ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΑΓΩΓΙΜΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ ΣΥΜΠΟΛΥΜΕΡΟΥΣ ΔΙΦΑΙΝΥΛΙΟΥ / 3-ΟΚΤΥΛΘΕΙΟΦΑΙΝΙΟΥ ΜΕΣΩ ΠΟΤΕΝΣΙΟΣΤΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΥΜΕΡΙΣΜΟΥ

Transcript

1 ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΑΓΩΓΙΜΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ ΣΥΜΠΟΛΥΜΕΡΟΥΣ ΔΙΦΑΙΝΥΛΙΟΥ / 3-ΟΚΤΥΛΘΕΙΟΦΑΙΝΙΟΥ ΜΕΣΩ ΠΟΤΕΝΣΙΟΣΤΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΥΜΕΡΙΣΜΟΥ Σοφία Καραμάνου, Ιωάννης Σιμιτζής * Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Τομέας III, Επιστήμη και Τεχνική των Υλικών, Εργαστηριακή μονάδα Προηγμένα και Σύνθετα Υλικά", Ηρώων Πολυτεχνείου 9, Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, Αθήνα * simj@chemeng.ntua.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Παρασκευάσθηκαν νέα ηλεκτρικά αγώγιμα συμπολυμερή υμένια διφαινυλίου / 3- οκτυλθειοφαινίου μέσω ποτενσιοστατικού ηλεκτροπολυμερισμού. Από την ανάλυση των καμπυλών ρεύματος-δυναμικού, βρέθηκε ότι η ανάπτυξη των συμπολυμερών γίνεται σε δύο διαστάσεις (D). Τα υμένια μελετήθηκαν με τις μεθόδους FTIR, UV-Vis και SEM-EDAX. Επίσης προσδιορίσθηκε η τιμή του οριακού αριθμού ιξώδους των συμπολυμερών, καθώς και η ηλεκτρική αγωγιμότητά τους σε θερμοκρασία περιβάλλοντος με την μέθοδο των δύο σημείων. Τα συμπολυμερή υμένια έχουν υψηλή αγωγιμότητα (9.59 x - S/cm), είναι διαλυτά, απορροφούν στο UV-Vis και μπορούν να αποτελέσουν υποψήφια υλικά για πολλές ηλεκτροοπτικές εφαρμογές (π.χ. σε oργανικά φωτοβολταϊκά κελία κλπ). ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια τα αγώγιμα πολυμερή, ιδιαίτερα με την μορφή λεπτών υμενίων, έχουν αποκτήσει μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον λόγω των προοπτικών εφαρμογής τους σε εύκαμπτα πολυμερικά τρανζίστορς, διόδους εκπομπής φωτός, φωτοβολταϊκά ηλιακά κελία κλπ, καθώς συνδυάζουν πολύ καλή ηλεκτρική αγωγιμότητα με χαμηλή πυκνότητα, χαμηλό κόστος και εύκολη επεξεργασία. Η ηλεκτρική αγωγιμότητά τους αποκτάται μέσω ντοπαρίσματος, με ουσίες που είναι δέκτες ή δότες ηλεκτρονίων [,]. Τα πολυφαινυλένια (PP) παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, λόγω της μηχανικής αντοχής, της υψηλής σταθερότητάς τους στις περιβαλλοντικές επιδράσεις, ακόμα και σε υψηλές θερμοκρασίες καθώς και της υψηλής τιμής αγωγιμότητας στην ντοπαρισμένη κατάσταση [3]. Από την άλλη μεριά, τα πολυθειοφαίνια αποτελούν μία άλλη σημαντική κατηγορία αγώγιμων πολυμερών, τα οποία παρουσιάζουν καλή χημική σταθερότητα σε συνθήκες περιβάλλοντος, υψηλή αγωγιμότητα, ικανότητα σχηματισμού υμενίων και παράγουν σταθερές διεπιφάνειες πάνω σε μεταλλικά ηλεκτρόδια. Με χρησιμοποίηση κατάλληλων παραγώγων του θειοφαινίου, όπως είναι το 3-οκτυλθειοφαίνιο (3POT) μπορούν να παραχθούν αντίστοιχα πολυμερή, τα οποία τήκονται και είναι διαλυτά [4,5]. Εκτός από τα αγώγιμα ομοπολυμερή, σημαντικό επιστημονικό και τεχνολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα συμπολυμερή που βασίζονται σε διαφορετικούς τύπους μονομερών και αποτελούν νέα πρωτότυπα υλικά που συνδυάζουν χαρακτηριστικές ιδιότητες και των δύο ομοπολυμερών [6]. Στόχο της παρούσης εργασίας αποτελεί η σύνθεση και ο χαρακτηρισμός νέων ηλεκτρικά αγώγιμων συμπολυμερών υμενίων διφαινυλίου / 3-οκτυλθειοφαινίου μέσω ποτενσιοστατικού ηλεκτροπολυμερισμού.

