Τα Δάση του Ολύμπου από την Αρχαιότητα έως σήμερα

Transcript

1 Τα Δάση του Ολύμπου από την Αρχαιότητα έως σήμερα Κ.Π.Ε. Κισσάβου Ελασσόνας Όλυμπος, από το Μύθο και την Ιστορία στην Αειφορική Διαχείριση Διήμερο Σεμινάριο Ενηλίκων Εισήγηση Ζωή Ι. Φτίκα MSc Δασολόγος- Περιβαλλοντολόγος

2 Το μυθικό βουνό,όπου γεννήθηκε η Ελληνική Μυθολογία και πήρε το όνομά του από την αρχαιοελληνική ρίζα «ΛΑΜΠ» που σημαίνει «ολόλαμπρος σαν ουρανός». Βρισκόμαστε στους πρόποδες ενός από τα αρχαιότερα σημεία του πλανήτη μας.σύμφωνα με τους γεωλόγους ο Όλυμπος αριθμεί τα χρόνια ζωής.

3 Χαρακτηριστικά : Γεωγρ. Θέση: Συμπαγές βουνό, ΒΑ της πόλης Ελασσόνας μικρό σε έκταση (600 τετρ.χιλιομ.), Κεντρικα της Ηπ. Ελλαδας πολύκορφο, Ν.Πιερίας &Ν.Λάρισας βραχώδες, κυκλικό σχήμα

4 Τα πλατώματα και τα κοιλώματα του Ολύμπου δημιουργήθηκαν πριν χρόνια λόγω των παγετώνων καθώς η θερμοκρασία ανέβαινε οι πάγοι έλιωσαν και οι χείμαρροι που δημιουργήθηκαν παρέσυραν μεγάλες ποσότητες θρυμματισμένων πετρωμάτων στα χαμηλότερα σημεία σχηματίζοντας αλλουβιακά ριπίδια που απλώνονται σόλόκληρη την περιοχή από τους πρόποδες του βουνού μέχρι τη θάλασσα.

5 Η γη που κοιμάται και ξυπνάει αιώνες τώρα κάτω από τη σκιά του θεϊκού Ολύμπου, αναφέρεται στην Ηλιάδα του Ομήρου με το όνομα «Ολοσσόνα», σημαίνει το μέρος όπου καταφεύγει κάποιος για να σωθεί και είναι η πόλη της Ελασσόνας.

6

7 ΤΑ ΔΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ -Ο ελλαδικός χώρος στην αρχαιότητα ήταν κατάφυτος με απέραντα δάση αλλά ήδη από τον 4ο π.χ. αιώνα τα σημαντικότερα σε βλάστηση ελληνικά δάση είχαν περιοριστεί στις οροσειρές του Ταϋγέτου, του Παρνασσού, της Οίτης, του Ολύμπου και της Πίνδου. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι θεοί και θεές προστάτευαν τα δάση (δέντρα, ζώα, πουλιά), αλλά αυτό ίσχυε μόνο σε ιερά άλση. Σε άλλες περιοχές τα δάση καταστρέφονταν με υλοτομίες, βοσκή και πυρκαγιές. Το ξύλο ήταν μοναδικό υλικό για πολλές χρήσεις (και πλοία), η κτηνοτροφία παράγοντας επιβίωσης και οι πυρκαγιές ανεξέλεγκτες Η καταστροφή των δασών ήταν ένα τίμημα για την επιβίωση και την ανάπτυξη πολιτισμών στην περιοχή της Μεσογείου. Συνέπειες της διαχρονικής αποδάσωσης υπάρχουν σήμερα (γυμνά βουνά, διάβρωση, χείμαρροι, πλημμύρες) Ο Θεόφραστος είναι ο πρώτος μελετητής του ξύλου ως προϊόντος των δασών και υλικού Η χλωρίδα και η πανίδα της Δυτικής Μακεδονίας, σε προϊστορικά (μέχρι ) χρόνια, ήταν πολύ διαφορετική (δέντρα ως 120 μέτρα ψηλά, ελέφαντες ιπποπόταμοι) και βρέθηκε πέτρινο τσεκούρι με λαβή ηλικίας χρόνων Πηγή : "Δάση και περιβάλλον στην αρχαία Ελλάδα" του Γεωργίου Τσουμη

