2. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Transcript

1 2. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΡΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 2.1 ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ WORKSHEET Στο κεφάλαιο αυτό θα περιγράψουμε διάφορες διαδικασίες στη διαχείριση των δεδομένων, η χρήση η όχι των οποίων εξαρτάται από το είδος των δεδομένων που επεξεργαζόμαστε. Για παράδειγμα σε μία απλή στατιστική ανάλυση οι περισσότερες από τις διαδικασίες αυτές δεν είναι απαραίτητες. Εν τούτοις η γνώση τους είναι χρήσιμη για την πιό αποτελεσματική διαχείριση του Data Window. Για την περιγραφή των διαδικασιών αυτών θα δημιουργήσουμε ένα αρχείο δεδομένων αποτελούμενο από τις μεταβλητές C1 ΦΥΛΟ (1 = Ανδρας, 2 = Γυναίκα), C2 ΒΑΡΟΣ, C3 ΥΨΟΣ και C4 ONOMA για 7 άτομα. Αφού καταχωρήσουμε τα παρακάτω δεδομένα θα τα αποθηκεύσουμε στο αρχείο με το όνομα Prosopika Stoixia.MTW. Μπορούμε να προσθέσουμε ένα η περισσότερα κελιά, μία γραμμή η μία στήλη χρησιμοποιώντας το μενού συντόμευσης (Shortcut Menu) η τα κουμπιά εργαλείων (Toolbar Buttons). Το Shortcut Menu εμφανίζεται με δεξί click στο κελί (η κελιά) που θέλουμε να γίνει η προσθήκη. Οταν εισάγουμε ένα κελί (η κελιά) το Minitab τοποθετεί το σύμβολο του missing-data (*) σε αυτό. Για να προσθέσουμε ένα η περισσότερα κελιά, επιλέγουμε το κελί η τα κελιά και πατάμε το κουμπί Insert Cell. Τα επιλεγμένα κελιά μετακινούνται προς τα κάτω και το νέο κελί εμφανίζεται στη θέση τους. Το πλήθος των προστιθέμενων κελιών είναι ίσο με το πλήθος των επιλεγμένων κελιών πριν την ενεργοποίηση της εντολής προσθήκης. Για να προσθέσουμε μία γραμμή, επιλέγουμε με δεξί click την γραμμή κάτω από εκείνη που θέλουμε να γίνει η εισαγωγή και πατάμε το κουμπί Insert Row. Η επιλεγμένη γραμμή μετακινείται προς τα κάτω και η νέα γραμμή εμφανίζεται στη θέση της. 29

