Βασίλειος Λεκαπηνός. Περίληψη : Άλλα Ονόματα. Τόπος και Χρόνος Γέννησης. Τόπος και Χρόνος Θανάτου. Κύρια Ιδιότητα IΔΡΥΜA ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Transcript

1 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Περίληψη : Ο Βασίλειος Λακαπηνός ή Λεκαπηνός ήταν νόθος γιος του αυτοκράτορα Ρωμανού Α'. Τιμήθηκε με τους τίτλους του πατρικίου και του προέδρου και διακρίθηκε σε υψηλόβαθμα πολιτικά αξιώματα, με κυριότερο εκείνο του παρακοιμωμένου, στο οποίο σταδιοδρόμησε επί μακρόν. Διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή του Βυζαντίου ιδιαίτερα μετά την ανάρρηση του Νικηφόρου Β' Φωκά στο θρόνο, με απόγειο την περίοδο , οπότε και υπήρξε ο ουσιαστικός διαχειριστής των κρατικών υποθέσεων στο πλευρό του αυτοκράτορα Βασιλείου Β. Άλλα Ονόματα Βασίλειος ο Νόθος, Βασίλειος ο Παρακοιμώμενος Τόπος και Χρόνος Γέννησης μεταξύ , τόπος άγνωστος Τόπος και Χρόνος Θανάτου μετά το 986, περιοχή του Στενού Κύρια Ιδιότητα Πολιτικός αξιωματούχος 1. Βιογραφικά στοιχεία Ο Βασίλειος Λακαπηνός (ή Λεκαπηνός) γεννήθηκε μεταξύ των ετών 910 και Ανήκε στην οικογένεια των Λακαπηνών, η οποία ήταν αρμενικής καταγωγής και είχε ως έδρα της την περιοχή Λακάπη. Ήταν νόθος γιος του δρουγγάριου του πλωίμου και μετέπειτα αυτοκράτορα Ρωμανού Α' Λακαπηνού, ενώ η μητέρα του μας είναι άγνωστη, αλλά πιθανώς επρόκειτο για μια δούλη βουλγαρικής καταγωγής. 2 Το γεγονός ότι ήταν νόθος πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο στον ευνουχισμό του, ο οποίος πραγματοποιήθηκε πιθανότατα κατά την παιδική του ηλικία. 3 Με τον τρόπο αυτόν, η οικογένεια των Λακαπηνών θέλησε να στερήσει τη δυνατότητα στο νόθο μέλος της να διεκδικήσει το θρόνο, αλλά ταυτόχρονα ο Βασίλειος εξασφάλισε τη δυνατότητα για σταδιοδρομία σε ανώτερα πολιτικά αξιώματα. Στις πηγές χαρακτηρίζεται ως μια ιδιαίτερα έντονη και δυναμική προσωπικότητα, με εξαιρετικές ικανότητες στη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων και τους πολιτικούς ελιγμούς, 4 γεγονός που επιβεβαιώνεται από την παραμονή του στο αξίωμα του παρακοιμωμένου και από το ρόλο του ως στενού συμβούλου στο πλευρό τριών σημαντικών αυτοκρατόρων, του Νικηφόρου Β' Φωκά, του Ιωάννη Α Τζιμισκή και του Βασιλείου Β' ( ), σε μια περίοδο όπου η διαδοχή στο θρόνο δεν γινόταν ομαλά, αλλά αποτελούσε προϊόν πολιτικής ανατροπής. Παράλληλα διακρίθηκε ως προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών, στο πλαίσιο της λεγόμενης Μακεδονικής Αναγέννησης. 5 Η πολιτική του σταδιοδρομία ξεκίνησε πιθανότατα από την εποχή του πατέρα του, αλλά σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων άρχισε ουσιαστικά να διαδραματίζει από την εποχή του Νικηφόρου Β' Φωκά και έως τα τέλη του 985, οπότε καθαιρέθηκε από τα αξιώματά του και εξορίσθηκε στην περιοχή του Στενού, όπου πέθανε από αποπληξία. 2. Πολιτική σταδιοδρομία 2.1 Περίοδος Ο Βασίλειος Λακαπηνός κατά πάσα πιθανότητα ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως πολιτικός αξιωματούχος την περίοδο της Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 1/10

2 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, βασιλείας του πατέρα του, Ρωμανού Α', χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε ποιο αξίωμα κατείχε ακριβώς. Επί βασιλείας Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου ( ) ήταν ήδη πρωτοβεστιάριος, αξίωμα το οποίο πιθανολογείται ότι είχε αποκτήσει από το 941. Το 948 ο αυτοκράτορας (η σύζυγος του οποίου ήταν ετεροθαλής αδελφή του Βασιλείου) τον ανέδειξε στο αξίωμα του παρακοιμωμένου, ενώ του αποδόθηκε και ο τίτλος του πατρικίου. Την περίοδο αυτή ανέλαβε ουσιαστικά τη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων, ασκώντας μεγάλη επιρροή στις αποφάσεις του αυτοκράτορα, ενώ το 958 ηγήθηκε και εκστρατείας εναντίον των Αράβων. Ωστόσο, επί Ρωμανού Β' ( ) ο Βασίλειος απομακρύνθηκε από το αξίωμα του παρακοιμωμένου και έπαψε προσωρινά να ασκεί επιρροή στην πολιτική σκηνή, καθώς ο νέος αυτοκράτορας αντικατέστησε σχεδόν όλους τους υψηλόβαθμους αξιωματούχους του πατέρα του και διόρισε στο αξίωμα του παρακοιμωμένου τον Ιωσήφ Βρίγγα, ο οποίος έγινε ο νέος διαχειριστής των κρατικών υποθέσεων. Μετά το θάνατο του αυτοκράτορα (14 Απριλίου 963) ο Βρίγγας θέλησε να διατηρήσει την εξουσία του εγκαθιστώντας ένα καθεστώς αντιβασιλείας, με τον ίδιο στη θέση του προστάτη των δύο ανήλικων τέκνων του Ρωμανού Β', Βασιλείου