζεο & Γηδαζθαιίαο ΓΗ.Β.Τ (Tutorial, drill and Practise) Γξαζηεξηόηεηεο Παηδαγσγηθνί ηόρνη Φπρνινγηθό Ρεύκα Δθπξόζσπνη Δλάζηδζδ ηαζ πναηηζηή, Δνςηδιαημθυβζα πμθθαπθχκ επζθμβχκ, ζοζηδιαηζηή ηαζ άιεζδ δζυνεςζδ απακηήζεςκ οκεπήξ ηαζ ζηαεενή δναζηδνζυηδηα ημο ιαεδηεουιεκμο, παναηήνδζδ ζοβηεηνζιέκςκ ζοιπενζθμνχκ πμθή ηδξ οιπενζθμνάξ ή ιπζπεαζμνζζιυξ Skinner Crowder Aοηυκμιδ ιάεδζδ Δονεηζηή ιάεδζδ LOGO Γζενεοκδηζηή ιάεδζδ Ακμζηηά Πνμβναιιαηζζηζηά Πενζαάθθμκηα Μάεδζδξ Σεπκδηή Νμδιμζφκδ Έιπεζνα Γζδαηηζηά οζηήιαηα Αθθδθεπζδναζηζηά Πενζαάθθμκηα Μάεδζδξ ιε Ζ/Τ Πμθοιέζα Τπενιέζα Eπαββεθιαηζηυ Λμβζζιζηυ: Κεζιεκμβνάθμζ, Δπζηναπέγζα Δηδμηζηά οζηήιαηα, πεδζαζηζηά, Βάζεζξ Γεδμιέκςκ, Δπελενβαζία Δζηυκαξ η.θ.π. Γίηηοα Πνμζμιμζχζεζξ Γοκδηζηή Πναβιαηζηυηδηα Ζθεηηνμκζηά παζβκίδζα Ρμιπμηζηή Πνμβναιιαηζζιυξ ιε ζοκανηδζζαηέξ βθχζζεξ, δδιζμονβία δζαδζηαζζχκ, εηζθαθιάηςζδ, επίθοζδ πνμαθδιάηςκ, βναθζηά, οθμπμίδζδ πνμζςπζηχκ ζπεδίςκ, ελενεφκδζδ βεμιεηνζηχκ & εκκμζμθμβζηχκ ιζηνυημζιςκ Μαεδιαηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ, επίθοζδ πνμαθδιάηςκ, πνμβναιιαηζζιυξ ζε ακμζηηυ ηαζ θζθζηυ πενζαάθθμκ, πεζναιαηζζιυξ Πανμοζίαζδ ζοβηεηνζιέκςκ πνμαθδιάηςκ. Υνήζδ θοζζηήξ βθχζζαξ, Γεδμιέκα ααέααζα ηαζ ιδ πθήνδ, Ακαπανάζηαζδ βκχζεςκ, υπζ πνμηαηαζηεοαζιέκεξ ενςηήζεζξ. Πναβιαημπμίδζδ ζοθθμβζζιχκ Δθεφεενδ ή ηαεμδδβμφιεκδ πθμήβδζδ, Πνμζςπζηή ακαηάθορδ ηαζ ειπεζνία, Ακαγήηδζδ πθδνμθμνζχκ, οζπέηζζδ εκκμζχκ, οθθμβζηή ακάπηολδ ενβαζζχκ Γναπηή έηθναζδ, εθεφεενδ ηαζ βναιιζηή ζπεδίαζδ, μθμηθήνςζδ ηεπκζηχκ βναθήξ ηαζ ζπεδζάζδξ ζημ ηεθζηυ πνμζυκ, δζαπείνζζδ ανπείςκ ηαζ ζοθθμβή, μνβάκςζδ, αοηυιαηδ ακαγήηδζδ πθδνμθμνζχκ Δπζημζκςκία πνδζηχκ, δθεηηνμκζηυ ηαποδνμιείμ, ακαγήηδζδ, πνυζααζδ ζε εονφ θάζια ζημζπείςκ ανπείςκ. Σδθεδζαζηέρεζξ, Πνυζααζδ απυ απυζηαζδ ζε ζοζηήιαηα πθδνμθμνζηήξ Πεζναιαηζζιυξ ιμκηέθςκ, ηαηαζηάζεςκ, θαζκμιέκςκ Διαφεζζδ, εβηθεζζιυξ ζε οπανηημφξ ή θακηαζηζημφξ ηυζιμοξ, πνμζμιμζχζεζξ οπανηηχκ ή θακηαζηζηχκ ηαηαζηάζεςκ, άιεζμξ πνυκμξ, αθθδθεπζδναζηζηυηδηα Παζβκίδζ, ιμνθέξ ροπαβςβίαξ, παζπκίδζα νυθςκ, ιάεδζδ πνήζδξ ημο οπμθμβζζηή, ημζκςκζηέξ - ζοθθμβζηέξ δναζηδνζυηδηεξ Καηαζηεοέξ ηαζ ηεπκμθμβία εθέβπμο, πνμβναιιαηζζιυξ αοημιάηςκ, ιεθέηδ ηζκήζεςκ, πεζνζζιυξ αοημιάηςκ απυ απυζηαζδ Τπμθμβζζηήξ ιέζμ πνμζςπζηήξ έηθναζδξ, αοευνιδηδ ιάεδζδ πνμβναιιαηζζιμφ, ιάεδζδ πάκς ζηδ ιάεδζδ, βκςζηζηή αοημελενεφκδζδ, ακάπηολδ ιαεδιαηζηχκ εκκμζχκ, θμβζηή ακάθοζδ, πνήζδ ζοιαυθςκ, αλζμπμίδζδ παναιεηνζημφ πενζαάθθμκημξ βζα βεκίηεοζδ - αθαίνεζδ Μάεδζδ ζε ιζηνέξ μιάδεξ, δζαθμβζηή ζπέζδ δαζηάθμο ιαεδηή, ζοιαμθζηή έηθναζδ, δζενεφκδζδ θμβζημιαεδιαηζηχκ εκκμζχκ ιέζς πνμβναιιαηζζηζηχκ εθανιμβχκ, έηθναζδ ηαζ δζενεφκδζδ ζδεχκ, ζοκδδεζημπμίδζδ ιδπακζζιχκ ηδξ ζηέρδξ (ακαθοηζηή ζοκεεηζηή ζηέρδ, αθαίνεζδ), πεζναιαηζζιυξ επίθοζδ πνμαθήιαημξ ζε πνμβναιιαηζζηζηυ πενζαάθθμκ. Αθθδθεπζδναζηζηυηδηα ζηδ επίθοζδ πνμαθήιαημξ, ιμκηεθμπμίδζδ εηπαζδεοηή εηπαζδεουιεκμο, ζφθθδρδ πνμζανιμζηζηχκ ηαζ ελεθθζζυιεκςκ ζοζηδιάηςκ, ιμκηεθμπμίδζδ ηςκ ζοθθμβζζιχκ οζπέηζζδ εκκμζχκ ηαζ ζοθθμβζηή ακάπηολδ εθανιμβχκ ενβαζζχκ, ελαημιίηεοζδ ιαεδζζαηχκ δζαδνμιχκ, εθεοεενία επζθμβήξ, ζοκεζνιμί ζδεχκ, βκςζηζημί πάνηεξ Καζκμηυιεξ εθανιμβέξ, ακααάειζζδ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ, ηαηακυδζδ ηςκ πνήζεςκ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ, ηαθθζένβεζα δζαπνμκζηχκ δελζμηήηςκ ζηδ πνήζδ εθανιμβχκ Ανηζυηενδ μνβάκςζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ, ζοθθμβζηέξ ηαηαζηάζεζξ ιάεδζδξ, πθμήβδζδ ζε έκα αθδνδιέκμ ζφζηδια ζημζπείςκ, μζημκμιία πχνμο, πνυκμο ηαζ πυνςκ Ακάπηολδ πνςημαμοθίαξ ηζκήζεςκ, ακαηάθορδ ιμκηέθςκ, παναιέηνςκ Άιεζδ παναηήνδζδ ηδξ «πναβιαηζηυηδηαξ», ακάπηολδ πμθοδζάζηαηςκ κμδηζηχκ πχνςκ, πεζνζζιυξ αθδνδιέκςκ ακαπαναζηάζεςκ, αθθδθεπίδναζδ ζε απυζηαζδ ιε εζημκζηά ακηζηείιεκα ή άημια Ακάπηολδ ακηακαηθαζηζηχκ, ηζκδηζηέξ δελζυηδηεξ, ένεοκα ζηναηδβζηχκ, πνμζςπζηή ειπθμηή, έθεβπμξ βεβμκυηςκ οκεζδδημπμίδζδ ημο ηνυπμο θεζημονβίαξ ημο αηυιμο, ελενεφκδζδ ημο πχνμο ελ απμζηάζεςξ, ακάθοζδ ζφκεεζδ ηζκήζεςκ, πεζνζζιυξ ελ απμζηάζεςξ, αθβμνζειζηή μζημδυιδζδ δνμιμθμβίςκ Γκςζηζηή ροπμθμβία Παζδαβςβζηή ηδξ Ακαηάθορδξ Κμκζηνoοηηζαζζιυξ Μάεδζδ ιέζς ακαηάθορδξ οκενβαηζηή ιάεδζδ, Δονεηζηή αζςιαηζηή ιάεδζδ Οθμηθδνςιέκμ πνυηοπμ πνήζδξ οπμθμβζζηχκ. Γκςζηζηή Φοπμθμβία Θεςνία ηδξ Πθδνμθμνζάξ Γκςζηζηέξ Δπζζηήιεξ Παζδαβςβζηή Μδπακζηή Κοαενκδηζηή Μδ ηαεμδδβμφιεκδ εηπαίδεοζδ, Ακμζηηή Παζδαβςβζηή, Μάεδζδ ιέζς Ακαηάθορδξ πμθείμ ενβαζίαξ Κμζκμκζηή Παζδαβςβζηή Κμζκςκζηή ιάεδζδ Κοαενκμπχνμξ Δκενβυξ ηνυπμξ εηπαίδεοζδξ, Βζςιαηζηή εηπαίδεοζδ Suppes Piaget Papert Bruner Papert Olson DiSsesa Noss Hoyles Turing Simon Newell Minsky Wienner Bush Nelson Engelbart Freinet Dewey Negroponte Vygotsky Bandura J.Lannier Ph Quiau Papert Minsky 69

90 2.6. Θεσξίεο αμηνιόγεζεο ινγηζκηθνύ. Οζ απαζηήζεζξ, μζ ζηυπμζ ηαζ μζ πνμδζαβναθέξ ή ηαηεοεοκηήνζεξ ανπέξ ζπεδίαζδξ εκυξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ζοκζζημφκ ηδ αάζδ βζα ηα ηνζηήνζα, ηδ ιεεμδμθμβία ηαζ ημο ηνυπμοξ αλζμθυβδζήξ ημο (Stirling, 2003). Ζ αλζμθυβδζδ απμηεθεί ημ ιέζμ ακαηνμθμδυηδζδξ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ, επεζδή πθδνμθμνεί βζα ηδκ επζηοπία ή ηδκ απμηοπία ηςκ ιεευδςκ επίηεολδξ ηςκ ιαεδζζαηχκ ζηυπςκ ηαζ ηδκ απμηεθεζιαηζηυηδηα ηςκ αημθμοεμφιεκςκ ζηναηδβζηχκ (Lawson & Comper, 2000). φιθςκα ιε ημοξ Mulholland & White (1998), «ε αμηνιφγεζε πξέπεη λα ζεσξείηαη σο έλα ζχζηεκα πνπ βνεζά ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα ειέγρεη θαιχηεξα ηε δηδαθηηθή ηνπ πξαθηηθή θαη λα θηλείηαη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο βειηίσζήο ηεο». ημπυξ ηδξ αλζμθυβδζδξ είκαζ «ε εμέηαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο κάζεζεο κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν, σο πξνο ηηο παηδαγσγηθέο θαη δηδαθηηθέο αξρέο πνπ πξνβιέπνληαη θαη εμαζθαιίδεη ην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ» (Μζηνυπμοθμξ, 2000). Οζ βεκζημί ζηυπμζ ηδξ αλζμθμβζηήξ ηνίζδξ είκαζ κα ελεηαζηεί, μ δζδαηηζηυξ ηαζ παζδαβςβζηυξ ζπεδζαζιυξ ζε έκα εονφ θάζια ιαεδζζαημφ οθζημφ πμο δζαεέηεζ δ θμβζζιζηή εθανιμβή (Κυιδξ, 2004). Οζ εζδζηυηενμζ ζηυπμζ ηδξ αλζμθυβδζδξ είκαζ κα δζενεοκδεεί δ δοκαηυηδηα ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ βζα ηδκ ακηαπυηνζζή ημο ςξ πνμξ ηα παναηάης παναηηδνζζηζηά (Barker & King, EAITY, Lewey, Reiser & Dick, 1990): Σελ πινπνίεζε ησλ δηδαθηηθψλ θαη παηδαγσγηθψλ ζηφρσλ ηνπο νπνίνπο έρεη ζέζεη. Σελ ηερληθή ηνπ αξηηφηεηα (ιεηηνπξγηθφηεηα, αμηνπηζηία, επρξεζηία, απνδνηηθφηεηα, δπλαηφηεηα ηξνπνπνηήζεσλ θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα). Σν χθνο ηνπ δηαινγηθνχ πεξηβάιινληνο επηθνηλσλίαο, πνπ δηαζέηεη ζε ζρέζε κε ηηο απαηηήζεηο ηεο νκάδαο ζηφρνπ πνπ απεπζχλεηαη. Σε κεζνδνινγία έληαμεο ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Σελ απνδνρή ηνπ σο καζεζηαθφ εξγαιείν ηφζν απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο φζν θαη απφ ηνπο καζεηέο. Σε δηεπθφιπλζε πνπ παξέρεη, ψζηε κε επέιηθην ηξφπν λα απνθαιχπηεη ηα λεσηεξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζε εθπαηδεπηηθνχο θαη καζεηέο. Ο Μζηνυπμοθμξ (2000) οπμζηδνίγεζ «φηη ηξεηο είλαη θπξίσο νη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ, αλεμάξηεηα απφ ηελ 70

91 ηερλνινγία πινπνίεζήο ηνπ: νη δηδαθηηθνί ζηφρνη, ην ρξεζηκνπνηνχκελν κέζν θαη ηα αλακελφκελα καζεζηαθά απνηειέζκαηα». Ο πίκαηαξ (2.2) πανμοζζάγεζ δζαβναιιαηζηά ημοξ ηνεζξ πανάβμκηεξ ιε ηα ααζζηυηενα παναηηδνζζηζηά ημοξ. Πίλαθαο (2.2): Πιαίζην γηα ηελ αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ (Μηθξόπνπινο, 2000). Γηδαθηηθνί ηόρνη Μέζν Μαζεζηαθά Απνηειέζκαηα Σαμηλνκία Γλσζηηθή πλαηζζεκαηηθή Φπρνθηλεηηθή Πξνθίι καζεηή Γλσζηηθόο ηύπνο Κιίζεηο Δκπεηξία Απόδνζε Κίλεηξα Ηιηθία Φύιν Γηεξγαζία Έλλνηεο Αξρέο Καλόλεο Καζνξηζκόο ειέγρνπ Δθπαηδεπηηθόο Γηδαζθαιία Δπηθνπξία Σερλνινγία Μεζνιάβεζε Γηδαζθαιία Μαζεηήο Γεκηνπξγόο Δξεπλεηήο Παξνπζία Υξνληθά ύγρξνλε Άζπγρξνλε Σνπηθά Δπί ηόπνπ Από απόζηαζε Μέζν Έλα κέζν Πνιπκέζα Τπεξκέζα Δηθνληθά πεξηβάιινληα ύλδεζε Παξνρή πιεξνθνξίαο Δπηθνηλσλία πλεξγαζία Γλσζηηθέο δεμηόηεηεο Υακεινύ επηπέδνπ Γλώζε Καηαλόεζε Δθαξκνγή Τςεινύ επηπέδνπ Αλάιπζε ύλζεζε Αμηνιόγεζε Πανάθθδθα, έκα μθμηθδνςιέκμ πθαίζζμ αλζμθυβδζδξ ιζαξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ εα πνέπεζ κα πενζθαιαάκεζ ηαζ κα ζοκδοάγεζ ημοξ ελήξ πανάβμκηεξ, υπμο μ ηαεέκαξ ημοξ ιπμνεί ηαζ λεπςνζζηά κα απμηεθεί οπμζφκμθμ ηδξ ζοκμθζηήξ δζαδζηαζίαξ αλζμθυβδζδξ (Μζηνυπμοθμξ, 2000): 71

92 1) ηηο δηδαθηηθέο ζηξαηεγηθέο θαη ηηο κνξθέο αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο γηα ηνπο δηάθνξνπο ηύπνπο γλώζεο ζηνπο νπνίνπο απεπζύλνληαη νη δηδαθηηθνί ζηόρνη (ρήκα 2.3). ρήκα (2.3): Ο ηξηζδηάζηαηνο ρώξνο ηεο αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο, ησλ ηύπσλ γλώζεο θαη ησλ δηδαθηηθώλ ζηξαηεγηθώλ (Μηθξόπνπινο,2000). 72

93 2) ηηο αιιειεπηδξάζεηο κε ηελ θαηεύζπλζε ηεο θάζε κίαο γηα ηηο ιεηηνπξγίεο πνπ επηηειεί ν ρξήζηεο (ρήκα 2.4). ρήκα (2.4): Ο ηξηζδηάζηαηνο ρώξνο ησλ ηύπσλ, ιεηηνπξγηώλ θαη θαηεπζύλζεσλ ησλ αιιειεπηδξάζεσλ (Μηθξόπνπινο, 2000). 73

94 3) ηηο κεζνδνινγίεο αμηνιόγεζεο θαη ην ζύλνιν ησλ αμηνινγεηώλ ώζηε λα επηηεπρζνύλ ηα αλακελόκελα επηζπκεηά απνηειέζκαηα (ρήκα 2.5). ρήκα (2.5): Ο ρώξνο ηνπ πιαηζίνπ ηεο δηαδηθαζίαο αμηνιόγεζεο (Μηθξόπνπινο, 2000). φιθςκα ιε ημοξ Γεςνβζάδμο & Οζημκμιίδδ (2001), «ε θνηλσληθή θαη πξαθηηθή απνδνρή ελφο εθπαηδεπηηθνχ ινγηζκηθνχ ζπληζηά ζεκαληηθή παξάκεηξν ηνπ πιαηζίνπ αμηνιφγεζήο ηνπ». Πζμ ζοβηεηνζιέκα, μζ ααζζημί ημιείξ μζ μπμίμζ ζπεηίγμκηαζ άιεζα ιε ηδκ πναηηζηά απμδμπή εκυξ πθδνμθμνζημφ πενζαάθθμκημξ ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ είκαζ: α) ε αμηνιόγεζε ηεο ύιεο πνπ παξνπζηάδεηαη κέζσ ησλ ΣΠΔ, α) ε παξνπζίαζε θαη ε νξγάλσζε ηεο ύιεο, β) νη δηαδηθαζίεο ππνζηήξημεο θαη ελεκέξσζεο ηεο ινγηζκηθήο εθαξκνγήο ηαζ δ) ε αμηνιόγεζε ηεο κάζεζεο πνπ πξνθύπηεη από ηε ρξήζε ηνπ ινγηζκηθνύ. ημ ζπήια (2.6) απεζημκίγμκηαζ υθεξ μζ 74

95 πανάιεηνμζ ηνζηήνζα πμο ειπενζέπμκηαζ ζε έκα μνεμθμβζηά ζπεδζαζιέκμ πθαίζζμ αλζμθυβδζδξ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ. ρήκα (2.6): ρεκαηηθή αλαπαξάζηαζε πιαηζίνπ αμηνιόγεζεο ινγηζκηθνύ (Γεσξγηάδνπ & Οηθνλνκίδεο, 2001). Οζ Avouris, Tselios & Talakis (2001) οπμζηδνίγμοκ υηζ «ε επρξεζηία ελφο πιεξνθνξηθνχ πεξηβάιινληνο κάζεζεο θαη δηδαζθαιίαο ζα πξέπεη λα εκπεξηέρεηαη ζε θάζε πιαίζην αμηνιφγεζήο ηεο». Ζ εοπνδζηία θμβζζιζημφ μνίγεηαζ ςξ «ν βαζκφο ζην νπνίν έλα ζχζηεκα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ζπγθεθξηκέλνπο ρξήζηεο γηα λα επηηχρνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο ππφ θαζνξηζκέλεο ζπλζήθεο ρξήζεο κε απνηειεζκαηηθφηεηα, απνδνηηθφηεηα θαη παξέρνληαο ππνθεηκεληθή ηθαλνπνίεζε ζηνπο 75

96 ρξήζηεο ηνπ». Με αάζδ ημκ μνζζιυ αοηυ, δ έκκμζα ηδξ εοπνδζηίαξ δφκαηαζ κα ακαθοεεί πεναζηένς ζε άλμκεξ πμο ιπμνμφκ κα ιεηαζπδιαηζζημφκ ζε πμζμηζημφξ ηαζ πμζμηζημφξ ζηυπμοξ εοπνδζηίαξ ηαηά ηδ δζάνηεζα αλζμθυβδζδξ ηαζ είκαζ μζ ελήξ: 1) ε επθνιία εθκάζεζεο απυ κέμοξ πνήζηεξ, 2) ε πςειή απφδνζε εθηέιεζεο εξγαζηψλ απυ πεπεζναιέκμοξ πνήζηεξ, 3) ε δηαηεξεζηκφηεηα ηεο ηθαλφηεηαο ρξήζεο ημο ζοζηήιαημξ ιε ηδκ πάνμδμ ημο πνυκμο απυ ημ πνήζηδ, 4) ν κηθξφο αξηζκφο εζθαικέλσλ ρεηξηζκψλ ηαηά ηδ πνήζδ ημο ζοζηήιαημξ, 5) ν εχθνινο ηξφπνο αλάιεςεο απφ ηνπο εζθαικέλνπο ρεηξηζκνχο ηαζ 6) ε ππνθεηκεληθή ηθαλνπνίεζε ησλ ρξεζηψλ απυ ηδκ επαθή ημοξ ιε ημ ζφζηδια (ΔΑΗΣΤ, 1999). Δκ ηαηαηθείδζ, δ αφλδζδ ημο ανζειμφ ηαζ ηδξ πμζηζθίαξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδ δοζημθία αλζμθυβδζήξ ημοξ, μδδβεί ηαζ ζε ακηίζημζπδ αφλδζδ ημο ααειμφ δοζημθίαξ επζθμβήξ ημο ηαηάθθδθμο θμβζζιζημφ βζα ηδκ επίηεολδ ζοβηεηνζιέκςκ εηπαζδεοηζηχκ ζηυπςκ. Μέζα θμζπυκ ζε αοηυ ημ πθαίζζμ, μ εηπαζδεοηζηυξ ηαθείηαζ κα επζθέλεζ ιε πνμζμπή ημ ηαηάθθδθμ - βζα ηδκ οθμπμίδζδ ηςκ δζδαηηζηχκ ηαζ ιαεδζζαηχκ ημο ζημπχκ - θμβζζιζηυ ιε ημκ ίδζμ ηνυπμ πμο επζθέβεζ αζαθία, μπηζημαημοζηζηά ιέζα η.θπ. 76

97 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ: ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΝΔΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΗ ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Σν ζεσξεηηθό πιαίζην ηεο Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο. Ζ Πενζααθθμκηζηή Δηπαίδεοζδ (Π.Δ.), εειεθζςιέκδ πάκς ζηζξ δζεεκείξ πνμηάζεζξ ηδξ UNESCO (UNESCO, 1976, 1978, 1980, 1987, 1997), δζαβνάθεζ ιία πμνεία 35 ζπεδυκ πνυκςκ ζημ δζεεκέξ εηπαζδεοηζηυ ζηδκζηυ. οκζζηά ιία απάκηδζδ ζηδκ ζοκεζδδημπμίδζδ ηδξ μζημθμβζηήξ ηνίζδξ ζηζξ δεηαεηίεξ ημο '60 ηαζ ημο '70 ηαζ ημο ημζκςκζημφ εκδζαθένμκημξ πμο πνμέηορε βζα ηδκ επίθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ (Φθμβαΐηδ, 1998), πνμαάθθμκηαξ πανάθθδθα ηδκ ακαβηαζυηδηα βζα ηδ δζαιυνθςζδ εκυξ κέμο ζοζηήιαημξ αλζχκ, ιέζα απυ ιζα ηαζκμημιζηή πνμζέββζζδ ηςκ ζπέζεςκ ημο ακενχπμο ιε ημ πενζαάθθμκ ιε ηέημζμ ηνυπμ χζηε κα δζαζθαθίγεηαζ δ πμζυηδηά ημο (Palmer, Παπαδδιδηνίμο, Ράπηδξ, 2000). Κεκηνζηή εέζδ ζημ κέμ ζφζηδια αλζχκ εα πνέπεζ κα ηαηαθαιαάκεζ "έλα λέν θαηαλαισηηθφ ήζνο, κία λέα νξηνζέηεζε ηεο αλάγθεο ηεο πξνφδνπ, ηεο επεκεξίαο θαη ηεο αλάπηπμεο" (Giolitto & Clary, 1994). Δζδζηυηενα, ζηδ Γζάζηερδ ηδξ ημηπυθιδξ, ημ 1972, ακαβκςνίγεηαζ δζεεκχξ ζηδ "Γζαηήνολδ βζα ημ Πενζαάθθμκ ημο Ακενχπμο", δ ακάβηδ εέζπζζδξ πνμβναιιάηςκ Π.Δ. βζα ηδκ ακηζιεηχπζζδ ηδξ ζοκεπμφξ οπμαάειζζδξ ημο πενζαάθθμκημξ (UNESCO - UNEP, 1985). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ηα πνμβνάιιαηα Π.Δ. απμηεθμφκ έκα πμθφηζιμ ενβαθείμ, ηυζμ βζα ημκ εηπαζδεοηζηυ υζμ ηαζ βζα ημκ ιαεδηή, ζε υθεξ ηζξ ααειίδεξ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ πνάλδξ, δζυηζ πνμάβμοκ ημ ζημπυ, ημοξ ζηυπμοξ ηαζ ηζξ ανπέξ ηδξ Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ (Apple, Γεςνβυπμοθμξ & Σζαθίηδ, United Nations, 1973). Μέζς θμζπυκ ηδξ εκενβμφξ ζοιιεημπήξ ζηα ζπμθζηά πνμβνάιιαηα Π.Δ., μ ιαεδηήξ έπεζ ηδ δοκαηυηδηα κα δζενεοκήζεζ ημ πενζαάθθμκ ιέζα ζημ μπμίμ εα ζηακμπμζήζεζ ηζξ ακάβηεξ ημο - αζμθμβζηέξ, ημζκςκζηέξ, μζημκμιζηέξ, πμθζηζηέξ, πμθζηζζηζηέξ, αζζεδηζηέξ - κα ημ αλζμθμβήζεζ ςξ πνμξ αοηά πμο ημο πανέπεζ ηαζ οζμεεηχκηαξ οπεφεοκδ πενζααθθμκηζηή ζοιπενζθμνά, κα ακαπηφλεζ εκενβυ ηαζ απμηεθεζιαηζηή δνάζδ βζα κα ημ αεθηζχζεζ ηαηά ηδκ ηνίζδ ημο (Robottom & Hart, 1993), βεβμκυξ πμο οπμζηδνίγεηαζ ηαζ απυ ηζξ ααζζηυηενεξ δζεεκείξ δζαζηέρεζξ βζα ηδκ Πενζααθθμκηζηή Δηπαίδεοζδ (Νεαάδα, ημηπυθιδ, Βεθζβνάδζ,

98 Σζθθίδα, Μυζπα, Ρίμ, Σμνυκημ, Θεζζαθμκίηδ, Γζμπάκεζιπμονβη, 2002) (Φθμβαΐηδ, 1998). Οζ μνζζιμί πμο ακαθένμκηαζ ζηδκ Π.Δ. πνμέηορακ απυ ηζξ επζζηδιμκζηέξ ενβαζίεξ ιεθεηδηχκ, ενεοκδηζηχκ μιάδςκ ηαζ δζεεκχκ δζαζηέρεςκ (Fien, Jicklig & Spork, Palmer & Neal, 1994). Ο πνχημξ μνζζιυξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ εηπαίδεοζδξ πνμήθεε απυ ηδκ μνβάκςζδ International Union For the Conservation of Nature ημ 1970, υπμο ζφιθςκα ι' αοηυκ "Ζ Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε είλαη ε δηαδηθαζία αλαγλψξηζεο αμηψλ θαη δηαζαθήληζεο ελλνηψλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ηθαλνηήησλ θαη ησλ ζηάζεσλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ θαηαλφεζε θαη ηελ εθηίκεζε ηεο αιιεινζπζρέηηζεο αλζξψπνπ, πνιηηηζκνχ θαη βηνθπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Ζ Π.Δ. απαηηεί πξαθηηθή ελαζρφιεζε κε ηε ιήςε απνθάζεσλ θαη ηε δηακφξθσζε ελφο θψδηθα ζπκπεξηθνξάο γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο" (Γεςνβυπμοθμξ & Σζαθίηδ, 1993). Ο πθέμκ υιςξ απμδεηηυξ ηαζ ηαοηυπνμκα πζμ δζαδεδμιέκμξ μνζζιυξ ηδξ Π.Δ. εεςνείηαζ αοηυξ πμο δζαηοπχεδηε απυ ηδκ UNESCO ημ 1977, ζηδκ Σζθθίδα ηδξ πνχδκ μαζεηζηήξ Έκςζδξ ηαζ είκαζ μ ελήξ: "Ζ Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε πξνσζεί ηελ αλάπηπμε ζαθνχο αληίιεςεο θαη ελδηαθέξνληνο γηα ηελ νηθνλνκηθή, θνηλσληθή, πνιηηηθή θαη νηθνινγηθή αιιειεμάξηεζε ζε αζηηθέο θαη αγξνηηθέο πεξηνρέο. Παξέρεη ζε θάζε άηνκν δπλαηφηεηα απφθηεζεο γλψζεσλ, αμηψλ, ζηάζεσλ, αθνζίσζεο θαη δεμηνηήησλ πνπ ρξεηάδνληαη γηα λα πξνζηαηεχζεη θαη λα βειηηψζεη ην πεξηβάιινλ. πκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία λέσλ πξνηχπσλ ζπκπεξηθνξάο, αηφκσλ, νκάδσλ, θνηλσληψλ πξνο ην πεξηβάιινλ" (Γεςνβυπμοθμξ & Σζαθίηδ, Καθασηγίδδξ & Οογμφκδξ, Παπαδδιδηνίμο, 1998). φιθςκα ιε ηδκ Palmer (1998), "Ζ Π.Δ. δελ είλαη ηίπνηα πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν απφ κία εθπαίδεπζε ησλ πνιηηψλ πνπ ζπλίζηαηαη ζηε δεκηνπξγία πλεχκαηνο πξνζσπηθήο ζηξάηεπζεο θαη θνηλσληθήο ππεπζπλφηεηαο παξάιιεια κε κία ζπζηεκαηηθή αληίιεςε ηεο ζρέζεο ηνπ αλζξψπνπ κε ηε θχζε". ημ πθαίζζμ αοηυ δ Π.Δ είκαζ ιζα πμθοδφκαιδ ηαζ πμθοδζάζηαηδ δζαδζηαζία δ μπμία παναηηδνίγεηαζ απυ έκα ζφκμθμ επζιένμοξ ζηυπςκ πμο ηζκμφκηαζ ζε δζαθμνεηζηά, αθθά δοκαιζηά αθθδθμζοζπεηζγυιεκα επίπεδα βζα ηδκ επίηεολδ ημο ηεκηνζημφ ηδξ ζημπμφ υπςξ αοηυξ δζαηοπχεδηε ζηδ "Υάνηα ημο Βεθζβναδίμο" ημ 1975 ηαζ είκαζ: "Ζ δηακφξθσζε ελφο παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ πνπ ζα είλαη ελεκεξσκέλνο θαη ζα ελδηαθέξεηαη 78

99 γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηα πξνβιήκαηά ηνπ θαη, επηπιένλ ηα άηνκα πνπ ηνλ απνηεινχλ ζα έρνπλ ηηο γλψζεηο, ηηο δεμηφηεηεο, ηηο ζηάζεηο, ηα θίλεηξα θαη ηε δηάζεζε λα εξγαζηνχλ αηνκηθά θαη ζπιινγηθά πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πξφιεςεο θαη ηεο επίιπζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ" (UNESCO, 1976). Ζ έκκμζα θμζπυκ ημο "πενζααθθμκηζηά οπεφεοκμο πμθίηδ" ζημπεφεζ ζηδκ ηαηάνβδζδ ηδξ επζηναημφζαξ ημοθημφναξ, ζε ζπέζδ ιε ημκ ηνυπμ ακηζιεηχπζζδξ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ γδηδιάηςκ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία, παναηηδνζζηζηά ηδξ μπμίαξ απμηεθμφκ, δ ιμκμδζάζηαηδ ελέηαζδ ηςκ θοζζηχκ δζαζηάζεςκ ημο πενζαάθθμκημξ, δ επζηέκηνςζδ ζηδκ πενζααθθμκηζηή βκχζδ - εκδιένςζδ ηςκ ιαεδηχκ, ηαζ επζδζχηεζ ηδ εειεθίςζδ ηαζ ακάδεζλδ ιέζα απυ ηζξ ηοπζηέξ ιμνθέξ εηπαίδεοζδξ ημο εκκμζμθμβζημφ ηαζ θζθμζμθζημφ οπμαάενμο ημο εεζιμφ πμο λεπενκά ηα υνζα ηδξ απθήξ ζοιιεημπήξ ζε δνάζεζξ βζα ηδκ πνμάζπζζδ ημο πενζαάθθμκημξ ηαζ επεηηείκεηαζ ζηδκ μοζζαζηζηή ακάθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ γδηδιάηςκ, πμο ζοκδέμκηαζ άιεζα ιε ηδκ ηαηακυδζδ ηδξ ίδζαξ ηδξ ακενχπζκδξ φπανλδξ (Εαπανίμο, 2005). Με αάζδ ηα παναπάκς, δ δζαιυνθςζδ "πενζααθθμκηζηά οπεφεοκςκ πμθζηχκ" ιέζα ζηδ ζπμθζηή δζαδζηαζία πνμτπμεέηεζ ηδκ ηαεζένςζδ ιζαξ ημζκςκζηήξ - ηνζηζηήξ εηπαίδεοζδξ ιέζα απυ ηδκ μπμία μ ιαεδηέξ - πμθίηεξ εα έπμοκ ηδ δοκαηυηδηα κα πνμζεββίζμοκ ηα πενζααθθμκηζηά γδηήιαηα ζημ πθαίζζμ ιζαξ δζαθεηηζηήξ, ζοζηδιζηήξ ηαζ ακελάνηδηδξ ζηέρδξ (Kybuzz-Graber, 1999). 79

100 Δθπαίδεπζε γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθνξία. Ζ ακαβκχνζζδ ηδξ πμθοπθμηυηδηαξ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδ ζοκεζδδημπμίδζδ ημο βεβμκυημξ υηζ ηα πενζααθθμκηζηά πνμαθήιαηα είκαζ ζηδκ μοζία "ιεηαιθζεζιέκα" ημζκςκζηά, πμθζηζηά ή μζημκμιζηά πνμαθήιαηα, ζοκέααθακ αθεκυξ ζηδκ ηαεζένςζδ ηδξ αζχζζιδξ ακάπηολδξ, ςξ ηεκηνζηήξ έκκμζαξ βζα ηδκ Πενζααθθμκηζηή Δηπαίδεοζδ, ηαζ αθεηένμο ζηδκ ακάδεζλδ ηδξ Δηπαίδεοζδξ βζα ηδκ Αεζθμνία, ςξ επίηεκηνμ ηςκ πνςημαμοθζχκ πμο πνέπεζ κα ακαθδθεμφκ βζα ηδκ ακαδυιδζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζοζηδιάηςκ, ηυζμ ζε εεκζηυ, υζμ ηαζ ζε δζεεκέξ επίπεδμ (UN, 2005). φιθςκα ιε ημκ Robottom (2000), δ "αεηθφξνο αλάπηπμε, σο ζηφρνο, δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ηερλνινγηθψλ επηηεπγκάησλ, επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ ή θπβεξλεηηθψλ ππνδείμεσλ. Δίλαη έλαο ζηφρνο πνπ απαηηεί ζπλαίλεζε φιεο ηεο θνηλσλίαο, θαη ε ζπλαίλεζε απηή κπνξεί λα επηηεπρηεί κφλν κέζσ ηεο εθπαίδεπζεο". Οζ Ballantyne & Packer (2005) οπμζηδνίγμοκ υηζ "ζηελ εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία δελ ελδηαθέξεη ε θαηαλφεζε ζπγθεθξηκέλνπ ζψκαηνο γλψζεο, ελδηαθέξεη ε δφκεζε ελφο επξχηεξνπ ελλνηνινγηθνχ νηθνδνκήκαηνο πνπ εκπεξηέρεη πέξαλ ηεο γλψζεο, αμίεο, ζηάζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο, ζθέςεηο θαη ζπλαηζζήκαηα". Έπεζ βίκεζ θμζπυκ απυθοηα ζαθέξ, υηζ απαζημφκηαζ εηπαζδεοηζηέξ πνςημαμοθίεξ ηαζ ιεηαννοειίζεζξ δζαδζηαζζχκ βζα ηδ δδιζμονβία εκυξ "κέμο πνμζςπζημφ ήεμοξ", δ ακάπηολδ ημο μπμίμο πνεζάγεηαζ πζμ δδιζμονβζηέξ ζπέζεζξ ακάιεζα ζηα ζπμθεία ηαζ ηζξ ημζκυηδηεξ ηαζ βεκζηά ακάιεζα ζηδκ εηπαίδεοζδ ηαζ ηδκ ημζκςκία (Κμφηζζημξ, 2004). Αοηυξ μ ακαπνμζακαημθζζιυξ, πμο επζαεααζχεδηε ζηδ Γζάζηερδ ημο Ρίμ ημ 1992 ηαζ πενζθαιαάκεηαζ ζηδκ Αηγέκηα 21, πνμχεδζε ιία πζμ μθμηθδνςιέκδ πνμζέββζζδ ηδξ εηπαίδεοζδξ, ηδξ εκδιένςζδξ ηαζ ηδξ πθδνμθυνδζδξ ημο ημζκμφ, εκζςιαηχκμκηαξ ηδκ έκκμζα ηδξ Αεζθυνμο Ακάπηολδξ. Ζ ακαπθαζζίςζδ αοηή ηδξ Π.Δ., ααζζζιέκδ ζημ ηνίπηοπμ "Πενζαάθθμκ, Πθδεοζιυξ, Δηπαίδεοζδ βζα ηδκ Ακενχπζκδ Ακάπηολδ", βκςζηή ςξ EPD (Environment Population Development), δίκεζ έιθαζδ ζηδκ εονφηενδ εκδιένςζδ ηδξ ημζκςκίαξ, ζηδκ ηαθθζένβεζα εκδζαθένμκημξ ηαζ δέζιεοζδξ βζα ζοιιεημπή ηαζ δνάζδ, ζημζπεία απαναίηδηα βζα ηδ δζαηήνδζδ ηαζ εκδοκάιςζδ ηδξ ζπέζδξ Άκενςπμξ - Φφζδ - Ακάπηολδ (Vargas, 2000). 80

