ΣΕ ΤΡΟΧIA ΕΞEΛΙΞΗΣ Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Transcript

1 ΤΕΥΧΟΣ 47 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015 ΣΕ ΤΡΟΧIA ΕΞEΛΙΞΗΣ Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Συνέντευξη Κωνσταντίνος Κοφινάς Πρόεδρος & ιευθύνων Σύµβουλος Merck Serono Greece & Cyprus Η τεχνολογία και οι δηµογραφικές αλλαγές διαµορφώνουν τη νέα ταυτότητα του κλάδου. Pharma Focus Η µηχανή του R&D πήρε µπρος Σοφία Νάσιου Γενική Γραµµατέας.Σ., Ε.Ε.Φα.Μ. Pharma Knowledge Στρατηγικός σχεδιασµός στο φαρµακευτικό marketing Σταύρος Γ. Θεοδωράκης, MSc, ιευθύνων Σύµβουλος CHIESI Hellas, Αντιπρόεδρος Σ.Φ.Ε.Ε. Pharma Voice Pharma Stories Pharma Highlights Καριέρα στο Εξωτερικό: Εµπειρίες & Απόψεις Νίκος Θασίτης, MSD International GesmbH Switzerland Άγγελος Μπαξεβάνης, Smith&Nephew AbbVie: Έκθεση Τέχνης «ιαστάσεις Η Τέχνη, η Ασθένεια και Εγώ» Prix Galien 2015: Τα «Νόµπελ» της φαρµακευτικής βιοµηχανίας

2 Editorial Disrupting Healthcare: Ανατρέποντας όλα όσα γνωρίζουμε στον τομέα της υγείας Hπρώτη φορά που άκουσα την έννοια του disruption ήταν σε μία εταιρική παρουσίαση μεγάλου διαφημιστικού γραφείου, της TBWA, στη διάρκεια της οποίας εξηγούσαν πως το κεντρικό εργαλείο των δημιουργικών τους τμημάτων είναι, η - σχεδόν υπό πίεση θα έλεγε κανείς - αμφισβήτηση της συμβατικής πραγματικότητας, μέσα από μία διαδικασία εξομοίωσης του μέλλοντος, αναζητώντας ριζοσπαστικές ιδέες, πειραματιζόμενοι έξω από τα στενά ορισμένα όρια και έννοιες του χώρου και της αγοράς. Τo disruption είναι για αυτούς ένα εργαλείο αλλαγής και συντελεστής ανάπτυξης μαζί: πέρα από απλά ένα λογάριθμο δουλειάς, είναι πάνω από όλα η φιλοσοφία τους απέναντι στα πράγματα. Είναι η τέχνη του να καταφέρνεις να θέτεις πιο εύστοχα ερωτήματα, να δοκιμάζεις τη συμβατική σκέψη και κοινή λογική, να ανατρέπεις υποθέσεις και προκαταλήψεις που σε εμποδίζουν να αντιληφθείς νέες δυνατότητες και να τολμήσεις τη συγγραφή ευφάνταστων σεναρίων. Τα όρια όπως τα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα καταλύονται καθώς η τεχνολογία ξεπερνά την πρόσωπο-με-πρόσωπο επικοινωνία, σε μία στιγμή που τα υψηλόβαθμα στελέχη σε τουλάχιστον 16 επιχειρηματικούς κλάδους, εξακολουθούν να μην είναι καλώς προετοιμασμένα για τη ψηφιακή μεταμόρφωση της βιομηχανίας στην οποία δραστηριοποιούνται. Η ψηφιακή απεικόνιση σε πραγματικό χρόνο (virtualization) του τομέα της υγείας, εκκολάπτει μία νέα γενιά εταιρειών, οργανισμούς που συνήθως έχουν τη βάση τους στις αναδυόμενες αγορές, και πρόθεση τους είναι να φέρουν την ανατροπή στη βιομηχανία. Νέες κινητές, ψηφιακές και ασύρματες τεχνολογίες έχουν δημιουργήσει το προφίλ ενός νέου καταναλωτή που δεν εξαρτάται πια από την διαπροσωπική επαφή, η οποία παραδοσιακά ήταν το κυρίαρχο μοντέλο στη φροντίδα υγείας, καθώς αναπτύσσουν τη δυνατότητα να γίνονται αποδέκτες υπηρεσιών υγείας «οπουδήποτε και αν βρίσκονται». Οι παίχτες που στόχο έχουν την ικανοποίηση αυτών των νέων αναγκών, είναι νέοι που θέλουν να πρωτοπορήσουν στα μονοπάτια της εικονικής φροντίδας υγείας (virtual healthcare), παρέχοντας δυνατότητες πιο οικονομικών και προσιτών επιλογών στους ανθρώπους προκειμένου να φροντίσουν την υγεία, ευεξία, το σώμα τους και πολλά άλλα. Οι εταιρείες λοιπόν δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αναζητήσουν τη δημιουργία συγκριτικού πλεονεκτήματος μέσα από την διάδραση με τους πελάτες τους - ασθενείς, γιατρούς, φαρμακοποιούς και φορείς αποζημίωσης. Αν θέλουν να κρατήσουν μία θέση για αυτούς στη σκακιέρα, θα πρέπει να σχεδιάσουν μία Νέα Ζωή για Παλιούς Παίχτες. Είμαι ενθουσιασμένη με το πρώτο τεύχος που έχουμε σχεδιάσει όλοι στην ομάδα εργασίας του περιοδικού σε συνεργασία με τη PHOCUS και το μοιραζόμαστε μαζί σας. Σοφία Νάσιου Γενική Γραμματέας Δ.Σ., Ε.Ε.Φα.Μ. Η καινούργια διάρθρωση της ύλης βασίζεται στην αρχιτεκτονική 5 πυλώνων: u Pharma FOCUS, όπου παρουσιάζουμε έρευνες, νέες τάσεις, εμπορικά μοντέλα και προοπτικές της αγοράς φαρμάκου. u Pharma KNOWLEDGE, το τμήμα όπου αναφερόμαστε στη θεωρία, πρακτική και δεοντολογία του φαρμακευτικού μάρκετινγκ, καθοδήγηση και ανάπτυξη στελεχών και παρουσίαση του εκπαιδευτικού προγράμματος της Ε.Ε.Φα.Μ. u Pharma VOICE, εδώ η ομάδα αποπειράται να αφουγκραστεί εσάς μέσα από συνεντεύξεις στελεχών φαρμακευτικών εταιρειών, εκπροσώπων θεσμικών φορέων και ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών από στελέχη που κάνουν καριέρα στο εξωτερικό. u Pharma STORIES, που όπως προδίδει ο θεματικός τίτλος παρουσιάζουμε βέλτιστες πρακτικές, καμπάνιες ενημέρωσης και προώθησης φαρμακευτικών brands, εκστρατειών ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης κοινού, δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. u Pharma HIGHLIGHTS, με πολλά και ιδιαίτερου πιστεύουμε ενδιαφέροντος νέα από την Ελληνική και διεθνή φαρμακευτική αγορά, παρουσίαση νέων προϊόντων, θεμάτων επιστημονικών εκδηλώσεων / Ημερίδων / Συνεδρίων και βραβείων (υγεία επιχειρηματικότητα επικοινωνία). Στο τεύχος αυτό θα διαβάσετε την έρευνα της Ernst & Young για την υγεία, θα δείτε με τι μάτι βλέπουν οι ασθενείς τις φαρμακευτικές εταιρίες, γιατί το 2014 ήταν μία χρονιά που άλλαξε τα δεδομένα στο R&D, θα ενημερωθείτε για τις εκπαιδευτικές ημερίδες της Ε.Ε.Φα.Μ., θα σας μυήσουμε στο στρατηγικό σχεδιασμό του Φαρμακευτικού Marketing με τη βοήθεια του Σταύρου Θεοδωράκη και θα κλείσουμε τις δύο πρώτες ενότητες προσπαθώντας να σκιαγραφήσουμε τον ιατρικό επισκέπτη του Στην συνέχεια νομίζω πως θα βρείτε και εσείς, εξαιρετικά ενδιαφέροντα όσα μοιράζεται μαζί μας ο Κωνσταντίνος Κοφινάς, από το τιμόνι της Merck Serono αυτή τη φορά, ενώ ακολουθούν οι εμπειρίες από το εξωτερικό δύο εξαιρετικών συναδέλφων, που πιστεύω τονώνουν και διευρύνουν τον στενόχωρο αυτή τη περίοδο ορίζοντα της αγοράς φαρμάκου. Τέλος, παρουσιάζουμε δράσεις κοινωνικής έντασης των εταιρειών AbbVie, Astellas και Φαρμασέρβ-Λίλλυ, σας φέρνουμε νέα και γνωρίζουμε τους νικητές των Prix Galien 2015, του SFEE Innovation Project 2 ενώ είμαστε σε αναμονή της εξέλιξης των European Business Awards, ενός νέου σχετικά ευρωπαϊκού θεσμού επιχειρηματικής αριστείας στη τελική φάση των οποίων έχουν προκριθεί Pharmathen και Genesis Pharma, με τον Κωνσταντίνο Ευρυπίδη να μας κάνει μία εις βάθος ανάλυση της στρατηγικής που τον οδήγησε ανάμεσα στις 110 κορυφαίες επιχειρήσεις της Ευρώπης. Καλή ανάγνωση, προετοιμάστε τη συμμετοχή σας στα Αριστεία και θα είμαστε μαζί σας με το επόμενο τεύχος το Σεπτέμβριο. 3

3 Περιεχόμενα ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ Ελληνική Εταιρία Φαρμακευτικού Marketing Τζαβέλλα 42Β, Νέο Ψυχικό Τηλ.: , Fax: Ε-mail: Pharma Focus ΕΚΔΟΤΗΣ 06. Σε τροχιά εξέλιξης ο τομέας της Υγείας 10. IMS Health: Συνοπτική εικόνα της αγοράς φαρμακείου το 1ο τρίμηνο 2015 Pharma Voice 34. Κεντρική Συνέντευξη: Κωνσταντίνος Κοφινάς 38. Καριέρα στο Εξωτερικό: Εμπειρίες & Απόψεις Άγγελος Μπαξεβάνης Νίκος Θασίτης Pharma Knowledge 24. Στρατηγικός σχεδιασμός στο Φαρμακευτικό Μάρκετινγκ Pharma Highlights 46. Τα Νέα της Φαρμακοβιομηχανίας 47. News in brief 12. Ο Φαρμακευτικός κλάδος με τη ματιά των ασθενών 16. Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2014 Pharma Stories 40. AbbVie: Έκθεση Τέχνης «Διαστάσεις Η Τέχνη, η Ασθένεια και Εγώ» 44. Astellas: Τίποτε πιο όμορφο από... Το Χαμόγελο του Παιδιού 20. Φαρμακοβιομηχανία: Ένας στρατηγικός κλάδος για την Ε.Ε. 21. Η μηχανή του R&D πήρε μπρος 26. Συμβουλές που μας κάνουν καλύτερους manager 28. Η άποψη του ειδικού: Ο Ιατρικός Επισκέπτης του SFEE Innovation Project Prix Galien 2015: Τα Νόμπελ της φαρμακευτικής βιομηχανίας 30. Εκπαιδευτικά σεμινάρια από την Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικού Marketng 31. Advanced Certificate in Pharmaceutical Marketing 45. Φαρμασέρβ-Λίλλυ: Πάνω από όλα οι άνθρωποι και η υγεία τους 58. GENESIS Pharma και PHARMATHEN υποψήφιες στα European Business Awards ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Ε.Ε.Φα.Μ. ΠΡΟΕΔΡΟΣ Στάθης Ψημμένος ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Ζωή Στεφανίδου ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Σοφία Νάσιου ΤΑΜΙΑΣ Κωνσταντίνος Βλαχόπουλος ΜΕΛΗ Φιλίστορας Δεστεμπασίδης, Γιώργος Μουτουσίδης, Κατερίνα Χαρτερού ΑΝΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΕΛΗ Κωνσταντίνος Βασιλάκης, Βασίλης Παγώνης, Αναστασία Παπαβασιλείου, Παναγιώτης Πολίτης, Μιχάλης Τυράκης, Αντώνης Φουστέρης ΕΠΙΤΙΜΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΙ Αντώνης Ευαγγελίδης, Γιώργος Καλαφατάκης ΕΠΙΤΙΜΟ ΜΕΛΟΣ Δημήτρης Παλάκας ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πέτρος Κασαρτζιάν, Σωτήρης Κόκκοτας, Έφη Μίντζια ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Μαρία Πατσάνη ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Ζωή Γιαννίκη ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Σοφία Νάσιου ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Φιλίστορας Δεστεμπασίδης, Ελένη Δημητρίου, Ανδρέας Διδάχος, Λουκία Θεοφανοπούλου, Λήδα Καραβέλη, Γιώργος Καρδάσης, Ανδρέας Κουτσοδόντης, Ανδρέας Μπόνης, Κική Παντελίδου, Ιωάννα Παπαλά, Νίκος Παπανάγνος, Αντώνης Φουστέρης ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΑΠΟΣΤΕΛΕΤΑΙ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε.Φα.Μ. ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ & ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΩΝ PHOCUS Τζαφέρη 16, Αθήνα 11854, Τηλ: ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ Ideas Print Δημοχάρους 3, Περιστέρι, Τηλ: Ι 4 5

4 Pharma Focus Σε τροχιά εξέλιξης ο τομέας της Υγείας Η τεχνολογία και οι δημογραφικές αλλαγές διαμορφώνουν τη νέα ταυτότητα του κλάδου. «Βρισκόμαστε στο μεταίχμιο μιας επιδημίας χρόνιων ασθενειών.» Κική Παντελίδου Commercial Excellence Manager, AstraZeneca Πηγή: Ernst & Young, Megatrends 2015, Making sense of a world in motion. Τις σημαντικότερες τάσεις που διαμορφώνουν τον τομέα της υγείας ανέλυσε η Ernst & Young σε πρόσφατη έκθεσή της. Οι νέες τάσεις οδηγούν σε μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση του κλάδου: στη μετάβαση από τη συμβατική παροχή υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης, στη συνολική διαχείριση της υγείας και του τρόπου ζωής. Το κόστος, οι συνθήκες πρόσβασης και η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας στο επίκεντρο Τρεις είναι οι στόχοι των οποίων την επίτευξη επιδιώκουν τα συστήματα υγείας παγκοσμίως: τον έλεγχο του συνεχώς αυξανόμενου κόστους, τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας και την επέκταση της πρόσβασης σε αυτές. Οι τρεις αυτές προκλήσεις ασκούν συχνά αντικρουόμενες μεταξύ τους πιέσεις και τα περισσότερα μεταρρυθμιστικά προγράμματα που υιοθετούνται είναι στην πράξη προσπάθειες συγκερασμού τους. Οι πάροχοι και οι Payers εφαρμόζουν μέτρα για την προαγωγή της αποδοτικότητας των υφιστάμενων συστημάτων και πειραματίζονται με νέα μοντέλα που μπορούν να προσδώσουν αξία. Επιπρόσθετα, αυξάνουν τη διαφάνεια των πληροφοριών που σχετίζονται με την ποιότητα, την τιμή καθώς και άλλων παραγόντων που βοηθούν κυρίως τους ασθενείς να παίρνουν καλύτερες αποφάσεις. Ανάγκη, όχι επιλογή, η αλλαγή του τρόπου ζωής Βρισκόμαστε στο μεταίχμιο μιας επιδημίας χρόνιων ασθενειών. Ο γηράσκων πληθυσμός σε Δύση, Ιαπωνία και Κίνα (όπου ο αριθμός των ανθρώπων με ηλικία μεγαλύτερη των 60 χρόνων θα έχει τουλάχιστον διπλασιαστεί το 2030 σε σχέση με το 2010), είναι εν μέρει υπεύθυνος για τη δραματική αύξηση των επιπτώσεων των χρόνιων ασθενειών. Αν και οι χρόνιες ασθένειες αποτελούσαν κάποτε πρόβλημα μόνο των εύπορων χωρών, ο αριθμός των χρόνιων ασθενών θα διογκωθεί παγκοσμίως λόγω των Το κόστος της υγειονοµικής περίθαλψης αποτελεί ένα επείγον θέµα µε συνεχώς αυξανόµενες διαστάσεις. ΗΠΑ το ποσοστό του ΑΕΠ για υγειονοµική περίθαλψη θα αυξηθεί από το 17% το 2012, σε 23% το Ευρώπη 13% των ενηλίκων στη Γαλλία και 6% στο Η.Β. αντι- µετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην πληρωµή ιατρικών εξόδων. Ινδία το κόστος της υγειονο µικής περίθαλψης αποτελεί τη βασική αιτία φτώχειας. US$47t Οι χρόνιες ασθένειες αφορούν στο 75% των εξόδων της υγειονοµικής περίθαλψης και θα ευθύνονται για την απώλεια 47 τρις USD από το παγκόσµιο ΑΕΠ µέχρι το αυξανόμενων εισοδημάτων, των μεταβολών στη διατροφή και την αύξηση του καθιστικού τρόπου ζωής στις ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές. Σήμερα το 80% των θανάτων που οφείλονται σε χρόνιες ασθένειες σημειώνονται σε χώρες με χαμηλό και μέτριο εισόδημα, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 1990 ήταν μόλις 40%. Η αντιμετώπιση των χρόνιων ασθενειών απαιτεί νέες προσεγγίσεις που θα οδηγήσουν στις επιθυμητές μεταβολές στον τρόπο ζωής σε τομείς όπως: η χρήση του τσιγάρου, η κατάχρηση του αλκοόλ, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και η χαμηλής ποιότητας διατροφή. Πάνω από εφαρµογές για smartphones είναι διαθέσιµες στον τοµέα της υγειονοµικής περίθαλψης Η τεχνολογία κινητών συσκευών στον τοµέα της υγείας και η αγορά των αισθητήρων υγείας θα αυξηθούν µε 40% σύνθετο ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης το διάστηµα Τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης θα παράγουν σηµαντικά δεδοµένα για την υγειονοµική περίθαλψη από τα 50 petabytes που είναι σήµερα στα petabytes µέχρι το Getting Social Η έκρηξη στις τεχνολογίες κινητών συσκευών στον τομέα της υγείας εφοδιάζει τους ασθενείς με περισσότερες διαφανείς πληροφορίες και δυνατότητα για μεγαλύτερο έλεγχο της υγείας τους. Οι εφαρμογές στα smartphones και οι ιατρικές συσκευές με ασύρματη σύνδεση, διευκολύνουν τη δημιουργία δεδομένων και τη πραγματοποίηση παρεμβάσεων σε πραγματικό χρόνο. Τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο που συνεχώς αυξάνεται καθώς συνδέουν τους ασθενείς με τους παρόχους και επιτρέπουν την αλληλεπίδραση και την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ τους. Ο αναδυόμενος τομέας των αισθητήρων που μπορούν να φορεθούν και να εμφυτευθούν, υπόσχεται την ακόμη πιο απρόσκοπτη ενσωμάτωση των τεχνολογιών κινητών συσκευών στον τομέα της υγείας, στην καθημερινή μας ζωή. Οι τεχνολογίες αυτές μεταμορφώνουν την υγειονομική περίθαλψη (παρέχεται κυρίως σε νοσοκομεία και κλινικές) σε διαχείριση υγείας (δυνατότητα διαχείρισης οπουδήποτε κι αν βρίσκεται ο ασθενής). Think big think big data Οι δυνατότητες για χρήση των big data τεχνολογιών στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης καθίστανται όλο και πιο ελκυστικές, καθώς παράγεται καταιγισμός πληροφοριών από ηλεκτρονικά αρχεία υγείας, αξιώσεις payers, δεδομένα φαρμακείων, κινητές τεχνολογίες υγείας κ.ά. Πολλές εταιρείες από την εκκίνησή τους στις συνενώσεις σε μεγάλες επιχειρήσεις ενσωματώνουν ενεργά και αναλύουν αυτές τις ανόμοιες ροές δεδομένων προκειμένου να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα σε όλους τους τομείς, από το R&D των φαρμάκων μέχρι το συντονισμό της περίθαλψης. Το R&D των life science εταιρειών θα βελτιώσει την παραγωγικότητα του τομέα μέσω της ανάλυσης των big data ώστε να αναγνωρίζει τις αποτυχίες της έρευνας πιο γρήγορα, να σχεδιάζει πιο εξορθολογισμένες κλινικές μελέτες και να επιταχύνει την ανακάλυψη και έγκριση νέων φαρμάκων. Η ικανότητα δημιουργίας και ανάλυσης μεγάλων αρχείων με γενετικά, φαινοτυπικά, συνταγογραφικά, πληθυσμιακά και άλλου είδους δεδομένα, θα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της επιτυχίας της υγειονομικής περίθαλψης, τόσο σε επίπεδο πρόβλεψης όσο και πρόληψης. Αλλαγές στη διαδικασία ανάπτυξης νέων φαρμάκων Οι διαθέσιμες γενετικές και γονιδιωματικές πληροφορίες (φαρμακογενετική και φαρμακογονιδιωματική) μπορούν να επιφέρουν σαρωτικές αλλαγές στη διαδικασία ανάπτυξης νέων θεραπειών. Τα γονίδια και τα προϊόντα τους (πρωτεΐνες) που θεωρείται ότι εμπλέκονται στους μηχανισμούς συγκεκριμένων ασθενειών, αποτελούν νέους στόχους παρέμβασης και οδηγούν σε πολλά υποσχόμενα προγράμματα για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων. Το προφίλ της γονιδιακής έκφρασης θα βοηθήσει να αποκτήσουμε νέες γνώσεις σχετικά με την αλληλεπίδραση ανάμεσα στο φάρμακο και στη νόσο δείχνοντας τον τρόπο με τον οποίο τα κύτταρα αντιδρούν σε μια συγκεκριμένη θεραπεία. Ο συνδυασμός αυτών των τεχνικών θα επιφέρει μεγάλη βελτίωση στην ταυτοποίηση νέων υποψήφιων φαρμάκων. Η φαρμακογενετική θα μειώσει τον αριθμό των μορίων που αποτυγχάνουν στις κλινικές μελέτες με αποτέλεσμα τη μείωση του κόστους της ανάπτυξης προϊόντων. Η εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση ήρθε για να μείνει Σε κλινικό επίπεδο η πολυαναμενόμενη επανάσταση της εξατομικευμένης θεραπείας επιτέλους έχει φτάσει. Καθώς η τιμή της ανάλυσης της αλληλουχίας του ανθρώπινου γονιδιώματος έχει πέσει σημαντικά, η βιομηχανία εστιάζεται όλο και περισσότερο στις εξειδικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις petabytes CAGR ,7% petabytes 2017 Η παγκόσµια αγορά ανάλυσης δεδοµένων στην υγειονοµική περίθαλψη θα επεκταθεί µε σύνθετο ετήσιο ποσοστό ανάπτυξης της τάξης του 23,7% το χρονικό διάστηµα