και Κωνσταντίνου, και με την υποστήριξη της μητέρας τους Θεοφανούς. Ωστόσο η αυτοκράτειρα δεν ήταν σύμφωνη με τα σχέδια του Βρίγγα και οργάνωσε την ανατροπή του σε συνεργασία με τον Νικηφόρο Φωκά, δομέστικο των σχολών της Ανατολής. Ο Φωκάς, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής λόγω των μεγάλων στρατιωτικών επιτυχιών του εναντίον των Αράβων και είχε την πλήρη υποστήριξη του στρατού, οργάνωσε στάση στις 2 Ιουλίου 963, με σκοπό την απομάκρυνση του Ιωσήφ Βρίγγα και την κατάκτηση της εξουσίας. Όταν στις αρχές Αυγούστου τα στρατεύματα του στασιαστή έφθασαν στις ακτές του Βοσπόρου απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, ο Βασίλειος Λακαπηνός, ο οποίος πιθανότατα βρισκόταν σε στενή επαφή με την αυτοκράτειρα και είχε αντιληφθεί ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία να επανέλθει ενεργά στο πολιτικό προσκήνιο, οργάνωσε στις 9 Αυγούστου ένα κίνημα στην Κωνσταντινούπολη και με ένοπλους οπαδούς του υποχρέωσε τον Βρίγγα να καταφύγει στο ναό της Αγίας Σοφίας, ενώ παράλληλα απέκτησε τον έλεγχο του στόλου με σκοπό τη διαπεραίωση των στρατευμάτων του Φωκά στην Κωνσταντινούπολη. Η άνοδος του Νικηφόρου Β στο θρόνο σήμανε την επιστροφή του Βασιλείου Λακαπηνού στην ενεργό πολιτική δράση. Ο αυτοκράτορας, θέλοντας να τον ανταμείψει για τη βοήθειά του, τον διόρισε εκ νέου παρακοιμώμενο και του απέδωσε τον νέο τίτλο του προέδρου της Συγκλήτου. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ο Βασίλειος πρέπει να είχε αυξημένες αρμοδιότητες και σημαντική συμμετοχή στη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων, δεν αποτελούσε τον κυριότερο σύμβουλο και αξιωματούχο του αυτοκράτορα, καθώς τη θέση αυτή την κατείχε ο αδελφός του Νικηφόρου Β' Λέων Φωκάς, ο οποίος κατείχε τον τίτλο του κουροπαλάτη Περίοδος Το γεγονός ότι ο ο Βασίλειος δεν ήταν ιεραρχικά ο πρώτος αξιωματούχος της αυτοκρατορίας πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο στη στάση που τήρησε κατά την πτώση του Νικηφόρου Β' Φωκά τον Δεκέμβριο του 969. Τότε, ύστερα από συνωμοσία που οργάνωσαν ο ανιψιός του αυτοκράτορα Ιωάννης Τζιμισκής και η αυτοκράτειρα Θεοφανώ, συνωμοσία η οποία οδήγησε στη δολοφονία του αυτοκράτορα, ο Βασίλειος, έχοντας αντιληφθεί την επερχόμενη πολιτική αλλαγή, εκδήλωσε ανοιχτά τη στήριξή του στον Τζιμισκή αμέσως μόλις πληροφορήθηκε το θάνατο του Νικηφόρου. 6 Λόγω της στάσης του αυτής ο νέος αυτοκράτορας τον διατήρησε στη θέση του παρακοιμωμένου και αναβάθμισε το ρόλο του, αναθέτοντάς του πλήρως τη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων. Ο Βασίλειος ήταν εκείνος που ανέλαβε τη σημαντική αποστολή της απομάκρυνσης από τον κρατικό μηχανισμό όλων των υποστηρικτών της οικογένειας των Φωκάδων. Παράλληλα έλαβε μέρος στην εκστρατεία του Ιωάννη Α' εναντίον των Ρως στη Βουλγαρία. Μετά το 971, όμως, ο ρόλος του δεν πρέπει να ήταν πρωταγωνιστικός, ενώ προς το τέλος της βασιλείας του Τζιμισκή είχε πέσει στη δυσμένεια του αυτοκράτορα, κυρίως μετά την τελευταία εκστρατεία του Τζιμισκή στη Συρία (975), όταν κατά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη ο αυτοκράτορας διαπίστωσε το μέγεθος της κτηματικής περιουσίας που είχε φροντίσει να εξασφαλίσει ο παρακοιμώμενος για τον εαυτό του. Ο Βασίλειος, αντιλαμβανόμενος ότι η πολιτική του σταδιοδρομία κινδύνευε και έχοντας προφανώς φροντίσει από πριν να προετοιμάσει το έδαφος για τη διαδοχή, οργάνωσε τη δηλητηρίαση του αυτοκράτορα, γεγονός που σήμανε την άνοδο στο θρόνο (Ιανουάριος 976) των νόμιμων διαδόχων Βασιλείου Β' και Κωνσταντίνου Η' ( ), οι οποίοι πλέον είχαν ενηλικιωθεί. Στο νέο καθεστώς που δημιουργήθηκε, ο Λακαπηνός απέκτησε κυρίαρχο ρόλο στην άσκηση της εξουσίας, καθώς ο νεαρός και άπειρος Βασίλειος Β' του εμπιστεύθηκε οικειοθελώς τη διαχείριση των υποθέσεων του κράτους. 7 Θέλοντας να Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 2/10

