Γενοκτονία και Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας 23 Μαΐου Μ. Βάγιας

Transcript

1 Γενοκτονία και Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας 23 Μαΐου 2017 Μ. Βάγιας

2 Δοµή l Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας l Γενοκτονία

3 Εγκλήµατα κατά της Ανθρωπότητας l Ορισµός: Δεν υπάρχει µια σύµβαση περί εγκληµάτων κατά της ανθρωπότητας συγκεκριµένα l Το Σχέδιο της Επιτροπής ΔΔ περί εγκληµάτων κατά της Ανθρωπότητας εκκρεµεί (2017) l Ακολουθεί: l Ποινικοίηση και Σύντοµη ιστορική αναδροµή l Η τρέχουσα νοµική κατάσταση: Δοµή του Εγκλήµατος και ανάλυση l Προβλήµατα εγκληµάτων κατά της ανθωπότητας

4 Ποινικοποίηση και Ιστορική Αναδροµή l Τα εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας απαγορεύονται για δύο βασικούς λόγους: l Είναι τόσο ειδεχθή, ώστε να θεωρούνται ως επίθεση κατά της ανθρώπινης φύσης (Υπόθεση Β και λοιπών: παραβίαση αξίας και αξιοπρέπειας ανθρώπου) l Είναι τόσο ειδεχθή, ώστε όλη η ανθρωπότητα και όχι µόνο τα άµεσα θύµατά τους να έχουν συµφέρον για την τιµωρία τους l Η φύση αλλά και το µέγεθος των εγκληµάτων παίζει ρόλο στην διεθνή ποινικοποίησή τους l Υπόθεση Erdemovic (1996): Η ανθρωπότητα ως θύµα

5 Ιστορική Αναδροµή l Αν και προηγήθηκαν συζητήσεις, η έννοια των εγκληµάτων κατά της ανθρωπότητας ορίστηκε πρώτη φορά µε το άρθ. 6(γ) του Χάρτη του Λονδίνου για το Στρατοδικείο της Νυρεµβέργης (ΙΜΤ Nuremberg) l Μεταγενέστερες διώξεις υπό τον Νόµο Συµβουλίου Ελέγχου Νο. 10 δεν απαιτούσαν τη σύνδεση µε ένοπλη σύρραξη l ΕΔΔ 1954 l ΕΔΔ 1996: Κώδικας ΕΔΔ για εγκλήµατα κατά Ειρήνης και Ασφάλειας αρθ. 18 l ΚΕιδΠοινΔικΤεως Γιουγκ. Αρθ. 5 (1993) l Ρουάντα αρθ. 3 (1994) l ΔΠΔ αρθ. 7 (1998)

6 Δοµή του Εγκλήµατος l Δύο συστατικά στοιχεία: l Επικάλυµµα (chapeau) l Πυρήνα (παράνοµη ενέργεια)

7 Επικάλυµµα l Οποιαδήποτε από µια σειρά εγκληµάτων του κοινού ποινικού δικαίου ανάγονται σε εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας, όταν αυτά l «διαπράττονται ως µέρος ευρείας ή συστηµατικής επίθεσης που κατευθύνεται κατά οποιουδήποτε άµαχου πληθυσµού, εν γνώσει της επίθεσης»

8 Στοιχεία επικαλύµµατος ε.κ.α. l Επίθεση: l Kunarac (ICTY) κατά συρροή διάπραξη εγκληµάτων π.χ. φόνος, βιασµός κλπ. (όχι µεµονωµένες ενέργειες) l Tadic (AC, ICTY) διακρίνει επίθεση ως έννοια ε.κ.α. και ως έννοια στο ανθρωπιστικό δίκαιο: διακριτές παραβιάσεις l Περιγραφική έννοια: γενικό πλαίσιο εγκληµατικής συµπεριφοράς l Σύνδεσµος µεταξύ πράξεων του δράστη και επίθεσης σηµαίνει: l Η πράξη πρέπει να προάγει ως αποτέλεσµα την επίθεση λόγω της φύσης ή των συνεπειών της και l Γνώση του Δράστη ότι τελείται επίθεση και ότι η πράξη του είναι µέρος αυτής l Γεωγραφική και χρονική σύνδεση