5 Pharma Focus «Οι επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών αναπτύσσουν λύσεις για την παροχή δυνατότητας στους ασθενείς να διαχειρίζονται τα θέματα υγείας τους.» C M Y CM Η υψηλή τιμή των στοχευμένων θεραπειών αναμένεται να κλιμακώσει την πίεση προς τους Payers, ενώ η αναμενόμενη αύξηση στα γονιδιακά δεδομένα θα δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για τις εταιρείες που θέλουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες και να αποκαλύψουν το βιολογικό τους νόημα. Για παράδειγμα, η αγορά των διαγνωστικών που αφορούν στις εξατομικευμένες θεραπείες αναμένεται να αυξηθεί με διψήφιο σύνθετο ετήσιο ποσοστό αύξησης (CAGR) στη χρονική περίοδο Η τιµή για την ανάλυση της αλληλουχίας του γονιδιώµατος έχει πέσει κάτω από τα USD - τιµή αναφοράς που διευκολύνει τη µαζική πρόσβαση στις τεχνολογίες αυτές Η αγορά των διαγνωστικών για εξατοµικευ- µένες θεραπείες θα αυξηθεί µε διψήφιο σύνθετο ετήσιο ποσοστό αύξησης (CAGR) στη χρονική περίοδο Νέες ευκαιρίες, διακλαδικές συνεργασίες Εταιρείες από τομείς που κάποτε δεν είχαν καμιά σχέση με την υγειονομική περίθαλψη τώρα εισέρχονται στον εταιρικό ανταγωνισμό του τομέα της υγείας. Οι επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών αναπτύσσουν λύσεις για την παροχή δυνατότητας στους ασθενείς να διαχειρίζονται τα θέματα υγείας τους. Οι εταιρείες τεχνολογίας πληροφοριών μπαίνουν στο στίβο της ανάλυσης δεδομένων. Οι έμποροι και κατασκευαστές τροφίμων πειραματίζονται με ποιο υγιεινές τροφές και θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο στην καθοδήγηση σε ποιο υγιεινό τρόπο ζωής. Τέτοιου είδους προσεγγίσεις δημιουργούν νέες ευκαιρίες για διακλαδικές συνεργασίες από την άλλη όμως ξυπνούν το φάντασμα της διάσπασης των κατεστημένων φορέων υγειονομικής περίθαλψης. MY CY CMY K 1. World Population Prospects: The 2012 Revision, United Nations, Department of Economic and Social Affairs website, esa.un. org/wpp, accessed 12 January The Global Economic Burden of Noncommunicable Diseases, Harvard School of Public Health and World Economic Forum, September Personalized Medicine Diagnostics Market and Forecast, RnRMarketResearch.com, July

6 Pharma Focus IMS Health: Συνοπτική εικόνα της αγοράς φαρμακείου το 1ο τρίμηνο Πωλήσεις σε αξίες ΧΤ(εκ.) ,0 LC Sales Qtr/3/ ,0 LC Sales Qtr/3/ ,5 LC Sales Qtr/3/ ,6 LC Sales Qtr/3/2015 LC Sales Qtr/3/2015 Νέα Πρωτότυπα 5.1% Νέα Γενόσηµα 1.1% Με βάση τα τελευταία στοιχεία της IMS Health, η εικόνα της συνολικής αγοράς φαρμακείου παρουσιάζει οριακή ανάκαμψη, μετά από συνεχόμενα έτη αρνητικής εξέλιξης. Όπως παρατηρείται και στο διπλανό γράφημα, η συνολική αγορά φαρμάκων αγγίζει τα 672,6 εκ. ευρώ (σε αξίες χονδρικής, χωρίς τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους) το 1ο τρίμηνο του 2015 παρουσιάζοντας ανάπτυξη +1,7% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους (1st QRT 2015 vs 1st QRT 2014). Η πτωτική τάση της φαρμακευτικής αγοράς που ξεκίνησε από το 2010 λόγω των μνημονιακών μέτρων (μειώσεις τιμών, περιορισμός συνταγογράφησης κ.λπ.), δείχνει να περιορίζεται λόγω και της εισαγωγής νέων καινοτόμων φαρμάκων με τα Δελτία Τιμών του Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το ποσοστό που κατέλαβαν τα νέα πρωτότυπα και νέα γενόσημα (σε αξίες) τα οποία κυκλοφόρησαν την περίοδο στο σύνολο της αγοράς φαρμάκων (εξαιρουμένων των ΜΗΣΥΦΑ και ΦΥΚ). 6.0% 5.0% % Πωλήσεις σε αξίες ΧΤ Qtr/3/ % 1o τρίμηνο 2015 Γενόσημα αύξηση +8.3% Μερίδιο 17.7% 1o τρίμηνο 2014 Γενόσημα μείωση -1.4% Μερίδιο 16.6% Τα Γενόσημα φάρμακα σε σχέση με τα Πρωτότυπα, παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανάπτυξη και συνεπώς αύξηση μεριδίου στο 1 ο τρίμηνο 2015 φτάνοντας το 17,7% Σε επίπεδο φαρμακευτικών θεραπευτικών κατηγοριών (ATC-1), μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων για το πρώτο τρίμηνο του 2015 είναι τα καρδιολογικά, αγγίζοντας τα 163 εκ. ευρώ ενώ ακολουθούν τα νευρολογικά και τα σκευάσματα, που αφορούν το Μεταβολικό Σύνδρομο με 108 και 106 εκ. ευρώ αντίστοιχα. (σημείωση: τα off patent καταμετρούνται σαν Πρωτότυπα στην Ελλάδα. Δεν περιλαμβάνονται ΦΥΚ) CO CARDIOVASCULAR SYSTEM NO CENTRAL NERVOUS SYSTEM 1o τρίμηνο 2015 Πρωτότυπα αύξηση 0% Μερίδιο 82.3% Πωλήσεις σε αξίες ΧΤ(εκ.) Τοp 5 κατηγορίες Qtr/3/ A0 ALIMENTARY T. & METABOLISM 1o τρίμηνο 2014 Πρωτότυπα μείωση -8.2% Μερίδιο 83.4% 75.1 RO RESPIRATORY SYSTEM 54.9 JO SYSTEMIC ANTI-INFECTIVES Νίκος Κωστάρας Γενικός Διευθυντής, IMS Health 4.0% 3.0% 2.0% 1.0% 0.0% Nέα Πρωτότυπα Η εικόνα αναφορικά με τα ΜΗΣΥΦΑ & OTC είναι σαφώς θετική με συνολική αύξηση 22,2%. Τα φαρμακευτικά σκευάσματα (χωρίς τα ΜΗΣΥΦΑ και τα ΦΥΚ Ν.3816) αναπτύσσονται επίσης θετικά με ποσοστό αύξησης 0,9% σε σχέση με το 1ο τρίμηνο προηγούμενης περιόδου. 1.1% Nέα Γενόσηµα MHΣΥΦΑ & OTC αύξηση 22.2% ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ (χωρίς ΜΗΣΥΦΑ & ΦΥΚ) θετικά κατά + 0.9% Πωλήσεις σε αξίες ΧΤ(εκ.) Ανάπτυξη σε αξίες Mονάδες Ανάπτυξης % 14.5% 9.5 R0 RESPIRATORY SYSTEM % 1.3 D0 DERMATOLOGICALS % 3.8 B0 BLOOD + B. FORMING ORGANS % 4.2 J0 SYSTEMIC ANTI- INFECTIVES % 2.8 A0 ALIMENTARY T. & METABOLISM 16.0% 14.0% 12.0% 10.0% 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 0 Τέλος, στον διπλανό πίνακα εμφανίζονται οι 5 πρώτες σε ανάπτυξη θεραπευτικές κατηγορίες σε ποσοστό (%), 1ο τρίμηνο του 2015 Vs 1ο τρίμηνο 2014: πρώτη η R0 Respiratory System με ποσοστό ανάπτυξης 14.5%, ενώ ακολουθεί η κατηγορία D0 Dermatologicals με +10.5%. ims health, all rights reserved

7 Pharma Focus Ο φαρμακευτικός κλάδος με τη ματιά των ασθενών Μια ανεξάρτητη έρευνα για τη φήμη των φαρμακευτικών εταιρειών και για τον τρόπο που έχει μεταβληθεί τα 4 τελευταία χρόνια ομάδες ασθενών από 58 συνολικά χώρες και διαφορετικές θεραπευτικές κατηγορίες συμμετείχαν στην έρευνα «Η Εταιρική Φήμη του φαρμακευτικού κλάδου το 2014 από την οπτική γωνία των Ασθενών», η οποία διεξήχθη από τον Νοέμβριο του 2014 έως και τα μέσα του Ιανουαρίου Κατανομή ανά χώρα των 1150 συμμετεχόντων ομάδων ασθενών % των απαντήσεων προηγούμενων 3 ετών ( ), ενώ μεταξύ των εταιρειών που αξιολογήθηκαν στην έρευνα συμπεριλαμβάνονται οι εξής: AbbVie l Actavis l Allergan l Amgen l Astellas l AstraZeneca l Baxter International l Bayer l Biogen Idec l Boehringer-Ingelheim l Bristol-Myers Squibb l Celgene l Eisai l Eli Lilly (Lilly) l Gilead l GlaxoSmithKline (GSK) l Grũnenthal l Ipsen l Janssen l Lundbeck l Menarini l Merck & Co (USA)l Merck KgA (Germany) l Mylan l Novartis l Novo Nordisk l Otsuka l Pfizer l Roche l Sanofi l Servier l Shire l Stada Arzneimittel l Takeda l Teva l UCB l ViiV Healthcare Η ΜΕΘΟΔΟΣ Για τις ανάγκες της συγκεκριμένης έρευνας η εταιρική φήμη ορίστηκε ως ο βαθμός στον οποίο οι φαρμακευτικές εταιρείες ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των ασθενών και των συλλόγων τους. Η αξιολόγηση της φήμης της φαρμακευτικής βιομηχανίας στο σύνολο της βασίστηκε στα σχόλια των συμμετεχόντων στις εξής 3 παραμέτρους: στη χρήση 6 δεικτών: Δείκτης Ι: Η ύπαρξη αποτελεσματικής ασθενοκεντρικής στρατηγικής Δείκτης ΙΙ: Η ποιότητα των πληροφοριών που παρέχει στους ασθενείς Δείκτης ΙΙΙ: Η τήρηση αρχείων που σχετίζονται με την ασφάλεια των ασθενών Δείκτης ΙV: Η χρησιμότητα των προϊόντων στους ασθενείς Δείκτης V: H τήρηση αρχείων για τη διαφάνεια σε σχέση με εξωτερικούς παράγοντες Δείκτης VI: Η ύπαρξη ακεραιότητας στον τρόπο που δρα «Η Εταιρική Φήμη του φαρμακευτικού κλάδου το 2014 από την οπτική γωνία των Ασθενών» 10.2% 9.8% 9.8% 8.6% 6.2% 5.7% 4.3% 4.0% 3.6% 3.6% 3.4% 3.1% 2.7% 2.7% 2.2% 1.6% 1.6% 1.1% 1.1% 1.1% 1.1% 0.9% 0.9% 0.9% 0.9% 0.8% 0.7% 0.7% 0.7% 0.5% 0.5% 0.4% 0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.3% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% 0.1% United States G ermany United Kingdom Spain Italy N etherlands C anada Sweden D enmark F rance Austria Australia Belgium Poland N ew Zealand F inland Portugal Argentina Bulgaria Ireland S witzerland Brazil G reece Mexico Venezuela C zech Republic C roatia E stonia N orway R omania Latvia C osta R ica Hungary Iceland Israel Malta R ussia Serbia Slovakia Slovenia South Africa T urkey C olombia C yprus E l S alvador G eorgia Japan Kenya Kyrgyzstan Lithuania Macedonia Monaco N igeria Paraguay Puerto R ic o Qatar United Arab Emirates U ruguay u Πώς η εταιρική φήμη της φαρμακοβιομηχανίας συγκρίνεται με αυτήν των άλλων βιομηχανιών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης u Πώς έχει μεταβληθεί τα τελευταία 4 χρόνια u Πόσο καλή ή κακή είναι η φαρμακοβιομηχανία όσον αφορά σε δραστηριότητες που σχετίζονται με ασθενείς και ομάδες ασθενών Η αξιολόγηση της φήμης για την κάθε εταιρεία ξεχωριστά βασίστηκε AND THE RESULTS ARE Κάθε ερωτώμενη ομάδα ασθενών κατέγραφε τις 3 καλύτερες φαρμακευτικές εταιρείες για κάθε έναν από τους 6 δείκτες. Τα ποσοστά των αποτελεσμάτων υπολογίζονται για την κάθε εταιρεία ξεχωριστά από τις απαντήσεις μόνο όσων ομάδων ασθενών δήλωσαν ότι έχουν συνάφεια με τη συγκεκριμένη εταιρεία και απάντησαν και στη συγκεκριμένη ερώτηση. Όλες οι απαντήσεις ήταν εμπιστευτικές προκειμένου να συλλεχθούν ειλικρινείς απόψεις. Κύριες θεραπευτικές κατηγορίες με τις οποίες σχετίζονται οι 1150 ομάδες ασθενών % των απαντήσεων (οι ομάδες ασθενών μπορούν να απαντούν για παραπάνω από μία θεραπευτική κατηγορία) Αποτελέσματα κατάταξης της φαρμακοβιομηχανίας 2014 & and 2013 rankings for 8 health care industries Percentage of respondent patient groups stating that the specific healthcare industry has an excellent or good reputation % in 2014 Rank in 2014 % in 2013 R ank in 2013 Κική Παντελίδου Commercial Excellence Manager, AstraZeneca Πηγή: Έρευνα PatientView: The Corporate Reputation of Pharma in 2014 the Patient Perspective, 11/02/2015. Τα αποτελέσματα της έρευνας για το 2014 αφορούν στην εταιρική φήμη της φαρμακοβιομηχανίας συνολικά αλλά και στην εταιρική φήμη 37 συγκεκριμένων φαρμακευτικών εταιρειών. Πρόκειται για αποτελέσματα συγκρίσιμα με τα αντίστοιχα των Retail pharmacists 63.3% 1st 61.9% Medical device companies 51.3% 2nd 54.9% Private healthcare services 45.7% 3rd 51.1% Biotechnology companies 41.3% 4th 40.6% Generic drug manufacturers 40.6% 5th 41.5% Multinational pharma 39.0% 6th 35.4% Health insurers (not-for-profit) 36.7% 7th 42.8% Health insurers (for-profit) 24.3% 8th 26.7% Βελτιωμένη εμφανίζεται η εταιρική φήμη της φαρμακοβιομηχανίας στο σύνολό της το 2014 (σε βάρος των εταιρειών Ασφάλισης Υγείας) παραμένοντας χαμηλότερα από τα ιδιωτικά φαρμακεία και τις εταιρείες με ιατρικές συσκευές. Στην 6η θέση κατατάσσεται η φαρμακευτική βιομηχανία παγκοσμίως φιγουράροντας ανάμεσα σε οκτώ βιομηχανίες στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Το 39% των 1150 ομάδων ασθενών που συμμετείχαν στην έρευνα, ανέφεραν πως st 2nd 3rd 6th 5th 7th 4th 3rd

