ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Transcript

1 Ονοματεπώνυμο:: Ημερομηνίία:: Β Γυμνασίίου Κείίμενα Νεοελληνιικής Λογοτεχνίίας ««ΙΙνδιιάνος Σιιάτλ,, Ένα παλιιό μήνυμα γιια το σύγχρονο κόσμο..»» Ερωτήσεις εργασίες εμπέδωσης ΠΡΩΤΗ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1. Οι ιθαγενείς της Αυστραλίας (στους οποίους έδωσαν το όνομα Αβορίγινες, που σημαίνει «αρχικοί κάτοικοι, ιθαγενείς») αποδεκατίστηκαν από τους επιδρομείς- αποίκους λευκούς (ως τη δεκαετία του 1970 έμειναν μόνο ). Οι ιθαγενείς αυτοί δεν είχαν αναπτύξει ιδιαίτερο πολιτισμό, αφού ακολουθούσαν και μερικοί ακολουθούν ακόμη το νομαδικό και κυνηγετικό τρόπο ζωής. 2. Οι Ινδιάνοι προέρχονται από την Ασία, από την οποία μετανάστευσαν εδώ και περίπου χρόνια (σύμφωνα με άλλους επιστήμονες εδώ και χρόνια) και απλώθηκαν σε όλη την αμερικανική ήπειρο. Πάνω από 40 φυλές (Απάτσι, Σαγιέν, Σιου κ.ά.) κατοικούσαν στη Βόρεια Αμερική (στις σημερινές ΗΠΑ), πάνω από 20 φυλές στην Κεντρική Αμερική (Αζτέκοι, Μάγια κ.ά.) και πάνω από 20 φυλές στη Νοτιά Αμερική (Ίνκα κ.ά.). Οι Ινδιάνοι είχαν αναπτύξει έναν ιδιαίτερο πολιτισμό, όμως στα τέλη του 15ου αιώνα μ.χ. εισέβαλαν στην Αμερική οι λευκοί άποικοι (κυρίως Άγγλοι στη Βόρεια Αμερική και Ισπανοί στις άλλες περιοχές). Αυτοί καταδίωξαν τους ντόπιους πληθυσμούς και άλλους από αυτούς τους εξόντωσαν, άλλους τους έδιωξαν από τις περιοχές τους, ενώ με το πέρασμα του χρόνου οι Ινδιάνοι επηρεάστηκαν πολιτισμικά από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, χάνοντας όλα ή τα περισσότερα από τα δικά τους πολιτισμικά στοιχεία. Σήμερα στις ΗΠΑ έχουν απομείνει ελάχιστοι Ινδιάνοι (πολλοί έχουν καταφύγει στον Καναδά) και στην υπόλοιπη Αμερική η ζωή τους είναι υποβαθμισμένη, όσο και αν έχουν αποκτήσει πολιτικά δικαιώματα, καθώς οι λευκοί παλιοί άποικοι αποτελούν την άρχουσα τάξη στην πολιτική, στην οικονομία κτλ. - Υπάρχουν και άλλοι λαοί οι οποίοι είχαν αναπτύξει πολύ σημαντικό πολιτισμό, θέτοντας τις πρώτες βάσεις σε πολλά στοιχεία του κατοπινού 1

2 λεγόμενου δυτικού πολιτισμού. Οι λαοί αυτοί χάθηκαν (κατακτήθηκαν από άλλους που αφομοιώθηκαν από αυτούς), ωστόσο έχουμε σήμερα μνημεία του πολιτισμού τους ως αρχαιολογικά ευρήματα ή απομεινάρια από αυτόν στο δικό μας πολιτισμό. Οι λαοί αυτοί έζησαν στην Αίγυπτο, στη Μεσοποταμία, στην περιοχή όπου βρίσκονται σήμερα το Ισραήλ, ο Λίβανος και η Συρία καθώς και στη Μ. Ασία. 3. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι άρχισαν αν αναπτύσσουν πολιτισμό από το 3000 π.