8 Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο η περιοχή Ολύμπου και (Όσσας)Κισσάβου, τα αποκαλούμενα Μακεδονικά και Θεσσαλικά όρη έφεραν πυκνότατα δάση και πολλά άγρια θηρία,ακόμη και λιοντάρια. Ο Όλυμπος το πιο ψηλό βουνό,που αποτελούσε και όρια μεταξύ Μακεδονίας και Θεσσαλίας ήταν το βουνό των δώδεκα θεών και των θαυμάσιων δασών.(ηρόδοτος Ζ 129,172) Ο Ησίοδος ομιλεί για την πληθώρα των δασών «μεγάλ άσπετος ύλη», του Ολύμπου στη Θεογονία περιγράφοντας μια μεγάλη πυρκαγιά στα πλούσια δάση της περιοχής. Ο Ευριπίδης (Βάκχαι ),Ο Ηρόδοτος,Ο Θουκιδίδης (Δ 78),ο Όμηρος στην Οδύσσεια και στην Ηλιάδα και πολλοί άλλοι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται για τα δάση του Ολύμπου. Πηγή :δασικό οικολογικό λεξικό Αστέριος Στ. Ζάχαρης

9 Ο Ολυμπος διατηρούσε πυκνά δάση ελάτων στα ψηλά του μέρη και πλατυφύλλων στα χαμηλότερα,ενώ μεταξύ των δέντρων του Ολύμπου αναφέρονται τα είδη: Αφάρκη,(Υβρίδιο αγριοκουμαριάς), Δάφνη, Ζυγία(Αγριοσφενδάμι), Καρύα (Λεπτοκαρυά,Φουντουκιά), κέδρος, κήλαστρον, μυρίκη(αρμυρίκι) Μυρσίνη (Μυρτιά),Φιλυρέα, οξυάκανθος, Πίτυς αγρία (πεύκη η άρρην), πρίνος, Πύξος, Σφένδαμος, Φιλύκη(Χρυσόξυλο),Ανδράχλη ή Κόμαρος(Αγριοκουμαριά) Στ.Ζάχαρης Πηγή :δασικό οικολογικό λεξικό Αστέριος

10 Η θρησκευτική διάσταση τους δάσους κατά την αρχαιότητα, βεβαίως δημιούργησε και την ανάγκη οι τόποι αυτοί να προστατευθούν. Έτσι θεσπίστηκαν ιεροί νόμοι οι οποίοι θεσμοθετούσαν την ιερότητα του δάσους, διαφυλάσσοντάς το από την υλοτομία και την λεηλασία. Η βοσκή ζώων, η κοπή δέντρων, η πυρπόληση δέντρων, δεν ήταν πράξεις επιτρεπτές για τα δάση εκείνα που είχαν χαρακτηρισθεί ιερά. (Ιερά Αλση)

11 Η τέχνη της ναυπηγικής, η οποία ήταν πολύ σημαντική για τους αρχαίους, απαιτούσε αρκετά μεγάλες ποσότητες ξυλείας. Η κατασκευή μιας τριήρους απαιτούσε περίπου την κοπή περίπου 100 στρεμμάτων δάσους χαλεπίου πεύκης (Σαμαράς 2006). Επίσης η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών από τα μεταλλεία του Λαυρίου ήταν ένας πρόσθετος λόγος της καταστροφής των δασών της Αττικής. Η κάλυψη των αναγκών σε ξύλο από μέρους των Αθηναίων γινόταν από τα μέρη εκείνα στα οποία διατηρούσαν αποικίες ό- πως η Εύβοια και η Χαλκιδική ή ακόμα και από τη Μακεδονία.

12 Ανατρέχοντας στο δασικό παρελθόν στην Ελληνική Αρχαιότητα βρίσκουμε πολλές και πολύτιμες Δασολογικές παρατηρήσεις. Από τη Μινωική εποχή πριν έτη εμφανίζεται η συστηματοποίηση της διαχείρισης των δασών και η οργάνωση της παραγωγής των δασικών προϊόντων, μινωικοί κίονες από κυπαρίσσια, ναυπηγήσιμη ξυλεία κ.α. Χαρακτηριστικά δασικά εργαλεία είναι οι «κόφτρες» που χειρίζονταν από δυο άτομα. Στον Όμηρο δε ο δρυτόμος (υλοτόμος ) έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης.

