ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2016) 600 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ για τις δραστηριότητες της πλατφόρμας συνδυασμού μέσων της ΕΕ στον τομέα της εξωτερικής συνεργασίας (EUBEC) από τον Αύγουστο του 2014 έως το τέλος του 2015 EL EL

2 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή Ο συνδυασμός μέσων ως μηχανισμός παροχής ενίσχυσης Ενημέρωση σχετικά με τη διακυβέρνηση των συνδυαστικών διευκολύνσεων της ΕΕ Συνέχεια που δόθηκε στις εξωτερικές αξιολογήσεις Οι τεχνικές συζητήσεις στην EUBEC Δράση για το κλίμα Ιδιωτικός τομέας Οι οργανισμοί εξαγωγικών πιστώσεων Κοινωνία των πολιτών Μελλοντικές συζητήσεις Συμπεράσματα

3 1. Εισαγωγή Οι αιτιολογικές σκέψεις της απόφασης αριθ. 1080/2011/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 25ης Οκτωβρίου , ενθάρρυναν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μελετήσει την ανάπτυξη μιας «πλατφόρμας της ΕΕ για την εξωτερική συνεργασία και ανάπτυξη», προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η λειτουργία των μηχανισμών συνδυασμού επιδοτήσεων και δανείων στον τομέα της εξωτερικής δράσης. Στην έκθεσή της προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 26ης Οκτωβρίου , η Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία νέας πλατφόρμας της ΕΕ για τον συνδυασμό μέσων στην εξωτερική συνεργασία (EUBEC), η οποία στη συνέχεια συστάθηκε ως ομάδα εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής στις 14 Δεκεμβρίου Στο πλαίσιο της δέσμευσης που αναλήφθηκε για την υποβολή εκθέσεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο από την Επιτροπή, η πρώτη έκθεση κάλυψε τις δραστηριότητες που ανέπτυξε η EUBEC από τη σύστασή της στις 14 Δεκεμβρίου 2012 έως τα τέλη Ιουλίου Η παρούσα δεύτερη έκθεση καλύπτει την περίοδο μεταξύ Αυγούστου 2014 και Δεκεμβρίου Η EUBEC έχει ως στόχο να βελτιώσει την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών συνδυασμού μέσων της αναπτυξιακής και εξωτερικής συνεργασίας της ΕΕ, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τα πλαίσια άσκησης πολιτικών που διέπουν τις σχέσεις της ΕΕ με τις διάφορες χώρες εταίρους, με επίκεντρο κυρίως την αναπτυξιακή πολιτική, την πολιτική γειτονίας και την πολιτική για τη διεύρυνση. Η EUBEC πρέπει να παρέχει κατευθυντήριες γραμμές για την εναρμόνιση των βασικών αρχών που αφορούν τις δραστηριότητες συνδυασμού μέσων, επιτρέποντας παράλληλα τη διαφοροποίησή τους ανά τομέα και περιφέρεια. Πρέπει επίσης να εστιάζεται σε τομείς στους οποίους τα χρηματοδοτικά μέσα μπορούν να εφαρμοστούν με τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα, τόσο εντός όσο και μεταξύ των γεωγραφικών περιοχών, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της συνοχής των συνδυαστικών δραστηριοτήτων με πολιτικές της ΕΕ. Η EUBEC λειτουργεί μέσω της ομάδας πολιτικής στην οποία προεδρεύει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους των κρατών μελών της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), ενώ τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) όσο και οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί (ΧΟ) συμμετέχουν στις τεχνικές εργασίες ως παρατηρητές. Ως παρατηρητές μπορούν άλλωστε να προσκαλούνται και άλλοι συμμετέχοντες. Η Επιτροπή αναλαμβάνει επίσης τη γραμματεία, μεριμνώντας για τον συντονισμό και την επικοινωνία. Η ομάδα πολιτικής συνεδρίασε τέσσερις φορές κατά την τρέχουσα περίοδο αναφοράς για να συζητήσει τις τεχνικές εργασίες: στις 17 Δεκεμβρίου 2014, στις 22 Ιουνίου 2015, στις 2 Οκτωβρίου 2015 και στις 6 Νοεμβρίου Οι τεχνικές εργασίες εκτελούνται από τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την ΕΥΕΔ, τους ΧΟ, μια σειρά από εκπροσώπους των κρατών μελών και από το ΕΚ. Κατά την περίοδο αναφοράς, συστάθηκαν δύο ειδικές τεχνικές ομάδες (ΤΟ). Η μία από αυτές επικεντρώθηκε στην κινητοποίηση 1 ΕΕ L 280 της , σ Ares(2012) COM(2014)733. Περαιτέρω αναλυτικά έγγραφα εργασίας και εκθέσεις διατίθενται στο μητρώο των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής: στο οποίο η EUBEC έχει καταχωριστεί με κωδικό αριθμό E