3 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, διασφαλίσει τη θέση του ίδιου και των νεαρών αυτοκρατόρων, ο Λακαπηνός φρόντισε να απομακρύνει αμέσως από την πρωτεύουσα τον επίδοξο διεκδικητή του θρόνου Βάρδα Σκληρό, τον οποίο υποβίβασε σε δούκα Μεσοποταμίας. Παράλληλα φρόντισε να αναθέσει την αρχιστρατηγία στον επίσης ευνούχο στρατοπεδάρχη Πέτρο, με σκοπό να διατηρήσει ο ίδιος τον έλεγχο του στρατεύματος. Τέλος, προήγαγε τον μέχρι πρότινος υφιστάμενο του Σκληρού Μιχαήλ Βούρτζη σε δούκα Αντιοχείας, προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να διαφοροποιήσει τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις των σημαντικότερων εκπροσώπων της μικρασιατικής στρατιωτικής αριστοκρατίας και να αποφύγει την από κοινού δράση τους εναντίον της κεντρικής εξουσίας. Ωστόσο οι ενέργειες αυτές δεν εμπόδισαν τον Σκληρό να οργανώσει στάση με σκοπό την ανατροπή του Βασιλείου Β' και του Βασιλείου Λακαπηνού και την άνοδο του ίδιου στο θρόνο. Ο Λακαπηνός προσπάθησε να αντιμετωπίσει το κίνημα του Σκληρού αλλά δεν τα κατάφερε, και αναγκάστηκε να ζητήσει τη βοήθεια του εξόριστου από το 970 Βάρδα Φωκά, τον οποίο διόρισε στο αξίωμα του δομέστικου των σχολών της Ανατολής την άνοιξη του 978. Μετά την καταστολή της στάσης του Σκληρού (άνοιξη 979) ο Βασίλειος Λακαπηνός παρέμεινε ο ισχυρός άνδρας στην αυτοκρατορία. Όμως η δύναμή του πλέον περιοριζόταν από την παρουσία του Βάρδα Φωκά, ο οποίος διεκδικούσε μερίδιο στην άσκηση της εξουσίας, και από τον Βασίλειο Β', ο οποίος ήταν πλέον αρκετά ώριμος ώστε να αναλάβει ενεργά τη διακυβέρνηση του κράτους και να απαλλαγεί από την πολιτική κηδεμονία του παρακοιμωμένου. Στα τέλη του 985, με μια αιφνιδιαστική ενέργεια του αυτοκράτορα, ο Βασίλειος Λακαπηνός απομακρύνθηκε από το αξίωμά του και υποχρεώθηκε σε κατ οίκον περιορισμό στην Κωνσταντινούπολη. Από εκεί προσπάθησε να αντιδράσει και να οργανώσει κίνημα κατά του Βασιλείου Β', γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την εξορία του από τον αυτοκράτορα στην περιοχή του Στενού, όπου ύστερα από μικρό χρονικό διάστημα έπαθε αποπληξία και απεβίωσε. 1. Brokkaar, W.G., Basil Lakapenus Byzantium in the Tenth Century, Studia byzantina et neohellenica Neerlandica 3 (1972), σελ Οι Kazhdan, A. Cameron, A., Basil the Nothos, στο Kazhdan, A. (ed.), The Oxford Dictionary of Byzantium 1 (Oxford New York 1991), σελ. 270, τοποθετούν χρονικά τη γέννηση του Βασιλείου γύρω στο Brokkaar, W.G., Basil Lakapenus Byzantium in the Tenth Century, Studia byzantina et neohellenica Neerlandica 3 (1972), σελ Brokkaar, W.G., Basil Lakapenus Byzantium in the Tenth Century, Studia byzantina et neohellenica Neerlandica 3 (1972), σελ Σχετικά με το ζήτημα αυτό έχει διατυπωθεί και η άποψη ότι ο Βασίλειος υποχρεώθηκε σε ευνουχισμό από τον Κωνσταντίνο Ζ' Πορφυρογέννητο αμέσως μετά την άνοδο του τελευταίου στο θρόνο. Βλ. Jenkins, R.J.H., Constantine Porphyrogenitus De Administrando Imperio 2: Commentary (London 1962), σελ Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historie libri decem (Bonn 1828), : «ἐ κ τούτου παῤ ῥησίαν ὁ Βασίλειος εἰ ληφώς, ὃς ἐ κτομίας μὲ ν ἦ ν καὶ τῷ τοῦ παρακοιμωμένου καὶ αὐ τὸς ἐ πὶ τῶν τοῦ αὐ τοκράτορος Κωνσταντίνου καιρῶν ἐνδιέπρεψεν ἀξιώματι, νόθος υἱ ὸς ἐ κ Σκυθίδος τῷ παλαιοτάτῳ αὐ τοκράτορι Ρωμανῷ γεννηθείς, δραστήριος δέ, καὶ τὸ παριστάμενον αὑ τῷ εἰ ς ἔ ργον ἐ ξενεγκεῖ ν προμηθέστατος...». 5. Ross, M., Basil the Proedros Patron of the Arts, Archaeology 11 (1958), σελ Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historie libri decem (Bonn 1828), Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos, Chronographie ou histoire d'un siècle de Byzance ( ) 1 (Paris 1926), Βιβλιογραφία : Treadgold W.T., A History of the Byzantine State and Society, Stanford 1997 Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 3/10

4 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Toynbee A., Constantine Porphyrogenitus and his World, OUP, London New York Toronto 1973 Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michael Psellos, Chronographie ou histoire d un siècle de Byzance ( ), Ι-ΙΙ, Paris (ανατ. 1967) Ιωάννης Ζωναράς, Επιτομή Ιστοριών, Büttner-Wobst, T. (ed.), Ioannis Zonarae epitomae historiarum libri XVIII 1-3, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem et liber de velitatione bellica Nicephori Augusti, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Βοnn 1828 Jenkins R.J.H., Byzantium: The Imperial Centuries (AD ), London 1966 Cheynet J.