ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΣΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΤΑΖΩΑ. Δρ ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗ ΧΡΥΣΑ

Transcript

1 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΣΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΤΑΖΩΑ Δρ ΒΟΓΙΑΤΖΑΚΗ ΧΡΥΣΑ

2 2 ΝΗΜΑΤΕΛΜΙΝΘΕΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΝΗΜΑΤΩΔΩΝ ΣΚΩΛΗΚΩΝ Είναι σκώληκες με σώμα επίμηκες και κυλινδρικό. Τα άκρα τους είναι οξύαιχμα και δεν έχουν προγλωττίδες. Το μέγεθός τους μπορεί να είναι μόλις ορατό με γυμνό μάτι, μέχρι και ένα μέτρο. Χωρίζονται σε άρρενες και θήλεις. Οι άρρενες είναι πιο μικροί και το οπίσθιο άκρο τους είναι κεκαμένο, ενώ οι θήλεις έχουν το οπίσθιο άκρο ευθύ. Από τα συστήματά τους ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεννητικό σύστημα. Το σύστημα αυτό στα θήλεα είναι διπλό, δηλαδή δύο ωοθήκες, δύο μήτρες, ένας κόλπος ένας γεννητικός πόρος και βρίσκεται στη κοιλιακή επιφάνεια του παρασίτου. Στους άρρενες σκώληκες το γεννητικό σύστημα καταλήγει στη κλοάκη του πεπτικού συστήματος, από όπου εκφύονται δύο άκανθες που διευκολύνουν τη σύζευξη, ενώ στο ουραίο άκρον του παρασίτου υπάρχουν λεπτές προσεκβολές (γεννητικές άκανθες) με τις οποίες σταθεροποιείται πάνω στο θηλυκό κατά την συνουσία. Τα ωάρια μετά τη γονιμοποίηση φθάνουν στη μήτρα, περιβάλλονται από κέλυφος και αποβάλλονται από τον κόλπο στην κοιλιακή επιφάνεια. Ένας θηλυκός σκώληκας μπορεί να γεννά μέχρι αυγά την ημέρα. Επίσης διαθέτουν πεπτικό σύστημά (και τα δύο φύλα), νευρικό σύστημα, ενώ δεν έχουν κυκλοφορικό σύστημα, και η κίνησή τους γίνεται με συσπάσεις της μυϊκής στοιβάδας που έχουν κάτω από την επιδερμίδα. ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Εξαρτάται από το είδος του σκώληκα. Η διατροφή τους πραγματοποιείται με διάφορους τρόπους ανάλογα με το είδος του Νηματώδους σκώληκα π.χ. δάγκωμα του βλεννογόνου του εντέρου και προσρόφηση αίματος, προσρόφηση των υγρών του εντέρου. πέψη του περιεχομένου του εντέρου του ξενιστή κ.λπ. Οι Νηματώδεις σκώληκες προφυλάσσονται από τα πεπτικά υγρά του στομάχου του ξενιστή λόγω της ύπαρξης ανθεκτικού περιβλήματος στην εξωτερική επιφάνεια του σώματός τους και την παραγωγή αντι-ενζύμων όπως π.χ. αντιπεψίνη, αντιθρυψίνη κ.λ.π. Η διάρκεια ζωής των ποικίλλει ανάλογα με τον σκώληκα π.χ. Ο Οξύουρος ζει 1-2 μήνες, η Ασκαρίδα ένα χρόνο, ενώ η Φιλάρια πολλά χρόνια.