4 πόρων του ιδιωτικού τομέα και η άλλη στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Κάθε ομάδα ολοκλήρωσε τις εργασίες της με την κατάρτιση έκθεσης, ενώ πραγματοποίησε και μία συμπληρωματική συνεδρίαση τεχνικού επιπέδου για να διασφαλιστεί η παρακολούθηση των εργασιών. Οργανώθηκε επιπλέον και μια τεχνική συνεδρίαση σχετικά με τη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη. Η ακόλουθη έκθεση περιλαμβάνει καταρχάς ενημερωτικές πληροφορίες σχετικά με τα διαρθρωτικά ζητήματα που αφορούν τους μηχανισμούς συνδυασμού μέσων: τη διακυβέρνησή τους τα μέτρα για την εφαρμογή των συστάσεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου και τη συμμετοχή άλλων ενδιαφερομένων. Στη συνέχεια, ανακεφαλαιώνονται οι συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε τεχνικό επίπεδο και σε επίπεδο ομάδας πολιτικής, κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, σχετικά με τη συμβολή των συνδυαστικών διευκολύνσεων στην κινητοποίηση πόρων του ιδιωτικού τομέα, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και, τέλος, τη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη. 2. Ο συνδυασμός μέσων ως μηχανισμός παροχής ενίσχυσης 2.1. Ενημέρωση σχετικά με τη διακυβέρνηση των συνδυαστικών διευκολύνσεων της ΕΕ Σύμφωνα με τις συστάσεις που διατυπώθηκαν στο έγγραφο της EUBEC για τη διακυβέρνηση των συνδυαστικών διευκολύνσεων, όπως εγκρίθηκε από την ομάδα πολιτικής στις 11 Ιουλίου 2014, οι δραστηριότητες συνδυασμού μέσων της ΕΕ οργανώνονται σε συνδυαστικά πλαίσια για το εκάστοτε σχετικό χρηματοδοτικό μέσο (ΜΑΣ, ΕΜΓ, ΕΤΑ και ΜΠΒ) και κάθε πλαίσιο υπάγεται σε μία μόνο δομή διακυβέρνησης. Οι συνεδριάσεις των σχετικών φορέων διακυβέρνησης πρέπει να διοργανώνονται ανά συνδυαστικό πλαίσιο. Οι συνεδριάσεις πρέπει να πραγματοποιούνται παράλληλα με τις επιτροπές των αντίστοιχων χρηματοδοτικών μέσων, όπου αυτό είναι δυνατό. Συμφωνήθηκε ότι η ομαδοποίηση πολλών «διευκολύνσεων 4» σε ένα συνδυαστικό πλαίσιο θα πρέπει να είναι εφικτή προκειμένου να αντιμετωπιστούν καλύτερα οι διάφορες περιφερειακές και θεματικές στρατηγικές προτεραιότητες, να αυξηθεί η πολιτική μόχλευση, να αυξηθεί ο αντίκτυπος, η αποτελεσματικότητα και η προβολή της βοήθειας της ΕΕ, μέσω της ενίσχυσης του συντονισμού για την αποτελεσματική εναρμόνιση των δραστηριοτήτων συνδυασμού με τον διάλογο πολιτικής της ΕΕ και τις κοινές προτεραιότητες με τις τρίτες χώρες, καθώς επίσης και για να αυξηθεί η διαφάνεια κατά την υποβολή εκθέσεων. Στο «έγγραφο συζήτησης για τη μελλοντική διακυβέρνηση των συνδυαστικών διευκολύνσεων της ΕΕ» συζητήθηκε και εγκρίθηκε μια προσθήκη σχετικά με τη διοχέτευση θεματικών κονδυλίων. Υπό την έννοια αυτή, το συνδυαστικό πλαίσιο του μηχανισμού αναπτυξιακής συνεργασίας (ΜΑΣ) με την επενδυτική διευκόλυνση για τη Λατινική Αμερική (LAIF), την επενδυτική διευκόλυνση για την Ασία (AIF), την επενδυτική διευκόλυνση για την Κεντρική Ασία (IFCA) και θεματικές συνδυαστικές δραστηριότητες συστάθηκε, αντίστοιχα, με τις αποφάσεις της Επιτροπής C(2014) 9128 της 4 Οι εν λόγω «διευκολύνσεις» συστάθηκαν ως χρηματοδοτικά κονδύλια και δεν αποτελούν χωριστές νομικές οντότητες. 4

5 4/12/2014, C(2014) 8785 της 26/11/2014, C(2014) 9534 της 16/12/2014 και C(2014) 9451 της 15/12/2014. Για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Γειτονίας (ΕΜΓ), δημιουργήθηκε συνδυαστικό πλαίσιο με το ταμείο επενδύσεων γειτονίας (NIF) τόσο με την απόφαση SI(2008)190 της Επιτροπής της 14ης Φεβρουαρίου 2008, όπως αναθεωρήθηκε με την απόφαση C(2014)5750 της Επιτροπής της 20ής Αυγούστου 2014, όσο και με τη συμφωνία για το ταμείο καταπιστευμάτων NIF της 26ης Ιανουαρίου Το συνδυαστικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΕΤΑ) αποτελείται από την επενδυτική διευκόλυνση για την Αφρική (AfIF) (απόφαση C(2015)5210 της Επιτροπής της 29/7/2015), την επενδυτική διευκόλυνση για την Καραϊβική (CIF) και την επενδυτική διευκόλυνση για τον Ειρηνικό (IFP). Τα έγγραφα δράσης για την ανανέωση των διευκολύνσεων CIF και IFP θα εγκριθούν το Το νέο Afif έχει ευρύτερο πεδίο εφαρμογής σε σύγκριση με το πρώην καταπιστευματικό ταμείο