2. Ο άνθρωπος. Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή. Μάρτιος, 2010 Παλαιγεωργίου Γ. Τμήμα Πληροφορικής, Α.Π.Θ.

Transcript

1 2. Ο άνθρωπος Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή Μάρτιος, 2010 Παλαιγεωργίου Γ. Τμήμα Πληροφορικής, Α.Π.Θ.

2 Ο χρήστης Γνωσιακά Μοντέλα Μοντέλο ανθρώπινου επεξεργαστή Αισθητήρια Αντίληψη Οπτική αντίληψη νόμοι Gestalt Προσοχή Μνήμη Αυτόματες - ελεγχόμενες διεργασίες Οργάνωση γνώσης - νοητικά μοντέλα Μεταφορές - ιδεατά μοντέλα

3 1. Γνωσιακά μοντέλα

4 Ορισμοί Γνωστική ψυχολογία η εμπειρική μελέτη των γνωστικών διαδικασιών (αντίληψη, μνήμη, γλώσσα, σκέψη) στο πλαίσιο της θεωρίας επεξεργασίας πληροφοριών Γνωσιακή επιστήμη- η συνεργασία ανάμεσα στην ψυχολογία και την πληροφορική με σκοπό την δημιουργία υπολογιστικών μοντέλων για την προσομοίωση των γνωστικών λειτουργιών Γνωσιακή νευροεπιστήμη- η συνεργασία ανάμεσα στην ψυχολογία, την πληροφορική και τη νευροεπιστήμη για την διερεύνηση της μοριακής φύσης των γνωστικών λειτουργιών (μέσω της χρήσης απεικονιστικών μεθόδων)

5 Γνωσιακή ψυχολογία Μελέτη γνωστικών λειτουργιών, όπως η μάθηση, η μνήμη, η επίλυση προβλημάτων Κυριαρχούν θεωρίες που εξηγούν την ανθρώπινη λειτουργία με το μοντέλο του ανθρώπου ως «επεξεργαστή πληροφορίας»

6 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Κατά τις δεκαετίες του 60 και του 70, η βασική γνωσιακή περιγραφή του ανθρώπινου νου γινόταν μέσω του μοντέλου του επεξεργαστή πληροφορίας. Το μοντέλο έχει τρία κύρια χαρακτηριστικά: Η πληροφορία εισάγεται σε μια διατεταγμένη σωλήνωση από στάδια επεξεργασίας και παράγει μια αντίδραση, η οποία μπορεί να είναι μια νέα πληροφορία Διέλευση δεδομένων: μονόδρομη και σειριακή Κάθε στάδιο απαιτεί κάποιο χρόνο για τη διαδικασία που εκτελεί, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της πράξης

7 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή

8 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Προσοχή/Κινητοποίηση Περιβάλλον εργασίας Αισθητήρες Προσωρινή Αισθητήρια Μνήμη Αντίληψη Νοητικές διεργασίες λήψη αποφάσεων διάγνωση πρόβλεψη... Απάντηση Μνήμη Εργασίας ή Σύντομης Διάρκειας Περιβάλλον εργασίας Μνήμη Μακράς Διάρκειας Ανάδραση

9 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Περιγράφει τον άνθρωπο σαν 3 αλληλεπιδρώντα υπό-συστήματα. Το αισθητήριο, το γνωσιακό το κινητικό, τα οποία αντιστοιχούν στις φάσεις της γνωσιακής επεξεργασίας: (α) κωδικοποίησης ερεθισμάτων, (β) σύγκρισης/ επιλογής απόκρισης και (γ) εκτέλεσης απόκρισης

10 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Το αισθητήριο υποσύστημα, περιλαμβάνει κυρίως τις διαδικασίες αντίληψης εξωτερικών ερεθισμάτων και την κωδικοποίησή τους (π.χ. ανάγνωση, σάρωση, κ.τ.λ.) Μεταφέρει γεγονότα του φυσικού κόσμου όπως ανιχνεύονται από τα αισθητήρια όργανα και τα μετατρέπει σε εσωτερικές αναπαραστάσεις του νου

11 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Το γνωσιακό υποσύστημα, αναλαμβάνει να συγκρίνει και να ερμηνεύσει την εσωτερική αναπαράσταση των ερεθισμάτων με βάση προηγούμενη γνώση. Εκτελεί νοητικές διαδικασίες με στόχο τον καθορισμό της κατάλληλης ενέργειας (ανάκληση πληροφοριών, σύγκριση, αριθμητικές λειτουργίες, λήψη αποφάσεων) Υπάρχουν διάφοροι περιορισμοί σε όλα αυτά τα στοιχεία που επηρεάζουν απόδοση και λάθη

12 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Το κινητικό υποσύστημα, αναλαμβάνει τηνεπιλογή, τον προγραμματισμό και την εκτέλεση των κατάλληλων ενεργειών Η εντολή εκτέλεσης μεταφέρεται μέσω του νευρικού και μυϊκού συστήματος και περιλαμβάνει όχι μόνο την κίνηση αλλά και την κατεύθυνση, την ταχύτητα και τη χρονική στιγμή της εκτέλεσής της. Η επιλογή της κατάλληλης ενέργειας και ο προσδιορισμός των παραμέτρων της απαιτεί χρόνο, ο οποίος αυξάνεται όσο αυξάνεται η διαδικασία επιλογής και η πολυπλοκότητα της κίνησης

13 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή

14 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Πρακτικά, εστιάζεται Α) στην με τη χρήση των οποίων οι σχεδιαανάπτυξη τυπικών μοντέλων στές μπορούν είτε να υπολογίσουν την απόδοση των χρηστών είτε να συγκρίνουν ένα σχέδιο διεπαφής με άλλα εναλλακτικά Β) στη δημιουργία μιας θεωρητικής βάσης αναφοράς, η οποία θα επέτρεπε και θέσπιση οδηγιών καλού σχεδιασμού και βέλτιστης πρακτικής

15 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή P = e -K*t

16 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξεργαστή Η διαδικασία αξιοποίησης: Ανάλυση εργασιών Γνωσιακό μοντέλο Μοντέλο χρήστη Πρόχειρο σχέδιο διεπαφής

17 Το μοντέλο του ανθρώπινου επεξργαστή Το μοντέλο αυτό είναι περιορισμένο, δεν λαμβάνει υπόψη το κοινωνικό πλαίσιο της ανθρώπινης δραστηριότητας, δεν λαμβάνει υπόψη το ιστορικό πλαίσιο της ανθρώπινης δραστηριότητας, δεν λαμβάνει υπόψη την εξέλιξη των εργαλείων κλπ

18 2.Αισθητήρια αντίληψη

19 Αισθητηριακή αντίληψη Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται το περιβάλλον του μέσω των αισθήσεων: Όραση Ακοή Αφή Όσφρηση Γεύση

