ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΉΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΉΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ρέθυμνο, Θέση του Π.Τ.Π.Ε. για το Επιστημονικό Πεδίο Επιστημών της Εκπαίδευσης για την εισαγωγή φοιτητών στα Παιδαγωγικά Τμήματα Όπως είναι γνωστό, από το σχολικό έτος , για τη συμμετοχή των μαθητών στις Πανελλαδικές Εξετάσεις και την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση έχουν οριστεί τρεις Ομάδες Προσανατολισμού (Α. Ανθρωπιστικών Σπουδών, Β. Θετικών Σπουδών, Γ. Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής) και πέντε (5) Επιστημονικά Πεδία. Το 4ο Επιστημονικό Πεδίο ορίζεται ως Επιστήμες της Εκπαίδευσης. Στο πεδίο αυτό συμπεριλαμβάνονται συνολικά 37 τμήματα (33 τμήματα Α.Ε.Ι. και 4 τμήματα Α.Τ.Ε.Ι.) μεταξύ των οποίων τα 19 Παιδαγωγικά Τμήματα, και τα 3 Τμήματα Προσχολικής Αγωγής των Α.Τ.Ε.Ι. Το 4 ο Πεδίο συμπληρώνεται με τα 2 Τμήματα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής, το Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης, το Τμήμα Κινηματογράφου, τα 4 Τμήματα Μουσικών Σπουδών, τα 5 Τμήματα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, το Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας και το Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής. Από τα 37 αυτά Τμήματα του 4 ου Πεδίου μόνο τα 19 Παιδαγωγικά Τμήματα και τα 3 Τμήματα Προσχολικής Αγωγής υπάρχουν μόνο στο 4 ο πεδίο, ενώ για τα υπόλοιπα Τμήματα είναι δυνατόν οι υποψήφιοι να εισαχθούν και μέσω άλλων Επιστημονικών Πεδίων, στα οποία έχουν και τη δυνατότητα επιλογής περισσότερων τμημάτων. Όσον αφορά στη συγκρότηση του 4 ου Επιστημονικού Πεδίου Επιστημών της Εκπαίδευσης και τις εξετάσεις σε αυτό, επισημαίνονται τα εξής: 1. Τα τμήματα που συγκροτούν το 4 ο πεδίο δεν είναι επιστημολογικά ομοιογενή σε τέτοιο βαθμό ώστε να αποτελούν ξεχωριστό Επιστημονικό Πεδίο, αλλά θα έπρεπε να αποτελούν μία ομάδα τμημάτων κοινή σε όλα τα Επιστημονικά Πεδία, λόγω του ότι δεν άπτονται επακριβώς κανενός από τα υπόλοιπα Επιστημονικά Πεδία. Άλλωστε, πώς ο κινηματογράφος και η μουσική θεωρούνται Επιστήμες της Εκπαίδευσης και γιατί μόνο τα ΤΕΦΑΑ θεωρούνται ότι καλλιεργούν τις Επιστήμες της Εκπαίδευσης, ενώ οι υπόλοιπες καθηγητικές σχολές δεν τις καλλιεργούν; Η παραπάνω διαπίστωση ενισχύεται και από το γεγονός ότι αυτά τα τμήματα υπάρχουν σε όλα τα άλλα πεδία. Άρα, είτε καλλιεργούν τις επιστήμες της Εκπαίδευσης, όπως καλλιεργούν και τις Ανθρωπιστικές και τις Θετικές και τις Επιστήμες Υγείας και τις Επιστήμες Οικονομίας και Πληροφορικής, πράγμα που προφανώς δεν ισχύει, είτε αποτελούν μία κοινή ομάδα τμημάτων τα οποία εντάσσονται σε όλα τα επιστημονικά πεδία. Άλλωστε, πώς είναι δυνατόν το 4ο Επιστημονικό Πεδίο να συγκροτείται ουσιαστικά για τα 24 τμήματα (19 Παιδαγωγικά Τμήματα., 2 Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής και 3 Προσχολικής Αγωγής), ενώ τα υπόλοιπα 13 αποτελούν κοινή ομάδα τμημάτων για όλα τα άλλα πεδία; Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι σε ποσοστό πάνω από 35% τμημάτων που συγκροτούν το 4 ο Επιστημονικό Πεδίο ανήκουν σε μία 1

