ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΜΒΟΤΛΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ

Transcript

1 ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΜΒΟΤΛΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΩΝ Οι απόψεισ ςτθ μελζτθ αυτι εκφράηουν τουσ ςυντάκτεσ και όχι απαραίτθτα τθν επίςθμθ κζςθ του Τπουργείου Οικονομικϊν. Μελζτη θζςησ πάνω ςτα κλειςτά επαγγζλματα Σφνοψη: τθν παροφςα εργαςία εξετάηονται τα λεγόμενα κλειςτά επαγγζλματα για τθν άςκθςθ των οποίων υφίςτανται νομικοί περιοριςμοί, που ςχετίηονται τόςο με τισ προχποκζςεισ ζναρξθσ τθσ δραςτθριότθτασ, όςο και με τθν χωροταξικι διάςταςθ αυτισ. Παρουςιάηονται τα είδθ των περιοριςμϊν αυτϊν και τισ επιπτϊςεισ, που ζχουν ςτθν λειτουργία του ανταγωνιςμοφ, τισ τιμζσ των αγακϊν και τθν ποιότθτα των προςφερόμενων υπθρεςιϊν. Προτείνονται κατευκφνςεισ ϊςτε να περιοριςτοφν οι ςτρεβλϊςεισ, που προκαλοφνται από τα νομικά προςκόμματα ειςόδου ςε ζναν επαγγελματικό κλάδο ι τθν παρζμβαςθ του κράτουσ με τον κακοριςμό κατϊτατων τιμϊν. επτζμβριοσ

2 1. Ειςαγωγή Ο όροσ «κλειςτό επάγγελμα» περιγράφει τθν επαγγελματικι δραςτθριότθτα, θ οποία προχποκζτει τθν εκπλιρωςθ μίασ ςειράσ από νομικά ςυνικωσ κριτιρια για τθν άςκθςι τθσ. Τπό τθν ζννοια αυτι όμωσ κάκε επάγγελμα είναι δυνθτικά κλειςτό, αφοφ για κάκε επαγγελματικό κλάδο υπάρχουν νομικζσ διατάξεισ, που διζπουν τθ λειτουργία του ςε ςχζςθ με τα τυπικά προςόντα αυτϊν που μποροφν να δραςτθριοποιθκοφν ςτον κλάδο, τουσ όρουσ λειτουργίασ του, τα χαρακτθριςτικά του, τον εξοπλιςμό κ.ο.κ. Είναι προφανζσ ότι αυτζσ οι προχποκζςεισ δεν ζχουν επίπτωςθ ςτθ λειτουργία του ανταγωνιςμοφ, αφοφ μοναδικόσ ςκοπόσ τουσ είναι να εξαςφαλίςουν ζνα ελάχιςτο επίπεδο προςταςίασ για το κοινωνικό ςφνολο. υνεπϊσ το ενδιαφζρον μασ επικεντρϊνεται ςτα επαγγζλματα αυτά για τα οποία οι περιοριςμοί ειςόδου είναι τόςο αςφυκτικοί ϊςτε να δθμιουργοφνται ςοβαρά ηθτιματα ςτθ λειτουργία του ανταγωνιςμοφ, να τίκεται εν αμφιβόλω θ ποιότθτα των παρεχόμενων υπθρεςιϊν και τελικά να μειϊνεται θ κοινωνικι ευθμερία. Πρζπει να τονιςτεί ότι περιοριςμοί διαφόρων ειδϊν ςτθν επαγγελματικι δραςτθριότθτα υφίςταντο και υφίςτανται και ςε λοιπζσ χϊρεσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Ειδικά όμωσ ςτθν Ελλάδα, ο κρατικόσ παρεμβατιςμόσ υπιρξε πάντα εκτεταμζνοσ, ςχεδόν ςε κάκε ζκφανςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ είτε λόγω του ότι δεν υπιρχαν οι προχποκζςεισ για υγιι λειτουργία των αγορϊν, είτε επειδι το κοινωνικό ςφνολο κεωροφςε φυςικό και είχε τθν απαίτθςθ το κράτοσ να παρεμβαίνει ςτισ αγορζσ. 2. Περιοριςμοί ςτην οικονομική δραςτηριότητα Η ζναρξθ μίασ επαγγελματικισ δραςτθριότθτασ μπορεί να μθν είναι εφκολα πραγματοποιιςιμθ λόγω ςυνκθκϊν που ςχετίηονται με το μζγεκοσ και τα χαρακτθριςτικά τθσ αγοράσ και όχι απαραίτθτα με κάποιεσ υφιςτάμενεσ περιοριςτικζσ προχποκζςεισ. ε μια τζτοια περίπτωςθ, τυχόν παρζμβαςθ του κράτουσ ςυνίςταται ςτο να διαμορφϊςει το κατάλλθλο κεςμικό πλαίςιο ϊςτε να αποτραπεί θ φπαρξθ τιμολογιακϊν πολιτικϊν που παραπζμπουν ςε ολιγοπωλιακζσ ι μονοπωλιακζσ πρακτικζσ. Επιπρόςκετα, λόγοι που ςχετίηονται με τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ αλλά και τθν ποςοτικι δυναμικι ενόσ κλάδου είναι δυνατό να δικαιολογιςουν τουσ περιοριςτικοφσ όρουσ, που τίκενται για τθν άςκθςθ ενόσ επαγγζλματοσ. φμφωνα με πρόςφατθ ζκκεςθ του ΟΟΑ (OECD, 2010) θ Ελλάδα βρίςκεται πολφ υψθλά ςτθν κατάταξθ ωσ προσ το βακμό παρεμβατικότθτασ ςτισ αγορζσ υπθρεςιϊν (Διάγραμμα 1) και προτείνεται θ απλοποίθςθ των διαδικαςιϊν ζναρξθσ επιχειρθματικισ δραςτθριότθτασ, θ χαλάρωςθ των κρατικϊν παρεμβάςεων ςχετικά με τον κακοριςμό των τιμϊν, θ άρςθ των εμποδίων για τθν λειτουργία του ανταγωνιςμοφ και θ απελευθζρωςη πολλϊν επαγγελμάτων που θεωροφνται «κλειςτά». 2

3 Διάγραμμα 1 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Βαθμόσ εμποδίων ειςόδου ςτισ υπηρεςίεσ Οι μορφζσ παρζμβαςθσ (περιοριςμοί) ςτθν οικονομικι δραςτθριότθτα πζρα από αυτζσ που επιβάλλονται για λόγουσ δθμοςίου ςυμφζροντοσ είναι δυνατό να ταξινομθκοφν ςτισ παρακάτω κατθγορίεσ : 1. Περιοριςμοί που ςχετίηονται με τισ διαδικαςίεσ αδειοδότθςθσ για τθν άςκθςθ επαγγελματικισ δραςτθριότθτασ. Αυτοί οι περιοριςμοί είναι ςυνικωσ ςυνυφαςμζνοι με τισ γραφειοκρατικζσ διαδικαςίεσ που απαιτοφνται για τθν ζκδοςθ τθσ άδειασ, όπωσ για παράδειγμα δικαιολογθτικά ςχετικά με τα τυπικά προςόντα, τα χαρακτθριςτικά του καταςτιματοσ, τισ ςχζςεισ με τισ δθμόςιεσ υπθρεςίεσ και τα αςφαλιςτικά ταμεία κ.ο.κ. Εκ πρϊτθσ όψεωσ, οι ςυνκικεσ αυτζσ δεν επθρεάηουν άμεςα τον ανταγωνιςμό αφοφ ιςχφουν απαρζγκλιτα για όλουσ τουσ εν δυνάμει αςκοφντεσ το επάγγελμα. Επιβαρφνουν πάντωσ το αρχικό ςτακερό κόςτοσ και υπό προχποκζςεισ μπορεί να αποτελζςουν αποτρεπτικό παράγοντα για τθν οικονομικι δραςτθριότθτα και τθν προςζλκυςθ ξζνων επενδφςεων, αφοφ αναπόφευκτα ςυνεπάγονται και χρονικι κακυςτζρθςθ. Η Ευρωπαϊκι οδθγία των υπθρεςιϊν ςτθν εςωτερικι αγορά ( οδ. ΕΚ 123/2006) ςτοχεφει, μεταξφ άλλων, ςτθν επιτάχυνςθ των διαδικαςιϊν ζναρξθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ με κατάργθςθ πολλϊν εκ των περιοριςμϊν και τθ κεςμοκζτθςθ ενόσ μοναδικοφ ςθμείου επαφισ (single point of contact) μζςω του οποίου οι ενδιαφερόμενοι κα ενθμερϊνονται για τισ απαιτοφμενεσ ενζργειεσ ενϊ κα μποροφν να κατακζτουν θλεκτρονικά τισ αιτιςεισ τουσ. Η Ελλάδα ζχει ενςωματϊςει οριηόντια τθν οδθγία (Ν.3844/2010), ενϊ απομζνει και θ εξειδίκευςθ τθσ ςτα διάφορα πεδία άςκθςθσ επαγγζλματοσ. 2. Περιοριςμοί ωσ προσ τον αρικμό των αδειών που δίνονται, παρεμβάςεισ ωσ προσ τον κακοριςμό των τιμών και γεωγραφικά κριτιρια για τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ. Αυτι θ κατθγορία είναι θ πλζον ςθμαντικι γιατί ζχει ςοβαρό αντίκτυπο ςτθ λειτουργία του ανταγωνιςμοφ και ςτθν ποιότθτα των υπθρεςιϊν, ενϊ αφορά ζναν ςθμαντικό αρικμό επαγγελμάτων. Χαρακτθριςτικά παραδείγματα τθσ κατθγορίασ αυτισ είναι τα τεχνικά επαγγζλματα (π.χ. μθχανικοφ, αρχιτζκτονα), το επάγγελμα του δικθγόρου, του ςυμβολαιογράφου, του φαρμακοποιοφ, του ιδιοκτιτθ φορτθγοφ δθμοςίασ χριςθσ, του ορκωτοφ ελεγκτι. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι το χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ ελλθνικι αγοράσ εργαςίασ ωσ προσ τα ανωτζρω επαγγζλματα είναι θ 3

4 δραςτθριοποίθςθ ςτο επίπεδο τθσ μονάδασ. Δθλαδι είναι ςυνθκζςτερθ θ άςκθςθ του επαγγζλματοσ ατομικά (π.χ. μεμονωμζνοσ δικθγόροσ ι πολιτικόσ μθχανικόσ), παρά θ εργαςιακι διάρκρωςθ ςε πολυπλθκζςτερεσ μορφζσ όπωσ για παράδειγμα ζνα δικθγορικό γραφείο, είτε ςυνεργαηόμενων δικθγόρων, είτε δικθγόρων απαςχολοφμενων με ςχζςθ μιςκωτισ εργαςίασ. Τπό αυτό το πρίςμα, κα πρζπει να εξεταςτεί εάν οι προςπάκειεσ απελευκζρωςθσ των εν λόγω επαγγελμάτων είναι ςκόπιμο να ςυνδυαςτοφν με κίνθτρα για τθν τόνωςθ του ανταγωνιςμοφ ςε μορφι επιχειριςεων, όπου αφενόσ δεν κα τίκενται περιοριςμοί ωσ προσ τισ επιβαλλόμενεσ τιμζσ, κα καταργθκοφν οι γεωγραφικοί περιοριςμοί για τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ και κα επιτρζπεται θ διαφιμιςθ. φμφωνα με τθν Απογραφι του πλθκυςμοφ του 2001, ο αρικμόσ των αρχιτεκτόνων, μθχανικϊν και αςκοφντων ςυναφϊν επαγγελμάτων ανερχόταν ςτουσ , ο αρικμόσ των νομικϊν εν γζνει ιταν άτομα και οι οδθγοί μζςων μεταφοράσ και χειριςτζσ κινθτοφ εξοπλιςμοφ ιταν άτομα. Πίνακασ 1 Αριθμόσ απαςχολουμζνων επαγγελματιϊν ςφμφωνα με την Απογραφή του Πληθυςμοφ Επάγγελμα Σφνολο Άνδρεσ Γυναίκεσ Αρχιτζκτονεσ, μθχανικοί και αςκοφντεσ ςυναφι επαγγζλματα Νομικοί εν γζνει Οδθγοί μζςων μεταφοράσ και χειριςτζσ κινθτοφ εξοπλιςμοφ Πιο πρόςφατα ςτοιχεία παρζχονται από τουσ αντίςτοιχουσ ςυλλόγουσ που ςυνοψίηονται ςτον πίνακα 2. Πίνακασ 2 Αριθμόσ απαςχολουμζνων επαγγελματιϊν ςφμφωνα με την Απογραφή του Πληθυςμοφ Επάγγελμα Μθχανικοί - Αρχιτζκτονεσ Φαρμακοποιοί Αρικμόσ ( μθχανικοίαρχιτζκτονεσ και τεχνολόγοι-μθχανικοί) φαρμακεία Δικθγόροι υμβολαιογράφοι Ορκωτοί Λογιςτζσ Οι παρακάτω πίνακεσ (πθγι: OECD, 2008) παρουςιάηουν μια γενικι εικόνα τθσ παρζμβαςθσ ςτθν επαγγελματικι δραςτθριότθτα ςε ευρωπαϊκζσ χϊρεσ ςε τρία επαγγζλματα (δικθγόροι, μθχανικοί και 4