101 Με ηδ δζαπίζηςζδ θμζπυκ, υηζ δ ακάπηολδ "πενκάεζ" ιέζα απυ ημ πενζαάθθμκ πενζθαιαάκμκηαξ ηαζ ηδκ ημζκςκζηή δζάζηαζδ, ηνίκεηαζ ακαβηαία δ εκδιένςζδ, δ εοαζζεδημπμίδζδ, δ εκενβυξ ειπθμηή ημο ημζκμφ ηαζ δ δζαιυνθςζδ εκυξ ζοζηήιαημξ αλζχκ βζα ηα πενζααθθμκηζηά εέιαηα (Φθμβαΐηδ, 2006). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δ Π.Δ. ςξ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ηαζ πνυηαζδ, μνζμεεηείηαζ ζημ ηνίπηοπμ "άκενςπμξ - θφζδ - ημζκςκία" ηαζ ηζκείηαζ ζε δφμ ηονίςξ άλμκεξ: α) ηδκ εκδιένςζδ, εοαζζεδημπμίδζδ ηαζ εκενβμπμίδζδ ηςκ ιαεδηχκ ζε εέιαηα πενζαάθθμκημξ ηαζ α) ηδ δζάποζδ απμηεθεζιάηςκ ηαζ ημ άκμζβια ημο ζπμθείμο ζηδκ ημζκςκία ιε ηδκ πανμπή βκχζεςκ, ηδκ ηαθθζένβεζα αθθαβήξ ζηάζεςκ ηαζ ζοιπενζθμνχκ ημο άιεζμο ημζκςκζημφ πενζαάθθμκημξ, έηζζ χζηε κα οπάνπεζ απμηεθεζιαηζηυηδηα ηςκ επζδζχλεχκ ηδξ, εθυζμκ ςξ εεζιυξ δεκ θεζημονβεί ζε ημζκςκζηυ ηεκυ (Tilbury & Wortman, 2004). Ο Milbrath (1996) ζζπονίγεηαζ υηζ "ε πεξηβαιινληηθή εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία είλαη κία άζθεζε θνηλσληθήο εθπαίδεπζεο, πνπ ζηφρν ζα πξέπεη λα έρεη ηε δηακφξθσζε πνιηηψλ πνπ ζα θάλνπλ δπλαηή ηε ζεκαληηθή αιιαγή πνπ απαηηείηαη γηα ηελ "Αεηθφξν Αλάπηπμε". Ζ αθθαβή αθμνά ζε υθμοξ ημοξ ημιείξ ηδξ ακενχπζκδξ δναζηδνζυηδηαξ ηαζ ζηυπμ έπεζ ηδ δζαιυνθςζδ ιζαξ ημζκςκίαξ πμθζηχκ εκενβχκ ηαζ πανειααηζηχκ ζηδ θήρδ απμθάζεςκ (Ofsted, 2003). Οζ ιαεδηέξ ιέζα απυ ηδκ πνμζςπζηή ηαζ εκενβυ ζοιιεημπή ημοξ ακαπηφζζμοκ "μζημθμβζηυ ηαζ πμθζηζηυ αθθααδηζζιυ", ιε ζηυπμ ηδκ πθήνδ ζοκεζδδημπμίδζή ημοξ ςξ πμθίηεξ (Gouth, 2005). Καηά ημκ Glasby (2002), μζ ιαεδηέξ εα πνέπεζ κα έπμοκ ακηίθδρδ ηδξ ζζημνίαξ ηαζ βκχζδ ηδξ επίδναζδξ πμο αζημφκ μζ ιεηαααθθυιεκεξ ημζκςκζηέξ δμιέξ ζημ πενζαάθθμκ, κα είκαζ εκήιενμζ ηδξ ηαλζηήξ πάθδξ βζα κα είκαζ ζε εέζδ κα ακηζθδθεμφκ ηδκ ακζζμηαηακμιή ζηδκ πνυζααζδ ηςκ θοζζηχκ πυνςκ ηαζ κα ακαπηφλμοκ έκα "πμθζηζηυ αθθααδηζζιυ" βζα κα είκαζ ζηακμί κα ακηζθαιαάκμκηαζ ηαζ κα ζοιιεηέπμοκ απμηεθεζιαηζηά ζηδκ πενζααθθμκηζηή πμθζηζηή. Ο πενζααθθμκηζηυξ "εββναιιαηζζιυξ" ηςκ πμθζηχκ, υπςξ παναηηδνζζηζηά ακαθένεζ μ Elliot (1993), ζπεηίγεηαζ ιε ημ δοκαιζηυ παναηηήνα ηδξ έκκμζαξ ηδξ ιάεδζδξ, ζφιθςκα ιε ηδκ μπμία μζ ιαεδηέξ δεκ απμηημφκ ιυκμ βκχζεζξ ηαζ ειπεζνίεξ βζα ημ ιέθθμκ, αθθά δζαιμνθχκμοκ ηζξ ζοκεήηεξ γςήξ ημοξ ηαηά ηνυπμ δδιζμονβζηυ ηαζ επμζημδμιδηζηυ. Μέζα ζε έκα ηέημζμ πθαίζζμ, δ έκκμζα ημο πενζααθθμκηζηά "εββνάιιαημο" πμθίηδ ακαδεζηκφεζ ημ νζγμζπαζηζηυ παναηηήνα ηδξ Π.Δ., μ μπμίμξ δεκ πενζμνίγεηαζ απθά ζηδ δζαιυνθςζδ ζοβηεηνζιέκςκ ιμκηέθςκ ζοιπενζθμνάξ (behavior 81

102 modification) ζημοξ ιαεδηέξ, ςξ ηαηάθθδθςκ βζα ηδκ απμηεθεζιαηζηή ακηζιεηχπζζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ, αθθά επεηηείκεηαζ ζηδκ "επανηή δνάζδ" ημοξ (action competence), δ μπμία ζοκζζηά ιζα ελεθζζζυιεκδ ηαζ ιεηαααθθυιεκδ δζαδζηαζία, πμο ζηδνίγεηαζ ζηδ ζοιιεημπζηή, ηνζηζηή, ζθαζνζηή ηαζ δδιμηναηζηή δζενεφκδζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ γδηδιάηςκ (Breiting & Mogensen, 1999). Γζαθαίκεηαζ, θμζπυκ, υηζ δ εηπαίδεοζδ βζα ημ πενζαάθθμκ ηαζ ηδκ αεζθμνία (ΔΠΑ) ένπεηαζ ζε ακηίεεζδ ιε ηζξ πνμηεναζυηδηεξ πμο εέηεζ ημ παναδμζζαηυ ζπμθείμ ςξ πνμξ ηζξ δζαδζηαζίεξ ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ, υπςξ είκαζ δ πνςημηαεεδνία ηδξ ζοζηδιαηζηήξ ηαζ αηαδδιασηά παναβυιεκδξ βκχζδξ, δ επζζηδιμκζηή ηαηάηιδζδ ηαζ ελεζδίηεοζδ, δ ηαηαθοβή ζε ιεευδμοξ παεδηζηήξ ιεηάδμζδξ ηαζ ακαηαηαζηεοήξ ηδξ βκχζδξ, δ οζμεέηδζδ ζενανπζηχκ ιμνθχκ επζημζκςκίαξ, μ ακηαβςκζζιυξ ηαζ δ απμιυκςζδ ημο ζπμθείμο απυ ηδκ πναβιαηζηή γςή (Λζανάημο & Φθμβαΐηδ, 2007). Μέζα ζε έκα ηέημζμ ζδεμθμβζηυ πθαίζζμ, μ νυθμξ ημοξ εηπαζδεοηζημφ ακαδεζηκφεηαζ ηαεμνζζηζηυξ ιμπθυξ αθθαβήξ. Ακ πνυηεζηαζ δδθαδή, δ πενζααθθμκηζηή εηπαίδεοζδ βζα ηδκ αεζθμνία κα ακαπηφλεζ ηδκ πμθζηζηή ηαζ ημζκςκζηή ζοκείδδζδ ηςκ ιαεδηχκ, μ νυθμξ ημο εηπαζδεοηζημφ είκαζ πμθφ δζαθμνμπμζδιέκμξ, υπζ ιυκμ απυ αοηυκ πμο έπεζ ζημ επίζδιμ ακαθοηζηυ πνυβναιια, αθθά ηαζ απυ αοηυκ πμο είπε ιέπνζ ηχνα ζηδκ Π.Δ. Δκχ, θμζπυκ, ζημ εθθδκζηυ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια δ ηονίανπδ πανάδμζδ είκαζ αηυια αημιζηζζηζηή ηαζ μ ααειυξ πενζπάναλδξ ηαζ ηαλζκυιδζδξ ηδξ βκχζδξ ορδθυξ, μζ ααζζηέξ ανπέξ ηδξ Π.Δ βζα ηδκ αεζθμνία πνμτπμεέημοκ ιμνθέξ ζοβπςκεοιέκμο ηχδζηα ηαζ ζοκενβαηζηέξ δζδαηηζηέξ παναδυζεζξ. Με άθθα θυβζα, εκχ μζ ζδεμθμβζηέξ αάζεζξ ηδξ Π.Δ. ελεθίζζμκηαζ, ημ ακαθοηζηυ πνυβναιια παναιέκεζ ζηαεενυ ιεβαθχκμκηαξ ημ πάζια ακάιεζά ημοξ (Zachariou et al, 2004). Ζ ζζμννμπία ηενδίγεηαζ απυ ημκ ηνυπμ πμο μ ηάεε εηπαζδεοηζηυξ ιειμκςιέκα ακηζθαιαάκεηαζ ημ νυθμ ημο ζακ επαββεθιαηία ηαζ απυ ηδκ πνμζςπζηή ημο ζδεμθμβία (Vargas, 2000). Ζ δζδαηηζηή πανάδμζδ ηδξ Π.Δ. βζα ηδκ αεζθμνία ζοκζζηά ιζα ιμνθή πανάπθεονδ πανάδμζδξ (sub-culture) ζημ ααειυ πμο μζ εηπαζδεοηζημί πμο ειπθέημκηαζ ζε αοηή έπμοκ ζοκεζδδημπμζήζεζ ηζξ ααζζηέξ δζαθμνέξ απυ ηζξ ανπέξ ημο επίζδιμο ακαθοηζημφ πνμβνάιιαημξ (Gouth, 2005). Πανάθθδθα, ααζζηή πανάιεηνμξ ηδξ Δηπαίδεοζδξ βζα ημ Πενζαάθθμκ ηαζ ηδκ Αεζθμνία είκαζ ημ βεβμκυξ υηζ δεκ οπάνπμοκ "ηαεανά πενζααθθμκηζηά" γδηήιαηα. Γζα πανάδεζβια, βζα ηδκ αθθαβή ημο ηθίιαημξ, δεκ πνέπεζ κα δίκεηαζ έιθαζδ ιυκμ ζηδ 82

103 δδιζμονβία ημο θαζκμιέκμο ημο εενιμηδπίμο ηαζ ζηζξ αναποπνυεεζιεξ ηαζ ιαηνμπνυεεζιεξ επζπηχζεζξ (ακφρςζδ ζηάειδξ ηςκ ςηεακχκ, αθθαβή αζμπμζηζθυηδηαξ η.θπ.) αθθά ηαζ ζηδ εεχνδζδ ηδξ βεςπμθζηζηήξ ηςκ ηαοζίιςκ, ζηζξ εκαθθαηηζηέξ ιμνθέξ εκένβεζαξ, ζηα ημζκςκζημμζημκμιζηά ηίκδηνα, ζηζξ επζπηχζεζξ ηδξ οπενηαηακάθςζδξ εκένβεζαξ ηαζ ζηα ενβαθεία πμο οπάνπμοκ βζα ηδκ ακηζιεηχπζζδ ημο εέιαημξ ηεπκζηά ηαζ μζημκμιζηά. Ζ δνάζδ δεκ πνέπεζ κα είκαζ πθέμκ ζημ επίπεδμ ηδξ εκδιένςζδξ βζα ηα αίηζα ή έζης ηζξ πμθζηζηέξ πνμζηαζίαξ πενζαάθθμκημξ, αθθά ηδξ ακάθδρδξ εοεφκδξ ζε επίπεδμ ηεπκμθμβζηυ, ημζκςκζηυ, πμθζηζηυ ηαζ πμθζηζζηζηυ, ςξ πνμξ ηδκ άνζδ ηςκ βεκεζζμονβχκ αζηζχκ ημο θαζκμιέκμο. Δκ ηαηαηθείδζ, μζ νδλζηέθεοεμζ ζηυπμζ ηδξ Δηπαίδεοζδξ βζα ημ Πενζαάθθμκ ηαζ ηδκ Αεζθμνία ηαζ ηα ηαζκμηυια παζδαβςβζηά ηδξ παναηηδνζζηζηά πμο εέημοκ "πθαίζζα" εθεοεενίαξ ηαζ πεζναθέηδζδξ ακηί βζα πθαίζζα εθέβπμο ηαζ πεζναβχβδζδξ, ζοκζζημφκ παζδαβςβζηή πνυηθδζδ βζα ηδ ζφβπνμκδ εηπαζδεοηζηή πναβιαηζηυηδηα (Φθμβαΐηδ, 2006). Λεζημονβμφκ ςξ εκ δοκάιεζ πονήκεξ ακακέςζδξ ημο εηπαζδεοηζημφ ζοζηήιαημξ ηαζ βεκζηυηενα, εζζάβμοκ ιζα δζαθμνεηζηή πνμζέββζζδ ζηδκ ίδζα ηδκ έκκμζα ηδξ εηπαίδεοζδξ. 83

104 3.2. Δθαξκνγέο ινγηζκηθνύ γηα ηελ ππνινγηζηηθή ππνζηήξημε πξνγξακκάησλ Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο. Μέζα ζημκ εονφηενμ πχνμ ηδξ εηπαίδεοζδξ, δ Π.Δ. απμζημπεί ζηδ δζαιυνθςζδ πμθζηχκ εκδιενςιέκςκ, ζηακχκ, οπεφεοκςκ ηαζ πνυεοιςκ κα ακαπηφλμοκ θζθμπενζααθθμκηζηή δνάζδ, πνμζεββίγμκηαξ ηα πενζααθθμκηζηά εέιαηα ιε δζεπζζηδιμκζηυ ηνυπμ, πνμςεχκηαξ ηδκ ακάπηολδ ηδξ ηνζηζηήξ ζηέρδξ, ημο ζοκενβαηζημφ ηνυπμο ιάεδζδξ ηαζ ζοιαάθθμκηαξ ζημ "άκμζβια" ημο ζπμθείμο ζηδ γςή (Fien, Palmer & Neal, Ράπηδξ, UNESCO, 1976). ηδκ πνμζπάεεζα αοηή μζ Σ.Π.Δ. ζοκζζημφκ ακεηηίιδηα ενβαθεία βζα ημοξ εηπαζδεοηζημφξ, χζηε κα ιπμνέζμοκ κα αμδεήζμοκ ημοξ ιαεδηέξ κα απμηηήζμοκ εζηυκα βζα δμιέξ ηαζ θαζκυιεκα πμο δεκ είκαζ εφημθμ κα παναηδνδεμφκ, κα ιμνθμπμζήζμοκ έκκμζεξ δοζκυδηεξ ηαζ κα πεζναιαηζζημφκ ζε πνςηυηοπεξ θφζεζξ βζα ηα πνμαθήιαηα πμο ελεηάγμοκ (Πανδαθίδδξ, 2005). Με ημκ ηνυπμ αοηυ, μζ ιαεδηέξ δεκ εα είκαζ μζ άηνζημζ αηνμαηέξ ηαζ μζ παεδηζημί δέηηεξ ηςκ ιδκοιάηςκ ημο εηπαζδεοηζημφ, αθθά εα έπμοκ ηδκ εοηαζνία κα μζημδμιήζμοκ ηδ βκχζδ ιέζα απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ηαζ ηδκ πνμζςπζηή ημοξ εκαζπυθδζδ ιε ηα εέιαηα πμο ημοξ απαζπμθμφκ. Ηδζαίηενα μζ Ζ/Τ, πμο ημ ηονζυηενμ παναηηδνζζηζηυ ημοξ είκαζ δ αθθδθεπζδναζηζηή επζημζκςκία ιε ημ πνήζηδ, δφκαηαζ κα πνδζζιμπμζδεμφκ απμηεθεζιαηζηά πνμξ αοηή ηδκ ηαηεφεοκζδ (McFarlane, Squires & McDougall Trinidad, Underwood, 2000). Ανπζηά, ημ πενζααθθμκηζηυ ηίκδια έδεζπκε ιία ηάζδ ημοθάπζζημκ ηαποπμρίαξ απέκακηζ ζηδ ηεπκμθμβία, επεζδή ηδ ζοζπέηζγε ιε ημ οπάνπμκ ιμκηέθμ ακάπηολδξ. Ζ θζθμζμθία υιςξ ηαζ δ πναηηζηή ηδξ Π.Δ. πνμζεββίγεζ ιε άθθδ δζάεεζδ ηζξ κέεξ ηεπκμθμβίεξ, ςξ ιέζμκ βζα ηδκ επίηεολδ ηςκ ζηυπςκ ηαζ ζημπχκ ηδξ. Ζ πμθοεειαηζηυηδηά ηδξ επζαάθθεζ ηδκ αλζμπμίδζδ ενβαθείςκ πμο κα "εκζζπφμοκ ηδκ ακηίθδρδ ηαζ επαολάκμοκ ηδ δοκαηυηδηα ημο ιαεδηή, κα ζοβηεκηνχκεζ, κα ζοκδοάγεζ ηαζ κα ενιδκεφεζ πθδνμθμνίεξ (Yang, 1994). Ζ πνήζδ μπμζαζδήπμηε θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ δεκ πνέπεζ κα ζοκζζηά μφηε ημ ηέκηνμ εκδζαθένμκημξ, μφηε αοημζημπυ ζηα πνμβνάιιαηα Π.Δ. φιθςκα ιε ημκ Κζιζςκή (1996), "δελ ζα πξέπεη λα μεθηλάκε θαη λα θαηαιήγνπκε κε ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη νχηε λα ην δνχκε απιά θαη κφλν ζαλ έλα εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν "βνεζφ" ζηε δηδαζθαιία θαη κάζεζε, εθφζνλ άιισζηε ε Π.Δ. απνηειεί δηαδηθαζία δξάζεο θαη φρη 84

105 ηδηαίηεξν "κάζεκα" φπσο φια ηα άιια ηνπ Αλαιπηηθνχ Πξνγξάκκαηνο. Αληίζεηα, ζα πξέπεη λα ην δνχκε εληαγκέλν κέζα ζηελ εμέιημε ησλ πξνγξακκάησλ (project) θαη σο ζπζηαηηθφ ηνπο, έηζη ψζηε λα ζπκβάιεη θαη απηφ ζηελ επίηεπμε ηεο ζηνρνζεζίαο ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνγξακκάησλ". Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ηα οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ ελεθίζζμκηαζ ζε απμηεθεζιαηζηά ενβαθεία βζα ηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ επζεοιδηήξ πενζααθθμκηζηήξ δεζηήξ, εκζζπφμκηαξ ηδ δδιζμονβζηή, απεθεοεενςηζηή, ζοκενβαηζηή ηαζ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ, υπςξ ηαζ δ Π.Δ επζδζχηεζ. Ζ έκηαλδ ημο Ζ/Τ ζηα πμθζηά Πνμβνάιιαηα Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ (.Π.Π.Δ.) αεθηζχκεζ μοζζαζηζηά ηδ δζδαηηζηή πνάλδ (Crook, Haugland & Wright, Κυιδξ, Peck & Dorricot, Solomonidou & Kolokotronis, 2001). Δζδζηυηενα, ιε ηδ αμήεεζα ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ, δ δζδαζηαθία πθεμκεηηεί ςπρνινγηθά (εκδοκάιςζδ ηδξ ζηακμπμίδζδξ ηςκ ιαεδηχκ η.ά.), δηδαθηηθά (εθανιμβή δζδαηηζηχκ ανπχκ ηαζ ιεευδςκ υπςξ αοηεκένβεζα, άιεζδ επαθήεεοζδ, επακαηνμθμδυηδζδ η.θπ.), ηαεχξ ηαζ νξγαλσηηθά (ζοζηδιαηζηυηενδ μνβάκςζδ ηδξ φθδξ, ελμζημκυιδζδ πνυκμο η.ά.) (Silverman, 1995). Οζ εθανιμβέξ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ πνμζθένμοκ ηα απαναίηδηα οπμζηδνζηηζηά ενβαθεία βζα ηδκ ηαθφηενδ επίηεολδ ηςκ ζηυπςκ ηδξ Π.Δ., υπςξ αοημί έπμοκ πνμζδζμνζζηεί ζε ααζζηά ηείιεκα ηαζ δζαηδνφλεζξ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα πνμζθένμοκ (UNESCO, 1978): 1. Δοαζζεδημπμίδζδ: ιέζς ηςκ δζηηοαηχκ δζεοημθφκζεςκ πνμαάθθμκηαζ εέιαηα Π.Δ. Δπίζδξ, ιε ηδκ πανμπή αζςιαηζημφ - αθθδθεπζδναζηζημφ πενζαάθθμκημξ ιάεδζδξ (ηνζζδζάζηαηδ εζηυκα - ηζκμφιεκα βναθζηά - ήπμξ η.θ.π.), δ πενζααθθμκηζηή εοαζζεδημπμίδζδ πνμζεββίγεηαζ ιέζα απυ ηδ δοκαηυηδηα πμθθαπθήξ ακαπανάζηαζδξ ηδξ βκχζδξ (Kafai, Ράπηδξ, Whitebread, 1997). 2. Γκχζδ: εφημθδ ηαζ βνήβμνδ πνυζααζδ ζε πδβέξ πθδνμθυνδζδξ απυ μθυηθδνμ ημκ πθακήηδ (δθεηηνμκζηέξ αζαθζμεήηεξ, αάζεζξ πθδνμθμνζχκ, πενζααθθμκηζηέξ μνβακχζεζξ η.θ.π.) 3. οκενβαζία: δδιζμονβία δζηηφςκ επζημζκςκίαξ (ιέζς ηονίςξ ημο δθεηηνμκζημφ ηαποδνμιείμο). Μέζα ζημ πθαίζζμ αοηυ, δζεοημθφκεηαζ ηαζ εκζζπφεηαζ δ ακηαθθαβή πθδνμθμνζχκ, ζδεχκ ηαζ ειπεζνζχκ ζπεηζηχκ ιε ημ πενζαάθθμκ ηαζ ακαπηφζζμκηαζ πνμβνάιιαηα ζοκενβαζίαξ (ημζκά ζπέδζα δνάζδξ) ζε ημπζηυ ή 85

106 δζαηναηζηυ επίπεδμ ιε ζημπυ ηδκ επίθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ (Ράπηδξ, 2000). 4. Ακάπηολδ ζηάζεςκ: ζοκζζηά ημ ζηυπμ ηδξ Π.Δ. πμο δφζημθα ιπμνεί κα επζηεοπεεί ιέζς ηδξ αλζμπμίδζδξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ. Μέζα απυ δζαδζηαζίεξ ηδθειάεδζδξ - ηδθεδζάζηερδξ ιπμνεί κα πναβιαημπμζδεεί ςξ έκα ααειυ, εθυζμκ πνμςεείηαζ δ ζοκενβαηζηή αθθδθεπίδναζηζημφ παναηηήνα ιάεδζδ (Crawford, Mioduser & Margalit, 1997). 5. Πενζααθθμκηζηή δνάζδ: Ζ μθζζηζηή πνμζέββζζδ ηδξ ιάεδζδξ, ημ ζοκενβαηζηυ, αζςιαηζηυ ηαζ πθμφζζμ ζε αθθδθεπζδνάζεζξ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ, υπςξ π.π. δ επζημζκςκία ιε άθθεξ πενζααθθμκηζηά εοαζζεδημπμζδιέκεξ ιαεδηζηέξ ημζκυηδηεξ δφκακηαζ κα μδδβήζμοκ ζε ημζκυ ζοκημκζζιυ δνάζδξ υπςξ π.π. επζζημθέξ δζαιανηονίαξ ζημ δζαδίηηομ η.ά. (Πανδαθίδδξ, 2005). ζμκ αθμνά ηδκ μπηζηή ηςκ ηνζχκ ηνυπςκ ζφκδεζδξ πενζαάθθμκημξ - εηπαίδεοζδξ πμο έπεζ πνμακαθενεεί, δ πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ πενζμνίγεηαζ ζημ κα δεζ ημ πενζαάθθμκ ςξ ακηζηείιεκμ ιεθέηδξ (about the environment) ηαζ ςξ ιέζμ βζα ηδκ πενζααθθμκηζηή εοαζζεδημπμίδζδ (for the environment). Οζ δοκαηυηδηεξ πμο ιπμνεί κα πανέπεζ δ αλζμπμίδζδ ηςκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πναηηζηή ηδξ Π.Δ. ηαζ πζμ ζοβηεηνζιέκα ζηδκ ακάπηολδ ηςκ ηεζζάνςκ ααζζηχκ παναηηδνζζηζηχκ ηδξ, έηζζ υπςξ αοηά έπμοκ πνμζδζμνζζηεί απυ ηδ Γζαηοαενκδηζηή Γζάζηερδ ηδξ Σζθθίδαξ (Φθμβαΐηδ, 1998) ακαθφμκηαζ ςξ ελήξ: α) πεηζηά ιε ηδ δζεπζζηδιμκζηή πνμζέββζζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ, δίκεηαζ δ δοκαηυηδηα απυηηδζδξ βκχζεςκ, ακηαθθαβήξ πθδνμθμνζχκ ηαζ δδιζμονβίαξ ζοκενβαζζχκ απυ δζαθμνεηζημφξ επζζηδιμκζημφξ ημιείξ ιέζς ηονίςξ ηςκ δζαδζηηοαηχκ δζεοημθφκζεςκ. α) ημ επίπεδμ ηδξ δζα αίμο εηπαίδεοζδξ ιέζς ηδξ εθανιμβήξ ιεευδςκ ηδθειαηζηήξ ηαζ δδιζμονβίαξ εηπαζδεοηζηχκ δζηηφςκ - ημζκμηήηςκ ιάεδζδξ, δ Π.Δ. βίκεηαζ ακελάνηδηδ απυ ημκ πνυκμ ηαζ ημ πχνμ (Rohwedder & Alm, 1994). β) ημ "άκμζβια" ημο ζπμθείμο ζηδ γςή ιέζς ηδξ αλζμπμίδζδξ ηςκ πμθοάνζειςκ πδβχκ βκχζδξ ηαζ ηςκ μιαδμζοκενβαηζηχκ (δζηηοαηχκ) πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ, δφκαηαζ κα "ακμζπημφκ πανάεονα" ζημκ εηηυξ ζπμθείμο ηυζιμ ηαζ μζ εοηαζνίεξ επζημζκςκίαξ κα πμθθαπθαζζαζημφκ. 86

107 δ) Ακαθμνζηά ιε ηδ ζοζηδιζηή πνμζέββζζδ ζηδκ Π.Δ., δ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ηαζ πζμ ζοβηεηνζιέκα μζ πνμζμιμζχζεζξ, μζ βκςζηζημί δζενεοκδηζημί ιζηνυημζιμζ, ηα ακμζπηά ενβαθεία ηαζ πενζαάθθμκηα ιάεδζδξ ηαζ δ ιμκηεθμπμίδζδ πνμαθδιάηςκ ηαζ δζαδζηαζζχκ επίθοζήξ ημοξ ιπμνμφκ κα ζοιαάθμοκ απμηεθεζιαηζηά ζηδ ιεθέηδ ηαζ ακάθοζδ ηςκ πμθφπθμηςκ πενζααθθμκηζηχκ γδηδιάηςκ (Atkins, Ellis, Κυιδξ, Μζηνυπμοθμξ, Squires & Mc Dougall, 1994). Ζ εκζςιάηςζδ υιςξ πθδνμθμνζηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ ζηα.π.π.δ. εβηοιμκεί ηαζ "ηζκδφκμοξ" υπςξ: α) πεξηνξηζκέλε αηζζεηεξηαθή πξνζέγγηζε ηνπ πεξηβάιινληνο (απεοεφκμκηαζ ααζζηά ζε δφμ απυ ηζξ πέκηε αζζεήζεζξ ιε απμηέθεζια κα αδοκαημφκ κα οπμηαηαζηήζμοκ ηδκ πναβιαηζηή επαθή ιε ημ πενζαάθθμκ πμο πναβιαημπμζείηαζ ιέζς ημο ζοκυθμο ηςκ αζζεήζεςκ, α) θίλδπλνο ππνθαηάζηαζεο ηεο πξαγκαηηθόηεηαο (ηονίςξ ιέζς ηςκ πνμζμιμζχζεςκ, ιε απμηέθεζια πμθθέξ θμνέξ κα πνμηαθείηαζ ζφβποζδ ιεηαλφ ηςκ πναβιαηζηχκ ηαζ "εζημκζηχκ" ηαηαζηάζεςκ, β) πεξηνξηζκόο ηεο ςπρνθηλεηηθήο δηάζηαζεο ηεο πξνζσπηθόηεηαο (πνμηφπηεζ απυ ηδκ πμθφςνδ εκαζπυθδζδ ιε ημκ Ζ/Τ) ηαζ δ) ακθηζβεηνύκελε εγθπξόηεηα θαη αληηθεηκεληθόηεηα ηεο πεξηβαιινληηθήο πιεξνθόξεζεο πμο δζαηζκείηαζ ηονίςξ ιέζς ημο δζαδζηηφμο (Βαζζθμπμφθμο, Γαζημθζά, Κζιζςκήξ, Rohwedder & Alm, 1994). Ζ δζδαζηαθία ιε ηδ αμήεεζα ημο Ζ/Τ, ςξ αμδεδηζημφ ηαζ οπμζηδνζηηζημφ ιέζμο, ιπμνεί κα δζεοημθφκεζ ιζα κέμο ηφπμο ιαεδζζαηή ειπεζνία ζημ πθαίζζμ εθανιμβήξ πενζααθθμκηζηχκ πνμβναιιάηςκ: παζδζά απαζπμθδιέκα ζηδκ εκενβή "ηαηαζηεοή" ηδξ βκχζδξ ηαζ υπζ παεδηζημί δέηηεξ απμζπαζιαηζηχκ δεδμιέκςκ (Seaton, 1998). Ο οπμθμβζζηήξ θμζπυκ, δε κμείηαζ ςξ ιζα "δζδαηηζηή ιδπακή" ή έζης έκα ελεθζβιέκμ ενβαθείμ πμο οπμζηδνίγεζ ημ ιαεδηή ζηδκ ακηζιεηχπζζδ ηςκ απαζηήζεςκ ιζαξ πνμηαεμνζζιέκδξ πμνείαξ, αθθά ιέζμ έηθναζδξ ηςκ ζδεχκ, ηςκ βκχζεςκ ηαζ δζαζζεήζεχκ ημο, δζενεφκδζδξ ζοβηεηνζιέκςκ βκςζηζηχκ πεδίςκ, δζαπείνζζδξ πθδνμθμνζχκ, οπμαμήεδζδξ ημο ιεηαζπδιαηζζιμφ ηαζ ειπθμοηζζιμφ ηςκ οθζζηάιεκςκ κμδηζηχκ δμιχκ ηαζ ηεθζηά δυιδζδξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ (Fisher, King & Allμway, Robyler & Edwards, Strommen & Lincoln, 1992). Δκ ηαηαηθείδζ, δ εηπαζδεοηζηή πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ιπμνεί κα ζοιαάθεζ ζηδκ πμζμηζηή αεθηίςζδ ηδξ ιαεδζζαηήξ ηαζ δζδαηηζηήξ πνάλδξ, ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ κέςκ δοκαημηήηςκ πανμπήξ εκαθθαηηζηχκ ιμνθχκ έηθναζδξ, 87

108 δζενεφκδζδξ ηαζ μζημδυιδζδξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ. ηδ ζοκέπεζα ακαθφμκηαζ πμθφ ζοκμπηζηά, μζ ηονζυηενεξ ηαηδβμνίεξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ιε ηα ακηίζημζπα μθέθδ πμο πανέπμοκ ζηδκ οθμπμίδζδ πνμβναιιάηςκ Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ. 88

109 Δπηθνηλσλίεο Γηαδίθηπν. Σμ "ηαλίδζ" (ακαγήηδζδ, "πθμήβδζδ"), ζε ιζα δζαδζηηοαηή εηπαζδεοηζηή εθανιμβή ιε ζςζηέξ πνμδζαβναθέξ ζοκζζηά ιία εκδζαθένμοζα ηαζ δζδαηηζηά απμδμηζηή ειπεζνία, (Farmer, Liu, Ayersman & Reed, 1995). Μπμνεί ηακείξ κα "ακαηαθέζεζ" απυ πμθθέξ πδβέξ, κα παναηδνήζεζ βζα υζμ πνυκμ επζεοιεί, αηυιδ ηαζ κα εηηοπχζεζ εζηυκεξ ηαζ ηείιεκα πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ημ ακηζηείιεκμ πμο ενεοκά ή επζεοιεί κα ιεθεηήζεζ. Δπζπνυζεεηα, είκαζ δοκαηυ κα αημθμοεήζεζ μ ηαεέκαξ ηδ δζηή ημο πνμζςπζηή δζαδνμιή ηαηά ηδκ ακαγήηδζδ, έκα είδμξ βεκζηήξ επζθακεζαηήξ πνμζπέθαζδξ ζηδκ πθδνμθμνία (surfing) πμο υιςξ ημο πανέπεζ ηαζ δοκαηυηδηεξ "ηαηάδοζδξ", υηακ μ ίδζμξ ηνίκεζ υηζ έπεζ θυβμοξ ηαζ εκδζαθένμκ βζα ένεοκα ζε αάεμξ (Braun, Fermlund & White, Vanfossen, 2001). Πανάθθδθα, ημ Γζαδίηηομ ςξ δίηηομ επζημζκςκίαξ, δζεοημθφκεζ ηδκ πνμζςπζηή επαθή ηαζ ηδκ ακηαθθαβή πθδνμθμνζαηχκ δεδμιέκςκ, ζδεχκ ηαζ ειπεζνζχκ ιεηαλφ αηυιςκ, μιάδςκ ηαζ μνβακζζιχκ (Γαζημθζά, 2001). φιθςκα ιε ημοξ Passerini & Granger (2000), "ην δηαδίθηπν ζπκβάιιεη ζηελ εθαξκνγή ζπγρξνληθψλ θαη αζχγρξνλσλ κνξθψλ αιιειεπίδξαζεο ζηε δηδαζθαιία, ζηελ θαηάξγεζε ησλ θπζηθψλ νξίσλ ηεο ηάμεο θαη ζηνλ εκπινπηηζκφ ησλ εκπεηξηψλ ησλ ρξεζηψλ κέζσ ησλ ηερλνινγηψλ ηεο εηθφλαο". Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δ παζδαβςβζηή αλζμπμίδζδ ηςκ δζηηοαηχκ δζεοημθφκζεςκ ζημ πθαίζζμ εθανιμβήξ ηδξ Π.Δ. δφκαηαζ: Να πανάζπεζ ζημοξ ιαεδηέξ ηαζ ζημοξ εηπαζδεοηζημφξ ηδ δοκαηυηδηα εφημθδξ πνυζααζδξ ζηδκ πενζααθθμκηζηή πθδνμθυνδζδ, εζδζηά ζηζξ πενζπηχζεζξ εηείκεξ υπμο απαζηείηαζ "ηνέπμοζαξ" επζηαζνυηδηαξ εκδιένςζδ ηαζ άιεζδ πνυζααζδ ζε πδβέξ πμο δεκ είκαζ δζαεέζζιεξ ημπζηά (ζφκδεζδ ιε δθεηηνμκζηέξ αζαθζμεήηεξ, αάζεζξ δεδμιέκςκ, πενζααθθμκηζηέξ μνβακχζεζξ ή μνβακζζιμφξ η.ά.) (Kumari, Skultety, 1996). Με αοηυ ημκ ηνυπμ, μζ ζοιιεηέπμκηεξ έπμοκ ηδκ εοηαζνία, υπζ ιυκμ κα ζοκεζδδημπμζήζμοκ ηδκ φπανλδ, ηδκ έηηαζδ ηαζ ηδ ζμαανυηδηα εκυξ πενζααθθμκηζημφ πνμαθήιαημξ, αθθά ηαζ κα ημ ηαηακμήζμοκ ηαθφηενα, αλζμπμζχκηαξ ηα πθεμκεηηήιαηα ημο Γζαδζηηφμο: δδθαδή, έκα πθήεμξ απυ πθδνμθμνζαηά ζημζπεία, πνμενπυιεκα απυ πενζζζυηενεξ απυ ιία πδβέξ ηαζ πανμοζζαζιέκα ιε πενζζζυηενμοξ απυ έκακ ηνυπμοξ (Γαζημθζά, 2001). 89