3 3 Enterobius vermicularis (Οξύουρος) ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΗΛΙΚΟΥ ΠΑΡΑΣΙΤΟΥ. Νηματώδης έλμινθας υπόλευκου- γαλακτώδους χρώματος. Το κεφαλικό άκρο λίγο διογκωμένο, ενω το ουραίο άκρο στα θήλεα είναι ευθύ και οξύ (απο όπου και το όνομα), στα άρρενα κεκαμένο και όχι οξύ. Το μέγεθος του σώματος εξαρτάται από το φύλο. Tα άρρενα είναι μικρότερα (2-6 mm) από τα θήλεα (8-12 mm.) Εικόνα 1. Θήλυ ενήλικο παράσιτο Enterobious vermicularis (Πηγή: Science Photo Library) Το πεπτικό σύστημα αποτελείται από τη στοματική κοιλότητα (υπάρχουν τρία μικρά χείλη που προκαλούν μικροτραυματισμο και λύσεις συνεχείας στο βλεννογόνου του εντέρου) -οισοφάγο-έντερο που καταλήγει κοιλιακώς στο τελευταίο τριτημόριο του σώματος στο μεν άρρεν στη κλοάκη, στο δε θήλυ στον πρωκτό. Στα θήλεα παράσιτα υπάρχουν 2 μήτρες και 2 ωοθήκες εκατέρωθεν του γεννητικού πόρου όπου καταλήγουν. Στα άρρενα υπάρχει ένας όρχις, ο σπερματικός πόρος που καταλήγει στην σπερματοδόχο κύστη και ο εκσπερματικός αγωγός (διαμέσου αυτού προωθείται το σπέρμα), ο οποίος καταλήγει μαζί με το έντερο στην κλοάκη. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΩΑΡΙΩΝ Είναι επιμήκη και ασύμμετρα. Η μία πλευρά τους είναι περισσότερο κυρτή από την άλλη. Αν το ωάριο είναι εμβρυοφόρο το έμβρυο είναι ορατό.

4 4 Το περίβλημα αποτελείται από δύο στοιβάδες (η εξωτερική στοιβάδα είναι υαλώδης) που συνενώνονται κατά τον ένα πόλο, από τον οποίο εξέρχεται το έμβρυο όταν επιδράσουν τα πεπτικά υγρά και διαλυτοποιήσουν το περίβλημα. Εικόνα 2. Αριστερά, άρρην σκώληκας Enterobious vermicularis (επίχρισμα κοπράνων, μέθοδος εμπλουτισμού φορμόλης-οξικού αιθυλίου). Δεξιά, Ωάρια Enterobious vermicularis ( μέθοδος κολλητικής ταινίας). (Πηγή: Division of Parasitic Diseases, CDC) Επίσης η εξωτερική στοιβάδα περιέχει λευκωματούχο στρώμα με το οποίο συγκολλώνται τα ωάρια μεταξύ τους, στις διάφορες επιφάνειες, στα ενδύματα κ.ά. ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΙΤΟΥ Παρασιτεί κυρίως στον άνθρωπο που θεωρείται κύριος ξενιστής, ειδικά σε παιδιά σχολικής ηλικίας όπου οι μολύνσεις είναι ευκολότερες. Δεν υπάρχει ενδιάμεσος ξενιστής του παρασίτου. Η μόλυνση πραγματοποιείται άμεσα με την εντεροστοματική οδό, την κατάποση ή την εισπνοή των εμβρυοφόρων ωαρίων. Στο στομάχι και στο 12/λο τα ωάρια υφίστανται την επίδραση των πεπτικών υγρών, πέπτεται το περίβλημα του ωαρίου, το έμβρυο εξέρχεται και μετά από δύο εκδύσεις μετατρέπεται σε τέλειο σκώληκα. Η νεαρή προνύμφη εγκαθίσταται αρχικά στο λεπτό έντερο. Όταν ενηλικιωθεί το παράσιτο (15 ημέρες περίπου μετά την μόλυνση) εντοπίζεται στο τυφλό. Ακολουθεί η γονιμοποίηση και η δημιουργία εμβρυοφόρων ωαρίων (το άρρεν μετά την γονιμοποίηση παραμένει στο τυφλό και πεθαίνει), ενώ το θήλυ φθάνει στον πρωκτό (συνήθως τη νύχτα), όπου εναποθέτει τα εμβρυοφόρα ωάρια στην περιπρωκτογεννητική περιοχή (απαιτούνται επιπλέον 15 ημέρες για να πραγματοποιηθεί η ωοτοκία).