2 ομάδα τμημάτων κοινή σε όλα τα πεδία, τη στιγμή που σε όλα τα άλλα Πεδία το ποσοστό αυτό δεν υπερβαίνει το 5%. Γιατί τα Παιδαγωγικά Τμήματα έχουν διαφορετική αντιμετώπιση και συγκροτούν ένα μικρό (ως προς τις δυνατότητες επιλογών για τους υποψηφίους) επιστημονικό πεδίο και δεν αντιμετωπίζονται ως μία κοινή ομάδα τμημάτων, η οποία να εντάσσεται σε όλα τα επιστημονικά πεδία; Είναι μάλιστα ακατανόητο πώς οι Παιδαγωγικές Επιστήμες αποτελούν ένα εντελώς διαφορετικό Πεδίο από τις Ανθρωπιστικές, στις οποίες ανήκουν τα Τμήματα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής (και τα ομόλογά τους), τα Τμήματα Ψυχολογίας που ουσιαστικά ασχολούνται είτε με την εκπαίδευση είτε με πτυχές της ανάπτυξης και της αγωγής που μελετούν οι Παιδαγωγικές Επιστήμες (με τις οποίες συνδέονται στενά με σχέσεις επαλληλίας ή υπαλληλίας). Ουσιαστικά το 4 ο Επιστημονικό Πεδίο (με την εξαίρεση της κοινής ομάδας τμημάτων) αποτελεί όχι Επιστημονικό Πεδίο Επιστημών της Εκπαίδευσης, αλλά Επιστημονικό Πεδίο Επιστημών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Έτσι, ο υποψήφιος που θέλει να σπουδάσει εκπαιδευτικός καλείται να έχει προσδιορίσει επακριβώς από τη Β Λυκείου ποια ειδικότητα εκπαιδευτικού επιθυμεί και να επιλέξει το ανάλογο πεδίο, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να δηλώσει ευρύτερα τα εκπαιδευτικά επαγγέλματα. Προφανώς η επιστημολογική διάσταση και η διεπιστημονική προσέγγιση είναι στοιχεία που εντέχνως αποσιωπούνται κατά τον ορισμό των Πεδίων. 2. Ο καθορισμός ξεχωριστού πεδίου για τα Παιδαγωγικά Τμήματα (Π.Τ.) προβάλλεται ως στοιχείο και τρόπος αναγνώρισης των Παιδαγωγικών Σπουδών, αφού θα δηλώνουν το πεδίο αυτό μόνο όσοι επιθυμούν πραγματικά να γίνουν εκπαιδευτικοί και όχι όσοι βρίσκονται τυχαία στον χώρο αυτό ένεκα των επιδόσεών τους στις εξετάσεις ή προσελκυομένοι από την απορρόφηση από την αγορά εργασίας των αποφοίτων των Τμημάτων αυτών. Στην πραγματικότητα το παραπάνω επιχείρημα δεν ευσταθεί, αλλά, όπως θα φανεί παρακάτω, ο καθορισμός ξεχωριστού Επιστημονικού Πεδίου Επιστημών της Εκπαίδευσης οδηγεί στην απαξίωση των Παιδαγωγικών Σπουδών. Το ως άνω επιχείρημα θα ευσταθούσε μόνο αν ο καθορισμός του Πεδίου γινόταν πριν από 6-8 έτη, όταν τα Π.Τ. βρίσκονταν στις πρώτες θέσεις των προτιμήσεων των υποψήφιων φοιτητών λόγω της υψηλής απορρόφησής τους στο επάγγελμα. Τα τελευταία χρόνια η πλήρης διακοπή της πρόσληψης εκπαιδευτικών ως μόνιμου προσωπικού και η κατακρήμνιση των αποδοχών των αναπληρωτών (οι οποίοι προσλαμβάνονται πλέον με ΕΣΠΑ) έχει οδηγήσει στον περιορισμό του ενδιαφέροντος των υποψήφιων φοιτητών για σπουδές στα Π.