110 Να εκζζπφζεζ ηδκ εκενβδηζηή ζοιιεημπή ηςκ ιαεδηχκ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ (Sloane, 1997). Ζ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία ηδξ Π.Δ. ελεθίζζεηαζ ζε ιαεδημηεκηνζηή, εθυζμκ μζ ιαεδηέξ εκεαννφκμκηαζ κα ενεοκμφκ, κα αλζμθμβμφκ, κα δζαπεζνίγμκηαζ ηαζ κα μνβακχκμοκ πθδνμθμνίεξ πενζααθθμκηζηήξ εειαημθμβίαξ. φιθςκα ιε ημκ Grey (1999), μζ εηπαζδεουιεκμζ ακαπηφζζμοκ ζηακυηδηεξ πεζνζζιμφ πμθθαπθχκ πθδνμθμνζχκ ηαζ δελζυηδηεξ ηνζηζηήξ ακάβκςζδξ, επζθμβήξ ηαζ αλζμπμίδζδξ ηςκ πθδνμθμνζαηχκ πδβχκ, μζ μπμίεξ εεςνμφκηαζ απαναίηδηεξ βζα ηδκ ακαβκχνζζδ ηαζ ηδκ επίθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ. Να πνμαβάβεζ ηδ δζα αίμο πενζααθθμκηζηή αβςβή. Δηηυξ απυ ηδ δοκαηυηδηα πμο πνμζθένεζ ζημ εονφ ημζκυ βζα εφημθδ ηαζ άιεζδ πνυζααζδ ζηδκ επζζηδιμκζηή πενζααθθμκηζηή πθδνμθυνδζδ, ημ Γζαδίηηομ ηαεζζηά πνμζζηή ηαζ απμηεθεζιαηζηή ηδκ εθανιμβή ιεευδςκ ηδθεεηπαίδεοζδξ. Δπεηηείκμκηαζ, θμζπυκ, ηα υνζα ημο παναδμζζαημφ ζπμθείμο ιέζα απυ κέα εηπαζδεοηζηά δίηηοα ηαζ ιαεδζζαηά πενζαάθθμκηα ηαζ ιε ημκ ηνυπμ αοηυ, δ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ηδξ Π.Δ. βίκεηαζ ακελάνηδηδ απυ ημκ πχνμ ηαζ ημ πνυκμ (Γαζημθζά, 2001). Να πνμςεήζεζ ηδκ ακάπηολδ πνμβναιιάηςκ ζοκενβαζίαξ ηαζ εθανιμβήξ ημζκχκ ζπεδίςκ δνάζδξ ζε ημπζηυ ή δζαηναηζηυ επίπεδμ ιε ζημπυ ηδκ επίθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ. Σμ Γζαδίηηομ ςξ δίαοθμξ επζημζκςκίαξ πνμζθένεζ ηδ δοκαηυηδηα ζημοξ πνήζηεξ κα επζημζκςκήζμοκ ιεηαλφ ημοξ ιέζς πμζηίθςκ αζφβπνμκςκ ηαζ ζφβπνμκςκ οπδνεζζχκ, υπςξ αοηχκ ημο δθεηηνμκζημφ ηαποδνμιείμο ( ), ηδξ ζοιιεημπήξ ζε μιάδεξ ζογήηδζδξ (newgroups) ηαζ ζε δζάθμνεξ ελ απμζηάζεςξ ζοκεδνζάζεζξ ή ζε μιαδζηέξ δναζηδνζυηδηεξ / ζοκενβαηζηέξ ενβαζίεξ (ιέζς ηονίςξ ηςκ ηδθεδζαζηέρεςκ). Μέζα ζημ πθαίζζμ αοηυ, δζεοημθφκεηαζ δ ζοκενβαζία ιαεδηζηχκ μιάδςκ ηαζ ζπμθείςκ απυ μπμζμδήπμηε ιένμξ ημο ηυζιμο βζα ηδκ εηπυκδζδ ζπεδίςκ ημζκήξ δνάζδξ βζα ημ πενζαάθθμκ ηαζ επζηοβπάκεηαζ δ ζοκενβαηζηή - αθθδθεπζδναζηζηή ιάεδζδ (Serim & Koch, 1996). Σμ κέμ θμζπυκ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ πμο πνμζθένεζ ημ Γζαδίηηομ πανέπεζ ζζπονά ηίκδηνα ζημοξ ιαεδηέξ βζα ηδκ απμηεθεζιαηζηή εκαζπυθδζή ημοξ ιε πνμβνάιιαηα Π.Δ., εθυζμκ ζοκζζηά εοπάνζζηδ δζδαηηζηή ειπεζνία ηαζ ιπμνεί κα ζοιπμνεοηεί δοκαιζηά ιαγί ιε άθθα ιέζα ηαζ ιεευδμοξ ζηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ 90

111 δζαεειαηζηήξ δζδαζηαθίαξ, ημο ζοκενβαηζημφ πκεφιαημξ, ηδξ εκενβδηζηήξ ζοιιεημπήξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πνάλδ, ζηδκ ακάπηολδ δζενεοκδηζηχκ ζηακμηήηςκ ηαζ ζηδ ιεηάααζδ απυ ηδ βναιιζηή ζηδ δζαδναζηζηή ιάεδζδ (Kumari, 1998). Ο Μπαιπζκζχηδξ (2000) οπμζηδνίγεζ υηζ: ε δπλαηφηεηα αλαδήηεζεο πνηθίισλ θαη κεγάιεο θιίκαθαο πιεξνθνξηψλ κέζα απφ ηελ πξφζβαζε ζε δηάθνξεο ειεθηξνληθέο βηβιηνζήθεο αιιά θαη ε ρξεζηκνπνίεζε εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ κε ηελ ηερλνινγία ηνπ Internet, επηηξέπνπλ ζην καζεηή λα πξνζεγγίδεη θαη λα επεμεξγάδεηαη ηε γλψζε νιηζηηθά, κε πνηθίινπο ζπλδπαζκνχο θαη δπλαηφηεηεο. 91

112 Δθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα θνηλσληθήο δηθηύσζεο. φβπνμκεξ ένεοκεξ επζηεκηνχκμκηαζ ζηδκ εηεεηζηή ακάπηολδ ηςκ ζζηυημπςκ ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ ηαζ ζηδκ μθμέκα αολακυιεκδ αλζμπμίδζδ ηδξ ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ ζηδ δζδαζηαθία ηαζ ηδ ιάεδζδ (Karabulut et al, 2009 National School Boards Association, 2007 Office of Communications, 2008 Yuen & Yuen, 2008). φιθςκα ιε ημκ Steve (Hargadon, 2009) "Ο Ηζηφο 2.0 έξρεηαη λα αιιάμεη εληππσζηαθά ην ηνπίν ηνπ 21νπ αηψλα ζηελ εθπαίδεπζε δηακνξθψλνληαο ην πψο νη καζεηέο πξνζεγγίδνπλ ηε κάζεζε, πψο νη εθπαηδεπηηθνί πξνζεγγίδνπλ ηε δηδαζθαιία, θαη, φιν θαη πεξηζζφηεξν, πψο νη καζεηέο αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο, θαη καζαίλνπλ ν έλαο απφ ηνλ άιιν". Χξ πενζαάθθμκηα ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ μνίγμκηαζ μζ δζαδζηηοαηέξ οπδνεζίεξ πμο επζηνέπμοκ ζημοξ πνήζηεξ κα δζαιμνθχζμοκ ημ εζημκζηυ πνμθίθ ημοξ, δδιυζζμ ή ιδ, ιέζα ζ' έκα μνζμεεηδιέκμ ζφζηδια, κα δδιζμονβήζμοκ δίηηομ επαθχκ - θίθςκ (μζ θίθμζ ιπμνεί κα είκαζ πναβιαηζημί "off line" θίθμζ ή άκενςπμζ πμο έπμοκ ζοκακηήζεζ ιυκμ "online" ηαζ ιε ημοξ μπμίμοξ δεκ έπμοκ άθθμοξ δεζιμφξ) ηαζ κα έπμοκ πνυζααζδ ζηα πνμθίθ ηςκ επαθχκ ημοξ ηαζ ηςκ άθθςκ ιεθχκ ημο ζοζηήιαημξ (Boyd, 2007). Οζ πνήζηεξ ιπμνμφκ επίζδξ κα ζπεδζάζμοκ ηδκ ειθάκζζδ ηδξ ζζημζεθίδαξ ημοξ ηαζ κα πνμζεέζμοκ οθζηυ υπςξ θςημβναθίεξ, αίκηεμηθζπξ ηαζ ανπεία ιμοζζηήξ. Οζ Γθέγμο, Γνδβμνζάδμο & Κςκζηακηίκμο (2010) οπμζηδνίγμοκ υηζ "ην Γηαδηθηπαθφ Δθπαηδεπηηθφ Κνηλσληθφ Γίθηπν (ΓΔΚΓ) ζπληζηά έλα θνηλσληθφ δίθηπν ζην νπνίν ζπκκεηέρνπλ κέιε ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο θαη αληαιιάζζνπλ πιεξνθνξίεο, εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, ηδέεο θαη απφςεηο, εζηηάδνληαο ζε γεληθά θαη εμεηδηθεπκέλα εθπαηδεπηηθά ζέκαηα θαη ελδηαθέξνληα". Ο Hargadon (2009) μνίγεζ ηδκ "Κμζκςκζηή Γζηηφςζδ" ςξ ηδκ "Δκζςιάηςζδ Γζαδζηηοαηχκ Δνβαθείςκ βζα ηδκ Ακάπηολδ Κμζκυηδηαξ & Πενζεπμιέκμο", εκχ ζζπονίγεηαζ υηζ "Δηπαζδεοηζηή Γζηηφςζδ είκαζ δ πνήζδ ηςκ ηεπκμθμβζχκ ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ βζα εηπαζδεοηζημφξ ζημπμφξ". Σα ιέθδ εκυξ ΓΔΚΓ πζεακά κα ιπμνμφκ κα απμημιίζμοκ πμθθά μθέθδ ηυζμ ζε πνμζςπζηυ υζμ ηαζ ζε ζοθθμβζηυ επίπεδμ (Γθέγμο & Γνδβμνζάδμο, 2010). ηζξ ιένεξ ιαξ πμθοάνζειμζ έθδαμζ ζοκζζημφκ ιέθδ ημζκςκζηχκ δζηηφςκ υπςξ ημ Facebook, ημ MySpace, ημ Hi5 ηαζ ημ Twitter. Σμ Facebook, ιε πενζζζυηενμοξ απυ 350 εηαημιιφνζα πνήζηεξ απμηεθεί ημκ δδιμθζθέζηενμ ζζημπχνμ ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ. Δπζηνέπεζ ηδ δδιζμονβία δθεηηνμκζημφ πνμθίθ ιε ζημπυ ηδ βκςνζιία ηαζ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ιε άθθμοξ πνήζηεξ ημο Γζαδζηηφμο, πναβιαημπμζχκηαξ ρδθζαηέξ 92

113 ζογδηήζεζξ, ακηαθθάζζμκηαξ απυρεζξ, πνμηζιήζεζξ, εκδζαθένμκηα η.θπ. (Kim, Παπακηςκίμο, 2010). Πνμζθένεηαζ επζημζκςκία ιέζς ιδκοιάηςκ ηαζ online ζοκμιζθίεξ, ζοιιεημπή ζε παζπκίδζα, ημζκυηδηεξ (groups) ηαζ ημοίγ. Ανηεηά δζαδεδμιέκμ είκαζ ημ MySpace, παναηηδνζζηζηυ βκχνζζια ημο μπμίμο είκαζ δ δοκαηυηδηα ακάνηδζδξ ιμοζζηχκ πνμθίθ. Δπζπθέμκ, πανέπεζ δςνεάκ οπδνεζίεξ, υπςξ ηα moods (απμηφπςζδ ηδξ δζάεεζδξ ιε εζημκίδζα), δδιζμονβία ζζημθμβίμο, δζαιμζναζιυ πμθοιεζζηχκ ανπείςκ ηαζ ηα blurbs (πνμζςπζηά ηείιεκα αοημπανμοζίαζδξ ιε ηδ πνήζδ πμθοιέζςκ). Ακάθμβεξ οπδνεζίεξ πανέπεζ ηαζ ημ Hi5. Σέθμξ, ημ Twitter ζοκζζηά ιία εκαθθαηηζηή πνυηαζδ πμο οπμζηδνίγεζ ηδκ επζημζκςκία ηςκ πνδζηχκ ιε υζμοξ επζεοιμφκ, ιέζς ζφκημιςκ ιδκοιάηςκ έςξ ηαζ 140 παναηηήνςκ (tweets). Με αοηυ ημκ ηνυπμ, θμζπυκ, ιπμνεί ηακείξ κα πανμοζζάζεζ ηδκ διενήζζα δναζηδνζυηδηά ημο, ιε ηδ ιμνθή δοκαιζηά ακαπηοζζυιεκμο διενμθμβίμο (Boyd, Kim, Porterfield, 2001). H Boyd (2007) ακέδεζλε ηδ ζδιαζία ηδξ ζοιιεημπήξ ζηα ημζκςκζηά δίηηοα βζα ηδ δζαιυνθςζδ ηδξ ηαοηυηδηαξ ηςκ κέςκ: Οζ κέμζ ηνίκμκηαζ απυ ημοξ ζοκμιδθίημοξ ημοξ ηαζ ακηθμφκ ζδιαίκμοζεξ βζ αοημφξ πθδνμθμνίεξ. Δπζπνυζεεηα, μζ κέμζ πμο ζοιιεηέπμοκ ζηα ημζκςκζηά δίηηοα πενζβνάθμοκ ζοκαζζεδιαηζηά μθέθδ: κζχεμοκ υηζ απμηεθμφκ ιένμξ εκυξ ζοκυθμο ηαζ ηοβπάκμοκ ηδξ πνμζμπήξ ηςκ άθθςκ (Office of Communications, 2008). Ένεοκα ηδξ National School Boards Association (2007) ζηδκ Αιενζηή ηαηέδεζλε υηζ ημ 96% ηςκ εθήαςκ πμο έπμοκ πνυζααζδ ζημ Γζαδίηηομ έπμοκ πνδζζιμπμζήζεζ ηάπμζα ιμνθή δζαδζηηοαηήξ ημζκςκζηήξ ηεπκμθμβίαξ, υπςξ ηδ ζφβπνμκδ ζοκμιζθία, ημ ζζημθυβζμ ή ηα ημζκςκζηά δίηηοα ή άθθεξ ακάθμβεξ οπδνεζίεξ ζπεδζαζιέκεξ βζα παζδζά. Σα ηεθεοηαία πνυκζα δ πνήζδ δζαδζηηοαηχκ οπδνεζζχκ ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ ζημκ πχνμ ηδξ εηπαίδεοζδξ απμηεθεί ιία ζδζαίηενα δδιμθζθή ηάζδ δζεεκχξ. φβπνμκεξ ένεοκεξ απμδεζηκφμοκ ηδκ μθμέκα ηαζ αολακυιεκδ αλζμπμίδζδ ηδξ ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ ζηδ δζδαζηαθία ηαζ ηδ ιάεδζδ (GoodFellow, Kim, 2000 Palloff & Pratt, Porterfield, 2001). Με ηδκ μνβάκςζδ εκυξ Γζαδζηηοαημφ Δηπαζδεοηζημφ Κμζκςκζημφ Γζηηφμο (ΓΔΚΓ) ηα ιέθδ ημο ιπμνμφκ κα θεζημονβήζμοκ ςξ ιία Φδθζαηή Κμζκυηδηα Μάεδζδξ (ΦΚΜ), ιία ημζκυηδηα ακηαθθαβήξ βκχζεςκ, ζδεχκ, απυρεςκ, ιεεμδμθμβζχκ, ενβαθείςκ ηαζ εηπαζδεοηζημφ οθζημφ (ζπέδζα ιαεδιάηςκ, θφθθα ενβαζίαξ, ανπεία δναζηδνζμηήηςκ) 93

114 ιε ζηυπμ ηδκ αθθδθμεκδιένςζδ, ηδκ αθθδθμτπμζηήνζλδ, ηδκ ακαηνμθμδυηδζδ ηαζ ζοκαηυθμοεα ηδ αεθηίςζδ ηδξ δζδαηηζηήξ - ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ (Barab et al, 2001 Palloff & Pratt, 1999). Μία ΦΚΜ είκαζ ιία μιάδα αηυιςκ πμο ζοκδέμκηαζ ιέζς ηδξ ηεπκμθμβζηά δζαιεζμθααδιέκδξ επζημζκςκίαξ ηαζ μζ μπμίμζ ζοιιεηέπμοκ εκενβά ζε ζοκενβαηζηέξ ιαεδζζαηέξ δναζηδνζυηδηεξ, ζοιιενζγυιεκμζ ημζκέξ ανπέξ ηαζ πναηηζηέξ, πνμηεζιέκμο κα επζηφπμοκ έκα ημζκυ ιαεδζζαηυ ζηυπμ (Cooper, 2002). Ζ μζημδυιδζδ ηδξ βκχζδξ πναβιαημπμζείηαζ ιέζα απυ ηδ ζοιιεημπή ημο αηυιμο ζηδκ ημζκυηδηα. Ανπζηά, ηα άημια ειπθέημκηαζ πενζθενεζαηά, αθθά ζζβά-ζζβά, υηακ απμηημφκ ειπεζνίεξ, μδδβμφκηαζ πνμξ ημ ηέκηνμ ηδξ ημζκυηδηαξ (Lave & Wenger, 1991).Οζ δζαδζηηοαηέξ ηεπκμθμβίεξ επζηνέπμοκ ηδκ οθμπμίδζδ ΦΚΜ - μζ μπμίεξ δεκ οπυηεζκηαζ ζε πενζμνζζιμφξ πχνμο ή πνυκμο - ζε έκα ζοκεπχξ ιεηαααθθυιεκμ ηυζιμ πμο ζηδνίγεηαζ ζηδ ζοθθμβζηή βκχζδ (Collins, 1998). Μία ΦΚΜ είκαζ έκαξ πχνμξ, υπμο ηα ιέθδ ηδξ, ζηδκ πνμηεζιέκδ πενίπηςζδ ηςκ πνμβναιιάηςκ Π.Δ., μζ ιαεδηέξ, ζε ζοκενβαζία ιεηαλφ ημοξ ηαζ ιε ημ ζοκημκζζιυ ημο εηπαζδεοηζημφ, ακαγδημφκ, δζαπεζνίγμκηαζ, αλζμθμβμφκ ηαζ δζαπναβιαηεφμκηαζ πθδνμθμνίεξ, θαιαάκμοκ απμθάζεζξ, ζοκενβάγμκηαζ, βεβμκυξ πμο εκεαννφκεζ ηδ δζαθμβζηή ηαηαζηεοή κέαξ βκχζδξ (Cooper, 2002). Οζ ΦΚΜ θμζπυκ, πνμζθένμοκ δοκαηυηδηεξ βζα εοέθζηηδ, μιαδμζοκενβαηζηή ιάεδζδ απυ απυζηαζδ, πένα απυ πενζμνζζιμφξ πχνμο ή πνυκμο, ζε άημια δζαθμνεηζηχκ δθζηζχκ, θοζζηχκ ζηακμηήηςκ η.θπ. (Harasim et al, 1995). Αηυια, μζ ΦΚΜ πανέπμοκ έκα ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ δζάδναζδξ ηαζ αθθδθμιάεδζδξ, πμο ειπθέηεζ εκενβά ημοξ εηπαζδεουιεκμοξ ζηδκ πνμζςπζηή δυιδζδ ηδξ βκχζδξ, εκχ ηα ιέθδ ημοξ δζαηνίκμκηαζ απυ ιεβάθδ εέθδζδ βζα επζημζκςκία ηαζ ιάεδζδ (Bostock, GoodFellow, Kim, Porterfield, 2001). φιθςκα ιε ημκ Harasim (1999), ηα ιέθδ ιζαξ ΦΚΜ εκδέπεηαζ κα ακαπηφλμοκ βκςζηζηέξ δελζυηδηεξ ηαεχξ ηαζ δελζυηδηεξ επζημζκςκίαξ ηαζ ζοκενβαζίαξ (Κςζηανίδμο - Δοηθείδδ, 1997). Δζδζηυηενα, δ ζοιιεημπή ηςκ ιαεδηχκ ζε ρδθζαηέξ ημζκυηδηεξ ιάεδζδξ πμο ακαπηφζζμκηαζ ζημ Γζαδίηηομ βζα ηδκ εηπυκδζδ πνμβναιιάηςκ Π.Δ., υπζ ιυκμ αμδεά ημοξ ιαεδηέξ κα μζηεζμπμζδεμφκ έκκμζεξ ζπεηζηέξ ιε ηδκ πνμζηαζία ημο πενζαάθθμκημξ, κα ακαπηφλμοκ πζμ οπεφεοκεξ ζηάζεζξ απέκακηζ ζημ πενζαάθθμκ ηαζ κα ηαθθζενβήζμοκ ηζξ ημζκςκζηέξ ημοξ δελζυηδηεξ, αθθά δφκαηαζ ηαζ κα ζοιαάθεζ ζδιακηζηά 94

115 ζηδκ ηαθθζένβεζα εεηζηχκ ζηάζεςκ απέκακηζ ζηζξ Σ.Π.Δ., ηαεχξ ηαζ ζηδκ ακάπηολδ δελζμηήηςκ πνήζδξ ηςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηδξ Δπζημζκςκίαξ, μζ μπμίεξ είκαζ απαναίηδηεξ ζηδκ ημζκςκία ηδξ πθδνμθμνίαξ (Moore & Huber, Υακηζανίδμο η.ά., 2007). Ζ ζοιιεημπή θμζπυκ ζε έκα δθεηηνμκζηυ δίηηομ Π.Δ. ιπμνεί κα ελαζθαθίζεζ ηδ βκςνζιία ηςκ ιαεδηχκ ιε πενζααθθμκηζηέξ ζοκζζηχζεξ, χζηε κα ιπμνεί κα ζοιαάθεζ ζηδκ εηηίιδζδ ηδξ αλίαξ ημοξ, ηδξ επίδναζήξ ημοξ ζηδκ ημζκςκία, ζημκ πνμζδζμνζζιυ ηςκ ζπεηζηχκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ ηαζ ζηδκ ελεφνεζδ ηνυπςκ επίθοζήξ ημοξ. Μέζς ηδξ ειαάεοκζδξ ζηζξ παναιέηνμοξ αοηέξ, είκαζ δοκαηυκ μζ ιαεδηέξ κα εκηνοθήζμοκ ζηα πενζααθθμκηζηά γδηήιαηα, βεβμκυξ πμο ζοκζζηά ηδκ ηονζυηενδ πνμτπυεεζδ βζα ηδκ ακάπηολδ θζθμπενζααθθμκηζηχκ ζοιπενζθμνχκ ηαζ ηδ αζχζζιδ δζαπείνζζδ ηδξ θφζδξ. Οζ Φδθζαηέξ Κμζκυηδηεξ Μάεδζδξ Πενζααθθμκηζημφ Δκδζαθένμκημξ απμηεθμφκ αθθδθεπζδναζηζηυ ενβαθείμ ιάεδζδξ ηυζμ βζα ημοξ ιαεδηέξ, υζμ ηαζ βζα ημοξ εηπαζδεοηζημφξ, αθμφ ζε έκα πνχημ επίπεδμ πανέπεζ ζημοξ ιαεδηέξ ηδ δοκαηυηδηα πνυζααζδξ ζημ εηπαζδεοηζηυ ηαζ πθδνμθμνζαηυ οθζηυ, ηαζ ζε έκα δεφηενμ επίπεδμ δίκεζ ηδ δοκαηυηδηα κα δδιζμονβμφκ ηζξ δζηέξ ημοξ δζδαηηζηέξ ηαζ εκδιενςηζηέξ πανειαάζεζξ ηυζμ ζε επίπεδμ ζπμθζηήξ ιμκάδαξ, υζμ ηαζ βζα ημ ζφκμθμ ηςκ ζπμθείςκ ηαζ ηςκ μνβακχζεςκ πμο εα ανίζημκηαζ δζαζοκδειέκεξ ζημ Γζαδίηηομ (Moore & Huber, 2001). Οζ πενζθενεζαηέξ πενζααθθμκηζηέξ μιάδεξ ιπμνμφκ κα βκςζημπμζμφκ ιέζς ακαημζκχζεςκ ή πανμοζζάζεςκ πμο εα μνβακχκμοκ, ηδ δνάζδ ημοξ ηαζ κα πνμζθένμοκ πνήζζιεξ ζογδηήζεζξ, οθζηυ πμο εα εοαζζεδημπμζεί ημ ιαεδηή πάκς ζε εέιαηα ημο πενζαάθθμκημξ, ηαεχξ ηαζ κα δζμνβακχκμοκ δναζηδνζυηδηεξ βζα ημοξ εηπαζδεουιεκμοξ. Ζ ακηαπυηνζζδ ηςκ ιαεδηχκ εα αμδεήζεζ, ςξ ακαηνμθμδυηδζδ, ηυζμ ηζξ πενζααθθμκηζηέξ μιάδεξ / μνβακχζεζξ υζμ ηαζ ημκ εηπαζδεοηζηυ, ηαθφπημκηαξ ηαζ ηδκ ακάβηδ δζανημφξ επζιυνθςζήξ ημο ζε πενζααθθμκηζηά γδηήιαηα ηαζ ελεθίλεζξ. Ζ επζηοπία θμζπυκ εκυξ εηπαζδεοηζημφ ημζκςκζημφ δζηηφμο έβηεζηαζ ζηδκ εκενβή ζοιιεημπή ηαζ ζοιαμθή ηςκ ιεθχκ ημο ηζ αοηυ πνμτπμεέηεζ ηδκ ακηαπυηνζζδ ημο δζηηφμο ζηζξ ακάβηεξ ηςκ ιεθχκ ημο (Βζαίηζμο η.ά., 2009). Ο ααειυξ ελμζηείςζδξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ιε ηα ενβαθεία ημο Ηζημφ 2.0, επδνεάγεζ ηαεμνζζηζηά ηδ ζοιιεημπή ημοξ ζηδκ απμηεθεζιαηζηή αλζμπμίδζδ ηδξ ημζκςκζηήξ δζηηφςζδξ ζηδκ ηαεδιενζκή εηπαζδεοηζηή πναηηζηή (Burbules, 2000). 95

116 Παθέηα εθαξκνγώλ γεληθήο ρξήζεο. Σα παηέηα εθανιμβχκ βεκζηήξ πνήζδξ ή ενβαθεία βναθείμο πενζθαιαάκμοκ ημοξ ηεζιεκμβνάθμοξ, ηα ζπεδζαζηζηά πνμβνάιιαηα, ημοξ επελενβαζηέξ εζηυκαξ, ηα θμβζζηζηά θφθθα, ηζξ αάζεζξ δεδμιέκςκ, ηα εηδμηζηά ζοζηήιαηα (DTP) η.ά. Με ηδ αμήεεζά ημοξ είκαζ δοκαηυκ κα ακαααειζζηεί δ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ιε ηαζκμηυιεξ εθανιμβέξ, πμο επζδζχημοκ πμζηίθμοξ ιαεδζζαημφξ ζηυπμοξ ιέζα απυ ηδκ παζδαβςβζηά ειπκεοζιέκδ ηαζ δδιζμονβζηή ημοξ πνήζδ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Ζ πνήζδ εκυξ επελενβαζηή ηεζιέκμο ή ηαθφηενα εκυξ επζηναπέγζμο εηδμηζημφ ζοζηήιαημξ (desktop publishing, DTP) απυ ηδκ πενζααθθμκηζηή μιάδα ιπμνεί κα πνμζθένεζ επζπθέμκ δοκαηυηδηεξ ζηδ βναθή ηαζ πανμοζίαζδ εκυξ ηεζιέκμο (ζεθζδμπμίδζδ ζε ζηήθεξ, εζζαβςβή βναθδιάηςκ, θςημβναθζχκ αηυια ηαζ ήπςκ) ιεηαηνέπμκηαξ ημ ηεθζηυ πνμσυκ ηδξ Π.Δ. ζε έκηοπδ ιμνθή (π.π. θοθθάδζμ) ηαζ δδιμζζμπμζχκηαξ ημ ηαηά ηνυπμ επαββεθιαηζηυ ηαζ αζζεδηζηά επζιεθδιέκμ (Jonassen, 2000). Οζ δθεηηνμκζηέξ αάζεζξ δεδμιέκςκ (dbms) δφκαηαζ κα αλζμπμζδεμφκ ςξ ζδιακηζηά ενβαθεία μνβάκςζδξ πενζααθθμκηζηχκ ενεοκδηζηχκ δεδμιέκςκ ηαζ πθδνμθμνζχκ πμο δζεοημθφκμοκ ηδ δζαδζηαζία μζημδυιδζδξ ηδξ βκχζδξ, εθυζμκ ειπενζέπμοκ εκζςιαηςιέκεξ ααζζηέξ δοκαηυηδηεξ ακάθοζδξ ηαζ μνβάκςζδξ ημο πενζεπμιέκμο ηδξ δζδαζηαθίαξ εκυξ πενζααθθμκηζημφ εέιαημξ. Οζ μνβακςηζηέξ αοηέξ δοκαηυηδηεξ ηςκ αάζεςκ δεδμιέκςκ δφκαηαζ κα ζοιαάθμοκ ζηδ δζενεφκδζδ ζοζπεηίζεςκ ή αθθδθεπζδνάζεςκ ηαζ ζηδ ζοκαβςβή έβηονςκ ζοιπεναζιάηςκ, ιε αάζδ ηζξ πθδνμθμνίεξ ή ηα δεδμιέκα πμο έπμοκ ηαηαβναθεί δθεηηνμκζηά. φιθςκα ιε ημοξ Jonassen, Carr & Yueh (1998), δελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη φηαλ νη καζεηέο εκπιέθνληαη ζηελ νηθνδφκεζε ηεο γλψζεο πνπ κπνξεί λα αλαδεηρζεί ή λα απνθαιπθζεί κε ηελ αλάιπζε βάζεσλ δεδνκέλσλ ηφηε αμηνπνηνχλ γλσζηηθνχο κεραληζκνχο πνπ θαιιηεξγνχλ αλψηεξεο λνεηηθέο δεμηφηεηεο φπσο π.ρ. ηθαλφηεηεο θξηηηθήο ζθέςεο, ζχλζεζεο θαη αμηνιφγεζεο. Πανάθθδθα, ηα θμβζζηζηά θφθθα (spreadsheets) ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ επζηοπχξ ζηδκ επελενβαζία ηςκ πνςημβεκχκ ζημζπείςκ πμο έπμοκ ζοβηεκηνςεεί απυ ηδκ μιάδα Π.Δ. Οζ δοκαηυηδηεξ μπηζημπμίδζδξ ηςκ απμηεθεζιάηςκ ανζειδηζηά ή ηαζ ιέζς βναθζηχκ παναζηάζεςκ δζεοημθφκμοκ ηδ ζοζηδιαηζηή μνβάκςζδ επελενβαζίαξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ ηαζ ηδκ ακαγήηδζδ πμζμηζηχκ ζπέζεςκ ακάιεζα ζε δεδμιέκα 96

117 ηαζ έκκμζεξ πενζααθθμκηζημφ πενζεπμιέκμο (Silverman, 1995). Δπζπνυζεεηα, ηα ζπεδζαζηζηά πνμβνάιιαηα δφκαηαζ κα ζοιαάθμοκ απμηεθεζιαηζηά ζηδ αεθηίςζδ ηδξ αζζεδηζηήξ πμζυηδηαξ ημο έκηοπμο πενζααθθμκηζημφ οθζημφ (π.π. αθίζεξ), εκδοκαιχκμκηαξ ηαζ ημ ζημζπείμ ηδξ δζαζηέδαζδξ (playful) ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία θυβς ηςκ ζδζαίηενςκ παναηηδνζζηζηχκ ημοξ (βναθζηά - ηίκδζδ - εζηυκα - ήπμξ) (McFarlane, 1997). Δκ ηαηαηθείδζ, ηα παηέηα εθανιμβχκ βεκζηήξ πνήζδξ ιπμνμφκ κα θεζημονβήζμοκ ςξ έκα εοέθζηημ, ιεεμδμθμβζηυ ενβαθείμ, ζηακυ κα εκζζπφζεζ ηδκ επίηεολδ ηςκ πμθθαπθχκ παζδαβςβζηχκ ζηυπςκ ηαζ ηδκ εθανιμβή εκαθθαηηζηχκ δζδαηηζηχκ ζπεδίςκ ηαηά ηδκ οθμπμίδζδ ηςκ πνμβναιιάηςκ Π.Δ. (Jonassen, Carr & Yueh, 1998). 97

118 Δθπαηδεπηηθέο κνξθέο πνιπκέζσλ. Σα πμθοιέζα εεςνμφκηαζ ςξ ιία μνβάκςζδ ζοζηδιάηςκ βζα ηδκ ακαπανάζηαζδ ηαζ δζαπείνζζδ πθδνμθμνζχκ ζε έκα δίηηομ ηυιαςκ ζοκδεδειέκςκ ιεηαλφ ημοξ (Μζηνυπμοθμξ, 2000), ιε ηφνζα παναηηδνζζηζηά ηδκ οπενιεζζηή δμιή, ηδ δοκαηυηδηα πνυζααζδξ ζηδκ πθδνμθμνία ιε πμθθαπθμφξ ηνυπμοξ ηαζ ηδκ αθθδθεπζδναζηζηυηδηα ιε ημ πνήζηδ (Boyle, 1997). Έκα πμθοιεζζηυ πενζαάθθμκ δφκαηαζ κα πενζθαιαάκεζ πθδνμθμνίεξ ζε δζάθμνεξ ιμνθέξ υπςξ: ηείιεκμ, εζηυκεξ, βναθζηά, ήπμοξ η.θπ. Μπμνεί επζπθέμκ κα είκαζ ειπθμοηζζιέκμ ιε πνμζμιμζχζεζξ ή ζημζπεία εζημκζηήξ πναβιαηζηυηδηαξ (Angnew, Kellerman & Meyer, 1996). φιθςκα ιε ημκ Μζηνυπμοθμ (2000), "ηα πνιπκέζα - ππεξκέζα ζπληζηνχλ έλα ζπληνληζκέλν ηξφπν δηαρείξηζεο δηαθνξεηηθψλ ηερλνινγηψλ πνπ απεπζχλνληαη ζε πεξηζζφηεξεο απφ κία αηζζήζεηο". ημ πθαίζζμ ηδξ Π.Δ., ηα πμθοιέζα δζεοημθφκμοκ ηδκ ακάπηολδ παζδαβςβζηχκ ηαζ ιαεδζζαηχκ δναζηδνζμηήηςκ. Ο ιαεδηήξ - πνήζηδξ εκυξ πενζααθθμκηζημφ θμβζζιζημφ πμθοιέζςκ ιπμνεί εφημθα κα επζπεζνεί ιζα ζπεηζηά εθεφεενδ πθμήβδζδ ζε πμθοιεζζηέξ αάζεζξ δεδμιέκςκ, κα ακαγδηά ηαζ κα αλζμθμβεί πθδνμθμνίεξ, κα ακαπηφζζεζ πνμζςπζηέξ ηαζ ζοθθμβζηέξ ειπεζνίεξ, κα δμηζιάγεζ ζηναηδβζηέξ ζοζπέηζζδξ εκκμζχκ, κα μζημδμιεί πνμζςπζημφξ βκςζηζημφξ πάνηεξ, κα δζαπναβιαηεφεηαζ ζδέεξ ηαζ κα ακαπηφζζεζ μιαδζηέξ ενβαζίεξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, Rohwedder & Alm, 1994). Ο Κυιδξ (2004) οπμζηδνίγεζ υηζ "ε πινήγεζε κέζα ζε έλα πνιπκέζν, ζπληζηά γηα ην καζεηεπφκελν ηελ επηινγή, πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν ειεχζεξα, ελφο νξηζκέλνπ δξνκνινγίνπ κέζα ζε έλα, ζπλήζσο πεξίπινθν, δίθηπν ζπλδέζκσλ θαη θφκβσλ". Ζ εθεφεενδ επζθμβή ηδξ δζαδνμιήξ ηαζ δ αθθδθεπζδναζηζηυηδηα (teractivity) ημο θμβζζιζημφ, εκζζπφμοκ, ηαηά ηάπμζμ ηνυπμ, ηδκ πνμζςπζηή ακάιζλδ ημο εηπαζδεουιεκμο ζηδ δζαδζηαζία ηδξ ιάεδζδξ (Laufer & Scavetta, 1992). Με ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ πμθοιεζζηχκ εθανιμβχκ ζηδκ δζδαηηζηή πνάλδ ηδξ Π.Δ., εοκμμφκηαζ κέμζ ηνυπμζ ιάεδζδξ, υπςξ δ ιάεδζδ ιέζς ακαηάθορδξ (discovery learning), δ ζοζπέηζζδ εκκμζχκ ηαζ δ ζοθθμβζηή ακάπηολδ εθανιμβχκ, βκςζηή ςξ ζοκενβαηζηή ιάεδζδ (co-operative learning) (Clark & Craig, Ράπηδξ & Ράπηδ, Rohwedder & Alm, 1994). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δ πνήζδ πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ ζε ζοκδοαζιυ ιε άθθεξ δζδαηηζηέξ ηεπκζηέξ εκζζπφεζ ηαζ ειπθμοηίγεζ ημ ζφκμθμ ηδξ παζδαβςβζηήξ πναηηζηήξ ζηδκ Π.Δ. 98

119 Οζ ηαηδβμνίεξ εθανιμβχκ πμθοιέζςκ πμο ιπμνμφκ κα αλζμπμζδεμφκ ζημ πθαίζζμ πνμβναιιάηςκ Π.Δ. είκαζ: α) Γεκζηέξ εβηοηθμπαίδεζεξ, υπμο εηηυξ απυ ηδκ ακαγήηδζδ πθδνμθμνζχκ βζα ζοβηεηνζιέκα εέιαηα, ειπενζέπεηαζ ηαζ δ εειαηζηή ηαλζκυιδζδ ηςκ πενζεπμιέκςκ ημοξ υπμο ιπμνμφκ κα εκημπζζημφκ ζοβηεκηνςιέκα ηα πθδνμθμνζαηά δεδμιέκα πμο ιπμνεί κα εκδζαθένμοκ ιία πενζααθθμκηζηή μιάδα. α) Θειαηζηέξ εβηοηθμπαίδεζεξ ελεζδζηεοιέκδξ πθδνμθυνδζδξ υπςξ π.π. (βζα ακαηφηθςζδ, βζα ΑΠΔ η.θπ.). β) Γεκζηυηενεξ εθανιμβέξ ιε εειαημθμβία απυ π.π. ηδ βεςθμβία, ηδ αζμθμβία, ηδ βεςβναθία η.θπ. ζημ πθαίζζμ ηδξ δζεπζζηδιμκζηήξ πνμζέββζζδξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ. ημ πθαίζζμ οθμπμίδζδξ ζπμθζηχκ πενζααθθμκηζηχκ πνμβναιιάηςκ, δ εθανιμβή πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ πνμάβεζ ηδκ πμζυηδηα ηδξ πανμοζίαζδξ ημο πενζααθθμκηζημφ οθζημφ δζδαζηαθίαξ ηαζ ζοιαάθθεζ ζηδ δζαζζεδηζηή ηαζ μιαδμ - ζοκενβαηζηή ιάεδζδ, πνμζθένμκηαξ ζημοξ ζοιιεηέπμκηεξ έκα πζμ εθηοζηζηυ ηαζ παζβκζχδεξ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ (Cunningham, Duffy & Knuth, Spiro & Jehng, 1990). Πνυηεζηαζ θμζπυκ, βζα έκα αηυιδ πανάδεζβια επζηοπδιέκμο πνμηφπμο πνήζδξ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή πνάλδ, ιε πμζηζθία ζηυπςκ πμο ζοκάδμοκ ιε ηζξ πενζζζυηενεξ απυ ηζξ ααζζηέξ ανπέξ ηδξ Π.Δ. 99