2 Για να προσθέσουμε μία στήλη, επιλέγουμε με δεξί click τη στήλη αριστερά εκείνης που θέλει να γίνει η προσθήκη και πατάμε το κουμπί Insert Column. Η επιλεγμένη στήλη μετακινείται δεξιά και νέα στήλη εμφανίζεται στη θέση της. Στο παράδειγμά μας θα προσθέσουμε τη μεταβλητή ΗΛΙΚΙΑ μεταξύ των C1 και C2. 1. Επιλέγουμε τη στήλη C2. 2. Από τη γραμμή εργαλείων πατάμε το κουμπί Insert Column. 3. Πληκτρολογούμε ΗΛΙΚΙΑ στη θέση ονόματος της στήλης. 4. Αφού βεβαιωθούμε ότι το βέλος εισαγωγής δεδομένων δείχνει προς τα κάτω, πληκτρολογούμε τα δεδομένα 25, 40, 31, 19, 20, 36 και 28 πατώντας Enter μετά από κάθε καταχώρηση. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 2.2 ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΦΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Οταν καθαρίζουμε (clear) τα δεδομένα, τα σβήνουμε από ένα η περισσότερα επιλεγμένα κελιά, χωρίς να διαγράφονται τα αντίστοιχα κελιά. Επιλέγουμε τα δεδομένα και πατάμε το κουμπί Clear. To Minitab αντικαθιστά τα περιεχόμενα των κελιών με αστερίσκο (*) που είναι το σύμβολο των missing data. Οταν διαγράφουμε (Delete) τα δεδομένα, σβήνουμε μαζί με τα περιεχόμενα των επιλεγμένων κελιών και τα κελιά. Για να διαγράψουμε ένα κελί η κελιά, επιλέγουμε τα κελιά και πατάμε το πλήκτρο Delete η πατάμε δεξί click στα επιλεγμένα κελιά και μετά πατάμε Delete Cells. Το Minitab μετατοπίζει τα υπόλοιπα κελιά προς τα πάνω. Για να διαγράψουμε μία γραμμή η στήλη, επιλέγουμε με δεξί click την επικεφαλίδα της γραμμής η στήλης και μετά πατάμε Delete Cells. Οταν διαγράφουμε μία στήλη το Minitab μετακινεί τις υπόλοιπες στήλες προς τα αριστερά. Οταν διαγράφουμε μία γραμμή το Minitab μετακινεί τις υπόλοιπες γραμμές προς τα πάνω. Επίσης μπορούμε να διαγράψουμε στήλες, σταθερές η πίνακες επιλέγοντας εντολές από τη γραμμή μενού. Για να διαγράψουμε τη μεταβλητή C5 ΟΝΟΜΑ. 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Erase Variables. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Erase Variables που εμφανίζεται: 30

3 (α) (β) (γ) Επιλέγουμε τη μεταβλητή C5 ONOMA από τον αριστερό κατάλογο. Πατάμε στο κουμπί Select για να εμφανιστεί στο πλαίσιο διαλόγου Columns, constants, and matrices to erase. Πατάμε στο κουμπί ΟΚ. Στο παράδειγμά μας θα διαγράψουμε την γραμμή R4 και μετά θα καθαρίσουμε το κελί R1C2 1. Επιλέγουμε τη γραμμή R4 και πατάμε δεξί click. 2. Επιλέγουμε Delete Cells. 3. Πατάμε στο κελί R1C2 και μετά πατάμε στο κουμπί Clear. To Minitab τοποθετεί στο κελι το σύμβολο (*). 2.3 ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΛΗΣΗ Μπορούμε να αντιγράψουμε, αποκόψουμε και επικολήσουμε δεδομένα, κελιά η υποσύνολα γραμμών και στηλών από το Edit Menu η από τα Toolbar Buttons. Για να αντιγράψουμε (copy) κελιά, τα επιλέγουμε και πατάμε στο κουμπί Copy. Κατόπιν ενεργοποιούμε το Worksheet όπου θέλουμε να γίνει η επικόληση. Πατάμε στο άνω αριστερό κελί του προορισμού και μετά πατάμε στο κουμπί Paste. Για να αντιγράψουμε δεδομένα από άλλη εφαρμογή όπως τα λογιστικά φύλλα (spreadsheets), επιλέγουμε τα δεδομένα, τα αντιγράφουμε, μετά επιστρέφουμε στο Minitab και τα επικολάμε με τον ίδιο τρόπο. Για να αντιγράψουμε γραμμές η στήλες που δεν είναι συνεχόμενες, για παράδειγμα τις ΗΛΙΚΙΑ και ΥΨΟΣ στις C6 και C7. 1. Aπό τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Copy Columns to Columns. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Copy Columns to Columns που εμφανίζεται: 31