13 Το Δάσος του Ολύμπου στην Νεότερη Ιστορία Η καταστροφή των δασών συνεχίστηκε και αργότερα, στη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο, στη Φραγκοκρατία και στην Τουρκοκρατία, σε σλαβικές και άλλες επιδρομές, πολέμους και κατακτήσεις. Η ιστορία στάθηκε πολυτάραχη στον Όλυμπο.Στις αρχές του 20ου αιώνα έδρασαν εδώ ληστές (Γιανκούλας).Το 1941 ο ελληνικός στρατός έδωσε σημαντικές μάχες κατά των Γερμανών.Αμέσως μετά φώλιασε εδώ η Εθνική Αντίσταση ενώ λίγο αργότερα στο Λιτόχωρο άναψε η σπίθα που οδήγησε στον τραγικό εμφύλιο σπαραγμό. Το δάσος ήταν πηγή ζωής από γεωργική και κτηνοτροφική άποψη. Το έδαφός του, ύστερα από εκχέρσωση, ήταν διαθέσιμος χώρος για γεωργική παραγωγή και μαζί με την κτηνοτροφία εξασφάλιζαν την επιβίωση, ιδίως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, τότε που οι κάτοικοι αναγκάζονταν να αποτραβηχτούν, για ασφάλεια, στα βουνά.

14 Τα Δάση του Ολύμπου σήμερα

15 Φυσικό περιβάλλον του Ολύμπου Πρόκειται για μια περιοχή με υψηλή βιοποικιλότητα όλων των επιπέδων όπως γενετική, πληθυσμών, οικοσυστημάτων και τοπίων.

16 Εκεί που οι κλίσεις είναι πολύ ισχυρές,όπως αυτό συμβαίνει στις βραχώδεις περιοχές κάτω από την κορυφή του Μύτικα,οι χιονοστιβάδες μέσα σε απότομες ρεματιές καταστρέφουν κάθε είδους βλάστηση και διαμορφώνουν ένα πολύ άγριο τοπίο. Αντίθετα στα χαμηλά υψόμετρα και ιδιαίτερα στις προσήλιες πλαγιές τα τελευταία χρόνια διαμορφώθηκε ένα ήρεμο δασικό τοπίο από νεαρά δάση Δρυός.

17 Στη βόρεια πλευρά κυριαρχούν το ρέμα του Παπά και το Ξερολάκκι. Στο βόρειο τμήμα απαντάται η μοναδική λίμνη του Ολύμπου με την ονομασία «Μπάρα».

18 Αραιά πουρνάρια και βράχοι (λόγω υπερβόσκησης και παλιών λαθροϋλοτομιών) παρουσιάζονται στο δυτικό όγκο του Ολύμπου πάνω από τα χωριά Πύθιο,Καλύβια, Ολυμπιάδα, Σπαρμό, Κρυόβρυση και Σκαμνιά. Στο Μοναστηριακό Δάσος Σπαρμού έως το 1993 διασώθηκε μια συστάδα με γέρικες βαλανιδιές,χάθηκε όμως από μια μεγάλη πυρκαγιά.

19 Η φυσική βλάστηση των Δασών του Ολύμπου Ζώνη αειφύλλων πλατυφύλλων (Quercetalia ilicis) Ζώνη Οξιάς - Ελάτης (Fagetalia) Ζώνη ψυχρόβιων κωνοφόρων (Vaccinio picetalia) Ρόμπολο Μαύρη Πεύκη Αζωνική βλάστηση (κοίτες των ρεμάτων με πλάτανο, ιτιά συκιά και καρυδιά) Λιβάδια της ορεινής ζώνης ( Πουρνάρι μέχρι και 1200 μ πυξάρι ψηλότερα και νανώδεις θάμνοι όπως juniperus communis) Λιβάδια της αλπικής ζώνης (Σε υψόμετρο πάνω από μ. καταγράφηκαν 150 φυτικά είδη,τα 12 είναι ενδημικά του Ολύμπου)

20 Η Βλάστηση του Ολύμπου και ιδιαίτερα η κατανομή της,παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες.έτσι ενώ σε γειτονικές οροσειρές (Όσσα,Πιέρια ) υπάρχει μια σαφής διαδοχή ζωνών βλάστησης εδώ παρατηρούμε το φαινόμενο της Αναστροφής. (Αναρχία στη διαδοχή των ζωνών βλάστησης) Αυτό οφείλεται πιθανόν στη μεγάλη ποικιλία μικροκλιμάτων που δημιουργεί το ανάγλυφο της περιοχής.