της ΕΕ για τα έργα υποδομής στην Αφρική (ITF) και η διακυβέρνησή του ακολουθεί τα πρότυπα των υπόλοιπων διευκολύνσεων. Είναι επίσης δυνατό να δημιουργηθούν ειδικά καταπιστευματικά ταμεία διευκόλυνσης, ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη της ΕΕ ή άλλοι ενδιαφερόμενοι δωρητές να συνεισφέρουν περαιτέρω στις δραστηριότητες συνδυασμού που αναπτύσσονται στο πλαίσιο των διευκολύνσεων. Οι ειδικοί κανόνες που ισχύουν για τα καταπιστευματικά ταμεία διευκόλυνσης θα καθορίζονται στη συμφωνία του εκάστοτε καταπιστευματικού ταμείου διευκόλυνσης. Καταπιστευματικά ταμεία έχουν ήδη δημιουργηθεί για να υποστηριχθεί το NIF και το πλαίσιο επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια (WBIF). Για να υποστηριχθεί πλήρως η νέα δομή διακυβέρνησης, ήταν επίσης αναγκαίο να εναρμονιστούν οι εσωτερικοί κανονισμοί των διευκολύνσεων. Αποφασίστηκε ότι θα υπάρχει ένα σύνολο κανόνων για κάθε συνδυαστικό πλαίσιο της ΕΕ με παράλληλες διαδικασίες, αλλά και με τη δυνατότητα προσαρμογής τους στα ειδικά χαρακτηριστικά των διαφόρων συνδυαστικών πλαισίων (π.χ. στρατηγικές συζητήσεις στο ΕΤΑ). Σε κάθε συνδυαστικό πλαίσιο, προβλέπεται ότι η διαδικασία λήψης απόφασης θα οργανώνεται σε δύο επίπεδα: Συνεδριάσεις τεχνικής αξιολόγησης, στις οποίες προεδρεύει η Επιτροπή και οι οποίες αποτελούνται από εκπροσώπους των υπηρεσιών της Επιτροπής, της ΕΥΕΔ και των ΧΟ και Συνεδριάσεις διοικητικού συμβουλίου, στις οποίες προεδρεύει η Επιτροπή και οι οποίες αποτελούνται από εκπροσώπους των υπηρεσιών της Επιτροπής, της ΕΥΕΔ, των κρατών μελών της ΕΕ ως μέλη με δικαίωμα ψήφου, καθώς και των χρηματοδοτικών οργανισμών (ΧΟ) 5 με την ιδιότητα των παρατηρητών. 5 Για τους σκοπούς του παρόντος εγγράφου, στους χρηματοδοτικούς οργανισμούς συγκαταλέγονται οι κύριοι χρηματοδοτικοί οργανισμοί που συμμετέχουν σε δραστηριότητες συνδυασμού, καθώς και άλλοι προσκεκλημένοι χρηματοδοτικοί οργανισμοί, όπως μεταξύ άλλων οι ΕΟΑΧ (Ευρωπαϊκοί Οργανισμοί Αναπτυξιακής Χρηματοδότησης). Οι 5

6 Ως εκ τούτου, οι δραστηριότητες των συνδυαστικών πλαισίων, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών καταπιστευματικών ταμείων, υπάγονται στο διοικητικό συμβούλιο. Το διοικητικό συμβούλιο υποστηρίζεται από μια συνεδρίαση τεχνικής αξιολόγησης, στην οποία αξιολογούνται τα σχέδια αιτήσεων του ΧΟ από τεχνική και οικονομική άποψη, πριν υποβληθούν στο διοικητικό συμβούλιο. Τα συμπεράσματα του διοικητικού συμβουλίου ενσωματώνονται στις σχετικές υποχρεωτικές αποφάσεις της Επιτροπής, εκτός εάν πρόκειται για έργα που χρηματοδοτούνται από το ειδικό καταπιστευματικό ταμείο (στην περίπτωση αυτή, τηρούνται οι κανόνες που καθορίζονται στη συμφωνία για το καταπιστευματικό ταμείο). Όσον αφορά τις στρατηγικές συζητήσεις, στα συνδυαστικά πλαίσια του ΜΑΣ και του ΕΜΓ, οι υπηρεσίες της Επιτροπής, η ΕΥΕΔ και τα κράτη μέλη της ΕΕ διεξάγουν τακτικό διάλογο για τους στρατηγικούς προσανατολισμούς της εκάστοτε διευκόλυνσης με τις χώρες εταίρους και τους οικείους περιφερειακούς οργανισμούς. Ως γενική αρχή, οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η ΕΥΕΔ θα συμμετέχουν και θα συμπροεδρεύουν σε στρατηγικές συζητήσεις στο ανώτατο κατάλληλο επίπεδο με τα κράτη μέλη, τις χώρες δικαιούχους και τους οικείους περιφερειακούς οργανισμούς. Συζητήσεις θα πρέπει να διεξάγονται όποτε κρίνεται αναγκαίο από το διοικητικό συμβούλιο, συνήθως μία φορά τον χρόνο, προκειμένου να εξετάζονται στρατηγικά θέματα, γενικές κατευθύνσεις και προτεραιότητες των διευκολύνσεων. Ο διάλογος αυτός θα βασίζεται στα σχετικά στρατηγικά έγγραφα προγραμματισμού που έχουν εγκριθεί σύμφωνα με τη σχετική επιτροπολογία και τον δημοκρατικό έλεγχο. Όσον αφορά το συνδυαστικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΕΤΑ), με τις δικαιούχους χώρες ή/και τους σχετικούς περιφερειακούς οργανισμούς θα εξετάζονται στρατηγικοί προσανατολισμοί σε ειδικές συνεδριάσεις 6, σύμφωνα με την αρχή της κυριότητας της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ. Οι συζητήσεις αυτές θα καλύπτουν περιφερειακά επενδυτικά σχέδια και προτεραιότητες, θα παρέχουν στρατηγική και πολιτική