8 Pharma Focus Ups & Downs Στην 19η θέση καταφέρνει να ανέβει η Biogen Idec το 2014 από τη 31η θέση που κατείχε συνολικά το Στη διάρκεια της χρονιάς η εταιρεία βελτιώνει σημαντικά την αξιολόγησή της στην ακεραιότητα (κάνοντας άλμα από την 33η θέση το 2013 στην 11η το 2014) καθώς και σε άλλες περιοχές της εταιρικής φήμης. Στην 13η θέση βρίσκεται πλέον η Sanofi για το 2014 στην παραγωγή υψηλής ποιότητας προϊόντων που είναι χρήσιμα στους ασθενείς, πέντε θέσεις παραπάνω από ότι το η φαρμακοβιομηχανία είχε είτε εξαιρετική είτε καλή εταιρική φήμη το Το αντίστοιχο ποσοστό για το 2013 ήταν στο 35,4% και η θέση κατάταξης ήταν η 7η στις οκτώ βιομηχανίες υγειονομικής περίθαλψης που αξιολογήθηκαν. Παρόλη τη βελτίωση όμως η εταιρική φήμη της φαρμακοβιομηχανίας δεν έφτασε στο επίπεδο που είχε στην αντίστοιχη έρευνα το Το 25,1% των συμμετεχόντων απάντησαν πως η εταιρική φήμη της φαρμακοβιομηχανίας έχει βελτιωθεί τα τελευταία 5 χρόνια ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2013 ήταν στο 19,9%. What do you think your members (or the people your organisation represents) believe has happened to the reputation of the pharmaceutical industry over the past five years? Its reputation has... Percentage of total responses 25.1% 19.9% 21.0% % 35.0% 40.1% Improved Declined No Change Πιο συγκεκριμένα: Η πλειοψηφία των ομάδων ασθενών που απάντησαν το 2014 αναγνωρίζουν ότι η φαρμακοβιομηχανία είναι είτε εξαιρετική είτε καλή σε 2 ιδιότητες: u Στις καινοτόμες ικανότητες και u Στη δυνατότητα να εξασφαλίζει την ασφάλεια των ασθενών. Εν τούτοις πιστεύουν ότι η φαρμακοβιομηχανία ΔΕΝ είναι εξαιρετική ή καλή σε όλα τα παρακάτω: u Στην ύπαρξη καλών σχέσεων με τα μέσα ενημέρωσης u Στην παροχή υψηλής ποιότητας πληροφοριών στους ασθενείς u Στην παροχή πρόσβασης σε κλινικές μελέτες u Στην ακεραιότητα u Στον χειρισμό των ειδήσεων που αφορούν σε ανεπιθύμητες ενέργειες των προϊόντων u Στην ύπαρξη ηθικών πρακτικών marketing u Στην παροχή υπηρεσιών σε ασθενείς που δεν αφορούν τους επιχειρηματικούς στόχους Οι πολιτικές τιμολόγησης της φαρμακοβιομηχανίας, παραμένουν το πιο επίμαχο θέμα από την πλευρά των ασθενών. Μόνο το 14% των ομάδων ασθενών πιστεύουν πως η φαρμακοβιομηχανία είναι εξαιρετική ή καλή στην τιμολόγηση των φαρμάκων. 40.0% 38.0% 39.9% 40.1% 39.0% 33.0% u Στην ύπαρξη διαφάνειας σε όλες τις εταιρικές δραστηριότητες u Στην εφαρμογή φιλανθρωπικών πρωτοβουλιών u Στις δίκαιες πολιτικές τιμολόγησης Σημαντικές μεταβολές μεταξύ του 2014 και του 2013 παρουσιάζει η εταιρική φήμη των φαρμακευτικών εταιρειών από την οπτική γωνία των ασθενών. Δείτε τα αποτελέσματα που ακολουθούν: OVERALL RANKINGS FOR CORPORATE REPUTATION FROM A PATIENT PERSPECTIVE TOP-TEN PHARMA COMPANIES Company Rank in 2014 ViiV Healthcare AbbVie Novo Nordisk Novartis Lundbeck Roche Pfizer Janssen UCB Eisai 1st Equal 2nd Equal 2nd 4th Equal 5th Equal 5th 7th 8th 9th 10th Rank in st 3rd 10th 9th 22nd 6th 4th 5th 11th - COMPANIES RANKING FIRST FOR THE FOLLOWING INDICATIORS OF CORPORATE REPUTATION, 2014: Patient centricity: ViiV Healthcare Patient information: ViiV Healthcare Patient safety: ViiV Healthcare Useful products: ViiV Healthcare Transparency: Novo Nordisk Integrity: AbbVie Το «Τop 10» των εταιρειών ViiV Healthcare Την 1η θέση στο σύνολο καταλαμβάνει η ViiV Healthcare, που θεωρείται από τους ασθενείς νούμερο1στην ασθενοκεντρικότητα, στην παροχή υψηλής ποιότητας πληροφοριών, στην ασφάλεια των ασθενών καθώς και στα υψηλής ποιότητας προϊόντα που είναι χρήσιμα στους ασθενείς. AbbVie Στην 2η θέση ανεβαίνει η AbbVie το 2014 βελτιώνοντας τα αποτελέσματα του 2013 που την κατέτασσαν στην 3η θέση συνολικά, την στιγμή που για το 2014 καταλαμβάνει την 1η θέση στην ακεραιότητα βελτιώνοντας την 3η θέση που είχε το Πιθανά αυτή η βελτίωση της εταιρικής εικόνας να οφείλεται στο διαχωρισμό της από την Abbott (ιατρικές συσκευές και ώριμα προϊόντα) και στην προσπάθεια να δημιουργήσει τη νέα ασθενοκεντρική της ταυτότητα. Novo Nordisk Άλμα 8 θέσεων πραγματοποιεί η Novo Nordisk, από την 10η του 2013 στη 2η (ισοψηφία με την AbbVie) το Η εταιρεία είχε αξιολογηθεί χαμηλά τα προηγούμενα χρόνια -παρά την καλή της επίδοση στην ασθενοκεντρικότητα- λόγω της αντίληψης των ομάδων ασθενών ότι είχε χαμηλού επιπέδου διαφάνεια και ακεραιότητα (πιθανώς λόγω της απόφασής της να περιορίσει τη δραστηριότητά της στον φαρμακευτικό τομέα στην Ελλάδα το 2010). Παρόλα αυτά το 2014 η Novo Nordisk ξεπερνάει αυτές της δυσκολίες και κατατάσσεται στην 1η θέση στη διαφάνεια. Novartis Άνοδο 5 θέσεων σημειώνει η Novartis στην κατάταξη, από την 9η το 2013 στην 4η στο σύνολο το Η αύξηση αυτή οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι ομάδες ασθενών κατέταξαν την εταιρεία 3η το 2014 στην παροχή υψηλής ποιότητας προϊόντων που είναι χρήσιμα στους ασθενείς. Lundbeck Το μεγαλύτερο άλμα στην κατάταξη πραγματοποιεί η Lundbeck από την 22η στην 5η θέση (ισοψηφία με τη Roche) συνολικά το Μετά τις υψηλές θέσεις που κατείχε το 2011 (3η στο σύνολο) και 2012 (1η στο σύνολο), η Lundbeck κατρακύλησε απότομα στην 22η το Αυτό συνέβη κυρίως λόγω της αντίδρασης των ομάδων ασθενών σε πρόστιμο που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην εταιρεία τον Ιούνιο του Σε ένα χρόνο όμως η Lundbeck καταφέρνει να κάνει την επάνοδο και να φτάσει στην 5η θέση. Για την ακρίβεια οι ομάδες των ψυχικά ασθενών ψήφισαν 1η τη Lundbeck το 2014 ανάμεσα σε 12 άλλες φαρμακευτικές εταιρείες με portfolio στην ψυχική υγεία. Roche Από την 6η θέση του 2013 στην 5η ανεβαίνει το 2014 η Roche, σημειώνοντας ισοψηφία με τη Lundbeck, στο σύνολο το Η Roche επίσης αυξάνει τη φήμη της στην παροχή υψηλής ποιότητας προϊόντων χρήσιμα στους ασθενείς, καταλαμβάνοντας την 4η θέση σε αυτόν το δείκτη το 2014 (από τη 10η το 2013). Pfizer Κατά τρεις θέσεις πέφτει η Pfizer το 2014, που αν και παραμένει στις δέκα καλύτερες εταιρείες, βρίσκεται στην 7η θέση στο σύνολο. Η κατάταξη της εταιρείας αναφορικά με το δείκτη της ασθενοκεντρικότητας πέφτει κατά πέντε θέσεις φτάνοντας στην 11η το Ένας από τους λόγους για την πτώση της Pfizer είναι πιθανά το υψηλό ποσοστό (10%) συμμετεχόντων από το Ηνωμένο Βασίλειο στο σύνολο των 515 ομάδων ασθενών που απάντησαν για τη Pfizer. Η απόπειρα της Pfizer να εξαγοράσει την AstraZeneca που έχει την έδρα της στο Η.Β. είχε αρνητικό αντίκτυπο στην τοπική κοινή γνώμη. Janssen Στην ίδια λογική με την Pfizer βρίσκεται και η Janssen, που πέφτει κατά 3 θέσεις το 2014, από την 5η το 2013 στην 8η στο σύνολο. Η εταιρεία παρόλα αυτά, βελτιώνει τη φήμη της όσον αφορά στην ακεραιότητα, ανεβαίνοντας 4 θέσεις σε αυτόν τον δείκτη το UCB Στο αντίθετο ρεύμα η UCB, που βελτιώνει κατά 3 θέσεις τα αποτελέσματά της στο σύνολο για το Η εταιρεία έλαβε την καλύτερη αξιολόγησή της στην παροχή υψηλής ποιότητας πληροφοριών στους ασθενείς (8η θέση το 2014 από την 13η που είχε λάβει το 2013). Eisai Η πρωτοεμφανιζόμενη στην ετήσια έρευνα Εταιρικής Φήμης Eisai, λαμβάνει τη 10η θέση στην κατάταξη στο σύνολο για το Σε αυτό το αποτέλεσμα συμβάλει η 6η θέση που έλαβε στην παροχή υψηλής ποιότητας προϊόντων χρήσιμα στον ασθενή. Ένας από τους λόγους γι αυτή την ψήφο εμπιστοσύνης αποτελεί πιθανά η έγκριση το 2014 από τον FDA του Akynzeo της Eisai, μια συνδυαστική θεραπεία σχεδιασμένη για την πρόληψη της ναυτίας και του εμέτου στους ασθενείς με καρκίνο που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία. Είναι επίσης γνωστό πως η Eisai επενδύει σε νέα φάρμακα για τη νόσο Alzheimer s. Σε ελεύθερη πτώση η AstraZeneca από την 17η θέση το 2013 στην 24η θέση συνολικά το 2014, είναι πιθανά αποτέλεσμα των αναταράξεων που βίωσε η εταιρεία την προηγούμενη χρονιά λόγω απόπειρας εξαγοράς από τη Pfizer. Στην 22η θέση η BMS στην ασφάλεια των ασθενών, τέσσερις θέσεις παραπάνω από ότι το Άνοδος 6 θέσεων για την GSK (US company) που καταλαμβάνει την 9η θέση στην τήρηση αρχείων για την ασφάλεια των ασθενών. Πτώση 12 θέσεων για την Gilead το 2014, από τη 2η συνολικά θέση που κατείχε το 2013 στην 14η το Παρόλα αυτά, οι ομάδες ασθενών συνεχίζουν να αναγνωρίζουν την αξία των προϊόντων της Gilead κατατάσσοντας την στη 2η θέση το 2014 στο συγκεκριμένο δείκτη. Στην 7η θέση ανεβαίνει η Bayer στην ασθενοκεντρικότητα το 2014, τέσσερις θέσεις παραπάνω από ότι το Στην 17η θέση φιγουράρει για το 2014, η Merck & Co (US company) στην παροχή υψηλής ποιότητας πληροφοριών στους ασθενείς, τρεις θέσεις παραπάνω από ότι το Πτώση 5 θέσεων σημειώνει η Lilly που βρίσκεται στη 12η θέση συνολικά το 2014, από την 7η που κατείχε το Τη μεγαλύτερη πτώση την εμφανίζει στην παροχή υψηλής ποιότητας πληροφοριών στους ασθενείς (οκτώ θέσεις από το 2013 στο 2014). Στην 16η θέση η Teva στην τήρηση αρχείων για την ασφάλεια των ασθενών, πέντε θέσεις παραπάνω από ότι το

9 Pharma Focus Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2014 ΠΡΟΣ ΟΚIΜΟ ΖΩΗΣ κατά τη γέννηση 79.2 το το 1990 υψηλότερο χαµηλότερο το 82.5 το 74.1 χρόνια χρόνια Γυναίκες 82.2 χρόνια Άνδρες 76.1 χρόνια Καρδιαγγειακά νοσήµατα 40% Καρκίνος 26% Ατυχήµατα µε µέσα µεταφοράς ευθύνονται ετησίως για θανάτους ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ Αυτοκτονίες µειώθηκαν κατά 20% µεταξύ 2000 και 2011 Το προσδόκιμο ζωής εξακολουθεί να αυξάνεται, ενόσω οι ανισότητες συνεχίζουν να υπάρχουν. Καθώς η Ευρώπη σταδιακά εξέρχεται από την οικονομική ύφεση, η συμπίεση των κονδυλίων που απορροφά ο τομέας της Υγείας, συνεχίζει να είναι μεγάλη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, γεγονός το οποίο αποτελεί πρόκληση για τους διαμορφωτές πολιτικών υγείας, που καλούνται να διατηρήσουν τη καθολική πρόσβαση σε ουσιαστική και υψηλής ποιότητας περίθαλψη για το σύνολο του πληθυσμού, έχοντας περιορισμένους πόρους. Η τρίτη έκδοση του «Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2014» είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς και καρποφόρας συνεργασίας μεταξύ του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με σκοπό την ανάπτυξη και καταγραφή βασικών στατιστικών δεικτών για την υγεία. Η παροχή ευρωπαϊκών δεικτών υγείας που άπτονται θεμάτων δημόσιας υγείας και συστημάτων υγείας, συμβάλουν σημαντικά στις δημόσιες συζητήσεις που γίνονται, αναφορικά με το ποιες πολιτικές μπορούν να οδηγήσουν στη βελτίωση της δημόσιας υγείας και συνεπώς στην αύξηση της απόδοσης των συστημάτων υγείας ανά την Ευρώπη. Η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη τόσο για αξιόπιστες και βιώσιμες βάσεις δεδομένων όσο και πληροφοριακών συστημάτων για την υποστήριξη της ανάπτυξης πολιτικής υγείας στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν επιτύχει σημαντική πρόοδο όσον αφορά στη δημόσια υγεία, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες στην κατάσταση της υγείας, τόσο μεταξύ των χωρών όσο και στο εσωτερικό τους. Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) αυξήθηκε περισσότερο από πέντε έτη κατά μέσο όρο από το 1990 και μετά, αν και η διαφορά μεταξύ των χωρών με το υψηλότερο και το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής παραμένει περίπου στα οκτώ έτη. Εξακολουθούν επίσης να υπάρχουν μεγάλες ανισότητες στο εσωτερικό των χωρών μεταξύ ατόμων από διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές ομάδες: τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης και εισοδήματος απολαμβάνουν καλύτερη υγεία και ζουν περισσότερα χρόνια από εκείνους που βρίσκονται σε πιο μειονεκτική κοινωνικό-οικονομική θέση. Οι διαφορές αυτές συνδέονται με πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων παραγόντων που δεν σχετίζονται με τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, όπως είναι το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι άνθρωποι, ο τρόπος ζωής και η συμπεριφορά του κάθε ατόμου, καθώς και οι διαφορές όσον αφορά στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και στην ποιότητα της περίθαλψης. Η έκθεση «Υγεία με μια ματιά: Ευρώπη 2014» παρουσιάζει τα πλέον πρόσφατα δεδομένα για την κατάσταση της υγείας, τους παράγοντες κινδύνου για την υγεία και την πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας περίθαλψη σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, στις υποψήφιες χώρες (εκτός από την Αλβανία λόγω περιορισμένης διάθεσης στοιχείων) και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ). Η επιλογή των δεικτών βασίζεται κυρίως στους ευρωπαϊκούς βασικούς δείκτες υγείας (ECHI) που αναπτύχθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει και ένα νέο κεφάλαιο για την πρόσβαση στην περίθαλψη, στο οποίο εκτιμάται, όπου είναι δυνατό, ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στα οικονομικά εμπόδια, στα γεωγραφικά σύνορα και στον χρόνο αναμονής. Το προσδόκιμο ζωής εξακολουθεί να αυξάνεται, ενόσω οι ανισότητες συνεχίζουν να υπάρχουν u Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση στα κράτη μέλη της ΕΕ αυξήθηκε περισσότερο από 5 χρόνια μεταξύ 1990 και 2012 φτάνοντας τα 79,2 έτη. Ωστόσο, η διαφορά μεταξύ του υψηλότερου προσδόκιμου ζωής (Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία) και του χαμηλότερου (Λιθουανία, Λετονία, Βουλγαρία και Ρουμανία) δεν έχει μειωθεί από το 1990 και μετά. ΕΙΚΤΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Κάπνισµα - παράγοντας µε τον υψηλότερο κίνδυνο για την υγεία στην Ευρώπη που µπορεί να αποφευχθεί 22.8% των Ευρωπαίων καπνίζουν ΑΠΑΝΗ ΥΓΕΙΑΣ * κατά κεφαλήν/ ανά έτος 20,4 χρόνια για τις γυναίκες και 16,8 χρόνια για τους άνδρες στην ΕΕ το Το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών κατά τη γέννηση, ποικίλλει περίπου κατά πέντε έτη μεταξύ των χωρών με το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής και το χαμηλότερο. u Οι άνδρες και οι γυναίκες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο είναι πιθανό να ζήσουν περισσότερα χρόνια και να έχουν καλύτερη υγεία. Για παράδειγμα, σε ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, οι άνδρες ηλικίας 65 ετών με υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης μπορούν να υπολογίζουν ότι θα ζήσουν τέσσερα έως επτά χρόνια περισσότερο από εκείνους με χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης. ΠΟΡΟΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Full HEALTH AT A GLANCE: EUROPE 2014 report: περισσότερο από τους άνδρες. Αυτή η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων είναι ένα μόνο έτος για τα έτη υγιούς ζωής (που ορίζονται ως ο αριθμός των ετών ζωής χωρίς περιορισμό δραστηριότητας). Αξιολόγηση του αντίκτυπου της οικονομικής κρίσης στην υγεία u Η κρίση είχε ανάμεικτο αντίκτυπο στην υγεία του πληθυσμού και στη θνησιμότητα. Ενώ τα ποσοστά αυτοκτονιών αυξήθηκαν ελαφρά στην αρχή της κρίσης, τώρα φαίνεται να έχουν 16 u Το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών αυξήθηκε σημαντικά, κατά μέσο όρο u Κατά μέσο όρο στις χώρες της ΕΕ, οι γυναίκες ζουν έξι χρόνια επιστρέψει στα επίπεδα προ κρίσης. Η θνησιμότητα από 17 χαµηλότερο σε 13.1% καπνιστές Αριθµός Γιατρών* 3.4 το το 2000 *ανά 1000 κατοίκους υψηλότερο σε 38.9% καπνιστές Αριθµός Νοσηλευτών* επιδείνωση από κατανάλωση Αλκοόλ 7.6% θάνατοι σε 4.0% Άνδρες θάνατοι σε Γυναίκες το 2012 χαµηλότερη κατανάλωση: 6.2 1/capita 8 το 2012 σηµειώνοντας αύξηση σε σχέση µε το % ετήσια µείωση από το 2009 υψηλότερη κατανάλωση: /capita Αριθµός Νοσοκοµειακών Κλινών 2% µείωση ανά έτος 6.4 το το 2012 Παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου χρονίων παθήσεων 53% των ενηλίκων είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι χαµηλότερη σε 7.9% 16.7% είναι παχύσαρκοι υψηλότερη σε 28.5% Μέση διάρκεια νοσηλείας 7.8 µέρες το µέρες το 2000 απάνη Υγείας ως ποσοστό % επί του ΑΕΠ Μεσος όρος Ε.Ε.: 2193 * 8.7% το 2012 υψηλότερο στην * χαµηλότερο στην 7.3% το * 9% ετήσια µείωση υψηλότερο στην χαµηλότερο στην από το % RO HU 5.6%