5 5 Ο χρόνος που μεσολαβεί από τη μόλυνση μέχρι την ωοτοκία είναι περίπου 3 εβδομάδες, ο δε αριθμός των ωαρίων που γεννά κάθε θήλυς οξύουρος ανέρχεται σε χιλιάδες. Κύκλος ζωής Enterobious vermicularis 1.Τα ενήλικα παράσιτα άρρενα (2-5x0,2 mm) και θήλεα (8-13x0,6 mm) υπόλευκου χρώματος ζουν στο παχύ έντερο (τυφλό, σκωληκοειδής απόφυση, ειλεός) και στο ορθό (κυρίως στα παιδιά). Μετά τη γονιμοποίηση το θήλυ παράσιτο μεταναστεύει (τη νύχτα) στη πρωκτική περιοχή και εναποθέτει πολυάριθμα ωάρια μη εμβρυοφόρα (10.000) στην περινεϊκή χώρα. Μετά την ωοτοκία το παράσιτο πεθαίνει. 2-3 Τα ωάρια καθίστανται εμβρυοφόρα 6h μετά την ωοτοκία και σχηματίζουν την προνύμφη α σταδίου.(l1) 4. Το παράσιτο εισέρχεται στο έντερο όταν καταποθούν εμβρυοφόρα αυγά ή όταν η εκκολαπτόμενη προνύμφη L1 εισέλθει στο έντερο διαμέσου του πρωκτού ή τυχαία μεταναστεύει στον κόλπο. 5. Μετά από διάστημα 4-6 εβδομάδων εντοπίζονται στο παχύ έντερο ενήλικα παράσιτα. ΣΧΕΤΙΚΑ VIDEO Μακροσκοπική παρατήρηση οξύουρων

6 6 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΙΤΩΣΗΣ Τα συμπτώματα της Οξουρίασης προέρχονται αφ ενός από την εντόπιση του παρασίτου στο έντερο και την ωοτοκία των θηλέων παρασίτων στην περιπρωκτική περιοχή, αφ ετέρου από το Νευρικό σύστημα, λόγω απορρόφησης τοξικών ουσιών του παρασίτου και περιλαμβάνουν: Άλγη κωλικοειδή στη κοιλιά (κωλικός στο έντερο). Απώλεια της όρέξης. Κενώσεις διαρροϊκές-βλεννώδεις. Διαταραχές ύπνου. Νυκτερινή ενούρηση. Κρίση σκωληκοειδίτιδας από την πιθανή απόφραξη της σκωληκοειδούς απόφυσης από τους άρρενες σκώληκες που παραμένουν αθρόοι στο τυφλό. Κολπίτιδα λόγω της τυχαίας μετανάστευσης τους στον κόλπο. Κνησμός της περιπρωκτικής περιοχής, το πιο πρώιμο και πολύ σύνηθες σύμπτωμα που οφείλεται στα δήγματα του βλεννογόνου από τα θήλεα παράσιτα κατά την εναπόθεση των ωαρίων τους. Τα δήγματα των σκωλήκων φαίνονται και μακροσκοπικώς σαν ερυθρά στίγματα στη περιπρωκτική χώρα. Σε χρόνιο ερεθισμό προκαλείται εκζεματοειδής δερματίτιδα με βλεννοαιματηρή έκκριση μέσα στην οποία ανευρίσκονται κατά την μικροσκόπηση θήλεις οξύουροι. Σπασμοί στα παιδιά λόγω απορρόφησης τοξικών προϊόντων αποδόμησης (debris) νεκρών παρασίτων (συμπτώματα προερχόμενα από το νευρικό σύστημα). Για τον λόγο αυτόν, ενίοτε συστήνεται μετά την χορήγηση ανθελμινθικών φαρμάκων, η χορήγηση καθαρκτικού, ώστε να πραγματοποιηθεί η γρήγορη απομάκρυνση των νεκρών παρασίτων. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Η λοίμωξη έχει παγκόσμια κατανομή αλλά απαντά κυρίως σε θερμά και υγρά κλίματα. Η διασπορά των ωαρίων γίνεται είτε από μολυσμένα δάκτυλα, (λόγω κνησμού του δακτυλίου τα ωάρια εντοπίζονται στους όνυχες και καταπίνονται αναμόλυνση του ασθενή ) είτε από αντικείμενα ( παχνίδια, οικιακά σκεύη, σκεύη τουαλετας κ.λπ.) ή από τρόφιμα και ποτά που έχουν μολυνθεί από παρασιτοφορείς. Πιστεύεται ότι αν δεν γίνονται αναμολύνσεις, ο άνθρωπος μπορεί ν απαλλαγεί αυτόματα από τους οξύουρους διότι: α) Οι άρρενες σκώληκες παραμένουν στο τυφλό έντερο όπου και πεθαίνουν ενώ