4 (α) Στο πλαίσιο Copy from columns: επιλέγουμε C2 ΗΛΙΚΙΑ και C4 ΥΨΟΣ από τον αριστερό κατάλογο. (β) Από το πλαίσιο καταλόγου Store Copied Data in Columns επιλέγουμε In current worksheet, in columns. (γ) Στο πλαίσιο που ακολουθεί πληκτρολογούμε C6 C7. (δ) Επιλέγουμε το τετράγωνο πλαίσιο Name the columns containing the copied data. 3. Πατάμε ΟΚ και η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. Δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την εντολή Copy Columns για να αντιγράψουμε σταθερές. Αυτό μπορεί να γίνει με την Session Command COPY. 2.4 ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗ ΠΛΑΤΟΥΣ ΣΤΗΛΩΝ Mπορούμε να μετακινήσουμε στήλες από μία τοποθεσία σε μία άλλη με την χρήση των κουμπιών Cut και Paste. Aν πατήσουμε μόνο Cut τότε τα διαγράφουμε. Για να μετακινήσουμε τις στήλες C6 και C7 στις C9 και C Επιλέγουμε τις στήλες C6 και C7. 2. Από τη γραμμή εργαλείων πατάμε στο κουμπί Cut. 3. Επιλέγουμε το κελί R1C9 και πατάμε στο κουμπί Paste. Μπορούμε να αλλάξουμε το πλάτος μιάς στήλης σύροντας το δεξί της σύνορο δεξιά η αριστερά. Μπορούμε να αλλάξουμε το πλάτος πολλών στηλών συγχρόνως επιλέγοντας τις στήλες και σύροντας ένα από τα σύνορα. Για να μεγαλώσουμε το πλάτος της C2. 1. Ακουμπάμε στο σύνορο των επικεφαλίδων των C2 και C3. 2. Σύρουμε το δείκτη προς τα δεξιά. 32

5 3 Αφήνουμε το πλήκτρο όταν έχουμε το επιθυμητό μέγεθος. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 2.5 ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΛΩΝ Υπενθυμίζεται ότι μία στήλη στο Minitab μπορεί να είναι Numeric, Text η Date/Time. Οταν εισάγουμε δεδομένα σε μία κενή στήλη, το Minitab προσδιορίζει αυτόματα το είδος τους από τους χαρακτήρες που πληκτρολογούμε στο πρώτο κελί. Μπορούμε να αλλάξουμε το είδος των δεδομένων μιάς στήλης με τις εντολές Data Change Data Type (Submenu). Για παράδειγμα αν θέλουμε να αλλάξουμε μία στήλη από Numeric σε Text επιλέγουμε Data Change Data Type Numeric to Text. Σε μερικές περιπτώσεις το Minitab μορφοποιεί μία στήλη αυτόματα. Για παράδειγμα αν εισάγουμε αριθμούς με ένα δεκαδικό όπως 3.2, 4.3, 5.4 και μετά πληκτρολογήσουμε το το Minitab αλλάζει τη στήλη σε 4 δεκαδικά έτσι ώστε ο 3.2 να γίνει Επίσης μπορούμε να μορφοποιήσουμε μία στήλη με τις εντολές Editor Format Columns (Submenu). Για να εξετάσουμε τη μορφή της στήλης C4 του παραδείγματος: 1. Επιλέγουμε ένα οποιοδήποτε κελί της C4. 2. Απότη γραμμή μενού επιλέγουμε Editor Format Column Numeric. Εδώ παρατηρούμε ότι οι άλλες επιλογές του υπομενού είναι θαμπές. Αυτό συμβαίνει διότι το Minitab έχει ήδη χαρακτηρίσει τα δεδομένα της C4 σαν Numeric. 3. Στο πλαίσιο διαλόγου Numeric Column Format που εμφανίζεται, πατάμε Cancel για να κλείσει το πλαίσιο διαλόγου αφού δεν χρειάζεται να κάνουμε κάποιες αλλαγές. Για να αλλάξουμε το είδος των δεδομένων από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Change Data Type. Το υπομενού που εμφανίζεται μας επιτρέπει κάποιες επιλογές. 33