21 Πλούσια είναι η χλωρίδα του Ολύμπου σε φυτικά είδη,αρωματικά φυτά βότανα,διαφορετικά είδη ορχιδεοειδών. Χαρακτηριστικό το τσάι του Ολύμπου,η ρίγανη,το βαλσαμόχορτο,(κίστος), η Αχχίλεια κ.α.λ.

22 Δρύς Ρόμπολο Μαύρη Πεύκη Οξιά Ελάτη Οξυά Ελάτη Τα είδη όπως είναι η Μαύρη Πεύκη, το Ρόμπολο (Λευκόδερμος Πεύκη), η Οξιά,η Ελάτη και η Δρυς αποτελούν πολύτιμα παραγωγικά δάση.

23 Δάση Ολύμπου Δημόσιο Δάσος Κοκκινοπηλού Έκταση στρ.με είδη όπως Μαύρη Πεύκη, Δρύ Ελάτη Οξιά, ευγενή πλατύφυλλα Το Δημόσιο Δάσος Καρυάς Έκταση στρ με υψηλό δάσος Μαύρη Πεύκη, Οξιά, Ελάτη, Δρύ, Λευκόδερμο Πεύκη(ρόμπολο),Σφένδαμο, Οστρυά,Γαύρος,Καστανιά Μοναστηριακό Δάσος Ι. Μ. Σπαρμού Έκταση Στρ. με δασοσκεπείς εκτάσεις 5οοο στρ. Δρύς,Οξιά, Έλατο και πουρνάρι Συνιδιόκτητο δάσος Καρυάς με έκταση στρ. και δασικά είδη Μ. Πεύκη, Δρύς, Ελάτη, και Οξιά Δάσος Κωνόσπολης _ Διάβας με έκταση στρ. και Δασικά είδη Μ. Πεύκη και Δρυς

24 Τα περιαστικά Δάση των οικισμών με αναδασώσεις Μαύρης Πεύκης στους Οικισμούς όπως το Λιβάδι με έκταση 3500 στρεμ.περίπου,περιοχή Κρυόβρυσης,περιμετρική ζώνης Ελασσόνας Τσαριτσάνης κ.α.λ.

25 Το πλατανοδάσος του Σπαρμού

26 Μονή Κανάλων στην Καρυά Ελασσόνας και Συνιδιόκτητο Δάσος Καρυάς

27 Τα δάση μας είναι χαμηλής παραγωγικότητας. Έχουν στο σύνολό τους προστατευτικό χαρακτήρα Οι ωφέλειές τους δεν αποτιμώνται σε χρήμα και δεν καταχωρίζονται στους εθνικούς λογαριασμούς Ωστόσο η Δασοπονία συνδέεται στενά με την οικονομία των ορεινών και ημιορεινών περιοχών της χώρας μας,αν λάβει κανείς υπόψη ότι το 81% των κοινοτήτων (5500) έχουν στην περιφέρειά τους δάση Στην περιοχή μας δραστηριοποιούνται 250 άτομα δασεργάτες μέλη σε Δασικούς Συνεταιρισμούς.

28 Η Δασική Υπηρεσία της Ελλάδας ξεκίνησε από την αρχή του Ελληνικού κράτους (ο Όθωνας έφερε δασοκόμους από την Γερμανία) και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη του Ελληνικού Κράτους. Συστήθηκε το 1830 και θεσμοθετήθηκε το 1836 με το Β.Δ. «Περί Διοργανισμού των Δασονομείων» και το πρώτο νομοθέτημα για τα Δάση. Το 1896 ιδρύεται η Δασοκομική Σχολή Βυτίνας ενώ το 1917 ιδρύεται η Δασολογική Σχολή με τη Γεωπονική στην Αθήνα και το 1957 η Δασική Υπηρεσία ανδρώνεται. Η Διαχείριση των Δημοσίων Δασών του Ολύμπου γίνεται πλέον με διαχειριστικές μελέτες και πίνακες υλοτομίας από το 1954 και μετά. Σε κάποια Δάση γίνονται και αναδασώσεις κυρίως με Μαύρη Πεύκη στα Ορεινά και Τραχεία Πεύκη χαμηλά και περιμετρικά των οικισμών.

