Υγιεινή Τροφίμων. Ισχυρισμοί σε θέματα Διατροφής και Υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα. Υποχρεωτική αναγραφή, στα συσκευασμένα τρόφιμα

Transcript

1 Υγιεινή Τροφίμων Ισχυρισμοί σε θέματα Διατροφής και Υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα Υποχρεωτική αναγραφή, στα συσκευασμένα τρόφιμα Το όνομα εμπορική ονομασία τροφίμου Το καθαρό βάρος του (e) ή ο όγκος του (υγρά) Η ημερομηνία και ο αριθμός της παρτίδας Ο επίσημος παραγωγός, ή ο διακινητής ή ο εισαγωγέας Η διεύθυνση του παραγωγού Τα συστατικά του τροφίμου (οτιδήποτε περιέχει, συμπεριλαμβανομένων και των προσθέτων και μπαίνουν σε φθίνουσα σειρά περιεκτικότητας) Τα γενετικά τροποποιημένα συστατικά, αν η εταιρεία ηθελημένα τα χρησιμοποιεί. Σε περίπτωση τυχαίας εμφάνισης, λόγω επιμόλυνσης, αναφορά υπάρχει, όταν αυτή υπερβαίνει το 0,9%. Τα αλλεργιογόνα, που περιέχει ή σε περίπτωση, που η μονάδα χρησιμοποιεί. Όταν το προϊόν περιέχει συστατικά, που δίνουν πρόσθετη αξία, πρέπει να αναφέρεται επακριβώς το ποσοστό στο οποίο περιέχονται. 1

2 Ισχυρισμός διατροφής Τι είναι ένας «ισχυρισμός»; «Ισχυρισμός» είναι κάθε μήνυμα ή απεικόνιση (εικαστική, γραφική ή συμβολική), υπό οποιαδήποτε μορφή, η οποία δηλώνει, υπονοεί ή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ένα προϊόν έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. (π.χ. κοινωνικοί, ποσοτικοί ή ποιοτικοί, οικονομικοί, γεωγραφικοί) Τι είναι ένας «ισχυρισμός διατροφής»; Ο «ισχυρισμός διατροφής» αναφέρεται στις ιδιαίτερες θρεπτικές ιδιότητες του τροφίμου λόγω της ενέργειας ή της θρεπτικής ή άλλης ουσίας που περιέχεται, σε αυξημένο ή μειωμένο ποσοστό ή δεν περιέχεται σε αυτό, π.χ. «χαμηλά λιπαρά» ή «υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες» 2

3 Τι είναι ένας «ισχυρισμός υγείας»; Ο «ισχυρισμός υγείας» αναφέρεται στην επίδραση που έχει ένα τρόφιμο ή ένα συστατικό του στην υγεία του καταναλωτή, π.χ. «το ασβέστιο συμβάλλει στην ενίσχυση των οστών». Οι ισχυρισμοί υγείας διακρίνονται σε: Ισχυρισμούς υγείας οι οποίοι περιγράφουν ή μνημονεύουν α. Το ρόλο θρεπτικής ή άλλης ουσίας στην αύξηση, την ανάπτυξη και τις λειτουργίες του οργανισμού β. Ψυχολογικές λειτουργίες και λειτουργίες συμπεριφοράς γ. Ισχυρισμούς για τη μείωση κινδύνου εκδήλωσης μίας ασθένειας, δηλαδή ισχυρισμούς υγείας που δηλώνουν, υπονοούν ή οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η κατανάλωση μίας κατηγορίας τροφίμου, ή συστατικού του μειώνει σημαντικά τον παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση ανθρώπινης ασθένειας και δ. Ισχυρισμούς σχετικά με την ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών. Συνήθεις ισχυρισμοί σε συσκευασίες τροφίμων 3