2 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Πραγματοποιήθηκε σύνθεση συμπολυμερών υμενίων από σύστημα μονομερών διφαινυλίου / 3-οκτυλθειοφαινίου, παραγόμενων με ποτενσιοστατικό ηλεκτροπολυμερισμό. Για τη διεξαγωγή του ηλεκτροπολυμερισμού χρησιμοποιήθηκε ηλεκτρολυτικό κελίο ενός χώρου με σύστημα τριών ηλεκτροδίων, το οποίο περιελάμβανε το ηλεκτρόδιο εργασίας και το βοηθητικό ηλεκτρόδιο από επιπλατινωμένη πλατίνα σε μορφή φύλλου, καθώς και ηλεκτρόδιο καλομέλανα (SCE), ως ηλεκτροδίου αναφοράς. Το μέσο ηλεκτροπολυμερισμού αποτελούνταν από τα μονομερή διφαινύλιο και 3-οκτυλθειοφαίνιο, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν σε συγκέντρωση [διφαινύλιο] / [3-οκτυλθειοφαίνιο] =.5 M /.5 Μ. Ο ανοδικός ηλεκτροπολυμερισμός πραγματοποιήθηκε σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, χρησιμοποιώντας ως ηλεκτρολύτη το τετραφθοροβορικό τετραβουτυλεναμμώνιο (TBABF 4 ) σε συγκέντρωση. M και ως διαλύτη το ακετονιτρίλιο (ACN). Πραγματοποιήθηκε σύνθεση υμενίων συμπολυμερούς εφαρμόζοντας σταθερό δυναμικό,8 V για χρόνους ηλεκτροπολυμερισμού 5,, και 3 min. Ο χαρακτηρισμός των συμπολυμερών υμενίων περιλάμβανε κατάλληλες μεθόδους, όπως FTIR, UV-Vis και SEM-EDAX. Επίσης προσδιορίσθηκε η τιμή του οριακού αριθμού ιξώδους των συμπολυμερών, σε διαλύτη χλωροφόρμιο, καθώς και η ηλεκτρική αγωγιμότητα των υμενίων σε θερμοκρασία περιβάλλοντος με την μέθοδο των δύο σημείων. Τα αποτελέσματα συσχετίζονται ως προς την επίδραση του χρόνου ηλεκτροπολυμερισμού στην μορφολογία και στην ηλεκτρική αγωγιμότητα των παραγόμενων υμενίων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ α. Σύνθεση των υμενίων Στον Πίνακα παρουσιάζονται οι πρώτες ύλες, οι πειραματικές παράμετροι, το συνολικό φορτίο, τα χαρακτηριστικά των παραγόμενων υμενίων (πάχος, χρώμα), καθώς και η ηλεκτρική αγωγιμότητά τους. Πίνακας. Πρώτες ύλες, πειραματικές παράμετροι, συνολικό φορτίο, χαρακτηριστικά των παραγόμενων υμενίων (πάχος, χρώμα) και ηλεκτρική αγωγιμότητα των παραγόμενων υμενίων. ΚΩΔΙΚΟΣ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥΣ Π V/t * Διφαινύλιο (mol/l) ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΜΟΝΟΜΕΡΗ 3-οκτυλθειοφαίνιο (mol/l) ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ** ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ Εφαρμοζόμενο Δυναμικό (V VS SCE) (V) Χρόνος Ηλεκτρ/σμού t (min) ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ (Q) (mc/cm ) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΩΝ ΥΜΕΝΙΩΝ Πάχος d (μm) Χρώμα Ηλεκτρική Αγωγιμότητα σ (S/cm) (PP-3POT).8/ μαύρο.5 - (PP-3POT).8/ μαύρο.6 -,5,5 (PP-3POT).8/ μαύρο (PP-3POT).8/ μαύρο * Π V/t : Π παριστάνει το συμπολυμερές (PP-3POT), V : παριστάνει το εφαρμοζόμενο δυναμικό και t : παριστάνει τον χρόνο ηλεκτροπολυμερισμού. ** Ηλεκτρολύτης : τετραφθοροβορικό τετραβουτυλεναμμώνιο (TBABF4), διαλύτης : ακετονιτρίλιο (ACN) Σύμφωνα με την βιβλιογραφία [3], η σύνθεση υμενίου πολυφαινυλενίου πάχους μm απαιτεί 4,8 mc/cm (Q PP ), ενώ του πολυ(3-οκτυλθειοφαινίου) απαιτεί 8 mc/cm (Q 3POT ) αντίστοιχα [7]. Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικά με το συμπολυμερές του διφαινυλίου με το 3-οκτυλθειοφαίνιο, θεωρήθηκε ότι το φορτίο που απαιτείται για τον

3 σχηματισμό μm συμπολυμερούς υμενίου (Q PP-3POT ), αντιστοιχεί στον αρμονικό μέσο των Q PP και Q 3POT και ισοδυναμεί με : Q PP-3POT = ( * Q PP * Q 3POT ) / (Q PP + Q 3POT ) () Επομένως, Q PP-3POT = 5. mc/cm. Στο Σχήμα παρουσιάζονται οι καμπύλες του ρεύματος συναρτήσει του χρόνου ηλεκτροπολυμερισμού για το συμπολυμερές (PP-3POT).8, για χρόνους 5, και 3 λεπτά. 3 (PP-3POT).8/ (PP-3POT).8/3,5 (PP-3POT).8/5 i (ma / cm ),5, t (sec) Σχήμα. Καμπύλες ρεύματος χρόνου για το συμπολυμερές (PP-3POT) σε σταθερό δυναμικό.8 V για χρόνους ηλεκτροπολυμερισμού 5, και 3 min. Προσδιορίσθηκε ο οριακός αριθμός ιξώδους για τα συμπολυμερή και προέκυψε για το (PP- 3POT).8/5, η ορ ~ 7 και για τα δύο άλλα (PP-3POT).8/ και (PP-3POT).8/3, η ορ ~ 6. β. Μηχανισμός ηλεκτροπολυμερισμού Με βάση την βιβλιογραφία [3,8] τα βασικά στάδια της αντίδρασης λαμβάνουν χώρα από t = μέχρι t = 3 s. Επομένως, το αρχικό τμήμα της καμπύλης (i) - (t) του συμπολυμερούς (PP- 3POT).8/3 παρουσιάζεται αναλυτικότερα στο Σχήμα. Οι καμπύλες αναλύονται στις παρακάτω περιοχές λαμβάνοντας υπόψη την βιβλιογραφία [3,8]. Περιοχή I. Φόρτιση της διεπιφάνειας ηλεκτροδίου διαλύματος, λόγω του εφαρμοζόμενου δυναμικού. Μετά την φόρτιση τα μονομερή προσροφώνται στην διεπιφάνεια και οξειδώνονται προς ρίζακατιόν. Η χρονική διάρκεια αυτής της περιοχής δεν ξεπερνά τα 4 s. Ο χρόνος t I, ο οποίος σημειώνεται ως το τέλος της Περιοχής Ι, υποδηλώνει την έναρξη της διαδικασίας πυρήνωσης. 3

4 Περιοχή ΙΙ Πυρήνωση για την έναρξη του ηλεκτροπολυμερισμού και ανάπτυξη του πολυμερούς. Με την έναρξη της πυρήνωσης παρατηρείται μία βαθμιαία αύξηση του ρεύματος. Συγκεκριμένα, σε αυτήν την περιοχή λαμβάνει χώρα η σύζευξη μίας ρίζας κατιόντος με μία άλλη που έχει σχηματισθεί στην περιοχή Ι ή η σύζευξη μίας ρίζας κατιόντος με ένα μονομερές. Με την συνέχιση αυτών των αντιδράσεων, δημιουργούνται ολιγομερή έως 5 αρωματικών δακτυλίων. Με βάση την βιβλιογραφία, η διάρκεια αυτής της περιοχής δεν ξεπερνά τα s και το τέλος της προσδιορίζεται γραφικά ως το σημείο εκείνο, όπου η αρχική απότομη κλίση μειώνεται. Περιοχή ΙΙΙ (III α και ΙΙΙ β ) Σε αυτή την περιοχή το ρεύμα εξακολουθεί