καθοδήγηση, καθώς και συμβουλές για τον εντοπισμό και την κατάρτιση των σημαντικότερων προτάσεων συνδυασμού μέσων, επιτρέποντας έτσι στο διοικητικό συμβούλιο να αξιολογεί τα προς υλοποίηση έργα και να διατυπώνει γνώμη για τα σημαντικότερα από αυτά, με γνώμονα την επίτευξη των στόχων της ΕΕ Συνέχεια που δόθηκε στις εξωτερικές αξιολογήσεις Στις 22 Οκτωβρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσίευσε την ειδική έκθεση αριθ. 16/2014 με τίτλο «Η αποτελεσματικότητα του συνδυασμού επιχορηγήσεων από περιφερειακές επενδυτικές διευκολύνσεις με δάνεια από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την υποστήριξη των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ» 7. Μετά τη δημοσίευση αυτή, διοργανώθηκαν ανταλλαγές απόψεων στο πλαίσιο της ειδικής αυτής έκθεσης με την παρουσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από την ΧΟ τρίτων χωρών που δραστηριοποιούνται σε μια συγκεκριμένη περιοχή θα πρέπει να προσκαλούνται ώστε να παρίστανται στις σχετικές συνεδριάσεις ως παρατηρητές, σε συνεδριάσεις τεχνικού χαρακτήρα, καθώς και σε συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου. 6 Στις εν λόγω στρατηγικές συνεδριάσεις συμμετέχουν οι περιφερειακές διευθύνουσες επιτροπές που συστάθηκαν στο πλαίσιο των διαφόρων ενδεικτικών περιφερειακών προγραμμάτων, η πλατφόρμα ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα ΑΚΕ-ΕΕ και η συμβουλευτική επιτροπή που συστάθηκε στο πλαίσιο του Παναφρικανικού προγράμματος. 7 Η ειδική έκθεση είναι επίσης διαθέσιμη στον ιστότοπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου: 6

7 Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού του ΕΚ (CONT), στις 19 Ιανουαρίου 2015, και από την Επιτροπή Ανάπτυξης του ΕΚ («συνεργασία για την ανάπτυξη»/codev), στις 22 Ιανουαρίου Στις 23 Φεβρουαρίου 2015, η Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού διοργάνωσε τη δεύτερη ανταλλαγή απόψεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, στις 6 Μαΐου 2015, η επιτροπή «Συνεργασία για την ανάπτυξη» διοργάνωσε την τρίτη ανταλλαγή απόψεων. Η Ομάδα εργασίας του Συμβουλίου «Συνεργασία για την ανάπτυξη» εξέτασε την έκθεση κατ εφαρμογή των διατάξεων που ορίζονται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη διαδικασία εξέτασης των ειδικών εκθέσεων που καταρτίζει το Ελεγκτικό Συνέδριο 8. Στις 21 Απριλίου 2015, η Ομάδα εργασίας κατέληξε σε συμφωνία όσον αφορά το σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου που κατάρτισε η Προεδρία, ενώ η ΕΜΑ επιβεβαίωσε τη συμφωνία επί του κειμένου, πριν από την υποβολή του στο Συμβούλιο προς έγκριση. Οι περισσότερες από τις συστάσεις που διατύπωσε το Ελεγκτικό Συνέδριο έχουν ήδη ληφθεί υπόψη από την Επιτροπή στο πλαίσιο της EUBEC, καθώς: καταρτίστηκε ένα εναρμονισμένο και βελτιωμένο έντυπο αίτησης έργων, το οποίο περιλαμβάνει και κατευθυντήριες γραμμές αναπτύχθηκε ένα πλαίσιο μέτρησης αποτελεσμάτων, το οποίο περιλαμβάνει και τυποποιημένους δείκτες εγκρίθηκε το έγγραφο κατευθυντήριων γραμμών για τις δραστηριότητες συνδυαστικής χρηματοδότησης οι αντιπροσωπείες της ΕΕ ανέλαβαν πιο προορατικό και ενεργητικό ρόλο κατά τον εντοπισμό και την επιλογή των έργων συνδυασμού πόρων αναθεωρήθηκε η διακυβέρνηση των συνδυαστικών διευκολύνσεων απλουστεύθηκε και επιταχύνθηκε η διαδικασία έγκρισης θεσπίστηκε εκτεταμένο πρόγραμμα κατάρτισης για τους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ασχολούνται με τον συνδυασμό μέσων τόσο στις Βρυξέλλες όσο και στις αντιπροσωπείες και δημοσιεύεται συνοπτική περιγραφή για κάθε έργο συνδυασμού μέσων σε ειδικό ιστότοπο με σκοπό την προβολή 9. Η Επιτροπή εξακολουθεί να συζητά εσωτερικώς την ανάγκη προσαρμογής της μεθοδολογίας παρακολούθησης βάσει αποτελεσμάτων (ROM) στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της συνδυαστικής χρηματοδότησης. Η Επιτροπή πραγματοποιεί επίσης αξιολόγηση της συνδυαστικής χρηματοδότησης, η οποία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Ο συνδυασμός μέσων αποτελεί ένα σχετικά νέο εργαλείο, που θεωρείται καινοτόμο και παρουσιάζει πολλές δυνατότητες. Για το εργαλείο αυτό άλλωστε, μια σειρά από ευρωπαϊκούς, περιφερειακούς και διεθνείς ενδιαφερόμενους φορείς επιδεικνύουν αυξανόμενο ενδιαφέρον. Είναι σαφές ότι θα πρέπει να συγκεντρωθούν περισσότερα στοιχεία σχετικά με τον βαθμό της αποτελεσματικότητάς του. Κατά την αξιολόγηση, θα χρησιμοποιηθούν 8 Έγγρ. 7515/00 FIN COR 1. 9 Στον ιστότοπο 7