6 2.6 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΠΟΣΥΝΟΛΟΥ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Μπορούμε να επιλέξουμε ένα υποσύνολο των δεδομένων του Worksheet αντιγράφοντας δεδομένα που ικανοποιούν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια σε μία άλλη τοποθεσία με τη χρήση των εντολών Data Copy Columns to columns. Για παράδειγμα μπορούμε να επιλέξουμε δεδομένα μόνο για τις γυναίκες και να τα αντιγράψουμε σε μία νέα στήλη χρησιμοποιώντας εκείνες τις γραμμές για τις οποίες ΦΥΛΟ = 2. Μπορούμε επίσης να χρησιμοποιήσουμε τις εντολές Data Subset Worksheet προκειμένου να αντιγράψουμε συγκεκριμένες γραμμές από το ενεργό Worksheet σε ένα νέο Worksheet. Προκειμένου να αντιγράψουμε τα ύψη μόνο για τις γυναίκες στο ίδιο Worksheet: 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Copy Columns to columns. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Copy from columns to columns που εμφανίζεται: (α) Στο πλαίσιο Copy from columns επιλέγουμε τη μεταβλητή C4 ΥΨΟΣ από τον αριστερό κατάλογο. (β) Στο πλαίσιο καταλόγου Store Copied Data in Columns και επιλέγουμε In current worksheet, in columns. (γ) Στο πλαίσιο που ακολουθεί πληκτρολογούμε C6. (δ) Πατάμε στο κουμπί Subset the Data. 3. Στο πλαίσιο διαλόγου Copy Columns to Columns Subset the Data που εμφανίζεται: 34

7 (α) Στο πλαίσιο Include or Exclude επιλέγουμε το κουμπί Specify which rows to include. (β) Στο πλαίσιο Specify which rows to include επιλέγουμε το κουμπί Rows that match. (γ) Πατάμε στο κουμπί Condition. 4. Στο πλαίσιο διαλόγου Copy Columns to Columns Subset the Data Condition που εμφανίζεται και το πλαίσιο Condition: σχηματίζουμε την έκφραση ΦΥΛΟ = 2 με τη βοήθεια του υπάρχοντος πληκτρολογίου. 5. Πατάμε διαδοχικά τρεις φορές ΟΚ για να κλείσουμε τα πλαίσια διαλόγων. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 6. Προκειμένου να ετοιμάσουμε το Worksheet για τις επόμενες διαδικασίες, καθαρίζουμε τις στήλες C6-C ΣΤΟΙΒΑΞΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΙΒΑΞΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ο παρακάτω πίνακας περιέχει τα ύψη και τα βάρη ανδρών και γυναικών σε δύο διαφορετικές μορφές, στοιβαγμένα και αποστοιβαγμένα. Υ- ΑΝΔΡΩΝ Αποστοιβαγμένα Δεδομένα Στοιβαγμένα Δεδομένα Β-ΑΝΔΡΩΝ Υ- ΓΥΝΑΙΚΩΝ Β- ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΥΨΟΣ ΒΑΡΟΣ ΦΥΛΟ

8 Δημιουργούμε ένα νέο Worksheet με το όνομα Apostivagmena Stoixia.MTW με τις μεταβλητές C1 Υ-ΑΝΔΡΩΝ, C2 Β-ΑΝΔΡΩΝ, C3 Υ-ΓΥΝΑΙΚΩΝ και C4 Β- ΓΥΝΑΙΚΩΝ. Μερικές φορές χρειαζόμαστε να μετατρέψουμε τα δεδομένα από τη μία μορφή στην άλλη. Αυτό επιτυγχάνετε με τις εντολές Data Stack/Unstack Columns. Για να στοιβάξουμε τη μεταβλητή C1 Υ-ΑΝΔΡΩΝ πάνω από τη στήλη C3 Υ- ΓΥΝΑΙΚΩΝ και να τοποθετήσουμε τα στοιβαγμένα δεδομένα στη στήλη C5 ΥΨΟΣ. 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Stack Columns. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Stack Columns που εμφανίζεται: (α) Στο πλαίσιο Stack the following columns: επιλέγουμε τις μεταβλητές C1 Υ-ΑΝΔΡΩΝ και C3 Υ-ΓΥΝΑΙΚΩΝ από τον αριστερό κατάλογο. (β) Από την περιοχή Store stacked data in: επιλέγουμε το πλαίσιο Column of the current worksheet: και πληκτρολογούμε C5. (γ) Στο πλαίσιο Store subscripts in: πληκτρολογούμε C6. 5. Πατάμε στο κουμπί ΟΚ. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. Προκειμένου να αποστοιβάξουμε τη στήλη C4 ΥΨΟΣ του Prosopika Stoixia.MTW σε άνδρες και γυναίκες. 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Unstack Columns. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Unstack Columns που εμφανίζεται: 36