-C., Pouvoir et contestations à Byzance ( ), Paris 1990, Byzantina Sorbonensia 9 Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus, Joannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1838 Runciman S., The Emperor Romanus Lecapenus and His Reign, Cambridge 1929 Seibt W., Die Skleroi: eine prosopographish-sigillographische Studie, Wien 1976, Byzantina Vindobonensia 9 Μπουρδάρα Κ., Καθοσίωσις και Τυραννίς κατά τους Μέσους Βυζαντινούς χρόνους Ι: Μακεδονική δυναστεία , Αθήνα 1981 Kamer S., Emperors and Aristocrats in Byzantium , Ann Arbor 1983 Forsyth J., The Byzantine-Arab Chronicle ( ) of Yahya b. Sa id Al-Antaki, Ann Arbor 1977 Poppe A., "The Political Background to the Baptism of Rus", Dumbarton Oaks Papers, 30, 1976, Brokkaar W. G., "Basil Lakapenus - Byzantium in the Tenth Century", Studia byzantina et neohellenica Neerlandica, 3, 1972, Kazhdan A., Cameron A., "Basil the Nothos", Kazhdan, A. (ed.), The Oxford Dictionary of Byzantium 1, Oxford New York 1991, 270 Βλυσίδου Β., Αριστοκρατικές οικογένειες και εξουσία (9ος-10ος αιώνας), Αθήνα 2001 Ross M., "Basil the Proedros Patron of the Arts", Archaeology, 11, 1958, Δικτυογραφία : Limburg Staurotheca Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Βιβλίο Πρώτο Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 4/10

5 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Γλωσσάριo : δομέστικος των σχολών, ο Διοικητής του τάγματος των σχολών. Ο πρώτος γνωστός αξιωματούχος εμφανίστηκε το 767/768. Το 10ο αιώνα απέκτησε μεγάλη δύναμη στο στρατό των θεμάτων. Κατά τα μέσα του 10ου αιώνα το αξίωμα του δομέστικου των σχολών χωρίστηκε σε δύο: στο δομέστικο των σχολών της Ανατολής και στο δομέστικο των σχολών της Δύσης, τον ανώτατο δηλαδή στρατιωτικό διοικητή του στρατού των ανατολικών και των δυτικών επαρχιών αντίστοιχα. δούκας, ο (λατ. dux) Αρχαιότητα: Ρωμαίος στρατιωτικός αξιωματούχος ο οποίος σε ορισμένες επαρχίες είχε και διοικητικές αρμοδιότητες. Βυζάντιο: Κατά κανόνα ανώτατος στρατιωτικός αξιωματούχος. Από το β μισό του 10ου αιώνα ο όρος δηλώνει το στρατιωτικό διοικητή μεγάλης περιφέρειας. Μετά το 12ο αιώνα οι δούκες εμφανίζονται ως διοικητές μικρών θεμάτων. δρουγγάριος του πλωίμου, ο Ο αρχηγός του τμήματος του στόλου που ναυλοχούσε στην Κωνσταντινούπολη και ονομαζόταν «βασιλικόν πλώιμον». Αναφέρεται πρώτη φορά περί τα μέσα του 9ου αιώνα (Τακτικόν του Ουσπένσκι). κουροπαλάτης, ο Ο κουροπαλάτης (< κουράτωρ και παλάτιον) ήταν ανώτερος αυλικός αξιωματούχος. Το αξίωμα απονεμόταν κυρίως σε μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας, αλλά από την εποχή του Ιουστίνου Β ( ) και εξής και σε ξένους πρίγκιπες. Κατά τον 11ο αιώνα δόθηκε σε αρκετούς στρατηγούς εκτός της αυτοκρατορικής οικογένειας. παρακοιμώμενος, ο Αξιωματούχος υπεύθυνος για το βασιλικό κοιτώνα και συνήθως ο πλέον έμπιστος συνεργάτης του αυτοκράτορα στη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων. πατρίκιος, ο / πατρικία, η Από το λατινικό patricius. Εισήχθη από τον Κωνσταντίνο Α ως ισόβιος τιμητικός τίτλος ανδρών και γυναικών χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες. Ειδικά για τις γυναίκες στο περιβάλλον της αυτοκράτειρας ο τίτλος της πατρικίας ζωστής ήταν ο υψηλότερος που μπορούσε να τους απονεμηθεί. Από τον 8ο έως το 10ο αιώνα ο τίτλος του πατρικίου αποδιδόταν σε υψηλούς αξιωματούχους της διοικητικής και στρατιωτικής ιεραρχίας, αλλά και σε ξένους συμμάχους και ηγεμόνες. Έπαψε να χρησιμοποιείται μετά το τέλος του 12ου αιώνα. πρόεδρος, ο Ανώτατο αυλικό αξίωμα που εμφανίζεται πρώτη φορά επί Νικηφόρου Β' Φωκά. Οι αρμοδιότητες του προέδρου δε φαίνονται σαφώς καθορισμένες. Τον 11ο αιώνα ο τίτλος αποδίδεται όλο και συχνότερα, αλλά δεν απαντά πια μετά τα μέσα του 12ου αιώνα. Ως εκκλησιαστικό αξίωμα ο πρόεδρος ήταν ισότιμος του μητροπολίτη και αποδιδόταν στον εποπτεύοντα μητροπολίτη επισκοπικής ή μητροπολιτικής έδρας μέχρι να διευθετηθεί η εκλογή ιεράρχη. πρωτοβεστιάριος, ο (και πρωτοβεστιαρίτης) Ανώτερος αυλικός, υπεύθυνος του βασιλικού βεστιαρίου, της βασιλικής ιματιοθήκης. Το αξίωμα απονεμόταν σε ανώτατους αξιωματούχους και μελλοντικούς αυτοκράτορες. Αρχικά ο πρωτοβεστιάριος ήταν υπεύθυνος για το αυτοκρατορικό ιματιοφυλάκιο. Από τον 9ο έως τον 11ο αιώνα, οπότε το αξίωμα εξελίσσεται σε τιμητικό τίτλο, ο ρόλος του πρωτοβεστιαρίου μεταβάλλεται: εμφανίζεται πλέον ως επικεφαλής στρατευμάτων, ως υπεύθυνος για τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων με σκοπό την υπογραφή ειρήνης, καθώς και για τη διερεύνηση υποθέσεων συνωμοσίας κατά του αυτοκράτορα. Το 14ο αιώνα ο τίτλος παραχωρείται ιεραρχικά ανάμεσα σε αυτούς που έχουν τα υψηλότερα αξιώματα. στρατοπεδάρχης (Ανατολής/Δύσης), ο Ο στρατοπεδάρχης της Ανατολής/Δύσης