20 Αισθητηριακή αντίληψη Τα αισθητήρια όργανα μετατρέπουν και κωδικοποιούν τα αρχικά ερεθίσματα σε μορφή επεξεργάσιμη από τον ανθρώπινο νου Ορισμένες από τις αισθήσεις επιτρέπουν την παραγωγή περισσότερων διαφορετικών καταστάσεων ή συμβόλων Ο ρυθμός παραγωγής πληροφορίας επίσης διαφέρει σημαντικά μεταξύ αισθητηρίων

21 Οπτική Αντίληψη Είναι η σπουδαιότερη από τις αισθήσεις από πλευράς: Πολυπλοκότητας κωδικοποίησης του ερεθίσματος Ποσότητας της πληροφορίας που μας παρέχει

22 Οπτική Αντίληψη Παίζει τον κυρίαρχο ρόλο στα αλληλεπιδραστικά υπολογιστικά συστήματα Τα γραφικά περιβάλλοντα (GUIs), έφεραν την επανάσταση στην ευχρηστία των υπολογιστών: Συνέδεσαν έννοιες και διαδικασίες ξένες προς την ανθρώπινη φύση με γνώριμα σχήματα, αυθόρμητες κινήσεις και οικίες διαλογικές διαδικασίες

23 Οπτική Αντίληψη Μας επέτρεψε να αντιστοιχίσουμε την τρισδιάστατη πραγματικότητα που μας περιβάλει με τις δισδιάστατες εικόνες που παρουσιάζονται στην οθόνη του υπολογιστή Αν απαιτηθεί, μπορούν να χρησιμοποιηθούν παρόμοια βοηθήματα με αυτά που μας βοηθούν να αποκτάμε και την τρισδιάστατη αντίληψη του κόσμου.

24 Οπτική Αντίληψη Τα βοηθήματα αυτά είναι : Το σχετικό μέγεθος των αντικειμένων, Η σχετική τους θέση δηλαδή η απόκρυψη των απόμακρων αντικειμένων από τα πιο κοντινά, Η μεταβολή της αντίθεσης/ καθαρότητας με την απόσταση, Το φαινόμενο της σκίασης, η μεταβολή στην ύφη των επιφανειών με την απόσταση, Η κινητική παράλλαξη για κινούμενα αντικείμενα, δηλαδή το φαινόμενο ότι τα κοντινά αντικείμενα κινούνται ταχύτερα από τα απομακρυσμένα

25 Οπτική αντίληψη Eye introduction video

26 Οπτική αντίληψη Το φως πρέπει να περάσει από ένα πολύπλοκο στρώμα ημιδιαφανών κυττάρων, στην πορεία του προς τους αποδέκτες στο πίσω μέρος του ματιού και αυτοί οι αποδέκτες βρίσκονται σε μια καμπύλη επιφάνεια Οι φωτοϋποδοχείς στην επιφάνεια του οφθαλμού (τον αμφιβληστροειδή χιτώνα) διαφέρουν σε πυκνότητα, όντας ουσιαστικά περισσότεροι στην κεντρική όραση και περιέχοντας διακριτά είδη κυττάρων, τα οποία αντιστοιχούν σε διαφορετικά εισερχόμενα.

27 Οπτική αντίληψη Δυο βασικές κατηγορίες κυττάρων βρίσκονται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα: τα κωνία και τα ραβδία, που ονομάζονται έτσι από το σχήμα τους. Και οι δυο τύποι περιέχουν χημικές ουσίες που μεταβάλλονται όταν διεγερθούν από το φως. Σ αυτό οφείλεται η μετάβαση από το φως στα νευρικά σήματα.

28 Οπτική αντίληψη Τα ραβδία είναι περισσότερα από τα κωνία (περίπου 120 εκατ. και 5 εκατ. Αντίστοιχα σε κάθε οφθαλμό) Αντιδρούν σε πολύ μικρές αλλαγές της έντασης του φωτός, αλλά όχι όταν το φως είναι πολύ λαμπερό. Τα ραβδία είναι αναίσθητα σε διαφορές του μήκους κύματος του φωτός, άρα επομένως, και στο χρώμα.

29 Οπτική αντίληψη Τα κωνία χρειάζονται μεγαλύτερο φωτισμό για να αντιδράσουν, όμως είναι ευαίσθητα στις διαφορές μήκους κύματος. Τα κωνία είναι συγκεντρωμένα σε μια πολύ μικρή περιοχή στο κέντρο του αμφιβληστροειδή χιτώνα (στην ωχρά κηλίδα).

30 Οπτική αντίληψη Το βόθριο, ένα σημείο που εκτίθεται άμεσα στο φως που μπαίνει στο μάτι, βρίσκεται στο κέντρο της ωχράς κηλίδας. Αυτό είναι το σημείο της μεγαλύτερης οπτικής οξύτητας και δεν περιέχει ραβδία, αλλά μόνο κωνία. Τα κωνία, από την υπεροχή τους εδώ, είναι υπεύθυνα για την ικανότητα μας να βλέπουμε λεπτομέρειες.

31 Οπτική αντίληψη Το βόθριο, ένα σημείο που εκτίθεται άμεσα στο φως που μπαίνει στο μάτι, βρίσκεται στο κέντρο της ωχράς κηλίδας. Αυτό είναι το σημείο της μεγαλύτερης οπτικής οξύτητας και δεν περιέχει ραβδία, αλλά μόνο κωνία. Τα κωνία, από την υπεροχή τους εδώ, είναι υπεύθυνα για την ικανότητα μας να βλέπουμε λεπτομέρειες.

32 Οπτική αντίληψη Το εμβαδόν του βοθρίου είναι μικρό και έχει περιορισμένο οπτικό πεδίο, 1 τετραγωνικό εκατοστό Για να αντισταθμιστεί αυτός ο περιορισμός, το μάτι κινείται σχεδόν ασταμάτητα ώστε να διατηρείται η εικόνα στο σημείο αυτό της μεγάλης συγκέντρωσης κωνίων Υπάρχουν κωνία και στην περιφέρεια του αμφιβληστροειδή, αλλά δεν είναι τόσο πολλά ώστε να δώσουν σαφή, καθαρή όραση. Η περιφέρεια χρησιμεύει κυρίως σαν σύστημα προειδοποίησης. Όταν ο άνθρωπος βλέπει σ αυτήν την περιοχή κάτι που τον διεγείρει, στρέφει τους βολβούς ώστε η εικόνα να πέφτει στο βόθριο, όπου έχει τη μέγιστη οξύτητα όρασης

33 Οπτική αντίληψη Ακριβώς όμως, επειδή έχει μόνο κωνία το βόθριο είναι άχρηστο στο αδύνατο φως. Για να δει ένα αντικείμενο στο μισοσκόταδο ο άνθρωπος δεν το κοιτάζει κατ ευθείαν αλλά λοξά, έτσι που το φως μπαίνοντας στο μάτι να πέφτει στην περιφέρεια του αμφιβληστροειδή, όπου υπάρχει συγκέντρωση ραβδίων. Τα κωνία μπορούν να διακριθούν στη βάση του μήκους κύματος του φωτός στο οποίο αντιδρούν. Διακρίνονται τρεις κατηγορίες κωνίων: Τα L κωνία (ευαίσθητα σε μεγάλου μήκους κύματα), τα Μ κωνία (ευαίσθητα σε μεσαίου μήκους κύματα), και τα S κωνία (ευαίσθητα σε μικρού μήκους κύματα).