Τ. και αυτό φαίνεται με τη συνεχώς καθοδική πορεία των βάσεων εισαγωγής των Π.Τ. 3. Για να επιλέξει υποψήφιος φοιτητής να δηλώσει τμήματα από το Πεδίο των Επιστημών της Εκπαίδευσης θα πρέπει να δηλώσει τα 3 μαθήματα ενός άλλου πεδίου και να εξεταστεί σε ένα τέταρτο μάθημα, το οποίο καθορίζεται ανάλογα με Ομάδα Προσανατολισμού στην οποία ανήκει ο υποψήφιος. Υπενθυμίζεται ότι κάθε μαθητής της Γ Λυκείου έχει δικαίωμα να δηλώσει τμήματα μόνο από ένα πεδίο εξεταζόμενος σε τέσσερα (4) μαθήματα και, εφόσον επιθυμεί, μπορεί να δηλώσει τμήματα και από ένα άλλο πεδίο εξεταζόμενος σε ένα επιπλέον μάθημα, δηλαδή σε πέντε συνολικά 2

3 μαθήματα. Στην πράξη οι περισσότεροι υποψήφιοι για Παιδαγωγικά Τμήματα δηλώνουν τα 4 μαθήματα του «βασικού» πεδίου επιλογής τους (το οποίο τους προσφέρει περισσότερες δυνατότητες επιλογών) και εξετάζονται σε ένα επιπλέον πέμπτο (5 ο ) μάθημα, το οποίο καθορίζεται ανάλογα με Ομάδα Προσανατολισμού στην οποία ανήκει ο υποψήφιος. Με την Υπουργική Απόφαση Αριθμ. Φ.253/ /Α5 (ΦΕΚ 995, τ. Β, ) καθορίστηκαν τα Επιστημονικά Πεδία και οι συντελεστές βαρύτητας των μαθημάτων που λαμβάνονται υπόψη για τον τελικό υπολογισμό των μορίων εισαγωγής των φοιτητών (Άρθρο 2). Έτσι, μαθητής που προέρχεται από την Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών για να εισαχθεί σε Παιδαγωγικά Τμήματα πρέπει να εξεταστεί στα Μαθηματικά Γενικής Παιδείας, μαθητής που προέρχεται από την Ομάδα Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών πρέπει να εξεταστεί στην Ιστορία Γενικής Παιδείας, και μαθητής που προέρχεται από την Ομάδα Προσανατολισμού Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής πρέπει να εξεταστεί επίσης στην Ιστορία Γενικής Παιδείας). Στα 3 παραπάνω μαθήματα συντελεστής βαρύτητας ορίζεται στο μηδέν κόμμα επτά (0,7) και στη Νεοελληνική Γλώσσα στο ένα κόμμα τρία (1,3) Αξίζει να επισημανθεί ότι το μάθημα στο οποίο καλείται να εξεταστεί ο υποψήφιος για Παιδαγωγικά Τμήματα αφενός είναι επιστημολογικά άσχετο με τα υπόλοιπα μαθήματα στα οποία εξετάζεται (υποψήφιοι από την Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών καλούνται να εξεταστούν στα Μαθηματικά και υποψήφιοι από τις Ομάδες Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής καλούνται να εξεταστούν στην Ιστορία) και αφετέρου λαμβάνει καθοριστικά υψηλό συντελεστή βαρύτητας. Έτσι, ο «θεωρητικής κατεύθυνσης» υποψήφιος καλείται να διαγωνιστεί σε «θετικής κατεύθυνσης» μάθημα και ο «θετικής κατεύθυνσης» υποψήφιος καλείται να εξεταστεί σε θεωρητικής κατεύθυνσης μάθημα, δηλαδή σε μαθήματα στα οποία κατά τεκμήριο είναι αδύναμος, δυσκολεύοντας ακόμα περισσότερο την απόφασή του να επιλέξει το 4 ο Πεδίο και να επιτύχει. Είναι επίσης, προφανές ότι ο υποψήφιος που εξετάζεται και σε 5 ο μάθημα για να μπορεί να δηλώσει Παιδαγωγικά Τμήματα, σε αυτό το μάθημα δίνει λιγότερη βαρύτητα, αφού πρωταρχικό του ενδιαφέρον είναι η εισαγωγή του στις περισσότερο δελεαστικές (από πλευράς επαγγελματικών διεξόδων) σχολές του κάθε πεδίου (π.