7 7 β) τα θήλεα παράσιτα ερχόμενα να ωοτοκήσουν γύρω από τον πρωκτό παρασύρονται με τα κόπρανα και αποβάλλονται. Τα ωάρια μπορεί να διασπαρούν στο περιβάλλον του παρασιτοφορέα (ενδύματα, κλινοσκεπάσματα), στην σκόνη του σπιτιού και να μολύνουν άτομα του οικογενεικού περιβάλλοντος με την κατάποση (ετερομόλυνση). Η ανθεκτικότητα των ωαρίων στις συνθήκες εσωτερικού περιβάλοντος είναι μικρή (περίπου 2 ημέρες), έχουν όμως αναφερθεί περιπτώσεις μολύνσεων από ωάρια που παρέμειναν στο περιβάλλον για 20 ημέρες. ΔΙΑΓΝΩΣΗ Γίνεται με την αναζήτηση και ανεύρεση των σκωλήκων ή/και των ωαρίων. Η αναζήτηση γίνεται: α) Στα κόπρανα χωρίς καθαρκτικό, όπου τα ωάρια παρασυρόμενα από αυτά αποβάλλονται μαζί με τους θήλεις σκώληκες. β) Στη βλεννώδη έκκριση του ορθού. γ) Γύρω από την περιπρωκτική περιοχή, όπου η εναπόθεση των ωαρίων γίνεται συνήθως νύχτα στο δέρμα γύρω από τον πρωκτό (μέθοδος scotch tape). ΠΡΟΦΥΛΑΞΗ Επί παρουσίας κνησμού στην περιπρωκτική χώρα επιβάλλεται το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών ιδίως πριν απο τα γεύματα, η κοπή των ονύχων, καθημερινός καταιωνισμός της πρωκτογεννητικής περιοχής, συχνή αλλαγή εσωρούχων και σεντονιών. Συνιστάται επίσης στα παιδιά η εφαρμογή σκελέας, που να εφαρμόζει καλά στη μέση και στους μηρούς με λάστιχο, ώστε να περιορίζεται ο κνησμός από τον μικρό παρασιτοφορέα. Δεν παραλείπεται το πλύσιμο των ρούχων σε θερμοκρασία των 60 ο C και η χρήση ηλεκτρικής σκούπας για την απομάκρυνση των ωαρίων απο το οικιακό περιβάλλον. ΘΕΡΑΠΕΙΑ Φάρμακο εκλογής στους συμπτωματικούς ασθενείς είναι η μεβενδαζόλη ή το πομαϊκό πυραντέλιο. Συνιστάται η επανάληψη της θεραπείας μετά από 15 ημέρες για την πρόληψη της επαναμόλυνσης από τα ωάρια του περιβάλλοντος. Θεωρείται αναγκαία η ταυτόχρονη χορήγηση θεραπείας στα άτομα του στενου περιβάλλοντος του παρασιτοφορέα ώστε να αποφευχθεί η υποτροπή της παρασίτωσης.