34 Οπτική αντίληψη Αυτά τα διαφορετικά κύτταρα είναι επίσης, άνισα κατανεμημένα στο μάτι. Σαν αποτέλεσμα, η ευαισθησία του ματιού σε διαφορετικά μήκη κύματος του φωτός διαφέρει χωρικά

35 Οπτική αντίληψη Έτσι τα κωνία είναι πιο ευαίσθητα στο κιτρινωπό-πράσινο τμήμα του φάσματος, ενώ τα ραβδία, αν και δίνουν μόνο ασπρόμαυρη όραση, αντιδρούν πιο καλά στα κυανά-πράσινα μήκη κύματος. Συνέπεια αυτού είναι ένα κόκκινο κι ένα μπλε λουλούδι να φαίνονται εξ ίσου ζωηρόχρωμα στο φως της μέρας αλλά όχι τη νύκτα. Τότε το λουλούδι με το μπλε χρώμα, στο οποίο τα ραβδία είναι ευαίσθητα, θα φαίνεται πολύ λαμπρότερο από το κόκκινο, που θα δείχνει σχεδόν μαύρο. Τα κωνία, που κανονικά αντιδρούν στο κόκκινο, δεν λειτουργούν στο σκοτάδι, ενώ τα ραβδία που λειτουργούν είναι αναίσθητα στο κόκκινο. Ποια είναι η αξία των παραπάνω πληροφοριών για σχεδιαστές διεπαφών σε χειρουργεία, σε αυτοκίνητα, σε πλοία, σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, κτλ.;

36 Οπτική αντίληψη Η εικόνα συγκλίνει ανεστραμμένη στην ωχρή κηλίδα Αντιλαμβανόμαστε το χρώμα με 3 είδη κωνίων (R,G,B συνιστώσες) Τα ραβδία είναι υπεύθυνα για: Την αντίληψη της κίνησης (εντονότερη στην περιφερειακή μας όραση) Την προσαρμογή του ματιού σε διαφορετικά επίπεδα φωτισμού Τη νυχτερινή όραση (100 φορές πιο ευαίσθητα από τα κωνία) Η διαδικασία της διέγερσης διαρκεί αρκετά ms Σε συνδυασμό με την εξομάλυνση που δημιουργούν τα οπτικά γάγγλια (οπτικοί ολοκληρωτές): μεταίσθημα (max ρυθμός αντιληπτών εναλλαγών 25-30Hz)

37 Οπτική Αντίληψη

38 Οπτική Αντίληψη

39 Οπτική Αντίληψη Το οπτικό ερέθισμα με βάση τα συμφραζόμενα: Περισσότερες οφθαλμαπάτες

40 Οπτική Αντίληψη Η αισθητηριακή αντίληψη και η γνωστική αποκωδικοποίησή της ταυτίζονται; Το ΟΛΟΝ είναι μεγαλύτερο από τα ΜΕΡΗ ΤΟΥ Η αναγνώριση οπτικών ερεθισμάτων υποβοηθείται από τις αρχές οργάνωσης της πληροφορίας (γνωστές σαν νόμοι του Gestalt) σύμφωνα με τις οποίες οργανώνουμε τα οπτικά ερεθίσματα που λαμβάνουμε ώστε να τους δώσουμε νόημα

41 Νόμοι του Gestalt Γειτνίαση : κοντινά αντικείμενα ομαδοποιούνται Ομοιότητα : παρόμοια αντικείμενα ως προς το σχήμα ή το χρώμα τους παρουσιάζονται να ανήκουν στη ίδια ομάδα Ολοκλήρωση : μη-ολοκληρωμένα σχήματα ολοκληρώνονται νοητικά από τον παρατηρητή, Συνέχεια: ακολουθίες από σχήματα γίνονται κατανοητές σαν ομάδες Συμμετρία: περιοχές που περιέχονται μεταξύσ υμμετρικών ορίων φαίνονται να δημιουργούν στερεά σχήματα.

42 Νόμοι του Gestalt

43 Νόμοι του Gestalt

44 Νόμοι του Gestalt

45 Νόμοι του Gestalt

46 Νόμοι του Gestalt

47 Οπτική αντίληψη Στις οπτικοποιημένες διεπαφές συζητάμε συνήθως για Για την αντίληψη μεγέθους και βάθους Για την αντίληψη της φωτεινότητας Για την αντίληψη του χρώματος Για την αντίληψη της κίνησης Για την αντίληψη σχημάτων και προτύπων Για την εστίαση προσοχής Για την περιφερειακή όραση

48 Ακοή Παρέχει πληροφορία για το περιβάλλον Απόσταση, κατεύθυνση, αντικείμενα, κτλ Μηχανισμός ακοής: Έξωτερικός: προστατεύει τον εσωτερικό και ενισχύει τον Ήχο Μέσος:μεταδίδει τα ηχητικά κύματα ως δονήσεις στον εσωτερικό Εσωτερικός: μεταδίδει παλμούς στο ηχητικό νεύρο

49 Ακοή Video

50 Ακοή Οι ήχοι (μηχανικά κύματα) που φτάνουν στη μεμβράνη του τυμπάνου, τη θέτουν σε κίνηση Η κίνηση μεταδίδεται στο υγρό που βρίσκεται μέσα στον κοχλία, μέσω τριών οσταρίων του μέσου αυτιού Στον κοχλία, οι δονήσεις που φτάνουν στο υγρό που περιλαμβάνει, θέτουν σε κίνηση τη βασική μεμβράνη που φέρει τα αισθητήρια κύτταρα (τριχοφόρα κύτταρα) Τα αισθητήρια κύτταρα συνδέονται με το ακουστικό νεύρο και οι δονήσεις παράγουν ηλεκτρική διέγερση, συντονισμένη με τις κορυφές του ωστικού κύματος. Ο κοχλίας συντονίζεται διαφορετικά κατά μήκος της διαδρομής του, οπότε σύνθετοι ήχοι αναλύονται σε βασικές συχνότητες σε αλληλοεπικαλυπτόμενες χωρικά ζώνες. (φασματικός αναλυτής).