120 Πξνζνκνηώζεηο. Ζ πνμζμιμίςζδ (simulation) ζοκζζηά εηπαζδεοηζηή ηεπκζηή πμο απμζημπεί ζηδ δοκαιζηή ακαπανάζηαζδ ηδξ πναβιαηζηυηδηαξ (Cherry & al, Gordon & Pea, 1995). Με ηζξ πνμζμιμζχζεζξ μζημζοζηδιάηςκ, θοζζηχκ θαζκμιέκςκ, πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ / ηζκδφκςκ η.ά. δίκεηαζ δ δοκαηυηδηα ζηδκ πενζααθθμκηζηή μιάδα κα πνμζεββίζεζ ηαζ κα ακαθφζεζ ζφκεεηα πενζααθθμκηζηά γδηήιαηα πμο δεκ εα ιπμνμφζε κα αζχζεζ δζαθμνεηζηά (ζοκήεςξ θυβς ηυζημοξ, ηζκδφκμο ή δζαθμνεηζηήξ ηθίιαηαξ, πχνμο ή πνυκμο απυ ηδκ ακενχπζκδ δζάζηαζδ) (Anzovin, 1994). Οζ ιαεδηέξ θμζπυκ ελμζηεζχκμκηαζ ιε ιία πζμ αοηυκμιδ ακαγήηδζδ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ, ιε ιμκηέθα ζοκενβαηζηήξ δζδαζηαθίαξ ηαζ δζενεοκδηζηήξ ιάεδζδξ, εθυζμκ μ οπμθμβζζηήξ θυβς ηςκ πνμζμιμζςηζηχκ ημο ζδζμηήηςκ απμηεθεί έκα εηπαζδεοηζηυ ενβαζηήνζμ βζα ηδκ ελενεφκδζδ ημο πναβιαηζημφ ηυζιμο (Brusilovsky & Gorksaya-Belova, 1992). Ζ εηπαζδεοηζηή αλία ηςκ πνμζμιμζχζεςκ ζημ πθαίζζμ οθμπμίδζδξ πνμβναιιάηςκ Π.Δ., έβηεζηαζ ζηδκ επίηεολδ ηδξ ημζκςκζημ - επμζημδμιζζηζηήξ ηαζ ζοζηδιζηήξ πνμζέββζζδξ ηδξ βκχζδξ (Jonassen & Carr, Law, 2007). Πζμ ζοβηεηνζιέκα, ζε ιία παζδαβςβζηή ηαηάζηαζδ πνμζμιμίςζδξ, μζ ιαεδηέξ πμο ζοιιεηέπμοκ ζηδκ πενζααθθμκηζηή μιάδα έπμοκ ηδκ εοπένεζα κα πεζναιαηζζημφκ, κα ακαπηφλμοκ ζηαδζαηά δζάθμνεξ ζηναηδβζηέξ επίθοζδξ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ, πμο γςκηακεφμοκ ζηδκ μευκδ ημο Ζ/Τ ιε ηδκ ακηαπυηνζζδ ημο πενζαάθθμκημξ πνμζμιμίςζδξ, κα δνάζμοκ πάκς ζημ πενζαάθθμκ αοηυ, κα εθέβλμοκ ηδ δνάζδ ημοξ ηαζ κα ακηζθδθεμφκ ηζξ ζοκέπεζεξ αθθδθεπίδναζήξ ημοξ ιε αοηυ (Demaiziere & Dubuisson, Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Ζ υθδ δζαδζηαζία εοκμεί ηδκ ακάπηολδ ηδξ δζακμδηζηήξ εοεθζλίαξ, ηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ ηνζηζηήξ, δδιζμονβζηήξ ηαζ ακαζημπαζηζηήξ ζηέρδξ ηαζ ηδκ απμηεθεζιαηζηή πνήζδ ηςκ επαβςβζηχκ, επαβςβζηχκ ηαζ δζενεοκδηζηχκ ιεευδςκ δζδαζηαθίαξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, αθδνδιέκεξ ηαζ δοζκυδηεξ πενζααθθμκηζηέξ έκκμζεξ απμζαθδκίγμκηαζ ηαζ ηαηακμμφκηαζ ηαθφηενα απυ ηδκ πενζααθθμκηζηή μιάδα, ιέζα απυ δοκαιζηά μπηζηέξ ακαπαναζηάζεζξ ηαζ δ ηαηάηηδζδ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ επζηοβπάκεηαζ εοημθυηενα, εθυζμκ μζ εηπαζδεουιεκμζ αθθδθεπζδνμφκ ιε ημ θμβζζιζηυ ηαζ καζαίλνπλ κέζα απφ ηελ πξάμε (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). 100

121 Οζ Rohwedder & Alm (1994) ζζπονίγμκηαζ υηζ ιέζς ηδξ αλζμπμίδζδξ ηδξ δζδαηηζηήξ ηεπκζηήξ ηδξ πνμζμιμίςζδξ ζηα ζπμθζηά πνμβνάιιαηα Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ, μζ ιαεδηέξ δζενεοκμφκ ηζξ απυρεζξ ημοξ, εθανιυγμοκ εκαθθαηηζηέξ ζηναηδβζηέξ ηαζ θαιαάκμοκ άιεζδ ακαηνμθμδυηδζδ, ιε απμηέθεζια κα μδδβμφκηαζ ιέζα απυ ηδκ ενιδκεία ηςκ ειπεζνζχκ ημοξ ζηδ ζηαδζαηή αθθαβή, ζημ ιεηαζπδιαηζζιυ ηςκ ανπζηχκ ημοξ ζδεχκ ηαζ βκχζεςκ ηαζ ηεθζηχξ ζηδκ πναβιάηςζδ ηδξ ιάεδζδξ. Αοηή δ πνμζέββζζδ ζοζπεηίγεηαζ άιεζα ιε ηδκ επίθοζδ πνμαθδιάηςκ ηαζ ηδκ εθανιμβή εκαθθαηηζηχκ ζηναηδβζηχκ μζ μπμίεξ ζοκζζημφκ ηεπκζηέξ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ ζηδκ Π.Δ. Σέθμξ, ζφιθςκα ηαζ ιε ημκ Banks (1998), ηα θμβζζιζηά πνμζμιμζχζεςκ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζδεμφκ βζα ηδ ιμκηεθμπμίδζδ ηδξ ζοιπενζθμνάξ πμθφπθμηςκ ζοζηδιάηςκ ηαζ δζαδζηαζζχκ, ζοιαάθθμκηαξ μοζζαζηζηά ζηδκ ηαηακυδζδ ηςκ ζφκεεηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ. 101

122 Δθπαηδεπηηθά παηρλίδηα. Σα εηπαζδεοηζηά παζπκίδζα ιέζς ημο Ζ/Τ ζοκζζημφκ ηαηάθθδθμ ιέζμ βζα ηδκ απθμπμίδζδ αθθά ηαζ ηδ ζθαζνζηή πανμοζίαζδ εκυξ εέιαημξ, εκζζπφμκηαξ ημκ εκενβυ νυθμ ηαζ ηδκ ακάπηολδ ηδξ πνςημαμοθίαξ ημο πνήζηδ ηαζ οπμζηδνίγμκηαξ αοημηεθείξ δναζηδνζυηδηεξ υπμο δ ίδζα δ δναζηδνζυηδηα απμηεθεί ηίκδηνμ εκαζπυθδζδξ ιε ημ παζπκίδζ. Σα ζημζπεία ηδξ πενζένβεζαξ, ηδξ πνυηθδζδξ, ηδξ θακηαζίαξ, ηδξ δνάζδξ, ηδξ ζοκμθζηήξ ζοιιεημπήξ υθςκ ηςκ ημιέςκ, ηδξ πνμζςπζηυηδηαξ, ηδξ αοημκμιίαξ, ηδξ πεζεανπίαξ ζε ηακυκεξ δδιζμονβζηήξ έηθναζδξ ηαζ αοεεκηζηυηδηαξ ηςκ ιαεδζζαηχκ ηαηαζηάζεςκ είκαζ ιενζηά απυ ηα πθεμκεηηήιαηα ηδξ πνήζδξ ηςκ παζδαβςβζηά ζπεδζαζιέκςκ θμβζζιζηχκ εηπαζδεοηζημφ παζπκζδζμφ (Klawe & Philips, Poole, Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Με ηα παζδαβςβζηά παζπκίδζα πενζααθθμκηζηήξ εειαημθμβίαξ, μζ ιαεδηέξ ειπθέημκηαζ ζε δζάθμνεξ βκςζηζηέξ ηαηαζηάζεζξ, ελενεοκμφκ άβκςζημοξ ηυζιμοξ, πναβιαημπμζμφκ βκςζηζηέξ πενζπέηεζεξ - "ακαηαθφρεζξ" ηαζ επζθφμοκ πενζααθθμκηζηά πνμαθήιαηα, αλζμπμζχκηαξ ηζξ δζάθμνεξ πδβέξ πενζααθθμκηζηήξ πθδνμθυνδζδξ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Ο Ζ/Τ θμζπυκ ιεηαηνέπεηαζ ζε έκα πχνμ παζπκζδζμφ ηαζ δζαδναιάηζζδξ εκαθθαηηζηχκ ζεκανίςκ ζηναηδβζηήξ ηαζ δνάζδξ π.π. παζπκίδζα νυθςκ ή επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ, ιε απμηέθεζια δ πενζααθθμκηζηή βκχζδ κα πνμζεββίγεηαζ ιε εοπάνζζημ ηνυπμ εθυζμκ ζοκδέεηαζ ιε ημ παζπκίδζ πμο ζοκζζηά δδιμθζθέξ παναηηδνζζηζηυ ηδξ παζδζηήξ ημοθημφναξ (Cohen, Klawe, Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). Ζ αλζμπμίδζδ θμβζζιζηχκ εηπαζδεοηζημφ παζπκζδζμφ ζημ πθαίζζμ οθμπμίδζδξ πνμβναιιάηςκ Π.Δ., ζοιαάθθεζ, ζφιθςκα ηαζ ιε ημκ Prensky (2001), ζηδ ιάεδζδ ιέζς ηδξ δνάζδξ (learning by doing), ζηδ ιάεδζδ ιε ζοβηεηνζιέκμ ζηυπμ (goal - oriented learning), ζηδκ πναηηζηή ελάζηδζδ ηαζ άιεζδ ακαηνμθμδυηδζδ (practice and feedback), ζηδκ εκαθθαβή νυθςκ (role playing), ζηδκ ακαηαθοπηζηή (discovery learning) ηαζ ημκζηνμοαζζηζηή ιάεδζδ (constructivist learning), μζ μπμίεξ απμηεθμφκ ηαοηυπνμκα ηαζ ααζζηέξ ανπέξ ηδξ Π.Δ. Πανάθθδθα, δ άιεζδ ακηίδναζδ ημο οπμθμβζζηζημφ πενζαάθθμκημξ ζε ηάεε δνάζδ ημο παίηηδ, μζ δοκαιζηέξ - εθηοζηζηέξ εζηυκεξ, δ ζοκενβαζία αθθά ηαζ μ ακηαβςκζζιυξ ιεηαλφ ηςκ παζηηχκ, ζοκζζημφκ ζημζπεία πνυηθδζδξ, δζαζηέδαζδξ αθθά ηαζ ηζκήηνμο εκαζπυθδζδξ ηςκ ιαεδηχκ ιε μζημθμβζηά 102

123 γδηήιαηα πμο ειπενζέπμκηαζ ζε θμβζζιζηέξ εθανιμβέξ εηπαζδεοηζημφ παζπκζδζμφ (Cudworth, 1996). οιπεναζιαηζηά, ηα θμβζζιζηά αοημφ ημο ηφπμο, εηιεηαθθεφμκηαζ ημκ εκεμοζζαζιυ, ηδκ οπμηίκδζδ ηαζ ηδκ πνμζμπή ημο εηπαζδεουιεκμο ζημ παζπκίδζ, απμζημπχκηαξ ζημκ ειπθμοηζζιυ ημο βκςζζμθμβζημφ ημο οπμαάενμο, ζηδκ ηαθθζένβεζα ηςκ δελζμηήηςκ ηαζ ηςκ ζηναηδβζηχκ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ ηαζ ζηδκ εκίζποζδ ηδξ ηνζηζηήξ, δδιζμονβζηήξ ηαζ δζενεοκδηζηήξ ζηέρδξ (Gee, Walker de Felix & Johnson, 1993). Οζ Klawe & Philips (1995) οπμζηδνίγμοκ υηζ ζημζπεία εηπαζδεοηζημφ παζπκζδζμφ είκαζ ζδιακηζηυ κα εκζςιαηχκμκηαζ ηαζ ζηζξ οπυθμζπεξ ηαηδβμνίεξ θμβζζιζημφ πμο πνμμνίγμκηαζ βζα εηπαζδεοηζηή πνήζδ. 103

124 Δθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα εηθνληθήο πξαγκαηηθόηεηαο. Ζ Δζημκζηή Πναβιαηζηυηδηα (Virtual Reality, VR, Δ.Π.) ζοκζζηά έκα ζζπονά αθθδθεπζδναζηζηυ πενζαάθθμκ, ααζζζιέκμ ζε οπμθμβζζηή, ζημ μπμίμ μ πνήζηδξ βίκεηαζ ζοιιέημπμξ ζε έκακ "εζημκζηά πναβιαηζηυ" ηυζιμ (Μζηνυπμοθμξ, Pantelidis, Steuer, 1992). Ο πνήζηδξ είκαζ δοκαηυκ κα ζοιιεηέπεζ ζημοξ ηεπκδημφξ αοημφξ ηυζιμοξ ιε υθεξ ζπεδυκ ηζξ αζζεήζεζξ ημο, κα απμηεθεί εεαηή, άιεζμ παναηδνδηή, πεζνζζηή νεαθζζηζηχκ ή θακηαζηζηχκ ηαηαζηάζεςκ, ελενεοκδηή πμθοδζάζηαηςκ κμδηζηχκ πχνςκ ηαζ κα αθθδθεπζδνά ζε άιεζμ πνυκμ ηαζ ζε απυζηαζδ ιε εζημκζηά ακηζηείιεκα (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2003). διακηζηή πνμτπυεεζδ πμο πνέπεζ κα πθδνεί έκα οπμθμβζζηζηυ πενζαάθθμκ βζα κα παναηηδνζζεεί ςξ πενζαάθθμκ εζημκζηήξ πναβιαηζηυηδηαξ, είκαζ δ δοκαηυηδηα εθεφεενδξ πθμήβδζδξ (exploratory VR) ηαζ αθθδθεπίδναζδξ ιε αοηυ (interactive VR) (Kauretal, 1999). οκήεςξ, δ εζημκζηή πναβιαηζηυηδηα πενζβνάθεηαζ ιε ηνία Η, Immersion, Interaction, Imagination (ειαφεζζδ, αθθδθεπίδναζδ, θακηαζία) (Μζηνυπμοθμξ, 1998). Σα εζημκζηά πενζαάθθμκηα πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία παναηηδνίγμκηαζ ςξ Δηπαζδεοηζηά Δζημκζηά Πενζαάθθμκηα (Virtual Learning Environment) ηαζ δζαηνίκμκηαζ ζε: α) ζοζηήιαηα ειαφεζζδξ (immersive) υπμο μ πνήζηδξ ιε ημκ ηαηάθθδθμ ελμπθζζιυ (βάκηζα δεδμιέκςκ η.ά.) απμηυπηεηαζ απυ ημκ πναβιαηζηυ ηυζιμ ηαζ ειαοείγεηαζ ζημκ εζημκζηυ ηαζ α) ζοζηήιαηα - πανάεονα ζημκ εζημκζηυ ηυζιμ υπμο ηα εζημκζηά πενζαάθθμκηα ακαπανζζηάκμκηαζ ζηδκ μευκδ ημο Ζ/Τ (Winn, 1993). Δπζπνυζεεηα, ακάθμβα ιε ημκ ααειυ αθθδθεπίδναζδξ ημο πνήζηδ ιε ημκ εζημκζηυ ηυζιμ μζ εθανιμβέξ ηδξ Δ.Π. ηαλζκμιμφκηαζ ζε: α) Παεδηζηέξ υπμο μ πνήζηδξ δεκ εθέβπεζ, απθά πενζδβείηαζ ζηδκ εζημκζηή πναβιαηζηυηδηα πμο ημκ πενζαάθθεζ, α) Δλενεοκδηζηέξ υπμο μ πνήζηδξ έπεζ απυθοηδ εθεοεενία ηζκήζεςκ πςνίξ υιςξ ηδ δοκαηυηδηα πανέιααζδξ ζηα δνχιεκα ηαζ β) Αθθδθεπζδναζηζηέξ υπμο οπάνπεζ δ δοκαηυηδηα βζα ηνμπμπμίδζδ ημο εζημκζημφ πενζαάθθμκημξ (Μζηνυπμοθμξ, Pantelidis, Steuer, 1992). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ζφιθςκα ηαζ ιε ηα πμνίζιαηα ηδξ εβπχνζαξ αθθά ηαζ δζεεκμφξ ενεοκδηζηήξ αζαθζμβναθίαξ (Aukstakalnis & Blatner, Bowman et al, Durlach & Mavor, 1995 Kaur etal, Kristof & Satran,

125 Μζηνυπμοθμξ η.α, Pantelidis, 1996), απμδεζηκφεηαζ υηζ δ αλζμπμίδζδ ηςκ εζημκζηχκ πενζααθθυκηςκ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία πνμηαθεί εκδζαθένμκ ζημοξ εηπαζδεουιεκμοξ, ηεκηνίγεζ ηδ θακηαζία ημοξ ηαζ ζοιαάθθεζ επζηοπχξ ζηδ αζςιαηζηή ηαζ επμζημδμιζζηζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ. Δζδζηυηενα, ημ ηνζζδζάζηαημ, πμθοαζζεδηδνζαηυ εζημκζηυ πενζαάθθμκ ηαζ δ ακηζζημζπία εκενβεζχκ ηαζ ζοιπενζθμνάξ ημο πνήζηδ ιε ημ απεζημκζγυιεκμ απμηέθεζια δδιζμονβμφκ ηδκ αίζεδζδ πανμοζίαξ ιέζα ζημ πενζαάθθμκ αοηυ (sense of presence), ιε απμηέθεζια κα οπμζηδνίγεηαζ δ αζζεδηδνζαηά πθμφζζα αθθδθεπίδναζδ ιαεδηή - οπμθμβζζηή, επζηνέπμκηαξ ημκ πεζνζζιυ ηαζ ηδκ ελέηαζδ ηςκ ζοκεεηζηχκ ακηζηεζιέκςκ ή ηαηαζηάζεςκ, ζακ κα ήηακ μκηυηδηεξ ημο πναβιαηζημφ ηυζιμο (Bricken, Zelter, 1992). Ζ Π.Δ. ιε ημοξ πμθφπθεονμοξ ζηυπμοξ ηδξ ηαζ ηδκ πμζηζθία ηςκ ιεεμδμθμβζηχκ ενβαθείςκ πμο πνδζζιμπμζεί, ειθακίγεζ ιζα ζεζνά απυ ακηζζημζπίεξ ζηδ εεςνία ηαζ ζηδκ πναηηζηή ιε ηδκ εζημκζηή πναβιαηζηυηδηα. Οζ ζδιακηζηυηενεξ απυ αοηέξ είκαζ: α) δ απυηηδζδ ηαζ μ ειπθμοηζζιυξ ηςκ βκςζηζηχκ δμιχκ ιέζα απυ ηζξ αζζεήζεζξ, α) δ δδιζμονβία εκυξ ηθίιαημξ εθεοεενίαξ ηαηά ηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία ηαζ β) δ εκίζποζδ ηδξ δζεπζζηδιμκζηήξ - δζαεειαηζηήξ ειπεζνζηήξ αθθδθεπζδναζηζηήξ ηαζ ζοκενβαηζηήξ ιάεδζδξ (Καηζίηδξ, Μζηνυπμοθμξ & Υαθηίδδξ, 1995). Σα ηφνζα πθεμκεηηήιαηα ηςκ βναθζηχκ εζημκζηχκ πενζααθθυκηςκ είκαζ υηζ ακαπανζζημφκ ηα δεδμιέκα ιε ηνυπμ εφθδπημ ηαζ πανέπμοκ δοκαηυηδηεξ πθμήβδζδξ ηαζ ελενεφκδζδξ, βεβμκυξ πμο πνμςεεί ηδ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ ηαζ ζοκηεθεί ζηδκ ηαηακυδζδ ηςκ πμθφπθμηςκ βκςζηζηχκ πεδίςκ ηδξ Π.Δ. (Aukstakalnis & Blatner, 1992). Πζμ ζοβηεηνζιέκα, δ Πενζααθθμκηζηή Δηπαίδεοζδ δφκαηαζ κα αλζμπμζήζεζ ηα εζημκζηά πενζαάθθμκηα υηακ δ δζδαζηαθία ζημ θοζζηυ πενζαάθθμκ ιπμνεί κα είκαζ επζηίκδοκδ, δφζημθα ιπμνεί κα επζηεοπεεί ηαζ ημ εκδεπυιεκμ ηςκ θακεαζιέκςκ πεζνζζιχκ δφκαηαζ κα πνμηαθέζεζ ηαηαζηνμθζηέξ ζοκέπεζεξ. Γζα πανάδεζβια, μζ ιαεδηέξ ιέζς ηδξ Δ.Π. ιπμνμφκ κα ηδθετπάνλμοκ ζε έκα πονδκζηυ αηφπδια ή ζε έκα ιμθοζιέκμ αοεζηυ μζημζφζηδια, ειπεζνίεξ πμο δεκ εα ιπμνμφζακ κα αζχζμοκ ζε νεαθζζηζηέξ ζοκεήηεξ (Νζημθμφ, Μζηνυπμοθμξ & Καηζίηδξ, Pantelidis, 1996). οκεπχξ, ιέζα απυ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ιε ημ εζημκζηυ πενζαάθθμκ, μ εηπαζδεουιεκμξ έπεζ ηδ δοκαηυηδηα κα ακαθφεζ, κα επελενβάγεηαζ ηαζ κα δζενεοκά μζημθμβζηά γδηήιαηα / πνμαθήιαηα ηαηά ηνυπμ πμθοαζζεδηδνζαηυ μ μπμίμξ ζοιπενζθαιαάκεζ δελζυηδηεξ πεζνζζιμφ ηαζ θοζζηήξ ηίκδζδξ (Durlach & Mavor, 1995). 105

126 Ζ πνήζδ εζημκζηχκ ηυζιςκ, εα πνέπεζ κα είκαζ πάκηα επζημονζηή ηαηά ηδκ οθμπμίδζδ πνμβναιιάηςκ Π.Δ., πνμςεχκηαξ ηονίςξ ηδ δζάζηαζδ ηδξ βκχζδξ "βζα ημ πενζαάθθμκ" (about the environment). Ζ εκζςιάηςζδ θμζπυκ ηδξ Δ.Π. ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ ιπμνεί κα ζοιαάθεζ εεηζηά, αζηχκηαξ ζζπονή ζοκαζζεδιαηζηή επίδναζδ, ζηδκ πενζααθθμκηζηή εοαζζεδημπμίδζδ ηςκ ιαεδηχκ, θεζημονβχκηαξ υιςξ ηαζ πνμξ ηδκ ηαηεφεοκζδ βζα "πάνδ ημο πενζαάθθμκημξ" (for the environment) (Καηζίηδξ, Μζηνυπμοθμξ & Υαθηίδδξ, 1995). 106

127 Γεσγξαθηθά Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα (ΓΠ ή GIS). Σα Γεςβναθζηά Πθδνμθμνζαηά οζηήιαηα (ΓΠ ή GIS) ζοκζζημφκ "έλα ηζρπξφ εξγαιείν γηα ζπιινγή, αλάθηεζε θαηά βνχιεζε, κεηαθνξά θαη παξνπζίαζε ρσξηθψλ δεδνκέλσλ απφ ηνλ πξαγκαηηθφ θφζκν γηα έλαλ ζπγθεθξηκέλν ζθνπφ" (Freeman et al, 1993). φιθςκα ιε ημκ Chaloner (1992) "ηα ΓΠ ζα κπνξνχζαλ λα βνεζήζνπλ απνηειεζκαηηθά ηνπο καζεηέο ζε δεμηφηεηεο ραξηνγξάθεζεο, αλάιπζεο δεδνκέλσλ θαη ζε δηαδηθαζίεο εξγαζηψλ πεδίνπ". Πμθθμί ενεοκδηέξ (Garner, Green, Fonseca et al, Haines - Young et al, Κζιζςκήξ, Lewis & Rhind, 1991) οπμζηδνίγμοκ υηζ ηα GIS πνμζθένμοκ ηδ δοκαηυηδηα βζα ζοθθμβή ζημζπείςκ, δδιζμονβία αάζεςκ δεδμιέκςκ ιε πενζααθθμκηζηά εέιαηα, βζα ακάηθδζδ ηαζ πανμοζίαζδ πθδνμθμνζχκ οπυ ηδ ιμνθή πανηχκ, εζηυκςκ, βναθδιάηςκ, πζκάηςκ ηαζ ηνζζδζάζηαηςκ παναζηάζεςκ, εκζζπφμκηαξ πανάθθδθα ηδ ιάεδζδ πμο ααζίγεηαζ ζηδ δνάζδ (task-based), βεβμκυξ πμο επζδζχηεηαζ ηαζ απυ ηδκ Π.Δ. Δπζπνυζεεηα, πάνδ ζηζξ δοκαηυηδηεξ ηςκ GIS, ζπεηζηά ιε ηδ δυιδζδ ιμκηέθςκ πμο αθμνμφκ πμθφπθμηα πενζααθθμκηζηά πνμαθήιαηα ημπζημφ ή δζεεκμφξ επζπέδμο, δζεοημθφκεηαζ δ δζενεφκδζδ εκαθθαηηζηχκ θφζεςκ ηαζ δ εηιάεδζδ ζηναηδβζηχκ βζα ηδκ επίθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ ηαζ απμδεζηκφεηαζ δ άιεζδ ζπέζδ ημοξ ιε ηδκ Πενζααθθμκηζηή Δηπαίδεοζδ, ςξ απμηεθεζιαηζηά εηπαζδεοηζηά ενβαθεία επίηεολδξ ηςκ βεκζηυηενςκ ζημπχκ ηδξ (Κζιζςκήξ, 1997). Δζδζηυηενα, δ ααζζηή δμιή ηςκ GIS απανηίγεηαζ απυ ζοκδοαζιμφξ εειαηζηχκ πανηχκ δζάθμνςκ επζζηδιμκζηχκ ημιέςκ (π.π. οδνμθμβίαξ, βεςβναθίαξ, ημπμβναθίαξ, δδιμβναθίαξ η.ά.) ιε ηδ ιέεμδμ ηςκ αθθδθμεπζηαθοπηυιεκςκ επζπέδςκ (overlay layers), βεβμκυξ πμο εκζζπφεζ ηδκ μθζζηζηή πνμζέββζζδ ηαζ ηδ δζεπζζηδιμκζηή δζενεφκδζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ (Assimakopoulos, Garner, Κζιζςκήξ, 1997). Ο Raper (1993) ζζπονίγεηαζ υηζ ηα GIS αμδεμφκ ημοξ ιαεδηέξ κα ηαηακμήζμοκ ηα πμθοδζάζηαηα πενζααθθμκηζηά πνμαθήιαηα ηαζ κα ηα ακηζιεηςπίζμοκ ζε πναβιαηζηέξ ζοκεήηεξ. Ζ εηηίιδζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ επζπηχζεςκ, μ αηνζαήξ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ παναβυκηςκ πμο ηα ζοκεέημοκ, δ δζαπνμκζηή ημοξ παναημθμφεδζδ ηαζ δ πνυαθερδ ιεθθμκηζηχκ ηζκδφκςκ / ηαηαζηάζεςκ, ιπμνμφκ κα επζηεοπεμφκ ιε παναζηαηζηυ ηνυπμ, ιέζς ηδξ πνήζδξ αοηχκ ηςκ ζοζηδιάηςκ (Green, 1991). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ηα 107

128 GIS δφκαηαζ κα ζοιαάθμοκ ζηδ αζςιαηζηή - επμζημδμιζζηζηή ιάεδζδ, ζηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ ηνζηζηήξ, δζενεοκδηζηήξ ηαζ ακαζημπαζηζηήξ ζηέρδξ ηαζ ζηδκ ακάπηολδ ζηακμηήηςκ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ (Κζιζςκήξ, εημφνδξ, 1992). Ζ ακηζζημζπία θμζπυκ ηςκ GIS ιε ηδ θζθμζμθία ηαζ ηζξ ηαηεοεοκηήνζεξ ανπέξ ηςκ πνμβναιιάηςκ Π.Δ. είκαζ ειθακήξ. Ζ αλζμπμίδζδ ηςκ GIS ζηδκ Π.Δ. ιπμνεί κα πναβιαημπμζδεεί είηε ιε ηδ πνήζδ έημζιςκ παηέηςκ GIS βεκζηχκ εθανιμβχκ, υπμο μ εηπαζδεοηζηυξ εα έπεζ ηδκ εοηαζνία κα πνδζζιμπμζεί ηα GIS ςξ έκα εοέθζηημ ενβαθείμ ιε δοκαηυηδηεξ πνμζανιμζηζηυηδηαξ ζηζξ ζοκεήηεξ ηαζ απαζηήζεζξ πενζααθθμκηζημφ εέιαημξ, είηε ιε ηδ πνήζδ έημζιςκ ιμκηέθςκ ιε ζοβηεηνζιέκμ πενζεπυιεκμ π.π. πάνηεξ απμρίθςζδξ δαζχκ ηθπ. (Κζιζςκήξ, 1997). 108

129 3.3. Αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ πξνγξακκάησλ Π.Δ. Ζ αλζμθυβδζδ ςξ δοκαιζηή δζαδζηαζία απμηεθεί ακαπυζπαζημ ιένμξ ηάεε ιαεδζζαηήξ πνμζπάεεζαξ ηαζ ζοιαάθθεζ απμθαζζζηζηά ζηδκ επζηοπία ηδξ (Γακαζζήξ - Αθεκηάηδξ, 1994). φιθςκα ηαζ ιε ημοξ Shuman & Ham (1997), δ αλζμθυβδζδ πθδνμθμνζαηχκ πενζααθθυκηςκ ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ ζοκζζηά ιζα δζαδζηαζία πμο απμζημπεί ζημκ πνμζδζμνζζιυ ημο ααειμφ οθμπμίδζδξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ημοξ ζηυπςκ. Ζ ζημπζιυηδηα θμζπυκ ηδξ αλζμθυβδζδξ ζηδκ Π.Δ. δεκ οπαβμνεφεηαζ απυ ηδκ ακάβηδ "ηνίζδξ" ή "ααειμθυβδζδξ" υζςκ αζπμθμφκηαζ ιε αοηή, αθθά απυ ηδκ οπμπνέςζδ δζενεφκδζδξ ηδξ απμηεθεζιαηζηυηδηαξ ηςκ δναζηδνζμηήηςκ, εθέβπμο ηδξ πμνείαξ πμο αημθμοεείηαζ ηαζ ακαεεχνδζδξ εκδεπμιέκςξ ηάπμζςκ πναηηζηχκ (Γίηζζμο, 2002). Ο Marcinkowski (1993) οπμζηδνίγεζ υηζ ιε ηδκ αλζμθυβδζδ εθέβπμκηαζ: α) μ ααειυξ ζημκ μπμίμ μζ παζδαβςβζηέξ ιέεμδμζ πμο επζθέπηδηακ ζοκέααθακ ζηα επζδζςηυιεκα απμηεθέζιαηα ηαζ α) δ επάνηεζα ηαζ δ ηαηαθθδθυηδηα ημο δζδαηηζημφ οθζημφ, ηςκ εηπαζδεοηζηχκ, ημο μζημκμιζημφ ηυζημοξ ηαζ υθςκ ηςκ άθθςκ παναβυκηςκ πμο οπεζζένπμκηαζ ζηδ δζαδζηαζία ακάπηολδξ ηαζ εθανιμβήξ εκυξ πενζααθθμκηζημφ πνμβνάιιαημξ. ζμκ αθμνά ηζ πνέπεζ κα αλζμθμβείηαζ ζε έκα πνυβναιια Πενζααθθμκηζηήξ Δηπαίδεοζδξ, μ Atkins (1993) ζζπονίγεηαζ υηζ "δ εηηίιδζδ ηςκ αθθαβχκ ζηζξ βκχζεζξ, ζηζξ ζηάζεζξ, ζηζξ πεπμζεήζεζξ ηαζ ζηδκ ηάζδ ζοιπενζθμνάξ ηςκ ιαεδηχκ, μζ απυρεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ βζα ημ πνυβναιια ηαζ επζπθέμκ μζ ζοκεήηεξ ηάης απυ ηζξ μπμίεξ πναβιαημπμζήεδηε δ εθανιμβή ημο ζοβηεηνζιέκμο πενζααθθμκηζημφ πνμβνάιιαημξ, ζοκζζημφκ ηζξ ηονζυηενεξ παναιέηνμοξ αλζμθυβδζδξ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμβναιιάηςκ". Πανάθθδθα, μ Marcinkowski (1993) πνμζδζμνίγεζ ηα ακηζηείιεκα αλζμθυβδζδξ ηςκ πνμβναιιάηςκ Π.Δ. (ζπήια 3.1), επζζδιαίκμκηαξ υηζ δ αλζμθυβδζδ πνέπεζ κα είκαζ ιζα ζοκεπήξ δζαδζηαζία εκηαβιέκδ ζε υθεξ ηζξ θάζεζξ ακάπηολδξ ηαζ οθμπμίδζδξ ημο εηπαζδεοηζημφ πνμβνάιιαημξ. 109

130 Αμηνιόγεζε αλαγθώλ Γηαγλσζηηθή αμηνιόγεζε Γ. ρεδηαζκόο δηδαζθαιίαο Γηακνξθσηηθή αμηνιόγεζε Γ1 Θεσξίεο κάζεζεο Α Αλάγθεο Β1 ηόρνη πξνγξάκκαηνο Β2 Γηδαθηηθνη ζηόρνη Γ2 Δπηινγή & νξγάλσζε πεξηερνκέλνπ Γ Γηδαθηηθέο κέζνδνη & δξαζηεξηόηεηεο Δ Απνηειέζκαηα ηεο κάζεζεο Γ3 Πεγέο & πεξηβάιινληα κάζεζεο Πνμεημζιαζία ημο δζδαηηζημφ πνμζςπζημφ Σεθζηή αλζμθυβδζδ & αλζμθυβδζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ Αμηνιόγεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδώλ ρήκα (3.1): Αληηθείκελα αμηνιόγεζεο ησλ εθπαηδεπηηθώλ πξνγξακκάησλ Π.Δ ( Μarcinkowski, 1990) 110

131 Δζδζηυηενα, ζφιθςκα ηαζ ιε ηα πμνίζιαηα ηδξ εβπχνζαξ αθθά ηαζ δζεεκμφξ αζαθζμβναθίαξ (Barker & King, ΔΑΗΣΤ, 1999, - Κυιδξ, Lewey, Patton, Reiser & Dick, 1990), μζ ααζζηυηενμζ ζηυπμζ ηδξ αλζμθυβδζδξ εκυξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ πενζααθθμκηζημφ πενζεπμιέκμο είκαζ κα δζενεοκδεεί δ δοκαηυηδηά ημο βζα ηδκ ακηαπυηνζζή ημο ςξ πνμξ ηα παναηάης παναηηδνζζηζηά: Σμκ ααειυ επίηεολδξ ηςκ δζδαηηζηχκ ηαζ παζδαβςβζηχκ ζηυπςκ ημοξ μπμίμοξ είπε εέζεζ (π.π. απυηηδζδ πενζααθθμκηζηχκ βκχζεςκ, ακάπηολδ δελζμηήηςκ επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ, δζαιυνθςζδ θζθμπενζααθθμκηζηχκ ζηάζεςκ, εκίζποζδ ηδξ ζοκενβαηζηήξ αθθδθεπζδναζηζηήξ - δζενεοκδηζηήξ ιάεδζδξ η.θ.π.). Σδκ ηεπκζηή ημο ανηζυηδηα (θεζημονβζηυηδηα, αλζμπζζηία, εοπνδζηία, απμδμηζηυηδηα, δοκαηυηδηα ηνμπμπμζήζεςκ ηαζ πνμζανιμζηζηυηδηα). Σδκ επζθμβή ηαζ μνβάκςζδ ημο πενζεπμιέκμο ημο θμβζζιζημφ οθζημφ. Σδ ιεεμδμθμβία έκηαλδξ ζημ ζπμθζηυ πενζαάθθμκ. Σδκ απμδμπή ημο ςξ δζδαηηζηυ ενβαθείμ απυ ημοξ ιαεδηέξ ηαζ ημοξ εηπαζδεοηζημφξ. Οζ Scriven & Weiss (Γίηζζμο, 2002), εεςνμφκ υηζ "εθφζνλ ν θφζκνο πνπ δνχκε απνηειεί κηα ζχλζεηε πξαγκαηηθφηεηα, ε αμηνιφγεζε δελ κπνξεί λα πεξηνξίδεηαη ζε αηηηψδεηο εξκελείεο θαη ζπζηάζεηο, αιιά νθείιεη λα δηαδξακαηίδεη ην ξφιν ηνπ θξηηή ηεο χπαξμεο ή κε ζεηηθψλ ζεκείσλ, ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο πεξηβαιινληηθήο ινγηζκηθήο εθαξκνγήο". Μέζα ζημ πθαίζζμ αοηυ, δ μνεμθμβζηή αλζμθυβδζδ εκυξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ Π.Δ. εα πνέπεζ κα ααζίγεηαζ ζε ζοβηεηνζιέκα επζζηδιμκζηά ηνζηήνζα ηα μπμία πανμοζζάγμκηαζ ζημ ζπήια (3.2) (Κυιδξ, 2005). 111

132 Έιεγρνο από ηνλ καζεηή Οη ρξήζηεο ζα πξέπεη λα είλαη "Γξώληεο" θαη όρη "Αληηδξώληεο". Σν ινγηζκηθό ζα πξέπεη λα εληζρύεη ηελ ελεξγεηηθή θαη επνηθνδνκεζηηθή κάζεζε, δίλνληαο ζην καζεηή ηε δπλαηόηεηα λα αιιειεπηδξά κε ην software. Ηιηθηαθά θαηάιιειν Σν εθπαηδεπηηθό πεξηερόκελν - θύιια εξγαζίαο ηνπ ινγηζκηθνύ λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξαγκαηηθέο απαηηήζεηο ησλ καζεηώλ ηεο αληίζηνηρεο ειηθίαο. Δπίηεπμε ησλ παηδαγσγηθώλ ζηόρσλ Κάζε πεηπρεκέλε - ινγηζκηθή εθαξκνγή Π.Δ. ζα πξέπεη λα απνζθνπεί ζηελ πινπνίεζε ησλ ζηόρσλ ηνπο νπνίνπο έρεη ζέζεη, ζηελ ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαηηθήο κάζεζεο, ζηελ δηεπηζηεκνληθή πξνζέγγηζε ηεο πεξηβαιινληηθήο γλώζεο θ.ι.π. Αλεμαξηεζία Σν ινγηζκηθό ζα πξέπεη λα εμαζθαιίζεη ζην καζεηή ηε δπλαηόηεηα λα κπνξεί λα ρεηξίδεηαη κόλνο ηνπ ηε ινγηζκηθή εθαξκνγή κεηά ηελ αξρηθή παξνπζίαζε, ειαρηζηνπνηώληαο ηηο εθπαηδεπηηθέο παξεκβάζεηο ηνπ δηδάζθνληα. ΚΡΙΣΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΛΟΓΙΜΙΚΟΤ Π.Δ. Σερληθά ραξαθηεξηζηηθά Η επθνιία ζηελ εγθαηάζηαζε ηνπ software, ε ζπλέπεηα ζηε ιεηηνπξγία ηνπ, ε εύθνιε πινήγεζε, ηα ξεαιηζηηθά γξαθηθά - θηλνύκελεο εηθόλεο θ.ι.π. θαζνξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκό ηελ επηηπρία κηαο ινγηζκηθήο εθαξκνγήο. Αλαθαιππηηθή - δηεξεπλεηηθή κάζεζε Σν ινγηζκηθό ζα πξέπεη λα πξνσζεί όρη κόλν ηελ απόθηεζε πεξηβαιινληηθώλ γλώζεσλ αιιά θαη ηε δηακόξθσζε θηινπεξηβαιινληηθώλ ζηάζεσλ - ζπκπεξηθνξώλ, εληζρύνληαο παξάιιεια ηελ θαιιηέξγεηα ηεο θξηηηθήο - αλαζηνραζηηθήο - δηεξεπλεηηθή ζθέςεο, βαζηθή πξνϋπόζεζε γηα ηελ απνηειεζκαηηθή επίιπζε ησλ πεξηβαιινληηθώλ πξνβιεκάησλ. Μνληέια από ηνλ πξαγκαηηθό θόζκν Σν ινγηζκηθό είλαη απαξαίηεην κέζσ ησλ πξνζνκνηώζεσλ, ησλ δηεξεπλεηηθώλ κηθξόθνζκσλ, ηεο εηθνληθήο πξαγκαηηθόηεηαο θ.ά. λα πξνβάιεη όζν ην δπλαηόλ παξαζηαηηθόηεξα π.ρ. ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα, πξνζειθύνληαο ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ θαη θεληξίδνληαο παξάιιεια ηελ πεξηέξγεηά ηνπο, κε απώηεξν ζθνπό ηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. ρήκα (3.2): Κξηηήξηα αμηνιόγεζεο ινγηζκηθνύ Π.Δ. 112