8 8 Ascaris lubricoides (Ασκαρίδα η σκωληκοειδής) Νηματώδης έλμινθας με παγκόσμια κατανομή. Εντοπίζεται κυρίως σε τροπικές χώρες όπου η θερμοκρασία και η υγρασία ευνοούν την εξέλιξή του. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΝΗΛΙΚΟΥ ΠΑΡΑΣΙΤΟΥ Οι ενήλικες έλμινθες είναι λευκού χρώματος ή κιτρινέρυθρες με κωνικά άκρα. Ο άρρην σκώληκας έχει σώμα κυλινδρικό με ραβδώσεις εγκάρσιες που το πίσω άκρο του διπλώνεται κοιλιακά (μήκος παρασίτου περίπου 15-20cm), ενώ το θήλυ εχει μεγαλύτερο μήκος (20-35cm) και το ουραίο άκρο είναι οξύ και ευθύ. Αυτό διευκολύνει την σύζευξη των παρασίτων. Εικόνα 3. Eνήλικος θηλυκός σκώληκας Ascaris lubricoides (Πηγή: Division of Parasitic Diseases, CDC) Το πεπτικό και το γεννητικό σύστημα της ασκαρίδας δεν παρουσιάζει βασικές διαφορές από τα αντίστοιχα του οξύουρου. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Ασκαρίδας είναι το υγρό της σπλαχνικής κοιλότητος του σκώληκα, μέσα στο οποίο βρίσκονται το πεπτικό και το γεννητικό σύστημα, και περιέχει ουσίες τοξικές για τον άνθρωπο. Κύριος ξενιστής είναι ο άνθρωπος με κύρια εντόπιση στο πεπτικό σύστημα και ιδίως στο λεπτό έντερο.

9 9 Το παράσιτο αυτό έχει την ιδιότητα να μεταναστεύει σε άλλα μέρη του σώματος. Τα συμπτώματα από την ασκαριδίαση εξαρτώνται από τον αριθμό των σκωλήκων που υπάρχουν στο έντερο και από την εντόπισή τους σε άλλα όργανα, όταν μεταναστεύουν από το έντερο. Συγκριτικά με τον οξύουρο, στην ασκαρίδα δεν γίνονται αναμολύνσεις διότι τα ωάρια που αποβάλλονται δεν είναι εμβρυοφόρα. ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΙΤΟΥ. Τα θήλεα παράσιτα μετά την γονιμοποίηση αποβάλλουν τα ωάρια στο έντερο και στη συνέχεια με τα κόπρανα φθάνουν στο εξωτερικό περιβάλλον. Τα γονιμοποιημένα ωάρια είναι στο στάδιο του ενός κυττάρου και δεν είναι μολυσματικά (γι αυτό το λόγο δεν υπάρχει αναμόλυνση). Απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες σε θερμοκρασία περιβάλλοντος C και σε υγρό και σκοτεινό μέρος (ο ήλιος τα καταστρέφει), για να σχηματισθεί η προνύμφη 2 ου σταδίου. Το καλοκαίρι ο χρόνος αυτός φθάνει στις ημέρες ενώ το χειμώνα τις ημέρες. Η κατάποση ωαρίων που περιέχουν την προνύμφη 2 ου σταδίου, ακολουθείται από την πέψη του κελύφους των ωαρίων απο τα γαστρικά υγρά και την απελευθέρωση της προνύμφης, η οποία εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος δια μέσου των φλεβιδίων του εντέρου. Οδεύει στην δεξιά καρδιά και από εκεί στις κυψελίδες των πνευμόνων όπου πραγματοποιούνται ακόμα δύο εκδύσεις του παρασίτου. Ακολούθως εντοπίζεται στην τραχεία (διαπερνώντας το κυψελιδικό τοίχωμα), και στον φάρυγγα όπου καταπίνεται και διά του οισοφάγου φθάνει στο στομάχι, περνά στο λεπτό έντερο για να σχηματισθεί πλεόν το ενήλικο παράσιτο. Εκεί ζευγαρώνουν το αρσενικό με το θηλυκό παράσιτο και παράγονται τα γονιμοποιημένα ωάρια τα οποία αποβάλλονται στο εξωτερικο περιβάλλον 2 μήνες μετά από την μόλυνση, ενώ αν απουσιάζει το αρσενικό παράσιτο τα ωάρια που αποβάλλονται είναι μη γονιμοποιημένα.