10 Pharma Focus ατυχήματα με τα μεταφορικά μέσα μειώθηκε ταχύτερα κατά τα έτη που ακολούθησαν την κρίση, σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Η έκθεση του πληθυσμού στην ατμοσφαιρική ρύπανση μειώθηκε επίσης μετά την κρίση, αν και ορισμένοι ατμοσφαιρικοί ρύποι φαίνεται ότι έχουν αυξηθεί από τότε. u Η οικονομική κρίση ενδέχεται να έχει επίσης συμβάλει στη μακροπρόθεσμη αύξηση της παχυσαρκίας. Ένας στους έξι ενήλικες κατά μέσο όρο στα κράτη μέλη της ΕΕ ήταν υπέρβαρος το 2012, δηλαδή παρουσιάστηκε αύξηση σε σχέση με την αναλογία ένας στους οκτώ το Στοιχεία από ορισμένες χώρες δείχνουν τη σχέση μεταξύ οικονομικού κινδύνου και παχυσαρκίας: ανεξαρτήτως εισοδήματος ή πλούτου, οι άνθρωποι που διανύουν περιόδους με οικονομικά προβλήματα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Η παχυσαρκία τείνει να είναι πιο συνηθισμένη ανάμεσα στις μειονεκτούσες οικονομικά ομάδες. Οι δαπάνες στον τομέα της υγείας μειώθηκαν ή επιβραδύνθηκαν μετά την οικονομική κρίση u Μεταξύ 2009 και 2012, οι δαπάνες για την υγεία σε πραγματικούς όρους (προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό) μειώθηκαν στις μισές χώρες της ΕΕ και επιβραδύνθηκαν σημαντικά στις υπόλοιπες. Κατά μέσο όρο, οι δαπάνες για την υγεία μειώθηκαν κατά 0,6% ετησίως, σε σύγκριση με την ετήσια αύξηση 4,7% μεταξύ 2000 και Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο σε περικοπές στους μισθούς και στο εργατικό δυναμικό του τομέα της υγείας, σε μειώσεις των αμοιβών που καταβάλλονται σε παρόχους υπηρεσιών υγείας, στις χαμηλότερες τιμές των φαρμακευτικών προϊόντων και στην αυξημένη συμμετοχή του ασφαλισμένου. u Ενώ οι δαπάνες στον τομέα της Φαρµακευτική απάνη Αύξηση κατά 3,7% µεταξύ 2000 και 2009 Mείωση κατά 2% µεταξύ 2009 και 2012 υγείας αυξήθηκαν κατά ένα μικρό ποσοστό το 2012 σε αρκετές χώρες (π.χ. στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Πολωνία), συνέχισαν να μειώνονται σε Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία, καθώς και στην Τσεχία και Ουγγαρία. Η πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη προστατεύεται από την καθολική κάλυψη για την υγεία u Οι περισσότερες χώρες της ΕΕ έχουν διατηρήσει την καθολική (ή σχεδόν καθολική) κάλυψη για ένα σύνολο βασικών υπηρεσιών υγείας, με εξαίρεση τη Βουλγαρία, Ελλάδα και Κύπρο, όπου σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού δεν είναι ασφαλισμένο. Ωστόσο, ακόμη και σε αυτές τις χώρες, έχουν ληφθεί μέτρα για την κάλυψη των ανασφάλιστων. u Για να διασφαλιστεί η ουσιαστική πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, απαιτείται ο κατάλληλος αριθμός, συνδυασμός και κατανομή των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης. Ο αριθμός των ιατρών και νοσοκόμων ανά κάτοικο συνέχισε να αυξάνεται σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, μολονότι υπάρχουν ανησυχίες όσον αφορά στην έλλειψη ορισμένων ειδικοτήτων, όπως γενικών ιατρών, σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές. u Κατά μέσο όρο στις χώρες της ΕΕ, ο αριθμός των ιατρών ανά κάτοικο αυξήθηκε από 2,9 ιατρούς ανά 1000 κατοίκους το 2000 σε 3,4 το Η αύξηση αυτή ήταν ιδιαίτερα ταχεία στην Ελλάδα (ως επί το πλείστον πριν από την οικονομική κρίση) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (αύξηση 50% μεταξύ 2000 και 2012). u Σε όλες τις χώρες, η συγκέντρωση των ιατρών είναι μεγαλύτερη στις αστικές περιοχές. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες παρέχουν οικονομικά κίνητρα για την προσέλκυση και διατήρηση των ιατρών σε περιοχές που παρουσιάζουν έλλειψη. u Οι μεγάλες περίοδοι αναμονής για τις υπηρεσίες υγείας είναι ένα σημαντικό ζήτημα πολιτικής σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Παρουσιάζονται μεγάλες διακυμάνσεις στο χρόνο αναμονής για μη επείγουσες χειρουργικές επεμβάσεις. Η ποιότητα της περίθαλψης έχει βελτιωθεί στις περισσότερες χώρες, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν αποκλίσεις u Η πρόοδος στην θεραπεία θανατηφόρων παθήσεων, όπως η καρδιακή προσβολή, τα εγκεφαλικά επεισόδια και ο καρκίνος έχει οδηγήσει σε υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Κατά μέσο όρο, τα ποσοστά θνησιμότητας ύστερα από την εισαγωγή σε νοσοκομείο για καρδιακή προσβολή, μειώθηκαν κατά 40% μεταξύ 2000 και 2011 και για εγκεφαλικό επεισόδιο η μείωση ξεπέρασε το 20%. Τα χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας αντικατοπτρίζουν την καλύτερη εντατική νοσηλεία και τη μεγαλύτερη πρόσβαση σε ειδικές μονάδες εγκεφαλικών επεισοδίων σε ορισμένες χώρες. u Τα ποσοστά επιβίωσης από καρκίνο έχουν βελτιωθεί στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του καρκίνου του μαστού και του παχέος εντέρου και του ορθού. Ωστόσο, η επιβίωση από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι πάνω από 20% χαμηλότερη στην Πολωνία, σε σύγκριση με την Αυστρία και τη Σουηδία, ενώ και η επιβίωση από τον καρκίνο του μαστού στην Πολωνία ήταν σχεδόν κατά 20% χαμηλότερη απ ό, τι στη Σουηδία. u Η ποιότητα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης έχει επίσης βελτιωθεί στις περισσότερες χώρες, όπως φαίνεται από τη μείωση της μη αναπόφευκτης νοσηλείας για χρόνιες παθήσεις όπως το άσθμα και ο διαβήτης. Ωστόσο, υπάρχουν περιθώρια για τη βελτίωση του επιπέδου της πρωτοβάθμιας περίθαλψης για να μειωθούν περαιτέρω οι δαπανηρές εισαγωγές σε νοσοκομεία. u Η γήρανση του πληθυσμού θα εξακολουθήσει να οδηγεί σε αύξηση των απαιτήσεων για συστήματα υγείας και μακροχρόνιας περίθαλψης τα επόμενα χρόνια. Η ΓΔ Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων πρόβλεψε το 2012 ότι οι δημόσιες δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη θα αυξηθούν κατά 1% έως 2% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο μεταξύ των χωρών της ΕΕ μεταξύ 2010 και 2060 και ότι θα υπάρξει παρόμοια αύξηση των κρατικών δαπανών για μακροχρόνια φροντίδα. Εν μέσω αυστηρών δημοσιονομικών περιορισμών, η πρόκληση θα είναι να διατηρηθεί η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας περίθαλψη για το σύνολο του πληθυσμού σε προσιτές τιμές. Πηγή: HEALTH AT A GLANCE: EUROPE ISBN OECD

11 Pharma Focus Φαρμακοβιομηχανία: Ένας στρατηγικός κλάδος για την Ε.Ε. Η μηχανή του R&D πήρε μπρος Την πρωτοκαθεδρία κρατούν οι αντι-ιικές και αντικαρκινικές θεραπείες με το διαβήτη να ακολουθεί. «Θεμέλιος λίθος» της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας χαρακτηρίστηκε ο κλάδος της Ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας σε επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. Iωάννα Παπαλά Συντονίστρια Εταιρικής Επικοινωνίας, Elpen Pharmaceuticals Μια βιώσιμη Ευρωπαϊκή φαρμακοβιομηχανία είναι κρίσιμης σημασίας για την Ευρωπαϊκή δημόσια υγεία, την οικονομική ανάπτυξη, το εμπόριο και την επιστήμη. Αυτό ήταν το σαφές συμπέρασμα που προέκυψε στα πλαίσια της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Φαρμακοβιομηχανία: Ένας στρατηγικός τομέας για την Ευρωπαϊκή οικονομία». Αναρωτιέστε το γιατί; Μία βιώσιμη φαρμακοβιομηχανία όχι μόνο συμβάλλει στην υγεία και στην ποιότητα της ζωής των πολιτών, αλλά εξασφαλίζει την έγκαιρη, ευρεία και ισότιμη πρόσβασή τους στα φάρμακα. Στο πλαίσιο αυτό, η διατήρηση μιας βιώσιμης φαρμακευτικής βιομηχανίας αναδεικνύεται σε ζήτημα μείζονος σημασίας και πρέπει να αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για όλα τα κράτη μέλη. Τα νούμερα που σημειώνει ο Ευρωπαϊκός φαρμακευτικός κλάδος μιλούν από μόνα τους: u 220 δις τα οικονομικά αποτελέσματα του 2012 u απασχολούμενοι στον κλάδο u Αντιπροσώπευση του 1,8 % του συνολικού παραγωγικού δυναμικού της Ευρώπης 1 u Αύξηση 3,6% της παραγωγικότητας της εργασίας ανά απασχολούμενο 2 και 2,5% του συνολικού δείκτη παραγωγικότητας το διάστημα 2006 και 2011 u 156,9 δις οι εμπορικές συναλλαγές του κλάδου το 2013 u 107,4 δις 3 η αξία των εξαγωγών u $1.2 τρις η προβλεπόμενη αύξηση της παγκόσμιας δαπάνης για φάρμακα μέχρι το «Θεμέλιος λίθος» της Ευρωπαϊκής βιομηχανίας χαρακτηρίστηκε στην ίδια έκθεση, ο κλάδος της Ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας σε επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, αφού οι επιδόσεις που σημειώνει στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Η δυναμική του φαρμακευτικού κλάδου είναι εμφανής. Εξίσου διακριτά όμως, είναι και τα εμπόδια που δυστυχώς καλείται να αντιμετωπίσει: u Αυστηροί κρατικοί προϋπολογισμοί για την υγεία u Αιφνίδιες αλλαγές του θεσμικού πλαισίου u Αδυναμία προσδιορισμού ενός διαφανούς συστήματος τιμολόγησης u Οξεία κρίση του δημοσιονομικού συστήματος Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει στο πλαίσιο αυτό, την πρόθεσή της να υποστηρίξει μια προοπτική απελευθέρωσης της δυναμικής ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας. Πώς; Εστιάζοντας στη διαμόρφωση μιας παραγωγικής και ανταγωνιστικής Ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας, η οποία θα διασφαλίζει την πρόσβαση των ασθενών στις αναγκαίες φαρμακευτικές θεραπείες και θα δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για την ενίσχυση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στον εξορθολογισμό της διαδικασίας διαμόρφωσης της πολιτικής για το φάρμακο από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 1 Eurostat (estimates), European Commission, European Competitiveness Report 2012: Reaping the benefits of globalization; 3 COMEXT Database, Eurostat, European Commission, The Global Use of Medicines: Outlook Through 2017, IMS Institute for Healthcare Informatics, November 2013; 20Institute/Reports/Global_Use_of_Meds_Outlook_2017/IIHI_Global_Use_of_Meds_Report_2013.pdf. Σοφία Νάσιου Γενική Γραμματέας Δ.Σ., Ε.Ε.Φα.Μ. Πηγή: Pharmaceutical Market Europe, February Σε 49 νέα μόρια δόθηκε άδεια κυκλοφορίας τον περασμένο χρόνο. Σε 49 νέα μόρια (New Molecular Entity NME) δόθηκε άδεια κυκλοφορίας τον περασμένο χρόνο, αριθμός ρεκόρ για τη φαρμακοβιομηχανία, αφού δεν είχε σημειωθεί κάτι αντίστοιχο από τα μέσα της δεκαετίας του 90, όπου και ξεκίνησε μία σχετικά φτωχή σε παραγωγικότητα, περίοδος έρευνας και ανάπτυξης. Εξαιρετική χρονιά ήταν το 2014, όχι μόνο για τον αριθμό των νέων προϊόντων που κατάφεραν να κερδίσουν αδειοδότηση από τις ρυθμιστικές αρχές, αλλά και για την ευρύτητα των ενδείξεων και των καινοτόμων μηχανισμών τους. Η λίστα των νέων σκευασμάτων συμπεριλάμβανε σαφώς και «me-too» προϊόντα, τα οποία όμως σε σύγκριση με αυτά του 90 ήταν λιγότερα. Την ίδια στιγμή, το αντίθετο παρατηρήθηκε στον αριθμό των φαρμάκων που είναι πρώτα στην κατηγορία τους, τα οποία ήταν περισσότερα συγκριτικά με τα αντίστοιχα της δεκαετίας του 90. Οι αισιόδοξοι θα αντιληφθούν το γεγονός αυτό, ως απόδειξη ότι η στροφή των νέων ερευνητικών προσπαθειών των φαρμακευτικών βιομηχανιών στην ανάπτυξη πιο εξειδικευμένων σκευασμάτων και εξατομικευμένων θεραπειών, έχει αρχίσει επιτέλους να αποφέρει καρπούς. Σε κάθε περίπτωση, μένει να εξακριβωθεί το κατά πόσο αυτή η 20 21