51 Ακοή Ήχος Pitch: ηχητική συχνότητα Ένταση πλάτος Ηχόχρωμα τύπος ή ποιότητα Οι άνθρωποι ακούν συχνότητες από 20Hz έως 20kHz Οι υψηλές συχνότητες διακρίνονται μεταξύ τους πιο δύσκολα Το σύστημα ακοής φιλτράρει τους ήχους Μπορούμε να ακούσουμε ήχους υπό θόρυβο (επιλεκτική ακοή) Το σύστημα ακοής μπορεί να προσδιορίσει τη θέση ενός ήχου

52 Ακοή Συνήθεις εφαρμογές ήχου στις διεπαφές: Απόσταση προσοχής: προσέλκυση της προσοχής του χρήστη σε μια «κρίσιμη» κατάσταση Πληροφορίες κατάστασης: συνεχείς ήχοι παρασκηνίου μπορούν να χρησιμοποιούνται για την μετάδοση πληροφοριών κατάστασης Επιβεβαίωση: κατά την ολοκλήρωση μιας ενέργειας Πλοήγηση: π.χ. μεταβαλλόμενος ήχος για να υποδείξετε τη θέση στην οποία βρίσκεται ο χρήστης μέσα σε ένα σύστημα

53 Αφή Μας βοηθάει να: Αντιληφθούμε την επαφή μας με αντικείμενα του περιβάλλοντος Να ανιχνεύσουμε την υφή, δηλαδή την ποιότητα και τις λεπτομέρειες του αναγλύφου μιας επιφάνειας Να αποκομίσουμε μια επιβεβαίωση (feedback) της εκτέλεσης μιας πράξης (Ε.Α.Υ.) Παράδειγμα: Το πάτημα ενός πλήκτρου επιβεβαιώνεται: Από την αρχική επαφή μας με το πλήκτρο, αν το δάκτυλο δεν ακουμπάει ήδη σε αυτό Από τη σταδιακή αύξηση της πίεσης λόγω της δύναμης του ελατηρίου ή ελάσματος του πλήκτρου Από την απότομη άσκηση πίεσης όταν το πλήκτρο έρθει στο τέρμα της διαδρομής του. Απτική επιβεβαίωση: click!

54 Αφή Παρέχει σημαντική ανάδραση για το περιβάλλον Είναι καίριας σημασίας για όσους έχουν πρόβλημα όρασης Το ερέθισμα λαμβάνεται μέσω αισθητηρίων στο δέρμα Θερμικοί αισθητήρες: κρύο ζέστη Οδυνηροί αισθητήρες: πόνος Νευρικοί αισθητήρες: πίεση Μερικές περιοχές είναι πιο ευαίσθητες από άλλες π.χ. δάχτυλα

55 Κίνηση Ο χρόνος που απαιτείται για την απόκριση σε ερέθισμα: Χρόνος αντίδρασης + χρόνος κίνησης Ο χρόνος κίνησης εξαρτάται από την ηλικία, την φυσική κατάσταση κτλ. Ο χρόνος αντίδρασης εξαρτάται από τον τύπο του ερεθίσματος οπτικό ~ 200ms ηχητικό ~ 150 ms πόνος ~ 700ms Υπάρχει χρόνος μετά τον οποίο η ακύρωση της μυϊκής δραστηριότητας είναι αδύνατη

56 Κίνηση

57 Κίνηση

58 Κίνηση

59 Κίνηση Fitts' Law περιγράφει το χρόνο που απαιτείται για να επιλέξεις ένα στόχο στην οθόνη: Mt = a + b log 2 (D/S + 1) Όπου : a και b είναι εμπειρικά καθοριζόμενες σταθερές Mt είναι ο χρόνος της κίνησης D είναι η απόσταση S είναι το μέγεθος του στόχου Γενικός κανόνας: Στόχος όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αποστάσεις όσο το δυνατόν μικρότερες (θα δούμε περισσότερα σε επόμενο μάθημα)

60 Οι Αισθήσεις ως Πηγές Σημάτων

61 Προσοχή Μια συνηθισμένη ανάγκη των διεπαφών. Η προσοχή ορίζεται ως η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ένα αντικείμενο (μεταξύ πολλών πιθανών συγχρόνως αντικειμένων ή γραμμών σκέψης ) κατέχει ολοκληρωτικά τη σκέψη και την απασχολεί κατά ζωντανό και καθαρό τρόπο. Αποτέλεσμα είναι η απομάκρυνση της από άλλα αντικείμενα ώστε να επιτευχθεί η αποτελεσματική ενασχόληση της με το συγκεκριμένο αντικείμενο

62 Εστίαση προσοχής Ανάλογα αν το αντικείμενο προσοχής είναι ένα ή πολλά αναφερόμαστε σε εστιασμένη ή μοιρασμένη προσοχή. Στη δεύτερη περίπτωση είναι γνωστή η ύπαρξη και χρήση της λεγόμενης περιφερειακής όρασης, δηλαδή του τμήματος εκείνου της προσλαμβανόμενης οπτικής πληροφορίας από την περιφέρεια του οπτικού μας νεύρου, η οποία μας επιτρέπει για παράδειγμα να παρακολουθούμε κινήσεις στην αίθουσα ενώ ακούμε τον συνομιλητή μας στη διάρκεια μια κοινωνικής συγκέντρωσης, ή να παρακολουθούμε την κίνηση στην διπλανή λωρίδα κυκλοφορίας ενώ οδηγούμε και βλέπουμε μπροστά μας. Κατά αντιστοιχία χρησιμοποιούμε και την περιφερειακή ακοή.

63 Εστίαση προσοχής Κατά το σχεδιασμό διεπιφανειών υπολογιστικών συστημάτων χρησιμοποιούμε τεχνικές που επιτρέπουν την εστίαση της προσοχής του χρήστη. Γνωστές τέτοιες μέθοδοι είναι η παρουσίαση πληροφορίας κατά δομημένο τρόπο, η χρήση χωρικών, χρονικών η χρωματικών βοηθημάτων, τεχνικών εγρήγορσης με αντιστροφή οθόνης, ακουστικά σήματα κλπ.