29 Η χρυσή εποχή της δασικής υπηρεσίας μετά το 1957 όπου πραγματοποιεί έργα με θεαματικά αποτελέσματα όπως: Διοίκηση Διαχείριση δασών,ανόρθωση υποβαθμισμένων μελέτη και κατασκευή δασοτεχνικών έργων,δασικά φυτώρια αναδασώσεις,δασική οδοποιία,δασική αναψυχή,θηραματοπονία,ορεινή ιχθυοπονία,βελτίωση ορεινών βοσκοτόπων,ορεινή υδρονομία-διευθέτηση χειμάρρωνφράγματα υδροληψίας και ασφαλώς την προστασία δασών και δασικών εκτάσεων (εκχερσώσεις,πυρκαγιές,επιδρομές εντόμων,μύκητες,λαθροθηρία,λαθρουλοτομίες) και την Κρατική Εκμετάλλευση Δασών.(Κ.Ε.Δ). Η Δασική υπηρεσία αποτέλεσε τον στυλοβάτη της Ορεινής Υπαίθρου με την ευνοικότερη οικονομική επιβάρυνση για την πολιτεία γιατί,ο προγραμματισμός,η μελέτη, εκτέλεση,επίβλεψη,επιστασία,παραλαβή,διάθεση στοκοινό σύνολο κάθε δραστηριότητας γίνεται από υπαλλήλους της.

30 Διαχείριση των Δασών του Ολύμπου Η μέθοδος διαχείρισης που ακολουθεί για τα παραγωγικά δάση (παραγωγικά λέμε τα δάση που παράγουν ξυλεία άρα υπάρχει και οικονομικό αποτέλεσμα) είναι η καλύτερη στον κόσμο από περιβαλλοντική άποψη από οικονομική άποψη και από την κοινωνική άποψη. Είναι οι επιλεκτικές υλοτομίες, δηλαδή, σε κάθε τμήμα δάσους υπολογίζεται η συνολική ποσότητα ξύλου που παράγεται στο διάστημα μίας δεκαετίας συνήθως (το διάστημα αυτό εξαρτάται από το είδος των δένδρων και την γονιμότητα του τόπου) και αυτή αφαιρείται με την μορφή μεγάλων κορμών μία φορά στο ίδιο χρονικό διάστημα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το δάσος να μην έχει επιπτώσεις από την υλοτομία.

31 Τα είδη των καυσοξύλων που υλοτομούνται είναι Δρύς και Οξυά ενώ σταδιακά μειώνεται η ποσότητα κυρίως της Μαύρης Πεύκης που υλοτομείται για χρήσιμη Ξυλεία

32 Τα ξύλα για χρήση προς καυσόξυλα μεταφέρονται με τα μουλάρια σε θέσεις προσβάσιμες για τους πολίτες που θα τα παραλάβουν κι αυτό συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο από το 1960 και έως σήμερα.

33 Η χρήσιμη ξυλεία διαμορφώνεται στο υλοτόμιο (χώρος υλοτομίας ) από τους υλοτόμους,ενώ μετατοπίζονται οι κορμοί με τα ζώα,λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας και κλίσης των δασών μας αλλά και για την καλύτερη προστασία τους.

34 Καύσιμος ύλη για ασβεστοποιεία Σε κάποιες περιοχές παλαιότερα λειτουργούσαν τα ασβεστοκάμινα. Οι ανάγκες αυτών σε καύσιμο ύλη καλύπτονταν με συλλογή από τους ενδιαφερόμενους ξηρών και κατακείμενων δέντρων κυρίως Πεύκης και ελάτης από όλη την επιφάνεια του δάσους κατόπιν αδείας της Δασικής Υπηρεσίας και καταβάλλοντες το καθορισμένο μίσθωμα βάση σχετικών διαταγών.

35 Το ilex aquifolium (αρκουδοπούρναρο) φύεται στα δάση του Ολύμπου.Η συλλογή συγκεκριμένης ποσότητας κλώνων του και βάσει των διαχειριστικών μελετών,γίνεται το Δεκέμβριο από τους Δασικούς Συνεταιρισμούς κατόπιν αδείας της Δασικής Υπηρεσίας και καταβάλλοντας το καθορισμένο μίσθωμα βάση σχετικών διαταγών. Ο Ιταμος (Taxus Baccata) είναι ένα κωνοφόρο δέντρο που φύεται σε δάση Ελάτης ή Οξυάς σε μεγάλα υψόμετρα και χρησιμοποιείται στην ιατρική.