12 Pharma Focus τάση - η οποία ακολουθεί παρόμοια αλλά σίγουρα πιο εντατική πορεία από αυτή του έχει κάτι περισσότερο να δείξει, από το παραδοσιακό R&D. Μία αιτία πίσω από αυτή την έκρηξη σε NMEs θα μπορούσε ενδεχομένως να είναι η διαδικασία «breakthrough designation» που εισήγαγε το FDA, προκειμένου να βελτιώσει τη διαδικασία του προγράμματος επιταχυνόμενης εξέτασης φακέλων, αποσκοπώντας να προσφέρει πιο άμεσα πρωτοποριακές θεραπείες στους ασθενείς. Τουλάχιστον οκτώ από τα NMEs που εγκρίθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και ήταν πρώτα στις κατηγορίες τους, χαρακτηρίστηκαν ως breakthrough status, ενώ άλλα τέσσερα αντιβιοτικά εξετάστηκαν από τις αρχές υπό το καθεστώς του Εξειδικευμένου Προϊόντος για Μολυσματικές Ασθένειες (Qualified Infectious Disease Product QIDP). Οι Η.Π.Α. ήταν με μεγάλη διαφορά η πρώτη χώρα σε εγκρίσεις νέων μορίων, αφού αδειοδότησε τα 31 από τα συνολικά 49 μόρια, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 63%, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να ακολουθεί με ποσοστό 20% και 9 νέα μόρια και την Ιαπωνία, που μέχρι πρόσφατα ήταν τρίτη με σημαντική διαφορά, να καλύπτει μεγάλο μέρος της απόστασης από τις δύο πρώτες, σημειώνοντας ποσοστό 14% και δίνοντας έγκριση σε 7 νέα μόρια. Παράλληλα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων κάνει σημαντικά βήματα για την επιτάχυνση των διαδικασιών αξιολόγησης νέων φαρμάκων, οι οποίες επικεντρώνονται περισσότερο στο να παρέχουν αυξημένη επιστημονική υποστήριξη στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης νέων φαρμάκων. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η νέα πολιτική της επιτάχυνσης των διαδικασιών αξιολόγησης των νέων φαρμάκων ακολουθήθηκε στο 70% των αιτήσεων το 2014, 20% περισσότερο από ότι το Μία έντονη στροφή του ενδιαφέροντος από νέα χημικά μόρια (New Chemical Entities NCEs) σε περισσότερο βιολογικούς παράγοντες παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, αφού οι τελευταίοι αποτελούν αυτή τη στιγμή το 1/3 των υποψηφίων φαρμάκων. Θεραπείες πρώτες στην κατηγορία τους Ένα παράδειγμα θεραπείας το οποίο αδιαμφισβήτητα ξεχωρίζει μεταξύ των νέοεμφανιζόμενων κατηγοριών φαρμάκων, είναι αυτό των PD-1 (programmed death-1 ή διαφορετικά προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος πρωτεΐνης) ή αναστολείς ελέγχου ανοσοποιητικού συστήματος. Οι PD-1, που μπλοκάρουν την είσοδο σε υποδοχείς καρκινικών κυττάρων ενεργοποιώντας «Tο 2014 φαίνεται ότι αποτελεί μία χρονιά-σταθμό για τα αντιβακτηριδιακά σκευάσματα.» το ανοσοποιητικό σύστημα (και ως εκ τούτου χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου), εικάζεται πως θα εξελιχθούν σε προϊόντα πολλών δισεκατομμυρίων, με δυνατότητα εφαρμογής σε πολλά είδη καρκίνου. Η Bristol-Myers Squibb έφερε πρώτη στην αγορά εκπρόσωπο της κατηγορίας, λανσάροντας στην Ιαπωνία το Opdivo (novolumab) για τη θεραπεία του μελανώματος, οριακά πριν η Merck & Co λάβει έγκριση για τη δική της θεραπεία Keytruda (pembrolizumab) με την ίδια ένδειξη, στην αγορά των Η.Π.Α. Άλλοι πρώτοι στη κατηγορία τους παράγοντες είναι: u Το Zontivity (vorapaxar) της Merck & Co., ένας ανταγωνιστής PAR-1 που ανήκει σε μία εντελώς καινούργια και καινοτόμα κατηγορία αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων. u Το Lynparza (olaparib) της AstraZeneca, ένας αναστολέας της δράσης της ανθρώπινης πολυμεράσης, της πολυάδενο διφωσφορικής ριβόζης (PARP), η οποία συμβάλλει στην επιδιόρθωση του DNA των κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβη (τόσο στα φυσιολογικά όσο και στα καρκινικά κύτταρα) κατά τη διάρκεια της κυτταρικής διαίρεσης και χρησιμοποιείται ως αντικαρκινική θεραπεία. u Το Deltyba (delamanid) της Otsuka, ένα αντιβιοτικό (νίτρο-δίυδρο ιμιδαζωοξαζόλη) για τη θεραπεία της πολυανθεκτικής πνευμονικής φυματίωσης (MDR-TB) σε ενήλικες ασθενείς. u Το Zydelig (idelalisib) της Gilead Sciences, ένα αντικαρκινικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία δύο μορφών καρκίνου του αίματος: της χρόνιας λεμφοκυτταρικής λευχαιμίας και του λεμφοζιδιακού λεμφώματος, το οποίο αναστέλλει τη δράση ενός ενζύμου που συμβάλλει στην ανάπτυξη, μετανάστευση και επιβίωση των λευκών αιμοσφαιρίων. u Το Cosentyx (secukinumab) της Novartis, ένα ανασυνδυασμένο πλήρως ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα και το πρώτο εκλεκτικό για την ιντερλευκίνη-17a, το οποίο ενδείκνυται για τη θεραπεία της μέτριας έως σοβαρής ψωρίασης κατά πλάκας σε ενήλικες. Το 2014 είδαμε επίσης την έγκριση του Daklinza (daclatasvir) της BMS, του πρώτου αναστολέα δράσης μιας πρωτεΐνης του ιού της ηπατίτιδας C, της «NS5A», η οποία είναι απαραίτητη για τον πολλαπλασιασμό του ιού. Την αδειοδότηση αυτή ακολούθησε ταχέως και το lediparvir της Gilead προϊόν το οποίο χρησιμοποιείται συνδυαστικά με το εξαιρετικά επιτυχημένο sofosbuvir στην πρώτη εξολοκλήρου per os θεραπεία του HCV, όπως επίσης και το ombitasvir της AbbVie, θεραπεία η οποία έρχεται να συμπληρώσει την τετραπλέτα της εταιρείας για τον ιό της ηπατίτιδας το Viekira Pak το οποίο εγκρίθηκε στις Η.Π.Α. προς το τέλος της χρονιάς. Αναλύοντας τους αριθμούς Μία πιο διεισδυτική ματιά στα προϊόντα που εγκρίθηκαν το 2014 αποκαλύπτει τις περιοχές που επένδυσε περισσότερο η φαρμακοβιομηχανία τα τελευταία χρόνια: 12 από τα 49 συνολικά NMEs σε αντιιοικές θεραπείες, 11 θεραπείες καρκίνου και 6 για διαβήτη, 5 προϊόντα κεντρικού νευρικού συστήματος και 5 σπάνιων νοσημάτων. H ίδια ανάλυση ρίχνει φως και σε ερευνητικά πεδία που δείχνουν να βρίσκονται σε κάποιο είδος παρακμής, με τα αποτελέσματα του 2014 να εμφανίζουν χαμηλή παραγωγικότητα σκευασμάτων για καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα. Ερευνώντας σε βάθος την κατηγορία των αντι-ιικών θεραπειών, το 2014 φαίνεται ότι αποτελεί μία χρονιά-σταθμό για τα αντιβακτηριδιακά σκευάσματα, αφού 7 ήταν τα νέα αντιβιοτικά που εισήχθησαν, σε μία περίοδο όπου τόσο η ιατρική όσο και η ευρύτερη κοινότητα, ανησυχεί ιδιαίτερα από τη διαρκώς αυξανόμενη πολυανθεκτική αντίσταση των βακτηρίων στις υπάρχουσες θεραπείες. Ο τομέας αντιμετώπισης του καρκίνου διατήρησε την αυξημένη παραγωγικότητά του, με 11 νέα προϊόντα σε εννέα κατηγορίες με διαφοροποιημένο μηχανισμό δράσης και δύο νέες θεραπείες για το κακοήθες μελάνωμα και το μημικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Επιπλέον, μία νέα σοδειά φαρμάκων για σπάνια είδη καρκίνων έκανε την εμφάνισή της μεταξύ των οποίων το Lynparza της AstraZeneca και το Cyramza (ramucirumab) της Eli Lilly καθώς επίσης και 4 θεραπείες για σπάνια νοσήματα έξω από τη σφαίρα της ογκολογίας, γεγονός το οποίο καθιστά σαφές το αυξανόμενο ενδιαφέρον των φαρμακευτικών εταιρειών για την ανάπτυξη σκευασμάτων που αντιμετωπίζουν σπάνιες ασθένειες, οι οποίες παρότι αφορούν πολύ περιορισμένους πληθυσμούς ασθενών, τηρούν τις προϋποθέσεις μεγαλύτερης διάρκειας πατέντας, επιταχυνόμενης διαδικασίας εξέτασης από τις ρυθμιστικές αρχές και έγκρισης υψηλότερων τιμών. Μεταξύ αυτών, αξιοσημείωτα παραδείγματα αποτελούν το ataluren της PTC Therapeutics Translarna το πρώτο φάρμακο που εγκρίθηκε για τη θεραπεία της μυϊκής δυστροφίας Duchenne και το Cerdelga (eliglustat) της Sanofi/Genzyme, που χρησιμοποιείται για τη μακροχρόνια θεραπεία ενήλικων ασθενών οι οποίοι πάσχουν από τη νόσο Gaucher τύπου 1. Πρόκειται για έναν ισχυρό ειδικό αναστολέα της συνθάσης του γλυκοσυλκεραμιδίου, ο οποίος αποτελεί εναλλακτική από του στόματος θεραπεία στις ενέσιμες θεραπείες ενζυμικής υποκατάστασης που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση της νόσου. Στη θεραπευτική περιοχή του διαβήτη παρατηρείται αξιοσημείωτη υπεροχή των «me-too» φαρμάκων, με όλα τα νέα μόρια που εγκρίθηκαν να ανήκουν είτε στη κατηγορία των αγωνιστών GLP-1 είτε σε αυτή των αναστολέων SGLT-2, δύο κατηγορίες με ήδη ικανοποιητικό αριθμό επιτυχημένων προϊόντων στην αγορά. Οι μεγάλες φαρμακευτικές διατηρούν τη κυριαρχία τους Σε 38 διαφορετικές εταιρείες δόθηκαν άδειες κυκλοφορίας νέων προϊόντων μέσα στο προηγούμενο χρόνο. Ωστόσο η πλειοψηφία αυτών δεν κατάφερε να εισάγει στην αγορά περισσότερες από μία νέες θεραπείες. Μεταξύ των εταιρειών που κατάφεραν να αποσπάσουν πολλαπλές εγκρίσεις ήταν οι AstrαZenca, Novartis (συμπεριλαμβάνοντας και την Alcon), Eli Lilly, Merck & Co. και Biogen Idec με την καθεμία να έχει τρείς αδειοδοτήσεις και η Bristol-Myers Squibb, Sanofi/Genzyme, Boehringer Ingelheim, Gilead Sciences, Cubist Pharma, Takeda και Kowa να έχουν από δύο. Βέβαια, μία διάσταση που δεν αποκαλύπτεται μέσω της ανάλυσης των αριθμών, είναι οι επιπλέον προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν τα νέα προϊόντα μετά την απόκτηση αδειοδότησης, όπως την ανάγκη να αποδείξουν την αξία τους στους φορείς αποζημίωσης συνδυαστικά με τη κλινική αποτελεσματικότητα και ασφάλεια τους, πριν καταφέρουν να κυκλοφορήσουν στην αγορά. Σε αυτό έρχεται να προστεθεί και η αυξανόμενη εστίαση της Τον τελευταίο καιρό έχει υπάρξει πληθώρα νέων ανοσοθεραπειών για πολύ στοχευμένες ομάδες ασθενών. φαρμακοβιομηχανίας στην ανάπτυξη προϊόντων υψηλού κόστους, που αφορούν σε εξειδικευμένες θεραπείες, όπως σπάνια νοσήματα και συγκεκριμένους γονοτύπους καρκίνου, γεννώντας αναπόφευκτα ερωτήματα αναφορικά με το κατά πόσο τα συστήματα υγείας μπορούν να συνεχίσουν να στηρίζονται στις παραδοσιακές μεθόδους χρηματοδότησης. Για παράδειγμα, το Blincyto (blinatumomab) της Amgen που προορίζεται για τη θεραπεία μίας σπάνιας μορφής λευχαιμίας, έχει ετήσιο κόστος $178,000 ενώ το Myalept της AstraZeneca για την εξαιρετικά σπάνια μεταβολική διαταραχή της λιποδυστροφίας - προϊόν που τώρα έχει εξαγοραστεί από την Aegerion Pharmaceuticals - είχε αρχικά ορίσει ως ετήσιο κόστος το αστρονομικό ποσό των $325,000. Οι καλπάζουσες τιμές κάποιων θεραπειών έχουν επαναφέρει στην επιφάνεια συζητήσεις σχετικά με το κατά πόσο πρέπει τα συστήματα υγείας να αναζητήσουν εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης, εφόσον δυσκολεύονται εξαιρετικά να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των ασθενών με σπάνια νοσήματα, ειδικά στους ασθενείς με καρκίνο. Τον τελευταίο καιρό έχει υπάρξει πληθώρα νέων ανοσοθεραπειών για πολύ στοχευμένες ομάδες ασθενών, το κόστος των οποίων ανέρχεται στα $100,000 ανά έτος. Παράλληλα, η νοοτροπία της βιομηχανίας φαρμάκου δείχνει να διατηρεί σε γενικές γραμμές τα χαρακτηριστικά που είχε από τη δεκαετία του 90, παρά την αύξηση στον αριθμό των περιοχών που εμφανίζουν ερευνητικό ενδιαφέρον. Οι εταιρείες εξακολουθούν να συνωστίζονται γύρω από τους ίδιους στόχους και τις ίδιες θεραπευτικές περιοχές, με αποτέλεσμα οι ανταγωνιστικές πιέσεις να είναι μεγάλες - κάτι που είχαμε δει να συμβαίνει και με τα «me-too» προϊόντα πριν την επανάσταση με τις βιολογικές θεραπείες. Ενδεικτικά, τα Opdivo, Keytruda, και Cosentryx, μαζί με άλλα πραγματικά καινοτόμα προϊόντα θα είναι σύντομα διαθέσιμα για τους ασθενείς, με αρκετούς όμως αντιπάλους να ακολουθούν, αυξάνοντας τον ανταγωνισμό και μάλλον ανατρέποντας τις προσδοκίες τους για κυριαρχία στην αγορά

13 Pharma Knowledge Στρατηγικός σχεδιασμός στο Φαρμακευτικό Μarketing Για να πετύχει ένα νέο φάρμακο να γίνει «blockbuster» σίγουρα χρειάζεται στρατηγική.» Στρατηγική στο Φαρμακευτικό Marketing 24 Ο Kotler ορίζει το Marketing ως «τη δραστηριότητα που στοχεύει στην ικανοποίηση αναγκών (και επιθυμιών) μέσα από μια διαδικασία συναλλαγών» και λίγα χρόνια μετά ο Porter μας λέει ότι στρατηγική είναι «η τοποθέτηση της επιχείρησης στο περιβάλλον της» Σταύρος Γ. Θεοδωράκης MSc Managing Director CHIESI Hellas H λέξη στρατηγική - προερχόμενη από το «άγω» και «στρατός» - είναι λέξη στρατιωτικής ορολογίας, που παραπέμπει σε μεγάλους ηγέτες και νικηφόρες μάχες από την ιστορία. Από την άλλη, η έννοια του Marketing είναι συνδεδεμένη με την επιχειρηματικότητα και την αναζήτηση του κέρδους. Όταν ενδιάμεσα στη φράση τοποθετείται και μια λέξη με «κοινωνικές προεκτάσεις» και άμεση σύνδεση με το υπέρτατο αγαθό της υγείας, όπως το φάρμακο, τότε ο συνδυασμός γίνεται «εκρηκτικός»! Ξεκινώντας από το Marketing Ο Philip Kotler σε ένα σύγγραμμα του αρχές τις δεκαετίας του 80 αναφέρει τον ορισμό του Marketing ως «εκείνη τη δραστηριότητα που στοχεύει στην ικανοποίηση των αναγκών (και επιθυμιών) μέσα από μια διαδικασία συναλλαγών» 1. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν γίνει αρκετές αναθεωρήσεις στον ορισμό, ακόμη και από τον ίδιο τον Philip Kotler, ο οποίος αντιλαμβάνεται πλέον το Μarketing ως μία «κοινωνική διαδικασία μέσω της οποίας τα άτομα (και οι ομάδες) αποκτούν ότι επιθυμούν και χρειάζονται μέσω της παραγωγής, προσφοράς και ανταλλαγής προϊόντων αξίας με άλλα» 2. Προχωρώντας στη στρατηγική Ο Alfred Chandler, από τη δεκαετία του 60 ορίζει τη στρατηγική «ως τον καθαρισμό των βασικών μακροχρόνιων στόχων και σκοπών μιας επιχείρησης και την υιοθέτηση μιας σειράς πράξεων και τον προσδιορισμό των αναγκαίων μέσων για την πραγματοποίηση αυτών των στόχων» 3. Tριάντα χρόνια αργότερα ο Michael Porter, θεωρεί ότι η στρατηγική είναι «η τοποθέτηση της επιχείρησης στο περιβάλλον της» 4. Φθάνοντας στo Φαρμακευτικό Μarketing Το Φαρμακευτικό Μarketing ως έννοια, έχει βρεθεί αρκετές φορές στο στόχαστρο ως αντικείμενο αυστηρής κριτικής. Ίσως γιατί ο χώρος του φαρμάκου ως κοινωνικού αγαθού έχει πολλές ευαισθησίες και κάθε αναφορά σε στενά συνδεδεμένους ορισμούς με την επιχειρηματικότητα (όπως είναι η στρατηγική, το marketing, οι πωλήσεις, κ.ά.) προκαλεί προβληματισμό. Η Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικού Marketing (Ε.Ε.Φα.Μ.), δίνει ως ορισμό του Φαρμακευτικού Μarketing, το σύνολο των δραστηριοτήτων που στοχεύουν στην προώθηση της επιλογής, της κυκλοφορίας, της συνταγογράφησης, της παροχής, της πώλησης, της χορήγησης ή της κατανάλωσης και γενικώς της ορθής χρήσης φαρμακευτικών προϊόντων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση 5. Και για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω χρειάζεται μια κατεύθυνση η οποία θα εξασφαλίζει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μέσα σε ένα περιβάλλον με ειδικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως είναι αυτό της φαρμακευτικής αγοράς. Η κατεύθυνση, το εύρος δραστηριοτήτων και η διάθεση αντίστοιχων πόρων (ανθρωπίνων και 1 Philip Kotler, Marketing Management, Philip Kotler, Marketing Management 3 Alfred Chandler, Strategy & structure : Chapters in the history of the American Industrial Enterprise, Michael Porter, What is strategy? Harvard Business Review (Nov. Dec. 1996) 5 Κώδικας Δεοντολογίας και Διαφάνειας Ε.Ε.Φα.Μ., 2014 οικονομικών) μιας φαρμακευτικής εταιρείας που στοχεύουν στην ανταπόκριση / ικανοποίηση των αναγκών των ιατρών, φαρμακοποιών, ασθενών αλλά και κρατικών φορέων (π.χ. ασφαλιστικά ταμεία) θα μπορούσε να είναι ο ορισμός της «στρατηγικής στο Φαρμακευτικό Marketing» 5. Τα βήματα της στρατηγικής Η ανάλυση του περιβάλλοντος (αγοράς) που δραστηριοποιούνται οι φαρμακευτικές εταιρείες, παρατηρώντας και αξιολογώντας θέματα πολιτικού, οικονομικού, κανονιστικού (regulatory) πλαισίου, σε συνδυασμό με τις κοινωνικές αλλαγές αλλά και τις επιστημονικές επιτεύξεις, αποτελεί το πρώτο βήμα σε μια στρατηγική. Ο συνδυασμός αυτής της ανάλυσης με την αξιολόγηση των εταιρικών παραμέτρων απόδοσης αλλά και των στόχων που κάθε εταιρεία θεσπίζει, αποτελούν το δεύτερο βήμα στην ανάλυση της αγοράς. Το μέγεθος και οι τάσεις της αγοράς αποτελούν επίσης σημαντικά στοιχεία στην ανάλυσή της. Η διαδικασία της λήψης (αγοράς και αποδοχής) ενός συνταγογραφούμενου ή μη φαρμακευτικού ιδιοσκευάσματος από ένα ασθενή, επηρεάζεται από πολλές παραμέτρους. Σίγουρα στην περίπτωση των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, ο θεράπων ιατρός έχει τον κύριο ρόλο. Ο προσδιορισμός της υποομάδας της αγοράς (π.χ. ιατροί συγκεκριμένης ειδικότητας), που σχετίζονται με το προϊοντικό χαρτοφυλάκιο της φαρμακευτικής εταιρείας αποτελεί το επόμενο βήμα (τμηματοποίηση-segmentation). Η επιλογή για την ενημέρωσή των ιατρών-στόχων με συγκεκριμένα μηνύματα, με ορισμένη συχνότητα ακολουθεί ως επόμενο βήμα στρατηγικής (διαδικασία targeting). Καθώς η τμηματοποίηση (καθορισμός υποομάδων) μπορεί να γίνει με ποικιλία κριτηρίων, διαφορετικά θα είναι και τα μηνύματα σε κάθε ομάδα. Η δημιουργία του κατάλληλου μείγματος προϊόντων και μηνυμάτων (marketing mix) σε συνδυασμό με ένα εύρος εκδηλώσεων ενημέρωσης είναι το επόμενο βήμα και ίσως το πιο «χρονοβόρο», καθώς απαιτούνται πολλές εργατοώρες από εξειδικευμένα στελέχη που θα καταλήξουν σε προτάσεις με μειωμένο ρίσκο σχετικά με την απώλεια πωλήσεων. Οι εφαρμογές σε διαφορετικές αγορές Το τέλος του στρατηγικού σχεδιασμού έρχεται με την έναρξη της εφαρμογής του στο πεδίο της αγοράς. Είναι η στιγμή, που οι έρευνες αγοράς θα δικαιώσουν ή όχι τα αποτελέσματά τους και τα επιχειρησιακά πλάνα θα ολοκληρωθούν ως έχουν αρχικώς σχεδιασθεί, ή θα πρέπει να ανανεωθούν. Η ανάγκη της «ειδικής στόχευσης» σε ομάδες και υποομάδες ιατρών αλλά και ασθενών, η εφαρμογή των προαποφασισμένων δραστηριοτήτων σε νοσοκομειακές ή άλλες ειδικές αγορές (π.χ. σπανίων παθήσεων), καθώς και η αντιμετώπιση νέων τρόπων και μηχανισμών στη λήψη των αποφάσεων (π.χ. κεντρικές προμήθειες νοσοκομείων ή ασφαλιστικών ταμείων), πιθανώς να οδηγήσουν την εταιρεία σε αναδιάταξη ανθρώπων και πόρων. Οι ιδιαιτερότητες των προϊόντων υγείας, οι υψηλές επενδύσεις και το πολυετές διάστημα που απαιτείται για την ανάπτυξή τους, είναι παράμετροι που δεν επιτρέπουν τη συνεχή είσοδο νέων προϊόντων στην αγορά. Η παρουσία των γενοσήμων (generics) ιδιοσκευασμάτων σε αγορές στις οποίες έχει λήξει η πατέντα των πρωτοτύπων φαρμάκων, καθορίζει νέους όρους (οικονομικούς) στα μεγέθη της αγοράςστόχου και απαιτεί αλλαγή στο στρατηγικό μίγμα προώθησης, ώστε να εξασφαλιστεί τόσο η συνέχιση της κερδοφορίας, αλλά και η διατήρηση των σκευασμάτων στη συγκεκριμένη αγορά. Οι νέες αγορές των βιοτεχνολογικών φαρμάκων αλλά και οι γονιδιακές και θεραπείες αναγεννητικής ιατρικής, θέτουν επίσης νέες παραμέτρους στη συγκεκριμένη αγορά. Σύντομα οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει να σχεδιάσουν επιχειρησιακά πλάνα και εφαρμογές που θα καλύπτουν τις νέες αυτές ανάγκες. Μεταλαμπαδεύοντας την εταιρική στρατηγική στο τμήμα πωλήσεων Το κάθε φαρμακευτικό ιδιοσκεύασμα είναι ξεχωριστό! Αποτελεί το αποτέλεσμα έρευνας χιλιάδων εργατοωρών, εκατοντάδων επιστημόνων σε εργαστήρια και πανεπιστήμια, πολλές φορές συνεργαζόμενων από όλο τον κόσμο. Και όταν γίνεται η πρώτη ανακοίνωση κυκλοφορίας, μια ειδική ομάδα στελεχών αναλαμβάνει να ενημερώσει την ιατρική, φαρμακευτική κοινότητα Η ομάδα πωλήσεων. Αυτή η ομάδα θα πρέπει να υιοθετήσει μια στρατηγική προώθησης, που η υλοποίησή της μέσα από τα τακτικά πλάνα εφαρμογής, θα εξασφαλίσει την επίτευξη των στόχων. Η προώθηση θα πρέπει να γίνεται σε πλαίσια ενός κώδικα δεοντολογίας και εταιρικής ευθύνης, που πλέον αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των σύγχρονων φαρμακευτικών εταιρειών. Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι η ομάδα πωλήσεων θα φέρει και την πρώτη πληροφόρηση για την αποδοχή (ή απόρριψη) των επιχειρησιακών πλάνων από την αγορά, καθώς θα είναι οι πρώτοι που θα αντιληφθούν σε ευρεία κλίμακα την όποια αντίδρασή της. Όλοι γνωρίζουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να ανακαλυφθεί ένα νέο φάρμακο. Ακόμη πιο δύσκολο, όμως, είναι το νέο αυτό φάρμακο να κατορθώσει να γίνει αυτό που λέμε «blockbuster». Ενώ κάθε χρόνο λανσάρονται νέα προϊόντα, πολύ σπάνια γίνονται blockbusters Για να το πετύχουν αυτό, σίγουρα χρειάζεται στρατηγική. Μια στρατηγική Φαρμακευτικού Μarketing! 25