64 Εστίαση προσοχής Κανόνες Σημαντική πληροφορία που απαιτεί άμεση προσοχή πρέπει να τοποθετείται σε εμφανή θέση Λιγότερο σημαντική πληροφορία που απαιτεί μικρότερη προσοχή πρέπει να τοποθετείται σε λιγότερο εμφανή θέση αλλά πάντα σε σταθερή θέση ώστε να διευκολύνεται η αναζήτηση της Πληροφορία που δεν χρειάζεται συχνά πρέπει να εμφανίζεται μόνο κατόπιν σχετικής αίτησης Όταν απαιτείται η εκτέλεση πολλών παράλληλα εργασιών οι οποίες διακόπτονται διαδοχικά και επαναρχίζουν χρησιμοποιούμε γνωσιακά βοηθήματα για την υποστήριξη της συνέχειας,

65 Εστίαση προσοχής

66 Εστίαση προσοχής

67 Αυτόματες και ελεγχόμενες διεργασίες Οι διεργασίες που μαθαίνονται μετά από αρκετή εξάσκηση και είναι αισθητηριο-κινητικού χαρακτήρα δακτυλογράφηση οδήγηση Οι σχετικές ικανότητες είναι δύσκολο να αλλάξουν π.χ. συνδυασμός πλήκτρων συντόμευσης Η σύγκρουση μεταξύ αυτόματων διεργασιών καθυστερεί την εκτέλεση της εργασίας (φαινόμενο Stroop)

68 Αυτόματες και ελεγχόμενες διεργασίες

69 3. Μνήμη

70 Μοντέλο ανθρώπινης Μνήμης Η πιστή και ακριβής επαναφορά είχε ονομαστεί «Ειδητικότητα»- Eidetik από το «είδος» =εικόνα, μορφή Ανάλογα με το βαθμό συμμετοχής ή δραστηριοποίησης των αισθήσεων και των άλλων λειτουργιών έχουμε διάφορα είδη διατήρησης: 1) Αισθητηριακή 2) Μικρόχρονη 3) Μακρόχρονη

71 Αισθητηριακή μνήμη Αισθητηριακή μνήμη: Σε αυτή ανήκει ότι καταγράφεται στις αισθήσεις για κλάσματα του δευτερολέπτου. Στην ουσία δεν πρόκειται για μνήμη αλλά για μικρό ερεθισμό που αν δεν περάσει στη μικρόχρονη μνήμη, εξαλείφεται αυτόματα. Χαρακτηριστική περίπτωση τα κενά που υπάρχουν ανάμεσα από τις εικόνες μιας κινηματογραφικής ταινίας. Επειδή ο χρόνος που μεσολαβεί είναι λίγος, δεν τα αντιλαμβανόμαστε. Είναι πάντως δυνατό να ερεθιστεί μια αίσθησή μας, χωρίς να συνειδητοποιήσουμε τον ερεθισμό, αυτός όμως μπορεί να περάσει στη μνήμη μας.

72 Αισθητηριακή μνήμη Εξειδικευμένη για κάθε αισθητήριο όργανο Τα ερεθίσματα αφού κωδικοποιηθούν, φυλάσσονται προσωρινά, μέχρι να έρθει το επόμενο ερέθισμα ή να λήξει το τρέχον.(π.χ. μεταίσθημα) Λειτουργεί και ως χρονικό φίλτρο εξομάλυνσης Με την κατάλληλη εστίαση της προσοχής ή απώλεια αυτής, πληροφορία από τα ερεθίσματα αποκόπτεται σε αυτό το στάδιο.

73

74 Αισθητηριακή μνήμη Ύλη μάθησης που βλέπει κανείς εξαφανίζεται από την αισθητηριακή μνήμη σε χρόνο λιγότερο του 1 δευτερολέπτου Ύλη μάθησης που ακούει κανείς διατηρείται λίγο περισσότερο από 1 δευτερόλεπτο

75 Μικρόχρονη μνήμη Η μικρόχρονη μνήμη μπορεί να χαρακτηριστεί ως ενεργοποιημένη μνήμη. Υπάρχει και λειτουργεί σε περιπτώσεις όπως εκείνη κατά την οποία ένας συνομιλητής μας σταματάει τα λεγόμενά του και μας παρατηρεί ότι δεν τον προσέχουμε. Και εμείς, για να αποδείξουμε ότι τον ακούσαμε με προσοχή, του επαναλαμβάνουμε ορισμένες από τις τελευταίες του φράσεις ή λέξεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είχαμε αντιληφθεί και το νόημα των λόγων του.

76

77

78

79

80 HEC ATR ANU PTH ETR EET

81

82 Μικρόχρονη μνήμη Ονομάζεται επίσης, βραχύβια μνήμη ή μνήμη εργασίας. Σχετικά πειράματα, έχουν αποδείξει ότι τα αντικείμενα που μπορούν να παραμείνουν στην βραχύβια μνήμη είναι 7 +/- 2 Η πληροφορία που φτάνει σε αυτό το στάδιο μπορεί να γίνει αντικείμενο επεξεργασίας O νους προσπαθεί να βελτιστοποιήσει τον αριθμό αυτό δημιουργώντας πακέτα πληροφοριών Ο περιορισμός αυτός ωθεί τον άνθρωπο στην επιθυμία ολοκλήρωσης των ανοιχτών εργασιών στη μνήμη

83 Μακρόχρονη μνήμη Μακροχρόνια μνήμη, στην οποία συντηρείται η πληροφορία για μεγάλο χρονικό διάστημα και στην οποία φυλάσσονται οι γνώσεις εμπειρίες μας κλπ.

84 Μακρόχρονη μνήμη Από άποψη νευροφυσιολογίας θεωρείται ότι η μακρόχρονη μνήμη συντελείται με χημικές αλλαγές στις νευρικές συνάψεις του κεντρικού νευρικού συστήματος Κάποιοι διακρίνουν τη μακρόχρονη μνήμη σε α) νοηματική: είναι αρμόδια για κανόνες, τύπους, γράμματα, σχηματισμούς προτάσεων κτλ. β) επεισοδιακή: αναμνήσεις που συνδέονται με το χρόνο (πότε γεννήθηκε ο Κοπέρνικος) Διαφοροποιήσεις έχουμε κυρίως σε συνάρτηση με το φαινόμενο της «αναπόλησης» στο οποίο εύκολα αναπλάθουμε μια ύλη στο μεγαλύτερό της ποσοστό μετά από πολλές ημέρες λόγω της «αναδρομικής ενίσχυσης» της ύλης από επόμενες θετικές διαδικασίες

85 Μακρόχρονη μνήμη Κωδικοποίηση Η επεξεργασία και ταξινόμηση αυτών των στοιχείων οδηγεί στην κωδικοποίηση: Η κωδικοποίηση αρχίζει με τη λήψη της πληροφορίας μέσω της αντίληψης, την επισήμανση ενός ή περισσοτέρων χαρακτηριστικών και τη δημιουργία αντίστοιχων μνημονικών ιχνών γι αυτά τα χαρακτηριστικά.