8 αποδεικτικά στοιχεία από προηγούμενες και νέες αξιολογήσεις και μελέτες (μεταξύ άλλων, οι αξιολογήσεις του NIF, του ITF και του WBIF, καθώς και η μελέτη για τη μέτρηση των αποτελεσμάτων που διενεργήθηκε από την εταιρεία συμβούλων «Cambridge Economic Policy Associates» (CEPA), το 2013, σχετικά με έργα που υποστηρίζονται από το ITF) και δεν θα επαναληφθούν διαδικασίες που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί. Κατά την αξιολόγηση θα αξιοποιηθούν τα στοιχεία που είναι ήδη διαθέσιμα και θα ενισχυθεί η βάση τεκμηρίωσης σε σχέση με την αποτελεσματικότητα του συνδυασμού μέσων. Η αξιολόγηση ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2015 και βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη. 3. Οι τεχνικές συζητήσεις στην EUBEC Στη διάσκεψη της Αντίς Αμπέμπα που πραγματοποιήθηκε από τις 13 έως τις 16 Ιουλίου 2015, εγκρίθηκε το θεματολόγιο δράσης της Αντίς Αμπέμπα, στο οποίο καθιερώνεται η μετάβαση σε ένα νέο πρότυπο αειφόρου ανάπτυξης που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, πτυχές της διακυβέρνησης, της ισότητας των φύλων, των εταιρικών σχέσεων και της συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα. Πολλά σημεία του θεματολογίου δράσης της Αντίς Αμπέμπα αφορούσαν τη συνδυασμένη χρηματοδότηση της ΕΕ: απασχόληση και αξιοπρεπής εργασία για όλους ως κεντρικός στόχος, πρόσβαση στη χρηματοδότηση για τις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΠΜΜΜΕ), διαφανείς και σταθεροί κανόνες και πρότυπα, ελεύθερος και θεμιτός ανταγωνισμός που συμβάλλει στην επίτευξη εθνικών αναπτυξιακών πολιτικών. Στο περιθώριο της συνάντησης κορυφής, η Αφρικανική Ένωση (ΑΕ) και η ΕΕ διοργάνωσαν από κοινού μια παράλληλη εκδήλωση σχετικά με τον ιδιωτικό τομέα και τον συνδυασμό μέσων, στην οποία συμμετείχαν περισσότεροι από 200 ενδιαφερόμενοι. Δύο επιτροπές εξέτασαν τα εξής ζητήματα: «Συμβολή στην ανάπτυξη ενός στρατηγικού πλαισίου δραστηριοποίησης για και μαζί με τον ιδιωτικό τομέα με σκοπό την επίτευξη της Ατζέντας 2063 της ΑΕ» και «Κινητοποίηση πόρων του ιδιωτικού τομέα και συμμετοχή του στην ανάπτυξη μέσω της συνδυαστικής χρηματοδότησης, κατά κύριο λόγο στον γεωργικό και ενεργειακό τομέα». Καθώς η ροή των προσφύγων και μεταναστών εντατικοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του 2015, η ομάδα EUBEC αναγνώρισε ότι η δυνητική συμβολή της συνδυασμένης χρηματοδότησης είναι σημαντική και πρέπει να αποτελέσει επιτακτική προτεραιότητα για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, προκειμένου κυρίως να αντιμετωπιστούν τα γενεσιουργά αίτια της μετανάστευσης. Κατά τη συνεδρίαση της ομάδας πολιτικής, του Νοεμβρίου 2015, τα μέλη της EUBEC συμφώνησαν να ανταλλάσσουν σχετικές πληροφορίες και να συντονίζουν τα διαθέσιμα κονδύλια συνδυασμού στις ενδιαφερόμενες χώρες. Αναλύθηκαν επίσης τα χρηματοδοτικά μέσα που έχουν ήδη καθιερωθεί και απευθύνθηκε έκκληση σε ΧΟ ώστε να συμβάλουν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο ανάλογα με τα επιμέρους πλεονεκτήματά τους. Στο μέλλον, οι προσπάθειες να διατηρηθεί η συμπληρωματικότητα θα εντατικοποιηθούν, καθώς η μετανάστευση αναμένεται να αποτελέσει βασικό στοιχείο στις συνεδριάσεις της ομάδας πολιτικής. Η ομάδα EUBEC θα αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για την αξιοποίηση της εμπειρογνωμοσύνης των ΧΟ και των κατευθύνσεων πολιτικής των κρατών μελών, όσο η ΕΕ διαμορφώνει τη συνολική της απάντηση για να αντιμετωπίσει αυτήν την καίρια πρόκληση. 8