4 Ευρωπαϊκός Κανονισμός Ο Κανονισμός 1924/2006/ΕΚ αποσκοπεί στην εναρμόνιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών που έχουν σχέση με τη χρήση ισχυρισμών διατροφής και υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα, ώστε να εξασφαλισθεί η αποτελεσματική λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και η παροχή υψηλού επιπέδου προστασίας του καταναλωτή. Ο παραπάνω κανονισμός εξειδικεύει τις γενικές αρχές της Οδηγίας 13/2000/ΕΚ θεσπίζοντας ειδικές διατάξεις όσον αφορά στη χρήση ισχυρισμών διατροφής και υγείας στα τρόφιμα που διατίθενται ως έχουν στον τελικό καταναλωτή. Στόχος του Κανονισμού είναι η προστασία του καταναλωτή μέσω της ορθής χρήσης των ισχυρισμών διατροφής και υγείας. Ο κανονισμός είναι σε ισχύ από την 1 Ιουλίου του 2007 αλλά πολλές διατάξεις του προβλέπουν ποικίλα μεταβατικά μέτρα και απαιτούν έργο για την επιστημονική τεκμηρίωση. 4

5 Ποια προϊόντα καλύπτει ο Κανονισμός; Ο Κανονισμός αποτελεί οριζόντια νομοθεσία με εφαρμογή σε όλα τα τρόφιμα που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση. Διευκρινίζεται ότι το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού καλύπτει και τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στα συμπληρώματα διατροφής, στα τρόφιμα ειδικής διατροφής, στα φυσικά μεταλλικά νερά και στο νερό για ανθρώπινη κατανάλωση. Μπορούν να διατυπώνονται ισχυρισμοί στα αλκοολούχα ποτά; Στα ποτά με περιεκτικότητα σε αιθανόλη κάτω του 1,2% κατ όγκο μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο ισχυρισμοί διατροφής που αναφέρονται σε χαμηλά επίπεδα αιθανόλης, στη μείωση της περιεκτικότητας αιθανόλης ή στη μείωση της ενεργειακής αξίας. Στα αλκοολούχα ποτά απαγορεύονται οι ισχυρισμοί υγείας. 5

6 Γενικές αρχές για τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας; Οι ισχυρισμοί διατροφής και υγείας πρέπει: να μην είναι ψευδείς, διφορούμενοι ή παραπλανητικοί, να μη δημιουργούν αμφιβολίες σχετικά με την ασφάλεια ή/και τη θρεπτική επάρκεια των άλλων τροφίμων, να μην ενθαρρύνουν ή να μην εμφανίζουν ως αποδεκτή την υπερβολική κατανάλωση ενός τροφίμου, να μη δηλώνουν, υποδηλώνουν ή υπονοούν ότι η ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή δεν μπορεί να παρέχει επαρκείς ποσότητες των θρεπτικών ουσιών γενικά, να μην αναφέρονται σε αλλαγές των λειτουργιών του οργανισμού, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν αισθήματα φόβου στον καταναλωτή ή να εκμεταλλευτούν το φόβο του είτε μέσω λεκτικών, είτε εικαστικών, γραφικών ή συμβολικών παραστάσεων. Όροι και προϋποθέσεις ισχυρισμών Η χρήση ισχυρισμών διατροφής και υγείας επιτρέπεται υπό τις εξής προϋποθέσεις: το τρόφιμο να διαθέτει τα ειδικά θρεπτικά χαρακτηριστικά («περίγραμμα θρεπτικών συστατικών»), όπως αυτά θα καθορισθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EFSA). η παρουσία, η απουσία ή η μειωμένη περιεκτικότητα, σε τρόφιμο ή κατηγορία τροφίμων, της θρεπτικής ή άλλης ουσίας για την οποία γίνεται ο ισχυρισμός έχει αποδεδειγμένα ευεργετικό θρεπτικό ή φυσιολογικό αποτέλεσμα, σύμφωνα με γενικώς αποδεκτά επιστημονικά στοιχεία, η θρεπτική ή άλλη ουσία για την οποία γίνεται ο ισχυρισμός: (i) περιέχεται στο τελικό προϊόν σε σημαντική ποσότητα όπως ορίζεται στην κοινοτική νομοθεσία ή, όπου δεν υπάρχουν τέτοιοι κανόνες, σε ποσότητα που θα επιφέρει το θρεπτικό ή φυσιολογικό αποτέλεσμα που δηλώνει ο ισχυρισμός σύμφωνα με γενικώς αποδεκτά επιστημονικά στοιχεία, ή (ii) δεν περιέχεται ή περιέχεται σε μειωμένη ποσότητα η οποία επιφέρει το θρεπτικό ή φυσιολογικό αποτέλεσμα που δηλώνει ο ισχυρισμός σύμφωνα με γενικώς αποδεκτά επιστημονικά στοιχεία, κατά περίπτωση, η θρεπτική ή άλλη ουσία για την οποία διατυπώνεται ο ισχυρισμός είναι σε μορφή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό, η ποσότητα του προϊόντος που ευλόγως αναμένεται να καταναλωθεί παρέχει σημαντική ποσότητα της θρεπτικής ή άλλης ουσίας για την οποία διατυπώνεται ο ισχυρισμός, όπως ορίζεται στην κοινοτική νομοθεσία ή, όταν δεν υπάρχουν τέτοιοι κανόνες, σημαντική ποσότητα που θα επιφέρει το θρεπτικό ή φυσιολογικό αποτέλεσμα που δηλώνει ο ισχυρισμός σύμφωνα με γενικώς αποδεκτά επιστημονικά στοιχεία, συμμόρφωση με τους ειδικούς όρους που καθορίζονται για τους ισχυρισμούς στον Κανονισμό. 6