χ. Ιατρική, Νομική κ.ά.). 4. Το Επιστημονικό Πεδίο Επιστημών της Εκπαίδευσης περιορίζει ακόμα περισσότερο τον αριθμό των υποψηφίων που θα δηλώνουν τα Π.Τ., λόγω του πολύ μικρού αριθμού των 37 τμημάτων που περιλαμβάνει (εκ των οποίων τα 13 της κοινής ομάδας τμημάτων μπορεί ο υποψήφιος να τα προσεγγίσει και μέσω των άλλων Επιστημονικών Πεδίων), τη στιγμή που τα άλλα Πεδία Εξειδίκευσης περιλαμβάνουν πολύ περισσότερα Τμήματα: 1 ο Πεδίο: 111, 2 ο Πεδίο:218, 3 ο Πεδίο: 194, 5 ο Πεδίο : 98 τμήματα). Επομένως, λίγοι υποψήφιοι επιλέγουν να διαγωνιστούν στο 4 ο Επιστημονικό Πεδίο Επιστημών της Εκπαίδευσης έχοντας μόνο 37 επιλογές τμημάτων, όταν σε άλλα πεδία έχουν πολύ περισσότερες επιλογές, άρα και περισσότερες πιθανότητες εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Εδώ τίθεται και 3

4 ένα ζήτημα με την ισότητα ευκαιριών που παρέχεται στους υποψήφιους καθώς με τον καθορισμό τόσο περιορισμένου σε αριθμό πανεπιστημιακών τμημάτων Πεδίου ο υποψήφιος που θα το επιλέξει αδικείται σε σχέση με τους υποψηφίους των άλλων πολυπληθέστερων σε πανεπιστημιακά τμήματα Πεδίων. Επομένως, ένας σημαντικός αριθμός υποψηφίων που θα δήλωναν τα Π.Τ., αν αυτά ανήκαν ως ομάδα Τμημάτων σε πολλά άλλα Πεδία, τώρα δεν θα τα δηλώνει, αφού η δήλωσή τους θα αποκλείει τη δήλωση άλλων πανεπιστημιακών τμημάτων που εντάσσονται σε άλλα Πεδία. Εκτός βέβαια αν αποφασίσει να εξεταστεί και σε 5 ο μάθημα (όπως είδαμε παραπάνω), στοιχείο που σημαίνει περισσότερη μελέτη, περισσότερη κόπωση, περισσότερα χρήματα για φροντιστήρια και λιγότερες πιθανότητες για επιτυχία, αφού ο υποψήφιος μοιράζει τον χρόνο μελέτης και την προσπάθειά του όχι σε 4 αλλά σε 5 μαθήματα που δεν έχουν επιστημολογική συνάφεια μεταξύ τους. Η κατάσταση αυτή οδήγησε όχι μόνο μικρότερο αριθμό υποψηφίων να δηλώνουν τα Π.Τ., αλλά και τους πλέον αδύναμους υποψήφιους, στοιχείο που θα σημάνει την πλήρη κατακρήμνιση των βάσεων εισαγωγής στα Π.Τ. (Λακασάς, Παπαματθαίου, 2016), την πτώση του επιπέδου σπουδών σε αυτά και τελικά την πτώση του επιπέδου των εκπαιδευτικών που θα μορφώνουν τα παιδιά της ελληνικής κοινωνίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το εκπαιδευτικό σύστημα και τις νέες γενιές. Ήδη τα αποτελέσματα των παραπάνω επισημαινόμενων αδυναμιών φάνηκαν με την ανακοίνωση των βαθμολογιών των υποψηφίων στις Πανελλαδικές εξετάσεις του Σχολ. Έτους Σύμφωνα με αυτά: - Λιγότεροι από άλλες χρονιές υποψήφιοι δήλωσαν τα Παιδαγωγικά Τμήματα. Υπολογίζεται ότι φέτος περίπου μόλις υποψήφιοι διαγωνίστηκαν για μία από τις περίπου θέσεις των