9 (α) Στο πλαίσιο Unstack the data in: επιλέγουμε C4 ΥΨΟΣ από τον αριστερό κατάλογο. (β) Στο πλαίσιο Using subscripts in: επιλέγουμε C1 ΦΥΛΟ. (γ) Eπιλέγουμε το κουμπί After last column in use. 3. Πατάμε ΟΚ και η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 2.8 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕΙΡΑΣ Μπορούμε εύκολα να δημιουργήσουμε μία στήλη με αριθμούς που ακολουθούν μία σειρά η κάποιο επαναλαμβανόμενο σχήμα όπως αριθμούς από το 1 μέχρι το 100 η 15 αριθμούς όπου το 1, 2 και 3 επαναλαμβάνονται κυκλικά. Για να δημιουργήσουμε αριθμούς σειράς. 1. Επιλέγουμε Calc Make Patterned Data Simple Set of Numbers. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Simple Set of Numbers που εμφανίζεται: 37

10 (α) Στο πλαίσιο Store patterned data in πληκτρολογούμε C8. (β) Στο πλαίσιο From first value πληκτρολογούμε 1. (γ) Στο πλαίσιο To last value πληκτρολογούμε Πατάμε ΟΚ. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. Για να δημιουργήσουμε μία άλλη στήλη με δεδομένα σειράς θα κάνουμε χρήση της εντολής Edit Last Dialog που βρίσκεται στο κουμπί της γραμμής εργαλείων. Η εντολή αυτή μας επιτρέπει να ανοίξουμε αμέσως το πλαίσιο διαλόγου που χρσιμοποιήθηκε τελευταίο αποφεύγοντας έτσι την ενεργοποίηση των ενδιάμεσων εντολών που οδηγούν σε αυτό. Οταν ανοίγουμε ένα πλαίσιο διαλόγου με αυτό τον τρόπο αυτό περιέχει τις επιλογές που χρησιμοποιήθηκαν την τελευταία φορά. Η εντολή αυτή είναι επίσης διαθέσιμη από το μενού Edit Edit Last Dialog. Για να δημιουργήσουμε τη σειρά των αριθμών 1, 1, 3, 3, 5, 5, 7, 7 και 9, Από τη γραμμή εργαλείων πατάμε στο κουμπί Edit Last Dialog. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Simple Set of Numbers που εμφανίζεται υπάρχουν οι επιλογές που κάναμε προηγουμένως. (α) Στο πλαίσιο Store patterned data in: πληκτρολογούμε C9. (β) Στο πλαίσιο In Steps: πληκτρολογούμε 2. (γ) Στο πλαίσιο List each value: πληκτρολογούμε Πατάμε ΟΚ. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 38