5 αρχιτζκτονεσ) τα οποία δεν είναι κλειςτά με τθ ςτενι ζννοια των ποςοτικϊν περιοριςμϊν, αλλά ιδίωσ με αυτιν τθσ επιβολισ προχποκζςεων ωσ προσ τθν άςκθςθ τουσ, τθ κζςπιςθ κατϊτερων αμοιβϊν και τθν απαγόρευςθ (ι μθ) τθσ διαφιμιςθσ. Πίνακασ 3 Δικηγόροι Χώρα Εξετάςεισ Πρακτικι Άςκθςθ Ελάχιςτεσ Αμοιβζσ Διαφιμιςθ Ελλάδα ΝΑΙ 2 ΝΑΙ ΟΧΙ Αυςτρία ΝΑΙ 5 ΟΧΙ ΝΑΙ Βζλγιο ΝΑΙ 3 ΝΑΙ ΝΑΙ Δανία ΝΑΙ 3 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΟΧΙ Φιλανδία ΟΧΙ 0 ΟΧΙ ΝΑΙ Γερμανία ΝΑΙ 2 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΝΑΙ Γαλλία ΝΑΙ 2 ΟΧΙ ΝΑΙ Ιταλία* ΝΑΙ 2 ΜΕΓΙΣΕ ΣΙΜΕ ΝΑΙ Πορτογαλία ΝΑΙ 1,5 ΜΕΓΙΣΕ ΣΙΜΕ ΝΑΙ λοβακία ΝΑΙ 3 ΑΝΑΦΟΡΑ ΟΧΙ Ιςπανία ΟΧΙ 0 ΑΝΑΦΟΡΑ ΝΑΙ ουθδία ΝΑΙ 5 ΟΧΙ ΝΑΙ Αγγλία ΟΧΙ 1 ΟΧΙ ΝΑΙ *βλ. ςχετικά κεφ.10.4 Πίνακασ 4 Μηχανικοί Χώρα Εξετάςεισ Πρακτικι Άςκθςθ Ελάχιςτεσ Αμοιβζσ Διαφιμιςθ Ελλάδα ΝΑΙ 0 ΝΑΙ ΝΑΙ Αυςτρία ΝΑΙ 3 ΟΧΙ ΝΑΙ Βζλγιο ΟΧΙ 0 ΟΧΙ ΝΑΙ Δανία ΟΧΙ 0 ΟΧΙ ΝΑΙ Φιλανδία ΟΧΙ 2 ΟΧΙ ΝΑΙ Γερμανία ΟΧΙ 0 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΕ ΝΑΙ Γαλλία ΝΑΙ 0 ΟΧΙ ΝΑΙ 5

6 Ιταλία ΝΑΙ 0 ΜΕΓΙΣΕ ΣΙΜΕ ΝΑΙ Πορτογαλία ΝΑΙ 0,5 ΣΙΜΕ ΑΜΑΦΟΡΑ ΝΑΙ λοβακία ΝΑΙ 5 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΝΑΙ Ιςπανία ΟΧΙ 0 ΟΧΙ ΝΑΙ ουθδία ΟΧΙ 0 ΟΧΙ ΝΑΙ Αγγλία ΟΧΙ 0 ΟΧΙ ΝΑΙ Πίνακασ 5 Αρχιτζκτονεσ Χώρα Εξετάςεισ Πρακτικι Άςκθςθ Ελάχιςτεσ Αμοιβζσ Διαφιμιςθ Ελλάδα NAI 0 NAI ΝΑΙ Αυςτρία NAI 3 OXI ΝΑΙ Βζλγιο OXI 2 OXI ΝΑΙ Δανία OXI 0 OXI ΝΑΙ Φιλανδία OXI 5 OXI ΝΑΙ Γερμανία NAI 2 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΝΑΙ Γαλλία NAI 3 NAI ΝΑΙ Ιταλία NAI 0 ΜΕΓΙΣΕ ΣΙΜΕ ΝΑΙ Πορτογαλία NAI 1 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΝΑΙ λοβακία NAI 5 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΝΑΙ Ιςπανία OXI 0 ΣΙΜΕ ΑΝΑΦΟΡΑ ΝΑΙ ουθδία OXI 0 ΟΧΙ ΝΑΙ Αγγλία OXI 0 ΟΧΙ ΝΑΙ ε ςχζςθ με το δικθγορικό επάγγελμα, ςτθν πλειονότθτα των εξεταηόμενων χωρϊν απαιτείται τόςο θ πρακτικι εξάςκθςθ για τθν απόκτθςθ άδειασ επαγγζλματοσ όςο και θ ςυμμετοχι ςε κάποιου είδουσ εξετάςεισ. Εξαίρεςθ αποτελεί θ Φιλανδία. Επίςθσ, οι αμοιβζσ για τισ δικθγορικζσ υπθρεςίεσ είναι κατά κανόνα ελεφκερεσ με εξαίρεςθ τρείσ χϊρεσ (ςυμπεριλαμβανομζνθσ και τθσ Ελλάδασ) ενϊ ςε κάποιεσ άλλεσ υπάρχουν τιμζσ αναφοράσ. Αυτζσ οι τιμζσ χρθςιμεφουν για τον υπολογιςμό τθσ φορολογικισ βάςθσ και των αςφαλιςτικϊν ειςφορϊν ενϊ θ τιμι τθσ υπθρεςίασ αποτελεί ςε κάκε περίπτωςθ αντικείμενο ελεφκερθσ διαπραγμάτευςθσ μεταξφ των δφο μερϊν. Σζλοσ, θ διαφιμιςθ είναι κατά κανόνα επιτρεπτι, είτε μζςα ςε κάποιο νομοκετθμζνο πλαίςιο είτε τελείωσ ελεφκερα. 6

7 το επάγγελμα του μθχανικοφ, ςε ζνα αρκετά μεγάλο αρικμό χωρϊν δεν απαιτείται οφτε πρακτικι άςκθςθ αλλά οφτε και εξζταςθ. Ακόμα όμωσ και ςε αρκετζσ χϊρεσ (ανάμεςά τουσ και θ Ελλάδα) που θ εξζταςθ κεωρείται υποχρεωτικι, δεν είναι αναγκαία θ πρακτικι άςκθςθ για τθ χοριγθςθ τθσ άδειασ επαγγζλματοσ. Η φπαρξθ ελάχιςτων αμοιβϊν αφορά πάλι πολφ λίγεσ χϊρεσ και φυςικά τθν Ελλάδα. Παρόμοια είναι θ εικόνα και για το επάγγελμα του αρχιτζκτονα με μια μικρι διαφοροποίθςθ ωσ προσ τθν πρακτικι άςκθςθ, κάτι που ίςωσ αντανακλά κζματα αςφάλειασ καταςκευϊν. ε κάκε περίπτωςθ, θ φπαρξθ ελάχιςτων αμοιβϊν απουςιάηει χαρακτθριςτικά πλθν τθσ Ελλάδασ και τθσ Γαλλίασ. 3. Οφζλη από την απελευθζρωςη των αγορϊν Οι επιπτϊςεισ τθσ άρςθσ των περιοριςμϊν γενικότερα ςτισ αγορζσ ςτθν οικονομικι μεγζκυνςθ είναι ζνα κζμα, που ζχει εξεταςτεί από τθ διεκνι βιβλιογραφία, τόςο ςε κεωρθτικό όςο και ςε εμπειρικό επίπεδο, κυρίωσ ςε χϊρεσ-μζλθ του ΟΟΑ. Οι επιπτϊςεισ τθσ άρςθσ των περιοριςμϊν ςφμφωνα με τον OECD (2009) επθρεάηουν και τα δφο κανάλια τθσ οικονομικισ μεγζκυνςθσ, τόςο τθν παραγωγικότθτα τθσ εργαςίασ όςο και τθν απαςχόλθςθ. Όςο αφορά το πρϊτο κανάλι, θ παραγωγικότθτα τθσ εργαςίασ βελτιϊνεται ςε πιο απελευκερωμζνουσ κλάδουσ εξαιτίασ τθσ φπαρξθσ περιςςοτζρων κινιτρων για καινοτομία και υιοκζτθςθ των νζων τεχνολογιϊν. Ωσ αποτζλεςμα, το κόςτοσ παραγωγισ ςυρρικνϊνεται με παράλλθλθ μείωςθ τθσ τιμισ. Σαυτόχρονα, τα περικϊρια κζρδουσ ςυμπιζηονται με αποτζλεςμα τθν περαιτζρω μείωςθ των ονομαςτικϊν τιμϊν που οδθγεί ςτθν αφξθςθ του πραγματικοφ μιςκοφ. Η αφξθςθ του πραγματικοφ μιςκοφ αυξάνει το διακζςιμο ειςόδθμα και κατά ςυνζπεια τθ ηιτθςθ και τθν ιδιωτικι κατανάλωςθ. Εξαιτίασ του πιο ζντονου ανταγωνιςμοφ, οι επιχειριςεισ ζχουν μεγαλφτερο κίνθτρο για διαφοροποίθςθ του προϊόντοσ, είτε με τθ μορφι παρουςίαςθσ νζων προϊόντων και υπθρεςιϊν, είτε με τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ των ιδθ υφιςταμζνων. Η φπαρξθ ιςχυροφ ανταγωνιςμοφ δθμιουργεί κίνθτρα για τθν αφξθςθ των δαπανϊν για Ε&Α, που ζχει κετικι επίδραςθ ςτθ ςυνολικι παραγωγικότθτα των ςυντελεςτϊν. Αναφορικά με το δεφτερο κανάλι, θ απαςχόλθςθ αυξάνεται ςε πιο απελευκερωμζνουσ κλάδουσ, εξαιτίασ τθσ άρςθσ των εμποδίων ειςόδου και τθσ μείωςθσ τθσ δφναμθσ των υφιςταμζνων επιχειριςεων. Ζτςι περιςςότερεσ επιχειριςεισ δραςτθριοποιοφνται ςτον κλάδο προςφζροντασ περιςςότερεσ κζςεισ εργαςίασ. Η ανάγκθ για διαφοροποίθςθ του προϊόντοσ και βελτίωςθσ τθσ ποιότθτασ οδθγεί ςτθν αναηιτθςθ των πιο ικανϊν εργαηόμενων, προςφζροντασ καλφτερεσ αμοιβζσ. Παράλλθλα, θ αφξθςθ του πραγματικοφ μιςκοφ δθμιουργεί κίνθτρα ςτον μθ οικονομικά πλθκυςμό να ειςζλκει ςτθν αγορά εργαςίασ και να αυξθκεί θ ςυνολικι απαςχόλθςθ. Οι Fiori et al. (2007) ςθμειϊνουν ότι οι μεταρρυκμίςεισ ςτθν απελευκζρωςθ ενόσ κλάδου ζχει επιπρόςκετθ κετικι επίδραςθ και ςτισ μεταρρυκμίςεισ ςτθν αγορά εργαςίασ που μπορεί να ςυντελοφνται. Ο ακακάριςτοσ ςχθματιςμόσ παγίου κεφαλαίου ζχει άμεςθ ςυςχζτιςθ με τθν απελευκζρωςθ των αγορϊν, τόςο εξαιτίασ τθσ ειςόδου νζων επιχειριςεων που αναγκαςτικά προβαίνουν ςε επιχειριςεισ, όςο και εξαιτίασ του πιο ζντονου ανταγωνιςμοφ που αναγκάηει τισ επιχειριςεισ να προβαίνουν ςε επενδφςεισ για να παραμείνουν ανταγωνιςτικζσ και να μειϊςουν το κόςτοσ τουσ. Παράλλθλα, τα λιγότερα εμπόδια και θ μείωςθ τθσ γραφειοκρατίασ κακιςτοφν τισ επενδφςεισ πιο ςυμφζρουςεσ. Σζλοσ, θ δθμιουργία καρτζλ είναι εξαιρετικά δφςκολθ ςε ςυνκικεσ πλιρουσ ανταγωνιςμοφ, όπου οι κρυφζσ ςυμφωνίεσ για ζλεγχο των τιμϊν δεν είναι εφικτζσ. Ζτςι, ενιςχφεται θ διαφάνεια ςτον 7