ήταν υψηλόβαθμος στρατιωτικός αξιωματούχος, αντίστοιχος του στρατηλάτη και του δομέστικου των σχολών για την ακρίβεια ο όρος σημαίνει επικεφαλής (άρχων) του στρατοπέδου, δηλαδή του στρατού σε περίοδο εκστρατείας. Το αξίωμα πρωτοεμφανίστηκε το 967, ως καινοτομία του Νικηφόρου Φωκά, και ήταν σε ισχύ μέχρι και τις αρχές του 13ου αιώνα. σύγκλητος, η (senatus) Το ανώτατο πολιτειακό σώμα του ρωμαϊκού κράτους. Κατά την περίοδο της Πρώιμης Δημοκρατίας αποτελούσε το συμβούλιο των υπάτων, δηλαδή των ανώτατων αρχόντων του ρωμαϊκού κράτους. Αργότερα η ισχύς της αυξήθηκε και οι αρμοδιότητές της διευρύνθηκαν, με αποτέλεσμα να καταστεί το κύριο κυβερνητικό σώμα στη Ρώμη. Στους Αυτοκρατορικούς χρόνους η δύναμή της περιορίστηκε. Πηγές Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ , Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ , , Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 5/10

6 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ , , , Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos, Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance ( ) 1 (Paris 1926), σελ , 12, Παραθέματα Κρίση για τις ικανότητες του Βασιλείου Λακαπηνού από τους Συνεχιστές του Θεοφάνους: Μετὰ δὲ τὸ μόνον καταλειφθῆναι αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνον, προεχειρίσατο Βασίλειον τὸν πρωτοβεστιάριον αὐτοῦ, τὸν ἀπὸ παλλακῆς φυσικὸν υἱὸν Ρωμανοῦ τοῦ πρὸ αὐτοῦ βασιλέως, πατρίκιον καὶ παρακοιμώμενον καὶ παραδυναστεύοντα τῆς συγκλήτου. οὗτος δὲ ἦν ἐχέφρων καὶ λόγιος, καὶ τῷ βασιλεῖ ἐν πᾶσιν ὑπηρέτει αἰσίως καὶ πρεπόντως. Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Οι Συνεχιστές του Θεοφάνους περιγράφουν την εκστρατεία του Βασιλείου Λακαπηνού στα Σαμόσατα: Τὸν δὲ πατρίκιον καὶ παρακοιμώμενον Βασίλειον ὁ πορφυρογέννητος κατὰ τοῦ ἀθέου Χαμβαδᾶ μετὰ ἐκστρατείας καὶ δυνάμεως λαοῦ καὶ πολλῆς ἐξοπλίσεως ἀποστέλλει. καὶ δὴ ταῖς ἐκείνου θεοπνεύστοις βουλαῖς καθοπλισθείς, τῆς βασιλικῆς οἰκίας καὶ τοῦ Βυζαντίου ἀπάρας, πρὸς τὰς τῶν ἀρνητῶν τοῦ Χριστοῦ γίνεται χώρας, καὶ πρῶτα μὲν πόλιν πορθεῖ Σαμοσάτων, Σύροις πάλαι κατῳκισμένην καὶ πρὸς τὴν ὄχθαν τοῦ Εὐφράτου παρακειμένην, δυσπόρθητον οὖσαν καὶ πολυάνθρωπον καὶ πλούτῳ πολλῷ ἐπιβρίθουσαν. Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Ο Βυζαντινός ιστορικός Λέων Διάκονος περιγράφει την ενεργό συμμετοχή του Βασιλείου Λακαπηνού στην επικράτηση του κινήματος του Νικηφόρου Φωκά (963): ἐκ τούτου παῤῥησίαν ὁ Βασίλειος εἰληφώς, ὃς ἐκτομίας μὲν ἦν καὶ τῷ τοῦ παρακοιμωμένου καὶ αὐτὸς ἐπὶ τῶν τοῦ αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου καιρῶν ἐνδιέπρεψεν ἀξιώματι, νόθος υἱὸς ἐκ Σκυθίδος τῷ παλαιοτάτῳ αὐτοκράτορι Ρωμανῷ γεννηθείς, δραστήριος δέ, καὶ τὸ παριστάμενον αὑτῷ εἰς ἔργον ἐξενεγκεῖν προμηθέστατος, ἅτε τὸ γένος ἔχων ἐπίμικτον τότε δὲ διάφορός τε, καὶ ἄλλως δύσνους τῷ Ἰωσὴφ διακείμενος, τοὺς οἰκογενεῖς θώραξι καὶ μίτραις, κράνεσί τε καὶ πέλταις, ὑσσοῖς τε και ξίφεσι καθοπλίσας, ὑπὲρ τοὺς τρισχιλίους χρηματίζοντας, τῇ οἰκίᾳ τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τῶν αὐτῷ συνεργούντων ἅμα τῷ δήμῳ ἐπιτίθεται. καὶ εἰς διαρπαγὴν καὶ προνομὴν καὶ ἐρείπωσιν ταύτας περιστήσας ἐπὶ τὰ νεώρια ὥρμησεν, ἐκεῖθέν τε τὰς πυρφόρους τριήρεις, συνευδοκοῦντος τοῦ δήμου καὶ τῆς συγκλήτου, πρὸς τὸν Νικηφόρον ὁρμίσασθαι παρεσκεύασεν. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Η δράση του Βασιλείου Λακαπηνού υπέρ του Νικηφόρου Φωκά (963) όπως περιγράφεται από τον ιστορικό Ιωάννη Σκυλίτζη: οὔπω παρῆλθεν ὁλόκληρος ἡμέρα, ἀφ οὗ τοῦτο εἴρηκε (κυριακὴ γὰρ ἦν, ἐννάτην ἄγοντος τοῦ Αὐγούστου μηνός), καὶ τῇ ἑσπέρᾳ τῆς αὐτῆς ἡμέρας Βασίλειος ὁ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως παρακοιμώμενος, δυσμενὴς καὶ ἔχθιστος ὢν τῷ Ἰωσήφ, τοῖς ἑαυτοῦ φίλοις καὶ συγγενέσι τοὺς οἰκείους μίξας θεράποντας κατὰ πολλὰ μέρη τῆς πόλεως πέπομφεν εἰς τοὺς οἴκους τῶν ἀντιπραττόντων αὐτῷ. καὶ ἀπὸ πρώτης ὥρας τῆς δευτέρας ἡμέρας μέχρις ἕκτης κατέστρεψαν καὶ ἐξηδάφισαν οἰκίας πλείστας τῶν πολιτῶν, ὧν ἐπισημοτέρα ἦν ἡ τοῦ Ἰωσήφ. οὐ γὰρ μόνον τῶν ἀντιβαίνειν δοκούντων Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 6/10