14 Pharma Knowledge Συμβουλές που μας κάνουν καλύτερους Manager 3 τρόποι για να διεκπεραιώνετε ταχύτερα τις εκκρεμότητές σας Η αυτοπειθαρχία είναι δύσκολη υπόθεση. Υιοθετήστε 3 απλές συμβουλές και δείτε την αποτελεσματικότητα στην εργασία σας να αυξάνεται συστηματικά Ολοκληρώστε τρεις εκκρεμότητες πριν το μεσημέρι. Τα στατιστικά δείχνουν ότι η ομάδα που προηγείται στο πρώτο ημίχρονο έχει περισσότερες πιθανότητες να κερδίσει τον αγώνα. Απολαύστε το μεσημεριανό σας γεύμα, γνωρίζοντας ότι έχετε ήδη τακτοποιήσει τουλάχιστον τρείς από τις εκκρεμότητες σας. Εναλλαγή ταχυτήτων. «Σπάστε» τις ημερήσιες εργασίες σας σε τμήματα. Διεκπεραιώστε τα πιο μεγάλα και απαιτητικά κομμάτια της δουλειά σας το πρωί, και μεταθέστε τα μικρότερα για τις απογευματινές ώρες. Εάν αφήσετε για το τέλος της ημέρας τα απαιτητικότερα τμήματα της δουλειάς σας, δεν αποκλείεται να αισθανθείτε τις δυνάμεις σας να σας εγκαταλείπουν, προτού προλάβετε να τα ολοκληρώσετε. Διαχειριστείτε ταυτόχρονα παρόμοια καθήκοντα. Επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως, δήλωναν οι αρχαίοι φιλόσοφοι, αφού η επανάληψη προσφέρει ώθηση και ταχύτητα στο μυαλό. Αναλάβετε ταυτόχρονα τη διεκπεραίωση παρόμοιων εργασιών και εξοικονομείστε σημαντικό χρόνο από τη δουλειά σας. Πώς να ξεπεράσετε τα λάθη σας Αναπόφευκτα όλοι μας κάνουμε λάθη αυτό που μετράει είναι το πώς τα διαχειριζόμαστε. Πολλά λάθη που έχουν κατά καιρούς σημειωθεί δημόσια, έχουν αποδείξει ότι η αναγνώριση και η παραδοχή του λάθους, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αποκατάσταση της φήμης του σφάλλοντος και στην επανόρθωση της γενικότερης κατάστασης. Παραδεχθείτε το λάθος σας. Οι ασάφειες και τα «μισόλογα» δε θα σας βοηθήσουν. Επιδιώξτε να είστε ξεκάθαροι και ειλικρινής σχετικά με το λάθος που έγινε Αποφύγετε να κάνετε σκηνή. Μην δείτε τη συγγνώμη σας σαν μια ευκαιρία να δώσετε έναν εκτενή λόγο στους συναδέλφους σας και να βρεθείτε στο κέντρο της προσοχής. Ζητήστε συγγνώμη και δείξτε ότι είστε έτοιμος να προχωρήσετε αποφεύγοντας να δώσετε μεγαλύτερη έκταση στο θέμα Επανορθώστε για το λάθος σας. Δείτε τι μπορείτε να κάνετε για να διορθώσετε το λάθος, είτε αυτό σημαίνει να ζητήσετε συγγνώμη, είτε να εργαστείτε σκληρότερα προκειμένου να αποκαταστήσετε τη ζημιά που συνέβη. Αποφύγετε a priori το λάθος. Αναλογιστείτε πως μπορούν να γίνουν αντιληπτές οι αποφάσεις και οι πράξεις σας από τους συναδέλφους σας. Με προσεκτική μελέτη και σύνεση μπορείτε να αποφύγετε τα λάθη πριν αυτά συμβούν. 4 τρόποι για να βελτιώσετε την απόδοση της ομάδας σας Η διαχείριση της απόδοσης της ομάδας αναμφισβήτητα αποτελεί μια πρόκληση, ανεξάρτητα του πλαισίου που ορίζει το κάθε διαφορετικό εργασιακό περιβάλλον. Αφιερώστε λίγο χρόνο και βοηθήστε αποτελεσματικά την ομάδα σας να επιτύχει σε μια χρονιά που προμηνύεται απαιτητική για όλους. Δώστε στην ομάδα σας την πολυπόθητη προοπτική. Καταπραΰνετε τη πίεση και το στρες δημιουργώντας ευκαιρίες για διασκέδαση στο εσωτερικό της ομάδας και υπενθυμίζοντας ότι η δουλειά δεν είναι παρά ένα μόνο μέρος.01 της ζωής. Αφιερώστε ισάξιο χρόνο σε όλα τα μέλη της ομάδας....ανεξάρτητα από την απόδοσή τους. Είναι εύκολο να επικεντρωθεί κανείς στους «καλύτερους» της ομάδας, η επιτυχία όμως στηρίζεται στη προσπάθεια που καταβάλει όλη η ομάδα.02 συνολικά..03 Aναγνωρίστε την αποτυχία το συντομότερο και προχωρήστε μπροστά....όταν κάτι δεν εξελίσσεται τελικά όπως το είχατε προγραμματίσει..04 Επικεντρωθείτε στις επιτυχίες της ομάδας. Γιορτάστε τα επιτεύγματα που κατορθώνετε ως ομάδα και όχι τις προσωπικές επιτυχίες κάθε μέλους

15 Pharma Knowledge H άποψη του ειδικού Wilf Iliffe, πρώην Field Force Effectiveness Μanager, MSD Ο Ιατρικός Επισκέπτης του 2020 Ας υποθέσουμε ότι ξεκινάτε σήμερα την προσπάθεια να εκπαιδεύσετε έναν ιατρικό επισκέπτη, ο οποίος δεν πρόκειται να αναλάβει ενεργό δράση για τα επόμενα 5 χρόνια. Τι είδους δεξιότητες και αντιλήψεις θα επιδιώκατε να του καλλιεργήσετε; Δηλώσατε μόλις ότι οι ιατρικοί επισκέπτες ανταγωνίζονται τις διαδικτυακές πληροφορίες. Αισθάνεστε πραγματικά ότι υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ των δύο ή θεωρείτε ότι μπορεί να βρεθεί μία γέφυρα συνεργασίας; Έχουμε όλοι δει τον αριθμό των ιατρικών επισκεπτών να μειώνεται. Έχουμε επίσης δει τη σταδιακή συγχώνευση που παρατηρείται στα τμήματα μάρκετινγκ και πωλήσεων. Πιστεύετε ότι εν τέλει θα διαλυθούν τα στεγανά με το medical affairs ή το market access; Wilf: Υποθέτω ότι σε κάποιο βαθμό, αυτό που θα χρειαστεί περισσότερο από οτιδήποτε, είναι ανεπτυγμένες δεξιότητες προσέγγισης, την ικανότητα δηλαδή να δει έναν πελάτη πρώτη φορά και να διασφαλίσει ότι η συνομιλία που θα έχει μαζί του, θα είναι τόσο πολύτιμη για τον πελάτη, ώστε να επιδιώξει και επόμενη συνάντηση με τον ιατρικό επισκέπτη. Βλέπουμε ότι όλο και περισσότεροι πελάτες κλείνουν την πόρτα στη βιομηχανία. Ραγδαία αυξάνονται οι συζητήσεις για συνεδρίες πολλαπλών καναλιών ενημέρωσης. Περισσότεροι άνθρωποι ενημερώνονται μέσω του διαδικτύου. Μόνο το 23% των γενικών ιατρών και παθολόγων ενημερώνεται από τους ιατρικούς επισκέπτες, την στιγμή που το 40% του ιατρικού πληθυσμού επηρεάζεται περισσότερο από το διαδίκτυο. Θεωρώ ότι οι ιατρικοί επισκέπτες ανταγωνίζονται, όχι απαραίτητα τους άλλους ιατρικούς επισκέπτες, αλλά τις online πηγές πληροφοριών. Θα πρέπει να προσφέρουν στους πελάτες τους πληροφορίες με επιπρόσθετη αξία, όχι τις απλές πληροφορίες που κάθε γιατρός μπορεί να συλλέξει μόνος του μέσω του διαδικτύου. Wilf: Ιδανικά, θα υποστήριζα μία συνεργασία μεταξύ των ιατρικών επισκεπτών και του διαδικτύου. Νομίζω όμως ότι στην πράξη, η βασική δυσκολία έγκειται στην έλλειψη της δυνατότητας ελέγχου των διαδικτυακών πληροφοριών που είναι διαθέσιμες για κάθε προϊόν. Η πληροφόρηση που προσφέρεται online για ένα προϊόν, δεν απαρτίζεται μόνο από έγκυρα κλινικά έγγραφα και εμπεριστατωμένα κλινικά δεδομένα. Ένα συνονθύλευμα από διαφορετικές απόψεις, γνώμες και ποικίλα σχόλια που είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμα στο διαδίκτυο, τα οποία υπογράφουν επαγγελματίες της υγείας, opinion leaders, ασθενείς και ιατρικοί σύλλογοι, συμβάλλουν καθοριστικά στη διαμόρφωση της εικόνας που δημιουργείται για κάθε προϊόν, και των πωλήσεων που τελικά αυτό σημειώνει. Είναι σαφές, ότι το σύνολο των πληροφοριών που είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο για κάθε προϊόν, δεν μπορεί να ελεγχθεί. Αντίθετα, πλήρης έλεγχος μπορεί να επιτευχθεί, στις πληροφορίες που φτάνουν στον πελάτη μέσω του ιατρικού επισκέπτη. Ο «ανταγωνισμός» για τον οποίο έκανα λόγο νωρίτερα, αφορά στις πληροφορίες που προβάλλονται για ένα προϊόν στο διαδίκτυο, από ανταγωνιστικές -προς το συγκεκριμένο προϊόν- εταιρείες. Wilf: Σίγουρα. Ο κόσμος θα πρέπει να εργάζεται μαζί, στα πλαίσια ενός μοντέλου συνεργασίας Key Account. Θα πρέπει να γίνουν προσλήψεις εξειδικευμένων επαγγελματιών, ενδεχομένως με ιατρικό υπόβαθρο ή γνώση στην ανάλυση και έρευνα αγοράς. Έτσι, ένα νοσοκομείο που διαθέτει ένα εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, θα μπορεί πολύ εύκολα να πραγματοποιήσει μια έρευνα αγοράς για να βελτιώσει την εμπειρία των ασθενών του, ή να διεξάγει μια φαρμακοδυναμική μελέτη, απλά αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και εμπειρία του ήδη υπάρχοντος προσωπικού του. Με τον τρόπο αυτό, ο Key Account Manager θα πρέπει να συνεργάζεται και να επικοινωνεί με όλα τα διαφορετικά τμήματα της εταιρείας. Θεωρώ ότι οι ιατρικοί επισκέπτες θα έπρεπε ήδη να συνεργάζονται στενά με την ομάδα του market access, αφού πρόκειται για δύο τμήματα που αλληλοσυνδέονται άμεσα. Πολύ δύσκολα θα κατορθώσουν να γίνουν αποδεκτοί από την ιατρική κοινότητα, αν τους έχει προηγουμένως απαγορευτεί η συμμετοχή σε οποιοδήποτε κέντρο απόφασης του χώρου ή έχουν χαρακτηριστεί «Blacklisted» ή «Red lighted» στην αγορά. Καταστήσατε σαφές ότι η πρόσβαση θα πρέπει να αποτελεί το κύριο μέλημα για τον ιατρικό επισκέπτη. Εφόσον το κλειδί για τη συνέχιση της πρόσβασης είναι η επιτυχημένη πρώτη προσέγγιση, εξηγείστε μας τι καθιστά για εσάς «επιτυχημένη» την πρώτη προσέγγιση. Η δυνατότητα του ιατρικού επισκέπτη να προσφέρει στον πελάτη εξειδικευμένες ιατρικές πληροφορίες, αντίστοιχες με αυτές που θα μπορούσε να παρέχει ένας γιατρός; Λαμβάνοντας υπόψη ότι το τμήμα πωλήσεων είναι σήμερα πολύ μεγαλύτερο από το τμήμα MSL, βλέπετε να γίνεται μια αλλαγή προτεραιοτήτων για τις εταιρείες και να υιοθετείται μία νέα κατεύθυνση; Ποιο είναι το ποσοστό των επισκέψεων σήμερα, όπου απαιτείται συνεργασία μεταξύ των ιατρικών επισκεπτών και των MLSs, σε σχέση με παλαιότερα; Θεωρείτε ότι αυτό είναι σωστό; Ένα από τα μεγάλα «κατηγορώ» ενάντια στις φαρμακευτικές εταιρίες, προέρχεται από τις συχνές επισκέψεις που δέχονται από διαφορετικούς αντιπροσώπους των εταιρειών του κλάδου. Υπάρχει κάποιος τρόπος να αντιμετωπιστεί αυτό; Wilf: Πιστεύω πως ναι. Το πρόβλημα ξεκινά από το γεγονός, ότι ένας ιατρικός επισκέπτης έχει τη δικαιοδοσία να προωθήσει ένα προϊόν, μόνο βάση της ένδειξης που αναγράφεται στη συσκευασία του. Σε περίπτωση που προκύψει ενδιαφέρον από τον πελάτη να πληροφορηθεί για εναλλακτικές χρήσεις ενός σκευάσματος, πέρα από αυτές που αναγράφονται, ο ρόλος του ιατρικού επισκέπτη αποδεικνύεται ανεπαρκής. Από την άλλη για συγκεκριμένους ρυθμιστικούς και ηθικούς λόγους, δεν θα μπορούσαν οι φαρμακευτικές εταιρείες να επιτρέψουν στους ιατρικούς επισκέπτες να προωθούν ελεύθερα χρήσεις των προϊόντων, πέρα από τις ενδεδειγμένες, αφού κάτι τέτοιο θα ενείχε σημαντικό κίνδυνο να προταθεί εσφαλμένα ένα σκεύασμα, για μία χρήση που δεν ενδείκνυται καθόλου. Συνεπώς, θεωρώ ότι οι ιατρικοί επισκέπτες πρέπει να διατηρήσουν τη λειτουργία της πώλησης, έχοντας όμως την εξουσιοδότηση να φέρνουν τον πελάτη σε επαφή με ανθρώπους που έχουν τη δυνατότητα να τους δώσουν την εξειδικευμένη γνώση και τις επιπλέον πληροφορίες που χρειάζονται. Wilf: Σίγουρα. Σταδιακά βλέπουμε τους εργαζομένους του τμήματος MSLs να απασχολούνται σε όλο και περισσότερα Business Units των εταιριών. Οι ιατρικοί επισκέπτες θα πρέπει να προσφέρουν στους πελάτες τους πληροφορίες με επιπρόσθετη αξία. Επιμέλεια κειμένου: Γιώργος Καρδάσης, PhD, MBA Business Unit Director, Astellas Pharmaceuticals S.A. Wilf: Δεν μπορώ να πω ότι σήμερα δεν γίνονται πολλές κοινές επισκέψεις. Συχνά συμβαίνει ο ιατρικός επισκέπτης να καλέσει στην επίσκεψη έναν MSL για επιπλέον πληροφορίες, ιδιαίτερα για KOLs. Το φαινόμενο αυτό, γίνεται σαφώς όλο και πιο συνηθισμένο, χωρίς να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν περιπτώσεις, όπου ένας εργαζόμενος του MSL τμήματος εξηγεί στον πελάτη τα περιθώρια χρήσης του προϊόντος εκτός ένδειξης ή αναφέρει την επόμενη αδημοσίευτη επιστημονική μελέτη, χωρίς την παρουσία του ιατρικού επισκέπτη. Υπάρχει δηλαδή η τάση να γίνονται οι επισκέψεις και ξεχωριστά. Wilf: Δεν νομίζω ότι υπάρχει. Και οι γιατροί δεν είναι ξεκάθαροι, λέγοντας «Θα ήθελα κάποιον που ξέρει τα πάντα». Αν μιλάγαμε για κάποιο άλλο κλάδο, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Για παράδειγμα, αν ήθελε κανείς να εισάγει ένα σύστημα CRM, δε θα περίμενε ότι ένα μόνο άτομο της εταιρείας θα μπορούσε να γνωρίζει τα πάντα για το σύστημα. Υπάρχουν ειδικοί του συστήματος, ειδικοί για το data migration, άτομα που βοηθούν στην αλλαγή νοοτροπίας και ειδικοί στη διαδικασία της διεκπεραίωσης. Πρόκειται για μια ολόκληρη ομάδα διαφορετικών ανθρώπων, την οποία διοικεί ένας Account Manager, ο οποίος γνωρίζει ποιο άτομο είναι κατάλληλο για κάθε διαφορετική διαδικασία και σε ποιο στάδιο κρίνεται απαραίτητη η συμβολή του καθενός. Θεωρώ ότι οι γιατροί θα έπρεπε να συμβιβαστούν με αυτή τη λογική. Είναι λίγο ευφάνταστο να πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχει ένα μόνο πρόσωπο ικανό να γνωρίζει και να κάνει τα πάντα