8 κλάδο και αποτρζπονται περιςτατικά παράνομων πράξεων με ςκοπό τθ διατιρθςθ υψθλϊν περικωρίων κζρδουσ. Εμπειρικζσ μελζτεσ δείχνουν μία αφξθςθ του ρυκμοφ οικονομικισ μεγζκυνςθσ ςε χϊρεσ που προχϊρθςαν ςε μεταρρυκμίςεισ άρςθσ περιοριςμϊν. θμειϊνεται βζβαια, ότι αν και οι μεταρρυκμίςεισ κα ζχουν μεςοπρόκεςμα και μακροπρόκεςμα κετικι επίδραςθ ςτο ςφνολο τθσ οικονομίασ, εντοφτοισ δθμιουργοφν βραχυπρόκεςμα αρνθτικό κόςτοσ ςε ςχετικά μικρζσ και καλά οργανωμζνεσ κοινωνικζσ ομάδεσ που αντιδροφν ςφοδρά. Ζνα άλλο ςθμείο που ζχει ενδιαφζρον είναι θ χρονικι ςτιγμι ζναρξθσ των μεταρρυκμίςεων - οι Høj et al. (2006) βρικαν ότι οι βακιζσ κρίςεισ ςε μια οικονομία ενκάρρυναν τισ γενναίεσ μεταρρυκμίςεισ ςτο παρελκόν. 4. Γενικζσ προτάςεισ πολιτικήσ και διαπιςτϊςεισ ςε ςχζςη με την απελευθζρωςη των κλειςτϊν επαγγελμάτων Σο ςφςτθμα τθσ αδειοδότθςθσ (με τθν ζννοια ότι για να αςκιςει κάποιοσ ζνα επάγγελμα πρζπει να πλθροί κάποια τυπικά προςόντα) είναι ςκόπιμο να διατθρθκεί, για λόγουσ ςυνάφειασ μεταξφ ςπουδϊν και αντικειμζνου εργαςίασ, διαχωριςμοφ των ειδικοτιτων, εξαςφάλιςθσ των επαγγελματικϊν δικαιωμάτων και, το κυριότερο, διαφφλαξθσ τθσ ποιότθτασ των παρεχομζνων υπθρεςιϊν. Ουςιαςτικό ηιτθμα ωσ προσ τθ λειτουργία του ανταγωνιςμοφ δεν τίκεται όςο δεν υφίςταται θ ζννοια του περιοριςμζνου αρικμοφ αδειϊν και θ προςφορά καλφπτει άνετα τθ ηιτθςθ. Ο περιοριςμόσ των κζςεων ι του αρικμοφ των αδειϊν είναι αδικαιολόγθτοσ (εκτόσ αν ςυντρζχουν λόγοι δθμοςίου ςυμφζροντοσ) κακϊσ δθμιουργεί υπερβολικζσ προςόδουσ ςτουσ αντίςτοιχουσ επαγγελματίεσ και βλάπτει τθν ποιότθτα των υπθρεςιϊν. Επιπρόςκετα, το περιοριςτικό κακεςτϊσ εκτρζφει τθν παρανομία και τθν αδιαφάνεια με διάφορουσ τρόπουσ αφοφ οι πρόςοδοι που ςυνδζονται με αυτό ςυνιςτοφν κίνθτρο όχι ςφννομθσ ειςόδου ςτο επάγγελμα. Ακόμα όμωσ και ςε περιπτϊςεισ όπου επιβάλλεται ο περιοριςμόσ των αδειϊν, είναι αναγκαία θ τακτικι ανακεϊρθςθ από το κράτοσ του αρικμοφ των αδειϊν ανάλογα με τισ επικρατοφςεσ ςτθν αγορά ςυνκικεσ. Η υγιισ βάςθ προςδιοριςμοφ των τιμϊν των υπθρεςιϊν είναι θ προςφορά και θ ηιτθςθ και όχι θ οικονομικά αυκαίρετθ επιβολι από το κράτοσ τιμϊν και αμοιβϊν (πολλζσ φορζσ και ωσ αποτζλεςμα ςυναλλαγισ με τισ επαγγελματικζσ ενϊςεισ) όπωσ ςυμβαίνει ςιμερα ςε πολλζσ περιπτϊςεισ όπωσ για παράδειγμα με το περικϊριο κζρδουσ των φαρμακοποιϊν, τισ αμοιβζσ παραςτάςεωσ των δικθγόρων, το κζρδοσ των ςυμβολαιογράφων κ.α. Επίςθσ, οι επαγγελματικζσ οργανϊςεισ δεν πρζπει να ζχουν δικαίωμα να παρεμβαίνουν ςτθ διαμόρφωςθ των τιμϊν οφτε καν με τρόπο ενδεικτικό διότι κάτι τζτοιο ςυνικωσ λειτουργεί ωσ ςθμείο αναφοράσ και αςκεί αυξθτικι επιρροι ςτισ τιμζσ. Η άρςθ των περιοριςμϊν ςτθν άςκθςθ ενόσ επαγγζλματοσ αναμζνεται να ζχει κετικι επίδραςθ ωσ προσ τθν τιμι των υπθρεςιϊν. Η πτϊςθ τθσ τιμισ ζρχεται ωσ φυςικό επακόλουκο τθσ αφξθςθσ τθσ προςφοράσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ υπθρεςίασ και τθσ πίεςθσ του ανταγωνιςμοφ. Η πτϊςθ τθσ τιμισ όμωσ είναι δυνατό να προζρχεται και από τθν κατάργθςθ θ μείωςθ του κόςτουσ απόκτθςθσ τθσ άδειασ. Για παράδειγμα, εάν παρά το άνοιγμα του επαγγζλματοσ εξακολουκεί να υπάρχει για φοροειςπρακτικοφσ λόγουσ ζνα αυξθμζνο κόςτοσ για τθν εξαςφάλιςθ τθσ άδειασ, θ ανάγκθ για απόςβεςθ αυτοφ του κόςτουσ ενδζχεται να διατθριςει τθν τιμι τθσ υπθρεςίασ ςε υψθλότερα από τα επικυμθτά επίπεδα. Αν και θ πτωτικι επίπτωςθ ςτισ τιμζσ και ςυνακόλουκα θ αφξθςθ του πλεονάςματοσ του καταναλωτι είναι το πρωταρχικό επιχείρθμα για τθν απελευκζρωςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ, εντοφτοισ δεν είναι το μοναδικό. Η υγιισ ανάπτυξθ των κλειςτϊν 8

9 επαγγελμάτων ςε κλάδουσ παροχισ υπθρεςιϊν, όπου βάςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριοποίθςθσ είναι θ αρχι του ανταγωνιςμοφ ςυνδζεται με επζκταςθ τθσ οικονομικισ δραςτθριότθτασ, αφξθςθ τθσ απαςχόλθςθσ και αφξθςθ του εκνικοφ προϊόντοσ. φμφωνα με πρόςφατθ μελζτθ του ΙΟΒΕ, το αποτζλεςμα τθσ υιοκζτθςθσ διαρκρωτικϊν αλλαγϊν ςτθν οικονομία ςυμπεριλαμβανομζνου και του ανοίγματοσ των κλειςτϊν επαγγελμάτων (ϊςτε να μειωκεί το mark-up ςτισ εν λόγω υπθρεςίεσ κατά 15%) εκτιμάται ςτο 13,2% του ΑΕΠ βάςει του μοντζλου γενικισ ιςορροπίασ που χρθςιμοποιεί το ΔΝΣ. 5. Το επάγγελμα του μηχανικοφ αρχιτζκτονα 5.1 Οι περιοριςμοί ςτο επάγγελμα του μθχανικοφ-αρχιτζκτονα Βάςει πρόςφατων ςτοιχείων του Σεχνικοφ Επιμελθτθρίου Ελλάδασ (TEE), ςτθν Ελλάδα δραςτθριοποιοφνται περίπου μθχανικοί των παρακάτω ειδικοτιτων ςτουσ οποίουσ κα πρζπει να προςτεκοφν και τεχνολόγοι μθχανικοί που προζρχονται από τα Σεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρφματα. Πολιτικόσ μθχανικόσ, Αρχιτζκτων μθχανικόσ, Μθχανολόγοσ μθχανικόσ, Ηλεκτρολόγοσ μθχανικόσ, Αγρονόμοσ Σοπογράφοσ μθχανικόσ, Χθμικόσ μθχανικόσ, μεταλλειολόγοσ μεταλλουργόσ μθχανικόσ, ναυπθγόσ μθχανικόσ, μθχανικόσ Η/Τ. Οι τεχνολόγοι μθχανικοί εγγράφονται ςτα μθτρϊα τθσ επιςτθμονικισ ζνωςθσ τεχνολογικισ εκπαίδευςθσ μθχανικϊν (EETEM) και όχι ςτο ΣΕΕ. ε ςχζςθ με τθν πρόςβαςθ ςτο επάγγελμα του μθχανικοφ αυτι εξαςφαλίηεται κάτω από οριςμζνεσ προχποκζςεισ που ορίηονται με νομοκετικζσ διατάξεισ. Πιο ςυγκεκριμζνα ι απονομι του ςχετικοφ επαγγελματικό δικαιϊματοσ εξαςφαλίηεται από τθν φπαρξθ των παρακάτω χαρακτθριςτικϊν : Ακαδθμαϊκό δίπλωμα από αναγνωριςμζνο ΑΕΙ με το οποίο πιςτοποιείται πενταετισ διάρκεια ςπουδϊν. Άδεια άςκθςθσ του επαγγζλματοσ από το Σ.Ε.Ε. μετά από εξετάςεισ (ςυνικωσ προφορικζσ) ςε αντικείμενα των ςπουδϊν. Εγγραφι ςτο Σ.Ε.Ε. που ςυνεπάγεται υπαγωγι ςε κανόνεσ δεοντολογίασ και επιβολι πεικαρχικϊν κυρϊςεων ςε περίπτωςθ παραβίαςθσ τουσ ε ςχζςθ με τα πτυχία που προζρχονται από τθν αλλοδαπι, το ΣΕΕ εγγράφει ςτα μθτρϊα του αποφοίτουσ πανεπιςτθμίων του εξωτερικοφ υπό τθν προχπόκεςθ το ίδρυμα που ζχει απονείμει τον τίτλο να είναι ομοταγζσ προσ τα ελλθνικά ανϊτατα εκπαιδευτικά ιδρφματα. Οι αμοιβζσ των μθχανικϊν κακορίηονται από το νόμο, τόςο για τα ιδιωτικά όςο και για τα δθμόςια ζργα. Οι αμοιβζσ γενικά αφοροφν εκπόνθςθ μελετϊν και διενζργεια επιβλζψεωνπαραλαβϊν και εκτιμιςεων ςυγκοινωνιακϊν, υδραυλικϊν και κτθριακϊν ζργων κακϊσ και τοπογραφικϊν, κτθματογραφικϊν και χαρτογραφικϊν εργαςιϊν. Συπικά, αφετθρία του τρόπου υπολογιςμοφ των αμοιβϊν των μθχανικϊν υπιρξε το Π.Δ. 696/1974 που ςε πολλζσ περιπτϊςεισ κακορίηει τισ ελάχιςτεσ αμοιβζσ ωσ ςυνάρτθςθ πολλϊν μεταβλθτϊν όπωσ θ επιφάνεια του ζργου, ο προχπολογιςμόσ του κ.α. Με το Π.Δ. 515/89 προβλζπεται ότι θ κάκε χρόνο κα εκδίδεται υπουργικι απόφαςθ για τθ ςφνταξθ των ςυμβατικϊν προχπολογιςμϊν των ιδιωτικϊν οικοδομικϊν ζργων ςτθν οποία κα λαμβάνεται υπόψθ θ λεγόμενθ Ενιαία Σιμι Αφετθρίασ (ETA) για όλθ τθ χϊρα. Αυτι κα προζκυπτε από τον αρικμθτικό μζςο όρο των τιμϊν αφετθρίασ ανά περιφερειακό διαμζριςμα που κα ανακοινωνόταν κάκε χρόνο, πολλαπλαςιαςμζνο επί κάποιο βαςικό ςυντελεςτι. τθν πράξθ όμωσ αυτό που ιςχφει είναι ότι, ςφμφωνα και με τθν επιτροπι ανταγωνιςμοφ (Δελτίο τφπου 26 θσ Ιουλίου 9