να αυξάνεται Περιοχή III α, αλλά με μικρότερο ρυθμό από ότι στην Περιοχή ΙΙ, υποδηλώνοντας την συνέχιση της ανάπτυξης των προηγούμενων πυρήνων. Μετά από κάποιο σημείο (t = t IIIα ), ο ρυθμός ανάπτυξης σταθεροποιείται και λαμβάνει χώρα ο σχηματισμός του υμενίου, με αποτέλεσμα το ρεύμα να αποκτά σταθερή τιμή Περιοχή III β. Ο μηχανισμός πυρήνωσης και ανάπτυξης (nucleation and growth mechanism, NGM) μπορεί να προσδιοριστεί από τη μαθηματική ανάλυση της Περιοχής ΙΙ των καμπυλών (i)-(t). Η πυρήνωση και ανάπτυξη μπορεί να είναι : α) στιγμιαία (IN) ή προοδευτική (P), β) μίας (D), δύο (D), ή τριών (3D) διαστάσεων και γ) με ελέγχον στάδιο την διάχυση ή την μεταφορά φορτίου. Ανάλογα με τον τύπο πυρήνωσης και ανάπτυξης, το ρεύμα συνδέεται με το χρόνο μέσω κατάλληλων εξισώσεων. Για την εύρεση του μηχανισμού πυρήνωσης, κατασκευάζονται διαγράμματα του ρεύματος συναρτήσει του χρόνου tx, όπου x = -/, /,,, 3, ή 3/ και επιλέγεται εκείνος ο εκθέτης που οδηγεί σε γραμμική εξάρτηση του i ως προς το tx. Στο Σχήμα (α) το ένθετο διάγραμμα απεικονίζει την γραμμική εξάρτηση του i ως προς το tx, x =,5. Το συμπολυμερές (PP-3POT).8 εμφανίζει μηχανισμό πυρήνωσης και ανάπτυξης ΙΝD με ελέγχον στάδιο την διάχυση με ανάπτυξη των πυρήνων με συνένωσή τους. 4

5 Περιοχή Ι 3 Περιοχή ΙΙ Περιοχή ΙΙΙα,5 (PP-3POT).8/5 t II = 6 s i (ma / cm ),5 t I = s i (ma / cm ),5,5 Περιοχή ΙΙ y =,775x +,453 R² =,997,5, t.5 (s.5 ) t (sec) (α) 3 Περιοχή ΙΙΙ α Περιοχή III β,5 t IIIα = 4 s t II = 6 s i (ma / cm ),5,5 (PP-3POT).8/ t (sec) (β) Σχήμα. Καμπύλη ρεύματος χρόνου για το συμπολυμερές (PP-3POT).8 (α) χρόνος από s έως 3 s, (β) χρόνος από s έως 8 s. 5

6 γ. Χαρακτηρισμός δομής των πολυμερών Στο Σχήμα 3 παρουσιάζεται το φάσμα FTIR του συμπολυμερούς (PP-3POT).8/ ιαπερατότητα (%) Κυματαριθμός (cm - ).5. 5 Σχήμα 3. Φάσμα FTIR του συμπολυμερούς (PP-3POT).8/3. Το συμπολυμερές (PP-3POT).8/3 εμφανίζει τις χαρακτηριστικές δονήσεις τάσης των αλειφατικών - CH στα 957, 95 και 853 cm -. Επίσης εμφανίζεται η κορυφή στα 46 cm - λόγω των δονήσεων τάσης C=C του δακτυλίου του θειοφαινίου. Οι κορυφές στα 7-9 cm - αντιστοιχούν στο ανιόν ντοπαρίσματος BF 4 -, ενώ η κορυφή στα 83 cm - λόγω των ολιγομερών του φαινυλενίου. Η χαρακτηριστική κορυφή στα 7 cm - οφείλεται στις C-H δονήσεις κάμψης out of plane των μόνο υποκατεστημένων δακτυλίων του φαινυλενίου [3,6,9-]. Στο Σχήμα 4 παρουσιάζονται τα φάσματα UV-Vis διαλυμάτων των (PP-3POT).8/5, (PP- 3POT).8/, (PP-3POT).8/ και (PP-3POT).8/3 σε χλωροφόρμιο. Παρατηρούνται δύο κορυφές στα ~75 και ~43 nm, ελαφρά μετατοπισμένες σε σύγκριση με τα αντίστοιχα μέγιστα απορρόφησης του ομοπολυμερούς πολυ(3-οκτυλθειοφαινίου), που παρατηρούνται στα 45 