16 Pharma Knowledge Εκπαιδευτικά σεμινάρια από την Ελληνική Εταιρεία Φαρμακευτικού Marketing Η Ε.Ε.Φα.Μ., συνεπής στο έργο της για επιμόρφωση και ανάπτυξη των στελεχών της, διοργάνωσε το πρώτο Εκπαιδευτικό Σεμινάριο για το 2015 με θέμα την «Αποτελεσματική Διαχείριση του Χρόνου». Ένα παλαιό άρθρο από το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων αναφέρει ότι: Advanced Certificate in Strategic Pharmaceutical Marketing ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Εισαγωγή Ι. Πολλάλης / Στ. Ψηµµένος Περιβάλλον Β. Πενταφράγκας / Ορ. Καχριλάς / Μ. Μπόκαρης Κανονιστικό Περιβάλλον Β. Μπαρούτσου / Μ. Γκιουλµπαξιώτη MEDICO-Marketing Κ. Παπαθωµά / Ν. Αρώνη «Σωστή διαχείριση χρόνου σημαίνει να εξουσιάζεις το χρόνο και την εργασία σου, αντί να εξουσιάζεσαι από αυτά» «Σωστή διαχείριση χρόνου σημαίνει να εξουσιάζεις το χρόνο και την εργασία σου, αντί να εξουσιάζεσαι από αυτά». Στο ίδιο κείμενο σημειώνεται πως: «Ο χρόνος σας είναι η ζωή σας. Κάθε σκέψη και κάθε ενέργεια απαιτούν χρόνο». Και παροτρύνει: «Βρες χρόνο για την εργασία, είναι η τιμή της επιτυχίας. να σκεφτείς, είναι η πηγή της δύναμης. να παίξεις, είναι το μυστικό της νεότητας. να διαβάσεις, είναι η βάση της γνώσης.» Με άλλα λόγια η κατανόηση και ορθή εφαρμογή των θεμελιωδών αρχών διαχείρισης του χρόνου, μπορούν να βελτιώσουν την παραγωγικότητά μας αλλά και την ποιότητα ζωής μας συνολικά. Αρχικά βέβαια, θα χρειαστεί να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση της δικής μας στάσης απέναντι στο χρόνο και στα προβλήματα της διαχείρισης του. Market Access Ζ. Στεφανίδου / Χ. Κουσουλάκου Στρατηγική Σ. Θεοδωράκης Μέθοδος - Το Marketing Plan Ζ. Γιαννόπουλος / Στ. Ψηµµένος / Κ. Χαρτερού / Π. Γιαννόπουλος / Ε. Καπελώνη / Γ. Μπερσής / Κ. Ευσταθίου / Π. Τσονόπουλος / Φ. εσταµπασίδης Εργαλεία Α. Πιπιλίγκα / Ν. Κωστάρας / Γ. Ζίχναλης / Α. Ευαγγελίδης Οικονοµικά για Marketers Π. Αρτίκης Business Unit Management Μ. Φολερού / Τ. Ζερβακάκης Ανάπτυξη & Αξιολόγηση Ατόµου / Οµάδας Γ. Μουτουσίδης Οµάδες & Παρουσίαση Εργασιών Ι. Πολλάλης / Ν. Βελτράς / Στ. Ψηµµένος Nίκος Παπανάγνος Field Force Excellence Manager, CHIESI Hellas ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ MARKETING ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙ Α: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. ΠΟΛΛΑΛΗΣ, Καθ. Παν/µίου Πειραιά ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ: PROFESSIONAL TEAM 30 31

17 Pharma Knowledge «Βρες χρόνο... Κάθε σκέψη και κάθε ενέργεια απαιτούν χρόνο» 5 Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε Τετάρτη απόγευμα, 18 Φεβρουαρίου στο ξενοδοχείο «Divani Caravel», από τις έως τις με εισηγήτρια την κα. Αγγελική Χούγια της εταιρείας Career Associates. Βασικές επιδιώξεις για όσους παρακολούθησαν το σεμινάριο ήταν να μπορέσουν: u να αντιληφθούν τις θεμελιώδεις έννοιες της διαχείρισης του χρόνου u να εντοπίσουν τα δικά τους ιδιαίτερα ζητήματα διαχείρισης του χρόνου u να κατανοήσουν τα θεμελιώδη στοιχεία του προγραμματισμού u να αναγνωρίσουν την ανάγκη καθορισμού στόχων και ιεράρχησης προτεραιοτήτων u να επανεξετάσουν το σημερινό τρόπο εργασίας τους u να διαχειριστούν σωστότερα παρεμβολές και αναβλητικότητα u να προσδιορίσουν και να εφαρμόσουν μεθόδους για τη μεγιστοποίηση της προσωπικής τους αποτελεσματικότητας, μέσα από τη μεθοδική διαχείριση του χρόνου και τον ορθό προγραμματισμό Ένα τέτοιο σεμινάριο πλέον της θεωρητικής κατάρτισης, δε θα μπορούσε παρά να είχε και έντονα πρακτικό ύφος. Εφαρμόστηκαν κάποιες ομαδικές δραστηριότητες και πρακτικές ασκήσεις, ενώ δεν έλειψε η ανάλυση σε περιπτωσιολογικές μελέτες. Η συμμετοχή των συναδέλφων ήταν μεγάλη, έφθασε τα 85 άτομα, γεγονός το οποίο μάλλον δυσκόλεψε το διαδραστικό χαρακτήρα που προσπάθησαν να προσδώσουν οι εισηγητές. Η μέση αξιολόγηση του σεμιναρίου απέσπασε 3,9 στα Μπορώ να λειτουργήσω αποτελεσµατικά µε βάση την προσέγγιση... To περιεχόµενο του σεµιναρίου µπορεί να βρει εφαρµογές στη δουλειά µου 1 Γνωρίζω πως µπορώ να θέσω σωστά προτεραιότητες Γνωρίζω τι µπορώ να κάνω καλύτερα στη «στοχοθεσία» Γνωρίζω πως µπορώ να αποφύγω τις παρεµβολές Συνειδητοποίησα τι µπορεί να προκαλέσει η αναβλητικότητα Κατάλαβα τη σηµασία του προγραµµατισµού Κατανόησα τα 9 εργαλέια διαχείρισης του χρόνου και µπορώ να βάλω... Η εισηγήτρια γνωρίζει και µεταλαµπαδεύει το περιεχόµενό του... Η εισηγήτρια επέδειξε οργάνωση και προετοιµασία Η εισηγήτρια παρουσίασε το πρόγραµµα µε ξεκάθαρο τρόπο Ο Facilitator ενθάρρυνε τη συµµετοχή Ο Facilitator διευκόλυνε τη συµµετοχή µου Ο Facilitator έδειξε να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει Ο Facilitator µε έκανε να κερδίσω από την εφαρµογή των ασκήσεων Το σεµινάριο κάλυψε τις προσδοκίες µου Θα το πρότεινα σε συναδέλφους µου Έτσι, για το επόμενο εκπαιδευτικό σεμινάριο, με θεματικό άξονα «Αποτελεσματική διαχείριση του Άγχους», η Ομάδα Επιμόρφωσης και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού της Ε.Ε.Φα.Μ. αποφάσισε: u να διατηρηθεί και να ενισχυθεί το διαδραστικό ύφος της ημερίδας με τους συμμετέχοντες να μην ξεπερνούν τα 40 άτομα u να πραγματοποιηθεί το Σάββατο 6 Ιουνίου 2015 και μεταξύ 10:00 έως 15:00. 32

18 Pharma Voice ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΦΙΝΑΣ Στο τιμόνι μιας ιστορικής φαρμακοβιομηχανίας ένα έμπειρο στέλεχος της αγοράς φαρμάκου κεντρική συνέντευξη Νατάσσα Σπαγαδώρου Δημοσιογράφος υγείας Στο τιμόνι μιας από τις πλέον ισχυρές και ιστορικές φαρμακοβιομηχανίες του κόσμου, της Merck (η οποία σε τρία χρόνια συμπληρώνει 350 χρόνια ζωής), βρίσκεται από την 1η Οκτωβρίου 2014, ο κ. Κωνσταντίνος Κοφινάς. Για έναν φαρμακοποιό πρωτίστως, αλλά και για ένα αξιόμαχο στέλεχος το οποίο υπηρετεί την αγορά του φαρμάκου και της υγείας εδώ και 25 χρόνια, η συγκυρία αυτή, κρύβει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό, καθώς η Merck, σύμφωνα με τον κ. Κοφινά «αποτελεί το ζωντανό υπόδειγμα εξέλιξης της φαρμακευτικής ιστορίας στην Ευρώπη, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, υπηρετώντας παράλληλα αξίες όπως διαφάνεια και ακεραιότητα». Σε μία συνέντευξη εφ όλης της ύλης στο περιοδικό της Ε.Ε.Φα.Μ., ο κ. Κοφινάς, αναφέρεται στην μεγάλη τιμή, να υπηρετεί την Merck, ενώ κάνει μία αναδρομή της πορείας του στο χώρο του φαρμάκου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη για περισσότερο από δύο δεκαετίες, καθώς και στην εμπειρία του στην θέση ευθύνης του επικεφαλής της IMS στα Βαλκάνια, πριν πει το μεγάλο Ναι στην Merck. Ο κ. Κοφινάς, αναφέρεται ακόμη στις δυσκολίες που κλήθηκε να αντιμετωπίσει στα νέα του καθήκοντα, στο μοντέλο διοίκησης και ηγεσίας που ακολουθεί, σχολιάζει την πολιτική φαρμάκου στην χώρα μετά από μία σειρά δραματικών περικοπών που υπέστη ο κλάδος - τονίζοντας ότι θα πρέπει να διασφαλίζεται η πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία και η στόχευση να μην είναι μόνο η λήψη μέτρων περιστολής της δαπάνης - ενώ αναφέρεται και στην πρόκληση των νέων του καθηκόντων στον Σ.Φ.Ε.Ε. ως επικεφαλής της Γραμματείας Τεκμηρίωσης. Ποιες δυσκολίες κληθήκατε να επιλύσετε αμέσως μετά την ανάληψη των νέων σας καθηκόντων; Πείτε μου τι αξίες εκτιμάτε στην Merck και τι σημαίνει για εσάς, να εργάζεστε σε μία τόσο διακεκριμένη και ιστορική φαρμακοβιομηχανία; Τα συνήθη προβλήματα που συνεχίζει να αντιμετωπίζει το σύνολο των εταιρειών του κλάδου και αφορούν στην ανάσχεση εξόφλησης των οφειλών των δημόσιων ιδρυμάτων προς τους προμηθευτές τους, τα έκτακτα εισπρακτικά μέτρα (βλ. clawback) αλλά και την ελλιπή εφαρμογή των διατάξεων τιμολόγησης, γεγονότα που δυσχεραίνουν την ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων στη χώρα μας. Επιπρόσθετα, εταιρείες που επενδύουν στην καινοτομία, όπως η Μerck, αντιμετωπίζουν ένα μάλλον αδιάφορο, αν όχι εχθρικό περιβάλλον υποστήριξης της καινοτομίας, όπου δεν υπάρχει πρόβλεψη κάλυψης περαιτέρω καινοτόμων αγωγών (πχ. για τις νευροεκφυλιστικές νόσους του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος ή τον καρκίνο), αποκλείοντας ουσιαστικά τον Έλληνα ασθενή από την πρόσβαση σε αγωγές που αποδεδειγμένα παρατείνουν / βελτιώνουν το προσδόκιμο ζωής. Στη Merck εργαζόμαστε έχοντας ενστερνιστεί ένα σύνολο σταθερών αξιών που χαρακτηρίζουν την κουλτούρα μας - υπευθυνότητα, διαφάνεια, ακεραιότητα, θάρρος, σεβασμός, επίτευξη - αναλαμβάνοντας την ευθύνη για το σύνολο των δραστηριοτήτων που αφορούν στα προϊόντα, τους εργαζόμενους, την κοινωνία και το περιβάλλον στο οποίο επιχειρούμε. Και φυσικά επιδιώκουμε και διαθέτουμε επιτυχώς βιοφαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα για την αντιμετώπιση σοβαρών παθήσεων όπως ο καρκίνος, η πολλαπλή σκλήρυνση αλλά και δοκιμασμένες αγωγές για το διαβήτη τύπου ΙΙ, υψηλής τεχνολογίας χημικά, μη συνταγογραφούμενα σκευάσματα και προϊόντα για τις επιστήμες υγείας, τη φαρμακευτική έρευνα, τη χημική ανάλυση και την παραγωγή φαρμάκων και τροφίμων. Τι σημαίνει για ένα στέλεχος να αφήνει μία θέση όπως στην IMS και να περνά στην «καρδιά» του φαρμάκου στην φαρμακοβιομηχανία; Πιστεύετε ότι η προηγούμενη εμπειρία θα σας βοηθήσει στην νέα σας θέση; Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής: Καταρχήν να διευκρινίσω ότι υπηρετώ το χώρο της Υγείας σχεδόν 25 χρόνια, από το χώρο της ακαδημαϊκής έρευνας, το χώρο των νοσοκομειακών - ιατρικών συσκευών και φυσικά του Φαρμάκου, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, για περισσότερο από 2 δεκαετίες πριν αναλάβω την ευθύνη για την IMS στα Βαλκάνια, επομένως συνεχίζω να λειτουργώ μέσα στον κατ εξοχήν χώρο της ειδικότητας μου. Μέσω της ΙMS αποκόμισα σημαντική εμπειρία από τη διαχείριση θεμάτων εταιρικής στρατηγικής, ανάπτυξης χαρτοφυλακίου, εμπορικής αποτελεσματικότητας και εν γένει εξειδικευμένης συμβουλευτικής μέσα από πληθώρα συνεργασιών με φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια, εμπειρία που δύσκολα αποκτάται από μια συνήθη εργασιακή σχέση, σε μια ή και περισσότερες εταιρείες. Επιπρόσθετα, μέσω της εργασιακής αυτής εμπειρίας, είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ στενά με τις αρμόδιες ρυθμιστικές Αρχές των υπηρεσιών Υγείας (Διευθύνσεις & Γραμματείες Υπουργείων) αλλά και επαγγελματικούς Συνδέσμους, κατανοώντας, αναλύοντας και παρέχοντας εξειδικευμένη συμβουλευτική και αποκτώντας μια συνολική θεώρηση των προτεραιοτήτων και αναγκών λειτουργίας των Υπηρεσιών Υγείας στη χώρα μας, αλλά και σε σύγκριση με τις συνθήκες σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Είναι νομίζω προφανές ότι η αποκτηθείσα εμπειρία αποτελεί σημαντικό βοήθημα για τη συνολική διαχείριση εταιρειών εμπορίας ή και παραγωγής φαρμάκων, όπως η Merck. Ποιες οι άμεσες προτεραιότητές σας ως γενικός γραμματέας Τεκμηρίωσης του Σ.Φ.Ε.Ε. και πως βλέπετε την θητεία του νέου προέδρου του Συνδέσμου του κ. Πασχάλη Αποστολίδη; Η Merck, που σε 3 χρόνια συμπληρώνει αισίως 350 χρόνια από την ίδρυσή της, αποτελεί τη φαρμακευτική / χημική εταιρεία με τη μεγαλύτερη ιστορία και ως εκ τούτου είναι ιδιαίτερη τιμή και ευθύνη η ανάληψη του πηδαλίου της ελληνικής θυγατρικής, παρά τις όποιες δυσκολίες διαχείρισης της ελληνικής πραγματικότητας. Ιδιαιτέρως για μας τους Φαρμακοποιούς, η Merck έχει ιδιαίτερη συμβολική αξία καθότι αποτελεί το ζωντανό υπόδειγμα εξέλιξης της φαρμακευτικής ιστορίας στην Ευρώπη, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Στον Σ.Φ.Ε.Ε. ανέλαβα τη Γραμματεία Τεκμηρίωσης που είχα την τιμή να υποστηρίζω και στον παρελθόν ως εξωτερικός πάροχος δεδομένης της γενικότερης εμπειρίας μου στο χώρο της Υγείας. Τώρα μαζί με το νέο πρόεδρο του Σ.Φ.Ε.Ε., τους συναδέλφους του Δ/Σ και τη διοίκηση του Σ.Φ.Ε.Ε. θα συνεργαστούμε για να παρέχουμε στοιχεία που να τεκμηριώνουν τις τάσεις ή να αποτιμούν εφαρμοζόμενα μέτρα, έτσι ώστε να συνεισφέρουμε σε μια ουσιαστική συζήτηση βάσει συγκεκριμένων δεδομένων, κάτι που καταφανώς απουσιάζει σήμερα από το διάλογο με τις ρυθμιστικές αρχές. Δεδομένης της οικονομικής δυσπραγίας είναι αυξημένες οι ευθύνες μας, αλλά είμαι αισιόδοξος ότι θα φέρουμε σε πέρας την αποστολή μας στηριζόμενοι στην ανταπόκριση των μελών του Συνδέσμου για συμμετοχή στις επιμέρους επιτροπές και ομάδες εργασίας που οργανώνουμε, με απώτερο στόχο την επίλυση των ζητημάτων του κλάδου και το όφελος των ασθενών γενικότερα