10 2010), θ ΕΣΑ κακορίηεται όχι από το κράτοσ αλλά από το ΣΕΕ το οποίο και ζκεςε για το 2010 ςαν ποςό βάςθσ τα 118 ευρϊ ανά τετραγωνικό μζτρο (44 ευρϊ ανά m 2 το 1989). 5.2 Οφζλθ από τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του μθχανικοφ-αρχιτζκτονα Η απελευκζρωςθ του επαγγζλματοσ του μθχανικοφ-αρχιτζκτονα και θ κατάργθςθ τθσ και θ κατάργθςθ τθσ ελάχιςτθσ αμοιβισ που υφίςταται τϊρα κα οδθγιςει ςε αφξθςθ του ανταγωνιςμοφ και μείωςθ των αμοιβϊν. Αν αναλογιςτεί κανείσ ότι θ αμοιβι του αρχιτζκτονα και του πολιτικοφ μθχανικοφ αποτελεί ζνα ςθμαντικό ποςοςτό του ςυνολικοφ εξόδου καταςκευισ, θ κατάργθςθ τθσ ελάχιςτθσ αμοιβισ κα μειϊςει τισ τιμζσ και κα ενιςχφςει τθ ηιτθςθ για νζεσ κατοικίεσ, ζνασ κλάδοσ που υπιρξε ςτυλοβάτθσ τθσ ελλθνικισ ανάπτυξθσ τθν τελευταία δεκαετία. Επίςθσ, επειδι οι περιςςότεροι μθχανικοί (56%) είναι ελεφκεροι επαγγελματίεσ, κα είναι πιο δφςκολθ θ ςτρζβλωςθ του ανταγωνιςμοφ, ενϊ κα δϊςει και κίνθτρα για ςφμπραξθ μεταξφ τουσ. ε ςχζςθ με τα φορολογικά ζςοδα του κράτουσ, ο προβλθματιςμόσ που υφίςταται ζγκειται ςτο ότι με τθν κατάργθςθ τθσ ελάχιςτθσ αμοιβισ, ο μθχανικόσ μπορεί να ειςπράττει και να δθλϊνει ςτθν εφορία ζνα πολφ μικρό ποςό και να λαμβάνει το λοιπό που ζχει διαπραγματευτεί με τον πελάτθ χωρίσ αυτό να εμφανίηεται επιςιμωσ πουκενά. Σο κράτοσ όμωσ μπορεί να αντιμετωπίςει τθν φοροδιαφυγι με μία πλθκϊρα άλλων μζςων χωρίσ αυτά να ζχουν άμεςθ επίπτωςθ ςτθν λειτουργία μίασ αγοράσ (π.χ. τεκμιρια διαβίωςθσ). 5.3 Προτάςεισ πολιτικισ για τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του μθχανικοφ-αρχιτζκτονα Η αλλαγι του υφιςτάμενου κακεςτϊτοσ με κατάργθςθ των ρυκμίςεων που κακορίηουν ελάχιςτεσ αμοιβζσ κρίνεται ωσ αναγκαία ζτςι ϊςτε το επάγγελμα το μθχανικοφ να αποκτιςει ευελιξία και να υπάρξει μία αναγκαία αναδιάρκρωςι του με βάςθ τουσ νόμουσ τθσ προςφοράσ και τθσ ηιτθςθσ. Λαμβάνοντασ υπόψθ επίςθσ το γεγονόσ ότι ςφμφωνα με το ΣΕΕ, το 56% των μθχανικϊν ςτθν Ελλάδα είναι ελεφκεροι επαγγελματίεσ (το αντίςτοιχο ποςοςτό ςτθν E.E. είναι 15%), ο ανταγωνιςμόσ μπορεί να πραγματοποιθκεί ςε όρουσ και τιμισ αλλά και ποιότθτασ. Οι νζοι μθχανικοί κα ζχουν επίςθσ τθν ευκαιρία να τοποκετθκοφν ςτθν αγορά, να αποκτιςουν επαγγελματικι πείρα και να κτίςουν ςταδιακά τθ φιμθ τουσ που κα οδθγιςει και ςε υψθλότερα μελλοντικά ειςοδιματα. Η ιςοπεδωτικι προςκόλλθςθ ςτθν ελάχιςτθ αμοιβι ενζχει κινδφνουσ για τθν ποιότθτα των παρεχόμενων υπθρεςιϊν. Για παράδειγμα, ςε περιόδουσ φφεςθσ τθσ οικονομίασ όπου θ ηιτθςθ ςτον καταςκευαςτικό τομζα είναι μειωμζνθ, δφο μθχανικοί που προςφζρουν υπθρεςίεσ διαφορετικισ ποιότθτασ είναι δυνατό να εργαςτοφν με τθν ίδια ακριβϊσ αμοιβι, δίχωσ να είναι εμφανζσ ςτον καταναλωτι ποιοσ από τουσ δφο προςφζρει καλφτερθσ ποιότθτασ υπθρεςίεσ. Σζλοσ, πρζπει να αναφερκοφμε ςε δφο ηθτιματα τα οποία ζχουν ανακφψει από τθν επιχειρθματολογία πολλϊν μθχανικϊν υπζρ τθσ διατιρθςθσ των ελαχίςτων αμοιβϊν, αυτό τθσ ποιότθτασ/αςφάλειασ των ζργων και τον φορολογικϊν εςόδων του κράτουσ. Ωσ προσ τθν αςφάλεια των εκτελοφμενων ζργων, θ οποιαδιποτε ευνομοφμενθ πολιτεία οφείλει με τουσ μθχανιςμοφσ ελζγχου τθσ να διαςφαλίηει ζνα ελάχιςτο επίπεδο κοινωνικισ προςταςίασ ςε κάκε τομζα δραςτθριότθτασ, ςυνεπϊσ και ςε αυτόν του επαγγζλματοσ του μθχανικοφ. Είναι λοιπόν εφλογο θ αςφάλεια των ζργων να μθν είναι ςυνάρτθςθ τθσ διαπραγματεφςιμθσ τιμισ μεταξφ του πολίτθ και του μθχανικοφ. Ωσ προσ τθν ποιότθτα τθσ εργαςίασ, όπωσ ιδθ αναφζρκθκε, αυτι κα πρζπει να ςυνδεκεί (με τισ όποιεσ ατζλειεσ ωσ προσ τθν αςφμμετρθ πλθροφόρθςθ) με τθν ελεφκερθ διακφμανςθ τθσ αμοιβισ του μθχανικοφ ϊςτε ζνασ πολίτθσ να είναι ςε κζςθ να επιλζξει εν γνϊςει του τθ διαβάκμιςθ τθσ ποιότθτασ ανάλογα με τισ ανάγκεσ του και τον προχπολογιςμό του. 5.4 Ξζνθ εμπειρία ςχετικά με το επάγγελμα του μθχανικοφ-αρχιτζκτονα 10

