Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά"

Ἕκτωρ Βικελίδης
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά Κατά τη διάρκεια των φυσιολογικών ανθρώπινων διεργασιών παραγωγή ενέργειας, αποτοξίνωση από τοξικές ουσίες και ανοσολογική απόκριση, παράγονται από τον οργανισµό ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες αυτές ρίζες είναι ασταθή µόρια τα οποία µπορούν να αφαιρέσουν ένα ηλεκτρόνιο από γειτονικά µόρια, προκαλώντας βλάβης σε αυτό και τον ιστό στον οποίο βρίσκεται. Η µη ελεγχόµενη παραγωγή ελευθέρων ριζών επιταχύνει την παθογένεση των ασθενειών και τη γήρανση. Οι ελεύθερες ρίζες αντισταθµίζονται από τις αντιοξειδωτικές ουσίες οι οποίες βρίσκονται στις τροφές (και τα συµπληρώµατα διατροφής). Τα διαιτητικά αντιοξειδωτικά (όπως οι προανθοκυανιδίνες που βρίσκονται σε κάποια φρούτα και τα βιοφλαβονοειδή), όπως επίσης και τα αντιοξειδωτικά ένζυµα, δισµουτάση του σουπεροξειδίου και υπεροξειδάση της γλουταθειόνης προσφέρουν σηµαντική προστασία έναντι της βλάβης που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Το οξειδωτικό στρες προκύπτει όταν το ισοζύγιο προοξειδωτικών/ αντιοξειδωτικών γέρνει υπέρ των προοξειδωτικών, δηλαδή από τη µεριά των ελευθέρων ριζών. Όλο και µεγαλύτερη βιβλιογραφία συσσωρεύεται η οποία δείχνει ότι το οξειδωτικό στρες εµπλέκεται σε µια µεγάλη ποικιλία παθολογικών διεργασιών όπως: Ρευµατοειδής αρθρίτιδα Άλλες αρθρίτιδες Άσθµα Σακχαρώδης διαβήτης Καρκίνος Αθηροσκλήρυνση Κηλιδώδης εκφυλισµός Σύνδροµο χρόνιας κόπωσης Φλεγµονώδης νόσος του εντέρου Περιβαλλοντική ευαισθησία Νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως Parkinson and Alzheimer Με µια αλυσιδωτή αντίδραση, οι ελεύθερες ρίζες µπορούν να προκαλέσουν κυτταρική ζηµιά οξειδώνοντας νουκλεΐκά οξέα, πρωτεΐνες και µεµβρανικά λιπίδια. Τα κυτταρικά µιτοχόνδρια παίζουν

2 σηµαντικό ρόλο στη γήρανση και την ασθένεια, αφού εκτός του γεγονότος ότι παράγουν το σηµαντικότερο µέρος των ελευθέρων ριζών, είναι και πρωταρχικό σηµείο οξειδωτική ζηµιάς. Τα αντιοξειδωτικά εµποδίζουν την παραγωγή των ενώσεων που δηµιουργούν φλεγµονή στον οργανισµό Εξέταση Οξειδωτικού Στρες Για να εξεταστεί το ισοζύγιο µεταξύ οξειδωτικής βλάβης και αντιοξειδωτικών αποθεµάτων, είναι αναγκαίο να µετρηθούν, οι ΑΠΟΘΗΚΕΣ των ενώσεων που παρέχουν προστασία, τα ΕΝΖΥΜΑ που εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες και η ΒΛΑΒΗ που έχει ήδη προξενηθεί από αυτές. Με ένα δείγµα αίµατος µπορούν να µετρηθούν µε µεγάλη ακρίβεια και ευαισθησία τόσο η αντιοξειδωτική προστασία, όσο η οξειδωτική ζηµιά και η ενζυµική δραστικότητα: ολική αντιοξειδωτική προστασία (TAC) τα ένζυµα δισµουτάση του σουπεροξειδίου (SOD) και υπεροξειδάση της γλουταθειόνης βιοδείκτες (GPX) λιπιδικά υπεροξείδια (ζηµιά στις κυτταρικές µεµβράνες) ζηµιά στο DNA Κλινική σηµασία: Τα αντιοξειδωτικά αποθέµατα είναι απαραίτητα για την απόσβεση των ελευθέρων ριζών και για τη σωστή λειτουργία του ανοσολογικού, νευρολογικού, ενδοκρινούς και αποτοξινωτικού συστήµατος Η ισορροπία (ή ανισορροπία) µεταξύ αναγωγικών και οξειδωτικών αντιδράσεων (οξειδοαναγωγική κατάσταση) καθορίζει τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες τα οποία µε τη σειρά τους συνδέονται µε πολλές ασθένειες Η βλάβες στους ιστούς µπορούν να εκτιµηθούν γρήγορα και να ανιχνευτεί το επίπεδο της ανισορροπίας έτσι ώστε να καταρτιστεί µια εξατοµικευµένη θεραπευτική αγωγή µε αντιοξειδωτικά