χ. γύρω από το Νείλο. Έτσι: Οργάνωσαν κοινωνία και κράτος έχοντας κοινωνικές τάξεις, τεχνίτες (ξυλουργούς, σιδηρουργούς, αγγειοπλάτες), ιερατείο και οργανωμένη θρησκεία. Ανάπτυξαν την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τη ζωγραφική (αυτό δείχνουν οι ναοί, οι τάφοι και οι πυραμίδες) Επινόησαν τη γραφή χρησιμοποιώντας τα ιερογλυφικά. Όρισαν το πρώτο ημερολόγιο χωρίζοντας το έτος σε 365 μέρες, σε μήνες και σε εβδομάδες. Προσδιόρισαν την ώρα επινοώντας το ηλιακό ρολόι. Ανάπτυξαν ιατρική, που τη διέκριναν σε κλάδους. 4. Στη Μεσοποταμία, δηλαδή στις περιοχές γύρω από τους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη, εμφανίστηκαν και άκμασαν πριν ακόμη από την τρίτη χιλιετία κάποιοι λαοί, οι οποίοι κυριάρχησαν διαδοχικά. Αυτοί ήταν οι Σουμέριοι. οι Ακκάδιοι και οι Ασσύριοι. Οι λαοί αυτοί: Ανακάλυψαν τον τροχό και τον χρησιμοποίησαν για την άρδευση των χωραφιών. Προόδεψαν στη γεωμετρία και στην αριθμητική. Χρησιμοποίησαν γραφή με σφηνοειδείς χαρακτήρες. Επινόησαν τα μέτρα και τα σταθμά. Χρησιμοποίησαν το πρώτο είδος νομισμάτων στον κόσμο Κωδικωποίησαν την πρώτη νομοθεσία (αυτό το έκανε ο βασιλιάς Χαμουραμπί). Είχαν γνώσεις αστρονομίας χρησιμοποιώντας και αστρονομικά όργανα: προέβλεπαν τις εκλείψεις του ήλιου και της σελήνης, χώρισαν το έτος σε 12 σεληνιακούς μήνες και το μήνα οε τέσσερις εβδομάδες. Χρησιμοποιούσαν ηλιακό ημερολόγιο. Χώρισαν τον κύκλο σε 360 μοίρες. Είχαν γνώσεις πρακτικής ιατρικής και φαρμακευτικής.

3 5. Άλλοι λαοί: α. Οι Εβραίοι έζησαν στην περιοχή της Παλαιστίνης και ήταν κοινωνικά οργανωμένοι οε φυλές με αρχηγούς τους πατριάρχες, καλλιέργησαν το εμπόριο, είχαν θεοκρατική νομοθεσία που όριζε τους βασικούς ηθικούς κανόνες τους οποίους έπρεπε να ακολουθεί ο άνθρωπος στη ζωή του και είχαν θρησκεία μονοθεϊστική, από την οποία πήρε πολλά στοιχεία αργότερα ο Χριστιανισμός και ο Μωαμεθανισμός. β. Οι Φοίνικες άκμασαν τη δεύτερη χιλιετία π.χ. στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα ο Λίβανος και ανάπτυξαν σε καταπληκτικό βαθμό το εμπόριο και τη ναυτιλία (ήταν οι πρώτοι μεγάλοι και τολμηροί θαλασσοπόροι), ενώ επινόησαν το αλφάβητο που πήραν από αυτούς οι αρχαίοι Έλληνες και το διέδωσαν αργότερα σε όλο το δυτικό κόσμο. γ. Οι Χετταίοι άρχισαν να ακμάζουν στη Μ. Ασία από τις αρχές της δεύτερης χιλιετίας π.