9 Στοιχεία επικαλύµµατος l Σύνδεση µε την ένοπλη σύρραξη l Στην υπόθεση Tadic, το Τµήµα Εφέσεων θεώρησε τη σύνδεση της επίθεσης µε την ένοπλη σύρραξη ως δικαιοδοτικό περιορισµό της αρµοδιότητας του Δικαστηρίου και όχι ως στοιχείο του εγκλήµατος υπό το εθιµικό δίκαιο l Απόφαση Karadzic: Δικαιοδοτικό σηµαίνει ότι πρέπει απλώς να υπάρχει, όχι άµεση σύνδεση µε τα βασικά εγκλήµατα

10 Στοιχεία Επικαλύµµατος l Πρόβληµα: Η Εισαγγελέας του ΔΠΔτΓ Carla del Ponte ζήτησε από το ΣΑ τροποποίηση του Καταστατικού, ώστε να µπορέσει µε την αφαίρεση της σύνδεσης µε την ένοπλη σύρραξη να ερευνήσει ε.κ.α. στο Κόσοβο που τελέστηκαν µετά τη σύρραξη (π.χ. εµπορία οργάνων Σέρβων από τον UCK). Εξαιτίας αυτής της έλλειψης (το ΣΑ δεν τροποποίησε), ο Εισαγγελέας της SITF/EULEX ζήτησε τη σύσταση του Δικαστηρίου του Κοσόβου, για να καλύψει το κενό που άφησε το ΔΠΔτΓ l Ερώτηση: ήταν τόσο απαραίτητο; Πρβλ. Holvoet, CrimLRev 2017

11 Λοιπά στοιχεία επικαλύµµατος l Στρέφεται εναντίον κατά οποιουδήποτε άµαχου πληθυσµού l «Στρέφεται εναντίον»; Ο άµαχος πληθυσµός είναι ο κύριος στόχος της επίθεσης: κριτήρια Kunarac: µέσα και µέθοδοι επίθεσης, κατάσταση θυµάτων, αριθµό θυµάτων, διάκριση, φύση αξιόποινων πράξεων, τυχόν αντίσταση l «οποιουδήποτε»; Ανεξαρτήτως εθνικής ταυτότητας (αρχικά µόνο κατά ξένων Υπόθεση Brandt αλλά σήµερα αδιακρίτως εθνικότητας) l Άµαχος πληθυσµός: δεν συµµετέχει σε ένοπλη σύρραξη/µεγάλη οµάδα προσώπων µε χαρακτηριστικά που τους καθιστούν στόχο (γεωγραφία π.χ.) άµαχοι: π.χ. hors de combat

12 Ευρεία ή συστηµατική l Ευρεία: µεγάλο αριθµό θυµάτων l Συστηµατική: Οργανωµένη l Οι έννοιες είναι προβληµατικές l Προβλήµατα στο ΔΠΔ l Πόσα θύµατα πρέπει να υπάρξουν για να είναι µια επίθεση ευρεία ; Ουκρανία Ι και Ουκρανία ΙΙ l Τί είναι οργάνωση : Μαφία; Κένυα και Διιστάµενη γνώµη του Δικαστή Kaul για τα κριτήρια της οργάνωσης: πολιτική παραµφερή µε κρατική πολιτική από οργάνωση που έχει παρεµφερή στοιχεία κρατικής οντότητας

13 Υποκειµενική υπόσταση επικαλύµµατος l Dolus eventualis: δεν απαιτείται κάποιος να γνωρίζει ή να έχει σκοπό τέλεσης όλων των συνεπειών της συµπεριφοράς του. Αρκεί να γνωρίζει το ενδεχόµενο ότι η συµπεριφορά του θα έχει σοβαρές συνέπειες για το θύµα. l Γνώση του συνδέσµου µεταξύ πράξης και γενικής επίθεσης απαιτείται: ο δράστης πρέπει να γνωρίζει ότι η πράξη είναι µέρος της γενικής επίθεσης / Κίνητρα: αδιάφορα

14 Εγκλήµατα πυρήνες l Πολλά: l Ανθρωποκτονία εκ προθέσεως l Εξόντωση l Υποδούλωση l Εκτόπιση ή βίαιη µετακίνηση πληθυσµού l Φυλάκιση/στέρηση ελευθερίας l Βιασµός/γενετήσια δουλεία l Δίωξη αναγνωρίσιµης οµάδας για πολιτικούς, φυλετικούς, εθνικούς κλπ λόγους