86 Μακρόχρονη μνήμη Ταξινόμηση-Ανάκληση Η ταξινόμηση και η ανάκληση πληροφοριών δεν είναι απλές διαδικασίες. Οι πληροφορίες οργανώνονται στη μακροχρόνια μνήμη με κριτήριο τη σημασία τους: Οι άνθρωποι τείνουν να θεωρούν καινούριες λέξεις ως παλιές, αν οι καινούριες σχετίζονται σημασιολογικά με τις παλιές, παρά αν ταιριάζουν στον ήχο. Στην ταξινόμηση των πληροφοριών παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες όπως ο χρόνος, οι ήχοι, οι μυρωδιές, οι γεύσεις, τα συναισθήματα

87 Μακρόχρονη μνήμη Η διατήρηση και η ανάκληση δυσχαιρένονται από τη λεγόμενη «παρεμβολή». Αυτή παρουσιάζεται όταν αναζητούμε κάτι που έχουμε ταξινομήσει κάτω από μια γενικότερη κατηγορία και κοινή ένδειξη. Στην αναζήτηση παρεμβάλονται και άλλα που δε χρειαζόμαστε σε μια συγκεκριμένη περίπτωση Όταν η μάθηση νέου υλικού παρεμβάλλεται στην ανάκληση παλαιότερου: π.χ. ξένες γλώσσες Όταν προγενέστερη ύλη παρεμβάλλεται στην απόκτηση νέας ύλης: π.χ.μικροί μαθητές-πολλαπλασιασμός, 5*7,5*9, 6*7

88 Μακρόχρονη μνήμη Η διατήρηση και η ανάκληση δυσχαιρένονται από τη λεγόμενη «παρεμβολή»: Όταν όμοια περιεχόμενα που ακολουθούν άμεσα το ένα το άλλο παρεμβάλλονται αμοιβαία ακριβώς λόγω της ομοιότητάς τους. Παρεμβολή ομοιότητας.π.χ Διατήρηση διάφορων όμοιων αριθμών τηλεφώνου Όταν προγενέστερη ύλη παρεμβάλλεται στην απόκτηση νέας ύλης: π.χ.μικροί μαθητές-πολλαπλασιασμός, 5*7,5*9, 6*7

89 Μακρόχρονη μνήμη Η πληροφορία ξεχνιέται με το πέρας του χρόνου (decay) Λογαριθμική μείωση Αν σε μια στιγμή θυμόμαστε το ίδιο δύο γεγονότα, το παλιότερο θα μας μείνει περισσότερο

90 Μνήμη: Θεωρία βάθους επεξεργασίας Κάθε ερέθισμα που αντιλαμβανόμαστε μπορεί να το επεξεργαστούμε σε διαφορετικό επίπεδο, π.χ. στο επίπεδο των αισθητήρων όπως γίνεται όταν προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε έναν ήχο μέχρι το πιο βαθύ σημασιολογικό επίπεδο, όπου προσπαθούμε να καταλάβουμε το νόημα που συνοδεύει το ερέθισμα. Σύμφωνα με τη ΘΒΕ, όσο μεγαλύτερο βάθος επεξεργασίας απαιτείται για την αναγνώριση ενός αντικειμένου, τόσο περισσότερο νόημα φέρει και συνεπώς είναι πιο εύκολο να το θυμόμαστε για μεγαλύτερο διάστημα. Παράγοντες που επηρεάζουν ενθύμηση: Εικονικό περιεχόμενο Σημασιολογικό περιεχόμενο Οικειότητα με ερέθισμα

91 Μνήμη: Θεωρία βάθους επεξεργασίας Δίνονται οι εξής εντολές Kill Grep Bc Passwd Ποιές από αυτές είναι πιο εύκολες να θυμάται κανείς σύμφωνα με τη θεωρία βάθους επεξεργασίας;

92 4. Οργάνωση γνώσης-μνήμης

93 Σημασιολογικά δίκτυα Τα σημασιολογικά δίκτυα είναι σχήματα που αναπαριστούν γνώση Αποτελούνται από κόμβους και συνδέσμους Οι κόμβοι αποτελούν έννοιες ή αντικείμενα και οι σύνδεσμοι τις σχέσεις μεταξύ των κόμβων Το νόημα και η σημασία ενός σημασιολογικού κειμένου εκπορεύεται από την δομή του

94 Σημασιολογικά δίκτυα Ιεραρχικό μοντέλο αναπαράστασης

95 Σημασιολογικά δίκτυα Ιστορία σημασιολογικών δικτύων Ο όρος πρωτοεμφανίστηκε στην διδακτορική διατριβή του Ross Quillian (1968). Πρότεινε ένα τρόπο οργάνωσης της σημασιολογικής ανθρώπινης μνήμης ή διαφορετικά της μνήμης που σχετίζεται με τις έννοιες των λέξεων. Ο Quillian πίστευε ότι η σημασία μιας έννοιας μπορούσε να παρουσιαστεί με ένα σύνολο των λεκτικών συσχετίσεων. Το 1970 ο ψυχολόγος Allan Collins, σε συνεργασία με τον Quillian, κατασκεύασαν μία σειρά πειραμάτων για να ελέγξουν τη ψυχολογική αληθοφάνεια των σημασιολογικών δικτύων.

96 Σημασιολογικά δίκτυα Ιεραρχία is_a, με στοιχεία κληρονομικότητας Μετρούσαν την ταχύτητα απόκρισης σε προτάσεις τύπου σωστό/λάθος Ανακάλυψαν ότι όπου μεσολαβούσαν περισσότεροι σύνδεσμοι οι χρήστες αργούσαν να δώσουν απάντηση από ότι έκαναν όταν οι ενδιάμεσοι σύνδεσμοι ήταν λιγότεροι Για παράδειγμα απαντούσαν πιο γρήγορα στο το καναρίνι είναι πουλί από ότι το καναρίνι έχει δέρμα

97 Σχήματα Σχήματα: σύνολα σχετικών μεταξύ τους προτάσεων Οι άνθρωποι, όταν ανακαλούν σύνθετα ερεθίσματα, προσθέτουν στοιχεία που δεν ήταν παρόντα στα ερεθίσματα ή αφαιρούν στοιχεία που ήταν παρόντα Τα σχήματα είναι «πακέτα» πληροφοριών, τα οποία περιέχουν όλα τα στοιχεία καθώς και τις σχέσεις μεταξύ των στοιχείων, που συνιστούν τη γενικευμένη έννοια που αντιστοιχεί σε ένα αντικείμενο, σε ένα συμβάν, σε ενέργειες και σε ακολουθίες ενεργειών

98 Σχήματα Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Τα σχήματα έχουν μεταβλητές Τα σχήματα μπορούν να είναι ένθετα το ένα μέσα στο άλλο Τα σχήματα αναπαριστούν γνώση σε όλα τα επίπεδα αφαίρεσης Τα σχήματα αναπαριστούν γνώση και όχι ορισμούς Τα σχήματα είναι όργανα ενεργούς αναγνώρισης που στοχεύουν στην αξιολόγηση των υπο επεξεργασία δεδομένων μέσω του ελέγχου και του βαθμού ταιριάσματός τους με τις υπάρχουσες γνώσεις.

