Ιστορία Επιστημών Ι. Αρχαιότητα και Μέσοι Χρόνοι. Μιχάλης Σιάλαρος

Transcript

1 Ιστορία Επιστημών Ι Αρχαιότητα και Μέσοι Χρόνοι Μιχάλης Σιάλαρος

2 3. 19/10/ /10/ /11/ /11/ /11/ /11/ /12/ /12/ /12/ /01/ /01/18 (ενδεχομένως) Πρόγραμμα Μαθήματος

3 Ιστοσελίδα Μαθήματος στο η-τάξη

4

5 Θέματα για Εργασίες

6 Στο προηγούμενο μάθημα, συζητήσαμε: Τη σχέση του όρου επιστήμη με τις επιστημονικές δραστηριότητες των αρχαίων Αιγυπτίων. Απόψεις (α) αρχαίων Ελλήνων και (β) σύγχρονων μελετητών για την αιγυπτιακή επιστήμη. Την αλληλεπίδραση θρησκείας και επιστημονικής δραστηριότητας στην Αίγυπτο. Τα χαρακτηριστικά του αιγυπτιακού συστήματος αρίθμησης. Τις βασικές πράξεις (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμός, διαίρεση). Τον πάπυρο Rhind. Την αιγυπτιακή αστρονομία. Τις επιστημονικές δραστηριότητες της τάξης των γραφέων και των ιερέων.

7 Ιστορία Επιστημών Ι Αρχαιότητα και Μέσοι Χρόνοι Οι Επιστήμες στη Μεσοποταμία

8 Μεσοποταμία Μεσοποταμία είναι το ελληνικό όνομα της περιοχής που διαρρέεται από τους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη (περίπου το σημερινό Ιράκ). Τα πολιτικά και πολιτισμικά όρια της Μεσοποταμίας αναδιαμορφώνονται συνεχώς. Το όνομα αλλάζει επίσης. π.χ. Σουμέριοι: «Kiengir» (η χώρα των ευγενών αρχόντων), Ασσύριοι: «Assur» (από τον αρχηγό των Θεών Ασούρ ) κτλ.

9 Γενικές ομοιότητες με την Αίγυπτο

10

11

12

13 Ιστορικό Πλαίσιο ~ 3200: Γραπτή αρίθμηση. Εμφάνιση σχολείων. ~2000: Ωρίμανση του εξηκονταδικού, θεσιακού συστήματος αρίθμησης. ~ : Πλήθος τεκμηρίων που φανερώνουν έντονη εκπαιδευτική δραστηριότητα

14 Σουμέριοι Ο πρώτος γνωστός πολιτισμός ~3500 π.χ. Γραφή Τροχός Εξημέρωση οικιακών ζώων Άροτρο Κατεργασία χαλκού Τεχνικές άρδευσης Είδος νομίσματος Ναυσιπλοΐα

15 Σουμέριοι Πολιτική Οργάνωση σε (οχυρωμένες) πόλεις-κράτη. Η μεγαλύτερη πόλη, η Ουρ, πιστεύεται ότι είχε πληθυσμό περίπου 200, 000. Υπήρχε ένα συμβουλευτικό σώμα (όχι νομοθετικό) με δημοκρατικό χαρακτήρα.

16 Λάβαρο της Ουρ

17 Θρησκευτική οργάνωση. Ιερείς. Ο ναός χρησιμεύει και ως αστρονομικό παρατηρητήριο. Γύρω από τον ναό υπήρχαν δωμάτια για τους ιερείς και βιβλιοθήκες. Έπος του Γκιλγκαμές (40, 000 πινακίδες, σε πολλές εκδοχές σε όλους τους πολιτισμούς της Μεσοποταμίας) Σουμέριοι

18 Ακκάδιοι Σαργών (~2300 πχ). Ενοποιεί τις πόλειςκράτη, ιδρύοντας την Ακκαδική δυναστεία (από την πρωτεύουσα Ακκάδ). Κεντρική διοίκηση. Αντικατέστησε τα σουμεριακά με τα ακκαδικά. Θεοποίηση του βασιλιά (το αντίστοιχο των Φαραώ)

19

20 Παλαιά Βαβυλωνιακή Αυτοκρατορία

21 Παλαιά Βαβυλωνιακή Αυτοκρατορία Χαμουραμπί ~ Ενοποιεί τους Ακκάδιους και τους Σουμέριους. Πρωτεύουσα η Βαβυλώνα. Υιοθετεί μια κοινή γλώσσα, θρησκεία, σύστημα νόμων. Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος.

22 Πύλη της Ιστάρ (Βαβυλώνα)~600 π.χ.

23 «Ο κήπος είναι τετραγωνισμένος, και κάθε πλευρά είναι τέσσερα πλίθρα μακριά. Αποτελείται από τους θολωτούς υπόγειους θαλάμους που βρίσκονται στα σταθερά θεμέλια που έχουν σχήμα κύβου... Η ανάβαση στις ταράτσες και στα πεζούλια γίνεται από ένα κλιμακοστάσιο...» Στράβωνας, Γεωγραφικά ΧVI

24

25 Ιστορία Επιστημών Ι Αρχαιότητα και Μέσοι Χρόνοι Οι Επιστήμες στη Μεσοποταμία

26 Πρώιμη σφηνοειδής γραφή ~3300π.Χ. Ύστερη σφηνοειδής γραφή ~2000π.Χ.

27 Η επιγραφή του Μπεχιστούν (η αντίστοιχη στήλη της Ροζέτας για τα Βαβυλωνιακά) 15 επί 20 μέτρα 100 μέτρα ψηλότερα από το επίπεδο του δρόμου. Γραμμένο σε τρεις γλώσσες: Περσικά, Ελαμικά και Βαβυλωνιακά.