10 10 Κύκλος ζωής ασκαρίδων (Ascaris lumbricoides, Ascaris suum) ανθρώπου και χοίρου Τα ενήλικα παράσιτα( 15-20x0,3cm, 20-35x0,5 cm) ζουν στο λεπτό έντερο των ξενιστών τους και διατρέφονται κυρίως με τα υδαρή συστατικά του εντέρου. Τα γονιμοποιημένα ωάρια ωοειδούς έως σφαιρικού σχήματος περιβάλλονται από παχύ, άμορφο βοθριωτό κέλυφος και είναι συνήθως άτμητα όταν αποβάλλονται με τα κόπρανα. Το κέλυφος των μη γονιμοποιημένων ωαρίων είναι λεπτότερο Στο έδαφος απαιτείται χρονικά διάστημα ημερών (εξαρτάται από την θερμοκρασία) για να αναπτυχθούν η προνύμφη 3 ου σταδίου (L3) μέσα στο ωάριο (μερικοί ερευνητές περιγράφουν ανάπτυξη μέχρι την προνύμφη 2 ου σταδίου) Μετά από κατάποση των μολυσματικών ωαρίων η προνύμφη εκκολάπτεται στο έντερο (3-4h), διαπερνά το εντερικό τοίχωμα και μεταναστεύει διά μέσου της πυλαίας κυκλοφορίας στο ήπαρ (πιθανή έκδοση της προνύμφης L2 L3), δεξιά καρδιά και πνεύμονες όπου σχηματίζεται η προνύμφη L4 (4 ου σταδίου). Από τις πνευμονικές κυψελίδες και τα βρογχιόλια ανέρχεται στη τραχεία και στον φάρυγγα, καταπίνεται και περνά στο λεπτό έντερο (8 ημέρες μετά την μόλυνση) όπου ωριμάζει σε ενήλικο πάρασιτο. Στο έντερο πραγματοποιείται το ζευγάρωμα αρσενικών και θηλυκών παρασίτων και η αποβολή των γονιμοποιημένων ωαρίων. L1-L4: προνύμφες 1 ου -4 ου σταδίου. Ο: οισοφάγος Ε: έντερο\

11 11 ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΙΣ ΑΣΚΑΡΙΔΑΣ - ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΙΤΩΣΗΣ Η κλινική εικόνα της παρασίτωσης εξαρτάται από: α) τον αριθμό των σκωλήκων στο έντερο. Γενικά υποψία για την παρασίτωση αυτή μας δίνουν τα ενοχλήματα από το πεπτικό (βάρος ή πόνος κατά το επιγάστριο με εμέτους ή διάρροιες) και από το νευρικό σύστημα, (με πρώτο ίσως σύμπτωμα είναι η μεταβολή του χαρακτήρα) και β) από την εντόπιση του παρασίτου στον οργανισμό (μετανάστευση του παρασίτου σε διάφορα όργανα άλλων συστημάτων εκτός του πεπτικού συστήματος). Κατά την πνευμονική φάση μετανάστευσης των προνυμφών παρουσιάζονται συμπτώματα πνευμονίτιδας και καταστροφή του βρογχικού επίθηλίου. Από το 12/λο και το λεπτό έντερο οι σκώληκες είναι δυνατόν να μεταναστεύσουν ιδίως επί πυρετού ή κατά τη γενική αναισθησία: - Στο τυφλό όπου προκαλούν ενοχλήματα σκωληκοειδίτιδας ή να προκαλέσουν εντερική απόφραξη (ειλεός). - Στο στομάχι και αυτό διότι έχουν αναφερθεί σκώληκες σε εμέσματα. Επίσης από το στομάχι είναι δυνατόν ακολουθώντας τον οισοφάγο η ασκαρίδα να οδεύσει στον φάρυγγα, στις ρινικές κοιλότητες και να εξέλθει στο εξωτερικό περιβάλλον δια μέσου της ρινός, ή να προκληθεί ασφυξία (κατά τη γενική αναισθησία). - να εισέλθει στην ευσταχιανή σάλπιγγα και αφού προκληθεί διάτρηση του τυμπάνου να εξέλθει διαμέσου του έξω ακουστικού πόρου. - Στα χοληφόρα αγγεία και στη χοληδόχο κύστη με αποτέλεσμα συμπτώματα χολοκυστίτιδος από απόφραξη χοληφόρου πόρου.