19 Pharma Voice Ποιο είναι το μοντέλο ηγεσίας και διοίκησης που ασκείτε και πως θα θέλατε να σας θυμούνται οι εργαζόμενοι και συνεργάτες σας όταν θα φύγετε από την Merck; Με στόχο την επίτευξη μεγαλύτερης επιχειρησιακής αυτοτέλειας και αποτελεσματικότητας, προχωρήσαμε σε αναδιοργάνωση της προϋπάρχουσας κλασικής δομής πωλήσεων/ marketing, δημιουργώντας αυτοτελείς επιχειρησιακές μονάδες (Βusiness Units) για τις σημαντικότερες θεραπευτικές κατηγορίες. Τις ομάδες αυτές συνεπικουρούν τα συνήθη υποστηρικτικά τμήματα - οικονομικών, ρυθμιστικών υποθέσεων, προμηθειών, ανθρωπίνων πόρων, ποιότητας και επικοινωνίας - με στόχο τη δημιουργία μίας ευρύτερης αλυσίδας συνεργασίας για την επίτευξη των στόχων μας, πάντα με τοπικό συντονιστικό έλεγχο. Έχοντας μελετήσει μοντέλα απευθείας διοίκησης Business Units από το εξωτερικό, προκύπτει ότι στην Ελλάδα φαίνεται να λειτουργούν λιγότερο αποτελεσματικά στην πράξη χωρίς τοπικό συντονισμό, όσο τουλάχιστον η ελληνική πραγματικότητα απέχει από τον Ευρωπαϊκό κανόνα ως προς το κανονιστικό περιβάλλον και τις συνταγογραφικές συνήθειες. Φυσικά τα πάντα είναι δυναμικά και εξαρτώνται από τις συνθήκες και την ευρύτερη πορεία της χώρας και του χώρου της Υγείας ειδικότερα. Tα πάντα είναι δυναμικά και εξαρτώνται από τις συνθήκες και την ευρύτερη πορεία της χώρας και του χώρου της Υγείας. Σε επίπεδο ηγεσίας τιμώ την ανοικτή επικοινωνία, την αποδεδειγμένη εμπειρία, την αναλυτική εξειδίκευση και κυρίως την αποτελεσματική συνεργασία προς όφελος της ομάδας, αξίες που ο ίδιος ενστερνίζομαι και υποστηρίζω σθεναρά στη συνεργασία μου με τους συνεργάτες μου καθημερινά. Ο τομέας του φαρμάκου είναι γεγονός ότι υπέστη δραματική μείωση τα προηγούμενα χρόνια με μία σειρά σκληρών μνημονιακών μέτρων, τα οποία γονάτισαν στην κυριολεξία τον κλάδο. Πως βλέπετε την επόμενη ημέρα του φαρμάκου και της φαρμακοβιομηχανίας και τι προσδοκάτε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ; Είναι γεγονός ότι ο κλάδος του Φαρμάκου σε επίπεδο κρατικής δαπάνης υπέστρεψε σε ποσοστό μεγαλύτερο από 60% στο διάστημα ενώ η σύνδεση της δαπάνης ως ποσοστό του μειούμενου ΑΕΠ αποδεικνύεται εσφαλμένη, δεδομένης της επίπτωσης στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στον Έλληνα ασθενή. Τη δεδομένη χρονική στιγμή είναι σαφές ότι απαιτείται μια πιο δυναμική αντιμετώπιση από πλευράς κυβέρνησης με την εφαρμογή των απαιτούμενων διαρθρωτικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένης και της εξασφάλισης πρόσθετων πόρων, ώστε να διασφαλίζεται η πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία (εφόσον υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον ο Έλληνας ασθενής να τυγχάνει..ευρωπαϊκής θεραπευτικής αντιμετώπισης) και όχι μόνο η λήψη μέτρων περιστολής της δαπάνης χωρίς περαιτέρω διερεύνηση στην επίπτωση της υγείας, κάτι που ήδη προκύπτει από μελέτες της ακαδημαϊκής κοινότητας. Απαραίτητη είναι επίσης η εφαρμογή της κειμένης νομοθεσίας και των διατάξεων σχετικά με την τιμολόγηση καθώς και η πρακτική εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων για την περιστολή της όποιας εναπομείνασας υπερ-συνταγοράφησης, αντί της εφαρμογής οριζόντιων μέτρων και περικοπών με τη λήξη των αποθεμάτων του προϋπολογισμού. Και φυσικά είναι αναγκαίο να υπάρχει ρευστότητα για την περαιτέρω ανάπτυξη του κλάδου, ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας εν γένει. Τα απολύτως αυτονόητα δηλαδή. Ένα τόσο πολυάσχολο στέλεχος θα είχε ενδιαφέρον να μας πει πως χαλαρώνει και πως περνά τις ελεύθερες ώρες του. Ο ελεύθερος χρόνος είναι πράγματι ελάχιστος και αυτονόητα αφιερώνεται στην οικογένεια ή και σε επιλεγμένες αθλητικές και εικαστικές δραστηριότητες. «Η Merck που σύντομα συμπληρώνει 350 χρόνια από την ίδρυσή της, αποτελεί το ζωντανό υπόδειγμα εξέλιξης της φαρμακευτικής ιστορίας στην Ευρώπη, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, υπηρετώντας παράλληλα αξίες όπως διαφάνεια και ακεραιότητα»

20 Pharma Voice Kαριέρα στο Εξωτερικό: Εμπειρίες & Απόψεις «3 λέξεις που χαρακτηρίζουν τη δουλειά μου: Δημιουργία, Πάθος, Αλλαγή.» Άγγελος Μπαξεβάνης Vice President Global Marketing Operations AWM, Smith&Nephew Ποια ήταν τα βασικά βήματα της επαγγελματικής σας πορείας μέχρι σήμερα; Ξεκίνησα την καριέρα μου στο χώρο του Μarketing καταναλωτικών προϊόντων και πιο συγκεκριμένα στην εταιρεία The Coca-Cola Company. Μετά την πάροδο 5 χρόνων, κατά τη διάρκεια των οποίων κατείχα θέσεις αυξανόμενης ευθύνης, μετακινήθηκα στην Coca-Cola Hellenic, όπου ήμουν υπεύθυνος του Τrade Μarketing των αναψυκτικών για την Ελλάδα. Τέσσερα χρόνια αργότερα μεταπήδησα στο χώρο της φαρμακοβιομηχανίας και συγκεκριμένα στην εταιρεία AstraZeneca, όπου ήμουν υπεύθυνος στρατηγικού σχεδιασμού για 6 χώρες (Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα, Ισραήλ, Κύπρο, Πορτογαλία) και στη συνέχεια για 22. Στην τελευταία θέση μου στην AstraZeneca υποστήριζα το C-suite και τον CEO για τη στρατηγική της εταιρείας παγκοσμίως, ενώ οργάνωσα την ημερίδα για τους αναλυτές και μετόχους στη Νέα Υόρκη. Σήμερα βρίσκομαι στη Smith&Nephew ως Vice President Global Marketing Operations AWM (Advance Wound Management) με κύρια καθήκοντα το digital marketing, το marketing communications και το brand planning. Πόσο εύκολο είναι για έναν Έλληνα να προσαρμοστεί στο εξωτερικό; Τα ελληνικά στελέχη θεωρούνται ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά; Η προσαρμογή στο εξωτερικό είναι εύκολη, αν η επιλογή είναι συνειδητή. Έχω την τύχη να βρίσκομαι τα τελευταία 4 σχεδόν χρόνια στο Λονδίνο, μία πόλη ιδιαίτερα φιλική, λόγω της πολυπολιτισμικότητάς της. Η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι σημαντική, ώστε να γίνει πιο εύκολη η μετάβαση σε ένα καινούργιο περιβάλλον. Δε θεωρώ ότι η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών στελεχών είναι μεγάλη, όπως άλλωστε και κάθε μικρής χώρας της Ευρώπης. Προερχόμαστε από μια μικρή αγορά, αλλά αυτό που μας κάνει να διαφέρουμε είναι το πάθος και η ικανότητά μας να βρίσκουμε λύσεις σε κάθε πρόβλημα. Έχοντας εμπειρία από τη διεθνή αγορά, ποιες θα λέγατε ότι είναι οι μεγαλύτερες και πιο σημαντικές διαφορές με την ελληνική αγορά; Δύο σημαντικές διαφορές. Οργάνωση και όραμα. Υπάρχει ένα νομοθετικό πλαίσιο που δεν αλλάζει κάθε 3 μήνες (υπερβολή... αλλά κοντά στην αλήθεια) αλλά και στόχοι για τα επόμενα χρόνια. Πείτε μας 3 λέξεις που χαρακτηρίζουν τη δουλειά σας. Δημιουργία, Πάθος, Αλλαγή. Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή στην καριέρα σας και πώς την αντιμετωπίσατε; Η στιγμή που βρισκόμουν στο δίλλημα να συνεχίσω την καριέρα μου στο εξωτερικό ή να επιστρέψω στην Ελλάδα. Από τη μια πλευρά το συναίσθημα και από την άλλη η λογική! Πρέπει να έχεις καθαρή σκέψη ώστε να το αντιμετωπίσεις. Η λύση για μένα... Συνεχίζω την καριέρα μου στο εξωτερικό αλλά σε κάθε ευκαιρία επισκέπτομαι την Ελλάδα. Άλλωστε ποια η αξία της λογικής χωρίς συναίσθημα; Τι είναι αυτό που σας ωθεί / εμπνέει να εξελίσσεσθε επαγγελματικά και τι, ενδεχομένως, θα σας σταματούσε; Το πάθος για αυτό που κάνεις είναι η κινητήρια δύναμη για την καριέρα σου. Το πάθος για την αλλαγή και τη δημιουργία. Όπως είπε και ο Steve Jobs, stay hungry, stay foolish. Η στήριξη της οικογένειας και η υγεία των ανθρώπων που αγαπάς είναι σημαντικός μοχλός για την εξέλιξη της καριέρας σου, αλλά και για την ολοκλήρωσή της επίσης. Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που θέλει να ξεκινήσει σήμερα την καριέρα του στο εξωτερικό; Χρειάζεται συνεχής προσπάθεια και αγάπη για αυτό που κάνεις. Κάθε δυσκολία υπάρχει μπροστά μας για να την ξεπερνάμε. Το ταξίδι δεν είναι εύκολο αλλά οι εμπειρίες που αποκομίζεις είναι πολλές! Αν κάποιος είναι έτοιμος/η για σκληρή δουλειά και πάθος, τότε τα σύνορα Το σημαντικό είναι να αντιμετωπίζεις τις καθημερινές, δύσκολες προκλήσεις με επιμονή και πίστη για το καλύτερο αποτέλεσμα Νίκος Θασίτης Customer & Channel Marketing, Senior Specialist Multichannel Dept. Europe-Canada, MSD International GesmbH Switzerland Ποια ήταν τα βασικά βήματα της επαγγελματικής σας πορείας μέχρι σήμερα; Μετά από τέσσερα χρόνια στην Ιατρική Ενημέρωση και ένα σύντομο πέρασμα από το Medical Department, ως ο πρώτος Medical Scientific Liaison της Schering Plough, εντάχθηκα στο Marketing Department της εταιρείας, σαν Junior Product Manager για τα προϊόντα της Αλλεργίας. Το μεγάλο βήμα της καριέρας μου στην Ελλάδα ήταν όταν μετά τη συγχώνευση της Schering Plough με την MSD, μου δόθηκε η ευκαιρία το 2012 να συμμετάσχω, στο νέο τότε Multichannel Department ως Univadis & Online Strategy and Solutions Manager, όπου λάνσαρα την ηλεκτρονική πλατφόρμα Univadis στην ελληνική αγορά. Πέρυσι το καλοκαίρι έκανα ένα ακόμα μεγάλο βήμα, αφού δέχθηκα την πρόκληση και έγινα δεκτός στο Regional Multichannel Department της MSD στην Ελβετία, με περιοχή ευθύνης τις χώρες της Ευρώπης και τον Καναδά. Πόσο εύκολο είναι για έναν Έλληνα να προσαρμοστεί στο εξωτερικό; Η ζωή σε μια χώρα της βόρειας Ευρώπης είναι εντελώς διαφορετική από αυτή της Ελλάδας, αφού τα καλά στοιχεία της μίας χώρας είναι τα «κακά» στοιχεία της άλλης και το ανάποδο. Έτσι μετά την πρώτη περίοδο προσαρμογής, θεωρώ ότι πια έχω ενταχθεί πλήρως στον τρόπο ζωής της Ελβετίας και εκτιμώ τα καλά χαρακτηριστικά της. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πόσο «εύκολο» είναι να υπάρχει μια χώρα που όλα λειτουργούν όπως πρέπει, όπου υπάρχει σταθερότητα και οι νόμοι είναι δίκαιοι, είναι σεβαστοί και εφαρμόζονται από όλους. Έχοντας εμπειρία από τη διεθνή αγορά, ποιες θα λέγατε ότι είναι οι μεγαλύτερες και πιο σημαντικές διαφορές με την ελληνική αγορά; Τα ελληνικά στελέχη θεωρούνται ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά; Έχοντας πλέον τη διεθνή εμπειρία, θεωρώ ότι η μεγάλη διαφορά με την ελληνική αγορά είναι η σταθερότητα. Παρόλα αυτά, το κλίμα αβεβαιότητας που υπάρχει όλα αυτά τα χρόνια στην Ελλάδα, θεωρώ ότι μας έχει βοηθήσει να γίνουμε πιο δημιουργικοί και καινοτόμοι, καθώς επίσης και να προσαρμοζόμαστε πολύ γρήγορα σε οποιαδήποτε πρόκληση. Χαρακτηριστικό είναι, ότι πάντα φέρνω ως παράδειγμα τα projects της Ελλάδας, τα οποία είναι και πρωτοποριακά και εφαρμόσιμα, κατά τις επικοινωνίες μου με τις χώρες του Region. Με αυτά τα hard skills πιστεύω ότι τα ελληνικά στελέχη είναι ανταγωνιστικά και αυτός είναι ο λόγος που καταλαμβάνουν σημαντικές θέσεις διεθνώς. Πείτε μας 3 λέξεις που χαρακτηρίζουν τη δουλειά σας. Προσαρμοστικότητα, Πάθος, Εστίαση στο αποτέλεσμα. Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή στην καριέρα σας και πώς την αντιμετωπίσατε; Το σημαντικό κατά τη δική μου άποψη δεν είναι πως αντιμετώπισες τη μία δύσκολη στιγμή της καριέρας σου, αλλά πως αντιμετωπίζεις τις καθημερινές δύσκολες προκλήσεις. Και αυτό γίνεται μόνο με επιμονή και πίστη ότι στο τέλος της ημέρας θα έχεις το καλύτερο αποτέλεσμα. Τι είναι αυτό που σας ωθεί / εμπνέει να εξελίσσεσθε επαγγελματικά και τι, ενδεχομένως, θα σας σταματούσε; Αυτό που με ωθεί είναι να εξελίσσομαι διαρκώς. Να αναλαμβάνω νέες προκλήσεις και νέες αρμοδιότητες. Η στασιμότητα είναι κάτι που δε με εμπνέει και λειτουργεί ως αντικίνητρο στη δουλειά μου. Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που θέλει να ξεκινήσει σήμερα την καριέρα του στο εξωτερικό; Χωρίς κανέναν ενδοιασμό, θα του πρότεινα να το επιχειρήσει και να έχει υπομονή κατά τον πρώτο καιρό της προσαρμογής. Είναι απίστευτη εμπειρία να δουλεύεις σε ένα πολυεθνικό περιβάλλον και να ζεις σε μια Ευρωπαϊκή χώρα. Όμως, αυτό που με στεναχωρεί είναι ότι πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Άνθρωποι που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη χώρα μας να ξεπεράσει την κρίση, με την ενέργεια και τη δημιουργικότητά τους. Για εμένα το σημαντικό είναι όλοι όσοι έχουν κάνει αυτό το βήμα στο εξωτερικό, κάποια στιγμή να επιστρέψουν πίσω και να βοηθήσουν στην αναδιοργάνωση της 38 των χωρών είναι ανοιχτά. Άλλωστε αυτή είναι και μια απο τις βασικές αρχές της Ενωμένης Ευρώπης. χώρας σε έναν πιο Ευρωπαϊκό προσανατολισμό. 39