11 Και ςτισ λοιπζσ χϊρεσ τθσ Ε.Ε. οι προχποκζςεισ άςκθςθσ του επαγγζλματοσ του μθχανικοφαρχιτζκτονα ςυνδζονται με τα επαγγελματικά δικαιϊματα που αναγνωρίηονται από τουσ ςχετικοφσ επαγγελματικοφσ ςυλλόγουσ ςτθ βάςθ εξετάςεων ι (και) υποχρεωτικισ περιόδου εκπαίδευςθσμακθτείασ. Σο είδοσ των εξετάςεων κακϊσ και το χρονικό διάςτθμα τθσ μακθτείασ κακορίηουν εν πολλοίσ τον περιοριςτικό βακμό ςτθν επαγγελματικι δραςτθριότθτα που ςθμειωτζων είναι αρκετά υψθλόσ ςτθν Αυςτρία και τθ Γερμανία. 6. Το επάγγελμα του φαρμακοποιοφ 6.1 Οι περιοριςμοί ςτο επάγγελμα του φαρμακοποιοφ Περιοριςμοί ςτον τομζα διακίνθςθσ των φαρμάκων: 1. Άδεια αςκιςεωσ επαγγζλματοσ (τυπικά προςόντα & εξετάςεισ) 2. Προχποκζςεισ για τθν άδεια ιδρφςεωσ και λειτουργίασ 3. Πλθκυςμιακοί περιοριςμοί για τον αρικμό των φαρμακείων 4. Σα περικϊρια κζρδουσ των χονδρεμπόρων και των φαρμακοποιϊν ορίηονται από το κράτοσ φμφωνα με ςχετικι μελζτθ του ΚΕΠΕ (ΚΕΠΕ 2001), οι παρεμβάςεισ του κράτουσ με τθ μορφι προχποκζςεων για τθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ και τθ λειτουργία φαρμακείου κρίνονται ωσ κετικζσ για τθ διαςφάλιςθ τθσ προςταςίασ τθσ δθμόςιασ υγείασ. Επιπλζον, αυτοφ του είδουσ οι περιοριςμοί δεν οδθγοφν ςε ςθμαντικζσ ςτρεβλϊςεισ ςτθ λειτουργία τθσ αγοράσ. Ωςτόςο, ςφμφωνα με τθν ίδια μελζτθ, θ γραφειοκρατία που ςχετίηεται με τθν αδειοδότθςθ κα μποροφςε να περιοριςτεί. Οι πλθκυςμιακοί περιοριςμοί κρίνεται ότι περιορίηουν τον ανταγωνιςμό ςτον κλάδο τθσ διακίνθςθσ φαρμάκων κακϊσ και τισ ευκαιρίεσ εργαςίασ των νζων φαρμακοποιϊν. Ο νόμοσ 3457/2006 ορίηει ωσ κριτιριο τθ λειτουργία ενόσ φαρμακείου ανά 1500 κατοίκουσ (ςτθν πράξθ ιςχφει περίπου ζνα φαρμακείο ανά 1000, ςφμφωνα με τον Πανελλινιο Φαρμακευτικό φλλογο) για τα φαρμακεία που λειτουργοφν ςτθν Ελλάδα. Παρόλθ τθν φπαρξθ των περιοριςμϊν αυτϊν ο λόγοσ φαρμακείων ανά κάτοικο είναι ο μεγαλφτεροσ ςτθν Ευρωηϊνθ (ςφμφωνα με τα ςτοιχεία του Πανελλινιου Φαρμακευτικοφ υλλόγου τα οποία παρατίκενται ςτον παρακάτω πίνακα, γεγονόσ που ςχετίηεται και με τθ δομι τθσ φαρμακευτικισ επιχείρθςθσ ςτθν Ελλάδα. 6.2 Οφζλθ από τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του φαρμακοποιοφ Η άρςθ των πλθκυςμιακϊν περιοριςμϊν κα μποροφςε να ζχει κατά ςυνζπεια τα παρακάτω αποτελζςματα: 1. Ανακατανομι των φαρμακείων με υψθλι ςυγκζντρωςθ ςτα αςτικά κζντρα εισ βάροσ περιςςότερο απομονωμζνων περιοχϊν. θμειϊνεται ότι πρόςφατθ απόφαςθ του Ευρωπαϊκοφ Δικαςτθρίου (1 Ιουνίου 2010) ζκρινε κεμιτι τθν φπαρξθ πλθκυςμιακϊν και γεωγραφικϊν περιοριςμϊν που αποςκοποφν ςτθν προςταςία τθσ δθμόςιασ υγείασ. 2. Αφξθςθ του αρικμοφ των φαρμακείων με ςυνζπεια τθν πικανι αφξθςθ τθσ δαπάνθσ για φάρμακα, μζςω τθσ αφξθςθσ τθσ προκλθτισ ηιτθςθσ και τθσ κατανάλωςθσ. 11

12 Αρικμόσ Φαρμακείων ανά κατοίκουσ Δανία 4,6 ουθδία 9,6 Ολλανδία 11,6 Αυςτρία 14,7 Φιλανδία 15,3 Ηνωμζνο Βαςίλειο 20,0 Πορτογαλία 25,2 Γερμανία 26,1 Ιταλία 30,0 Ιρλανδία 35,1 Γαλλία 38,0 Ιςπανία 47,5 Βζλγιο 49,0 Ελλάδα 94,2 6.3 Προτάςεισ πολιτικισ για τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του φαρμακοποιοφ Σα ςτακερά ποςοςτά κζρδουσ των χονδρεμπόρων και φαρμακοποιϊν και θ απαγόρευςθ εκπτϊςεων ςτθ λιανικι τιμι των φαρμάκων κρίνεται ότι αποτελοφν ςθμαντικζσ παρεμβάςεισ που ςτρεβλϊνουν τον ανταγωνιςμό. Σο περικϊριο κζρδουσ για τουσ φαρμακοποιοφσ είναι ςιμερα 35% επί τθσ χονδρικισ τιμισ, το οποίο αντιςτοιχεί ςε 23,8% επί τθσ λιανικισ τιμισ. Η ρφκμιςθ τθσ τιμισ των φαρμάκων από το Κράτοσ αποτελεί κοινι πρακτικι ςτισ ανεπτυγμζνεσ χϊρεσ. Ωςτόςο, με βάςθ τθ μελζτθ του ΚΕΠΕ κρίνεται ότι: πρϊτον, τα ποςοςτά κζρδουσ κα πρζπει να είναι αντικείμενο περιοδικισ διαπραγμάτευςθσ, δεφτερον, ότι κα πρζπει να αρκεί θ απαγόρευςθ εκπτϊςεων και, τρίτον, ότι θ υιοκζτθςθ ποςοςτϊν κζρδουσ ςε αντίςτροφθ κλίμακα (χαμθλότερα ποςοςτά για τα ακριβότερα φάρμακα, υψθλότερα για τα φκθνότερα) μπορεί να ζχει παρόμοια κετικά αποτελζςματα ςτθ φαρμακευτικι δαπάνθ που είχε ςε άλλεσ χϊρεσ ςτισ οποίεσ εφαρμόςτθκε. υμπεραςματικά, οι περιοριςμοί που υφίςτανται ςτον κλάδο τθσ διακίνθςθσ των φαρμάκων, παρεμποδίηουν αιςκθτά τον ανταγωνιςμό και τθν είςοδο ςτο επάγγελμα. Αν και ο αρικμόσ των φαρμακείων είναι μεγάλοσ (και θ αφξθςι του δεν κρίνεται κετικι για τθ δθμόςια δαπάνθ) τα περιςςότερα φαρμακεία αποτελοφν μικρζσ ιδιόκτθτεσ επιχειριςεισ με εξαςφαλιςμζνθ ηιτθςθ που απαςχολοφν ελάχιςτο προςωπικό εκτόσ του ιδιοκτιτθ. Η άρςθ των εμποδίων ςτθ ςφςταςθ νζων φαρμακείων και ςτθ χοριγθςθ φαρμάκων από επιχειριςεισ που δεν είναι φαρμακεία, κα πρζπει ωςτόςο να λάβει υπόψθ τισ επιπτϊςεισ ςτον κρατικό προχπολογιςμό. Από τθν άλλθ, θ μείωςθ του περικωρίου κζρδουσ κρίνεται ςκόπιμθ αλλά προςκροφει ςτθν αναποτελεςματικότθτα των ταμείων κοινωνικισ αςφάλιςθσ ςε ότι αφορά τθν κάλυψθ των υποχρεϊςεϊν τουσ προσ τα φαρμακεία. Η ςυμπίεςθ του περικωρίου κζρδουσ με ςυνδυαςμό με τα ςθμαντικά χρζθ που ςυγκεντρϊνουν τα αςφαλιςτικά ταμεία για τθν εκτζλεςθ ςυνταγϊν είναι πικανό να οδθγιςουν ςε προβλιματα 12

13 βιωςιμότθτασ για ζναν αρικμό φαρμακείων. Κατά ςυνζπεια, οι ρυκμίςεισ για τθ βελτίωςθ τθσ λειτουργίασ τθσ αγοράσ φαρμάκων κα πρζπει να αντιμετωπίςουν και τισ διαχειριςτικζσ δυςχζρειεσ που παρουςιάηονται ςτθν κάλυψθ των δαπανϊν για φάρμακα από τα ταμεία κοινωνικισ αςφάλιςθσ. 7. Το επάγγελμα του ορκωτοφ εκτιμητή 7.1 Οι περιοριςμοί ςτο επάγγελμα του ορκωτοφ εκτιμθτι Σο ϊμα Ορκωτϊν Εκτιμθτϊν (ΟΕ) είναι ΝΠΙΔ μθ κερδοςκοπικοφ χαρακτιρα. Δεν ανικει ςτον ευρφτερο δθμόςιο τομζα αλλά εποπτεφεται από το Τπουργείο Οικονομικϊν. Ιδρφκθκε με το άρκρο 15 του Ν. 820/1978 με ςκοπό τθν εκτίμθςθ τθσ αγοραίασ αξίασ των παρακάτω περιουςιακϊν ςτοιχείων, εφόςον αυτά αποτελοφν αντικείμενο φορολογίασ: των ακινιτων κακϊσ και εμπραγμάτων ςε αυτά δικαιωμάτων, των μθ ειςθγμζνων ςτο Χρθματιςτιριο μετοχϊν και των λοιπϊν τίτλων, κινθτϊν αξιϊν ανωνφμων εταιρειϊν, ι ςυμμετοχϊν ςε εταιρείεσ ι ςυνεταιριςμοφσ και τζλοσ αντικειμζνων μεγάλθσ αξίασ, όπωσ ζργων τζχνθσ, ςυλλογϊν κ.λπ. Η ίδρυςθ του ΟΕ απζβλεπε ςτο να αμβλυνκοφν οι τριβζσ και οι αντιδικίεσ πολιτϊν και Δθμοςίου, οι οποίεσ ςυχνά παρατθροφνταν από ελλιπείσ ι υπερβολικζσ εκτιμιςεισ τθσ αγοραίασ αξίασ των ακινιτων από τα φοροτεχνικά όργανα, οι οποίεσ είχαν ωσ ςυνζπεια εφλογα παράπονα των φορολογουμζνων και προςφυγζσ ςτα διοικθτικά δικαςτιρια. Υπόχρεοι ςτον ζλεγχο του ΣΟΕ Τποχρεωτικά ςφμφωνα με τθ διάταξθ του άρκρου 22, Ν. 2753/1999 προςφεφγουν ςτισ υπθρεςίεσ του ΟΕ το Δθμόςιο, τα ΝΠΔΔ, οι Οργανιςμοί και οι επιχειριςεισ του ευρφτερου δθμόςιου τομζα, οι Οργανιςμοί Σοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ Αϋ και Βϋ βακμοφ, τα φιλανκρωπικά ιδρφματα και κλθροδοτιματα, οι Ανϊνυμεσ Εταιρείεσ Επενδφςεων ςε Ακίνθτθ Περιουςία, κ.ά. Επιπρόςκετα, ο οποιοςδιποτε μπορεί για οποιονδιποτε λόγο να ηθτιςει από το ΟΕ τθν εκτίμθςθ τθσ αγοραίασ αξίασ των ςτοιχείων αυτϊν. Σφνκεςθ ΣΟΕ- Εξζλιξθ προςωπικοφ Μζλθ του ΟΕ είναι οι ορκωτοί εκτιμθτζσ και οι βοθκοί ορκωτοί εκτιμθτζσ. 1 Ο αρικμόσ των ορκωτϊν εκτιμθτϊν και βοθκϊν ορκωτϊν εκτιμθτϊν ορίηεται ςτουσ 30. Σο ΟΕ ζχει επίςθσ τθ δυνατότθτα πρόςλθψθσ εμπειρογνωμόνων εκτιμθτϊν. Οι εργαηόμενοι ζχουν ςφμβαςθ αποκλειςτικι και αορίςτου χρόνου. Διοικείται από επταμελζσ Εποπτικό υμβοφλιο το οποίο διορίηεται από τθν εκάςτοτε κυβζρνθςθ. Για το διοριςμό ςτθ κζςθ του βοθκοφ ορκωτοφ εκτιμθτι απαιτοφνται : α) τθν Ελλθνικι Ικαγζνεια. Αλλογενισ, που απόκτθςε τθν Ελλθνικι Ικαγζνεια, δεν μπορεί να διοριςτεί Βοθκόσ Ορκωτόσ Εκτιμθτισ, πριν από τθ ςυμπλιρωςθ πζντε ετϊν από τότε που τθν απζκτθςε. β) Οι άνδρεσ να ζχουν εκπλθρϊςει τθ ςτρατιωτικι τουσ υποχρζωςθ ι να ζχουν νόμιμα απαλλαγεί από αυτι. γ) Να ζχουν υγεία και αρτιμζλεια. 1 το παρελκόν υπιρχαν και βοθκοί ορκωτοί εκτιμθτζσ Α Σάξεωσ αλλά θ βακμίδα αυτι ζχει πια καταργθκεί. 13