9 3.1. Δράση για το κλίμα Η δράση για το κλίμα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του συνδυασμού μέσων της ΕΕ, καθώς το 62 % των δραστηριοτήτων έχουν άμεση σχέση με τον τομέα αυτό. Ο συνδυασμός μέσων αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την υποστήριξη της δράσης της ΕΕ για το κλίμα, τόσο στο επίπεδο της προσαρμογής όσο και στο επίπεδο του μετριασμού, επειδή επιτρέπει την υλοποίηση εκτεταμένων επενδύσεων στον τομέα, μέσω της μόχλευσης πρόσθετων πηγών χρηματοδότησης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Οι περιφερειακές διευκολύνσεις αποτελούν βασικό στοιχείο της στήριξης που παρέχει η ΕΕ στις αναπτυσσόμενες χώρες για την ανάπτυξη με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. Από τον Ιούλιο του 2014, η EUBEC προσπάθησε να βελτιώσει τόσο τη συνάφεια των δραστηριοτήτων συνδυασμού μέσων με το κλίμα όσο και τον αντίκτυπό τους. Για τον σκοπό αυτό, συστάθηκε τεχνική ομάδα για το κλίμα (τεχνική ομάδα 7), η οποία εξέτασε ενδεχόμενες βελτιώσεις και συνέταξε έκθεση με εναλλακτικές λύσεις ώστε να ενισχυθεί η δράση για το κλίμα στις συνδυαστικές διευκολύνσεις της ΕΕ. Τα μέλη της ομάδας συμφώνησαν πλήρως για τις συνδυαστικές διευκολύνσεις της ΕΕ, οι οποίες θα πρέπει να συνεχίσουν να παρέχουν χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με βάση τα αποδεδειγμένα πλεονεκτήματά τους και αξιοποιώντας συνέργειες με άλλα μέσα, θα πρέπει να συνεχίσουν να διαδραματίζουν ενεργό ρόλο στην προετοιμασία των προς υλοποίηση έργων, συνεκτιμώντας την ανάπτυξη με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, καθώς και να συνεργάζονται με φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και πολυμερή ταμεία για το κλίμα (όπως π.χ. το Πράσινο Ταμείο για το κλίμα), με σκοπό κυρίως την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και την υλοποίηση επενδύσεων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η EUBEC συνέχισε επίσης να βελτιώνει την επικοινωνία, την προβολή και τη διαφάνεια της δράσης για το κλίμα στο πλαίσιο του συνδυασμού μέσων της ΕΕ. Οι συνομιλίες της EUBEC αποτέλεσαν σημαντική συμβολή στις προετοιμασίες της ΕΕ και στη συμμετοχή της στην επιτυχημένη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, μεταξύ άλλων και για τη μαζική και ιδιαίτερα επιτυχημένη παράλληλη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της 21ης διάσκεψης των μερών της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP 21) Ιδιωτικός τομέας Λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές και τα κριτήρια της ΕΕ για την υποστήριξη των φορέων του ιδιωτικού τομέα, όπως αναφέρεται λεπτομερώς στην ανακοίνωση για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και υποστηρίζεται από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2014, καθώς και τις προηγούμενες εργασίες που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της EUBEC για την περαιτέρω χρήση ειδικών χρηματοδοτικών μέσων, η τεχνική ομάδα 6 προσδιόρισε τα διδάγματα που αντλήθηκαν, καθώς και μια σειρά ορθών πρακτικών που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε συνδυαστικές δραστηριότητες. Η ομάδα υπέβαλε συστάσεις στην ομάδα πολιτικής τον Δεκέμβριο του 2014, οι οποίες συνοψίζονται στα εξής σημεία: 1) Η επιτυχής προσέλκυση πόρων του ιδιωτικού τομέα για έργα που χρηματοδοτούνται από τους συνδυαστικούς μηχανισμούς θα παρακολουθείται σύμφωνα με κοινή μεθοδολογία που βασίζεται σε έναν ειδικό δείκτη μόχλευσης 2) Οι εισφορές από 9

10 ιδιωτικούς φορείς σε επίπεδο συνδυαστικών διευκολύνσεων μπορούν να υλοποιούνται μέσω ειδικών ταμείων, σε συνδυασμό με τις πρόσθετες συνεισφορές των κρατών μελών, ενώ παράλληλα θα διαφυλάσσεται η ικανότητα της ΕΕ να εξασφαλίζει την εναρμόνιση των υποστηριζόμενων έργων με στρατηγικούς στόχους και προτεραιότητες της ΕΕ 3) Η στήριξη των χορηγών βοήθειας αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την ΕΕ και για τους ΧΟ ώστε να αναπτυχθούν οι τοπικές αγορές, μεταξύ άλλων, με τη βοήθεια μέσων χρηματοδότησης σε τοπικό νόμισμα, ειδικών ταμείων και μηχανισμών επιμερισμού κινδύνων χαρτοφυλακίου 4) Η τεχνική βοήθεια προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι απαραίτητη προκειμένου να αναπτυχθεί ένα τοπικό επιχειρηματικό περιβάλλον που θα ευνοεί τις επενδύσεις, να αυξηθεί η παροχή αποδεκτών από τις τράπεζες προγραμμάτων, να αναπτυχθούν τοπικές υπηρεσίες που υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις και να βελτιωθεί η ικανότητα απορρόφησης των δυνητικών δικαιούχων 5) Θα μπορούσαν να εξεταστούν τα περιθώρια σύσφιξης της συνεργασίας με επιλεγμένους κοινωνικούς επενδυτές και ΜΚΟ που έχουν αναπτύξει ειδική εμπειρογνωμοσύνη σε τομείς στους οποίους οι ΧΟ είναι λιγότερο ενεργοί στο πλαίσιο των συνδυαστικών μηχανισμών 6) Είναι σημαντικό να αιτιολογείται δεόντως η χρησιμοποίηση του συνδυασμού μέσων για δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα, καθώς πρέπει να προσδιορίζονται αναλυτικά οι αδυναμίες της αγοράς που καλύπτονται ή οι στόχοι σε επίπεδο κατανομής και πρέπει να διασφαλίζεται ότι η επιδότηση είναι κατάλληλα προσαρμοσμένη και εναρμονισμένη με τις πραγματικές ανάγκες, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη και τους μη χρηματοοικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τη χρήση ειδικών χρηματοδοτικών μέσων στις δραστηριότητες συνδυασμού μέσων στις οποίες συμμετέχει και ο ιδιωτικός τομέας 7) Διασφαλίζοντας ότι τα έργα στα οποία συμμετέχει ο ιδιωτικός τομέας αξιολογούνται με βάση τα αναπτυξιακά τους αποτελέσματα, και σε σχέση κυρίως με τον κίνδυνο που υπάρχει να υπερτερούν σε σημασία τα χρηματοδοτικά κίνητρα έναντι των αναπτυξιακών αρχών, η καθιέρωση ισχυρών συστημάτων παρακολούθησης μπορεί να διασφαλίσει την απαρέγκλιτη τήρηση υψηλών προτύπων δεοντολογίας από τους δικαιούχους, όσον αφορά τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές πολιτικές και πρακτικές, την εταιρική διακυβέρνηση, τη διαφάνεια και την ακεραιότητα, μεταξύ άλλων για την πρόληψη της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής. Ως συνέχεια των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της τεχνικής ομάδας 6, στις 16 Οκτωβρίου 2015 πραγματοποιήθηκε τεχνική συνεδρίαση με επίκεντρο τα βασικά εμπόδια που δεν επιτρέπουν σε θεσμικούς και άλλους ιδιώτες επενδυτές να συμμετάσχουν στη χρηματοδότηση έργων στις αναδυόμενες χώρες. Τα ανεπαρκή προφίλ κινδύνου/απόδοσης, η αξιολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας, η ρευστότητα, το νόμισμα και το μέγεθος των συναλλαγών αποτελούν μερικές μόνο από τις πτυχές που θα πρέπει να εξεταστούν. Ως πιθανές λύσεις προτάθηκαν, μεταξύ άλλων, τα κοινοπρακτικά δάνεια, η συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών στην αγορά δανείων, η συμμετοχή σε επενδυτικά κεφάλαια και η στήριξη των χορηγών βοήθειας για τη μείωση των αναμενόμενων ζημιών και την αύξηση της ελκυστικότητας αυτών των αγορών. Οι ΧΟ τόνισαν ότι η προσέλκυση του ενδιαφέροντος θεσμικών επενδυτών για μεμονωμένα συναφή έργα είχε ήδη επιτευχθεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, η επιτυχία σε επίπεδο χαρτοφυλακίου είναι μέχρι σήμερα περιορισμένη, μολονότι οι προσπάθειες συνεχίζονται. Συζητήθηκαν μάλιστα ορισμένα καινοτόμα παραδείγματα, με σκοπό την προσέλκυση ιδιωτικών επενδυτών στη βάση ενός κοινού χαρτοφυλακίου. Όσον αφορά το μέλλον, οι χρηματοδοτικοί οργανισμοί κλήθηκαν να υποβάλουν πιο συγκεκριμένες ιδέες, που θα πρέπει να συζητηθούν ενδελεχώς με σκοπό την αναβάθμιση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα και των δυνατοτήτων παρέμβασης της ΕΕ. 10

11 3.3. Οι οργανισμοί εξαγωγικών πιστώσεων Όσον αφορά την πιθανή συνεργασία μεταξύ των χρηματοδοτικών οργανισμών και των οργανισμών εξαγωγικών πιστώσεων («ΟΕΠ»), οι συμμετέχοντες συζήτησαν ορισμένα προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν, αν στα προγράμματα του δημόσιου τομέα που χρηματοδοτούνται από την Επιτροπή και τους ΧΟ συμμετάσχουν ΟΕΠ και εμπορικές τράπεζες. Ορισμένοι χρηματοδοτικοί οργανισμοί επεσήμαναν ότι υπάρχει κίνδυνος να παραγκωνίσουν οι ΟΕΠ την εμπορική χρηματοδότηση που είναι επί του παρόντος διαθέσιμη, με αποτέλεσμα τη στρέβλωση της αγοράς και τη δημιουργία εσφαλμένων κινήτρων. Οι ΧΟ παρατήρησαν επίσης ότι η από κοινού ανάληψη του καθεστώτος του προτιμησιακού πιστωτή δεν θα αποφέρει πρόσθετα οφέλη, δεδομένου ότι οι ΟΕΠ είναι συνήθως προτιμησιακοί πιστωτές ως δανειστές. Οι ΧΟ εξέφρασαν την άποψη ότι η από κοινού ανάληψη του καθεστώτος του προτιμησιακού πιστωτή με τις