ΑΚAΔΗΜΙΑ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ ACADEMY OF INSTITUTIONS AND CULTURES

Transcript

1 ΑΚAΔΗΜΙΑ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ ACADEMY OF INSTITUTIONS AND CULTURES Στοά των Επιστημών-Επιστημονική Επιθεώρηση Stoa of Sciences-Scientific Review Τόμος 1 Volume 1 Ελληνιστική Αστρονομία και Μηχανική Hellenistic Astronomy and Mechanics Τεύχος Β Issue B Corpus operae Ι Διεύθυνση- Direction ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΙΟΥ ΣΕΙΡΑΔΑΚΗΣ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης JOHN HUGH SEIRADAKIS, Aristotle University of Thessaloniki Κυριάκος Ευσταθίου Kyriakos Efstathiou : Ακαδημία Θεσμών και Πολιτισμών - Academy of Institutions and Cultures Έτος εκδόσεως - Υear of issue : 2017

2 Η ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης The reconstruction of the Antikythera Mechanism at the Aristotle University of Thessaloniki Κυριάκος Ευσταθίου, Καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Kyriakos Efstathiou, Professor, Department of Mechanical Engineering, Aristotle University of Thessaloniki

3 Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έχουν σχεδιαστεί και πραγματοποιηθεί, συνεχώς εξελισσόμενες ανακατασκευές του Μηχανισμού των Αντικυθήρων (2008, 2011, 2015 και 2016), στις οποίες, ενσωματώνονται τα εκάστοτε γνωστά δημοσιευμένα ερευνητικά αποτελέσματα. Εν προκειμένω και σε σχέση με την χρονική εξέλιξη της έρευνας του Μηχανισμού, κατασκευάστηκαν διάφορα αντίγραφα του Μηχανισμού, σε πραγματικές διαστάσεις (κλίμακα 1:1) και με πραγματικό τρόπο συναρμολόγησης, καθώς και διαφανή εποπτικά αντίγραφα σε κλίμακα 3:1 και 4:1, με πραγματικό τρόπο συναρμολόγησης. Συνολικά ερευνήθηκαν, σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν 6 διαφορετικά μοντέλα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τα τρία μοντέλα σε κλίμακα 1:1, κατασκευάστηκαν σε πραγματικές διαστάσεις και με τα υλικά που είχε κατασκευαστεί, το 2 ο αιώνα π. Χ., ο πρωτότυπος αρχαίος μηχανισμός. Η προστατευτική θήκη κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου από ξύλο. Όλα τα εξαρτήματα είναι κατασκευασμένα, όπως και το πρωτότυπο, από κράμα χαλκού (κρατέρωμα μπρούντζο). Τα αντίγραφα φέρουν και δύο προστατευτικές ξύλινες θύρες, μία στην εμπρόσθια και μία στην οπίσθια όψη του, στις εσωτερικές επιφάνειες των οποίων υπάρχουν εγκιβωτισμένες πλάκες από κράμα χαλκού. Στις πλάκες αυτές έχει χαραχθεί, το μέχρι της χρονικής στιγμής της κατασκευής του κάθε μοντέλου, αναγνωσμένο κείμενο, που αποτελεί μέρος του εγχειριδίου χρήσης του Μηχανισμού. Για να υπάρχει η δυνατότητα ο επισκέπτης να βλέπει την εσωτερική δομή του Μηχανισμού και τις αλυσίδες των οδοντωτών τροχών, στο 1 ο και 2 ο μοντέλο αυξήθηκαν οι διαστάσεις του πλάτους του Μηχανισμού και έχουν ανοιχθεί διευρυμένες οπές στις δύο πλάγιες πλευρές του. Η αύξηση των διαστάσεων του πλάτους του Μηχανισμού, οδήγησε σε μεγαλύτερου μήκους άξονες έδρασης των γραναζιών και συνεπακόλουθα, αυξημένες αποστάσεις μεταξύ των γραναζιών, γεγονός που μείωσε τη στιβαρότητα της εσωτερικής δομής του. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα, το 1 ο μοντέλο (1:1-V1/2008) να μην είναι λειτουργικό και το 2 ο (1:1-V2/2011) να είναι μέρει λειτουργικό. Στο 3 ο μοντέλο (1:1-V3/2016) το πλάτος του, κατασκευάστηκε όσο και στο πρωτότυπο και είναι πιστό και πλήρως λειτουργικό. Ο επισκέπτης μπορεί να θέσει σε κίνηση τους οδοντωτούς τροχούς και να παρατηρήσει τη λειτουργία του μηχανισμού Για να μπορεί ο επισκέπτης, να βλέπει ταυτόχρονά τις εξωτερικές καθώς και τις εσωτερικές δομές και εξαρτήματα του Μηχανισμού, κατασκευάστηκε ένα μοντέλο τριπλάσιο σε μέγεθος, σε σχέση με το πρωτότυπο (μοντέλο 3:1-V1/2016). Εκτός από τους άξονες και τους δείκτες των ενδείξεων, που είναι κατασκευασμένοι από μπρούντζο, το μοντέλο είναι κατασκευασμένο από διαφανές υλικό (Plexiglas), με ειδικό φωτισμό. Το μοντέλο αυτό είναι πλήρως λειτουργικό και ο επισκέπτης μπορεί να θέσει σε κίνηση τους οδοντωτούς τροχούς και να παρατηρήσει την λειτουργία του μηχανισμού. Η δημιουργία των ανακατασκευών έγινε σε τρεις φάσεις: 1 η φάση: Μελέτη του Μηχανισμού και καθορισμός των επιμέρους εξαρτημάτων του καθώς και των βασικών του διαστάσεων. 2 η φάση: Σχεδιομελέτη της ανακατασκευής του Μηχανισμού. 3 η φάση: Προμήθεια υλικών, κατεργασία των επιμέρους εξαρτημάτων και συναρμολόγησή τους. Υπεύθυνος των ανακατασκευών είναι ο Καθηγητής του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών, Κυριάκος Ευσταθίου. Στην Ομάδα συμμετέχουν ο Αλέξανδρος Μπασιακούλης, η Μαριάννα Ευσταθίου η Δρ. Μαγδαληνή Αναστασίου και ο Καθηγητής του Τμήματος Φυσικής, Ιωάννης Σειραδάκης stoaofsciences@academy.edu.gr