14 δ) Προςικον ικοσ και ανεπίλθπτο δθμόςιο και ιδιωτικό βίο. ε) Πτυχίο Ανωτάτθσ χολισ τθσ θμεδαπισ ι τθσ αλλοδαπισ για τθ ηθτοφμενθ ειδικότθτα. ςτ) Σετραετι εμπειρία ςχετικι με το ζργο του Εκτιμθτι ι προχπθρεςία ςτο Δθμόςιο. η) Καλι γνϊςθ μιασ τουλάχιςτον ξζνθσ γλϊςςασ εκ των χωρϊν μελϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. θ) Καλι γνϊςθ χριςθσ Η/Τ. Σο Εποπτικό υμβοφλιο κάνει μια πρϊτθ επιλογι με βάςθ τα κατατεκζντα δικαιολογθτικά και κατόπιν επιλζγει τουσ επιτυχόντεσ βάςει ςυνεντεφξεων. Μετά από ζξθ χρόνια ευδόκιμθσ υπθρεςίασ οι βοθκοί ορκωτοί προάγονται ςε ορκωτοί με απόφαςθ του Εποπτικοφ υμβουλίου. Αμοιβζσ Η δαπάνθ εκτίμθςθσ κακορίηεται ωσ ποςοςτό τθσ αξίασ που προςδιορίηεται με τθν ζκκεςθ εκτίμθςθσ του ΟΕ και όχι κατϊτερο των 350 ευρϊ (ΦΕΚ 941Β/ ). 7.2 Οφζλθ από τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του ορκωτοφ εκτιμθτι Η απελευκζρωςθ του επαγγζλματοσ του ορκωτοφ εκτιμθτι κα επιφζρει μία αφξθςθ του αρικμοφ των ορκωτϊν εκτιμθτϊν, κακϊσ κα καταργθκεί το ανϊτατο όριο, με αποτζλεςμα τθν πιο ταχεία διεκπεραίωςθ των υποκζςεων των πολιτϊν. Αυτό κα ζχει και επίπτωςθ ςτθν ποιότθτα των προςφερόμενων υπθρεςιϊν, κακϊσ κα υπάρχει λιγότεροσ φόρτοσ εργαςίασ για κάκε ορκωτό ελεγκτι. Αναφορικά με τθν απελευκζρωςθ των τιμϊν, εξαιτίασ του γεγονότοσ ότι ορίηονται από το ΟΕ και εξαιτίασ του μικροφ πλικουσ των ορκωτϊν εκτιμθτϊν, δεν προβλζπονται ςθμαντικά οφζλθ από μείωςθ αμοιβϊν. Ο ανταγωνιςμόσ των τιμϊν πικανότθτα να ζχει ςυνζπεια ςτθν ποιότθτα, κακϊσ οι ιδιϊτεσ κα προτιμοφν εκείνουσ τουσ ορκωτοφσ εκτιμθτζσ που κα προβαίνουν ςε εκτίμθςθ που να εξυπθρετεί καλφτερα τα ςυμφζροντά τουσ, δθμιουργϊντασ ηθμία ςτο Δθμόςιο. 7.3 Προτάςεισ πολιτικισ για τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του ορκωτοφ εκτιμθτι Σο ΟΕ λειτουργεί το τελευταίο χρονικό διάςτθμα με λιγότερο από 30 εκτιμθτζσ. Παρουςιάηεται ζλλειμμα βοθκϊν ορκωτϊν το οποίο καλφπτεται ςτθ πράξθ με τθ πρόςλθψθ εμπειρογνωμόνων. Ο Γενικόσ Διευκυντισ του ΟΕ κεωρεί πωσ το ανϊτατο αυτό όριο δεν είναι δεςμευτικό όςον αφορά τισ υπάρχουςεσ υποχρεϊςεισ του ϊματοσ. Η απελευκζρωςθ του επαγγζλματοσ των Ορκωτϊν Εκτιμθτϊν κα πρζπει να ζχει ςαν κορωνίδα τθ διαδικαςία επιλογισ αυτϊν. Είναι αναγκαία θ υιοκζτθςθ περιςςότερο αντικειμενικϊν και διαφανϊν διαδικαςιϊν. Η επιλογι κα πρζπει ίςωσ να γίνεται βάςει εξετάςεων τισ οποίεσ κα επιβλζπει επιτροπι ανεξάρτθτθ του Εποπτικοφ υμβοφλιου του ΟΕ (διοριςμζνου από τθν εκάςτοτε κυβζρνθςθ) αλλά με τθν ςυμμετοχι ανεξάρτθτων εμπειρογνωμόνων, ακαδθμαϊκϊν κ.λ.π. Η μοναδικότθτα του ϊματοσ δεν είναι ςπάνια ςτθ διεκνι πρακτικι και αποςκοπεί ςτθ διαςφάλιςθ των ςυμφερόντων του Δθμοςίου. Παρόλα αυτά, θ επιλογι των μελϊν του ΟΕ από αρχζσ ανεξάρτθτεσ τθσ επιρροισ τθσ εκάςτοτε κυβζρνθςθσ κα ιταν αντίβαρο τθσ μοναδικότθτασ του ϊματοσ και κα διαςφάλιηε τα ςυμφζροντα των πολιτϊν. Για τον ίδιο ςκοπό κα βοθκοφςε και το άνοιγμα του επαγγζλματοσ ςε ιδιωτικζσ επιχειριςεισ (εγχϊριεσ ι αλλοδαπζσ) με επιπρόςκετο όφελοσ τθν είςοδο τεχνογνωςίασ ςτον κλάδο. 14

15 Σζλοσ, θ τιμολογιακι πολιτικι κα πρζπει να επανεξεταςτεί κακϊσ προβλζπονται ελάχιςτεσ αμοιβζσ και αμοιβζσ ωσ ποςοςτό τθσ εκτιμϊμενθσ αξίασ. 8. Το επάγγελμα του ορκωτοφ ελεγκτή λογιςτή 8.1 Οι περιοριςμοί ςτο επάγγελμα του ορκωτοφ ελεγκτι λογιςτι Σο ϊμα Ορκωτϊν Ελεγκτϊν Λογιςτϊν (ΟΕΛ) λειτουργεί με τθ μορφι Νομικοφ Προςϊπου Δθμοςίου Δικαίου του οποίου το νομοκετικό πλαίςιο περιγράφεται ςτο Π.Δ. 226/1992. Η ςφςταςθ και λειτουργία του ΟΕΛ αποβλζπει ςτθν άςκθςθ του ελζγχου τθσ οικονομικισ διαχειρίςεωσ των πάςθσ φφςεωσ δθμοςίων και ιδιωτικϊν οργανιςμϊν και επιχειριςεων ι εκμεταλλεφςεων, ανεξαρτιτωσ τθσ νομικισ τουσ μορφισ (ιδρφματοσ, εταιρείασ ι άλλου νομικοφ προςϊπου δθμοςίου ι ιδιωτικοφ δικαίου). Υπόχρεοι ςτον ζλεγχο του ΣΟΕΛ Οι Ορκωτοί Ελεγκτζσ Λογιςτζσ είναι αποκλειςτικϊσ αρμόδιοι για τθν άςκθςθ του τακτικοφ ελζγχου τθσ οικονομικισ διαχειρίςεωσ και των οικονομικϊν καταςτάςεων: α) Σων νομικϊν προςϊπων δθμοςίου δικαίου, πλθν των OTA. β) Σων νομικϊν προςϊπων ιδιωτικοφ δικαίου που εξυπθρετοφν δθμόςιο ι κοινωφελι ςκοπό και επιχορθγοφνται από το κράτοσ ι απολαφουν ιδιαιτζρων προνομιϊν, βάςει ειδικισ διατάξεωσ νόμου ι κατ'εξουςιοδότθςθ τοφτου. γ) Σων τραπεηϊν, των αςφαλιςτικϊν εταιρειϊν, των εταιρειϊν επενδφςεων - χαρτοφυλακίου, των εταιρειϊν διαχειρίςεωσ αμοιβαίων κεφαλαίων, των εταιρειϊν χρθματοδοτικϊν μιςκϊςεων και των ενϊςεων ςυνεταιριςτικϊν οργανϊςεων. δ) Σων ανωνφμων εταιρειϊν, εταιρειϊν περιοριςμζνθσ ευκφνθσ, των ετερορρφκμων κατά μετοχζσ εταιρειϊν, κατά τα οριηόμενα ςτο άρκρο 42 α του Κ.Ν. 2190/1920, και των κοινοπραξιϊν αυτϊν. ε) Σων ενοποιθμζνων λογαριαςμϊν (οικονομικϊν καταςτάςεων) του άρκρου 100 παρ. 1 του Κ.Ν 2190/1920 των ςυνδεδεμζνων επιχειριςεων. ςτ) Σων ανωνφμων εταιρειϊν, των οποίων οι μετοχζσ είναι ειςθγμζνεσ ςτο Χρθματιςτιριο, κακϊσ και των ανωνφμων εταιρειϊν των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο, εν λόγω ι εν μζρει, ζχει αναλθφκεί με δθμόςια εγγραφι. η) Σων εταιρειϊν ι οργανιςμϊν ι και δραςτθριοτιτων γενικά που με βάςθ διατάξεισ νόμου υπάγονται ςτον υποχρεωτικό ζλεγχο Ορκωτϊν Ελεγκτϊν Λογιςτϊν. Σφνκεςθ ΣΟΕΛ- Εξζλιξθ προςωπικοφ Μζλθ του ΟΕΛ είναι οι Ορκωτοί Ελεγκτζσ 2. Σο ΟΕΛ διοικείται από επταμελζσ Εποπτικό υμβοφλιο, το οποίο εκλζγεται από τθ Γενικι υνζλευςθ αυτοφ. Για τθ χοριγθςθ άδειασ νόμιμου ελεγκτι ςφμφωνα με το άρκρο 3 του ν.3693/2008 κα πρζπει να ςυντρζχουν ςωρευτικά ςτο πρόςωπο του υποψθφίου οι εξισ προχποκζςεισ: 2 το παρελκόν, τα μζλθ του.ο.ε.λ διακρίνονταν ςε Ορκωτοφσ Ελεγκτζσ, Επίκουροφσ Ορκωτοφσ Ελεγκτζσ, Δόκιμουσ Ορκωτοφσ Ελεγκτζσ και Αςκοφμενουσ Ορκωτοφσ Ελεγκτζσ. 15

