«Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός

Transcript

1 Δελτίο Τύπου Περιοδική Έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός 6 Απριλίου Απριλίου 2013 Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, συνεχίζει με συνέπεια την υλοποίηση των στόχων του, ένας από τους οποίους είναι και η προσφορά μιας τουλάχιστον μεγάλης αρχαιολογικής περιοδικής έκθεσης κάθε χρόνο. Η περιοδική έκθεση για το 2012 είναι αφιερωμένη στο Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Για πρώτη φορά θα παρουσιαστεί το σύνολο σχεδόν των αρχαιοτήτων, οι οποίες ανασύρθηκαν από το χώρο του περίφημου Ναυαγίου. Το ναυάγιο εντόπισαν σφουγγαράδες από τη Σύμη και η μερική ανέλκυσή του συνιστά την πρώτη μεγάλης έκτασης ενάλια έρευνα παγκοσμίως. Κατά την πρώτη φάση ( ) την επιχείρηση ανέλαβαν οι Σύμιοι σφουγγαράδες με τη συνδρομή πλοίων του Βασιλικού Ναυτικού. Η δεύτερη φάση (1976) πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με τη βοήθεια του ωκεανογραφικού πλοίου του J.Y. Cousteau Καλυψώ. Τίτλος Έκθεσης: Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Το Πλοίο, οι Θησαυροί, ο Μηχανισμός Διάρκεια: 6 Απριλίου 2012 έως 28 Απριλίου Εγκαίνια : 5 Απριλίου 2012 Οργάνωση: Η έκθεση συνδιοργανώνεται από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, την Ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων και την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (Ε.Μ.Α.Ε.Τ.). Το γενικό συντονισμό της έκθεσης έχει ο Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Δρ Νικόλαος Καλτσάς. Χορηγοί της Έκθεσης: Μέγας χορηγός της έκθεσης και του επιστημονικού καταλόγου της είναι η Ελβετική ωρολογοποιία Hublot. Χορηγοί: ο όμιλος ΟΤΕ Cosmote και η Alpha Bank. Δελτίο Τύπου έκθεσης «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Σελίδα 1

2 Υποστηρικτές της έκθεσης είναι: Η ΔΕΗ, η Πετρογκάζ, η εταιρία φωτιστικών Βασιλείου και ο Αερολιμένας Αθηνών. Υποστηρικτές για την προβολή της έκθεσης: Οι εταιρίες Attica Group Blue Star Superfast & Ferries, η GoldenStarFerries καθώς και ο Δήμος Ταύρου- Μοσχάτου. Χορηγοί επικοινωνίας: ΕΡΤ ΑΕ και MEGA Ενότητες: Αν θα θέλαμε να ορίσουμε επιγραμματικά το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, ώστε να συμπεριληφθούν όλες οι ιδιαιτερότητες και η σημασία του, θα το χαρακτηρίζαμε ως ένα κέλυφος διεπιστημονικής έρευνας διαχρονικά : Τα ευρήματά του δεν αποτελούν, όπως θα ήταν αναμενόμενο, ένα κλειστό σύνολο, αφού το φορτίο του χρονολογείται από τον 4 ο έως και τον 1 ο αι.. π.χ. Το φορτίο αυτό υποδεικνύει την πρώτη εμπορία έργων τέχνης του δυτικού κόσμου, με φορτηγό πλοίο χωρητικότητας 300 περίπου τόνων. Η ανέλκυσή του σηματοδοτεί την αυγή των ενάλιων ερευνών παγκοσμίως. Ο μηχανισμός εκπλήσσει διαρκώς τους ειδικούς που τον μελετούν. Τα 378 εκθέματα της έκθεσης, λόγω των παραπάνω ιδιαιτεροτήτων, εντάχθηκαν σε τέσσερις ενότητες, μέσα από τις οποίες τίθενται ή /και απαντώνται ερωτήματα: Ενότητα 1 η : Το ιστορικό της ανέλκυσης H Αυγή της ενάλιας αρχαιολογίας Στην εισαγωγική αυτή ενότητα παρουσιάζονται το χρονικό των επιχειρήσεων της ανέλκυσης και των πρώτων συντηρήσεων των πολύτιμων αρχαιοτήτων καθώς και σχετικά κρατικά έγγραφα και δημοσιεύματα του τύπου της εποχής. Ενότητα 2 η : Το πλοίο του ναυαγίου. Το μέγεθός του, το πλήρωμα και οι επιβάτες του. Παρουσιάζονται σπαράγματα από το κύτος του πλοίου με τη μολύβδινη επένδυση στο εξωτερικό του και άλλα εξαρτήματα από τον εξοπλισμό του (σύστημα παροχέτευσης νερού από το κύτος, μετρητές- ανιχνευτές βυθού κλπ.). Από τα σωζόμενα λείψανα αλλά και το φορτίο του- προκύπτει, ότι το πλοίο ήταν φορτηγό (αρχ. ὀλκάς, λατ. navis oneraria), εκτιμώμενης χωρητικότητας 300 τόνων. Εκτίθενται επίσης αντικείμενα που ήταν στην υπηρεσία του πληρώματος και των επιβατών του (π.χ. αγγεία, λυχνάρια, Δελτίο Τύπου έκθεσης «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Σελίδα 2