11 2.9 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Μπορούμε να ταξινομήσουμε οποιονδήποτε αριθμό στηλών με οποιονδήποτε αριθμό στηλών και με οποιονδήποτε συνδυασμό αριθμητικών και αλφαριθμητικών δεδομένων. Για παράδειγμα στον πίνακα που ακολουθεί οι στήλες C1-C4 ταξινομούνται με βάση την C1 και το αποτέλεσμα αποθηκεύεται στις C11-C14. Η C1 προσδιορίζει τη διάταξη. Μία άλλη διάταξη που είναι ως προς την C1 και μετά εσωτερικά της C1 ως προς την C2 βρίσκεται στις στήλες C21-C24. C1 C2 C3 C4 C11 C12 C13 C14 C21 C22 C23 C Στο Prosopika Stoixia.MTW καθαρίζουμε τις στήλες C5-C9 και θα ταξινομήσουμε τις στήλες C1- C3 με βάση την στήλη C4 που περιέχει τη μεταβλητή ύψος, έτσι ώστε να εμφανίζονται πρώτα οι άνθρωποι με το μικρότερο ύψος. 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Sort. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Sort που εμφανίζεται: 39

12 (α) Στο πλαίσιο Sort column(s): επιλέγουμε C1 ΦΥΛΟ C4 ΥΨΟΣ από τον αριστερό κατάλογο. (β) Στο πλαίσιο By column: επιλέγουμε C4 ΥΨΟΣ. (γ) Επιλέγουμε το πλαίσιο διαλόγου Columns of current worksheet: και στο πλαίσιο που ακολουθεί πληκτρολογούμε Τ-ΦΥΛΟ Τ- ΗΛΙΚΙΑ Τ-ΒΑΡΟΣ Τ-ΥΨΟΣ. 3. Πατάμε OK. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Μπορούμε με τη χρήση της εντολής Rank να ταξινομήσουμε τα δεδομένα μιάς στήλης δημιουργώντας μία νέα στήλη με τις θέσεις κατάταξης των τιμών της αρχικής στήλης. Η μικρότερη τιμή χαρακτηρίζεται 1 η, η επόμενη μικρότερη 2 η κ.λ.π. Εδώ επισημαίνεται ότι η εντολή Rank δεν ταξινομεί τα δεδομένα. Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει πως το Minitab κατατάσσει τα δεδομένα δημιουργώντας τη στήλη C11 με τις θέσεις κατάταξης των δεδομένων της στήλης C1. C1 C Ο μικρότερος αριθμός είναι ο 1.1 και κατατάσσεται 1ος. Ο επόμενος μικρότερος είναι ο 1.3 και κατατάσσεται 2ος. Αν υπάρχουν επαναλήψεις υπολογίζεται η μέση κατάταξη η οποία και αντιστοιχίζεται σε κάθε τιμή. Για παράδειγμα η 4η και η 5η τιμή είναι η 2.0. Σε αυτές αντιστοιχίζεται η θέση κατάταξης (4 + 5)/2 = 4.5. Για να ταξινομήσουμε τα δεδομένα του Worksheet Prosopika Stoixia.MTW με βάση τη μεταβλητή C3 ΒΑΡΟΣ. 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Rank. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Rank που εμφανίζεται: 40

13 (α) Στο πλαίσιο Rank data in: επιλέγουμε C3 ΒΑΡΟΣ από τον αριστερό κατάλογο. (β) Στο πλαίσιο Store ranks in: πληκτρολογούμε Κ-ΒΑΡΟΣ. 3. Πατάμε ΟΚ. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 5. Διαγράφουμε τις στήλες C5-C9 προκειμένου να ετοιμάσουμε το Worksheet για την επόμενη διαδικασία ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Η εντολή Code ψάχνει στις στήλες για μία τιμή η ένα σύνολο τιμών και τις αντικαθιστά με μία τιμή. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει πως η εντολή Code δημιουργεί δύο νέες στήλες C11 και C12 με 0 στα κελιά που αντιστοιχούν στα κελιά των C1 και C2 με τιμές 2 η 1. Οι υπόλοιπες τιμές μένουν αμετάβλητες. C1 C2 C11 C Για να κωδικοποιήσουμε τις τιμές της μεταβλητής C1 ΦΥΛΟ με τα γράμματα Α και Γ, θα κωδικοποιήσουμε 1 = Α και 2 = Γ. 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Code Numeric to Text. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Code Numeric to Text που εμφανίζεται: 41