4 Αντίγραφα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων του ΑΠΘ εκτίθενται: Μόνιμες εκθέσεις Αστεροσκοπείο Α.Π.Θ. Μοντέλο 1:1-V1/2008 (από το 2008) Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών Μοντέλο 1:1-V2/2011 (από το 2012) Κτίριο Επιτροπής Ερευνών Α.Π.Θ. - Μοντέλο 1:1-V2/2011 (από το 2012) Εθνικό Ίδρυμα ερευνών - Μοντέλο 1:1-V2/2011 (από το 2013) Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών - Μοντέλο 3:1-V1/2016 (από το 2015) Κέντρο διάδοσης επιστημών και μουσείο τεχνολογίας NOESIS Μοντέλο 1:1-V2/2011 και 1:1-V3/2011 Δήμος Κυθήρων - Μοντέλο 4:1-V1/2015 (από το 2016) Περιοδικές εκθέσεις Musée des Arts et Métiers, Paris 27/06/11-29/01/12 Σε ειδική έκθεση στην Πάφο της Κύπρου 2/7/11-15/8/11 University of Liege" Liege 15/09/11-15/12/11 Λεβέντειο Μουσείο & Πανεπιστήμιο Frederic, Λευκωσία, Κύπρος Μουσείο Ολυμπιακών Αγώνων, Γενεύη Ελβετία stoaofsciences@academy.edu.gr

5 At the Aristotle University of Thessaloniki, progressing models (in 2008, 2011, 2015 and 2016) of the Antikythera Mechanism, which incorporate the most recent published research, have been designed and reconstructed. Consequently, several models of the Mechanism have been constructed, in actual dimensions (scale 1:1) or transparent, educational large models (scales 3:1 and 4:1). In summary, six different models of the Antikythera Mechanism have been investigated, designed and constructed. The three, 1:1 scale, models, are made in exact dimensions and similar materials as the original, 2 nd century B.C., ancient, mechanism. The protecting housing is constructed entirely of wood. All metal components are made, as in the original, of copper alloy (bronze). The models bear two protecting wooden doors, one in the front and one in the rear face, in the inside surfaces of which, plates of copper alloy are encased. On these plates, most of the hitherto deciphered text, which is part of the user s manual of the Mechanism, is engraved. The width of the 1 st and, in particular, the 2 nd reconstruction is larger than the original. In the 2 nd reconstruction (1:1-V2/2011), two large openings were curved on the two lateral sides, that allow the visitor to see the inside of the reconstruction and the gears. Increasing the width of the Mechanism, resulted to longer bearing axes and consequently increased the distances between the gears, which reduced the robustness of the internal structure. The result is that the first model (1:1- V1/2008) was not functional and the 2 nd (1:1-V2/2011) partly functional. The third model (1:1- V3/2016), in which the width, is similar to the original, is fully functional. The visitor may set in motion the gears and observe the operation of the mechanism. In order that the visitor can see simultaneously the external and internal structures and the components of the Mechanism, models four and three times the size of the original (models 4:1-V1/2015 and 3:1-V1/2016) have been constructed. With the exception of the axes and the display indicators, which are made of bronze, these models are made from transparent material (Plexiglas), with special illumination. Model 3:1-V1/2016 is fully functional. The visitor can set the gears in motion and observe the operation of the Mechanism. The creation of the models was achieved in three phases: Phase 1: Study of the Mechanism and determination of the individual components as well as its basic dimensions. Phase 2: Study and design of the Mechanism reconstruction. Phase 3: Procurement of materials, machining of individual components and their assembly. In charge of the reconstructions is Kyriakos Efstathiou, Professor of Mechanical Engineering of the Aristotle University of Thessaloniki. Alexander Basiakoulis, Marianna Efstathiou, Dr. Magdalene Anastasiou and Professor of Physics, John Seiradakis were involved in the overall study stoaofsciences@academy.edu.gr