3 παιχνίδια), τα οποία ανακαλούν την καθημερινότητα και τις συνήθειές των ανθρώπων του πλοίου. Ενότητα 3 η : Η πορεία και το φορτίο του πλοίου. Τι είδους προϊόντα μετέφερε η ολκάδα, από πού ξεκίνησε, πού έγινε η φόρτωση και ποιος ήταν ο προορισμός της; Τα χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα, τα γυάλινα αγγεία και τα χάλκινα σκεύη καθώς και τα χρυσά κοσμήματα που εκτίθενται στην ενότητα αυτή, είναι αντιπροσωπευτικά των έργων που ανασύρθηκαν από το ναυάγιο και αποτελούν ένα μέρος μόνο του φορτίου του. Το υπόλοιπο φορτίο καταποντίστηκε μαζί με το πλοίο σε πολύ μεγάλο βάθος. Τα έργα αυτά μαρτυρούν τις αισθητικές προτιμήσεις των παραγγελιοδοτών ή υποψήφιων αγοραστών, αλλά πρωτίστως αντικατοπτρίζουν το νέο ιστορικό φαινόμενο της εμπορίας έργων τέχνης, της πρώτης στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Η μελέτη του φορτίου θα συνεισφέρει σημαντικά στην έρευνα για το θαλάσσιο εμπόριο και τη διακίνηση έργων ελληνικής τέχνης στο τέλος της ελληνιστικής εποχής και της δημοκρατικής περιόδου της Ρώμης, υπό το φως των εμπορικών δραστηριοτήτων και των αισθητικών επιλογών της ανερχόμενης ρωμαϊκής αριστοκρατίας. Ενότητα 4 η : Ο Μηχανισμός Το 1/3 της έκθεσης αφιερώνεται σε αυτήν την εκπληκτική, μοναδική και παγκοσμίου ενδιαφέροντος συσκευή μαθηματικής και αστρονομικής επιστήμης. Πρόκειται για ένα αστρονομικό υπολογιστικό μηχάνημα (computer), ένα αστρονομικό δηλαδή ημερολόγιο, που προσδιόριζε το χρόνο με βάση τις κινήσεις του ήλιου, της σελήνης και τις μεταξύ τους σχέσεις, δηλαδή τις εκλείψεις και τις κινήσεις άλλων γνωστών για την εποχή πλανητών, όπως έγραψε ο Price, μελετητής των θραυσμάτων στα Θα εκτεθούν όλα τα σωζόμενα θραύσματα, 82 στον αριθμό, συμπεριλαμβανομένων των τριών γνωστών και μεγαλύτερων τμημάτων του, ήδη εκτεθειμένων στη μόνιμη έκθεση. Η ιστορία της ταύτισης και τα έως τώρα συμπεράσματα της διεπιστημονικής μελέτης του, σχέδια, ραδιογραφίες, τομογραφίες, ψηφιοποιημένες προσομοιώσεις και αντίγραφα των κατά καιρούς προτεινόμενων ανακατασκευών του, αποτελούν το εποπτικό υλικό για τους επισκέπτες. Στο τέλος της ενότητας θα προβάλλεται ολιγόλεπτη 3D ταινία, παραγωγής του Ph. Nocolet. Επίσης, στο αμφιθέατρο του Μουσείου θα προβάλλεται σε καθορισμένες ήμέρες και ώρες το ντοκιμαντέρ για το ναυάγιο και το μηχανισμό, παραγωγής Images First Ltd., σε συνεργασία με την ΕΡΤ και την Δελτίο Τύπου έκθεσης «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Σελίδα 3