14 (α) Στο πλαίσιο Code data from columns: επιλέγουμε C1 ΦΥΛΟ από τον αριστερό κατάλογο. (β) Στο πλαίσιο Into columns: πληκτρολογούμε Κ-ΦΥΛΟ. (γ) Στο πρώτο πλαίσιο Original values: εισάγουμε 1. Πατάμε Tab και στο πλαίσιο New: πληκτρολογούμε Α. (δ) Στο δεύτερο πλαίσιο Original values: εισάγουμε 2. Πατάμε Tab και στο πλαίσιο New: πληκτρολογούμε Γ. 3. Πατάμε ΟΚ. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Τις περισσότερες φορές τα αρχεία δεδομένων που έχουμε για ανάλυση στο Minitab είναι Minitab Worksheets. Πρόκειται για ανεξάρτητα αρχεία με επέκταση.mtw (η.mtp). Mπορούμε όμως να χρησιμοποιήσουμε δεδομένα και από άλλες εφαρμογές όπως MS Word, Excel, Lotus 1-2-3, Quattro Pro, Symphony και dbase. Για να ανοίξουμε ένα αρχείο μιάς άλλης εφαρμογής, για παράδειγμα από το Excel. 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε File Open Worksheet. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Open Workseet που εμφανίζεται και στο πλαίσιο Look in: πληκτρολογούμε C:\BusStats Lab Data. 3. Στο πλαίσιο καταλόγου Files of Type: πατάμε στο βέλος και από τον κατάλογο που εμφανίζεται επιλέγουμε All. 4. Aπό τον κατάλογο αρχείων που εμφανίζεται επιλέγουμε Employee.xls. 5. Πατάμε το κουμπί Open. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 42

15 2.13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ DATABASE Μπορούμε να εισάγουμε δεδομένα από μία Database στο Minitab με τη χρήση της εντολής File Query Database (ODBC). H Open DataBase Connectivity (ODBC) είναι μία γλώσσα που επιτρέπει σε μία εφαρμογή να μιλάει σε μία άλλη που έχει διαφορετική βάση δεδομένων. Οι περισσότερες βάσεις δεδομένων καταλαβαίνουν την γλώσσα ODBC η οποία δίνει τη δυνατότητα σε διαφορετικές εφαρμογές να μοιράζονται δεδομένα αφού προσδιορίσουμε τον πίνακα και τα πεδία από τα οποία θα εισάγουμε τα δεδομένα. Για να χρησιμοποιήσουμε την ODBC από το Minitab θα πρέπει πρώτα να εγκαταστήσουμε το αντίστοιχο λογισμικό στο σύστημά μας. Αυτό είναι διαθέσιμο από την ιστοσελίδα της Microsoft, ενώ σχετικές πληροφορίες υπάρχουν στο Minitab Help και στο κεφάλαιο Setting Up ODBC. Για να εισάγουμε δεδομένα από Data Base. 1. Ενεργοποιούμε το Data Window στο οποίο θέλουμε να γίνει η εισαγωγή. 2. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε File Query DataBase (ODBC). 3. Επιλέγουμε τα δεδομένα που θέλουμε να εισάγουμε. Ο τρόπος επιλογής εξαρτάται από τον ODBC manager που έχουμε εγκαταστήσει. 4. Πατάμε ΟΚ. 5. Αφού δώσουμε τις πληροφορίες ασφάλειας που πιθανόν να μας ζητηθούν πατάμε ΟΚ. 6. Επιλέγουμε τον πίνακα που θέλουμε. 7. Χρησιμοποιούμε τα πλήκτρα με τα βέλη για να μετακινήσουμε πληροφορίες από τα πλαίσια των διαθέσιμων πεδίων στα πλαίσια των επιλεγμένων πεδίων. Κάθε επιλεγμένο πεδίο γίνεται μία στήλη του Minitab. 8. Πατάμε το Use rows για να προσδιορίσουμε τις συνθήκες επιλογής των δεδομένων από ένα πεδίο. 9. Πατάμε ΟΚ. Τέλος η Session Command OBDC επιτρέπει μέσα από το περιβάλλον του Minitab την πρόσβαση σε δεδομένα με την χρήση της διαλογικής γλώσσας SQL. Η Structured Query Language (SQL) δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων με τη σύνταξη ερωτήσεων που προσδιορίζουν τις συνθήκες επιλογής των δεδομένων ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΠΙΝΑΚΑ Εκτός από τις στήλες και τις σταθερές, το Minitab δίνει τη δυνατότητα εργασίας με πίνακες (matrices) η με n m ορθογώνιες διατάξεις κελλιών (arrays με n γραμμές και 43