3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Κας Η Συνολική Αντιοξειδωτική Προστασία (TAC) είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα. Η µέτρηση αυτή βοηθάει στη µέτρηση της συνολικής αντιοξειδωτική προστασίας στο αίµα, λαµβάνοντας υπόψιν όλα τα αντιοξειδωτικά συστήµατα του οργανισµού. Ένα µίγµα προοξειδωτικών ουσιών, γνωστής συγκέντρωσης επωάζεται σε επίσης γνωστή συγκέντρωση αίµατος. Το µίγµα των προοξειδωτικών παράγει εγνωσµένο αριθµό ελευθέρων ριζών. Η µέτρησή τους στο τέλος του χρόνου επώασης µας δίνει µια αληθή in vitro εικόνα της αντιοξειδωτικής προστασίας του οργανισµού. Η µειωµένη µέτρηση αντιστοιχεί συνήθως σε µειωµένη απόδοση των αντιοξειδωτικών συστηµάτων, τα οποία περιλαµβάνουν τα αντιοξειδωτικά ένζυµα, τις αντιοξειδωτικές βιταµίνες καθώς και γενικότερα όλα τα αντιοξειδωτικά µόρια (διθειόλες, πολυφαινόλες, φλαβονοειδή κλπ). Μειωµενα επιπεδα υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης (GPX) Η µετριση αυτή βοηθαει στην µετρηση της παραγωγης γλουταθανηωδης, του πιο ενεργου εντογενους αντι-οξειδωτικου που παραγεται φυσικα από τον οργανισµο. Η γλουταθειόνη αποτελεί το σηµαντικότερο αντιοξειδωτικό µόριο του οργανισµού, το οποίο δρα σε πολύ µεγάλο βαθµό µέσα στο µιτοχόνδριο, και έλλειψή της έχει ως αποτέλεσµα µεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης κόπωσης, νοητικής σύγχυσης, µειωµένης παραγωγικότητας, ενώ χρόνια έλλειψη οδηγεί σε νευροεκφυλιστικές νόσους όπως Parkinson, Alzheimer κ.ά. Η γλουταθειόνη (η ανηγµένη της µορφή) είναι ένα σχετικά µικρό µόριο το οποίο βρίσκεται σχεδόν σε όλους τους ζωντανούς οργανισµούς. Αν εξαλειφθεί ενδοκυτταρικά οδηγεί σε κυτταρικό θάνατο. Ανήκει στην οµάδα των θειολών. Έχει υψηλό αρνητικό οξειδοαναγωγικό δυναµικό κάτι το οποίο της δίνει σηµαντική αναγωγική ικανότητα. Παράγοντες που µειώνουν τη βιοδιαθεσιµότητα της γλουταθειόνης είναι η ακτινοβολία, οι λοιµώξεις, οι περιβαλλοντικές τοξίνες, τα οικιακά χηµικά, τα βαρέα µέταλλα, η φλεγµονή, τα εγκαύµατα, το σηπτικό σοκ και οι διαιτητικές ανεπάρκειες. Η γλουταθειόνη αποτελεί από µόνη της ενζυµικό συµπαράγοντα σε σηµαντικά ένζυµα όπως υπεροξειδάσες, τρανσφεράσες και οξειδοαναγωγάσες. Η µεγαλύτερη συγκέντρωσή της εντοπίζεται στο ήπαρ ενώ βοηθάει σηµαντικά στις πορείες αποτοξίνωσης που χρησιµοποιεί. Επιπλέον, έχει την σηµαντική ιδιότητα της αναγέννησης οξειδωµένων βιταµινών µε κυριότερες το ασκορβικό οξύ και την τοκοφερόλη.