4 Arte. Συνεργαζόμενοι φορείς - Συμμετέχοντες με εκθέματα: Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού Νομισματικό Μουσείο Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων Πρόγραμμα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας, του ΕΙΕ. Ένα Ομοίωμα του Μηχανισμού Ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, Τρία ομοιώματα του Μηχανισμού Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας Michael Wright, ομοίωμα του Μηχανισμού Κατάλογος: Η έκθεση συνοδεύεται από ειδικό κατάλογο-μονογραφία για το θέμα, στον οποίο διακεκριμένοι Έλληνες αρχαιολόγοι και επιστήμονες των φυσικών επιστημών παρουσιάζουν κείμενα, τόσο των ενοτήτων της έκθεσης όσο και επιμέρους θεμάτων σχετικών με το ναυάγιο. Ο κατάλογος περιλαμβάνει επίσης, τις φωτογραφίες και τα λήμματα των αντικειμένων. Εκδηλώσεις : Όλες οι εκδηλώσεις θα είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του Μουσείου, Εκπαιδευτικά Προγράμματα: -Με τη χορηγία της Alpha Bank, δημιουργήθηκαν και θα διεξάγονται από το Μουσείο καθ όλη τη διάρκεια της έκθεσης εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές της Πρωτοβάθμιας και των πρώτων τάξεων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Τα προγράμματα θα πραγματοποιούνται ύστερα από τηλεφωνική συνεννόηση. - Ένα τρίτο πρόγραμμα για εφήβους προγραμματίζεται να ξεκινήσει από τις 2 Οκτωβρίου 2012, με τη μορφή διαδικτυακού διαγωνισμού/έρευνας, το οποίο θα εστιάζει στο Μηχανισμό και τις λειτουργίες του και θα συνδυάζει γνώσεις από την Αστρονομία και τη Μηχανική. Tη δημιουργία του έχει αναλάβει το Πρόγραμμα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας (εγγραφές: Δελτίο Τύπου έκθεσης «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Σελίδα 4

5 Λεζάντες Φωτογραφιών Eνότητα 1 1. Το Υπουργείο Ναυτικών ενημερώνει (27/02/1901) για την αποστολή του πλοίου «Μυκάλη» στα Κύθηρα. Eνότητα 3: 2.Ο «Έφηβος των Αντικυθήρων» ( π.χ) 3. Κεφαλή του «φιλοσόφου των Αντικυθήρων» (περίπου 230 π.χ.) 4. Μαρμάρινο άγαλμα Ερμή (αρχές 1 ου αι. π.χ) 5. Μαρμάρινο άγαλμα παλαιστή (αρχές 1 ου αι. π.χ) 6. Ζεύγος χρυσών ενωτίων (2 ος -1 ος αι. π.χ. ) 7. Γυάλινη φιάλη (1 ος αι. π.χ) Eνότητα 4: 8. Θραύσματα του «Μηχανισμού των Αντικυθήρων» (2 ος -1 ος αι. π.χ.) Δελτίο Τύπου έκθεσης «Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων» Σελίδα 5