6 Replicas of Antikythera Mechanism of Aristotle University of Thessaloniki are exhibited: Permanent exhibitions Observatory of Aristotle University of Thessaloniki. Model 1:1-V1/2008 (since 2008) National Archaeological Museum Model 1:1-V2/2011 (since 2012) Aristotle University Research Dissemination Center. - Model 1:1-V2/2011 (since 2012) National Hellenic Research Foundation - Model 1:1-V2/2011 (since 2013) National Observatory of Athens - Model 3:1-V1/2016 (since 2015) Thessaloniki Science Center and Technology Museum NOESIS Model 1:1-V2/2011 και 1:1-V3/2011 Municipality of Kythera - Model 4:1-V1/2015 (since 2016) Temporary exhibitions Musée des Arts et Métiers, Paris 27/06/11-29/01/12 At an Exhibition in Paphos, Cyprus 2/7/11-15/8/11 University of Liege, Liege 15/09/11-15/12/11 The Leventis Municipal Museum of Nicosia & Frederic University, Nicosia, Cyprus Olympic Museum Lausanne, Geneva, Switzerland stoaofsciences@academy.edu.gr

7 Εικ. 1. Οι οδοντωτοί τροχοί που χρησιμοποιήθηκαν για την 1η ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Fig. 1. The gears that were used for the 1st model of the Antikythera Mechanism

8 Εικ. 2. Η 1 η ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Fig. 2. The reconstruction of the 1 st model of the Antikythera Mechanism Εικ. 3. Η 2 η ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Fig. 3. The reconstruction of the 2 nd model of the Antikythera Mechanism stoaofsciences@academy.edu.gr

9 Εικ. 4. Η 3 η ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Φωτογράφιση από την εμπρόσθια πλευρά Fig. 4. The reconstruction of the 3 rd model of the Antikythera Mechanism. Photograph from the front plate stoaofsciences@academy.edu.gr

10 Εικ. 5. Η 3 η ανακατασκευή του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Φωτογράφιση από την οπίσθια πλευρά Fig. 5. The reconstruction of the 3 rd model of the Antikythera Mechanism. Photograph from the back plate stoaofsciences@academy.edu.gr

11 ΑΚAΔΗΜΙΑ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ ACADEMY OF INSTITUTIONS AND CULTURES Εικ. 7. Αναπαράσταση της οπίσθιας πλευρά του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Fig. 7. Reconstruction of the back plate of the Antikythera Mechanism

12 Εικ. 8. Αναπαράσταση της κλίμακας των Στεφανιτών Αγώνων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων (π.χ. «ΟΛΥΜΠΙΑ» για τους Ολυμπιακούς Αγώνες) Fig. 8. Reconstruction of the Crown Games dial of the Antikythera Mechanism ( ΟΛΥΜΠΙΑ for the Olympic Games) stoaofsciences@academy.edu.gr

13 Εικ.9. Αναπαράσταση τμήματος του Παραπήγματος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Fig. 9. Reconstruction of part of the Parapegma of the Antikythera Mechanism

14 Εικ. 10: Ανάπτυγμα του Μηχανισμού Εικ. 11: Το σύστημα οδοντωτών τροχών του Μηχανισμού των Αντικυθήρων

15 Εικ. 12: Διάφορες όψεις του μοντέλου κατά το σχεδιασμό Εικ. 13: Φωτορεαλιστική απεικόνιση του νέου μοντέλου V3.1, χωρίς την ξύλινη πυξίδα

16 Εικ. 14: Σπείρα του Μέτωνα Εικ. 15: Σπείρα του Σάρος και δείκτης του εξελιγμού Εικ. 16: Δείκτης πανελλήνιων αγώνων

17 Documentary - Design and Construction Documentary - Design and Construction stoaofsciences@academy.edu.gr

18 Animation Animation

19

20 ΑΚAΔΗΜΙΑ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ ACADEMY OF INSTITUTIONS AND CULTURES Στοά των Επιστημών-Επιστημονική Επιθεώρηση Stoa of Sciences-Scientific Review Τόμος 1 Volume 1 Ελληνιστική Αστρονομία και Μηχανική Hellenistic Astronomy and Mechanics Τεύχος Β Issue B Corpus operae Ι : Ακαδημία Θεσμών και Πολιτισμών - Academy of Institutions and Cultures Έτος εκδόσεως - Υear of issue : 2017