133 ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΟ ΥΔΓΙΑΜΟ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ: ΟΡΙΟΘΔΣΗΗ ΣΟΤ ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟΤ ΚΑΙ ΓΔΝΙΚΟ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΙΚΟ ΥΔΓΙΑΜΟ ΣΗ ΔΡΔΤΝΑ Έξεπλεο πνπ αθνξνύλ ζηελ εθαξκνγή πνιπκεζηθνύ εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ γηα ηε δηδαζθαιία πεξηβαιινληηθώλ ζεκάησλ. H ζφκδεζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ιε ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ, ζηδ δζεεκή ενεοκδηζηή αζαθζμβναθία, ειθακίγεηαζ ηονίςξ κέζσ ησλ δηαδηθηπαθώλ εθαξκνγώλ (Aivaridis et al, 2006 Coleman & Penuel, 2000 Cox, 2000 Galea, 1998 Mellar et al, 1994 Moore & Huber, 2001 Morgil et al, 2004 Nceet, 1996 Paas et al, 2008 Retout, 1997 Rohwedder, 1999 Yamada & Tadokoro, 1999) ηαεχξ ηαζ κέζσ ηεο αμηνπνίεζεο ησλ αιιειεπηδξαζηηθώλ πνιπκέζσλ θαη ησλ εηθνληθώλ πεξηβαιιόλησλ (Brusilovsky & Gorskaya, 1992 Fyllas et al, 2007 Georgiadou & Spirellis, 2002 Grassos, 2002 Jenkins et al, 2003 Mila & Sanmarti, 1999 Nomura, 2004 Okada et al, 2002). ηδκ εθθδκζηή ενεοκδηζηή αζαθζμβναθία, μζ Σ.Π.Δ. πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ, ηαηά πθεζμρδθία, ιε ηδ ιμνθή: α) ρξήζεο εθαξκνγώλ ηνπ Γηαδηθηύνπ (Απμζηυθμο η.ά, 2009 Γαανζθάηδξ & μθμφθδξ, 2002 Κμκεηάξ, Κμκεηάξ η.ά, 2005 Μαβηάθαξ & Υενζζηακίδδξ, 2005 Μαθακδνάηδξ & Καναζαααίδδξ, 2003 Μπαγάκμξ & Αθελακδνυπμοθμξ, 2005 Παπαδδιδηνίμο η.ά, 1997 Πενδζημφνδ & Σζίθζναξ, Πήθζμοναξ η.ά, 2004 Σζζαηζζάκαξ η.ά, 2005 Υαηγδθεμκηζάδμο & Μπαθαθμφηαξ, 1999), β) ινγηζκηθώλ γεληθνύ ζθνπνύ (Ηςάκκμο η.ά, Καζηακηάιδ & Ηςακκίδδξ, Μαβηάθαξ & Υενζζηακίδδξ, 2005 μοθθένδ η.ά, 2005) ηαζ γ) πνιπκεζηθώλ ινγηζκηθώλ εθαξκνγώλ, υπμο εκηάζζεηαζ ηαζ ημ θμβζζιζηυ Σν ζπίηη σο εζηία ξύπαλζεο (Απμζημθμφιδ & Κεανεηίδδξ, 2009 Βαιααηάνδξ & Γεκζηζέξ, 2003 Δλάνπμο & Ηςάκκμο, 2007 Εοβμφνδ & Γνυθζα, 2002 Καγακηγήξ & Νζηάηδξ, 2005 Κανααεθάηδ η.ά, 2000 Κμηηίκμο η.ά, 2005 Μακδνίηαξ & Υαθηίδδξ, 2011 Μυβζαξ, 2008 Μπίγα, 2005 Μοθςκμπμφθμο, 2007 ημφιπα & ημνδμφθδξ, 2008 Υαθηίδδξ η.ά, 2006 Υακηζανίδμο η.ά, 2007). 113

134 ηζξ ένεοκεξ πμο ακαθένμκηαζ ζηζξ πμθοιεζζηέξ θμβζζιζηέξ εθανιμβέξ, ηαηαδεζηκφεηαζ δ ακάβηδ δδιζμονβίαξ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ ηίηθςκ βζα ημοξ ελήξ θυβμοξ: 1) ειπθμοηζζιυξ ηδξ Π.Δ. ιε ρδθζαηυ οθζηυ βζα ηδκ ακηζιεηχπζζδ πνμαθδιάηςκ ιεηαηίκδζδξ (Grassos, 2002), 2) παναβςβή μθμηθδνςιέκμο οθζημφ έημζιμο πνμξ πνήζδ βζα υζμοξ ελάκηθδζακ ηζξ ζδέεξ ημοξ (Georgiadou & Spirellis, 2002), 3) δζδαηηζηή πνμζέββζζδ ζφκεεηςκ ηαζ πμθφπθμηςκ πενζααθθμκηζηχκ θαζκμιέκςκ (Fyllas et al, Jenkins et al, Μακδνίηαξ & Υαθηίδδξ, ημφιπα & ημνδμφθδξ, Υαθηίδδξ η.ά, 2006), (4) ηνμπμπμίδζδ ημο παναδμζζαημφ ηνυπμο δζδαζηαθίαξ (Fyllas et al, Mila & Sanmarti, Εοβμφνδ & Γνυθζα, Υαθηίδδξ η.ά, 2006) ηαζ 5) ακάπηολδ ηνζηζηχκ βκςζηζηχκ δελζμηήηςκ (Κανααεθάηδ η.ά, 2000). Πανάθθδθα, ζηδκ εβπχνζα ηαζ δζεεκή ενεοκδηζηή αζαθζμβναθία, ενβαζίεξ πμο ζπεηίγμκηαζ ιε ηδκ αλζμπμίδζδ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ ηαηά ηδκ οθμπμίδζδ πενζααθθμκηζηχκ πνμβναιιάηςκ είπακ ημοξ ελήξ ζηυπμοξ: α) αλζμπμίδζδ ηςκ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ ηίηθςκ ζε δναζηδνζυηδηεξ πμο εκζζπφμοκ ημοξ εζδζημφξ ζηυπμοξ ηδξ Π.Δ. (Βαιααηάνδξ & Γεκζηζέξ, Georgiadou & Spirellis, 2002 Grassos, 2002 Καγακηγήξ & Νζηάηδξ, 2005 Κμηηίκμο η.ά, 2005 Mila & Sanmarti, 1999), α) ακάπηολδ δζαεειαηζηχκ δζδαηηζηχκ πνμζεββίζεςκ (Εοβμφνδ & Γνυθζα, 2002 Κανααεθάηδ η.ά, 2000) ηαζ β) εοαζζεδημπμίδζδ ζε πενζααθθμκηζηά γδηήιαηα ηαζ δζαιυνθςζδ θζθμπενζααθθμκηζηχκ ζηάζεςκ (Απμζημθμφιδ & Κεανεηίδδξ, Fyllas et al, Μακδνίηαξ & Υαθηίδδξ, Okada et al, ημφιπα & ημνδμφθδξ, 2008). ηδκ ένεοκα ηςκ Καγακηγή & Νζηάηδ (2005), δ παναβςβή πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ οθζημφ πναβιαημπμζήεδηε ζε επίπεδμ ζπμθζηήξ ηάλδξ βζα ηδκ ακάβηδ πανμοζίαζδξ ηςκ απμηεθεζιάηςκ ημο πενζααθθμκηζημφ πνμβνάιιαημξ, εκχ ζηδκ ένεοκα ηςκ Βαιααηάνδ & Γεκζηζέ (2003) μ ζπεδζαζιυξ ημο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ απμζημπμφζε ζηδκ εηιάεδζδ ενβαθείςκ ζοββναθήξ πμθοιέζςκ ζημ πθαίζζμ δζδαζηαθίαξ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ. ε άθθεξ ένεοκεξ (Jenkins et al, Κμηηίκμο η.ά, 2005 Nomura, 2004), πνδζζιμπμζμφκηαζ έημζιμζ πμθοιεζζημί ηίηθμζ ηαθφπημκηαξ ηδκ ακάβηδ ζε επμπηζηυ οθζηυ (Κμηηίκμο η.ά, 2005). Δζδζηυηενα, απυ ηα εονήιαηα ηςκ παναηάης ενβαζζχκ, δζαθαίκεηαζ υηζ δ εθανιμβή ηςκ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ οθζηχκ ζηδ δζδαηηζηή πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ επζδζχηεζ: 1) κα ειπθέλεζ εκενβά ημοξ ιαεδηέξ ζε βκςζηζηέξ δζενβαζίεξ ακχηενμο επζπέδμο (ηαθθζένβεζα ηνζηζηήξ ακαζημπαζηζηήξ ζηέρδξ, δζενεοκδηζηή 114

135 ιάεδζδ η.θ.π.) (Georgiadou & Spirellis, 2002 Grassos, 2002 Jenkins et al, 2003 Μακδνίηαξ & Υαθηίδδξ, ημφιπα & ημνδμφθδξ, 2008 Υαθηίδδξ η.ά, 2006), 2) κα αολήζεζ ηδ ζοιιεημπή ημοξ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία (Εοβμφνδ & Γνυθζα, 2002 Κμηηίκμο η.ά, Μπίγα, Rohwedder, 1999), 3) κα εκζζπφζεζ ηδκ μιαδμζοκενβαηζηή ιέεμδμ δζδαζηαθίαξ ηαζ ιάεδζδξ (Okada et al, ημφιπα & ημνδμφθδξ, 2008 Υαθηίδδξ η.ά, 2006), 4) κα αεθηζχζεζ ηζξ βκχζεζξ ημοξ βζα πενζααθθμκηζηά εέιαηα (Fyllas et al, Μακδνίηαξ & Υαθηίδδξ, 2011 Μυβζαξ, 2008) ηαζ 5) κα αεθηζχζεζ μοζζαζηζηά ημ ροπμημζκςκζηυ ηθίια ιέζα ζηδκ ηάλδ (Δλάνπμο & Ηςάκκμο, Georgiadou & Spirellis, Okada et al, Υακηζανίδμο η.ά, 2007). Δπζπνυζεεηα, απυ ηζξ ένεοκεξ ηςκ Grassos (2002) ηαζ Υαθηίδδ, Μακδνίηα & Σαιπάηδ (2006) απμδεζηκφεηαζ υηζ δ εθανιμβή ημο ηαηάθθδθμο εηπαζδεοηζημφ πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ δδιζμονβεί έκα πενζαάθθμκ ιάεδζδξ εοπάνζζημ ηαζ εθηοζηζηυ, αθθά ηαζ ζζπονυ, πνμςεχκηαξ ζε υζμ ημ δοκαηυ ιεβαθφηενμ ααειυ ηδ βκςζηζημφ ηφπμο αθθδθεπίδναζδ ιεηαλφ ιέζμο ηαζ πνήζηδ, δ μπμία πνμπςνά πένα απυ ηδκ απθή ηαζ ζπεηζηά επζθακεζαηή αθθδθεπίδναζδ ημο πεζνζζιμφ ηδξ ζοζηεοήξ ηαζ ηδξ ακηαπυηνζζήξ ηδξ ζηζξ εκημθέξ ημο πνήζηδ. ε ακάθμβδ ηαηεφεοκζδ είκαζ ηαζ ηα απμηεθέζιαηα ηδξ ένεοκαξ ηςκ Κανααεθάηδ, Παπαπακαβζχημο & Γδιδηνζάδδ (2000), υπμο ζζπονμπμζείηαζ δ άπμρδ υηζ δ αλζμπμίδζδ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ ζηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ πνμάβεζ ηδκ πμζυηδηα ηδξ πανμοζίαζδξ ημο πενζααθθμκηζημφ οθζημφ δζδαζηαθίαξ ηαζ ζοιαάθθεζ ζηδ δζαζζεδηζηή ηαζ μιαδμ - ζοκενβαηζηή ιάεδζδ, πνμζθένμκηαξ ζημοξ ζοιιεηέπμκηεξ έκα πζμ εθηοζηζηυ ηαζ παζβκζχδεξ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ. Ζ απμηεθεζιαηζηυηδηα, υιςξ, ζηδ δζδαηηζηή πναηηζηή ηάεε πμθοιεζζηήξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ ζοκδέεηαζ άιεζα ιε ηα παζδαβςβζηά ηαζ ηεπκζηά παναηηδνζζηζηά ηδξ, ιε ημκ ηνυπμ πνήζδξ ηδξ, ιε ημοξ ζηυπμοξ ηαζ ηδ δζδαηηζηή πνμζέββζζδ ηαζ αθμνά, ηονίςξ, ημοξ ίδζμοξ ημοξ εηπαζδεοηζημφξ, μζ μπμίμζ εα δζαδναιαηίζμοκ μοζζαζηζηυ νυθμ ζηδκ παζδαβςβζηή ηδξ αλζμπμίδζδ (Morgil et al, 2004). Αλίγεζ, επίζδξ, κα ζδιεζςεεί υηζ ημ πθαίζζμ ζφκδεζδξ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ ηαζ Π.Δ. ζημκ εθθδκζηυ πχνμ έπεζ ςξ ζδιείμ εηηίκδζδξ πενζζζυηενμ ηδ πνήζδ εηπαζδεοηζηχκ πμθοιεζζηχκ ηίηθςκ ηαζ θζβυηενμ ηδ θοζζμβκςιία ηδξ Π.Δ. Δζηζάγεηαζ ηονίςξ ζε ιμκμεειαηζηέξ εθανιμβέξ βεκζηήξ πνήζδξ (ειπθμοηζζιυξ 115

136 πενζααθθμκηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ) ηαζ δεοηενεουκηςξ ζε ελεζδζηεοιέκεξ εθανιμβέξ, πμο ειπενζέπμοκ θφθθα ενβαζίαξ (δζαδναζηζημφ ηφπμο) αλζμθυβδζδξ ηδξ πανεπυιεκδξ βκχζδξ. φιθςκα ιε ημοξ Ηςακκίδμο, Γεςνβυπμοθμ η.ά. (2006), μζ πενζζζυηενμζ πμθοιεζζημί ηίηθμζ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ζοκζζημφκ είηε επμπηζηυ ιέζμ ηαηά ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία, είηε δθεηηνμκζηή αζαθζμεήηδ πενζααθθμκηζηήξ εειαημθμβίαξ, πςνίξ ημ ζημζπείμ ημο εθέβπμο ακαηνμθμδυηδζδξ ηδξ βκχζδξ πμο απμηηήεδηε ηαζ ηδξ αλζμθυβδζδξ υπζ ιυκμ ηςκ ηεπκζηχκ, αθθά ηαζ παζδαβςβζηχκ πνμδζαβναθχκ ηδξ πμθοιεζζηήξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ Η αλαγθαηόηεηα ηεο παξνύζαο έξεπλαο. πςξ ακαθένεδηε ηαζ ζηδκ πνμδβμφιεκδ εκυηδηα, απυ ηδκ ακαζηυπδζδ ηδξ εβπχνζαξ ηαζ δζεεκμφξ ενεοκδηζηήξ αζαθζμβναθίαξ, δ πνήζδ εηπαζδεοηζηχκ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ ζηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ δφκαηαζ κα επζθένεζ εοενβεηζηά ιαεδζζαηά απμηεθέζιαηα. Καζ αοηυ βζαηί, πάνδ ζηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ δοκαημηήηςκ πμο παναηηδνίγμοκ ηζξ πμθοιεζζηέξ εθανιμβέξ, δ δζδαζηαθία πθεμκεηηεί ςπρνινγηθά (εκδοκάιςζδ ηδξ ζηακμπμίδζδξ ηςκ ιαεδηχκ η.θπ.), δηδαθηηθά (εθανιμβή δζδαηηζηχκ ανπχκ ηαζ ιεευδςκ υπςξ αοηεκένβεζα, άιεζδ επαθήεεοζδ, επακαηνμθμδυηδζδ η.θπ.), ηαεχξ ηαζ νξγαλσηηθά (ζοζηδιαηζηυηενδ μνβάκςζδ ηδξ φθδξ, ελμζημκυιδζδ πνυκμο η.ά.) (Morgil et al, 2004 Nomura, 2004 Rohwedder, 1999). Ο ζπεδζαζιυξ, δ εθανιμβή αθθά ηαζ δ αλζμθυβδζδ ζηδκ πανμφζα δζαηνζαή ημο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ οθζημφ Σν ζπίηη σο πεγή ξύπαλζεο εκηάζζεηαζ ζηζξ πνμζπάεεζεξ ακαγήηδζδξ ηαζκμηυιςκ δζδαηηζηχκ πναηηζηχκ ζηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ηαζ ηεηιδνίςζδξ ηδξ ακαβηαζυηδηαξ αλζμπμίδζδξ ζφβπνμκςκ ηεπκμθμβζηά ιαεδζζαηχκ πενζααθθυκηςκ. Οζ πενζζζυηενμζ εηπαζδεοηζημί πμθοιεζζημί ηίηθμζ πενζααθθμκηζηήξ εειαημθμβίαξ πμο έπμοκ ζπεδζαζηεί, είηε είκαζ βεκζηέξ εβηοηθμπαίδεζεξ πενζααθθμκηζηήξ εειαημθμβίαξ, είηε ζοκζζημφκ εειαηζηέξ εβηοηθμπαίδεζεξ ελεζδζηεοιέκδξ πθδνμθυνδζδξ (π.π. βζα ακαηφηθςζδ, Α.Π.Δ., κενυ η.θπ.). Καιία πμθοιεζζηή θμβζζιζηή εθανιμβή ιε πανυιμζμ εέια ( Σν ζπίηη σο πεγή 116

137 ξύπαλζεο ) δεκ ακαθένεηαζ κα έπεζ ζπεδζαζηεί, εθανιμζηεί ηαζ αλζμθμβδεεί απυ ιαεδηέξ ηαζ εηπαζδεοηζημφξ, ηαηά ηδκ ακαζηυπδζδ ηδξ ενεοκδηζηήξ αζαθζμβναθίαξ. Δπζπνυζεεηα, δ ζοβηεηνζιέκδ πμθοιεζζηή εθανιμβή ζημπεφεζ ζηδκ αθθδθεπζδναζηζηή ζπέζδ ιεηαλφ ημο πνήζηδ ηαζ ημο ενβαθείμο, χζηε ημ οπμηείιεκμ κα ειπθέηεηαζ ζε ιία δζαδζηαζία αθθδθεπίδναζδξ, δ μπμία πανμηνφκεζ ζηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ ιε «δξάζε ησλ καζεηψλ, άκεζε αλάδξαζε θαη δσληάληα». Σμ βεβμκυξ αοηυ δίκεζ ζημκ πνήζηδ ηδ δοκαηυηδηα κα ιδκ πνδζζιμπμζεί ημ θμβζζιζηυ ιυκμ ςξ πθδνμθμνζαηυ οθζηυ /επμπηζηυ ιέζμ υπςξ βίκεηαζ ηαηελμπήκ ζηζξ πενζζζυηενεξ πενζπηχζεζξ πνήζδξ πμθοιεζζηχκ θμβζζιζηχκ εθανιμβχκ πενζααθθμκηζημφ πενζεπμιέκμο (π.π. ένεοκα ηςκ Βαιααηάνδ & Γεκζηζέ, 2003 Καγακηγή & Νζηάηδ, Κμηηίκμο η.ά, 2005 Nomura, 2004), αθθά κα αλζμθμβεί ηζξ βκχζεζξ πμο απέηηδζε ιέζς ηδξ δοκαηυηδηαξ εθέβπμο ηςκ απακηήζεχκ ημο ζηα θφθθα ενβαζίαξ πμο ειπενζέπμκηαζ ζημ εηπαζδεοηζηυ cd rom. οβηνζηζηά ιε άθθμοξ πμθοιεζζημφξ ηίηθμοξ πενζααθθμκηζηήξ εειαημθμβίαξ, πενζθαιαάκεζ ιεβάθμ ανζειυ ηαζ πμζηζθία ιυκμ δζαδναζηζηχκ θφθθςκ ενβαζίαξ (29), ηα μπμία ζπεδζάζηδηακ ιε αάζδ ηδ θζθμζμθία θμβζζιζημφ παζπκζδζχκ. Ζ εθανιμβή αθθά ηαζ δ αλζμθυβδζδ ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ πμθοιεζζημφ ηίηθμο Σν ζπίηη σο πεγή ξύπαλζεο πμο ζπεδζάζηδηε απυ ηδκ ενεοκήηνζα, πναβιαημπμζήεδηε ιέζς επζηυπζαξ δεζβιαημθδπηζηήξ ένεοκαξ ζε 20 εηπαζδεοηζημφξ ηαζ 400 ιαεδηέξ ηδξ Β ηαζ Γ ηάλδξ Γοικαζίμο, εκηυξ ηςκ ενβαζηδνίςκ πθδνμθμνζηήξ 5 Γοικαζίςκ (1 μ 2 μ, 3 μ, 5 μ & 8 μ ) ζηδκ πενζμπή ημο Αζβάθες, υπμο ιέπνζ ηυηε δεκ είπε δζελαπεεί πανυιμζα ένεοκα. Δκ ηαηαηθείδζ, δ πανμφζα ένεοκα ζε ηαιία πενίπηςζδ δεκ ελακηθεί ηδκ πνμζπάεεζα δζενεφκδζδξ ηςκ ακηζθήρεςκ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ βζα ηδ ζοιαμθή ημο ζοβηεηνζιέκμο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ ζηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ, αθθά εα ιπμνμφζε κα απμηεθέζεζ αθμνιή βζα ημ ζπεδζαζιυ ιζαξ ιεβαθφηενδξ ένεοκαξ ιε ζημπυ ηδκ αλζμθυβδζή ημο ηαζ ηδκ επαθήεεοζδ ή ιδ ηςκ απμηεθεζιάηςκ ζπεηζηά ιε ηδκ εηπαζδεοηζηή ημο ςθεθζιυηδηα. 117

138 4.3. Οξηνζέηεζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο έξεπλαο. Σμ ακηζηείιεκμ ηδξ ένεοκαξ είκαζ δ εθανιμβή ηαζ δ αλζμθυβδζδ απυ ημοξ εηπαζδεοηζημφξ ηαζ ημοξ ιαεδηέξ ημο θμβζζιζημφ «Σν ζπίηη σο πεγή ξχπαλζεο», πμο ζοκζζηά έκα εηπαζδεοηζηυ cd-rom ιε δζαδναζηζηά πμθοιέζα, ημ μπμίμ ζπεδζάζηδηε ιε απχηενμ ζημπυ κα οπμζηδνίλεζ ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ιε εθηοζηζηυ, αθθά ηαζ δοκαιζηυ, αθθδθεπζδναζηζηυ ηνυπμ. Ο ζπεδζαζιυξ ημο ζοβηεηνζιέκμο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ οθζημφ απμπεζνάηαζ ηδκ αλζμπμίδζδ ηδξ οπάνπμοζαξ παζδαβςβζηήξ, δζδαηηζηήξ ηαζ ενεοκδηζηήξ ειπεζνίαξ ζε πενζααθθμκηζηά εέιαηα, εηιεηαθθεουιεκμξ ηα πθέμκ ζφβπνμκα ηεπκμθμβζηά ιέζα ηαζ ηδκ οπάνπμοζα ηεπκμβκςζία παναβςβήξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Σμ εβπείνδια βζα ιία ηέημζα ένεοκα ααζίγεηαζ ζηδκ άπμρδ υηζ ηα ενβαθεία οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ιπμνμφκ κα δζεοημθφκμοκ ιία κέμο ηφπμο ιαεδζζαηή ειπεζνία ζηo πθαίζζo εθανιμβήξ ηδξ Π.Δ.: παζδζά απαζπμθδιέκα ζηδκ εκενβυ «θαηαζθεπή» ηαζ πνήζδ ηδξ βκχζδξ ηαζ υπζ παεδηζημί δέηηεξ απμζπαζιαηζηχκ δεδμιέκςκ (Jones & Paolucci, 1998 Hoyles, Healy & Sutherland, 1991 Mercer, 1994 Mevarech & Kramarski, 1992 Sherin & disessa, 1993). Σμ εκδζαθένμκ, θμζπυκ, ηδξ ένεοκαξ εζηζάγεηαζ ζημ ακ δ αλζμπμίδζδ ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ζημ πθαίζζμ δζδαζηαθίαξ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ δφκαηαζ κα πνμζεθηφζεζ ημ εκδζαθένμκ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ κα εκζζπφζεζ ηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ημοξ ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία, ζφιθςκα ιε ηζξ ανπέξ ημο ημζκςκζημφ επμζημδμιδηζζιμφ. Δζδζηυηενα, ημ εηπαζδεοηζηυ cd-rom απμζημπεί κα εκζζπφζεζ ηα ηίκδηνα ηςκ ιαεδηχκ βζα θζθμπενζααθθμκηζηή ζοιπενζθμνά. Γζ αοηυ αηνζαχξ ημ θυβμ, αλζμθμβείηαζ ημ ακ μζ ιαεδηέξ ιε ημ πέναξ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ οπμζηδνζγυιεκδξ απυ ημ ζοβηεηνζιέκμ οπμθμβζζηζηυ ενβαθείμ είκαζ ζε εέζδ κα: ηαηακμήζμοκ ααζζηέξ μζημθμβζηέξ έκκμζεξ. ακηζθδθεμφκ υηζ μζ ηαεδιενζκέξ ημοξ ακάβηεξ έπμοκ άιεζδ ζπέζδ ιε ημοξ θοζζημφξ πυνμοξ. ζοκεζδδημπμζήζμοκ ηδκ αθθδθεπζδναζηζηή ζπέζδ ιεηαλφ ακενχπμο πενζαάθθμκημξ. ηαηακμήζμοκ ηδκ φπανλδ, ηδκ έηηαζδ ηαζ ηδ ζμαανυηδηα ηςκ ζδιακηζηυηενςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ (νφπακζδ οδάηςκ, 118

139 αηιμζθαζνζηή νφπακζδ, ακελέθεβηηδ δζάεεζδ απμννζιιάηςκ, ιείςζδ ηδξ αζμπμζηζθυηδηαξ η.θπ.). απμηηήζμοκ δελζυηδηεξ δδιζμονβζηήξ ηαζ ηνζηζηήξ ζηέρδξ, μιαδμζοκενβαηζηήξ ιάεδζδξ ηαζ δζενεοκδηζηήξ αοηεκένβεζαξ, μζ μπμίεξ εεςνμφκηαζ απαναίηδηεξ βζα ηδκ ακαβκχνζζδ ηαζ ηδκ επίθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ. εοαζζεδημπμζδεμφκ ηαζ κα ακαπηφλμοκ εκενβυ πενζααθθμκηζηή δνάζδ. 4.4.Σα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα. πςξ ακαθένεδηε ηαζ ζηδκ πνμδβμφιεκδ εκυηδηα, ααζζηυξ ζημπυξ ηδξ ένεοκαξ είκαζ δ ειπενζζηαηςιέκδ ελέηαζδ ηδξ επίδναζδξ ημο θμβζζιζημφ ζηδκ πμζμηζηή αεθηίςζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ πμο ειπενζέπμκηαζ ζε αοηυ. Δζδζηυηενα, ηα ααζζηά εξσηήκαηα ζηα μπμία επζπεζνεί κα απακηήζεζ δ ένεοκα αοηή είκαζ: Πυζμ ελμζηεζςιέκμζ είκαζ μζ ιαεδηέξ ηαζ μζ εηπαζδεοηζημί ιε ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία; Πμζεξ είκαζ μζ ακηζθήρεζξ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ βζα ηδ ζοιαμθή ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδ δζεοηυθοκζδ ηδξ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ; Ζ επζιυνθςζδ πμο έπμοκ παναημθμοεήζεζ μζ εηπαζδεοηζημί ζπεηζηά ιε ηζξ Σ.Π.Δ. δφκαηαζ κα αμδεήζεζ ζηδκ αλζμπμίδζή ημοξ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ; Πμζμζ είκαζ μζ ακαζηαθηζημί πανάβμκηεξ πνήζδξ Σ.Π.Δ. ζημ πθαίζζμ ηδξ δζδαζηαθίαξ ζηδκ ηάλδ; Πχξ αλζμθυβδζακ μζ ιαεδηέξ α) ηδ δζδαζηαθία ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ οθζημφ, α) ηα ηεπκζηά παναηηδνζζηζηά ημο εηπαζδεοηζημφ cd-rom (πθμήβδζδ, εβηαηάζηαζδ, βναθζηά η.ά.), β) ημ πενζεπυιεκυ ημο ηαεχξ, ηαζ δ) ηδ ζοιαμθή ημο ζηδκ απυηηδζδ πενζααθθμκηζηχκ βκχζεςκ; Πχξ αλζμθυβδζακ μζ εηπαζδεοηζημί α) ημ πενζεπυιεκμ, α) ηα παζδαβςβζηά, β) ηα ηεπκζηά παναηηδνζζηζηά ημο εηπαζδεοηζημφ πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ, ηαεχξ ηαζ δ) ηδ ζοιαμθή ημο ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Π.Δ.; Σζ αθθαβέξ εα ιπμνμφζακ κα βίκμοκ ζημ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ; 119

140 4.5. Θεσξεηηθό πιαίζην ηεο κεζνδνινγίαο ηεο έξεπλαο. Οζ εεςνδηζηέξ πνμζεββίζεζξ ηαζ μζ εκκμζμθμβζηέξ απμζαθδκίζεζξ, μ ζηυπμξ ηαζ, ηαη επέηηαζδ, ηα ενεοκδηζηά ενςηήιαηα ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ ηαευνζζακ ηαζ ηδκ επζθμβή ηδξ ιεευδμο (Κονζαγή, 1998). Παν υθδ ηδκ ηνζηζηή πμο έπεζ οπμζηεί δ εεηζηζζηζηή πνμζέββζζδ ηδξ ημζκςκζηήξ ένεοκαξ, δ πμζμηζηή ιέεμδμξ, δ μπμία οζμεεηείηαζ απυ ηδκ πνμζέββζζδ αοηή, εεςνείηαζ δ ηαηαθθδθυηενδ βζα ηδ δζενεφκδζδ ηςκ ακηζθήρεςκ ιεβάθμο ιένμοξ ημο πθδεοζιμφ (ηςκ ιαεδηχκ εκ πνμηεζιέκς), ηδ ιεθέηδ ηδξ ζοκάθεζαξ πμθθχκ ιεηααθδηχκ ζοβπνυκςξ ηαζ ημκ έθεβπμ ηςκ ζοβηεηνζιέκςκ εεςνδηζηχκ οπμεέζεςκ ηδξ πανμφζαξ ένεοκαξ (Κονζαγή, 1998 Μζπαθμπμφθμο, 1992 Ξςπέθθδξ, 1990). Απυ ηδ αζαθζμβναθζηή ακαζηυπδζδ πνμηφπηεζ υηζ μ Thurstone, ιε ημ ένβμ ημο «Οη ζηάζεηο είλαη δπλαηφλ λα κεηξεζνχλ», ζοκζζηά έκακ απυ ημοξ πνχημοξ ενεοκδηέξ πμο εειεθίςζε ηδ ιέηνδζδ ηςκ ζηάζεςκ επζζδιαίκμκηαξ ιζα ζδιακηζηή δζάηνζζδ ακάιεζα ζηδ «ζηάζε» ηαζ ηδ «γλψκε», μνίγμκηαξ ηδκ ηεθεοηαία ςξ ηδκ «πξνθνξηθή έθθξαζε κηαο ζηάζεο» (Μζπαθμπμφθμο, 1992). οκεπχξ, δ ενιδκεία ηδξ εηθναζιέκδξ βκχιδξ εκυξ αηυιμο οπμδεζηκφεζ ηαζ ηδ ζηάζδ ημο. Ζ δζάηνζζδ αοηή ζοκηέθεζε ζηδκ ακάπηολδ δφμ δζαθμνεηζηχκ πνμζεββίζεςκ ακαθμνζηά ιε ηδ ιέηνδζδ ηδξ πεπμίεδζδξ (ζηάζδξ) ηαζ ηδξ βκχιδξ (Μζπαθμπμφθμο, 1992). Ζ πνχηδ πνδζζιμπμζείηαζ, ηονίςξ, ζηζξ ένεοκεξ ημζκήξ βκχιδξ (opinion polls) ηαζ πνμζπαεεί απθχξ κα εηηζιήζεζ ημ πμζμζηυ ημο πθδεοζιμφ ηδξ ένεοκαξ, πμο δδθχκεζ υηζ ζοιθςκεί ιε δεδμιέκδ πνυηαζδ βκχιδξ. Ζ δεφηενδ οπμθμβίγεζ ηζξ απακηήζεζξ ηςκ ενςηχιεκςκ ζημ ζφκμθμ ηςκ ενςηήζεςκ πνμηάζεςκ βκχιδξ. ηζξ ειπεζνζηέξ ένεοκεξ, αοηή είκαζ δ δζαθμνά ιεηαλφ ημο «λα ξσηάο δεηψληαο γλψκεο» ηαζ κα «κεηξάο ζηάζεηο». Σμ ενεοκδηζηυ εκδζαθένμκ, θμζπυκ, δεκ ζοκζζηά δ απανίειδζδ ηςκ αηυιςκ πμο ελέθναζακ ηδ βκχιδ ημοξ ζηζξ δζαθμνεηζηέξ πθεονέξ ημο εέιαημξ, υζμ δ πνμζπάεεζα κα ζοκδοαζημφκ μζ απακηήζεζξ ζε ιζα πμζμηζηή ιέηνδζδ ηδξ ζοκμθζηήξ ζηάζδξ (ακηζθήρεςξ) βζα ημ οπυ ένεοκα εέια. Ο ηεθεοηαίμξ ζηυπμξ επζηοβπάκεηαζ ιε ηδ πνήζδ ηαηάθθδθδξ ηθίιαηαξ ιέηνδζδξ, ιε ηδ αμήεεζα ηδξ μπμίαξ ημπμεεηείηαζ ιζα ιειμκςιέκδ ζηάζδ ηαηά ιήημξ ιζαξ ηθίιαηαξ εηηεζκυιεκδξ απυ ηδκ αηναία ζοιπάεεζα έςξ ηδκ αηναία ακηζπάεεζα (Κονζαγή, 1998 Μζπαθμπμφθμο, 1992). Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, έκα απυ ηα ζδιακηζηυηενα ενβαθεία ζοθθμβήξ ηςκ ενεοκδηζηχκ δεδμιέκςκ ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ απμηέθεζε ηαζ δ ηθίιαηα Likert πμο 120

141 ζοκζζηά ηδκ πζμ δζαδεδμιέκδ ηθίιαηα θυβς ημο υηζ ζοβηεκηνχκεζ πενζζζυηενδ πθδνμθμνία ακά ενχηδζδ πνυηαζδ, ηαζ ςξ εη ημφημο επζηοβπάκεζ ιεβαθφηενμ ααειυ αλζμπζζηίαξ απυ άθθεξ ακηίζημζπεξ (π.π. Guttmann & Thurstone), ιε θζβυηενεξ ενςηήζεζξ (Κονζαγή, 1998 Μζπαθμπμφθμο, 1992). Πανάθθδθα, δ απάκηδζδ ηςκ δζενεοκδηζηχκ ενςηδιάηςκ ηα μπμία πανμοζζάζηδηακ ζηδκ πνμδβμφιεκδ εκυηδηα, εα πνέπεζ κα ζηδνζπεεί ζηδ ιεθέηδ ηδξ δζδαηηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ ιέζς ημο εηπαζδεοηζημφ cd-rom, ζημ θοζζηυ ηδξ πχνμ, δδθαδή ιέζα ζηδκ αίεμοζα δζδαζηαθίαξ (ηαζ εζδζηυηενα ζημ ενβαζηήνζμ πθδνμθμνζηήξ). οκεπχξ, ημ ενεοκδηζηυ εκδζαθένμκ ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ πνμζακαημθίγεηαζ ζηδκ ακάθοζδ υθςκ ηςκ παναιέηνςκ ιζαξ εηπαζδεοηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ ααζζγυιεκδξ ζε θμβζζιζηυ οθζηυ, δ μπμία ειπενζέπεζ ημ ζημζπείμ ηδξ ηαζκμημιίαξ, εθ υζμκ δζαθμνμπμζείηαζ ζδιακηζηά ημοθάπζζημκ ζε επίπεδμ ζπεδζαζιμφ ηδξ απυ ηδ δζδαηηζηή πναηηζηή πμο αζχκμοκ μζ ιαεδηέξ ζημ ζδιενζκυ εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια (Kynigos, 1995 Papert, 1993). Ζ δζαθμνεηζηυηδηα αοηή, ζηδ δζαιυνθςζδ ηδξ μπμίαξ δζαδναιαηίγεζ ηαηαθοηζηυ νυθμ ημ οπμθμβζζηζηυ ενβαθείμ, εκημπίγεηαζ ζε ηέζζενζξ ημοθάπζζημκ ημιείξ: 1. Ωο πξνο ην γλσζηηθό ηνκέα, υπμο δ πνμξ ηαηάηηδζδ βκχζδ δεκ ηειαπίγεηαζ ζε ιζηνά ημιιάηζα, ηαηάθθδθα βζα ηδκ πκεοιαηζηή δθζηία ηςκ ιαεδηχκ, αθθά πνμζεββίγεηαζ, ακαηαθφπηεηαζ ηαζ μζημδμιείηαζ ααειζαία (Papert, 1993) ιέζα απυ ηδκ αθθδθεπίδναζή ημοξ ιε ημ πενζαάθθμκ ημοξ (ζοιιαεδηέξ εηπαζδεοηζημφξ Ζ/Τ) (Disessa, Hoyles, Noss & Edwards, 1995 Scrimshaw, 1992). 2. Ωο πξνο ην δηδαθηηθό ηνκέα, υπμο ημ ηονίανπμ ζημζπείμ δεκ απμηεθεί ιυκμ δ ιεηάδμζδ ιεηαιθφηεοζδ ζοβηεηνζιέκςκ βκχζεςκ αημθμοεχκηαξ ιζα ζαθχξ πνμδζαβεβναιιέκδ πμνεία, αθθά μ ζπεδζαζιυξ δναζηδνζμηήηςκ ιέζα απυ ηζξ μπμίεξ μζ ιαεδηέξ ιπμνμφκ αοηυκμια κα «νηθνδνκνχλ» ημ βκςζηζηυ ημοξ οπυααενμ (Cobb, 1996 Mercer & Fisher, Sherin & disessa, 1993). 3. Ωο πξνο ηνλ θνηλσληνινγηθό ηνκέα, υπμο δζεοημθφκεηαζ δ αθθδθεπίδναζδ ιεηαλφ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ημο εηπαζδεοηζημφ, ιε απμηέθεζια μ ιαεδηήξ κα ακηζιεηςπίγεηαζ ςξ ιέθμξ ιζαξ μιάδαξ, μ μπμίμξ ζοθθμβζηά, ηαζ υπζ αημιζηά, ακηαβςκζζηζηά, «νηθνδνκεί» ηδ βκχζδ (Scrimshaw, 1993). 4. Ωο πξνο ηνλ ηξόπν ρξήζεο ηνπ ππνινγηζηή, μ μπμίμξ δεκ κμείηαζ ςξ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ ή ενβαθείμ ζηήνζλδξ ηδξ οπάνπμοζαξ εηπαζδεοηζηήξ πναηηζηήξ, αθθά ςξ ιέζμ έηθναζδξ ηαζ δζενεφκδζδξ ημ μπμίμ δφκαηαζ κα οπμαμδεήζεζ ημκ 121