7 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, ἐμφανῶν καὶ πολιτικῶν ἀνδρῶν, ἀλλὰ καὶ πολλῶν ἄλλων εὐτελεστέρων, ὧν οὐκ ἀριθμητὸν τὸ πλῆθος, οἰκίαι κατεσκάφησαν. ᾧ γάρ ποτε διαφορὰ μετά τινος ἦν, πλῆθος ἀτάκτων μεθ ἑαυτοῦ ἐπαγόμενος, μηδενὸς κωλύοντος, τοῦτον ἠφάνιζε. πολλοὶ δ ἐν τῇ τοιαύτῃ ἀταξίᾳ καὶ ἄνθρωποι ἐφονεύθησαν. ταῦτα δὲ ποιοῦντες ἐν τε ταῖς πλατείαις τῆς πόλεως λεωφόροις ἔν τε ταῖς ἀγοραῖς ἔν τε τοῖς στενωποῖς Νικηφόρον ἀνευφήμουν καλλίνικον. τοῦτο τὸ ἔργον ἐξάγει μὲν τῆς μεγάλης ἐκκλησίας Βάρδαν τὸν πατέρα τοῦ Φωκᾶ, φυγάδα οἰκτρὸν καὶ ὅσον οὐδέπω τὸν κίνδυνον ἐκδεχόμενον, Ἰωσήφ τε τὸν παρακοιμώμενον, τὸν πρὸ τοῦ μεγάλα φυσῶντα καὶ ἐπαιρόμενον, εἰς αὐτὴν ἀντεισάγει ἱκέτην ἐλεεινὸν καὶ τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν ἀμφίβολον ἔχοντα. οἱ δὲ περὶ τὸν παρακοιμώμενον Βασίλειον τριήρεις καταρτίσαντες καὶ τὸν βασιλικὸν εἰληφότες δρόμωνα μετὰ παντὸς τοῦ στόλου περαιούνται ἐν Χρυσοπόλει, καὶ τὸν Νικηφόρον ἐκεῖθεν ἀναλαβόμενοι ἄγουσιν εἰς τὸ Ἕβδομον, αὐτόθεν τε αὐτοί τε καὶ πᾶς ὁ δῆμος τῆς πόλεως μετ εὐφημιῶν καὶ κρότων καὶ σαλπίγγων καὶ κυμβάλων δημοσίας γενομένης προόδου διὰ τῆς Χρυσῆς πόρτης εἰσάγουσιν εἰς τὴν βασιλίδα. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Ο Βασίλειος Λακαπηνός τάσσεται με το μέρος του Ιωάννη Α Τζιμισκή (969): Τοῦ δὲ αὐτοκράτορος Νικηφόρου τὸν τρόπον, ὃν εἴρηταί μοι, ἀναιρεθέντος, τὰς τῆς βασιλείας ἡνίας Ἰωάννης, ὁ κατ ἐπίκλησιν Τζιμισκῆς, ὑποζώννυται. ἤδη δὲ τετάρτης φυλακῆς τῆς νυκτὸς ἀρχομένης, ἑβδόμης ἡμέρας διαφανούσης, ἑνδεκάτης τελούσης τοῦ Δεκεμβρίου μηνός, κατὰ τὴν τρισκαιδεκάτην ἴνδικτον τοῦ ἑξακισχιλιοστοῦ τετρακοσιοστοῦ ἑβδομηκοστοῦ ὀγδόου ἔτους, λογάδων ἀνδρῶν στίφος, διὰ τῶν ἀγυιῶν τοῦ ἄστεος διερχόμενον, αὐτοκράτορα Ρωμαίων τὸν Ἰωάννην σὺν τοῖς τοῦ ἤδη βασιλεύσαντος Ρωμανοῦ παισὶν ἀνηγόρευον οἷς ἐκ διαστήματος ἐφείπετο Βασίλειος ὁ Νόθος, Ρωμανοῦ τοῦ πάλαι αὐτοκράτορος ἐκ Σκυθίδος υἱός, τῷ τοῦ προέδρου ἐκδιαπρέπων ἀξιώματι. Νικηφόρος δέ, μόνος τῶν λοιπῶν σεβαστῶν, ἐς γέρας τῷ ἀνδρὶ ταύτην ἐκαινοτόμησε τὴν τιμήν ὅσπερ, εἰ καὶ ἐκτομίας ἐτύγχανεν, ἀλλὰ τὴν ἄλλως δραστήριός τε καὶ ἀγχίνους ὑπῆρχεν ἀνήρ, εὐφυῶς τοῖς πράγμασιν ἐν περιστάσεσιν ἁρμοττόμενος. συνωμότης δὲ ὢν Ἰωάννῃ, καὶ λίαν ἐκτόπως αὐτῷ φιλικῶς διακείμενος, ἐσκήπτετο πρότερον νοσεῖν, κἄπειτα πονήρως εἶχε, καὶ κλινοπετὴς ἦν. νύχιον οὖν τὴν τοῦ Νικηφόρου μεμαθηκὼς ἀναίρεσιν, τῷ προειληφότι στίφει μετὰ σπείρας γενναίων νεανίσκων ἐπισπόμενος, σεβαστὸν βασιλέα Ρωμαίων τὸν Ἰωάννην ἀνεκήρυττεν εἰς τὰ βασίλειά τε αὖθις ἀνῄει, καὶ περὶ τῶν κοινῶν Ἰωάννῃ συνέπραττε, τὴν τοῦ παρακοιμωμένου πρὸς ἐκείνου τιμὴν εἰληφώς. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Συνεργασία του Βασιλείου Λακαπηνού με τον νέο αυτοκράτορα Ιωάννη Τζιμισκή: εὐθὺς οὖν Βασίλειον τὸν παρακοιμώμενον, ὃν Νικηφόρος ὁ βασιλεὺς οὐ μικρὰ συμβαλλόμενον αὐτῷ πρὸς τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν πρόεδρον τετίμηκε, μήπω πρότερον ὄντος τοῦ ἀξιώματος, πρώτου δ αὐτοῦ τοῦτο ἐφευρηκότος, νυκτὸς μεταπεμψάμενος κοινωνὸν τῆς ἀρχῆς προσελάβετο, ἅτε ἐν πολλοῖς χρόνοις τά τε πολιτικὰ μετελθόντα ἐπὶ τοῦ οἰκείου πατρὸς Ρωμανοῦ τοῦ γέροντος καὶ Κωνσταντίνου τοῦ Πορφυρογεννήτου τοῦ γαμβροῦ αὐτοῦ, καὶ πλειστάκις κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ἐκστρατεύσαντα, καὶ δυσχερείαις πραγμάτων εἰδότα εὐφυῶς προσαρμόζεσθαι. ὃς εὐθὺς τὴν ἐπιτροπὴν εἰληφὼς τῶν πραγμάτων πάντας τοὺς εὔνοιαν τῷ Νικηφόρῳ φυλάττοντας ἐκ μέσου πεποίηκε, Λέοντα μὲν τὸν κουροπαλάτην ἐν Λέσβῳ περιορίσας καὶ Νικηφόρον βέστην τὸν τούτου υἱὸν ἐν τῇ Ἴμβρῳ, Βάρδαν δὲ τὸν νεώτερον δοῦκα τότε Χαλδίας καὶ Κολωνείας τυγχάνοντα τὴν ἀρχὴν ἀφελόμενος ἐν Ἀμασείᾳ παρέπεμψε γράμμασι. καὶ τοὺς ἄλλους δέ, ὅσοι πολιτικὰς ἢ στρατιωτικὰς μετῄεσαν ἀρχὰς τῶν ἀρχῶν παραλύσας, οἰκείους ἐπέστησε και τῷ νέῳ βασιλεῖ φυλάττοντας εὔνοιαν, τοῖς τε παρὰ τοῦ Νικηφόρου φυγαδευθεῖσι κάθοδον ἐπιτρέπει, καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τοῖς ἀρχιερεῦσι, τῷ μὴ θέλειν ὑπογράψαι τῷ τόμῳ, ὃν εἰς κατατομὴν καὶ ὕβριν τῆς ἐκκλησίας ἐξεῦρεν ἐκεῖνος ἐξορισθεῖσιν, ὡς ἤδη φθάσας ὁ λόγος ἱστόρησεν. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 7/10