χ., ίδρυσαν μεγάλες πόλεις, που τις οχύρωσαν, έτρεφαν άλογα, ήταν σπουδαίοι μελισσοκόμοι και μεταλλουργοί (αυτοί χρησιμοποίησαν πρώτοι το σίδερο) και χρησιμοποιούσαν δύο είδη γραφής: την ιερογλυφική και τη σφηνοειδή. Για να ασχοληθούμε με τα αίτια («ιστορικά και γεωπολιτικά») για τα οποία οι λαοί αυτοί, που είναι τόσο πολλοί, συρρικνώθηκαν ή αφανίστηκαν (αφομοιώθηκαν) θα μας χρειαστούν ολόκληροι τόμοι - πέρα από το ότι θα πέσουμε στις διαφωνίες των ιστορικών. Το βασικό αίτιο είναι ότι οι λαοί αυτοί κατακτήθηκαν από άλλους και με το πέρασμα των αιώνων αφομοιώθηκαν από εκείνους πέρα για πέρα ή ως ένα βαθμό. Η οργάνωση της δραστηριότητας Μία από τις ομάδες των μαθητών θα παρουσιάσει τα στοιχεία για τους Αβορίγινες και τους Ινδιάνους, μια δεύτερη θα παρουσιάσει τον αιγυπτιακό πολιτισμό, μια τρίτη τα στοιχεία για τον πολιτισμό των λαών της Μεσοποταμίας και μια τέταρτη τα στοιχεία για τους υπόλοιπους λαούς. 6. Ποιο είναι το θέμα του κειμένου; 7. Να χωρίσετε το κείμενο σε ενότητες και να δώσετε από έναν τίτλο στην καθεμιά από αυτές 8. Να σχολιάσετε το περιεχόμενο της φράσης: «θα αφήσει πίσω του μια έρημο» 9. Τι σημαίνει η φράση «ο ερυθρόδερμος είναι άγριος»; 10. Στην αρχή ο Ινδιάνος αρχηγός δείχνει ότι ο λαός του είναι ανίσχυρος μπροστά στη στρατιωτική ισχύ των λευκών. Παρ όλα αυτά για να δεχτεί την πρόταση των λευκών, δε ζητάει εγγυήσεις για την επιβίωση του λαού 3

4 του αλλά για την καλή μεταχείριση των ζώων της περιοχής. Τι σημαίνει αυτό; 11. Ποια φράση του κειμένου θυμίζει την ανάγκη που νιώθουν πολλοί σημερινοί κάτοικοι των μεγαλουπόλεων να έχουν στο σπίτι τους ένα κατοικίδιο ζώο; 12. Ποιες αντιλήψεις του Ινδιάνου για το Θεό θυμίζουν τη χριστιανική διδασκαλία; 13Να σχολιάσετε το ακόλουθο χωρίο εξηγώντας την αλληγορία και δίνοντας σχετικά παραδείγματα: «Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σον, κάποια νύχτα θα πλαντάζεις από τις μαγαρισιές σου» 14. Να αναφέρετε την κυριότερη θέση που διατυπώνεται σε κάθε ενότητα και το αντίστοιχο επιχείρημα με το οποίο αυτή στηρίζεται; 15. Ποια είναι η σχέση του Ινδιάνου με τη γη (με τη φύση) και τι αντιπροσωπεύει αυτή γι αυτόν; 16. Σε Πολλά σημεία του κειμένου ο φύλαρχος Σιάτλ δίνει το χαρακτηρισμό «άγριοι» για τους Ινδιάνους και για τον εαυτό του. Ποιο είναι το νόημα αυτού του χαρακτηρισμού; 17. Πώς κρίνουν οι ερυθρόδερμοι τη συμπεριφορά των λευκών απέναντι στη γη; 18. Πώς αντιμετωπίζουν οι λευκοί το φυσικό περιβάλλον; 19. Να σχολιάσετε τη φράση «Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου»; 20. Ποιες συστάσεις κάνει ο Ινδιάνος φύλαρχος προς τους λευκούς ως προς ιη στάση τους απέναντι στη φύση; 21. Ποιες σκέψεις του Ινδιάνου φύλαρχου προβλέπουν καθαρά ή υποδηλωτικά το μέλλον σχετικά με την αλόγιστη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος; Πώς