και 4 nm αντίστοιχα [5,]. Σχετικά με το ομοπολυμερές PP έχει διαπιστωθεί ότι εμφανίζει κορυφές με λmax στα 6, 3 και 355 nm, οι οποίες αντιστοιχούν στο διφαινύλιο, πενταφαινυλένιο και στο πολυμερές αντίστοιχα, καθώς και έναν «ώμο» απορρόφησης στην περιοχή 39 με 44 nm [3]. Συγκρίνοντας τα φάσματα των συμπολυμερών για διαφορετικούς χρόνους ηλεκτροπολυμερισμού, παρατηρείται ότι σε ότι αφορά την πρώτη κορυφή στα ~75 nm, τη μέγιστη ένταση της απορροφητικότητας παρουσιάζει το συμπολυμερές (PP-3POT).8/5, ακολουθούν τα (PP-3POT).8/ και (PP-3POT).8/3 ενώ την μικρότερη ένταση παρουσιάζει 6

7 το (PP-3POT).8/. Σε ότι αφορά την κορυφή στα ~43 nm, αυξανομένου του χρόνου ηλεκτροπολυμερισμού η ένταση της απορροφητικότητας ελαττώνεται. 75 Απορροφητικότητα (L / g * cm) 5 5 (PP-3POT).8/5 (PP-3POT).8/ (PP-3POT).8/ (PP-3POT).8/ Μήκος κύματος (nm) Σχήμα 4. Φάσματα UV-Vis διαλυμάτων σε χλωροφόρμιο του συμπολυμερούς (PP-3POT) σε σταθερό εφαρμοζόμενο δυναμικό.8 V για χρόνους ηλεκτροπολυμερισμού 5,, και 3 min. δ. Μορφολογία υμενίων και στοιχειακή ανάλυση Στο Σχήμα 5 παρουσιάζονται οι φωτογραφίες SEM των συμπολυμερών υμενίων (PP-3POT) σε μεγέθυνση x για σταθερό δυναμικό.8 V και χρόνους ηλεκτροπολυμερισμού 5,, και 3 min, τα οποία εμφανίζουν σπογγώδη μορφολογία. Με αύξηση του χρόνου ηλεκτροπολυμερισμού, η σπογγώδης μορφολογία αυξάνεται. (α) (β) 7

8 (γ) (δ) Σχήμα 5. Φωτογραφίες SEM x των (α) (PP-3POT).8/5, (β) (PP-3POT).8/, (γ) (PP- 3POT).8/ και (δ) (PP-3POT).8/3. Από τα αποτελέσματα της στοιχειακής ανάλυσης (Πίνακας ) προσδιορίσθηκε η αναλογία δομικών μονάδων 3-οκτυλθειοφαινίου (όπου μόνον αυτές περιέχουν θείο) προς δομικές μονάδες διφαινυλίου, 3POT/PP, η οποία κυμαίνεται από,38, (PP-3POT).8/, έως,67, (PP-3POT).8/3. Όλα τα συμπολυμερή περιέχουν περισσότερες δομικές μονάδες 3- οκτυλθειοφαινίου. Ο αριθμός των δομικών μονάδων του 3-οκτυλθειοφαινίου είναι παραπλήσιος για τα συμπολυμερή (PP-3POT).8/5 και (PP-3POT).8/, ενώ αυξάνεται με αύξηση του χρόνου ηλεκτροπολυμερισμού. Πίνακας. Αποτελέσματα στοιχειακής ανάλυσης EDAX των συμπολυμερών υμενίων. Στοιχειακή ανάλυση %(w/w) Αναλογία (w/w) Αναλογία δομικών μονάδων ΚΩΔΙΚΟΣ C O S F F/C F/S 3POT/PP (PP-3POT).8/5 76,68 3,83±,9,3±,85 7,36±,6,96,67,47 (PP-3POT).8/ 76,98 3,7±,45,4±,54 7,8±,36,95,65,38 (PP-3POT).8/ 75,5 3,4±,44 4,64±,56 6,97±,7,93,476 7,3 (PP-3POT).8/3 75,94,5±, 5,43±, 6,38±,8,84,43,67 ε. Ηλεκτρική αγωγιμότητα υμενίων Εξετάζοντας την τιμή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας των συμπολυμερών υμενίων παρατηρείται ότι αυξανομένου του χρόνου ηλεκτροπολυμερισμού, η τιμή της ηλεκτρικής αγωγιμότητας αυξάνεται. Την μεγαλύτερη τιμή παρουσιάζει το συμπολυμερές (PP- 3POT).8/3, S/cm, ενώ την μικρότερη το συμπολυμερές (PP-3POT).8/5,.5 - S/cm. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Παρασκευάσθηκαν νέα ηλεκτρικά αγώγιμα συμπολυμερή υμένια διφαινυλίου / 3- οκτυλθειοφαινίου μέσω ποτενσιοστατικού ηλεκτροπολυμερισμού. Από την ανάλυση των καμπυλών ρεύματος-δυναμικού, βρέθηκε ότι η ανάπτυξη των συμπολυμερών γίνεται σε δύο διαστάσεις (D). Το φάσμα FTIR του συμπολυμερούς (PP-3POT).8/3 παρουσιάζει χαρακτηριστικές κορυφές και των δύο ομοπολυμερών. Σύμφωνα με το φάσμα UV-Vis, το συμπολυμερές (PP-3POT) παρουσιάζει δύο κορυφές στα 75 και 43 nm. Από τις εικόνες SEM τα συμπολυμερή υμένια εμφανίζουν σπογγώδη μορφολογία. Ο αριθμός των δομικών μονάδων του 3-οκτυλθειοφαινίου είναι παραπλήσιος για τα συμπολυμερή (PP-3POT).8/5 και (PP-3POT).8/, ενώ αυξάνεται με αύξηση του χρόνου ηλεκτροπολυμερισμού. Τα συμπολυμερή υμένια συνδυάζουν την υψηλή ηλεκτρική αγωγιμότητα και την απορρόφηση 8

9 στο UV-Vis, και επομένως αποτελούν υποψήφια υλικά για πολλές ηλεκτροοπτικές εφαρμογές. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ H παρούσα έρευνα έχει συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) Ερευνητικό Χρηματοδοτούμενο Έργο: Ηράκλειτος ΙΙ. Επένδυση στην κοινωνία της γνώσης μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [] Zarras, P., Irvin, J. Encyclopedia of Polymer Science and Technology, 4th edition (online), Wiley: New York, (3), Vol. 6, Chapter Electrically Active Polymers, p 88. [] Sarac, A. S. In Encyclopedia of Polymer Science and Technology, Mark, H. F., Ed., Wiley: New York, (6), Vol. 6. [3] Johannis Simitzis, Despina Triantou, Spyridon Soulis, Journal of Applied Polymer Science, 8, (), p [4] Rose Marie Latonen, Carita Kvarnstrom, Maria Grzeszczuk, Ari Ivaska, Synthetic Metals 3, (), p [5] Rogerio Valaski, Liadaurea M. Moreira, Liliana Micaroni, Ivo A. Hummelgen, Brazilian Journal of Physics, 33,, (3), p [6] Rose Marie Latonen, Carita Kvarnstrom, Ari Ivaska, Electrochemical Acta, 44, (999), p [7] E. G. Tolstopyatova, S. N. Sazonova, V. V. Malev, V.V. Kondratiev, Electrochim. Acta, 5, (5), p [8] M. Vignali, R.A.H. Edwards, M. Serantoni, V.J. Cunnane, J. Electroanal. Chem., 59, 56, (6). [9] L. M. Goldenberg, P. C. Lacaze, Anodic synthesis of poly(p-phenylene), Synth. Met., 58 (993), [] C. Kvarnstrom, A. Ivaska, Synth. Met. 6 (994) 5. [] Liang Zhou, Zhi-Qiang Gao, Hai Huang, Materials letters 37, (998), 8-86 [] J. Roncali, R. Garreau, A. Yassar, P. Marque, F. Garnier, and M. Lemaire, J. Phys. Chem. (987), 9, [3] P.C. Lacaze, S. Aeiyach, J.C. Lacroix, In Handbook of Organic Conductive Molecules and Polymers, ed. by H.S. Nalwa, Vol. (J. Wiley, Chichester, 997) pp