142 ειπθμοηζζιυ, ημ ιεηαζπδιαηζζιυ ηςκ οθζζηάιεκςκ ηαζ ηεθζηά ηδ δδιζμονβία κέςκ βκςζηζηχκ δμιχκ (Papert, 1993). Δπζπνυζεεηα, θαιαάκμκηαξ οπ υρζκ ηδκ πμθοπθμηυηδηα ημο πενζαάθθμκημξ ηδξ ζπμθζηήξ ηάλδξ ηαζ ημ παναηηήνα ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ οπμζηδνζγυιεκδξ απυ ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία, δ ενεοκδηζηή πνμζπάεεζα πνμζακαημθίζηδηε ζηδκ μθζζηζηή πνμζέββζζδ ημο ελεηαγυιεκμο εέιαημξ. Δζδζηυηενα, δεκ επζπεζνείηαζ ηάπμζα πνμζπάεεζα πεζνζζιμφ, εθέβπμο ή απμηθεζζιμφ ιεηααθδηχκ, μφηε οζμεεηείηαζ ιία πνμηαεμνζζιέκδ ηαζ ζαθχξ πνμζδζμνζζιέκδ μπηζηή βςκία οπυ ημ πνίζια ηδξ μπμίαξ ελεηάγεηαζ δ ζοιπενζθμνά / ακηζδνάζεζξ ηςκ οπμηεζιέκςκ ηδξ ένεοκαξ. Ακηίεεηα, ακαθφμκηαζ δζαθμνεηζηέξ πηοπέξ ηδξ εκζαίαξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ (π.π. δ αθθδθεπίδναζδ ηαζ ακαηνμθμδυηδζδ ηςκ ιαεδηχκ απυ ημκ Ζ/Τ η.ά.), χζηε κα οπάνλεζ πμθφπθεονδ δζαθχηζζδ βζα ημ νυθμ ημο θμβζζιζημφ ζηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ Η επηινγή ηεο εκπεηξηθήο αλαιπηηθήο κεζόδνπ. Κνζηήνζμ βζα ηδκ επζθμβή ηδξ ειπεζνζηήξ ακαθοηζηήξ ιεευδμο (πμζμηζηή ιεεμδμθμβζηή πνμζέββζζδ) ήηακ δ ελαζθάθζζδ ηδξ δοκαηυηδηαξ: α) δζενεφκδζδξ ηςκ πζεακχκ ζπέζεςκ ηαζ αθθδθεπζδνάζεςκ ιεηαλφ ηςκ ααζζηχκ ιεηααθδηχκ, ηαζ α) ελαβςβήξ βεκζηχκ ζοιπεναζιάηςκ βζα ημ ζφκμθμ ημο ενεοκδηζημφ πθδεοζιμφ. Δζδζηυηενα, δ πμζμηζηή ενεοκδηζηή πνμζέββζζδ πμο επζθέπεδηε κα αημθμοεδεεί ζημ πθαίζζμ ηδξ πανμφζαξ ένεοκαξ εκηάζζεηαζ ζηδκ ηαηδβμνία ηδξ ένεοκαξ επηζθόπεζεο (Survey research) (Βάιαμοηαξ, 1991). Πνυηεζηαζ βζα έκα ηφπμ πεξηγξαθηθήο ηαηά ηφνζμ θυβμ, αθθά ηαζ λαηνπξαιηζηηθήο ζπλαθεηαθήο ένεοκαξ πμο πνδζζιμπμζείηαζ εονέςξ, ηυζμ ζηδκ εηπαζδεοηζηή ένεοκα βεκζηά υζμ ηαζ ζηδκ ένεοκα ηδ ζπεηζηή ιε ηδκ πενζααθθμκηζηή εηπαίδεοζδ (Cohen & Manion, 1997 Παναζηεουπμοθμξ, 1993). Πανάθθδθα, δ ζοβηεηνζιέκδ ενεοκδηζηή επζθμβή δεκ έπεζ αοζηδνά εξγαιεηαθό παναηηήνα, δεκ επζηεκηνχκεηαζ, δδθαδή, ιυκμ ζηδκ πανμπή ζημζπείςκ ζπεηζηά ιε ηδκ απμδμπή ή ηνμπμπμίδζδ ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ, αθθά απμπεζνάηαζ κα δζαθςηίζεζ ηαηά ημ δοκαηυκ ηυζμ ηδκ οπμθμβζζηζηή οπμζηήνζλδ ηδξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ, υζμ ηαζ ημ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ ιέζα απυ ηδ δζαηφπςζδ ηςκ απυρεςκ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ. 122

143 4.6. ρεδηαζκόο θαη ηξόπνο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο. Ζ πανμφζα ένεοκα πναβιαημπμζήεδηε ηαηά ηδ δζάνηεζα ημο ζπμθζημφ έημοξ ηαζ ζοβηεηνζιέκα ζημ δζάζηδια Νμειανίμο (2008) Μανηίμο (2009), ιεηά ηαζ απυ ηδ βκςιμδυηδζδ ημο Σιήιαημξ Δνεοκχκ, Σεηιδνίςζδξ ηαζ Δηπαζδεοηζηήξ Σεπκμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο (πνάλδ 10/2008), πμο υνζζε ηζξ παναηάης πνμτπμεέζεζξ: α) Πνζκ απυ ηδκ έκανλδ ηδξ ενεοκδηζηήξ δζαδζηαζίαξ κα εκδιενςεμφκ μζ Γζεοεοκηέξ ηαζ μ ζφθθμβμξ εηπαζδεοηζηχκ ηςκ ζπμθζηχκ ιμκάδςκ Γεοηενμαάειζαξ Δηπαίδεοζδξ, πμο εα ζοιιεηάζπμοκ ζηδκ ένεοκα, ζπεηζηά ιε ηδ δζελαβςβή ηδξ. α) Ζ ένεοκα κα οθμπμζδεεί ιε ηδ ζφιθςκδ βκχιδ ημοξ. Γζα ηδκ πναβιαημπμίδζδ ηςκ ζηυπςκ ηδξ ένεοκαξ, μνβακχεδηε ιία πμθζηζηή ζοκενβαζίαξ ιε ημκ Γζεοεοκηή ηαζ ημοξ ζοκενβαγυιεκμοξ εηπαζδεοηζημφξ ηςκ Γοικαζίςκ ζημοξ μπμίμοξ πανμοζζάζηδηακ ηαζ ακαθφεδηακ μζ επζδζχλεζξ, δ δζαδζηαζία ηδξ ένεοκαξ ηαεχξ ηαζ δ ζδιαζία ηδξ δζηήξ ημοξ ζοιιεημπήξ. Πανάθθδθα, πνζκ απυ ηδ δζδαηηζηή εθανιμβή ημο εηπαζδεοηζημφ cd-rom, πνμδβήεδηε βκςνζιία ιε ημοξ ιαεδηέξ ηαζ ζφκημιδ εκδιένςζδ ημοξ ζπεηζηά ιε ηδ ζημπμεεζία ηδξ ένεοκαξ ηαζ ημοξ υνμοξ ζοκενβαζίαξ ιαγί ημοξ, ηαηά ηδκ μπμία δυεδηακ ηίκδηνα (παζβκζχδεζξ δναζηδνζυηδηεξ, ακοπανλία ααειμθυβδζδξ, ακαθμνά ζηδκ ακαβηαζυηδηα ηδξ ζοιαμθήξ ημοξ βζα ηδκ επζηοπή δζελαβςβή ηδξ ενεοκδηζηήξ δζαδζηαζίαξ), επζδζχημκηαξ ηδκ εκενβυ ζοιιεημπή ημοξ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ. Δπζπνυζεεηα, δζααεααζχεδηακ ηυζμ μζ εηπαζδεοηζημί υζμ ηαζ μζ ιαεδηέξ υηζ οπάνπεζ απυννδημ ηςκ πνμζςπζηχκ ημοξ δεδμιέκςκ (ακχκοια ενςηδιαημθυβζα), μζ απακηήζεζξ ημοξ δεκ εα ημζκμπμζμφκηακ ηαζ ηα απμηεθέζιαηα δεκ εα πνδζζιμπμζμφκηακ βζα άθθμοξ ζημπμφξ πανά ιυκμ βζα εηείκμοξ ηδξ πανμφζαξ ένεοκαξ. Σέθμξ, γδηήεδηε μζ απακηήζεζξ ημοξ κα είκαζ εζθζηνζκείξ ηαζ αοευνιδηεξ. Ζ εθανιμβή ηαζ δ αλζμθυβδζδ ημο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ cd-rom, πμο απμηεθεί ηαζ ημ ααζζηυ ακηζηείιεκμ ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ, πναβιαημπμζήεδηε ζημ ενβαζηήνζμ Πθδνμθμνζηήξ ημο ηάεε ζπμθείμο. Υνεζάζηδηακ 2 δζδαηηζηέξ χνεξ / ακά μιάδα (20 ιαεδηέξ ζοκμθζηά δδιζμονβήεδηακ 20 μιάδεξ) εκηυξ ημο ςνμθμβίμο πνμβνάιιαημξ (Χ.Π.), οπυ ηδκ ηαεμδήβδζδ ημο ακηίζημζπμο εηπαζδεοηζημφ (έκαξ ακά μιάδα ιαεδηχκ), μ μπμίμξ ιαγί ιε ημοξ ιαεδηέξ έπνεπε κα αλζμθμβήζεζ ηδ 123

144 θμβζζιζηή εθανιμβή, ζοιπθδνχκμκηαξ ηαζ ημ ακηίζημζπμ ενςηδιαημθυβζμ. Χζηυζμ, ηαηά ηδκ οθμπμίδζδ ηδξ ένεοκαξ οπήνπε δζανηήξ ζοκεκκυδζδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ιε ηδκ ενεοκήηνζα πμο είπε επζημονζηυ νυθμ, πανεκέααζκε δδθαδή ηαζ ζογδημφζε ιε ημοξ ιαεδηέξ υηακ ηδξ ημ γδημφζακ. Πανάθθδθα, ηυζμ δ ενεοκήηνζα υζμ ηαζ μζ εηπαζδεοηζημί δεκ έδζκακ έημζιεξ απακηήζεζξ ζηα ενςηήιαηα ηςκ ιαεδηχκ. Άιεζεξ ηαζ ηαεμδδβδηζηέξ πανειαάζεζξ απυ ημοξ εηπαζδεοηζημφξ ή ηδκ ενεοκήηνζα πναβιαημπμζμφηακ ιυκμ ζε ηεπκζηά γδηήιαηα, π.π. ακ μζ ιαεδηέξ δεκ εοιμφκηακ ηάπμζα θεζημονβία ημο θμβζζιζημφ (ηνυπμξ πθμήβδζδξ η.ά.). οκεπχξ, δ ενεοκήηνζα, ζημ πθαίζζμ ηδξ επζηυπζαξ εθανιμβήξ ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ, επζδίςλε κα θεζημονβήζεζ ςξ παναηδνήηνζα ηαζ αμδευξ ηαζ υπζ ςξ αλζμθμβήηνζα ηδξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ, οπμζηδνζγυιεκδξ απυ ημ ζοβηεηνζιέκμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ οθζηυ. Καζ αοηυ, δζυηζ ημ ζοβηεηνζιέκμ ηθίια ηαθθζενβήεδηε ιε ζημπυ δ ζπμθζηή ηάλδ κα ιδ κζχεεζ ηδκ αίζεδζδ υηζ αλζμθμβείηαζ ηαζ ηαηά ζοκέπεζα κα επζπεζνμφκ μζ ιαεδηέξ κα πανμοζζάζμοκ ιία «βειηησκέλε» εζηυκα, δ μπμία, ςζηυζμ, δεκ εα ήηακ πναβιαηζηή. 124

145 Ο πιεζπζκόο ηεο έξεπλαο. Ζ εθανιμβή ηαζ δ αλζμθυβδζδ ημο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ πναβιαημπμζήεδηε ιέζς επζηυπζαξ δεζβιαημθδπηζηήξ ένεοκαξ ζε 20 εηπαζδεοηζημφξ ηαζ 400 ιαεδηέξ ηδξ Β ηαζ Γ ηάλδξ Γοικαζίμο εκηυξ ημο Χ.Π. Σα βοικάζζα πμο ζοιιεηείπακ ζηδ δζελαβςβή ηδξ ένεοκαξ πανμοζζάγμκηαζ ζημκ πίκαηα (4.1) πμο αημθμοεεί. Πίλαθαο (4.1): ζπγθεθξηκέλν εθπαηδεπηηθό cd-rom. Γπκλάζηα ζηα νπνία εθαξκόζηεθε θαη αμηνινγήζεθε ην ΓΤΜΝΑΙΑ ΠΟΤ ΤΜΜΔΣΔΙΥΑΝ ΣΗΝ ΔΡΔΤΝΑ 1 ν Γπκλάζην Αηγάιεσ 2 ν Γπκλάζην Αηγάιεσ 3 ν Γπκλάζην Αηγάιεσ 5 ν Γπκλάζην Αηγάιεσ 8 ν Γπκλάζην Αηγάιεσ Σα ηνζηήνζα βζα ηδκ επζθμβή ημο ακςηένς ενεοκδηζημφ πθδεοζιμφ ήηακ ηα ελήξ: 1. Με δεδμιέκμ υηζ δ εηπαζδεοηζηή πνάλδ ηδξ Π.Δ. δζαθένεζ ζηζξ επζιένμοξ ααειίδεξ ηδξ εηπαίδεοζδξ, έβζκε δεηηυ μ πθδεοζιυξ ηδξ ένεοκαξ κα πενζθαιαάκεζ ιυκμ ημοξ εηπαζδεοηζημφξ ηαζ ημοξ ιαεδηέξ ηςκ Γοικαζίςκ. Ζ επζθμβή ημο Γοικαζίμο ζε ζπέζδ ιε ηζξ άθθεξ εηπαζδεοηζηέξ ααειίδεξ, έβζκε θυβς υηζ: α) ζηδκ Δθθάδα δ εθανιμβή ηδξ Π.Δ. λεηίκδζε απυ ημ Γοικάζζμ, ηαεχξ δ ααειίδα αοηή εεςνήεδηε δ ηαηαθθδθυηενδ, ηαζ α) ζήιενα ζηα Γοικάζζα δ Π.Δ. εθανιυγεηαζ ιε πζμ μνβακςιέκμ ηαζ ζοβηνμηδιέκμ ηνυπμ απ υ,ηζ ζηα Γδιμηζηά ηαζ ζε ιεβαθφηενδ έηηαζδ απ υ,ηζ ζηα Λφηεζα. 2. Γζαπζζηχεδηε εκδζαθένμκ απυ ημοξ δζδάζημκηεξ ηαζ βεκζηυηενα απυ ημοξ Γζεοεοκηέξ ηςκ βοικαζίςκ πμο ζοιιεηείπακ ζηδκ ένεοκα ηαεχξ ηαζ πνμμπηζηέξ ζοκενβαζίαξ αοηχκ ιε ηδκ ενεοκήηνζα. 3. Σα ζοβηεηνζιέκα ζπμθεία δζέεεηακ ενβαζηήνζμ Ζ/Τ, πμο πθδνμφζε ηζξ ηεπκζηέξ πνμδζαβναθέξ βζα κα θεζημονβήζεζ ημ ζοβηεηνζιέκμ θμβζζιζηυ οθζηυ. 125

146 Γζα ηδκ επζηοπή δζδαζηαθία ηςκ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ιέζς ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ, πμο πενζθαιαάκεζ 5 εειαηζηέξ εκυηδηεξ (κενυ, εκένβεζα, αηιμζθαζνζηή νφπακζδ, απμννίιιαηα ηαζ αζμπμζηζθυηδηα), δδιζμονβήεδηακ ζοκμθζηά 20 μιάδεξ ιαεδηχκ (10 μιάδεξ ιαεδηχκ ηδξ Β ηάλδξ Γοικαζίμο ηαζ 10 μιάδεξ ιαεδηχκ ηδξ Γ ηάλδξ Γοικαζίμο). Ζ ηάεε μιάδα ιαεδηχκ απμηεθμφκηακ απυ 20 παζδζά. Πανάθθδθα, δ ηάεε εκυηδηα ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ αλζμθμβήεδηε απυ 4 μιάδεξ παζδζχκ (2 μιάδεξ ηδξ Β ηαζ 2 μιάδεξ ηδξ Γ ηάλδξ δζαθμνεηζηχκ Γοικαζίςκ). Ζ πανμοζίαζδ ηαζ δ δζδαζηαθία ιέζς ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ δζήνηδζε δφμ δζδαηηζηέξ χνεξ βζα ηάεε ηιήια / μιάδα ιαεδηχκ ηαζ μθμηθδνχεδηε ζημ ζπμθζηυ ενβαζηήνζμ Πθδνμθμνζηήξ ημ μπμίμ δζέεεηε 20 οπμθμβζζηέξ, έκακ δδθαδή βζα ηάεε ιαεδηή. Γζα ηδκ ηάεε ιαεδηζηή μιάδα, οπήνπε έκαξ εηπαζδεοηζηυξ πμο ζοκηυκζγε ηδ δζδαζηαθία ηδξ ακηίζημζπδξ ηάεε θμνά εειαηζηήξ εκυηδηαξ ημο cdrom ζε ζοκενβαζία ιε ηδκ ενεοκήηνζα. Δκ ηαηαηθείδζ, ζδιεζχκεηαζ υηζ, ζφιθςκα ηαζ ιε ημοξ ηακυκεξ ηδξ ενεοκδηζηήξ δεμκημθμβίαξ πμο ηδνήεδηακ ηαηά ηδ δζελαβςβή ηδξ ένεοκαξ: 1. Γεκ ακαθένμκηαζ πμοεεκά μκμιαζηζηά ηα οπμηείιεκα ηδξ ένεοκαξ, δδθαδή μζ ιαεδηέξ ηαζ μζ εηπαζδεοηζημί. Οζ Cohen & Manion (1997) ημκίγμοκ υηζ: «νπνηαδήπνηε θαη αλ είλαη ε εηδηθή θχζε ηεο εξγαζίαο ηνπο, νη θνηλσληθνί εξεπλεηέο πξέπεη λα ζπλππνινγίδνπλ ηηο επηδξάζεηο ηεο έξεπλαο ζηνπο ζπκκεηέρνληεο θαη λα ζπκπεξηθέξνληαη θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα εμαζθαιίδνπλ ηελ αλζξψπηλε αμηνπξέπεηά ηνπο. Απηή είλαη ε δενληνινγηθή ζπκπεξηθνξά» ηαζ επίζδξ υηζ «...ε ππνρξέσζε λα πξνζηαηεπζεί ε αλσλπκία ησλ ζπκκεηερφλησλ ζε κηα έξεπλα θαη λα θξαηεζνχλ ηα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο εκπηζηεπηηθά, είλαη νπζηαζηηθή». 2. Ζ μθμηθήνςζδ ηδξ ένεοκαξ πναβιαημπμζήεδηε ιε ηδκ ελαζθάθζζδ ηδξ ζοκαίκεζδξ ηαζ ηδξ ζοκενβαζίαξ ηςκ αηυιςκ πμο ζοιιεηείπακ ζ αοηήκ. αοηυ αμήεδζε ηυζμ ημ βεβμκυξ υηζ δ ενεοκήηνζα πνμένπεηαζ απυ ημκ πχνμ ηδξ ιάπζιδξ εηπαίδεοζδξ, υζμ ηαζ δ ζοκεζδδημπμίδζδ ηδξ ακάβηδξ βζα ηδκ ηαθθζένβεζα θζθζημφ ηθίιαημξ απυ ηδκ πνχηδ ζηζβιή ηδξ ειπθμηήξ ηδξ ηαεχξ επίζδξ ηαζ δ ηαηακυδζδ ηδξ ακάβηδξ κα απμζαθδκζζηεί μ ζημπυξ ηδξ δδιζμονβίαξ ηδξ εθανιμβήξ ηαζ ηδξ αλζμθυβδζδξ ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ οθζημφ ηυζμ πνμξ ημοξ ιαεδηέξ υζμ ηαζ πνμξ ημοξ εηπαζδεοηζημφξ. 3. Ζ πνυζααζδ ζηα ζπμθεία βζα ηδκ εθανιμβή αθθά ηαζ ηδκ αλζμθυβδζδ ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ, ελαζθαθίζηδηε ελαζηίαξ ηδξ έβηνζζδξ δζελαβςβήξ ηδξ 126

147 ένεοκαξ ιεηά ηδ βκςιμδυηδζδ ημο Σιήιαημξ Δνεοκχκ, Σεηιδνίςζδξ ηαζ Δηπαζδεοηζηήξ Σεπκμθμβίαξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο (πνάλδ 10/2008) Σα κέζα θαη ε δηαδηθαζία ζπιινγήο ησλ δεδνκέλσλ. Γζα ηδ ζοθθμβή ηςκ δεδμιέκςκ ηδξ πανμφζαξ ένεοκαξ, ηνίεδηε ακαβηαίμ κα δδιζμονβδεμφκ δφμ ενςηδιαημθυβζα, έκα βζα ημοξ ιαεδηέξ ηαζ έκα βζα ημοξ εηπαζδεοηζημφξ. 1. Σν εξσηεκαηνιόγην ησλ καζεηώλ απμηεθείηαζ απμηθεζζηζηά απυ ηθεζζηέξ ενςηήζεζξ πμο ζημπυ έπμοκ αθ εκυξ κα ηαηαβνάρμοκ ηζξ απυρεζξ ηςκ παζδζχκ βζα ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ηαζ ηα ζπμθζηά πνμβνάιιαηα Π.Δ. ηαζ αθεηένμο κα αλζμθμβήζμοκ ηδκ απμηεθεζιαηζηυηδηα ηδξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Πανάθθδθα, ηαηά ηδ ζφκηαλδ ημο ενςηδιαημθμβίμο δυεδηε ζδζαίηενδ πνμζμπή ζημ είδμξ ηςκ ενςηήζεςκ χζηε κα αθμνμφκ απμηθεζζηζηά ζημοξ ζηυπμοξ ηδξ ένεοκαξ, ζηδκ απχθεζα πανενιδκεζχκ ή πμθθχκ απακηήζεςκ ηαζ ζημ πνυκμ πμο απαζηείηαζ βζα κα ζοιπθδνςεεί (Καναβεχνβμξ, 2002). Γζα κα βίκμοκ ηαηακμδηέξ μζ ενςηήζεζξ ημο ενςηδιαημθμβίμο, δ επζθμβή ημοξ πναβιαημπμζήεδηε ιε πνμδζαβναθέξ πμο ζέαμκηαζ ηζξ δοκαηυηδηεξ ηαζ ηζξ ακάβηεξ επζημζκςκίαξ ηςκ ιαεδηχκ, υπςξ ημ θελζθυβζμ ηαζ δ απμθοβή πενίπθμηςκ εηθνάζεςκ (Καναβεχνβμξ, 2002). Δπζπνυζεεηα, δ ζεζνά ιε ηδκ μπμία πανμοζζάζηδηακ μζ ενςηήζεζξ έβζκε ιε ηέημζμ ηνυπμ χζηε (Νυαα Καθηζμφκδ, 2005): μζ πνχηεξ ενςηήζεζξ κα είκαζ πενζζζυηενμ εφημθεξ πνμξ απάκηδζδ επζδζχημκηαξ κα δδιζμονβδεεί ηθίια ειπζζημζφκδξ ηαζ κα πνμηθδεεί ημ εκδζαθένμκ ημο ενςηχιεκμο, κα οπάνπεζ ανιμκζηή ιεηάααζδ απυ ηζξ βεκζηέξ ενςηήζεζξ ζηζξ πζμ εζδζηέξ, ηαζ μζ «επαίζζεηεο» ενςηήζεζξ κα ανίζημκηαζ ζημ ηέκηνμ ημο ενςηδιαημθμβίμο. 2. Σν εξσηεκαηνιόγην ησλ εθπαηδεπηηθώλ απμηεθείηαζ απυ ηθεζζηέξ ηαζ ακμζηηέξ ενςηήζεζξ πμο ζημπυ έπμοκ κα ηαηαβνάρμοκ ηζξ οπμηεζιεκζηέξ εηηζιήζεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζπεηζηά ιε ηδκ εθανιμβή ηαζ ηδκ αλζμθυβδζδ ημο θμβζζιζημφ οθζημφ ηαζ ζοιπθδνχεδηε ιεηά ημ πέναξ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ. Σμ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ θεζημονβεί επζημονζηά ςξ πνμξ ημ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ζοκεζζθένεζ ζημ κα δμεεί ιία ηαηά ημ δοκαηυκ ζοκμθζηή ηαζ ηνζηζηή εζηυκα ημο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ cd-rom. O Pettigrew 127

148 (1994) εεςνεί υηζ «κία αμηνιφγεζε γηα λα είλαη δίθαηε θαη εζηθά απνδεθηή νθείιεη λα δψζεη ην ιφγν ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ εθαξκφδνπλ ην ινγηζκηθφ θαη λα θαηαγξάςεη ηηο ππνθεηκεληθέο εθηηκήζεηο θαη πξνηάζεηο ηνπο». Απυ ηδ ζημπζά θμζπυκ ηδξ δζδαζηαθίαξ ηαζ ιάεδζδξ, μ πζμ ζδιακηζηυξ παναηδνδηήξ ηαζ ηνζηήξ ηδξ απυδμζδξ ηςκ ιαεδηχκ είκαζ μ ίδζμξ μ εηπαζδεοηζηυξ. πςξ πμθφ εφζημπα ημπμεεηεί μ Gitlinc (1990), «εάλ ε εθπαηδεπηηθή έξεπλα απνζθνπεί ζην λα βνεζήζεη ηελ πξαθηηθή ζηα ζρνιεία, νη εξεπλεηέο νθείινπλ λα εκπιέθνπλ ζην δηάινγφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο ηάμεο, ηφζν ζηε θάζε πνπ ζέηνπλ ηηο εξσηήζεηο φζν θαη ζηελ εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ». Γεκζηυηενα, πθδνμθμνίεξ βζα ημ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ πνμέηορακ ηαζ απυ: α) ηζξ άηοπεξ ζογδηήζεζξ ιε ημοξ ηαεδβδηέξ ηαζ ημοξ ιαεδηέξ ηαηά ηδ δζάνηεζα ηδξ εθανιμβήξ ημο, ηαζ α) απυ ηδκ άηοπδ παναηήνδζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ ιέζς ημο θμβζζιζημφ. Αοηέξ μζ πθδνμθμνίεξ, ακ ηαζ δεκ ιπμνμφκ κα πανμοζζαζημφκ ιε ηδ ιμνθή ζοζηδιαηζηχκ δεδμιέκςκ ηαζ ζοιπεναζιάηςκ, αμήεδζακ ηυζμ ζηδκ ενιδκεία ηςκ ζηαηζζηζηχκ εονδιάηςκ υζμ ηαζ ζηδκ ηαηακυδζδ ηςκ πνμαθδιάηςκ πμο οπεζζένπμκηαζ ζηδ δζαδζηαζία εθανιμβήξ ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ οθζημφ. Γζα ηδκ μνεμθμβζηή αλζμπμίδζδ ηςκ ενεοκδηζηχκ δεδμιέκςκ πμο πνμέηορε απυ ηδ ζοιπθήνςζδ ηςκ ενςηδιαημθμβίςκ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ δδιζμονβήεδηακ δφμ αάζεζξ δεδμιέκςκ ιέζς ηδξ εθανιμβήξ MS Access (MS Office), υπμο ηαηαπςνήεδηακ μζ απακηήζεζξ ηςκ ιαεδηχκ ηαζ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ. ηδ ζοκέπεζα, πανμοζζάγεηαζ ανπζηά δ αάζδ ζηδκ μπμία ηαηαπςνήεδηακ μζ απακηήζεζξ ηςκ παζδζχκ, ηαζ έπεζηα δ αάζδ ζηδκ μπμία ηαηαπςνήεδηακ μζ απακηήζεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ. 128

149 129

150 130

151 Σν εξσηεκαηνιόγην ησλ καζεηώλ. Σμ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ ιαεδηχκ ημ μπμίμ πνδζζιμπμζήεδηε βζα ηδ ζοθθμβή ηςκ δεδμιέκςκ ηδξ ένεοκαξ (αθ. Πανάνηδια Η) απμηεθείηαζ απυ ηέζζενζξ εκυηδηεξ: Ζ πνχηδ εκυηδηα ηαηαβνάθεζ ηα δδιμβναθζηά ζημζπεία ηςκ ιαεδηχκ (βοικάζζμ, ηάλδ βοικαζίμο, θφθμ, δθζηία), ηα μπμία εεςνήεδηακ απαναίηδηα βζα ημκ ηαεμνζζιυ ηςκ παναηηδνζζηζηχκ ημο δείβιαημξ. Ζ δεφηενδ εκυηδηα πενζθαιαάκεζ 6 ενςηήζεζξ, μζ μπμίεξ επζπεζνμφκ κα δζενεοκήζμοκ ηδκ ελμζηείςζδ ηςκ ιαεδηχκ ιε ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία ηαζ εζδζηυηενα ηδ ζοιαμθή ηδξ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία. Απυ αοηέξ ηζξ 6 ενςηήζεζξ ηθεζζημφ ηφπμο, μζ 5 ακήημοκ ζηδκ ηαηδβμνία ιζαξ επζθμβήξ ιεηαλφ ηεζζάνςκ ή ηαζ πενζζζυηενςκ απακηήζεςκ, εκχ δ ιία ενχηδζδ είκαζ ημο ηφπμο Ναζ πζ (μκμιαζηζηή ιεηααθδηή). Ζ ηνίηδ εκυηδηα απμηεθείηαζ απυ 7 ενςηήζεζξ πμο αθμνμφκ: ζηδ ζοιιεημπή ηςκ ιαεδηχκ ζε πνμβνάιιαηα Π.Δ., ζημ επίπεδμ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ ημοξ βκχζεςκ βζα ζοβηεηνζιέκα μζημθμβζηά εέιαηα, ζηα πενζααθθμκηζηά πνμαθήιαηα πμο εεςνμφκ πζμ ζδιακηζηά ηαζ ηζξ δναζηδνζυηδηεξ ζηζξ μπμίεξ ζοιιεηέπμοκ βζα ηδκ πνμζηαζία ημο πενζαάθθμκημξ. Απυ αοηέξ ηζξ 7 ηθεζζηέξ ενςηήζεζξ, μζ 3 είκαζ ενςηήζεζξ ημο ηφπμο πμθθαπθήξ επζθμβήξ, μζ οπυθμζπεξ 3 είκαζ ημο ηφπμο Ναζ πζ (μκμιαζηζηέξ ιεηααθδηέξ), ηαζ δ ιία ενχηδζδ ακήηεζ ζηδκ ηαηδβμνία ηδξ ηνζαάειζαξ ηθίιαηαξ Likert. Ζ ηέηανηδ εκυηδηα ζοκίζηαηαζ απυ 11 ενςηήζεζξ πμο ακαθένμκηαζ ζηδκ αλζμθυβδζδ α) ηδξ δζδαζηαθίαξ ιέζς ημο ζοβηεηνζιέκμο θμβζζιζημφ οθζημφ, α) ηςκ ηεπκζηχκ παναηηδνζζηζηχκ ημο εηπαζδεοηζημφ cd-rom (πθμήβδζδ, εβηαηάζηαζδ, βναθζηά η.ά.), β) ημο πενζεπμιέκμο ημο, ηαεχξ ηαζ δ) ηδ ζοιαμθή ημο ζηδκ απυηηδζδ πενζααθθμκηζηχκ βκχζεςκ ηαζ οζμεέηδζδ θζθμπενζααθθμκηζηχκ ζηάζεςκ απυ ημοξ ιαεδηέξ. Οζ 11 αοηέξ ηθεζζηέξ ενςηήζεζξ ακήημοκ ζηδκ ηαηδβμνία ιζαξ επζθμβήξ ιεηαλφ ηεζζάνςκ ή ηαζ πενζζζμηένςκ απακηήζεςκ. Αλίγεζ κα ζδιεζςεεί υηζ, πνζκ δζακειδεμφκ ηα ενςηδιαημθυβζα ζημοξ ιαεδηέξ, δυεδηακ μδδβίεξ βζα ηδ ζοιπθήνςζή ημοξ ηαζ ημκίζηδηε δ ζδιαζία πμο έπεζ δ ζοιιεημπή ημοξ ζηδ δζαδζηαζία ηδξ ένεοκαξ, επζπεζνχκηαξ ηαοηυπνμκα ηδκ ηαθθζένβεζα ηθίιαημξ ειπζζημζφκδξ. Έβζκε ακαθμνά επίζδξ, ζηδκ ακςκοιία ηςκ οπμηείιεκςκ ηδξ ένεοκαξ, πνμηνέπμκηάξ ημοξ ζε ιία πενζζζυηενμ πνμζεηηζηή, 131

152 εθεφεενδ, εζθζηνζκήξ ηαζ οπεφεοκδ ζοιπθήνςζδ ηςκ ενςηήζεςκ. Πανάθθδθα, πνμηεζιέκμο κα δζεοημθοκεμφκ μζ ιαεδηέξ ζηδ ζοιπθήνςζδ ημο ενςηδιαημθμβίμο, δ ενεοκήηνζα εηθςκμφζε πνμθμνζηά υθεξ ηζξ ενςηήζεζξ ηαε υθδ ηδ δζάνηεζα ζοιπθήνςζδξ ημο, έηζζ χζηε μζ ιαεδηέξ ιε δζαθμνεηζηή ακαβκςζηζηή ζηακυηδηα κα ιπμνμφκ κα ακηαπμηνζεμφκ ζζυηζια ζηζξ απακηήζεζξ ηςκ ενςηήζεςκ Σν εξσηεκαηνιόγην ησλ εθπαηδεπηηθώλ Σμ ενςηδιαημθυβζμ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ (αθ. Πανάνηδια ΗΗ) απανηίγεηαζ απυ έκα ζφκμθμ 30 ενςηήζεςκ, εη ηςκ μπμίςκ 2 είκαζ ακμζηηέξ, εκχ πμθθέξ απυ ηζξ ηθεζζηέξ ενςηήζεζξ ακαθφμκηαζ ζε πεναζηένς οπμενςηήζεζξ. Ακαθοηζηυηενα, ημ ενςηδιαημθυβζμ απμηεθείηαζ απυ: 2 ακμζηηέξ ενςηήζεζξ. 21 ενςηήζεζξ πμο ακήημοκ ζηδκ ηαηδβμνία ιζαξ επζθμβήξ ιεηαλφ ηνζχκ ή ηαζ πενζζζμηένςκ απακηήζεςκ. 2 ενςηήζεζξ ημο ηφπμο Ναζ πζ (μκμιαζηζηέξ ιεηααθδηέξ). 1 ενχηδζδ ιε 6 οπμενςηήζεζξ / πνμηάζεζξ ημο ηφπμο ηδξ πεκηααάειζαξ ηθίιαηαξ Likert, υπμο μ ενςηχιεκμξ δεκ απμθαζίγεζ ιυκμ ακ ζοιθςκεί ή δζαθςκεί ιε ηάπμζα ενχηδζδ, αθθά έπεζ ηδ δοκαηυηδηα κα επζθέλεζ ακάιεζα ζε δζαθμνεηζηέξ απακηήζεζξ, ηάεε ιία απυ ηζξ μπμίεξ ακηζπνμζςπεφεζ δζαθμνεηζηή έκηαζδ ζοιθςκίαξ ή δζαθςκίαξ (Κονζαγή, 1998 Μζπαθμπμφθμο, 1992). ε ηάεε πνυηαζδ ενχηδζδ οπάνπμοκ 5 πζεακέξ ημπμεεηήζεζξ απακηήζεζξ (ζοιθςκχ απυθοηα, ιάθθμκ ζοιθςκχ, μφηε ζοιθςκχ μφηε δζαθςκχ, ιάθθμκ δζαθςκχ, δζαθςκχ απυθοηα), μζ μπμίεξ ααειμθμβμφκηαζ απυ (5) έςξ (1). 3 ενςηήζεζξ ιε 27 οπμενςηήζεζξ / πνμηάζεζξ ημο ηφπμο Likert ζε ηεηνααάειζα ηθίιαηα υπμο (4) είκαζ μ ιέβζζημξ ααειυξ ηαζ (1) μ εθάπζζημξ ααειυξ. Σμ ζοβηεηνζιέκμ ενςηδιαημθυβζμ ζοκίζηαηαζ απυ 4 εκυηδηεξ πμο ακαθένμκηαζ: 1) ηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ηςκ ενςηχιεκςκ: αημιζηά παναηηδνζζηζηά (δθζηία, θφθμ) ηαζ ζημζπεία πνμζδζμνζζηζηά ηδξ εηπαζδεοηζηήξ ημοξ πανμοζίαξ (έηδ πνμτπδνεζίαξ, εζδζηυηδηα, ζπμοδέξ). 2) ηελ εμνηθείσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ κε ηηο Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξίαο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο (Σ.Π.Δ.): Δνςηήζεζξ πμο δζενεοκμφκ α) ημκ ααειυ ελμζηείςζδξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ιε ηδκ οπμθμβζζηζηή ηεπκμθμβία, α) ηδκ αλζμπμίδζδ ή υπζ ηςκ Σ.Π.Δ. / εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ ζηδ δζδαηηζηή πνάλδ, β) ημοξ ακαζηαθηζημφξ 132

153 πανάβμκηεξ πνήζδξ ηςκ Σ.Π.Δ ζηδ δζδαζηαθία ηαζ δ) ηδ ζοιαμθή ηδξ επζιυνθςζδξ ζηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ Σ.Π.Δ ζηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία. 3) ηελ εκπεηξία ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζρεηηθά κε ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλπ.δ.: Δνςηήζεζξ πμο επζηεκηνχκμκηαζ α) ζηα έηδ εκαζπυθδζδξ ηαζ ζημ είδμξ επζιυνθςζδξ ζηδκ Π.Δ., α) ζηδ εειαημθμβία ηαζ ζηα δζδαηηζηά ιέζα πμο πνδζζιμπμζμφκ μζ εηπαζδεοηζημί βζα ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ηαζ β) ζηδ ζηάζδ ημοξ απέκακηζ ζηδ πνήζδ εηπαζδεοηζηχκ θμβζζιζηχκ ηαηά ηδ δζδαηηζηή δζαδζηαζία πενζααθθμκηζημφ εκδζαθένμκημξ ακηζηεζιέκςκ / εειάηςκ. 4) ηελ αμηνιόγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ ινγηζκηθνύ: Δνςηήζεζξ πμο ηαηαβνάθμοκ α) ηδκ αλζμθυβδζδ ημο πενζεπμιέκμο, ηςκ παζδαβςβζηχκ ηαζ ηεπκζηχκ παναηηδνζζηζηχκ ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ, α) ηζξ αθθαβέξ πμο εα ιπμνμφζακ κα βίκμοκ ζημ θμβζζιζηυ, β) ηζξ ακηζθήρεζξ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζπεηζηά ιε ηδ ζοιαμθή ημο ζοβηεηνζιέκμο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ζηδ δζδαζηαθία ηδξ Π.Δ. ηαζ δ) ηζξ πεπμζεήζεζξ ημοξ υζμκ αθμνά ημ ααειυ ελμζηείςζδξ ηςκ ιαεδηχκ ιε ημ cd-rom. 133