28

29

30 Sir Henry Rawlinson μ. 19 ος αιώνας

31 Οι γραφείς

32

33

34 Εκπαίδευση Η εκπαίδευση είχε στόχο να εκπαιδεύσει γραφείς, ιερείς, δημόσιους λειτουργούς και εμπόρους. Τα σχολεία είχαν ένα θρησκευτικό, ταξικό και έμφυλο προσανατολισμό. (Σημ. οι γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να έχουν επιχείρηση και να συμμετέχουν σε αγοραπωλησίες αλλά συχνά το αντικείμενο ήταν αυτές και τα παιδιά τους. 12 χρόνια, μέχρι και 12 ώρες την ημέρα. Διασώζονται παροιμίες που υποδηλώνουν άσκηση βίας από τους δασκάλους.

35 Κυριότερες Ανακαλύψεις Επιστημονικών Κειμένων

36

37 Αστρονομία Σεληνιακό ημερολόγιο με 12 μήνες ( ένας επιπλέον μήνας κάθε 3 χρόνια). Κάθε μήνας 4 εβδομάδες, κάθε εβδομάδα 7 ημέρες, κάθε μέρα είχε 24 ώρες, κάθε ώρα 60 λεπτά. Το έτος ξεκινά με την εαρινή ισημερία (~21 Μαρτίου)

38 Το ημερολόγιο θεμελιώνεται πάνω σε ακριβείς μετρήσεις. Είχαν τη δυνατότητα να προβλέπουν ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις. Γνώριζαν τον κύκλο του Σάρου (223 συνοδικοί μήνες-περ. 18 έτη και 11 ημέρες- ) Αστρονομία

39 Αστρονομία Τελεολογική Αστρονομία. Υπάρχει τελικός σκοπός στο σύμπαν και η θέση των άστρων μας επιτρέπει να τον προσεγγίσουμε. Αστρολογία. Ζωδιακός κύκλος. Τα ουράνια σώματα ήταν θεότητες. Ο αριθμός 12 και η σημασία του (Θεοί Ολύμπου, φυλές του Ισραήλ, οι μαθητές του Χριστού, 12/12/12 κτλ.)

40

41 Ιατρική

42 Η ιατρική ασκείται από τους Asu. Ιατρική Οι ασθένειες προκαλούνται κυρίως από κακά πνεύματα. Εμφανίζονται οι πρώτες έννοιες της πρόγνωσης, διάγνωσης, εξέτασης και συνταγής. Θεραπεύονται με ξόρκια και βότανα. Στον κώδικα του Χαμουραμπί διαβάζουμε σχετικά με τις αμοιβές, τις ποινές και τις εξειδικεύσεις των γιατρών (εμφανίζονται και αμβλωτές). Ανά περιόδους, το επάγγελμα του γιατρού δεν διακρίνεται από άλλα π.χ. του κουρέα. Πειράματα σε ζώα.

43 Ιστορία Επιστημών Ι Αρχαιότητα και Μέσοι Χρόνοι Οι Επιστήμες στη Μεσοποταμία

44 Αριθμητικό Σύστημα

45

46 Δεν υπάρχει σύμβολο για το μηδέν

47 12345 = 1 * * * * * 10 0

48

49

50 Γιατί εξηκονταδικό; Ημερολόγιο (360 ημέρες). Αστρονομία (5 πλανήτες επί 12 μήνες). Ζωδιακός Κύκλος Κάθε μέρα χωρίζονταν σε 12 εξηντάλεπτες ώρες. Συνδυασμός δωδεκαδικού και δεκαδικού συστήματος. Ακέραιοι διαιρέτες.

51 Ασκήσεις (1)

52 Ασκήσεις (2) 27= 101= 3660=

53 Ασκήσεις (3) 1, 2; 3 = 62 +3/60 10; 20,40 = / /3600 0; 1, 3 = 1/60 + 3/3600

54 Είδη μαθηματικών κειμένων Πίνακες Προβλήματα

55 Πίνακας πολλαπλασιασμού του 10

56 Πίνακας πολλαπλασιασμού του ;

57 Πίνακας πολλαπλασιασμού του ;

58 Πίνακας τετραγώνων

59 Ο πιο διάσημος πίνακας: Plimpton 322

60

61

62

63 Είδη μαθηματικών κειμένων Πίνακες Προβλήματα

64 Βαβυλωνιακή άλγεβρα

65

66

67

68

69

70

71 Γεωμετρία

72

73 However incomplete our present knowledge of Babylonian mathematics may be, so much is established beyond any doubt: we are dealing with a level of mathematical development which can in many aspects be compared with the mathematics, say, of the early Renaissance... Neugebauer (1951) At this level, no argument impels us to speak of the authors of the Old Babylonian mathematical texts as mathematicians (nor, certainly, as numerologists). We should rather see them as teachers of computation Høyrup (2002)

74 Σύνοψη Τα κείμενα-προβλήματα (α) είτε αντιμετωπίζουν μόνο συγκεκριμένα πρακτικά προβλήματα (β) είτε κυρίως έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Δεν υπάρχει η έννοια της απόδειξης. Δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ ακρίβειας και προσέγγισης. Η γεωμετρία φαίνεται να έχει δευτερεύοντα ρόλο. Δεν υπάρχουν προβληματισμοί σχετικά με την επιλυσημότητα προβλημάτων. Τέλος, δεν φαίνεται να υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ βαβυλωνιακών και ελληνικών μαθηματικών (το πρόβλημα του αναχρονισμού).

75 Θέματα για Εργασίες