12 12 - Στο πάγκρεας απόφραξη των απεκκριτικών πόρων αυτού με αποτέλεσμα παγκρεατίτιδα. - Αναφυλακτικές αντιδράσεις - Νευρικές διαταραχές στους χρόνιους ιδίως ασθενείς λόγω μετανάστευσης στον εγκέφαλο (σπασμοί, ψυχικές ανωμαλίες, παραληρήματα κ.ά). - Σπάνια, αλλά εν τούτοις αναφέρονται στη βιβλιογραφία, ορισμένες προνύμφες εκ των πνευμόνων να μην ακολουθήσουν τη φυσιολογική οδό ώστε να φθάσουν στο 12/λο, αλλά να μπουν στις πνευμονικές φλέβες, να φθάσουν στην αριστερά καρδία και από εκεί σε διάφορα όργανα. Έτσι εξηγείται η αποβολή προνυμφών του σκώληκα με τα ούρα ή οι μολύνσεις εμβρύων στις έγκυες γυναίκες. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ Περισσότερο από το ¼ του πληθυσμού της γής φιλοξενεί το παράσιτο, το οποίο μεταδίδεται δια της εντεροστοματικής οδού. Η μόλυνση γίνεται με κατάποση ωαρίων από το χώμα που είναι μολυσμένο με κόπρανα ανθρώπων (σε κάποιες αναπτυσσόμενες χώρες τα κόπρανα του ανθρώπου χρησιμοποιούνται για λίπασμα), το νερό, τα μολυσμένα τρόφιμα και λαχανικά. Είναι πιο συχνή στα παιδιά (ρύπανση χεριών με μολυσμένο χώμα και μολυσμένα παιχνίδια). Παράγοντες που συντελούν στην εύκολη μετάδοση του παρασίτου είναι: α) η μεγάλη γονιμότητα του σκώληκα ( ωάρια /ημέρα). β) Η μεγάλη βιωσιμότητα των ωαρίων (από μήνες έως και 3-5 έτη) και Δεν μεταδίδεται με πρόσφατα κόπρανα, ούτε με άμεση επαφή με παρασιτιζόμενο άνθρωπο.

13 13 ΔΙΑΓΝΩΣΗ Θα γίνει με την ανεύρεση των ωαρίων και των σκωλήκων. Τα γονιμοποιημένα ωάρια είναι: Ωοειδή, με παχύ τοίχωμα, άχροα στην αρχή κατόπιν χρωματίζονται κίτρινα ίσως από την επίδραση των χολοχρωστικών που βάφουν το εξωτερικό βοθριωτό περίβλημα. Περιέχουν ένα κύτταρο με ή χωρίς διαίρεση. α β Εικόνα 4α. Γονιμοποιημένο ωάριο Ascaris lubricoides,4β. Έξοδος προνύμφης Ascaris lubricoides από το ωάριο (Πηγή: Division of Parasitic Diseases, CDC) Τα μη γονιμοποιημένα ωάρια είναι: α) Μεγαλύτερα σε μέγεθος. β) Το κέλυφος είναι λεπτότερο και αν τα ωάρια αυτά πιεσθούν μεταξύ καλυπτρίδας και αντικειμενοφόρου πλάκας καταστρέφονται. γ) Μέσα στα ωάρια υπάρχει μάζα κοκκίων και σφαιρικών σωματίων. Εικόνα 5. Μη γονιμοποιημένο ωάριο Ascaris lubricoides σε νωπό παρασκεύασμα κοπράνων (Πηγή: Division of Parasitic Diseases, CDC)

14 14 Τα αποφλοιωμένα ωάρια είναι ωάρια γονιμοποιημένα ή μη γονιμοποιημένα τα οποία έχουν χασει το εξωτερικο βοθριωτό τους περίβλημα. Εικόνα 6. Αποφλοιωμένο ωάριο Ascaris lubricoides σε νωπό παρασκεύασμα κοπράνων (Πηγή: Division of Parasitic Diseases, CDC) ΘΕΡΑΠΕΙΑ Χορήγηση μεβενδαζόλης ή αλβενδαζόλης ή παμοϊκού πυραντέλιου (ίσως αναποτελεσματικά για την καταστροφή των μεταναστευουσών προνυμφών). Χειρουργική επέμβαση απαιτείται σε απόφραξη των χοληφόρων αγγείων, του παγκρεατικού πόρου ή σε περίπτωση μηχανικού ειλεού. ΣΧΕΤΙΚΑ VIDEO Χειρουργική αφαίρεση ασκαρίδων