16 α) Επιτυχισ ολοκλιρωςθ του κεςπιςμζνου βακμοφ εκπαίδευςθσ (δευτεροβάκμια) για τθν ειςαγωγι ςε εκπαιδευτικό ίδρυμα ανϊτατθσ εκπαίδευςθσ. β) Επιτυχισ ολοκλιρωςθ των επαγγελματικϊν εξετάςεων κατά τα άρκρα 7 ζωσ 9 του ν.3693/2008 ι των ειδικϊν επαγγελματικϊν εξετάςεων κατά το άρκρο 12 του ν.3693/2008, κατά τουσ ειδικότερουσ οριςμοφσ τθσ Κανονιςτικισ Πράξθσ υπ αρικμ. 0001/09 (υπ αρικμ /940/2009 Τπουργικι Απόφαςθ, ΦΕΚ 1245/ ). γ) υμπλιρωςθ τριετοφσ πρακτικισ άςκθςθσ, εφόςον είναι πτυχιοφχοσ ΑΕΙ ι ΣΕΙ και εξαετοφσ ςτισ λοιπζσ περιπτϊςεισ. Σα δφο τουλάχιςτον ζτθ τθσ άςκθςθσ πραγματοποιοφνται υπό τθν εποπτεία νόμιμου ελεγκτι που ζχει λάβει επαγγελματικι άδεια ςε οποιοδιποτε κράτοσ μζλοσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Η επάρκεια του περιεχομζνου τθσ πρακτικισ άςκθςθσ, κακϊσ και θ επάρκεια τθσ εποπτείασ των προςϊπων που αναλαμβάνουν τθν εποπτεία των αςκουμζνων κρίνεται από τθν «Επιτροπι Λογιςτικισ Συποποίθςθσ και Ελζγχων». δ) υνδρομι των απαιτοφμενων κριτθρίων εντιμότθτασ κατά το άρκρο 4 του ν.3693/2008. Όταν δικαιοφχοσ τθσ άδειασ είναι ελεγκτικό γραφείο απαιτείται επιπρόςκετα θ ςυνδρομι των προχποκζςεων τθσ παραγράφου 4 του άρκρου 3 του ν.3693/2008. Νόμιμοι ελεγκτζσ που ζχουν λάβει επαγγελματικι άδεια ςε οποιοδιποτε κράτοσ μζλοσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ λαμβάνουν επαγγελματικι άδεια ςτθν Ελλάδα, εφόςον ςυμμετάςχουν επιτυχϊσ ςτισ ειδικζσ επαγγελματικζσ εξετάςεισ του άρκρου 12 του ν.3693/2008. Ζτςι, οι υποψιφιοι που ζχουν περατϊςει τισ επαγγελματικζσ εξετάςεισ του Association of Chartered Certified Accountants (ACCA) τθσ Μεγάλθσ Βρετανίασ και οριςμζνων άλλων φορζων κεωροφνται ότι ζχουν πλζον περατϊςει το ςφνολο των επαγγελματικϊν εξετάςεων του άρκρου 12 του ν. 3693/2008, με εξαίρεςθ τα γενικά και ειδικά κζματα Ελλθνικοφ Δικαίου. φμφωνα με το Ν. 3693/2008, οι επαγγελματικζσ εξετάςεισ τελοφν υπό τθν εποπτεία και τον ζλεγχο τθσ Ε.Λ.Σ.Ε. (ΝΠΔΔ εποπτευόμενο από τον Τπουργό Οικονομικϊν), ενϊ θ οργάνωςθ και θ εκτζλεςθ τουσ ανατίκεται ςτο ΟΕΛ και διζπεται από τισ ςχετικζσ διατάξεισ του Κανονιςμοφ Εξετάςεων του εν λόγω φορζα.3 το πλαίςιο αυτό όλεσ οι πράξεισ του ΟΕΛ υποβάλλονται ςτθν Ε.Λ.Σ.Ε, θ οποία αςκεί ζλεγχο νομιμότθτασ. Αμοιβζσ Με γενικζσ ι ειδικζσ αποφάςεισ του Εποπτικοφ υμβουλίου, κακορίηονται ετθςίωσ οι ελάχιςτεσ ϊρεσ πραγματοποίθςθσ του τακτικοφ ελζγχου τθσ κάκε μονάδασ ι κατθγορίασ μονάδων. Οι κατά τα ανωτζρω προςδιοριηόμενεσ ϊρεσ, κακϊσ και το ελάχιςτο μζςο ενιαίο ωρομίςκιο, που ιςχφει κάκε φορά για τθν απαςχόλθςθ του Ορκωτοφ Ελεγκτι Λογιςτι και του βοθκθτικοφ ελεγκτικοφ προςωπικοφ του, βρίςκονται ςτθ διάκεςθ των εταιρειϊν ι κοινοπραξιϊν ελεγκτϊν. Η αμοιβι του ςυγκεκριμζνου ελζγχου δεν υπερβαίνει το ζνα δζκατο του ςυνόλου των εςόδων που πραγματοποίθςε θ εκλεγόμενθ εταιρεία ι κοινοπραξία κατά τθ διάρκεια τθσ προθγοφμενθσ δωδεκάμθνθσ διαχειριςτικισ χριςθσ 3 φμφωνα με τθν Κανονιςτικι Πράξθ του Ιουνίου του 2009, οι εξετάςεισ διενεργοφνται από πενταμελι Εξεταςτικι Επιτροπι, θ οποία ςυγκροτείται με απόφαςθ του Τπουργοφ Οικονομικϊν, φςτερα από ειςιγθςθ του Δ. τθσ Ε.Λ.Σ.Ε. Αποτελείται από δφο μζλθ Δ.Ε.Π A.E.I, το ζνα εκ των οποίων ορίηεται ωσ Πρόεδροσ, ςτο γνωςτικό πεδίο τθσ λογιςτικισ ι τθσ ελεγκτικισ και από τρία μζλθ του ΟΕΛ. Η κθτεία, οι αμοιβζσ και τα κακικοντα των μελϊν τθσ Εξεταςτικισ Επιτροπισ, κακορίηονται με απόφαςθ του Τπουργοφ Οικονομικϊν. 16

17 8.2 Οφζλθ από τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του ορκωτοφ ελεγκτι- λογιςτι Σο κόςτοσ τθσ αμοιβισ ενόσ ορκωτοφ ελεγκτι λογιςτι μπορεί να είναι αρκετά ςθμαντικό, ιδιαίτερα για εταιρίεσ με χαμθλό κφκλο εργαςιϊν. Η φπαρξθ ελάχιςτων ωρϊν πραγματοποίθςθσ του τακτικοφ ελζγχου και το ελάχιςτο μζςο ενιαίο ωρομίςκιο μπορεί να αποτελοφν δυςβάςτακτο κόςτοσ για μικρζσ εταιρίεσ που μποροφν να ελεγχκοφν πιο εφκολα. Αν οι ϊρεσ ελζγχου είναι αναλογικζσ με το μζγεκόσ τθσ επιχείρθςθσ, κα μειωκεί το κόςτοσ του ελζγχου. Επίςθσ, θ απελευκζρωςθ των τιμϊν μπορεί να επιφζρει ςθμαντικζσ μειϊςεισ δεδομζνου ότι καταργοφνται τα εμπόδια ειςόδου. Η ποιότθτα του ελζγχου μπορεί να εξαςφαλιςτεί μζςω τθσ ευκφνθσ και των πιο αυςτθρϊν ποινϊν ςε περίπτωςθ εςφαλμζνων ελζγχων. Αντίκετα θ απελευκζρωςθ των τιμϊν κα βοθκιςει τουσ νεότερουσ ορκωτοφσ ελεγκτζσ λογιςτζσ, μιασ και κα μποροφν να χρεϊνουν χαμθλότερεσ τιμζσ ςε ςχζςθ με τουσ πιο ζμπειρουσ ςυναδζλφουσ τουσ. 8.3 Προτάςεισ πολιτικισ για τθν απελευκζρωςθ ςτο επάγγελμα του ορκωτοφ ελεγκτι λογιςτι Οι πρόςφατεσ νομοκετικζσ ρυκμίςεισ ζχουν οδθγιςει ςε διευρυμζνθ εκλεξιμότθτα (αποδοχισ των μελϊν του ACCA κ.α. και εκλεξιμότθτα αποφοίτων όλων των ΑΕΙ-ΣΕΙ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ) και άρα ςτθν αφξθςθ του ανταγωνιςμοφ ςτο επάγγελμα των ορκωτϊν ελεγκτϊν λογιςτϊν. Επιπρόςκετα, ζχει ενιςχυκεί ο ρόλοσ του κράτουσ ςχετικά με τισ επαγγελματικζσ εξετάςεισ, αν και αυτζσ δεν ζχουν πλιρωσ ανεξαρτθτοποιθκεί από τισ ελεγκτικζσ εταιρείεσ. Αντίκετα, θ φπαρξθ ελάχιςτων ωρϊν πραγματοποίθςθσ του τακτικοφ ελζγχου και το ελάχιςτο μζςο ενιαίο ωρομίςκιο αποτελοφν μια μορφι μειωμζνου ανταγωνιςμοφ. Σο ΟΕΛ κεωρεί κάτι τζτοιο απαραίτθτο προκειμζνου να διαςφαλίηεται θ ποιότθτα τθσ παροχισ υπθρεςιϊν και ειδικά επειδι το διακφβευμα των ελζγχων ςχετίηεται με το δθμόςιο ςυμφζρον. Παρόλα αυτά είναι αρκετζσ οι χϊρεσ που δεν διακζτουν κεςμοκετθμζνεσ ελάχιςτεσ αμοιβζσ (εξάλλου, θ πρόςφατθ χρθματοοικονομικι κρίςθ ζδειξε πωσ θ ποιότθτα των υπθρεςιϊν είναι ζνα κζμα αρκετά πολφπλοκο και οι ελάχιςτεσ αμοιβζσ αποτελοφν κάκε άλλο παρά μείηονα αςφαλιςτικι δικλείδα). 9. Το επάγγελμα του δικηγόρου 9.1 Οι περιοριςμοί ςτο επάγγελμα του δικθγόρου Α. Προχποκζςεισ για τθν απόκτθςθ άδειασ άςκθςθσ επαγγζλματοσ: Η άδεια επαγγζλματοσ αποκτάται μετά από εξετάςεισ που διεξάγονται ςτθν ζδρα του Εφετείου του οικείου Δικθγορικοφ υλλόγου τθσ περιφζρειασ του επαγγζλματοσ και κατόπιν τθσ ολοκλιρωςθσ 18μθνθσ περιόδου άςκθςθσ. Η άςκθςθ βεβαιοφται από Δικθγόρο/Δικθγορικι Εταιρία τθσ ςχετικισ περιφζρειασ Αρείου Πάγου ι Εφετείου ι από το Νομικό υμβοφλιο του Κράτουσ. Για τθν ςυμμετοχι ςτισ εξετάςεισ απαιτείται πτυχίο Νομικισ ελλθνικοφ ι Πανεπιςτθμίου τθσ αλλοδαπισ (ολοκλθρωμζνθ διαδικαςία αναγνϊριςθσ του πτυχίου ωσ ιςοτίμου και αντιςτοίχου με πτυχίο θμεδαπϊν Πανεπιςτθμίων), ελλθνικι ικαγζνεια ι ικαγζνεια άλλου κράτουσ μζλουσ τθσ Ε.Ε. (με τα Π.Δ. 52/93 και ΠΔ 152/2000 ενςωματϊκθκαν αντίςτοιχα οι Οδθγίεσ 89/48/ΕΚ και 98/5 ΕΚ για τθν αναγνϊριςθ διπλωμάτων τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ και για τθ διευκόλυνςθ τθσ μόνιμθσ άςκθςθσ του δικθγορικοφ επαγγζλματοσ ςτθν Ελλάδα από δικθγόρουσ που απζκτθςαν άδεια αςκιςεωσ ςε άλλο κράτοσ μζλοσ.) Ο Κϊδικασ Δικθγόρων προβλζπει ειδικι διαδικαςία για διοριςμό ωσ δικθγόρων πτυχιοφχων που είναι Ζλλθνεσ το γζνοσ, αλλά άνευ Ελλθνικισ ικαγζνειασ. 17