15 Προβληµατική l άλλες παράνοµες πράξεις : παράθυρο στο εθιµικό δίκαιο, κατά παρέκκλιση του άρθ. 10 Κατ ΔΠΔ l Πρόβληµα µε αρχή νοµιµότητας λόγω αναλογικότητας και ερµηνείας σε βάρος του κατηγορουµένου l Νοµολογία Σιέρρα Λεόνε και Καµπότζη: αναγκαστικός γάµος l Θα µπορούσε αυτό να διωχθεί ως άλλη παράνοµη πράξη στο ΔΠΔ?

16 Γενοκτονία l Σύµβαση για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήµατος της γενοκτονίας 1948: Εθιµικό Δίκαιο και jus cogens l Γ]ενοκτονία αποτελεί οποιαδήποτε από τις ακόλουθες πράξεις η οποία διαπράττεται µε σκοπό την καταστροφή, εξ ολοκλήρου ή εν µέρει, µιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής οµάδας: (α) Η δολοφονία µελών της οµάδας. (β) Η πρόκληση σοβαρής σωµατικής ή διανοητικής βλάβης σε µέλη της οµάδας. (γ) Η εθελούσια επιβολή στην οµάδα συνθηκών διαβίωσης που αποσκοπούν στην ολοσχερή ή µερική φυσική εξόντωσή της. (δ) Η επιβολή µέτρων που αποσκοπούν στην παρεµπόδιση των γεννήσεων στο εσωτερικό της οµάδας. (ε) Η δια της βίας µεταφορά των παιδιών της οµάδας σε µια άλλη οµάδα.

17 Στοιχεία επικαλύµµατος l Dolus specialis: ειδικός σκοπός τέλεσης η καταστροφή εν όλω ή εν µέρει µιας προστατευόµενης οµάδας. Αυτό διαφοροποιεί το έγκληµα της γενοκτονίας από τη δίωξη ως ε.κ.α.: η γενοκτονία είναι ιδιαίτερα σοβαρή, καθώς αποσκοπεί στην εξαφάνιση µιας οµάδας λόγω της ταυτότητάς ως εθνική, εθνοτική, φυλετική, θρησκευτική οµάδα l Ποινικοποίηση: η γενοκτονία αποσκοπεί στο να σκίσει µια σελίδα από το βιβλίο των πολιτισµών της ανθρωπότητας l Καταστροφή εν όλω ή εν µέρει : l Krstic (ICTY): η έννοια του µέρους αφορά τόσο σηµαντικό µέρος του πληθυσµού ώστε να έχει επίδραση σε όλον τον πληθυσµό l Η έννοια του σηµαντικού προσδιορίζεται µε βάση κάποια κριτήρια, όπως: το µέγεθος της οµάδας, τον αριθµό των θυµάτων σε σχέση προς το µέγεθος της οµάδας, τη θέση των θυµάτων µέσα στην οµάδα

18 Προβλήµατα µε την έννοια της γενοκτονίας l Πολλά: Έννοια προστατευµένης οµάδας στο εθιµικό δίκαιο: Akayesu: κάθε σταθερή οµάδα προστατεύεται, όχι περιοριστική απαρίθµηση l Υποχρέωση κρατών να αποτρέψουν την γενοκτονία: ποιο το ακριβές εύρος και πλαίσιο; Προτροπή σε γενοκτονία ως ατελές έγκληµα και ελευθερία έκφρασης; Απόφαση ΔΔ στη Γενοκτονία στη Βοσνία l Αποκέντρωση της εφαρµογής: Υποχρέωση ή δικαίωµα άσκησης οικουµενικής αρµοδιότητας για γενοκτονία στα εθνικά δικαστήρια; Υποχρέωση ενεργοποιείται από την παρουσία του κατηγορουµένου στο έδαφος ή δεν απαιτείται; l Αναδροµικότητα: Γενοκτονία των Αρµενίων, Γενοκτονία των Ποντίων;

19 Ερωτήσεις l Ευχαριστώ για την προσοχή σας!