επαληθεύτηκαν οι προβλέψεις αυτές; 22. Σύμφωνα με όσα γνωρίζετε ποιες επιπτώσεις έχει στις μέρες μας για το φυσικό περιβάλλον (χλωρίδα και πανίδα, έδαφος και υπέδαφος, ατμόσφαιρα και υδρόσφαιρα) η αλόγιστη εκμετάλλευσή του από τον άνθρωπο; 23. Ο Ινδιάνος φύλαρχος γνωρίζει ότι θα υποχρειοθεί να πουλήσει τη γη που του ζητούν οι πανίσχυροι λευκοί, α) Ποιες φράσεις του κειμένου το υπαινίσσονται αυτό; β) Αφού ο φύλαρχος γνωρίζει τι Οα συμβεί τελικά, γιατί γράφει και στέλνει αυτή την επιστολή; 24. Ποιο είναι το κύριο νόημα του κειμένου (το μήνυμα του συντάκτη του); 25. Πώς περιγράφει ο Σιάτλ τη σχέση Ινδιάνου - φύσης και τη σχέση λευκού φύσης; Βρείτε και τις αντίστοιχες φράσεις του κειμένου.

5 26. Να σχολιάσετε τα περιεχόμενο του επιθέτου που χρησιμοποιεί ο Ινδιάνος για να χαρακτηρίσει τη γη. 27.Να σχολιάσετε σύντομα τις ακόλουθες φράσεις: α) Ο ερυθρόδερμος είναι άγριος και δεν καταλαβαίνει. β) Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου, κάποια νύχτα θα πλαντάξεις από τις μαγαρισιές σου. 28. Ποιες δυσοίωνες προβλέψεις κάνει ο Σιάτλ και ποιες έχουν επαληθευτεί στην εποχή μας; 29. Ποια μεταφυσική ελπίδα διατηρεί ο Ινδιάνος και πού τη στηρίζει; 30. Να επιλέξετε τρία διαφορετικά εκφραστικά μέσα, να τα καταγράψετε και να τα σχολιάσετε (είδος - ρόλος). Παράλληλο κείμενο Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το βιβλίο της Λ.Ψαραύτη «Οι τελευταίοι ήρωες». Η ηρωίδα βρίσκεται στη Νότια Ντακότα της Αμερικής και ψάχνει απογόνους της φυλής Σιου των Ινδιάνων, πολύ γνωστής φυλής για τη σωματική δύναμη και το απαράμιλλο θάρρος της. «Δεν είναι δυνατόν, σκεφτόμουνα, η περήφανη αυτή ράτσα, που είχε θεό τον ήλιο, εκκλησία τον ανοιχτό ορίζοντα κι ευαγγέλιο τα διδάγματα της φύσης, να άφησε τις πεδιάδες και τα βουνά όπου ζούσε για αιώνες και να στριμώχνεται τώρα στις μεγάλες πολιτείες Δεν μπορεί, κάπου θα υπάρχει ένας πραγματικός Ινδιάνος, σαν εκείνους που ήξερα όσο κι αν έψαξα, όμως, σε βουνά και σε λαγκάδια, δεν τον βρήκα τον Ινδιάνο μου. Τις στολές, τα φτερά, τις πίπες, τα τσεκούρια, τα βέλη και τα κεντημένα ρούχα τα βρήκα μόνο στα μουσεία Βρήκα, όμως, πολλούς Ινδιάνους να ζουν στους καταυλισμούς, εκεί όπου οι λευκοί τους ανάγκασαν να στριμωχτούν, σε χώρους άγονους και αφιλόξενους» Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές μπορείτε να εντοπίσετε ανάμεσα στο απόσπασμα αυτό και το κείμενο του σχολικού σας βιβλίου; Βρείτε μερικές φράσεις από το λόγο του Σιάτλ που ταιριάζουν με φράσεις του παραπάνω αποσπάσματος. 5