4 Μειωµενα επιπεδα δισµουτάσης του σουπεροξειδίου (SOD) Η δισµουτάση αποτελεί ένα εκ των σηµαντικότερων αντιοξειδωτικών ενζύµων µαζί µε την καταλάση και την υπεροξειδάση της γλουταθειόνης. Η SOD είναι σηµαντική για την πρόληψη της παραγωγής της ρίζας σουπεροξειδίου και των βλαβερών µεταβολιτών της. Τα µόρια αυτά προκαλούν λιπιδική υπεροξείδωση, σχηµατίζουν υπεροξυλορίζες, ή αντιδρούν µε άλλες ενώσεις υψηλής ενέργειας σχηµατίζοντας υπεροξυνιτρικές ρίζες. Η πρωτεΐνη αυτή υπάρχει στην κυτοσολική µορφή (που χρησιµοποιεί ψευδάργυρο και χαλκό) και τη µιτοχονδριακή (που χρησιµοποιεί µαγγάνιο). Πολύ ψηλά επίπεδα λιπιδικών υπεροξειδίων Η παράγωγη ελεύθερων ριζών έχει ως αποτέλεσµα την πρόσκρουση και την καταστροφή προτείνων, λιπιδίων και µοριακού υλικού (DNA). Αυτή η καταστροφή πολλαπλασιάζεται µε την πάροδο του χρόνου κυρίως λόγο της µείωσης των αντί-οξειδωτικων συστηµάτων. Τα λιπίδια υπεροξείδια βρίσκονται κυρίως στις κυτταρικές µεµβράνες, οι οποίες µεµβράνες αποτελούν ενεργό σύστηµα για την σωστή κυκλοφορία θρεπτικών και άλλων ουσιών, προστασία της αυτόµολης των κύτταρων και γενικά για την σωστή λειτουργιά βιολογικών συστηµάτων. Αυξηµένα επίπεδα βιολογικών δεικτών για λιπίδια υπεροξείδια σχετίζονται µε µειωµένες ποσότητες τοκοφερόλης και άποικου οξέος όπως επίσης αποτελούν ένδειξη για ζηµία σε πρωτεΐνες και µοριακού υλικού

5 Προτεινόµενο Πρόγραµµα Συµπληρωµάτων ιατροφής Συµπλήρωµα οσολογία Χρόνος Gelenk Aktiv 1 κουτάλι Μετά από γεύµα Zona Ω3 Rx 1 κουταλάκι x 2 φορές / µέρα Πρωί και Νύχτα (2500 mg x 2 = 5000 mg) Folic Acid 800 µg (Μαζι µε Βιτ C) Πρωί Βιταµίνη C 1000 mg Πρωί A-lipoic Acid 120 mg Μετά από γεύµα Selenium 100 µg Μετά από γεύµα Amino Acids 3 tablets Mετά από γυµναστική *Να γίνει συστηµατική χορήγηση για 2 µήνες *Συστήνεται επανάληψη της εξέτασης σε 3ις µήνες

Σχετικά έγγραφα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 9η Διάλεξη: «Άσκηση και ελεύθερες ρίζες»

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»