7 Ισχυρισμοί διατροφής και προϋποθέσεις χρήσης ΧΑΜΗΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΑ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερες από 40 kcal (170 kj)/100 g για στερεές τροφές ή περισσότερες από 20 kcal (80 kj)/100 ml για υγρές τροφές. ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΑ: όταν η ενεργειακή αξία έχει μειωθεί κατά 30 % τουλάχιστον ΧΩΡΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΞΙΑ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερες από 4 kcal (17 kj)/100 ml. ΧΑΜΗΛΑ ΛΙΠΑΡΑ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 3 g λιπαρών ανά 100 g για στερεές τροφές ή 1,5 g λιπαρών ανά 100 ml για υγρές τροφές (1,8 g λιπαρών ανά 100 ml για το ημιαποβουτυρωμένο γάλα) ΧΩΡΙΣ ΛΙΠΑΡΑ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,5 g λιπαρών ανά 100 g ή 100 ml. ΧΑΜΗΛΑ ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΛΙΠΑΡΑ: το άθροισμα των κορεσμένων λιπαρών οξέων και των trans λιπαρών οξέων στο προϊόν δεν υπερβαίνει τα 1,5 g ανά 100 g για στερεές τροφές ή 0,75 g ανά 100 ml για υγρές τροφές. ΧΩΡΙΣ ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ ΛΙΠΑΡΑ: το άθροισμα των κορεσμένων λιπαρών και των trans λιπαρών οξέων δεν υπερβαίνει τα 0,1 g κορεσμένων λιπαρών ανά 100 g ή 100 ml ΧΑΜΗΛΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΣΑΚΧΑΡΑ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 5 g σακχάρων ανά 100 g για στερεές τροφές ή 2,5 g σακχάρων ανά 100 ml για υγρές τροφές ΧΩΡΙΣ ΣΑΚΧΑΡΑ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,5 g σακχάρων ανά 100 g ή 100 ml ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΣΑΚΧΑΡΑ: το προϊόν δεν περιέχει πρόσθετους μονοσακχαρίτες ή δισακχαρίτες ή άλλο τρόφιμο που χρησιμοποιείται για τις γλυκαντικές του ιδιότητες. Εάν υπάρχουν φυσικά σάκχαρα στο τρόφιμο, η επισήμανση θα πρέπει να φέρει και την ακόλουθη ένδειξη: "ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΦΥΣΙΚΑ ΣΑΚΧΑΡΑ«. ΧΑΜΗΛΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΝΑΤΡΙΟ/ΑΛΑΤΙ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,12 g νατρίου, ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού, ανά 100 g ή ανά 100 ml. 7