εμπορικές τράπεζες δεν αποτελεί επιλογή για τους ΧΟ στα έργα του δημόσιου τομέα στα οποία το κράτος ενεργεί ως δανειολήπτης ή εγγυητής, σε αντίθεση με τα έργα του ιδιωτικού τομέα, όπου το φαινόμενο αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο. Όπως επισημάνθηκε από τους ΧΟ, την Ευρωπαϊκή Ένωση Τραπεζών και τον δανικό ΟΕΠ, υπάρχουν ήδη παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ ΧΟ, εμπορικών τραπεζών και ΟΕΠ στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως τα συνδυαστικά πιστωτικά προγράμματα του Βελγίου, της Δανίας και της Αυστρίας, καθώς και η συνεργασία μεταξύ των ΧΟ και των ΟΕΠ στο πλαίσιο της Ένωσης της Βέρνης σε διάφορους τομείς. Οι συμμετέχοντες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συνεργασία με τους ΟΕΠ και τις εμπορικές τράπεζες στο πλαίσιο των συνδυαστικών διευκολύνσεων αποτελεί ήδη επιλογή και ότι δεν θα χρειαστούν περαιτέρω συνεδριάσεις. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να προτείνουν συγκεκριμένες ιδέες για την υλοποίηση έργων με τη συμμετοχή των ΟΕΠ και των εμπορικών τραπεζών, οι οποίες θα πρέπει να εξεταστούν στα συνδυαστικά πλαίσια Κοινωνία των πολιτών Η Επιτροπή συνέχισε την ανταλλαγή απόψεων για τον συνδυασμό μέσων με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τον ιδιωτικό τομέα. Κατά τη διάρκεια του 2014, πραγματοποιήθηκαν τέσσερις συνεδριάσεις: τρεις στο πλαίσιο του φόρουμ για την αναπτυξιακή πολιτική (PFD), κατά τη διάρκεια των συνεδρίων που διοργανώθηκαν στη Λίμα (Περού), στην Μπανγκόκ (Ταϊλάνδη) και στις Βρυξέλλες. Ειδικό σεμινάριο για το έργο που παράγεται στο πλαίσιο της τεχνικής ομάδας 6 διοργανώθηκε επίσης στο τέλος Νοεμβρίου του Μελλοντικές συζητήσεις Τεχνικές συνεδριάσεις και συνεδριάσεις των ομάδων πολιτικής στο πλαίσιο της EUBEC θα πραγματοποιούνται συνεχώς και θα επικεντρώνονται σε βασικά ζητήματα των πολιτικών της ΕΕ, όπως π.χ. αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης, κλιματική αλλαγή και συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, καθώς επίσης και στις δυνατότητες χρήσης ενός υποδείγματος εγγυήσεων στις τρίτες χώρες, με βάση την πείρα που αποκομίστηκε από το επενδυτικό σχέδιο για την Ευρώπη, το οποίο θα επιτρέψει σε διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς να αντιμετωπίσουν συγκεκριμένα εμπόδια που δυσχεραίνουν την υλοποίηση επενδύσεων, και να προσεγγίσουν έτσι ιδιωτικούς 11

12 φορείς. 4. Συμπεράσματα 1) Οι συνδυαστικές διευκολύνσεις της ΕΕ εξακολουθούν να αποδίδουν ικανοποιητικά, υποστηρίζοντας τις εξωτερικές πολιτικές της ΕΕ. Η σαφής και συνεπής διακυβέρνηση εφαρμόζεται πλέον στην πράξη. 2) Οι περισσότερες από τις συστάσεις που διατυπώθηκαν σε έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με την αποτελεσματικότητα των συνδυαστικών διευκολύνσεων έχουν ήδη ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο κυρίως της EUBEC, και η Επιτροπή θα συνεχίσει να εξετάζει προσεκτικά τη διαδικασία και τυχόν ανησυχίες που προκύπτουν. 3) Καθώς η συνδυαστική χρηματοδότηση αποτελεί νέο σχετικά μέσο, την περίοδο αυτή πραγματοποιείται ανεξάρτητη αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς του με βάση τα μέχρι σήμερα στοιχεία. Συνεχίζεται επίσης η διαβούλευση με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, όπως π.χ. με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. 4) Όσον αφορά την κινητοποίηση του ιδιωτικού τομέα, με βάση το έργο που έχει ήδη επιτελεστεί από την EUBEC, συνεχίστηκαν οι τεχνικές συζητήσεις για τις συγκεκριμένες ιδέες που υποβλήθηκαν από ΧΟ και ζητήθηκε από τις ΧΟ να συνεχίσουν να υποβάλουν απτές προτάσεις προκειμένου να εξεταστούν ενδελεχώς. 5) Στο επίπεδο της δράσης για το κλίμα, οι περιφερειακές συνδυαστικές διευκολύνσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να ενσωματώνουν τη δράση για το κλίμα στις συνδυαστικές δραστηριότητες της ΕΕ και να υποστηρίζουν τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα. Οι συζητήσεις της EUBEC θα πρέπει να υποστηρίξουν την υλοποίηση και να προσφέρουν, ανάλογα με τις ανάγκες, περαιτέρω οριζόντιες κατευθυντήριες γραμμές. 12