18 Δεν υπάρχει περιοριςμόσ ςτον αρικμό των επιτυχόντων ςτισ ωσ άνω εξετάςεισ. Οι επιτυχόντεσ διορίηονται ωσ δικθγόροι ςτθν περιφζρεια του Πρωτοδικείου του οικείου Δικθγορικοφ υλλόγου. Η ςχετικι απόφαςθ του Τπουργοφ Δικαιοςφνθσ δθμοςιεφεται ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ. ιμερα το δικθγορικό ςϊμα ςτθν Ελλάδα απαρτίηεται από δικθγόρουσ, οι οποίοι αποτελοφν μζλθ 63 Δικθγορικϊν υλλόγων, όςα δθλαδι είναι τα Πρωτοδικεία τθσ χϊρασ. Η αντιςτοιχία είναι περίπου ζνασ δικθγόροσ προσ 220 κατοίκουσ. Οι δικθγορικζσ υπθρεςίεσ υπάγονται, μεταξφ άλλων, ςτο πεδίο εφαρμογισ του ν. 3844/2010 (ΦΕΚ 63/Α / ) που κζςπιςε γενικζσ διατάξεισ για διευκόλυνςθ τθσ ελευκερίασ εγκατάςταςθσ των παρόχων υπθρεςιϊν και για τθν ελεφκερθ παροχι υπθρεςιϊν ςτθν εςωτερικι αγορά (προςαρμογι τθσ ελλθνικισ νομοκεςίασ ςτθν Οδθγία 2006/123 του Ευρωπαϊκοφ Κοινοβουλίου και του υμβουλίου ςχετικά με τισ υπθρεςίεσ ςτθν εςωτερικι αγορά). Β. Περιοριςμοί ςτθν άςκθςθ του επαγγζλματοσ : Εδαφικοί περιοριςμοί : Ο δικθγόροσ ζχει τοπικι αρμοδιότθτα 4 και αποκλειςτικι επαγγελματικι δικθγορικι ζδρα. Αυτό ςθμαίνει ότι μπορεί να δραςτθριοποιθκεί ςτα δικαςτιρια τθσ περιφζρειασ, όπου βρίςκεται ο Δικθγορικόσ φλλογοσ του οποίου είναι μζλοσ. Ωςτόςο μπορεί να αναλάβει και υποκζςεισ, που κα εκδικαςτοφν ςε άλλθ περιφζρεια, αρκεί να παρίςταται ςυνάδελφοσ του οικείου Δικθγορικοφ υλλόγου. Προβλζπονται εξαιρζςεισ ςτουσ κανόνεσ τοπικισ αρμοδιότθτασ για ποινικζσ υποκζςεισ, (ωσ τζτοιων νοοφμενων αναλογικά και των διοικθτικϊν υποκζςεων ποινικισ φφςεωσ) κακϊσ και επιμζρουσ ρυκμίςεισ για μεμονωμζνουσ Δικθγορικοφσ υλλόγουσ. Η εγγραφι ςε Δικθγορικό φλλογο διαφορετικισ περιφζρειασ ςε μεταγενζςτερο ςτάδιο προχποκζτει προθγοφμενθ ζγκριςθ του ςχετικοφ υλλόγου, θ οποία ςε πολλζσ περιπτϊςεισ παρζχεται με δυςκολία προκειμζνου να περιορίηεται ο αρικμόσ των μελϊν του. Αμοιβζσ : θμειϊνεται κατ αρχάσ ότι ςτθν Ελλάδα δεν υπάρχει ζνα ενιαίο ςφςτθμα οριςμοφ ελάχιςτων αμοιβϊν αλλά θ αμοιβι των δικθγόρων για τισ υπθρεςίεσ που παρζχουν πραγματοποιείται με τουσ ακόλουκουσ τρόπουσ: α) εργολαβικι αμοιβι ςυναρτοφμενθ με τθν ζκβαςθ τθσ δίκθσ, β) πάγια αντιμιςκία, γ) ποςοςτό επί του αντικειμζνου τθσ δίκθσ και δ) αμοιβισ εκφραςμζνθσ ςε απόλυτεσ τιμζσ. Εν τοφτοισ, είναι υποχρεωτικι θ παράςταςθ δικθγόρου κατά τθν υπογραφι καταςτατικϊν (ςυμβολαιογραφικά ζγγραφα) για τθ ςφςταςθ ανωνφμων εταιριϊν και εταιριϊν περιοριςμζνθσ ευκφνθσ θ ςχετικι αμοιβι είναι προκακοριςμζνθ και προκαταβάλλεται. Επιπλζον είναι υποχρεωτικι θ παράςταςθ δικθγόρου κατά τθν κατάρτιςθ ςυμβολαιογραφικϊν πράξεων αγοραπωλθςίασ ακινιτων αντικειμενικισ αξίασ άνω των ευρϊ (για τον Δικθγορικό φλλογο Ακθνϊν). Η ςχετικι προκακοριςμζνθ αμοιβι (1% επί τθσ αντικειμενικισ αξίασ από ζωσ ευρϊ και ποςοςτό 0,5% για ανϊτερα ποςά που βαίνει μειοφμενο όςο αυξάνεται θ αντικειμενικι αξία) καταβάλλεται πριν τθν υπογραφι τθσ ςυμβολαιογραφικισ πράξθσ. Η καταβολι τθσ αμοιβισ είναι αναγκαία για τθν εγκυρότθτα του ςυμβολαίου και αποδεικνφεται με τθν προςκόμιςθ του ςχετικοφ γραμματίου προείςπραξθσ. 4 Η τοπικι αρμοδιότθτα λειτουργοφςε ιςτορικά ωσ κίνθτρο για τθν εγκατάςταςθ δικθγόρων ςε λιγότερο προνομιοφχεσ και απομονωμζνεσ περιοχζσ. 18

19 Σζλοσ τα ελάχιςτα όρια αμοιβϊν 5 του δικθγόρου για δικαςτικζσ ενζργειεσ (γραμμάτια προείςπραξθσ) είναι προκακοριςμζνα με κοινι υπουργικι απόφαςθ των Τπουργϊν Οικονομικϊν και Δικαιοςφνθσ που δθμοςιεφεται ςτθν Εφθμερίδα τθσ Κυβερνιςεωσ. 6 Η οριηόμενθ ελάχιςτθ αμοιβι προειςπράττεται από τον οικείο Δικθγορικό φλλογο με τθν ζκδοςθ τετραπλότυπου γραμματίου. Οι Δικθγορικοί φλλογοι υποχρεοφνται να ενεργοφν παρακράτθςθ φόρου ειςοδιματοσ με ςυντελεςτι 15% τθν οποία αποδίδουν ςτο Τπουργείο Οικονομικϊν. Επίςθσ οι Δικθγορικοί φλλογοι δφνανται να παρακρατοφν ποςοςτό 10% ι 12% (ςτθν Ακινα, τον Πειραιά και τθ Θεςςαλονίκθ), που εν μζρει παρακρατοφν ωσ ίδιο ζςοδο και εν μζρει αποδίδουν ςτουσ αςφαλιςτικοφσ φορείσ των μελϊν τουσ. Μετά τθν αφαίρεςθ των ανωτζρω ποςοςτϊν το υπόλοιπο ποςό τθσ αμοιβισ αποδίδεται ςτον δικαιοφχο δικθγόρο. Μετά τθν ειςαγωγι του Ν. 3842/2010 και κατ εφαρμογι τθσ ΠΟΛ. 1100/2010, ςτον Φ.Π.Α. υπάγεται επίςθσ το ςυνολικό ποςό που προειςπράττεται από τουσ Δικθγορικοφσ υλλόγουσ. Διαφιμιςθ : Ο Κϊδικασ Δικθγόρων δεν περιζχει διάταξθ που να απαγορεφει τθ διαφιμιςθ. Ωςτόςο οι Κϊδικεσ Δεοντολογίασ των Δικθγορικϊν υλλόγων απαγόρευαν απόλυτα τθ διαφιμιςθ. Πάντωσ οι περιςςότεροι φλλογοι (ΔΑ, ΔΘ,ΔΠ) με οδθγό τον αντίςτοιχο Κϊδικα Δεοντολογίασ του CCBE (υμβουλίου των Δικθγορικϊν υλλόγων τθσ Ε.Ε.) ζχουν τροποποιιςει τουσ αντίςτοιχουσ κϊδικζσ τουσ επιτρζποντασ τθν εμπορικι επικοινωνία του δικθγόρου, χωρίσ να παραβιάηονται οι κεμελιϊδεισ αρχζσ του δικθγορικοφ λειτουργιματοσ. Επιςθμαίνεται επίςθσ ότι περαιτζρω χαλάρωςθ αυτισ τθσ απαγόρευςθσ ζχει επζλκει μζςω τθσ δθμιουργίασ ιςτοςελίδων ιδίωσ από δικθγορικζσ εταιρίεσ (θ ςφςταςθ των οποίων επιτρζπεται βάςει του Π.Δ. 518/89 περί ςφςταςθσ αςτικισ επαγγελματικισ εταιρίασ) και τθσ ςταδιακισ αξιοποίθςθσ των δυνατοτιτων του Διαδικτφου. Λοιποί περιοριςμοί : απαγορεφεται θ ςφςταςθ κεφαλαιουχικϊν δικθγορικϊν εταιριϊν. Η απαγόρευςθ αποςκοπεί ςτθν αποτροπι τθσ διείςδυςθσ μεγάλων κεφαλαιουχικϊν ςυμφερόντων ςτθν άςκθςθ τθσ δικθγορίασ που παραδοςιακά ςτθν Ελλάδα χαρακτθρίηεται από τθν ευρεία διαςπορά των δικθγόρων και τθ ςτενι ςχζςθ προςωπικισ εμπιςτοςφνθσ του δικθγόρου με τον εντολζα του. Επίςθσ ςτοχεφει ςτθν αποτροπι του κινδφνου δθμιουργίασ μονοπωλιακϊν ι ολιγοπωλιακϊν καταςτάςεων. 5 το μζςο κόςτοσ τθσ κάκε διαδικαςίασ είναι 350 ευρώ ενώπιον του Μονομελοφσ Πρωτοδικείου, 567 ευρώ ενώπιον του Εφετείου και 1399 ευρώ ενώπιον του Αρείου Πάγου 6 Αιτιολογθμζνθ Γνώμθ τθσ Ε. Επιτροπισ κατά τθσ Ελλάδασ για τον κακοριςμό δεςμευτικών πινάκων ελάχιςτων αμοιβών για τισ δραςτθριότθτεσ των δικθγόρων : Με διαδικαςία που χρονολογείται από το 2008 θ Ε. Επιτροπι εγκαλεί τθν Ελλάδα για παράβαςθ των άρκρων τθσ Σ.Λ.Ε.Ε, διότι με τον κακοριςμό ελαχίςτων ορίων δικθγορικών αμοιβών παρεμποδίηει ι άλλωσ κακιςτά λιγότερο ελκυςτικι τθν εγκατάςταςθ ςτθν Ελλάδα δικθγόρου εγκατεςτθμζνου ςε άλλο κράτοσ μζλοσ και φαλκιδεφει τον ελεφκερο ανταγωνιςμό, εμποδίηοντασ αυτόν να παρζχει τισ υπθρεςίεσ του με χαμθλότερεσ (των ελαχίςτων ορίων) τιμζσ.. Επιπλζον κεωρεί ότι θ πρακτικι αυτι αποκαρρφνει τθν ελεφκερθ παροχι υπθρεςιών ςτθν Ελλάδα (ςε μθ μόνιμθ βάςθ) δικθγόρου, άλλου κράτουσ μζρουσ επιπρόςκετα, διότι επιβάλει ς' αυτόν επιβαρφνςεισ (παρακρατιςεισ ειςφορών υπζρ των αςφαλιςτικών ταμείων και παρακρατιςεισ υπζρ του οικείου Δικθγορικοφ Συλλόγου), από τισ οποίεσ αυτόσ δεν επωφελείται, ενώ είναι νομίμωσ εγγεγραμμζνοσ ςτο κράτοσ μζλοσ καταγωγισ του (διπλζσ ειςφορζσ). Σφμφωνα με τθν Ε. Επιτροπι μόνοσ ςυμβατόσ με το Κοινοτικό Δίκαιο τρόποσ κακοριςμοφ τθσ δικθγορικισ αμοιβισ είναι ο ςυμβατικόσ και δεν ςυντρζχει κανζνασ επιτακτικόσ λόγοσ δθμοςίου ςυμφζροντοσ, που να δικαιολογεί τον νομοκετικό και κανονιςτικό κακοριςμό ελάχιςτων ορίων δικθγορικών αμοιβών. 19