8 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Ο ιστορικός Ιωάννης Σκυλίτζης περιγράφει τη σύγκρουση του Βασιλείου Λακαπηνού με την αυτοκράτειρα Θεοφανώ: εὐθέως οὖν ὁ Ἰωάννης ἐκείνους τε ἐξῶσε τῆς πόλεως καὶ τὴν Θεοφανὼ ἐν Προικοννήσῳ ἐξώρισεν. ἥτις ἐκεῖθεν ὕστερον λάθρᾳ φυγοῦσα καὶ τῇ μεγάλῃ προσφυγοῦσα ἐκκλησίᾳ, διὰ τοῦ παρακοιμωμένου Βασιλείου ἐκβληθεῖσα ἐν τῷ θέματι τῶν Ἀρμενιακῶν ἐξωρίσθη εἰς τὴν παρὰ τοῦ βασιλέως νεουργηθεῖσαν μονὴν τὴν Δαμίδειαν, ἐνυβρίσασα πρότερον εἰς τὸν βασιλέα πολλὰ καὶ ἐς τὸν Βασίλειον, Σκύθην καὶ βάρβαρον ἀποκαλέσασα καὶ κατὰ κόρρης αὐτῷ κονδύλους ἐπιτρίψασα. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Ο ιστορικός Λέων Διάκονος αναφέρει τον Βασίλειο Λακαπηνό ως ύποπτο για τη δηλητηρίαση του αυτοκράτορα Ιωάννη Τζιμισκή: Ὁ δὲ αὐτοκράτωρ Ἰωάννης, τότε τῶν τῆς Συρίας ἀπάρας (ἐκεῖθεν γὰρ, ὅθεν ἐξέβην, ἐπάνειμι), ἐπὶ τὸ Βυζάντιον ἴετο. ὁρῶν δὲ κατὰ πάροδον τήν τε Λογγιάδα καὶ τὸν Δριζῆν, χώρας εὐγείους τε καὶ εὐδαίμονας, ἃς πολλοῖς ἱδρῶσι καὶ αἵμασιν ἡ Ρωμαϊκὴ στρατιὰ τῇ βασιλείᾳ τὸ πρότερον ἀνεσώσατο, τότε δὲ παρὰ τοῦ προέδρου Βασιλείου καὶ παρακοιμωμένου κατεχομένας, ἤσχαλλεν, ὡς τὸ εἰκός, καὶ ἠνιᾶτο, καὶ τὴν πλεονεκτικὴν ἐκείνου βίαν ὠνείδιζεν. ὁ δὲ ἀναφανδὸν μὲν οὐκ εἶχεν ἀντιβαίνειν, τὴν τοῦ ἄνακτος δεδιὼς ἀγανάκτησιν λαθραίως δὲ τὰ ἐκείνου ἐμυκτήριζε λόγια, καὶ τοῦτον, ἤδη βαρὺν αὑτῷ γεγενημένον δεσπότην, ἀμωσγέπως διενοεῖτο ἀποσκευάσασθαι. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Υπόνοιες εναντίον του Βασιλείου Λακαπηνού για δηλητηρίαση του αυτοκράτορα στο ιστορικό έργο του Ιωάννη Σκυλίτζη: Καὶ τὰς μὲν πειθοῖ καὶ λόγῳ, τὰς δὲ πολέμῳ καὶ βίᾳ ἀνακτησάμενος, καὶ πάντα κατὰ τὸ πρέπον καταστησάμενος, ἀνεζεύγνυε πρὸς τὴν βασιλίδα. γενόμενος δὲ κατὰ τὴν Ἀνάβαρζαν καὶ τὸν Ποδανδὸν καὶ τὰς λοιπὰς παροδεύων χώρας, καὶ βλέπων τὰ ἐν ποσί, κτήσεις τε ὁρῶν πολυτελεῖς καὶ χωρία εὐφυῆ τε καὶ πάμφορα, διεπυνθάνετο τοὺς παρευρημένους, τίνος ἂν καὶ εἶεν αὗται. ὡς δ ἐμάνθανε παρὰ τῶν ἐρωτωμένων, ὅτι περ τοῦ παρακοιμωμένου εἰσὶ Βασιλείου πᾶσαι, αὕτη μὲν καὶ αὕτη τῇ Ρωμαίων προσκτηθεῖσαι ἔναγχος παρὰ Νικηφόρου τοῦ βασιλέως, αὕτη δὲ παρὰ τοῦδε τοῦ δομεστίκου τῶν σχολῶν, καὶ αὕτη παρὰ τοῦ δεῖνος, καὶ αὕτη καὶ αὕτη παρὰ σοῦ, καὶ τῷ Βασιλείῳ δεδώρηνται, οὐδὲν δέ, ὅτι καὶ λόγου ἄξιον εἶδεν ὑπολελειμμένον τῶν προσκτηθέντων τῷ δημοσίῳ, γενόμενος περιαλγὴς καὶ βύθιον στενάξας «δεινόν, ὦ παρόντες» ἔφη, «εἰ τὰ δημόσια καταναλίσκονται χρήματα καὶ τὰ Ρωμαϊκὰ ταλαιπωροῦνται στρατεύματα καὶ οἱ βασιλεῖς ὑπερορίους ἀναδέχονται κόπους, τὰ δὲ ἐκ τῶν τοσούτων προσκτώμενα μόχθων ἑνὸς εὐνούχου γίνονται κτῆμα.» καὶ ὁ μὲν βασιλεὺς ταῦτα, τῶν τις δὲ παρόντων τῷ Βασιλείῳ τὸν τοῦ βασιλέως λόγον διαπορθμεύσας ἀνηρέθισε πρὸς ὀργήν. καὶ ἔκτοτε εὐκαιρίαν ἐζήτει τὸν βασιλέα ἀποσκευάσασθαι. θωπείαις οὖν ὑπελθών ποτε καὶ δώροις ἐξαπατήσας τὸν ἐγχεῖν εἰωθότα τὸν οἶνον τῷ βασιλεῖ, καὶ δηλητήριον κερασάμενος οὐ τῶν δραστικωτάτων καὶ ταχὺν ἐπιφερόντων τὸν κίνδυνον, ἀλλὰ τῶν σχολαίως καὶ κατὰ μικρὸν ἀναλισκόντων τὴν τοῦ πεπωκότος δύναμιν, κεράννυσι τῷ βασιλεῖ. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Ο μεταγενέστερος λόγιος Μιχαήλ Ψελλός περιγράφει τη θέση εξουσίας του Βασιλείου Λακαπηνού κατά τα πρώτα έτη βασιλείας του Βασιλείου Β : Ὁ δέ γε Βασίλειος ἤδη τὴν τῶν Ρωμαίων ἡγεμονίαν περιζωσάμενος, ἐβούλετο μὲν μηδένα κοινωνὸν ἔχειν τῶν φροντισμάτων, μηδὲ περὶ τῶν κοινῶν διοικήσεων σύμβουλον. Οὐκ εἶχε δὲ θαρρεῖν ἑαυτῷ, οὐδέπω πεῖραν εἰληφότι οὔτε τῶν στρατιωτικῶν καταλόγων οὔτε τῆς πολιτικῆς εὐνομίας διὰ ταῦτα πρὸς τὸν παρακοιμώμενον ἀπεῖδε Βασίλειον. Ὁ δὲ ἀνὴρ οὗτος ἀξίωμα μέγιστον τῇ βασιλείᾳ Ρωμαίων ἐτύγχανε γεγονώς, κατά τε φρονήματος ὄγκον, καὶ σώματος Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 8/10

9 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, μέγεθος, καὶ μορφὴν τυρράνῳ προσήκουσαν φὺς δὲ ἐκ τοῦ αὐτοῦ πατρὸς τῷ τοῦ Βασιλείου καὶ Κωνσταντίνου πατρὶ, τὰ ἐς μητέρα διήλλαττε διὰ ταῦτα καὶ ἐκ πρώτης εὐθὺς ἡλικίας ἀποτέτμητο, ἵνα μὴ μᾶλλον ὁ ἐκ τῆς ἡμιγάμου τῶν γνησιωτάτων τὸ πρωτεῖον εἰς τὴν ἀρχὴν ἀπενέγκηται. Ἔστεργεν οὖν οὗτος τὰ ἐκ τῆς τύχης, καὶ τοῦ βασιλείου καὶ οἰκείου γένους ἐξήρτητο προσέκειτο δὲ μάλιστα τῷ ἀνεψιῷ Βασιλείῳ καὶ ἠγκαλίζετο οἰκειότατα, καὶ ὡς εὔνους ἐτιθηνεῖτο τροφεύς. Διὰ ταῦτα καὶ ὁ Βασίλειος τὸν ὄγκον αὐτῷ τῆς ἀρχῆς ἀναθέμενος, αὐτὸς πρὸς τὴν ἐκείνου ἐπαιδοτριβεῖτο σπουδήν καὶ ἦν ὁ μὲν παρακοιμώμενος οἷον ἀθλητὴς καὶ ἀγωνιστὴς, ὁ δὲ βασιλεὺς Βασίλειος θεωρός, οὐχ ὅπως ἐκεῖνον στεφανώσειεν, ἀλλ ὡς αὐτὸς δραμεῖται καὶ ἀγωνίσηται κατ ἴχνος ἐκείνῳ τὴν ἀγωνίαν τιθέμενος. Πάντα οὖν ἐντεῦθεν ὑπήκοα τῷ Βασιλείῳ ἐτύγχανεν ὄντα, καὶ πρὸς αὐτὸν καὶ τὸ πολιτικὸν ἑώρα, καὶ τὸ στρατιωτικὸν ἀπονενεύκει καὶ πρῶτος αὐτός, ἢ καὶ μόνος, τῆς τε συνεισφορᾶς τῶν δημοσίων ἐφρόντιζε καὶ τῆς τοῦ κοινοῦ διορθώσεως ἐδίδου δὲ ἐπὶ πᾶσι τὴν γλῶτταν καὶ τὴν χεῖρα ὁ βασιλεύς, τὰ μὲν συνηγορῶν ἐκείνῳ, τὰ δὲ καὶ ἐν γράμμασι βεβαιῶν. Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos, Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance ( ) 1 (Paris 1926), σελ Η πτώση του Βασιλείου Λακαπηνού όπως περιγράφεται στο ιστορικό έργο του Μιχαήλ Ψελλού: Οὐκ ἔτι οὖν οὐδὲ παραχωρεῖν τῆς τοῦ κοινοῦ διοικήσεως τῷ παρακοιμωμένῳ Βασιλείῳ ἐβούλετο, ἀλλ ἤχθητο τε αὐτῷ καὶ παντοδαπὸς ἦν μισῶν καὶ ἀποστρεφόμενος, καὶ οὔτε τὸ γένος, οὔτε τὸ πολλὰ ἐκεῖνον ὑπὲρ τούτου ποιῆσαί τε καὶ παθεῖν, οὔτε ἡ λαμπρότης τοῦ ἀξιώματος, οὔτε ἄλλο τι τῶν ἁπάντων εἷλκεν αὐτὸν εἰς εὐμένειαν, ἀλλὰ δεινὸν ἐποιεῖτο, εἰ βασιλεὺς ὢν καὶ εἰς τὴν φρονοῦσαν ἡλικίαν ἐληλακώς, παραδιοικεῖν ἀξιοῦται τὰ τῆς βασιλείας πράγματα, ὥσπερ εἴ τις ἕτερος οὐ βασιλείας ἐπειλημμένος, ἀλλὰ παραδυναστεύων ἑτέρῳ καὶ τὰ δευτερεῖα τῆς ἀρχῆς κομιζόμενος. Πολλοῖς δὲ περὶ τούτου κυμαινόμενος λογισμοῖς καὶ πολλὰς λαμβάνων μεταβολὰς καὶ τροπὰς, ἅπαξ ποτὲ τοῦ κρατήσαντος λογισμοῦ <γενόμενος, ἀφίστησιν> καὶ μεθίστησιν ἀθρόως τῆς διοικήσεως τὸν παρακοιμώμενον, καὶ ταῦτα, οὐ λειότητά τινα τῇ μεταστάσει προμηθευσάμενος, ἀλλὰ τὸν ἄγριον τρόπον καὶ ὃν ἄν τις οὐχ ὑπειλήφει εἰς γὰρ ναῦν ἐμβιβάσας, ὑπερόριον ἐποιήσατο. Ἐντεῦθεν οὐ τέλος τῷ Βασιλείῳ ἡ μετάστασις γίνεται τῶν κακῶν, ἀλλ ἀρχὴ καὶ ὑπόθεσις εὐθὺς γὰρ ἀναλύσας ταῖς ἐννοίαις ὁ βασιλεὺς ἐς τὴν πρώτην αὐτῷ τῆς αὐτοκρατορίας ἀρχήν, ἀφ ἧς διοικεῖν ὁ παρακοιμώμενος ἤρξατο, κατέδραμε τὴν ἐκεῖθεν ἐκείνου προμήθειαν, καὶ τῶν δρωμένων ὁπόσα μὲν αὐτῷ τε καὶ τῷ δημοσίῳ συντελοῦντα ἐτύγχανεν οὐκ ἠξίου παραποιεῖν, τὸ δ ὅσον εἰς εὐεργετημάτων καὶ ἀξιωμάτων ὄγκον ἔβλεπεν, ἀναλύειν ἐπειρᾶτο, ἐκεῖνα μὲν συνειδέναι, ταῦτα δὲ ἀγνοεῖν διϊσχυριζόμενος, καὶ πάντα τρόπον ὁπόσα εἰς κάκωσιν ἐκείνῳ καὶ συμφορὰν ἐμηχᾶνατο ποιεῖν. Ἀμέλει καὶ ἣν ἐκεῖνος ἐδείματο λαμπροτάτην μονὴν Βασιλείῳ τῷ πάνυ ἀναθέμενος, ἐπώνυμον τῆς ἑαυτοῦ κλήσεως, μεγαλοπρεπῶς μὲν κατεσκευασμένην καὶ πολλῇ δαπάνῃ χειρὸς τὸ ποικίλον μετὰ τοῦ καλοῦ ἔχουσαν, ἀφθόνοις δὲ χορηγίαις τὸ πλέον τοῦ αὐτάρκους ἀποκληρωσαμένην, ἐβούλετο μὲν ἐκ θεμελίων καθαιρήσειν, τὸ δὲ τῆς πράξεως ἀναιδὲς εὐλαβούμενος, τὸ μὲν ἐκεῖθεν ὑφῄρει, τὸ δὲ κατέσειεν, τὰ ἔπιπλα, τὰς ἐφηρμοσμένας λίθους, τὸ δ ἄλλο τι ποιῶν τοιουτότροπον, οὐκ ἀνίει ἄχρις οὗ φροντιστήριον ἰδεῖν, χαριεντισάμενος εἰπών, τὸ μοναστήριον δέδρακε, διὰ φροντίδος τιθεμένων τῶν ἐν αὐτῷ, ὅπως ἂν ἑαυτοῖς τὰ ἀναγκαῖα πορίσαιντο. Τοιούτοις οὖν ὁ παρακοιμώμενος καθ ἑκάστην τοξεύμασιν βαλλόμενος ὡς εἰπεῖν, ἀθυμίας τε ἐνεπίμπλατο, καὶ οὐκ εἶχεν ὅπως ἂν ἑαυτῷ τὰς ἀλγηδόνας ἰάσαιτο παρηγόρει γὰρ αὐτὸν τῶν ὅλων οὐδέν ὅθεν ἅπαξ ποτὲ ἀθρόον κατασεισθεὶς ὁ ὑπερμεγέθης ἐκεῖνος καὶ νέφους τὴν κεφαλὴν πληρωθείς, ἀκρατὴς ἑαυτοῦ ἐγεγόνει, καὶ τὰ μέλη παραλυθεὶς καὶ νεκρὸς ἔμψυχος γεγονὼς, μετὰ βραχὺ καὶ αὐτὴν ἀπέρρηξε τὴν ψυχήν, καὶ γέγονεν ὡς ἀληθῶς στήλη τῷ βίῳ καὶ διήγημα μέγα, μᾶλλον δὲ παράδειγμα τῶν ἐν γενέσει εὐμεταβόλου συγχύσεως. Ὁ μὲν οὖν τὴν ἀποκεκληρωμένην ἐπικλώσας ζωὴν ἀπελήλυθε. Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos, Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance ( ) 1 (Paris 1926), σελ. 12, Χρονολόγιο μεταξύ : Γέννηση του Βασιλείου Λακαπηνού 941: Ο Βασίλειος Λακαπηνός αποκτά το αξίωμα του πρωτοβεστιαρίου Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 9/10

10 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, 948: Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζʹ προσφέρει στον Βασίλειο Λακαπηνό τον τίτλο του πατρικίου και τα αξιώματα του παρακοιμωμένου και του παραδυναστεύοντος της Συγκλήτου 959: Ο Ρωμανός Βʹ απομακρύνει τον Βασίλειο Λακαπηνό από το αξίωμα του παρακοιμωμένου 9 Αυγούστου 963: Ο Βασίλειος Λακαπηνός ηγείται κινήματος στην Κωνσταντινούπολη κατά του Ιωσήφ Βρίγγα και υπέρ του Νικηφόρου Φωκά 963: Επανέρχεται στο αξίωμα του παρακοιμωμένου και αποκτά τον τίτλο του προέδρου Δεκέμβριος 969: Δολοφονία του Νικηφόρου Βʹ Φωκά. Ο Βασίλειος Λακαπηνός συνεργάζεται με τον Ιωάννη Τζιμισκή Ιανουάριος 976: Δηλητηρίαση του Ιωάννη Τζιμισκή. Ο Βασίλειος Λακαπηνός αναλαμβάνει την ουσιαστική διοίκηση του κράτους στο πλευρό των αυτοκρατόρων Βασιλείου Βʹ και Κωνσταντίνου Ηʹ τέλη 985: Καθαίρεση του Βασιλείου Λακαπηνού από τα αξιώματά του και εξορία του στην περιοχή του Στενού μετά το 986: Θάνατος του Βασιλείου Λακαπηνού στην περιοχή του Στενού Δημιουργήθηκε στις 3/2/2017 Σελίδα 10/10