8 ΠΟΛΥ ΧΑΜΗΛΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΝΑΤΡΙΟ/ΑΛΑΤΙ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,04 g νάτριου, ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού, ανά 100 g ή ανά 100 ml. ΧΩΡΙΣ ΝΑΤΡΙΟ Ή ΑΛΑΤΙ: το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,005 g νάτριου, ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού, ανά 100 g. ΠΗΓΗ ΕΔΩΔΙΜΩΝ ΙΝΩΝ: το προϊόν περιέχει τουλάχιστον 3 g εδώδιμων ινών ανά 100 g ή τουλάχιστον 1,5 g εδώδιμων ινών ανά 100 kcal. ΥΨΗΛΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΕΔΩΔΙΜΕΣ ΙΝΕΣ: το προϊόν περιέχει τουλάχιστον 6 g εδώδιμων ινών ανά 100 g ή τουλάχιστον 3 g εδώδιμων ινών ανά 100 kcal. ΠΗΓΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ: όταν τουλάχιστον το 12 % της ενεργειακής αξίας του τροφίμου παρέχεται από πρωτεΐνες. ΥΨΗΛΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ: όταν τουλάχιστον το 20 % της ενεργειακής αξίας του τροφίμου παρέχεται από πρωτεΐνες. ΠΗΓΗ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ/ΩΝ] Ή/ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΑΛΑΤΟΣ/ΩΝ: Κατά περίπτωση. ΥΨΗΛΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ/ΩΝ Ή/ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΑΛΑΤΟΣ/ΩΝ: Διπλάσια ποσότητα από την «πηγή». ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΘΡΕΠΤΙΚΗ Ή ΑΛΛΗ ΟΥΣΙΑ: Κατά περίπτωση. ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ: το προϊόν πληροί τις προϋποθέσεις για τον ισχυρισμό "πηγή" και η περιεκτικότητα έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 30 % σε σύγκριση με παρόμοιο προϊόν. ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ: όταν η περιεκτικότητα έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 30 % σε σύγκριση με παρόμοιο προϊόν. ΜΕΙΩΜΕΝΩΝ ΘΕΡΜΙΔΩΝ: πρέπει να πληροί τις ίδιες προϋποθέσεις με αυτές που καθορίζονται για τον όρο «μειωμένο». Ο ισχυρισμός πρέπει επίσης να συνοδεύεται από ένδειξη του ή των χαρακτηριστικών που καθιστούν το προϊόν "μειωμένων θερμίδων«. ΕΚ ΦΥΣΕΩΣ / ΦΥΣΙΚΟ: Στην περίπτωση τροφίμων τα οποία εκ φύσεως πληρούν την ή τις προϋποθέσεις που ορίζονται από τον κανονισμό της ΕΚ, ο όρος "εκ φύσεως/φυσικό" μπορεί να χρησιμοποιηθεί προτασσόμενος του ισχυρισμού. 8

9 Σημαντικές επισημάνσεις που αφορούν τους ισχυρισμούς στα τρόφιμα. Η επισήμανση της σπουδαιότητας της ποικίλης και ισορροπημένης διατροφής και του υγιεινού τρόπου ζωής, Η ποσότητα του τροφίμου και ο τρόπος κατανάλωσης που απαιτείται ώστε να επιτευχθεί το ευεργετικό αποτέλεσμα που δηλώνει ο ισχυρισμός, Κατά περίπτωση, δήλωση προς τα άτομα που πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση του τροφίμου, Κατάλληλη προειδοποίηση για τα προϊόντα που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσής τους. Επιπλέον, για τους ισχυρισμούς μείωσης κινδύνου εκδήλωσης μίας ασθένειας, πρέπει να υπάρχει επίσης δήλωση ότι η ασθένεια στην οποία αναφέρεται ο ισχυρισμός έχει πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου και ότι η μεταβολή ενός από αυτούς ενδέχεται να έχει ή να μην έχει ευεργετικό αποτέλεσμα. Περιπτώσεις ισχυρισμών που έχουν απορριφθεί από την EFSA. 9

10 Πηγές πληροφόρησης: _ htm Εργασία Περιγράψτε 4-5 τρόφιμα στα οποία αναγράφονται ισχυρισμοί διατροφής ή υγείας καθώς και εάν οι ισχυρισμοί αυτοί είναι σύμφωνοι με το περίγραμμα που θέτει η Ε.Ε. 10