154 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΔΜΠΣΟ: ΑΡΥΙΣΔΚΣΟΝΙΚΗ ΣΟΤ ΛΟΓΙΜΙΚΟΤ 5.1. Θεσξεηηθή πξνζέγγηζε. Σα ηεθεοηαία πνυκζα βίκεηαζ ιία ιεβάθδ πνμζπάεεζα βζα ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ Σεπκμθμβζχκ ηδξ Πθδνμθμνίαξ ηαζ ηςκ Δπζημζκςκζχκ (Σ.Π.Δ.) ζηδκ εηπαζδεοηζηή δζαδζηαζία. Οζ ζδιενζκμί ιαεδηέξ ένπμκηαζ απυ πμθφ ιζηνή δθζηία ζε επαθή ιε ηα ζφβπνμκα ηεπκμθμβζηά ιέζα, ηαεχξ μ οπμθμβζζηήξ δζαδίδεηαζ ηαζ ηαεζενχκεηαζ ςξ πμθζηζζηζηυ ηαζ βκςζηζηυ ενβαθείμ ηαεδιενζκήξ πνήζδξ (Κυιδξ, 2004 Κμνδάηδ, 2000). ημ κέμ νυθμ ημο ζπμθείμο, μζ Νέεξ Σεπκμθμβίεξ ιπμνμφκ κα απμδεζπεμφκ αθδεζκά παζδαβςβζηά ζηδνίβιαηα, ηα μπμία ζοιαάθθμοκ ζηδκ ακακέςζδ ηςκ βκχζεςκ ηαζ ηςκ δζδαηηζηχκ πναηηζηχκ ηαζ ζοκηεθμφκ ζηδκ ηνμπμπμίδζδ ηαζ ημ ιεηαζπδιαηζζιυ ηςκ ζφβπνμκςκ ιεεμδμθμβζηχκ ακηζθήρεςκ. φιθςκα ιε ημοξ Ράπηδ & Ράπηδ (2002), «ν ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο ζπληζηά έλα γλσζηηθφ εξγαιείν πνπ εκπεξηέρεη γλσζηηθέο δνκέο θαη δηαδηθαζίεο κε ηηο νπνίεο κπνξεί λα δηεπθνιπλζεί ε αλάπηπμε ηεο δεκηνπξγηθήο κάζεζεο. Με ηελ πξνγξακκαηηζηκφηεηά ηνπ θαη ηελ ηθαλφηεηα αιιειεπίδξαζεο πνπ έρεη, κπνξεί λα πξνζαξκφδεηαη ζηνπο ηδηαίηεξνπο ξπζκνχο κάζεζεο ησλ καζεηψλ, λα παξέρεη πεξηβάιινληα ζηα νπνία ζπκκεηέρνπλ φιεο νη αηζζήζεηο θαη λα είλαη δηακεζνιαβεηήο γηα ηε δεκηνπξγηθή αμηνπνίεζε θαη ην ζπλδπαζκφ πνιιψλ κέζσλ θαη δηθηχσλ». Ζ εζζαβςβή θμζπυκ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ηεπκμθμβζχκ, ςξ κέαξ πμθζηζζιζηήξ δζάζηαζδξ, απμηεθεί ζηυπμ βζα ηάεε εηπαζδεοηζηυ ζφζηδια πμο ηδκ οζμεεηεί. Ζ δζδαζηαθία ιε ηδ αμήεεζα ημο Ζ/Τ, ςξ αμδεδηζημφ ηαζ οπμζηδνζηηζημφ ιέζμο, δίκεζ ηδ δοκαηυηδηα βζα αθθαβή ηςκ παζδαβςβζηχκ ζπέζεςκ ηαζ δζδαηηζηχκ πναηηζηχκ, ζημ ιέηνμ υιςξ πμο εα έπεζ δζαζθαθζζηεί πνμδβμοιέκςξ δ ζςζηή μνβάκςζδ ημο πενζεπμιέκμο ηαζ δ ηαηάθθδθδ δζαιυνθςζδ ημο οθζημφ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, ηαηάθθδθεξ εηπαζδεοηζηέξ εθανιμβέξ ζοκζζημφκ ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά, ηα μπμία δδιζμονβμφκ ηζξ ηαηάθθδθεξ ζοκεήηεξ βζα αιμζααία δνάζδ ηαζ απμηεθεζιαηζηή ζοκενβαζία ιαεδηχκ Ζ/Τ. Πανάθθδθα, δ Π.Δ., πμο έπεζ εζζαπεεί ιε ημ Νυιμ 1982/90 (Παπαδδιδηνίμο, 1998) ςξ εεζιυξ ζηδκ Πνςημαάειζα ηαζ ζηδ Γεοηενμαάειζα Δηπαίδεοζδ ζοκζζηά ιία ζδζαίηενδ κεςηενζζηζηή πενίπηςζδ εηπαζδεοηζηήξ δζαδζηαζίαξ. Ζ Π.Δ. εεςνείηαζ ςξ έκα απυ ηα πενζζζυηενμ απμηεθεζιαηζηά ιέζα βζα ηδ δζαιυνθςζδ πενζααθθμκηζηά οπεφεοκςκ πμθζηχκ ιε βκχζεζξ, αλίεξ ηαζ ζηακυηδηεξ πμο ημοξ 134

155 επζηνέπμοκ κα ζοιιεηέπμοκ εκενβά ζημ ημζκςκζηυ βίβκεζεαζ ηαζ κα ζοιαάθμοκ ζηδκ μζημδυιδζδ ηδξ αεζθμνίαξ (Elliot, 1993 Fien, 1993 Luke, 2001). Δζδζηυηενα, δ Π.Δ απμζημπεί ζηδκ απυηηδζδ ηαζ ακάδεζλδ δελζμηήηςκ ηαζ ζηακμηήηςκ ηαζ ζηδ δζαιυνθςζδ εκυξ ηχδζηα ζοιπενζθμνάξ ζπεηζηά ιε πνμαθήιαηα, πενζπηχζεζξ ηαζ πανειαάζεζξ πμο άπημκηαζ ημο πενζαάθθμκημξ (Γεςνβυπμοθμξ & Σζαθίηδ, 1993 Φθμβαΐηδ, 1998). Κάης απυ ημ πθαίζζμ αοηυ, δ εηπαζδεοηζηή πνήζδ ηδξ οπμθμβζζηζηήξ ηεπκμθμβίαξ ιπμνεί κα ζοιαάθεζ μοζζαζηζηά ζηδκ πμζμηζηή αεθηίςζδ ηδξ δζδαηηζηήξ πνάλδξ ηδξ Π.Δ., ιε ηδκ αλζμπμίδζδ ηςκ κέςκ δοκαημηήηςκ πανμπήξ εκαθθαηηζηχκ ιμνθχκ έηθναζδξ, δζενεφκδζδξ ηαζ μζημδυιδζδξ ηδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ (Γαανζθάηδξ & μθμφθδξ, 2002 Γαζημθζά, 2001). φβπνμκδ ηεπκμθμβία ηαζ Π.Δ. δφκαηαζ κα ζοκενβαζημφκ ηαζ κα δζαδναιαηίζμοκ ζδιακηζηυ νυθμ ζε έκα ζπμθείμ πμο εα πνμζεββίγεζ ηα βκςζηζηά πεδία δζαεειαηζηά, ιε εκενβυ ζοιιεημπή ημο ιαεδηή, ζφιθςκα ιε ηζξ ανπέξ ημο ημζκςκζημφ επμζημδμιδηζζιμφ (Παπαδδιδηνίμο, 1998). Ζ πνήζδ μπμζαζδήπμηε θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ δεκ πνέπεζ κα ζοκζζηά μφηε ημ ηέκηνμ εκδζαθένμκημξ, μφηε αοημζημπυ ζηα πνμβνάιιαηα Π.Δ. φιθςκα ιε ημκ Κζιζςκή (1996), «δελ ζα πξέπεη λα μεθηλάκε θαη λα θαηαιήγνπκε κε ην εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ θαη νχηε λα ην δνχκε απιά θαη κφλν ζαλ έλα εθπαηδεπηηθφ εξγαιείν «βνεζφ» ζηε δηδαζθαιία θαη κάζεζε, εθφζνλ άιισζηε ε Π.Δ. απνηειεί δηαδηθαζία θαη φρη ηδηαίηεξν «κάζεκα» φπσο φια ηα άιια ηνπ Αλαιπηηθνχ Πξνγξάκκαηνο. Αληίζεηα, ζα πξέπεη λα ην δνχκε εληαγκέλν κέζα ζηελ εμέιημε ησλ πξνγξακκάησλ (project) θαη σο ζπζηαηηθφ ηνπο έηζη ψζηε λα ζπκβάιιεη θαη απηφ ζηελ επίηεπμε ηεο ζηνρνζεζίαο ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνγξακκάησλ». οκεπχξ, ηα οπμθμβζζηζηά πενζαάθθμκηα ιάεδζδξ ηαζ δζδαζηαθίαξ ελεθίζζμκηαζ ζε απμηεθεζιαηζηά ενβαθεία βζα ηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ επζεοιδηήξ πενζααθθμκηζηήξ δεζηήξ, εκζζπφμκηαξ ηδ δδιζμονβζηή, απεθεοεενςηζηή, ζοκενβαηζηή ηαζ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ, υπςξ ηαζ δ Πενζααθθμκηζηή Δηπαίδεοζδ επζδζχηεζ. Σμ πμθοιεζζηυ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ «Σν ζπηηί σο πεγή ξχπαλζεο» ζπεδζάζηδηε εζδζηά βζα ηδκ οπμζηήνζλδ ηδξ δζδαζηαθίαξ πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ. Βαζζηή επζδίςλδ ήηακ δ οθμπμίδζδ ιίαξ κέαξ έηθναζδξ βζα ηδκ Πενζααθθμκηζηή Δηπαίδεοζδ, δ μπμία ζοιαάθθεζ ζηδκ πανμπή έβηονδξ πενζααθθμκηζηήξ βκχζδξ, ιε ηδκ εζζαβςβή κέςκ ηνυπςκ «πεξηβαιινληηθνχ ζθέπηεζζαη». οβπνυκςξ, επζδζςηυιεκμξ ζηυπμξ απμηέθεζε δ δδιζμονβία εκυξ «ειθπζηηθνχ» θμβζζιζημφ οθζημφ 135

156 ηαζ ιζαξ ηαζκμημιζηήξ δζδαηηζηήξ πνμζέββζζδξ βζα ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ. Ο ζπεδζαζιυξ ημο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ απμπεζνάηαζ ηδκ αλζμπμίδζδ ηδξ οπάνπμοζαξ παζδαβςβζηήξ, δζδαηηζηήξ ηαζ ενεοκδηζηήξ ειπεζνίαξ ζηδκ πενζμπή ηςκ πενζααθθμκηζηχκ επζζηδιχκ, εηιεηαθθεουιεκμξ ηα πθέμκ ζφβπνμκα ηεπκμθμβζηά ιέζα ηαζ ηδκ οπάνπμοζα ηεπκμβκςζία παναβςβήξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ. Ζ εηπαζδεοηζηή θμβζζιζηή εθανιμβή είκαζ δμιδιέκδ ζφιθςκα ιε ηζξ παζδαβςβζηέξ ηαζ ηεπκζηέξ πνμδζαβναθέξ βζα ηα εηπαζδεοηζηά θμβζζιζηά. Δκζςιαηχκεζ έκα ζφκμθμ εηπαζδεοηζηχκ αθθδθεπζδναζηζηχκ δναζηδνζμηήηςκ ζε παζβκζχδδ ιμνθή. Πανάθθδθα, ζημπεφεζ ιέζα απυ ιία δζαεειαηζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ ηαζ ιε έκα πθμφζζμ ζε μπηζηά ενεείζιαηα εηπαζδεοηζηυ πενζαάθθμκ ζηδκ εκενβυ ειπθμηή ημο ιαεδηή βζα ηδκ ακαηάθορδ ηδξ βκχζδξ ηαζ ηδκ πεναζηένς ηνμπμπμίδζδ ηδξ ζοιπενζθμνάξ ημο απέκακηζ ζημ θοζζηυ πενζαάθθμκ. 136

157 5.2. θνπόο πξνζδνθίεο. Σμ πμθοιεζζηυ θμβζζιζηυ «Σν ζπίηη σο πεγή ξχπαλζεο» είκαζ έκα εηπαζδεοηζηυ cd-rom ιε δζαδναζηζηά πμθοιέζα, ημ μπμίμ ζπεδζάζηδηε ιε απχηενμ ζημπυ κα οπμζηδνίλεζ ηδ δζδαζηαθία πενζααθθμκηζηχκ εειάηςκ ιε εθηοζηζηυ, αθθά ηαζ δοκαιζηυ αθθδθεπζδναζηζηυ ηνυπμ. Οζ εζηυκεξ, ηα πνχιαηα, ηα βναθζηά ηαζ ηα video ηαεζζημφκ ηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία εθηοζηζηυηενδ εκχ ηαοηυπνμκα δζεβείνμοκ ηδκ πνμζμπή ηαζ ηδκ ακηαπυηνζζδ ηςκ ιαεδηχκ. Ζ ζοβηεηνζιέκδ θμβζζιζηή εθανιμβή ζοκζζηά ημ εηπαζδεοηζηυ πενζαάθθμκ ημ μπμίμ έπεζ ηδ δοκαηυηδηα κα οπμζηδνίλεζ πμθθέξ απυ ηζξ ααζζηέξ ανπέξ πμο ζοιαάθθμοκ εεηζηά ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία υπςξ: ηδκ εκενβδηζηή εκαζπυθδζδ, ηζξ επζημδμιδζηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ, ηδκ ακάπηολδ ζηναηδβζηήξ βζα ηδκ ηαηακυδζδ ηαζ επίθοζδ πνμαθδιάηςκ, ημκ αοημέθεβπμ, ηδκ ακαδυιδζδ ηδξ πνμτπάνπμοζαξ βκχζδξ, ηδκ πανμοζίαζδ βεβμκυηςκ / πνμαθδιάηςκ ζε πναβιαηζηέξ ηαηαζηάζεζξ ηαζ ημκ ελαημιζηεοιέκμ νοειυ ιάεδζδξ (Βμζκζάδμο, 2002). Ζ εειαηζηή ημο θμβζζιζημφ ιπμνεί κα πνδζζιμπμζδεεί ςξ πθδνμθμνζαηυ οθζηυ ζημ πθαίζζμ οθμπμίδζδξ πνμβναιιάηςκ Π.Δ. Δπζπνυζεεηα, ημ ζοβηεηνζιέκμ θμβζζιζηυ θζθμδμλεί κα ηεκηνίζεζ ημ εκδζαθένμκ ηςκ ιαεδηχκ, κα ημ δζεονφκεζ ηαζ κα ημ δζαηδνήζεζ αιείςημ. Γφκαηαζ κα πανέπεζ ζημοξ ιαεδηέξ έκα πθήεμξ ειπεζνζχκ, ηζξ μπμίεξ εα ήηακ αδφκαημ κα απμηηήζμοκ ιέζα απυ ηα πνμαθεπυιεκα ακαθοηζηά πνμβνάιιαηα. Ηδζαίηενα ζδιακηζηυ είκαζ ημ βεβμκυξ υηζ δ δμιή ημο επζηνέπεζ ηδκ πνμζανιμβή ηδξ δζδαηηζηήξ δζαδζηαζίαξ ζηδκ αημιζηυηδηα ημο ιαεδηή, αθμφ μ ίδζμξ επζθέβεζ ημκ ηνυπμ ιέζς ημο μπμίμο εα ελεθζπεεί ζε ηάημπμξ ηδξ βκχζδξ. Δκζςιαηχκεζ ηζξ ηαηάθθδθεξ παζδαβςβζηέξ ηαζ δζδαηηζηέξ πνμζεββίζεζξ, μζ μπμίεξ ιπμνμφκ κα ηνμπμπμζήζμοκ ημκ παναδμζζαηυ ηνυπμ δζδαζηαθίαξ ηαζ κα εκζζπφζμοκ ηδ δοκαηυηδηα βζα ηαθθζένβεζα δελζμηήηςκ ηνζηζηήξ ζηέρδξ ζημοξ ιαεδηέξ. Ζ δζαηφπςζδ πνμδζαβναθχκ αλζμθυβδζδξ ημο δζδαηηζημφ οθζημφ απυ παζδαβςβζηή ηαζ ηεπκζηή άπμρδ, ςξ ζοκυθμο απαζηήζεςκ απυ ημ θμβζζιζηυ, έβζκε ιε αάζδ ηζξ «Γεληθέο Πξνδηαγξαθέο Δθπαηδεπηηθνχ Λνγηζκηθνχ» ημο βναθείμο πζζημπμίδζδξ ημο Παζδαβςβζημφ Ηκζηζημφημο ηαζ επζηεκηνχκεηαζ ζηα ελήξ ζδιεία: πθμοζζυηενδ, θζθζηυηενδ ηαζ πμθφπθεονδ πανμοζίαζδ ηδξ φθδξ, αζςιαηζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ, δζενεοκδηζηή ιάεδζδ, ζοιπφηκςζδ πθδνμθμνζχκ ζε μπηζηά ιδκφιαηα ηαζ πνμχεδζδ ηδξ ζοκενβαηζηήξ, αθθά ηαζ ηδξ ελαημιζηεοιέκδξ ιάεδζδξ (Π.Η., 2001). 137

158 Ακαθοηζηυηενα, δ εειαημθμβία ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ δζανενχκεηαζ ζε πέκηε ααζζηέξ εκυηδηεξ: Νεξό, Δλέξγεηα, Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε, Απνξξίκκαηα θαη Βηνπνηθηιόηεηα (πήια 5.1). Ζ ηάεε εκυηδηα ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ πενζθαιαάκεζ: ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε, εθπαηδεπηηθά παηρλίδηα - θύιια εξγαζίαο, βηβιηνγξαθηθή αλαζθόπεζε. ρήκα (5.1): Η αξρηθή νζόλε γηα ηελ επηινγή ησλ ζεκαηηθώλ ελνηήησλ. Ο ζοβηεηνζιέκμξ πμθοιεζζηυξ ηίηθμξ πμο θζθμδμλεί κα ζοιαάθεζ ζηδκ βεθφνςζδ ηδξ απυζηαζδξ πμο πςνίγεζ ηδκ Π.Δ απυ ηζξ Σ.Π.Δ., δζαιμνθχκεηαζ ζε 2 ααζζηά ηιήιαηα: Σν 1 ν ηκήκα (logo θαη ηίηινο) πενζθαιαάκεζ ημ ζηαηζηυ ιένμξ, ημ μπμίμ ηαζ παναιέκεζ αιεηάαθδημ ηαηά ηδκ πενζήβδζδ ζημ θμβζζιζηυ. 138

159 Σν 2 ν ηκήκα (κελνύ επηινγώλ - ζεκαηηθέο ελόηεηεο) πενζθαιαάκεζ ημ δοκαιζηυ ιένμξ, ημ μπμίμ ιεηααάθθεηαζ ηαηά ηδκ πενζήβδζδ ζημ θμβζζιζηυ. Γζα κα βίκεζ πζμ παναζηαηζηή δ πανμοζίαζή ημοξ, πνδζζιμπμζμφκηαζ, ζε δζαθμνεηζηή ακαθμβία ημ ηαεέκα, υθα ηα απαναίηδηα ζημζπεία (ηείιεκμ, ζηαηζηή ηαζ ηζκμφιεκδ εζηυκα, αίκηεμ) πμο ζοκζζημφκ ιία πμθοιεζζηή εθανιμβή. Σμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ απμζημπεί ζηδκ εκίζποζδ ηςκ ηζκήηνςκ ηςκ ιαεδηχκ βζα θζθμπενζααθθμκηζηή ζοιπενζθμνά. Οζ ιαεδηέξ ιε ημ πέναξ ηδ ιαεδζζαηήξ δζαδζηαζίαξ εα πνέπεζ κα είκαζ ζε εέζδ: Να ηαηακμήζμοκ ααζζηέξ μζημθμβζηέξ έκκμζεξ. Να ακηζθδθεμφκ υηζ δ ζηακμπμίδζδ ηςκ ηαεδιενζκχκ ημοξ ακαβηχκ είκαζ απυθοηα ζοκοθαζιέκδ ιε ηδκ μνεμθμβζηή πνήζδ ηςκ θοζζηχκ πυνςκ. Να ηαηακμήζμοκ ηδκ αθθδθεπίδναζδ ηαζ ηδκ ανιμκζηή ζοκφπανλδ ακενχπμο - πενζαάθθμκημξ. Να ζοκεζδδημπμζήζμοκ ηδκ φπανλδ, ηδκ έηηαζδ ηαζ ηδ ζμαανυηδηα ηςκ ζδιακηζηυηενςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ (νφπακζδ οδάηςκ, υλζκδ ανμπή, κέθμξ, ηνφπα ημο υγμκημξ, θαζκυιεκμ ημο εενιμηδπίμο, ακελέθεβηηδ δζάεεζδ απμννζιιάηςκ, ιείςζδ ηδξ αζμπμζηζθυηδηαξ η.ά.). Να απμηηήζμοκ δελζυηδηεξ δδιζμονβζηήξ ηαζ ηνζηζηήξ ζηέρδξ, ζοκενβαηζηήξ ιάεδζδξ ηαζ ενεοκδηζηήξ αοηεκένβεζαξ, μζ μπμίεξ εεςνμφκηαζ απαναίηδηεξ βζα ηδκ ακαβκχνζζδ ηαζ ηδκ επίθοζδ ηςκ πενζααθθμκηζηχκ πνμαθδιάηςκ. Να εοαζζεδημπμζδεμφκ ηαζ κα ακαπηφλμοκ εκενβυ δνάζδ βζα ηδκ πνμζηαζία ημο πενζαάθθμκημξ. Σμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ επζπεζνεί κα ακηαπμηνζεεί ζηζξ ακάβηεξ ηςκ ιαεδηχκ ιε αάζδ ημ βκςζηζηυ ημοξ οπυααενμ ηαζ ηδκ δθζηία ημοξ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα, ημ πμθοιεζζηυ θμβζζιζηυ απεοεφκεηαζ ζε ιαεδηέξ Γεοηενμαάειζαξ Δηπαίδεοζδξ, δθζηίαξ εηχκ. Οζ ιαεδηέξ αοηήξ ηδξ δθζηζαηήξ μιάδαξ αθμιμζχκμοκ απμηεθεζιαηζηά πθδνμθμνίεξ ιέζς ηδξ μπηζηήξ ηαζ αημοζηζηήξ μδμφ. Ζ πανέιααζδ δναζηδνζυηδηαξ ιε Ζ/Τ ηαηά ηδ δζδαζηαθία, εα απμηεθέζεζ έκα ζζπονυ ηίκδηνμ βζα επελενβαζία ηαζ απυηηδζδ κέςκ βκχζεςκ ζπεηζηά ιε ηδκ εειαηζηή εκυηδηα πμο δζαπναβιαηεφμκηαζ ζηδκ ηάλδ. Ζ δζαθμνμπμίδζδ ηδξ δζδαζηαθίαξ ιε ηδκ πνήζδ Ζ/Τ ζοιαάθθεζ ζηδκ πμζηζθία ηςκ δναζηδνζμηήηςκ, πμο εεςνείηαζ έκαξ απυ ημοξ πζμ ζδιακηζημφξ πανάβμκηεξ βζα ηδκ επζηοπία ημο ιαεήιαημξ, υζμκ αθμνά ηδκ δζαηήνδζδ ημο εκδζαθένμκημξ, ηδξ πνμζμπήξ, ηδξ εβνήβμνζδξ ηαζ ηδξ δδιζμονβζηυηδηαξ ηςκ ιαεδηχκ (Collins, Hammond & Wellington, Dwyer, 139

160 Καθηάκδξ, Κμθθζάδδξ, Πακαβζςηαηυπμοθμξ, Πζενναηέαξ & Πζκηέθαξ, 2003). 140

161 5.3. Παηδαγσγηθόο δηδαθηηθόο ζρεδηαζκόο ηεο ινγηζκηθήο εθαξκνγήο. Σμ εεςνδηζηυ πθαίζζμ ημο παζδαβςβζημφ δζδαηηζημφ ζπεδζαζιμφ ηδξ εηπαζδεοηζηήξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ ζηδνίγεηαζ: ηζξ βκςζηζηέξ εεςνίεξ ημο επμζημδμιδηζζιμφ (constructivism) ηαζ ζηζξ ημζκςκζημπμθζηζζιζηέξ εεςνίεξ ημο Vygotsky, υπμο δίκεηαζ ζδζαίηενδ έιθαζδ ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία, ζημ βκςζηζηυ ενβαθείμ πμο ηδ δζαιεζμθααεί (Jonassen, 2000), ζηδκ αθθδθεπίδναζδ ιεηαλφ ηςκ ειπθεηυιεκςκ ιενχκ, ηαεχξ ηαζ ζημ ημζκςκζημπμθζηζζιζηυ πενζαάθθμκ πμο θαιαάκεζ πχνα (Βοβηυηζηζ, 1993). Ζ Harel (1991) οπμζηδνίγεζ φηη ε θαιχηεξε επηινγή γηα ην ζρεδηαζκφ εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ είλαη ζπλδπαζκφο ησλ επνηθνδνκηζηηθψλ ζεσξηψλ κε ηηο θνηλσληθν πνιηηηζκηθέο πξνζεγγίζεηο γηα ηε κάζεζε. ηδκ δζενεοκδηζηή ηαζ ακαηαθοπηζηή ιάεδζδ (exploratory learning) ηςκ Bruner & Gagné, υπμο μζ ιαεδηέξ ςεμφκηαζ ζηδκ αοηεκενβυ ένεοκα, ζηδ δζαηφπςζδ εζηαζζχκ ηαζ ενςηδιάηςκ, ζημκ πεζναιαηζζιυ ηαζ ζηδκ αλζμθυβδζδ ηςκ πανεπυιεκςκ πθδνμθμνζχκ (Seels & Richey, 1994). Διπθέημκηαζ θμζπυκ ζε δναζηδνζυηδηεξ πμο ημοξ εκεαννφκμοκ κα είκαζ παναβςβμί ηαζ υπζ απθμί ηαηακαθςηέξ ηδξ βκχζδξ. ηδ ζοκενβαηζηή ιάεδζδ (collaborative learning) υπμο μζ ιαεδηέξ εκεαννφκμκηαζ κα θεζημονβήζμοκ ςξ ιέθδ ιζαξ μιάδαξ. Μέζα απυ ηδ δζαδζηαζία αοηή ακαπηφζζμοκ ζηακυηδηα δζαθυβμο, επζπεζνδιαημθμβίαξ η.ά. Ζ ημζκςκζηή δζαδζηαζία ηδξ ζογήηδζδξ ηαζ ημο δζαθυβμο εκενβεί ςξ ηαηαθφηδξ βζα ηδ ζηέρδ (Boyle, 1997 Κυιδξ, 2004 Ράπηδξ & Ράπηδ, 2002). Δζδζηυηενα, ηα θφθθα ενβαζίαξ πμο ειπενζέπμκηαζ ζημ εηπαζδεοηζηυ cd-rom ζπεδζάζηδηακ ιε αάζδ ηδ θζθμζμθία θμβζζιζημφ παζπκζδζχκ, ιε απμηέθεζια κα δίκεηαζ δ δοκαηυηδηα ζημοξ ιαεδηέξ κα ακαπηφλμοκ κέεξ βκςζηζηέξ θεζημονβίεξ ηαζ ζηακυηδηεξ, υπςξ (Prensky, 2001): 1) Αθθδθεπζδναζηζηυηδηα ακάπηολδ ακηακαηθαζηζηχκ, 2) Πανάθθδθδ επελενβαζία, 3) Πθδνμθμνία ιέζς βναθζηχκ, 4) Δκενβδηζηυηδηα, 5) οκενβαζία επζημζκςκία, 6) Φακηαζία, 7) Κίκδηνα ιέζς δζαζηέδαζδξ, ηαζ 141

162 8) Φζθζηή ακηζιεηχπζζδ ηδξ ηεπκμθμβίαξ. Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, είκαζ εφημθα δζαπζζηχζζιμ υηζ ηα εηπαζδεοηζηά παζπκίδζα ημο θμβζζιζημφ εκεαννφκμοκ ηδκ ακάπηολδ ηδξ θμβζηήξ ηαζ ηδκ απυηηδζδ δελζμηήηςκ ηαζ βκχζδξ ιε έκακ εοπάνζζημ ηνυπμ (Klawe & Phillips, 1995). Σμ οπυααενυ ημοξ ζπεηίγεηαζ ιε «θνκκάηηα» βκχζδξ ηα μπμία μζ ιαεδηέξ πνήζηεξ πνέπεζ κα εθανιυζμοκ ιε ααζζηή επζδίςλδ κα επζηφπμοκ ημοξ ζηυπμοξ πμο ημοξ πνμηείκμκηαζ. Απυ ηζξ πνχηεξ ένεοκεξ πμο πναβιαημπμζήεδηακ βζα ηδ πνήζδ ηςκ παζπκζδζχκ ζηδκ εηπαίδεοζδ απμδείπεδηε υηζ ζοκζζημφκ ιία πδβή ηζκήηνμο βζα ημοξ πνήζηεξ κα δμηζιάζμοκ ηζξ βκχζεζξ ημοξ, κα ηζξ ακαπηφλμοκ εθανιυγμκηάξ ηζξ ηαεχξ ηαζ κα ιάεμοκ πνάβιαηα πμο δεκ βκςνίγμοκ εκχ ηαοηυπνμκα δζαζηεδάγμοκ. Μέζς αοηήξ ηδξ δζαδζηαζίαξ ακαπηφζζεηαζ ημ ιμκηέθμ «θάλσ γηα λα κάζσ» ζε ακηίεεζδ ιε ημ ιμκηέθμ «καζαίλσ γηα λα θάλσ». Πανάθθδθα, ζφιθςκα ηαζ ιε ηζξ ααζζηέξ ανπέξ ζπεδίαζδξ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ οθζημφ (Jones & Paolucci, 1998 McFarlane, 1997), δ ζοβηεηνζιέκδ πμθοιεζζηή θμβζζιζηή εθανιμβή επζδζχηεζ: Να ζοκζζηά ιζα ιμνθή δζαζηέδαζδξ πμο δδιζμονβεί εοπανίζηδζδ αθθά ηαζ εκζζπφεζ πανάθθδθα ημ βκςζζμθμβζηυ οπυααενμ ηςκ ιαεδηχκ. Να πενζθαιαάκεζ εθηοζηζηέξ δναζηδνζυηδηεξ, ιε ηοιαζκυιεκμ επίπεδμ δοζημθίαξ, πμο δζαηδνμφκ αιείςημ ημ εκδζαθένμκ ηαζ ηδκ πνμζμπή ηςκ ιαεδηχκ. Να εηπςνεί ζημοξ ιαεδηέξ ορδθυ ααειυ εθέβπμο, χζηε κα επζθέβμοκ ηδ δζηή ημοξ πνμζςπζηή δζαδνμιή βζα ηδκ απυηηδζδ ηδξ βκχζδξ πανά κα αημθμοεμφκ πνμζπεδζαζιέκεξ πμνείεξ βζα ημκ ειπθμοηζζιυ ηςκ βκςζηζηχκ ημοξ δμιχκ. Να πνμζθένεζ αθθδθεπίδναζδ ηαζ κα πανέπεζ άιεζδ ακαηνμθμδυηδζδ, πμο κα αμδεά ημοξ ιαεδηέξ κα ιεηαζπδιαηίγμοκ ηζξ ακηζθήρεζξ ημοξ ηαζ κα αλζμθμβμφκ μζ ίδζμζ ηδκ πνυμδμ ημοξ. Να παναηηδνίγεηαζ απυ απθή ηαζ δζαζζεδηζηή δζεπαθή πνήζηδ, χζηε μζ ιαεδηέξ κα ιδκ πνεζάγμκηαζ ζδζαίηενεξ βναπηέξ μδδβίεξ ή ηεπκζηέξ δελζυηδηεξ βζα κα ηδ πνδζζιμπμζήζμοκ. Ζ δδιζμονβία, θμζπυκ, ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ επδνεάζηδηε απυ ηζξ ακηζθήρεζξ ηςκ κέςκ εηπαζδεοηζηχκ πνμηφπςκ, ηα μπμία απμαθέπμοκ ζηδκ ακαηαθοπηζηή ηαζ μιαδμ ζοκενβαηζηή ιάεδζδ, ζηδ ζφβπνμκδ δζδαηηζηή ιεεμδμθμβία ηςκ ιμκηένκςκ εεςνζχκ ιάεδζδξ, ηαεχξ ηαζ ζημκ επακαπνμζδζμνζζιυ 142

163 ημο νυθμο ημο εηπαζδεοηζημφ, ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδ πνήζδ ηδξ πμθοιεζζηήξ ηεπκμθμβίαξ ζηδκ εηπαίδεοζδ (Ράπηδξ & Ράπηδ, 2001). Δκ ηαηαηθείδζ, ημ πμθοιεζζηυ εηπαζδεοηζηυ cd-rom ζπεδζάζηδηε έπμκηαξ ηαζ ςξ βεκζηυηενμ παζδαβςβζηυ ζημπυ κα ζοιαάθεζ: ηδκ ακάπηολδ ηδξ ζηακυηδηαξ ημο ιαεδηή κα ζοθθέβεζ ηαζ κα επζθέβεζ πθδνμθμνίεξ. ηδκ εκίζποζδξ δζαεειαηζηήξ δζεπζζηδιμκζηήξ πνμζέββζζδξ βκχζδξ. ηδκ εκεάννοκζδ δζαδζηαζζχκ δδιζμονβζηήξ δυιδζδξ ημο βκςζζμθμβζημφ επζπέδμο ημο ιαεδηή υπμο μ πνήζηδξ / εηπαζδεουιεκμξ εα έπεζ ηδ δοκαηυηδηα κα ζοιιεηέπεζ εκενβά ζηδκ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία, κα ειπθέηεηαζ ζε πναβιαηζηέξ ηαηαζηάζεζξ ηαζ κα δδιζμονβεί ιαεαίκμκηαξ ιέζα απυ ηζξ ειπεζνίεξ ημο (αζςιαηζηή πνμζέββζζδ ηδξ βκχζδξ). ηδκ ακάπηολδ ζηακυηδηαξ βζα ζοθθμβζζιμφξ ορδθυηενμο επζπέδμο (οπυεεζδ, έθεβπμξ, ακάθοζδ, ζφκεεζδ, ενιδκεία ηαζ ακαζημπαζιυξ) πμο απαζημφκηαζ βζα ηδκ επίηεολδ ηδξ επμζημδμιζζηζηήξ ιάεδζδξ. ηδκ ηαθθζένβεζα ηδξ πνμζςπζηυηδηαξ ημο ιαεδηή, ιε ηδκ πνμχεδζδ ηδξ δζενεοκδηζηήξ ηνζηζηήξ ζηέρδξ, ηδκ ζηακυηδηα επίθοζδξ πνμαθδιάηςκ ηαζ ηδκ δοκαηυηδηα βζα ζοκενβαηζηή ιάεδζδ. 143

164 5.4. Σερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ινγηζκηθήο εθαξκνγήο. Σμ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ οθμπμζείηαζ ιε ημ πνυβναιια Dreamweaver MX ηαεχξ ηαζ ιε pure HTML Script Language. Πνυηεζηαζ βζα έκα πμθφ εκδζαθένμκ ενβαθείμ ακάπηολδξ Ηζημφ (Ηζηυξ ζδιαίκεζ αθθδθεπίδναζδ), ημ μπμίμ εκζςιαηχκεζ ηαζ πμθθέξ άθθεξ ηεπκμθμβίεξ, υπςξ CSS, Java Script, η.ά., εκζζπφμκηαξ ηδ δοκαηυηδηα δδιζμονβίαξ ενβαζζχκ ιε ηείιεκμ, ήπμ, εζηυκα ηαζ αίκηεμ (Crumlish, 2002 Tower, 2003). Πανάθθδθα, ηα animations ζπεδζάζηδηακ ιε ημ Dreamweaver Flash MX, εκχ δ επελενβαζία ηςκ εζηυκςκ ιε ημ πνυβναιια Adobe Photoshop CS. Ζ εβηαηάζηαζδ ημο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημ επζδζχπεδηε κα είκαζ εφημθδ ιε ζαθείξ ηαζ απθέξ μδδβίεξ ηαζ πςνίξ πμθφπθμηα αήιαηα. Καηά ηδ θεζημονβία ημο, ημ cd-rom «ηξέρεη» βνήβμνα, πςνίξ κα βίκμκηαζ ιεβάθεξ παφζεζξ απυ μευκδ ζε μευκδ ιεηά απυ επζθμβή ημο πνήζηδ ή απυ δναζηδνζυηδηα ζε δναζηδνζυηδηα. φιθςκα ιε ημοξ Druin & Solomon (1996), «ε ζρεδίαζε εθπαηδεπηηθψλ ινγηζκηθψλ εθαξκνγψλ πξέπεη λα αμηνπνηεί ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ πνιπκεζηθψλ ζηνηρείσλ θαη ησλ ππεξκεζηθψλ δνκψλ, δίρσο λα απνπξνζαλαηνιίδεη ηνλ ρξήζηε θαη λα ηνλ απνζπά απφ ην πεξηερφκελν». Κάης απυ ημ πνίζια αοηυ, δ δμιή, ζφιθςκα ιε ηδκ μπμία ακαπηφπεδηε ημ ζοβηεηνζιέκμ θμβζζιζηυ οθζηυ, είκαζ βναιιζηή ιε άθιαηα, επζηνέπμκηαξ ζημ πνήζηδ κα επζζηνέρεζ ζε έκα ηεκηνζηυ ζδιείμ ηαζ απυ αοηυ κα επζθέλεζ άθθεξ δζαδνμιέξ. Ζ βναιιζηή ζπεδίαζδ ιε άθιαηα ακηζζημζπεί ζηδκ εθανιμβή ηδξ πθδνμθμνίαξ πμο ζοκήεςξ θαιαάκεηαζ ζε έκα ηιήια ηδξ δζαδνμιήξ ηαζ εθανιυγεηαζ ζε έκα άθθμ. Ο ιαεδηήξ πνέπεζ κα βκςνίγεζ ηα δεδμιέκα, κα ηαηακμεί ηζξ δζενβαζίεξ ηαζ κα εθανιυγεζ ηζξ ηαηάθθδθεξ πθδνμθμνίεξ ζε δζαθμνεηζηέξ ηαηαζηάζεζξ, επζθέβμκηαξ ηζξ δζαδνμιέξ. Ζ πθμήβδζδ θμζπυκ εεςνείηαζ εφημθδ ηαζ απθή πςνίξ απμπνμζακαημθζζιυ ηαζ πναβιαημπμζείηαζ ιέζς ημο ηεκηνζημφ ιεκμφ ηδξ πμθοιεζζηήξ εθανιμβήξ. Ο έθεβπμξ ηςκ εκενβεζχκ ηαηά ηδκ πθμήβδζδ ακήηεζ ζημ πνήζηδ, μ μπμίμξ έπεζ ηδ δοκαηυηδηα κα ηάκεζ ηα αήιαηα πμο επζεοιεί πςνίξ κα εβηθςαίγεηαζ, εθυζμκ οπάνπεζ πάκημηε δοκαηυηδηα ελυδμο απυ ηδκ εθανιμβή. Ζ εφημθδ πθμήβδζδ απυ ηδ ιία ζεθίδα ζηδκ άθθδ ημο θμβζζιζημφ, δ πνυζααζδ ζε δζαθμνεηζηά ιένδ ηδξ εθανιμβήξ ιε ηνυπμ εφημθμ ηαζ πνμθακή, δ φπανλδ επζθμβήξ βζα επζζηνμθή ζημ ηεκηνζηυ ιεκμφ πακημφ ηαζ μ μιμζυιμνθμξ ηνυπμξ πανμοζίαζδξ ιζαξ εκημθήξ πανέπεζ ζημ πνήζηδ ηαθφηενδ αίζεδζδ εθέβπμο ημο πενζαάθθμκημξ ημο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ. 144