99 Σχήματα Τα σχήματα επιτρέπουν τη συναγωγή συμπερασμάτων, καθώς το ένα σχήμα ενεργοποιεί και τα υποσχήματα που αποτελούν μέρος αυτού τα άλλα σχήματα που είναι συνδεδεμένα με αυτό Τα σχήματα διευκολύνουν τη δράση, γιατί περιέχουν μεταβλητές ενεργειών, που όταν ενεργοποιηθούν ελέγχουν τη συμπεριφορά

100 Σχήματα Νέα σχήματα Α) Εξειδίκευση ενός σχήματος (μια ή περισσότερες μεταβλητές σε ένα σχήμα παγιώνονται σε ορισμένη τιμή και συγκροτούν ένα λιγότερο αφηρημένο σχήμα) Β) Γενίκευση του σχήματος (μια παγιωμένη μεταβλητή ενός υπάρχοντος σχήματος αντικαθίσταται με μια άλλη που παίρνει μια σειρά τιμών) Γ) Εναρμόνιση των παλιών σχημάτων με στόχο την παραγωγή νέων (αποκτώντας πιο ακριβείς πληροφορίες για τη φύση των περιορισμών των μεταβλητών, τις αλληλεπιδράσεις των μεταβλητών κτλ./απορρίπτοντας φαινομενικά άσχετες πλευρές ενός σχήματος/προσθέτοντας νέες μεταβλητές στις υπάρχουσες.

101 Νοητικά μοντέλα Είναι δυναμικά σχήματα γνώσης που αφορούν χρήση συσκευών ή διατάξεων ή τρόπους αντιμετώπισης προβλημάτων Είναι νοητικές αναπαραστάσεις της πραγματικότητας μέσω των οποίων μπορούμε να προβλέψουμε έκτακτα περιστατικά ή να δοκιμάσουμε εναλλακτικές λύσεις

102 Νοητικά μοντέλα στο HCI O τρόπος που κατανοεί κάποιος χρήστης ότι δουλεύει μια συσκευή τα περιεχόμενα της γνώσης του όχι μόνο ένας γενικός τρόπος σκέψης Οι χρήστες δε γνωρίζουν όλες τις λεπτομέρειες λειτουργίας των συσκευών και για αυτό το λόγο δημιουργούν «γνωστικές συντομεύσεις» ικανές να επιτρέψουν την αλληλεπίδραση μαζί τους Τείνουμε να δημιουργούμε απλοϊκά μοντέλα Π.χ. σύνδεση μιας οικιακής συσκευής στην μπρίζα. Πως τη φαντάζεστε; Τις περισσότερες φορές τα μοντέλα υλοποίησης των συσκευών είναι πολύ διαφορετικά από τα νοητικά μοντέλα των χρηστών Π.χ. κεραίες και κινητά τηλέφωνα Π.χ. το πετάλι του φρένου

103 Νοητικά μοντέλα στο HCI Το φαινόμενο είναι ακόμη πιο έντονο για τα μοντέλα υλοποίησης του λογισμικού. Για το λόγο αυτό δημιουργούμε στις διεπαφές ένα μοντέλο αναπαράστασης των δυνατών συμπεριφορών, το οποίο τις περισσότερες φορές διαφέρει σημαντικά από το μοντέλο υλοποίησης. Όσο πιο κοντά το μοντέλο αναπαράστασης συμπεριφορών στο νοητικό μοντέλο του χρήστη, τόσο πιο εύκολη γίνεται η χρήση της διεπαφής. Όσο πιο κοντά το μοντέλο αναπαράστασης συμπεριφορών στο μοντέλο υλοποίησης της εφαρμογής, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η χρήση της διεπαφής.

104 Νοητικά μοντέλα στο HCI Άρα η σχεδίαση διεπαφών πρέπει να βασίζεται περισσότερο στο νοητικό μοντέλο των χρηστών Το νοητικό μοντέλο του χρήστη δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα ακριβές ή αληθινό

105 Νοητικά μοντέλα στο HCI

106 Νοητικά μοντέλα στο HCI Τα μοντέλα αναπαράστασης συμπεριφορών που σχεδιάζονται από μηχανικούς συνήθως είναι πιο κοντά στο μοντέλο υλοποίησης Π.χ. Move στα windows μεταξύ drive Τέτοια στοιχεία δημιουργούν γνωστικές δυσαρμονίες ή διαφωνίες (cognitive dissonance) Είναι επίσης σύνηθες να μεταφέρουμε προηγούμενα νοητικά μοντέλα σε νέα μέσα (θυμηθείτε Web 2.0):...

107 Νοητικά μοντέλα στο HCI

108 Νοητικά μοντέλα στο HCI Ζητούμενό μας να αναπαριστούμε τα νοητικά μοντέλα του χρήστη και να αναζητούμε σχετικά μοντέλα αναπαράστασης συμπεριφορών ως σχεδιαστές όχι να επιδιώκουμε την αλλαγή των νοητικών μοντέλων του χρήστη [αναλυτικότερα στα παρακάτω βίντεοπαραδείγματα]

109 5. Ατομικές διαφορές

110 Ατομικές διαφορές Φυσιολογικά χαρακτηριστικά Άτομα με ειδικές ανάγκες Διαφορετικές ηλικίες Διαφορετικά φύλα Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

111 Ατομικές διαφορές Προηγούμενη εμπειρία Στο συγκεκριμένο αντικείμενο Με τα συγκεκριμένα εργαλεία Με παρεμφερή αντικείμενα Με παρεμφερή εργαλεία

112 Ατομικές διαφορές

113 Ατομικές διαφορές Στοιχεία προσωπικότητας Εξωστρέφεια (extraversion) Συνεργατικότητα/φιλικότητα (agreeableness) Ευσυνειδησία (conscientiousness) Συναισθηματική σταθερότητα ή νευρωτική συμπεριφορά (neuroticism) Δεκτικότητα σε νέες εμπειρίες (openness to experience)

114 Ατομικές διαφορές Συναισθηματική νοημοσύνη Αυτογνωσία Αυτοεκτίμηση-αυτοσεβασμός Αυτοπεποίθηση Φιλοδοξίες Ανάληψη πρωτοβουλιών Ενσυναίσθηση Κοινωνικότητα

115 Ατομικές διαφορές

116 Συμπερασματικά Οι διεπαφές. πρέπει να σέβονται τα όρια των ανθρώπινων επιδόσεων αλλά και να τα αξιοποιούν πρέπει να σέβονται τη φυσιολογική διαφορετικότητα των ατόμων αλλά και να την εξηγούν πρέπει να αξιοποιούν τα όρια των φυσιολογικών χαρακτηριστικών των ατόμων πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το κύκλο Αναγνώρισης Δράσης του μοντέλου του γνωστικού επεξεργαστή. διεπαφές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα νοητικά μοντέλα των χρηστών.