36 Τα δάση του Ολύμπου μας χαρακτηρίζονται από πλούσια πανίδα. Εδώ απαντώνται σχεδόν όλα τα θηλαστικά που απαντώνται στα ελληνικά δάση όπως: Λύκος (Canis lupus),τσακάλι (Canis aureus),αλεπού (Vulpes vulpes),αγριόγατος (Felis sylvestris),ζαρκάδι (Capreolus capreolus), Αγριόγιδο (Rupicarpa rupicarpa),αγριόχοιρος (Sus scrofa),κουνάβι (Martes foina),λαγός (Lepus europeus),σκίουρος (Sciurus vulgaris),αρκούδα (Ursus arctos). Απαντώνται επίσης πολλά είδη ερπετών (φίδια, χελώνας, σαύρες), αρκετά είδη αμφιβίων και μια μεγάλη ποικιλία εντόμων.

37 Ο Όλυμπος αποτελεί τη σημαντικότερη κληρονομιά για τον Ελληνισμό και θα πρέπει να τύχει της κατάλληλης διαχείρισης. (Εθνικός Δρυμός 1938, Διατηρητέο Οικοσύστημα Παγκόσμιας Βιόσφαιρας UNESCO 1981, Δίκτυο Natura 2000 κ.α.). Η διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων με σημαντική δασική βιοποικιλότητα στηρίζεται στο αξίωμα : Η φύση και ο πολιτισμός αποτελούν εθνική κληρονομιά.

38 Σαλατούρα Ξερολλάκι Άγιος Αντώνιος Μύτικας Καλύβα Χρηστάκη Μεγάλα καζάνια Μονή Κανάλων Πρόταση για την επέκταση των ζωνών του εθνικού Δρυμού με Δ Ζώνη Οικοανάπτυξης

39 Στόχος Η εξασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες του ευαίσθητου οικοσυστήματος και του τοπίου αλλά και τις ανάγκες της κοινωνίας της περιοχής.

40 «Ο πολιτισμός αρχίζει με την υλοτομία του πρώτου γίγαντα του αρχέγονου δάσους και τελειώνει με το μπήξιμο του τσεκουριού στον κορμό του τελευταίου δέντρου που απόμεινε». Αποδεικνύεται και ιστορικά ότι η παρακμή και εξαφάνιση πολιτισμών συνδέεται και με την καταστροφή των δασών.

41 Τα 2/3 των αρχικών δασών του πλανήτη μας έχουν καταστραφεί ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους. Τα περισσότερα δάση και κυρίως εκείνα που ήταν περισσότερο προσιτά υπέστησαν μεγάλη πτώση της παραγωγικότητάς τους λόγω της κακής διαχείρισής τους Η αλματώδης αύξηση των αναγκών σε ξύλο οδήγησαν την Ελλάδα ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους στην «ξυλένδεια» (Ντάφης 2006).

42 Η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος αντανακλάται από το βαθμό κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Η Ελλάδα από άποψη δασοκάλυψης καταλαμβάνει την τελευταία θέση στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται μεν στις οργανωμένες κοινωνίες μερικών χιλιάδων χρόνων, αλλά και στη δομή της νεοελληνικής δημόσιας διοίκησης που από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και μέχρι σήμερα παρά το ότι η αποψίλωση των ελληνικών δασών αποτελούσε και αποτελεί μεγάλο πρόβλημα δεν κατάφερε να εμφυσήσει στους περισσότερους πολίτες την αγάπη και το σεβασμό για το περιβάλλον.

43 Όσο εμείς άναρχα κυριεύουμε τη φύση τόσο αυτή βάναυσα θα μας εκδικείται. Ίσως όχι άμεσα για να το καταλάβουμε.σίγουρα όμως σύντομα. Με την ελπίδα σήμερα ότι αρκετοί συνάνθρωποι θα ταυτιστούν με τις απόψεις μας για την προστασία ότι πολυτιμότερου μας έχει μείνει, έναν ανεκτίμητης αξίας θησαυρό τον οποίο θα πρέπει να χειριστούμε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να παραμείνει ανέπαφος δια μέσου των αιώνων.. Και όπως θα τον χαρακτήριζαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι Τόπο «Αγλαόδενδρο» «ακριτόφυλλον όρος», «δρυμώδη τόπο»

44 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