165 Πανάθθδθα, μζ ιαεδηέξ ιπμνμφκ κα πνδζζιμπμζήζμοκ ημ πμθοιεζζηυ εηπαζδεοηζηυ cd-rom ιε ηνυπμ εοπάνζζημ ηαζ πςνίξ κα αζζεάκμκηαζ υηζ απεζθμφκηαζ απυ ανκδηζηέξ ζοκέπεζεξ πμο εκδέπεηαζ κα πνμηφρμοκ απυ θακεαζιέκεξ εκένβεζέξ ημοξ. Κάηζ ηέημζμ επζηοβπάκεηαζ εθυζμκ μζ ααζζηέξ ημοθάπζζημκ θεζημονβίεξ δφκαηαζ κα εηηεθεζημφκ ιε εοημθία. Σμ θμβζζιζηυ δδθαδή εα πνέπεζ κα πανέπεζ εοημθία ζημ άκμζβια, ζηδκ έλμδμ ηαζ ζηδ πνήζδ ημο. O Henninger (1994) οπμζηδνίγεζ υηζ «ην παηδί είλαη πνιχ πηζαλφ λα ληψζεη εθλεπξηζκφ, απνηπρία θαη ακθηβνιίεο γηα ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ αλ δελ είλαη ζε ζέζε λα ρξεζηκνπνηήζεη ην ινγηζκηθφ κε επθνιία θαη απηφλνκα». Δλίζμο ζδιακηζηυ εεςνείηαζ ηαζ ημ βεβμκυξ, υηζ δ ζοβηεηνζιέκδ θμβζζιζηή εθανιμβή επζδίςλε κα δίκεζ ηδ δοκαηυηδηα ζημοξ ιαεδηέξ κα νοειίγμοκ ιυκμζ ημοξ ηδκ ηαπφηδηα ιε ηδκ μπμία ηδκ ελενεοκμφκ. Γεκ εα πνέπεζ απυ ημοξ πνήζηεξ κα απαζηείηαζ είηε κα ακηαπμηνίκμκηαζ ζηα ενςηήιαηα ιε ηαεμνζζιέκμ νοειυ είηε κα πενζιέκμοκ έκα πνμηαεμνζζιέκμ πνμκζηυ δζάζηδια πνμηεζιέκμο κα πνμπςνήζμοκ ιπνμζηά ζημ πνυβναιια. Θα πνέπεζ κα ιπμνμφκ κα αθθάγμοκ ηδκ ηαηεφεοκζή ημοξ ηαζ κα ιπμνμφκ κα επζζηνέθμοκ ζημ ηφνζμ ιεκμφ επζθμβχκ υπμηε ημ επζεοιμφκ (δοκαηυηδηα δζαθοβήξ «escape») (Haungland & Wright, 1997). Δπζπνυζεεηα, ημ εηπαζδεοηζηυ θμβζζιζηυ οθζηυ πνμηεζιέκμο κα ζοιαάθεζ ζηδκ βκςζηζηή ακάπηολδ ηςκ παζδζχκ, πανέπεζ απενζυνζζηεξ εοηαζνίεξ βζα δμηζιή ηαζ θάεμξ, εκεαννφκμκηαξ ηδ δδιζμονβζηή επίθοζδ πνμαθδιάηςκ. Με ημ κα ιπμνμφκ μζ ιαεδηέξ κα δμηζιάγμοκ πμθθέξ θακεαζιέκεξ απακηήζεζξ ζηα θφθθα ενβαζίαξ πμο ειπενζέπεζ ημ θμβζζιζηυ, έπμοκ ηδκ εοηαζνία κα πναβιαημπμζήζμοκ ζδιακηζηέξ ζοβηνίζεζξ ηαζ κα εκηνοθίζμοκ μοζζαζηζηά ζε ιζα πμζηζθία εκαθθαηηζηχκ θφζεςκ. Μέζα απυ αοηή ηδ δζαδζηαζία βζα ηδ δζυνεςζδ ηςκ θακεαζιέκςκ απακηήζεςκ ηαζ ηδκ επίθοζδ πνμαθδιάηςκ, μζ ιαεδηέξ οπμαμδεμφκηαζ ζηδκ μζημδυιδζδ ηςκ βκςζηζηχκ ημοξ δμιχκ (Druin, 1997 Haugland & Wright, 1997). ζμκ αθμνά ημ εηπαζδεοηζηυ πενζεπυιεκμ ημο cd-rom, ηαλζκμιείηαζ ζε εειαηζηέξ εκυηδηεξ / οπμεκυηδηεξ πμο πενζθαιαάκμκηαζ ζε ζεθίδεξ (pages) ηαζ δ ζονναθή πμθθχκ ζεθίδςκ μδδβεί ζηδ ιμνθή εκυξ αθθδθεπζδναζηζημφ δθεηηνμκζημφ αζαθίμο. Αοηυ ημ αζαθίμ δζαθένεζ απυ έκα ζοιααηζηυ, αθ εκυξ ζημ υηζ μ ακαβκχζηδξ δεκ οπμπνεμφηαζ κα ημ ακαβκχζεζ ζεζνζαηά αθθά ιπμνεί κα ιεηαπδδά απυ ηδ ιία ζεθίδα ζηδκ άθθδ ιε πνήζδ ηςκ ημοιπζχκ πθμήβδζδξ ηαζ αθεηένμο ζημ υηζ ιπμνεί κα αθθδθεπζδνά ιε αοηυ, δεπυιεκμξ ακαηνμθμδυηδζδ βζα ηζξ απακηήζεζξ / επζθμβέξ ημο. φιθςκα ιε ημκ Boyle (1997), μ μπμίμξ ζοκζζηά οπμζηδνζηηήξ ηδξ 145

166 επμζημδμιζζηζηήξ εεςνίαξ ηδξ ιάεδζδξ, μ ιαεδηήξ εα πνέπεζ κα είκαζ πάκηα εηείκμξ πμο εα απμθαζίγεζ ακ εα πνέπεζ κα ηζκδεεί ιπνμξ ή πίζς πζέγμκηαξ ημ ηαηάθθδθμ ημοιπί, χζηε κα ιπμνέζεζ κα απμηηήζεζ ιυκμξ ημο ηδ βκχζδ ιε ηδ αμήεεζα ηδξ πμθοιεζζηήξ εθανιμβήξ. Γεδμιέκμ υηζ μζ πνήζηεξ ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ οθζημφ δζαεέημοκ απυ πμθφ ιζηνή έςξ ηαζ ιδδεκζηή ειπεζνία ζηδ πνήζδ Ζ/Τ, μ ζπεδζαζιυξ ημο απαζημφζε ιεβάθδ πνμζμπή, χζηε δ δζεπζθάκεζα πνήζηδ ιδπακήξ (user interface) κα είκαζ ζημ ιεβαθφηενμ δοκαηυ ααειυ θζθζηή πνμξ ημκ πνήζηδ / ιαεδηή. Έκα απυ ημοξ ζηυπμοξ ήηακ δ εθαπζζημπμίδζδ ημο θυαμο ηςκ ιαεδηχκ ςξ κέςκ πνδζηχκ ιπνμζηά ζημκ οπμθμβζζηή. Ηδζαίηενδ έιθαζδ δυεδηε θμζπυκ ζηδκ δδιζμονβία εκυξ user interface πμο κα ιδκ οπενθμνηχκεζ ημκ πνήζηδ ιε πνμαθήιαηα πμθθαπθχκ επζθμβχκ. Ο Henninger (1994) ζζπονίγεηαζ υηζ «ηα εθπαηδεπηηθά ινγηζκηθά ζα πξέπεη λα ραξαθηεξίδνληαη απφ κηθξφ αξηζκφ επηινγψλ ζε θάζε νζφλε έηζη ψζηε ν καζεηήο λα κελ ράλεη ρξφλν καζαίλνληαο ην πψο λα ρεηξίδεηαη ην ινγηζκηθφ αιιά κε ιηγφηεξεο ιεηηνπξγίεο λα πξνζπαζεί λα ην ρξεζηκνπνηήζεη». Ζ θζθμζμθία αοηή ζοκμρίγεηαζ ζηδκ θνάζδ «Low entry, High Ceiling», «Υακειή είζνδνο, Τςειή νξνθή». Σμ θμβζζιζηυ δδθαδή έπεζ παιδθυ ζδιείμ εζζυδμο ηαζ μζ ιαεδηέξ ιπμνμφκ κα ημ πνδζζιμπμζήζμοκ εφημθα ιεηά απυ ιία ζφκημιδ πανμοζίαζδ απυ ημκ εηπαζδεοηζηυ. ηδ ζοκέπεζα, υιςξ, ημ θμβζζιζηυ εα πνέπεζ κα ιπμνεί κα πανμοζζάζεζ πζμ ζφκεεηεξ δζαδζηαζίεξ ιε έκακ ηνυπμ πμο κα έπεζ κυδια βζα ημοξ ιαεδηέξ ηαζ κα ημοξ αμδεά κα ακαπηφλμοκ κέεξ δελζυηδηεξ ηαζ βκχζεζξ. Ζ «πςειή νξνθή» ζδιαίκεζ επίζδξ υηζ ημ θμβζζιζηυ έπεζ ηδ δοκαηυηδηα κα δζδάλεζ ζημοξ ιαεδηέξ δοκαιζηέξ έκκμζεξ. Έκκμζεξ πμο εα ημοξ δδιζμονβήζμοκ ημζκςκζηυ βκςζηζηή ζφβηνμοζδ, εα ημοξ αμδεήζεζ κα εκζςιαηχζμοκ βκχζεζξ ηαζ κα ηζξ εθανιυζμοκ ζε πανυιμζεξ πενζπηχζεζξ (Druin, 1997 Haugland & Wright, 1997). Έκα απυ ηα ζδιακηζηυηενα παναηηδνζζηζηά ηδξ ζοβηεηνζιέκδξ εηπαζδεοηζηήξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ είκαζ δ αθθδθεπίδναζδ (interaction). Ζ αθθδθεπίδναζδ ζοκζζηά ημ ζημζπείμ εηείκμ πμο μνίγεζ ηδ δζαθμβζηή ζπέζδ ιεηαλφ ημο πνήζηδ ηαζ ημο οπμθμβζζηζημφ πενζαάθθμκημξ, πανέπμκηαξ ηδ δοκαηυηδηα ζημκ πνήζηδ κα επζημζκςκεί ιε αοηυ ηαζ κα ηαεμνίγεζ ηδ νμή ηςκ πθδνμθμνζχκ πμο εηηοθίζζεηαζ ακάθμβα ιε ηζξ επζεοιίεξ, ηζξ πνμζδμηίεξ ηαζ ηεθζηά ηζξ ηζκήζεζξ ημο (Druin, 1997). Μέζα ζημ πθαίζζμ αοηυ, ημ θμβζζιζηυ πενζθαιαάκεζ δναζηδνζυηδηεξ (θφθθα ενβαζίαξ) ιε άιεζδ ακάδναζδ (feedback) πμο οθμπμζείηαζ ιε πανμοζίαζδ ζηδκ ίδζα μευκδ ημο ενςηήιαημξ αθθά ηαζ ηδξ απάκηδζδξ ημο πνήζηδ. Δζδζηυηενα, πανέπεηαζ 146

167 άιεζα δ επζαεααίςζδ ηδξ μνευηδηαξ ηςκ απακηήζεςκ ημο ιαεδηή ηαζ ζοκμδεφεηαζ ιε εκεαννοκηζηά ζημζπεία βζ αοηυκ, ηζξ πενζζζυηενεξ θμνέξ. Σα θφθθα ενβαζίαξ θμζπυκ πμο ειπενζέπμκηαζ ζημ θμβζζιζηυ θζθμδμλμφκ κα εκζζπφζμοκ ηδκ ελάζηδζδ ηδξ θακηαζίαξ ηαζ ηδξ δδιζμονβζηυηδηαξ ηςκ ιαεδηχκ. Ζ θζθμζμθία ημο ζπεδζαζιμφ ημοξ δζέπεηαζ απυ ηδ θζθμζμθία ημο παζπκζδζμφ. Ζ ηαηαζηεοή ηέημζμο είδμοξ δναζηδνζμηήηςκ πμο ηεκηνίγμοκ ημ εκδζαθένμκ ηςκ εηπαζδεουιεκςκ ηαζ πνμζθένμοκ πνμηθήζεζξ, ζοκηεθεί ηαζ ζηδ δζαηήνδζδ ηδξ πνμζμπήξ ηαζ ηδξ εέθδζδξ βζα εκαζπυθδζδ ιε ημ cd-rom (Druin, 1997). Σέθμξ, μ ειπθμοηζζιυξ ηςκ ηεζιέκςκ ιε έκημκα πνχιαηα, αίκηεμ, ζηαηζηέξ ηαζ ηζκμφιεκεξ εζηυκεξ (gif animations) δφκαηαζ κα αολήζεζ ηδκ παναζηαηζηυηδηα ηαζ ηδκ απμηεθεζιαηζηυηδηα ημο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ οθζημφ ςξ ιέζμο ιάεδζδξ, ηαεχξ εκζζπφεηαζ ημ εκδζαθένμκ ηαζ δ εκενβμπμίδζδ ηδξ πνμζμπήξ ηςκ ιαεδηχκ, ζημζπεία απαναίηδηα βζα ηδκ επίηεολδ ηςκ εηπαζδεοηζηχκ ζηυπςκ ημο πμθοιεζζημφ ηίηθμο. Ακαθοηζηυηενα, δ επζθμβή ηςκ εζηυκςκ δεκ εα πνέπεζ κα ααζίγεηαζ ιυκμ ζε ηνζηήνζα αζζεδηζηήξ, αθθά εα πνέπεζ πανάθθδθα κα ιεθεηάηαζ ηαζ κα αλζμθμβείηαζ δ απμηεθεζιαηζηυηδηα ημοξ, δδθαδή ηαηά πυζμ είκαζ εοηνζκή ηαζ έπμοκ κμδιαηζηυ πενζεπυιεκμ (Σζέθζμξ, Κμικδκμφ & Ααμφνδξ, 2002). 147

168 5.5. Αλαιπηηθή πεξηγξαθή - ιεηηνπξγία ηεο ινγηζκηθήο εθαξκνγήο. Ζ εηηίκδζδ ηδξ εθανιμβήξ λεηζκάεζ ιε ιία εζζαβςβζηή ζεθίδα, υπμο πανμοζζάγεηαζ δ βδ κα πενζζηνέθεηαζ πάκς ζηδκ μπμία οπάνπμοκ παζδζά πζαζιέκα πένζ πένζ ηαζ μ ιαεδηήξ ηαθείηαζ κα παηήζεζ ηθζη πάκς ζηδ ζθαίνα βζα κα εζζέθεεζ ζημ ηφνζμ ιεκμφ ημο cd rom (Δζηυκα 5.1). Δηθόλα (5.1): Δηζαγσγηθή ζειίδα ηνπ ινγηζκηθνύ. Ζ δεφηενδ ζεθίδα πενζθαιαάκεζ ημκ ηίηθμ ημο πμθοιεζζημφ εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ Σν ζπίηη σο πεγή ξύπαλζεο, πμο εκημπίγεηαζ ζηδκ ημνοθή ηδξ παναεονζηήξ εθανιμβήξ (upper- frame) ηαζ μπηζημπμζδιέκεξ, ιέζς ηδξ αλζμπμίδζδξ gif animation, ηζξ εειαηζηέξ εκυηδηεξ πμο ειπενζέπμκηαζ ζημ ααζζηυ ιεκμφ πθμήβδζδξ ημο ρδθζαημφ δίζημο (Δζηυκα 5.2). 148

169 Δηθόλα (5.2): Πξώηε παξνπζίαζε ησλ ζεκαηηθώλ ελνηήησλ ηνπ ινγηζκηθνύ. Σμ ανζζηενυ ηιήια ηδξ παναεονζηήξ εθανιμβήξ πενζθαιαάκεζ ημ ηφνζμ ιεκμφ επζθμβήξ ηςκ εειαηζηχκ εκμηήηςκ (Νεξό, Δλέξγεηα, Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε, Απνξξίκκαηα θαη Βηνπνηθηιόηεηα), ιε ηδ αμήεεζα ημο μπμίμο πναβιαημπμζείηαζ δ πθμήβδζδ ζηζξ οπμεκυηδηεξ, ζηα θφθθα ενβαζίαξ ηαζ ζηδ αζαθζμβναθία ημο ηάεε εειαηζημφ άλμκα, υπςξ απεζημκίγμκηαζ ακαθοηζηυηενα ηαζ ζημ δζάβναιια νμήξ (πήια 5.2). 149

170 ρήκα (5.2): Γηάγξακκα ξνήο ηνπ ινγηζκηθνύ. 150

171 Ζ θεζημονβία ηδξ εθανιμβήξ επζηοβπάκεηαζ ιε ηδ πνήζδ ημο πμκηζηζμφ. Σμ πθδνμθμνζαηυ οθζηυ ηδξ ηάεε εειαηζηήξ εκυηδηαξ ειπενζέπεηαζ ζε ζεθίδεξ (pages), πςνίξ κα οπμπνεχκεζ ημκ ιαεδηή κα ημ ακαβκχζεζ ζεζνζαηά αθθά κα ιπμνεί κα ιεηαπδδά απυ ηδ ιία ζεθίδα ζε άθθδ ιε ηδ πνήζδ ηςκ ημοιπζχκ πθμήβδζδξ (navigation buttons), πμο ανίζημκηαζ ζημ ηεθεοηαίμ ηιήια ημο ιεκμφ επζθμβήξ εειαηζηχκ αλυκςκ. Ο ιαεδηήξ, θμζπυκ, ηαθείηαζ κα επζθέλεζ ημ ιμκμπάηζ (path) ηδξ εειαηζηήξ εκυηδηαξ πμο ημκ εκδζαθένεζ απυ ημ ηεκηνζηυ πανάεονμ ηδξ εθανιμβήξ (drop down menu), εθυζμκ αοημιάηςξ εκενβμπμζείηαζ ηαζ δ ηάεεηδ ιπάνα ζηα ανζζηενά ημο παναεφνμο ιε ηα εειαηζηά πεδία (Νεξό, Δλέξγεηα, Αηκνζθαηξηθή Ρύπαλζε, Απνξξίκκαηα θαη Βηνπνηθηιόηεηα). Κάεε εειαηζηή εκυηδηα ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ οθζημφ πενζβνάθεηαζ ζε ανηεηέξ ζεθίδεξ ηαζ ζοκμδεφεηαζ ιε ηα ακηίζημζπα θφθθα ενβαζίαξ. Οζ ιμνθέξ δεδμιέκςκ πμο πνδζζιμπμζμφκηαζ βζα ηδκ πανμοζίαζδ ηςκ εειάηςκ, υπςξ έπεζ ήδδ ακαθενεεί, είκαζ ημ ηείιεκμ, μζ ζηαηζηέξ ηαζ ηζκμφιεκεξ εζηυκεξ (gif animation) ηαζ ηα αίκηεμ. Δζδζηυηενα, δ πανμοζία ηεζιέκςκ είκαζ ανηεηά έκημκδ. Σμ εφνμξ ημο θελζθμβίμο, δ δμιή ηαζ δ ζφκηαλδ είκαζ πνμζανιμζιέκα ζημ βκςζηζηυ επίπεδμ ηδξ ιαεδζζαηήξ δθζηίαξ ηςκ παζδζχκ. Αοηυ εα αμδεήζεζ ημοξ ιαεδηέξ κα ιπμνέζμοκ κα αλζμπμζήζμοκ ηζξ πνήζζιεξ πθδνμθμνίεξ πμο εα ακηθήζμοκ απυ ημ θμβζζιζηυ, χζηε κα ακηαπμηνζεμφκ επζηοπχξ ζηδκ επίθοζδ ηςκ αζηήζεςκ θφθθςκ ενβαζίαξ πμο αημθμοεμφκ. Μεηά ηδκ μθμηθήνςζδ ηδξ πθμήβδζδξ ζηζξ ζεθίδεξ ηδξ εηάζημηε εειαηζηήξ εκυηδηαξ, μ ιαεδηήξ ηαθείηαζ κα επζζηναηεφζεζ ηζξ βκχζεζξ πμο απέηηδζε ηαζ κα θφζεζ ιζα ζεζνά αζηήζεςκ πμο ειπενζέπμκηαζ ζηα θφθθα ενβαζίαξ. Οζ αζηήζεζξ είκαζ αθθδθεπζδναζηζημφ ηφπμο: ζςζηυ θάεμξ, ζοιπθήνςζδξ ηεκχκ, πμθθαπθήξ επζθμβήξ, αηνμζημζπίδςκ, ζηαονμθέλςκ ηαζ δζαδναζηζηχκ παγθ (drag and drop). ε ηάεε άζηδζδ οπάνπεζ δ δοκαηυηδηα άιεζμο εθέβπμο ημο ζςζημφ θάεμοξ ηαζ αοημαλζμθυβδζδξ, ηαεχξ ηαζ ανζειδηζηή επζανάαεοζδ βζα ηδ ζςζηή εηηέθεζδ ηδξ ενβαζίαξ. Κονζανπεί, θμζπυκ, ημ δίπμθμ ενέεζζια ακηίδναζδ υπμο δ ζςζηή απάκηδζδ επζηνμηείηαζ, εκχ δ θακεαζιέκδ απθά απμννίπηεηαζ. Πμθθέξ απυ ηζξ αζηήζεζξ είκαζ εζημκμβναθδιέκεξ ιε έκα παζβκζχδδ ηαζ δζαζηεδαζηζηυ ηνυπμ βζα κα πνμζεθηφζμοκ ημ εκδζαθένμκ ηςκ ιαεδηχκ χζηε κα ακηαπμηνζεμφκ εεηζηά ηαζ κα ζοιιεηάζπμοκ εκενβά ζηδ ιαεδζζαηή δζαδζηαζία. Οζ ιαεδηέξ, θμζπυκ, δφκαηαζ κα δναζηδνζμπμζδεμφκ ιέζς ηςκ θφθθςκ ενβαζίαξ, κα πεζναιαηζζημφκ, κα δζενεοκήζμοκ ηαζ κα επζθφζμοκ πνμαθήιαηα ζηδνζγυιεκμζ ζε πνμτπάνπμοζεξ 151

172 βκχζεζξ ηαζ ειπεζνίεξ, πνμζεββίγμκηαξ ημ αζςιαηζηυ επμζημδμιζζηζηυ ιμκηέθμ ιάεδζδξ. οκεπχξ, ημ ζοβηεηνζιέκμ ιαεδζζαηυ πενζαάθθμκ επζδζχηεζ κα πνμάβεζ ηδ ζοκενβαηζηή ηαζ δζενεοκδηζηή ιάεδζδ, ηαθθζενβχκηαξ πανάθθδθα ηδκ αοηεκένβεζα ηαζ ηδκ ηνζηζηή - ακαζημπαζηζηή ζηέρδ ζημοξ ιαεδηέξ. Ζ εηπαζδεοηζηή ημο αλία ζοκίζηαηαζ, ηονίςξ, ζηδ δοκαιζηή ηςκ εοηαζνζχκ πμο δδιζμονβεί βζα ηδκ οζμεέηδζδ ηαζκμηυιςκ ηαζ εκαθθαηηζηχκ δζδαηηζηχκ ηεπκζηχκ ηαζ ηδκ οπμζηήνζλδ δζδαηηζηχκ ηαηαζηάζεςκ πμο αεθηζχκμοκ ηδκ πμζυηδηα ηδξ ιάεδζδξ ηαζ ζοιαάθθμοκ ζηδκ ακάπηολδ ηςκ βκςζηζηχκ ζηακμηήηςκ ηςκ ιαεδηχκ (Μζηνυπμοθμξ, 2000). ηδ ζοκέπεζα, πανμοζζάγμκηαζ εκδεζηηζηέξ εζηυκεξ απυ ηα πενζεπυιεκα, ηα θφθθα ενβαζίαξ ηαζ ηδ αζαθζμβναθία ηδξ ηάεε εειαηζηήξ εκυηδηαξ ημο πμθοιεζζημφ θμβζζιζημφ. Α. Νεξό. οκζζηά ημ πνχημ εειαηζηυ πεδίμ ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ ημ μπμίμ δζανενχκεηαζ ζηα ελήξ ηιήιαηα: 1) Σμ κενυ ζημκ πθακήηδ, 2) Ονεμθμβζηή δζαπείνζζδ οδάηζκςκ πυνςκ Δλμζημκυιδζδ κενμφ, 3) Φφθθα ενβαζίαξ, ηαζ 4) Βζαθζμβναθία (Δζηυκα 5.3). Δηθόλα (5.3): Δηζαγσγηθή νζόλε πνπ απεηθνλίδεη ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηνπ λεξνύ. Δζδζηυηενα, δ εειαηζηή πενζμπή Σν λεξό ζηνλ πιαλήηε πενζθαιαάκεζ ηαζ ηζξ παναηάης εειαηζηέξ δζαδνμιέξ: 1) Υαναηηδνζζηζηά ηαζ ζδζυηδηεξ ημο κενμφ, 2) Ο ηφηθμξ ημο κενμφ ζηδ θφζδ, 3) Καηακμιή ημο κενμφ ζηδ βδ, 4) Υνήζεζξ κενμφ, ηαζ 152

173 5) Ρφπακζδ οδάηςκ, πμο ιπμνμφκ κα δζενεοκήζμοκ μζ ιαεδηέξ παηχκηαξ ηθζη ζημ ακηίζημζπμ ημιιάηζ ζημζπείμ πμο ημοξ εκδζαθένεζ (Δζηυκα 5.4). Δηθόλα (5.4): Θεκαηηθνί άμνλεο ηεο ππνελόηεηαο Σν λεξό ζηνλ πιαλήηε. πςξ έπεζ ήδδ ακαθενεεί, βζα ηδκ ηάεε εκυηδηα ημο θμβζζιζημφ οθζημφ οπάνπμοκ δζάθμνα είδδ αζηήζεςκ θφθθα ενβαζίαξ (Δζηυκεξ 5.5 & 5.6). Δηθόλα (5.5): Φύιια εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηνπ λεξνύ. 153

174 Δηθόλα (5.6): Παξάδεηγκα θύιινπ εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηνπ λεξνύ. ηδκ επζθμβή Βηβιηνγξαθία, πνμζθένεηαζ ζημκ πνήζηδ δ δοκαηυηδηα κα ακαγδηήζεζ πενζζζυηενεξ πθδνμθμνίεξ βζα ημ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ ημο κενμφ ιέζα απυ αζαθία, πενζμδζηά ηαζ δθεηηνμκζηέξ δζεοεφκζεζξ (Δζηυκεξ 5.7). Δηθόλα (5.7): Βηβιηνγξαθία γηα ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηνπ λεξνύ. 154

175 Β. Δλέξγεηα. Απμηεθεί ηδ δεφηενδ εειαηζηή εκυηδηα ημο εηπαζδεοηζημφ θμβζζιζημφ ημ μπμίμ απανηίγεηαζ απυ 4 ηιήιαηα: 1) Δκένβεζα ηαζ ακενχπζκεξ δναζηδνζυηδηεξ, 2) Απμηεθεζιαηζηή πνήζδ Δλμζημκυιδζδ εκένβεζαξ, 3) Φφθθα ενβαζίαξ, ηαζ 4) Βζαθζμβναθία (Δζηυκα 5.8). Δηθόλα (5.8): Δηζαγσγηθή νζόλε πνπ απεηθνλίδεη ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηεο ελέξγεηαο. Ζ εειαηζηή οπμεκυηδηα Δλέξγεηα θαη αλζξώπηλεο δξαζηεξηόηεηεο πενζθαιαάκεζ πθδνμθμνίεξ πμο είκαζ ηαηακειδιέκεξ ζηζξ ελήξ εειαηζηέξ πενζμπέξ: 1) Σζ είκαζ εκένβεζα, 2) Πδβέξ εκένβεζαξ (οιααηζηέξ Ακακεχζζιεξ), 3) Φοζζημί πυνμζ ηαζ εκένβεζα, ηαζ 4) Απμηεθέζιαηα πνήζδξ ιδ ακακεχζζιςκ πδβχκ εκένβεζαξ Οζημθμβζηή ηνίζδ Πενζααθθμκηζηή επζαάνοκζδ (Δζηυκα 5.9). 155

176 Δηθόλα (5.9): Θεκαηηθνί άμνλεο ηεο ππνελόηεηαο Δλέξγεηα θαη αλζξώπηλεο δξαζηεξηόηεηεο. Σα θφθθα ενβαζίαξ ηδξ ζοβηεηνζιέκδξ εκυηδηαξ πενζθαιαάκμοκ 6 παζπκίδζα αζηήζεζξ (Δζηυκεξ 5.10 & 5.11). Δηθόλα (5.10): Φύιια εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηεο ελέξγεηαο. 156

177 Δηθόλα (11): Παξάδεηγκα θύιινπ εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηεο ελέξγεηαο. ηδκ εζηυκα (12), απεζημκίγεηαζ δ πνχηδ ζεθίδα απυ ηδκ αζαθζμβναθζηή ακαζηυπδζδ ηδξ εειαηζηήξ πενζμπήξ ηδξ εκένβεζαξ. Δηθόλα (5.11): Παξάδεηγκα θύιινπ εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηεο ελέξγεηαο. ηδκ εζηυκα (5.12) απεζημκίγεηαζ δ πνχηδ ζεθίδα απυ ηδ αζαθζμβναθζηή ακαζηυπδζδ ηδξ εειαηζηήξ πενζμπήξ ηδξ εκένβεζαξ. Δηθόλα (5.12): Βηβιηνγξαθία γηα ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηεο ελέξγεηαο. 157

178 Γ. Αηκνζθαηξηθή ξύπαλζε. Δίκαζ μ ηνίημξ εειαηζηυξ άλμκαξ ημο θμβζζιζημφ πμο ειπενζέπεζ ηα παναηάης εειαηζηά ζημζπεία ηιήιαηα: 1) Αηιυζθαζνα νφπακζδ ημο αένα, 2) Θεζιζηά ιέηνα βζα ηδκ πνμζηαζία ημο πενζαάθθμκημξ, 3) Φφθθα ενβαζίαξ, ηαζ 4) Βζαθζμβναθία (Δζηυκα 5.13). Δηθόλα (5.13): Δηζαγσγηθή νζόλε πνπ απεηθνλίδεη ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηεο αηκνζθαηξηθήο ξύπαλζεο. Σμ πθδνμθμνζαηυ οθζηυ ηδξ πνχηδξ οπμεκυηδηαξ Αηκόζθαηξα ξύπαλζε ηνπ αέξα δζανενχκεηαζ ακαθοηζηυηενα ζηζξ παναηάης εειαηζηέξ δζαδνμιέξ: 1) Πδβέξ αηιμζθαζνζηήξ νφπακζδξ, 2) Ακαημιία ηδξ νφπακζδξ - είδδ νφπςκ, 3) Ζ αηιμζθαζνζηή νφπακζδ ζημκ ηυπμ ημο πνμαθήιαημξ Νέθμξ, 4) Ζ αηιμζθαζνζηή νφπακζδ ζηδκ εονφηενδ πενζμπή λζκδ ανμπή, ηαζ 5) Ζ αηιμζθαζνζηή νφπακζδ ζε παβηυζιζα ηθίιαηα Σνφπα ημο γμκημξ & Φαζκυιεκμ ημο Θενιμηδπίμο (Δζηυκα 5.14). 158

179 Δηθόλα (5.14): Θεκαηηθνί άμνλεο ηεο ππνελόηεηαο Αηκόζθαηξα ξύπαλζε ηνπ αέξα. ηδκ εζηυκα (5.15) πανμοζζάγεηαζ δ μευκδ πμο πενζθαιαάκεζ 5 αζηήζεζξ θφθθα ενβαζίαξ ζπεηζηά ιε ηδκ αηιμζθαζνζηή νφπακζδ ηαζ ζηδκ εζηυκα (5.16) έκα πανάδεζβια άζηδζδξ ζοιπθήνςζδξ ηεκχκ υζμκ αθμνά ηδκ υλζκδ ανμπή. Δηθόλα (5.15): Φύιια εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξύπαλζεο. 159

180 Δηθόλα (5.16): Παξάδεηγκα θύιινπ εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηεο αηκνζθαηξηθήο ξύπαλζεο. Πανάθθδθα, δ αζαθζμβναθία βζα ηδκ αηιμζθαζνζηή νφπακζδ δζανενχκεηαζ ζε ανηεηέξ ζεθίδεξ, υπμο δ πνχηδ ζεθίδα δζαθαίκεηαζ ζηδκ εζηυκα (5.17). Δηθόλα (5.17): Βηβιηνγξαθία γηα ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηεο αηκνζθαηξηθήο ξύπαλζεο. 160

181 Γ. Απνξξίκκαηα. Σα απμννίιιαηα ςξ ηέηανηδ εειαηζηή πενζμπή ημο εηπαζδεοηζημφ cd rom ζοκίζηαηαζ απυ ηζξ παναηάης οπμεκυηδηεξ: 1) Αζηζηά ηέκηνα ηαζ απμννίιιαηα, 2) Ακαηφηθςζδ ηναηδβζηή ιε ιέθθμκ ζηδ ιείςζδ ηςκ απμννζιιάηςκ, 3) Φφθθα ενβαζίαξ, ηαζ 4) Βζαθζμβναθία (Δζηυκα 5.18). Δηθόλα (5.18): Δηζαγσγηθή νζόλε πνπ απεηθνλίδεη ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ησλ απνξξηκκάησλ. Πζμ ζοβηεηνζιέκα, μ ιαεδηήξ επζθέβμκηαξ ηδ εειαηζηή πενζμπή Αζηηθά θέληξα θαη απνξξίκκαηα ιπμνεί κα επζθέλεζ πθδνμθμνίεξ ακάιεζα ζε 4 εειαηζηά πεδία, υπςξ: 1) Απυ ηδκ παναβςβή αβαεχκ ζηδκ παναβςβή ζημοπζδζχκ, 2) Σα οθζηά ηαζ δ απμζημδυιδζή ημοξ, 3) Γζαπείνζζδ Γζάεεζδ απμννζιιάηςκ, ηαζ 4) Σμ πνυαθδια ηςκ απμννζιιάηςκ ζημκ Δθθαδζηυ πχνμ (Δζηυκα 5.19). 161

182 Δηθόλα (5.19): Θεκαηηθνί άμνλεο ηεο ππνελόηεηαο Αζηηθά θέληξα θαη απνξξίκκαηα. Σα θφθθα ενβαζίαξ πμο ακαθένμκηαζ ζημ βκςζηζηυ ακηζηείιεκμ ηςκ απμννζιιάηςκ, πανμοζζάγμκηαζ ζηδκ εζηυκα (5.20). Ζ εζηυκα (5.21) πενζθαιαάκεζ ιία εκδεζηηζηή άζηδζδ ιε ηίηθμ Από ηί απνηεινύληαη ηα ζθνππίδηα καο. Δηθόλα (5.20): Φύιια εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ησλ απνξξηκκάησλ. 162

183 Δηθόλα (5.21): Παξάδεηγκα θύιινπ εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ησλ απνξξηκκάησλ. Έκα δείβια αζαθζμβναθίαξ βζα ηδ ζοβηεηνζιέκδ εειαηζηή εκυηδηα ηςκ απμννζιιάηςκ, πνμηφπηεζ ηαζ απυ ηδ ιεθέηδ ηδξ εζηυκαξ (5.22). Δηθόλα (5.22): Βηβιηνγξαθία γηα ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ησλ απνξξηκκάησλ. 163

184 Δ. Βηνπνηθηιόηεηα. οκζζηά ημ ηεθεοηαίμ εειαηζηυ πεδίμ ηδξ θμβζζιζηήξ εθανιμβήξ, ημ μπμίμ πενζθαιαάκεζ ηα ελήξ ηιήιαηα: 1) Βζμπμζηζθυηδηα - Σμ ενβαζηήνζ ηδξ γςήξ, 2) Γζαπείνζζδ ηδξ αζμπμζηζθυηδηαξ ζηδκ ηαηεφεοκζδ ηδξ αζχζζιδξ ακάπηολδξ, 3) Φφθθα ενβαζίαξ, ηαζ 4) Βζαθζμβναθία (Δζηυκα 5.23). Δηθόλα (5.23): Δηζαγσγηθή νζόλε πνπ απεηθνλίδεη ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηεο βηνπνηθηιόηεηαο. Ζ εειαηζηή πενζμπή Βηνπνηθηιόηεηα - Σν εξγαζηήξη ηεο δσήο δζανενχκεηαζ ζηζξ ελήξ 4 εειαηζηέξ δζαδνμιέξ: 1) Σζ είκαζ δ αζμπμζηζθυηδηα, 2) Οζημθμβζηή ζδιαζία ηδξ αζμπμζηζθυηδηαξ, 3) Πανάβμκηεξ πμο απεζθμφκ ηδ αζμπμζηζθυηδηα, ηαζ 4) Φοζζηέξ Πνμζηαηεουιεκεξ Πενζμπέξ Καηδβμνίεξ Γζαπείνζζδ (Δζηυκα 5.24). 164

185 Δηθόλα (5.24): Θεκαηηθνί άμνλεο ηεο ππνελόηεηαο Βηνπνηθηιόηεηα - Σν εξγαζηήξη ηεο δσήο. Σα θφθθα ενβαζίαξ ηδξ ζοβηεηνζιέκδξ εκυηδηαξ απανηίγμκηαζ απυ 6 παζπκίδζα αζηήζεζξ (Δζηυκεξ 5.25 & 5.26). Δηθόλα (5.25): Φύιια εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηεο βηνπνηθηιόηεηαο. 165

186 Δηθόλα (5.26): Παξάδεηγκα θύιινπ εξγαζίαο ηεο ζεκαηηθήο ελόηεηαο ηεο βηνπνηθηιόηεηαο. ηδκ εζηυκα (5.27) απεζημκίγεηαζ δ πνχηδ ζεθίδα απυ ηζξ αζαθζμβναθζηέξ πδβέξ πμο αθμνμφκ ζηδ εειαηζηή πενζμπή ηδξ αζμπμζηζθυηδηαξ (Δζηυκα 5.27). Δηθόλα (5.27): Βηβιηνγξαθία γηα ηε ζεκαηηθή ελόηεηα ηεο βηνπνηθηιόηεηαο. 166