117 Παραδείγματα σχεδίασης

118 Βίντεο-παραδείγματα πρωτότυπων συσκευών Μελέτη παραδειγμάτων: Περιγραφή βασικής δραστηριότητας Ποιες εργασίες εκτελούνται; Με ποιον τρόπο; Ποια είναι τα προβλήματα αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητάς τους; Ποιοι είναι το τυπικό νοητικό μοντέλο; Ποια στοιχεία μπορούν να βελτιωθούν; Πως οι εργασίες θα μπορούσαν να βελτιστοποιηθούν; Ποιο είναι το ιδανικό νοητικό μοντέλο; Τι εναλλακτικές διεπαφές μπορούν να μας χρησιμεύσουν;

119 Βίντεο-παραδείγματα πρωτότυπων συσκευών Εργασίες φοιτητών 1 Εργασίες φοιτητών 2 Εργασίες φοιτητών 3

120 Βίντεο-παραδείγματα πρωτότυπων συσκευών Pentop Interface Projector-based painting ΜΙΤ 1 6 th sense ΜΙΤ 2 Shiftables

121 Βίντεο-παραδείγματα πρωτότυπων συσκευών Music tabletops Video 1 Video 2 Video 3 Video 4 Video 5

122 Άσκηση Να καταγράψετε το δικό σας νοητικό μοντέλο που αφορά τη μηχανή ATM της Τράπεζας που χρησιμοποιείτε. Σχετικές ερωτήσεις: Τι υπάρχει στην κάρτα σας ; Τι συμβαίνει όταν εισάγετε λάθος κωδικό PIN; Γιατί υπάρχουν καθυστερήσεις κατά τη διαδικασία ; Γιατί κατά τη διαδικασία η κάρτα παραμένει στη μηχανή ; Μετράτε τα χρήματα στο τέλος, γιατί; Γιατί μπορεί να ξεχάσετε την κάρτα αν σας δοθούν πρώτα τα χρήματα; Video

123 Άσκηση Επιστρέφει κάποιος στο σπίτι μετά από μέρες μια κρύα νύχτα του Χειμώνα και το βρίσκει εντελώς παγωμένο. Ενεργοποιεί το θερμοστάτη (αυτόνομη θέρμανση). Σκεφτείτε σε τι θερμοκρασία θα το βάλει κατά τη γνώμη σας: 18 βαθμούς ΜΑΧ Εξηγήσετε τη συμπεριφορά του με βάση το νοητικό μοντέλο του θερμοστάτη (το σχήμα που έχει για το θερμοστάτη)

124 Άσκηση Προτείνετε μια διεπαφή που ήδη γνωρίζετε και ενσωματώστε σε αυτήν το ήχο. Χρησιμοποιήστε τη φαντασία σας

125 Για το μάθημα

126 Εργασίες 1) Ομαδική εργασία {6 μονάδες} Ανάλυση, σχεδίαση, δημιουργία και αξιολόγηση πρωτότυπης συσκευής αλληλεπίδρασης. Παραδειγματικά: σχεδίαση, ανάπτυξη και αξιολόγηση απτικής συσκευής 2 αξόνων για την εκμάθηση χρήσης λογισμικού / σχεδίαση, ανάπτυξη και αξιολόγηση συσκευής για την υποστήριξη της μελέτης μεγάλων αρχείων κειμένου σε μεγάλες οθόνες, κ.τ.λ. Την εβδομάδα μετά το Πάσχα, ολοκλήρωση περιγραφής έργων Θα εξεταστούν: η συσκευή, τα έγγραφα της διαδικασίας σχεδιασμού, βίντεο-παρουσίαση σκοπιμότητας και λειτουργίας της συσκευής, Wiki-σελίδα περιγραφής της συσκευής και σχετικών έργων στο διαδίκτυο

127 Εργασίες 2) Ατομική εργασία: Παρουσίαση ειδικού θέματος {3 μονάδες} Μελέτη και παρουσίαση συγκεκριμένης κατηγορίας διεπαφών. Οι φοιτητές θα μελετήσουν και θα παρουσιάσουν σε wiki σελίδα του μαθήματος μια κατηγορία διεπαφών δημιουργία συνοπτικού κειμένου περιγραφής, δημιουργία παρουσίασης, συλλογή αντίστοιχων βίντεο, παρουσιάσεων, διαλέξεων, συλλογή σχετικής βιβλιογραφίας, Απαιτείται: να δημιουργήσουν google alerts για λέξεις κλειδιά της συγκεκριμένης διεπαφής, να συνεισφέρουν ενεργά στη λίστα νέων του μαθήματος για το HCI (Twitter), για τη διεπαφή τους. Θα εξεταστούν: η πληρότητα περιγραφής της διεπαφής, η παρουσίαση και η wiki σελίδα.

128 Εργασίες Απτικές διεπαφές (Haptic Interfaces) Διεπαφές χειρονομιών (Gesture Interfaces) Διεπαφές κίνησης (Locomotion Interfaces) Ακουστικές διεπαφές (Auditory Interfaces) Διεπαφές φωνής (Voice Interfaces) Οσφρητικές διεπαφές (Olfactory Interfaces) Διεπαφές ματιού (Eye tracking Interfaces) Γευστικές διεπαφές (Taste Interfaces) Διεπαφές μικρών οθονών (Small screen interfaces) Συναισθηματικές διεπαφές (Emotional Interfaces) Πράκτορες διεπαφής (Interface Agents) Διεπαφές εγκεφάλου-υπολογιστή (Brain-computer interfaces)

129 Εργασίες 3) Ατομική εργασία: συμμετοχή {1 μονάδα} Παρακολούθηση και δημιουργία νέων μαθήματος (μέσω twitter) Συμμετοχή στην ενημέρωση των αντίστοιχων wiki σελίδων των συναδέλφων τους Αναζήτηση σχετικών μαθημάτων Προσδιορισμός αντίστοιχων διαλέξεων με τις παρουσιάσεις του μαθήματος και ενσωμάτωση στις διαλέξεις

130 Στην επόμενη διάλεξη Ο υπολογιστής Συσκευές εισόδου Συσκευές εξόδου