Παιδαγωγικών Τμημάτων με πολύ χαμηλές επιδόσεις. Έτσι, για να έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν Παιδαγωγικά Τμήματα, από τους υποψηφίους της Ομάδας Ανθρωπιστικών σπουδών περίπου επέλεξαν ως 5 ο μάθημα τα Μαθηματικά Γενικής Παιδείας, ενώ Ιστορία Γενικής Παιδείας επέλεξαν από τους υποψηφίους της Ομάδας των Θετικών Σπουδών και από τους υποψηφίους της Ομάδας Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής (Κωστοπούλου, Alfavita.gr, Esos.gr, Παπαματθαίου, ΥΠΕΘ, 2016). - Υποψήφιοι από την Ομάδα των Ανθρωπιστικών Σπουδών που δήλωσαν το 4 ο Πεδίο (Παιδαγωγικά Τμήματα) σε ποσοστό 67% (66,19) έγραψαν στα Μαθηματικά της Γενικής Παιδείας κάτω από τη βάση (ΥΠΕΘ, 2016). Από τους υποψηφίους που δήλωσαν παιδαγωγικές σχολές από την ομάδα Ανθρωπιστικών Επιστημών, οι βαθμολογήθηκαν με κάτω από 5 με άριστα το 20 στα Μαθηματικά που εξετάστηκαν. Επίσης, υποψήφιοι από την Ομάδα των Θετικών Σπουδών που δήλωσαν το 4 ο Πεδίο (Παιδαγωγικά Τμήματα) έγραψαν στην Ιστορία Γενικής Παιδείας σε ποσοστό περίπου 56% κάτω από 5 και συνολικά σε ποσοστό 84,48% κάτω από 10. Ομοίως, υποψήφιοι από την Ομάδα των Σπουδών Οικονομίας και πληροφορικής που δήλωσαν το 4 ο Πεδίο (Παιδαγωγικά Τμήματα) έγραψαν στην Ιστορία Γενικής Παιδείας σε ποσοστό 4

5 περίπου 52,4% κάτω από 5 και συνολικά σε ποσοστό 81,19% κάτω από 10. (ΥΠΕΘ, Alfavita.gr, 2016) Από όσα εκτέθηκαν (πολύ συνοπτικά σε σχέση με όσα θα μπορούσαν να αναπτυχθούν) παραπάνω γίνεται φανερό ότι ο ορισμός του Επιστημονικού Πεδίου Επιστημών της Εκπαίδευσης λειτουργεί αποθαρρυντικά, απωθητικά και αναποτελεσματικά όσον αφορά την προτίμηση και την προσπάθεια των υποψηφίων να εισαχθούν σε Παιδαγωγικά Τμήματα και θα αποτελέσει την αφετηρία πολύ αρνητικών εξελίξεων για τα Τμήματα αυτά. Η περιορισμένη προτίμηση από τους υποψηφίους, η πτώση των βάσεων εισαγωγής, η πτώση του επιπέδου σπουδών με τη διαφαινόμενη καθυστέρηση στην αποπεράτωσή τους θα λειτουργήσουν μελλοντικά ως αρνητικά στοιχεία στην αξιολόγηση των Π.Τ. και στην εικόνα που ακόμα και τεχνηέντως θα διαμορφωθεί για αυτά στην κοινωνία. Τα Π.Τ. θα βρεθούν κάτω από συνεχή θεσμική και κοινωνική πίεση, η οποία θα οδηγήσει σε συγχωνεύσεις και καταργήσεις Τμημάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιηθούν και να δραστηριοποιηθούν ομαδικά και συνολικά η Σύνοδος των Προέδρων Παιδαγωγικών Τμημάτων, επιστημονικές και εκπαιδευτικές ενώσεις (π.χ. Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος, Δ.Ο.Ε., Ο.Λ.Μ.Ε.), για να αντιμετωπισθεί το μείζον αυτό ζήτημα. Συνεκτιμώντας όσα προαναφέρθηκαν το Π.Τ.Π.Ε. του Παν/μίου Κρήτης θεωρεί ότι πρέπει να προταθεί η κατάργηση του 4ου Επιστημονικού Πεδίου «Επιστημών της Εκπαίδευσης» και να δοθεί η δυνατότητας επιλογής των Παιδαγωγικών Τμημάτων μέσα από όλα τα άλλα Επιστημονικά Πεδία ως κοινής ομάδας τμημάτων. 5