16 m στήλες) που περιέχουν αριθμούς. Οι πίνακες συμβολίζονται με Μ1, Μ2, Μ3,... Οι πίνακες Minitab υπάρχουν στο worksheet σε μορφή που προσδιορίζουμε με τη βοήθεια των εντολών Calc Matrices Read. Mία στήλη με n δεδομένα είναι ένας n 1 πίνακας, ενώ μία σταθερά είναι ένας 1 1 πίνακας. Ενα Minitab Worksheet μπορεί να περιέχει μέχρι 100 πίνακες. Μπορούμε να εισάγουμε δεδομένα σε πίνακα είτε μέσω ενός αρχείου είτε μέσω του πληκτρολογίου αφού πρώτα καθορίσουμε τις διαστάσεις του πίνακα στο πλαίσιο διαλόγου Read Matrix. Οταν πατήσουμε ΟΚ, το Minitab μπαίνει στο Session Window όπου εισάγουμε τα δεδομένα διαχωρίζοντάς τα με ένα κενό διάστημα και πατώντας Enter για κάθε γραμμή του πίνακα. Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί ότι πρέπει να έχουμε ενεργοποιημένη την εντολή Enable Commands πριν εισάγουμε δεδομένα από το πληκτρολόγιο. Για να εισάγουμε δεδομένα σε ένα 3 4 πίνακα: 1. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε File New Minitab Worksheet. 2. Ενεργοποιούμε το Session Window και επιλέγουμε Editor Enable Commands. 3. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Calc Matrices Read. 4. Στο πλαίσιο διαλόγου Read Matrix που εμφανίζεται: (α) Στο πλαίσιο Number of rows: πληκτρολογούμε 3. (β) Στο πλαίσιο Number of columns: πληκτρολογούμε 4. (γ) Στο πλαίσιο Read into matrix: πληκτρολογούμε Μ1. 5. Πατάμε ΟΚ. Εμφανίζεται το prompt DATA> που σημαίνει ότι μπορούμε να πληκτρολογήσουμε τα δεδομένα. 6. Πληκτρολογούμε τους παρακάτω αριθμούς πατώντας Spacebar μετά από κάθε αριθμό και Enter μετά από γραμμή Οταν πατήσουμε Enter για τελευταία φορά εμφανίζεται το prompt MTB> που σημαίνει ότι το Minitab διάβασε σωστά τα δεδομένα. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. 44

17 Για να δούμε τα περιεχόμενα του πίνακα Μ1: 7. Από τη γραμμή μενού επιλέγουμε Data Copy Matrix to Columns. 8. Στο πλαίσιο διαλόγου Copy Matrix to Columns που εμφανίζεται: (α) Στο πλαίσιο Copy from matrix: πληκτρολογούμε Μ1. (β) Στο πλαίσιο In current worksheet, in columns: πληκτρολογούμε C1- C4. 9. Πατάμε ΟΚ. Το Minitab αντιγράφει τον πίνακα Μ1 στις στήλες του Worksheet 1. H οθόνη μας είναι όπως παρακάτω ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΠΡΑΞΕΩΝ ΣΕ ΠΙΝΑΚΑ Το υπομενού Calc Matrices περιέχει επιπλέον εντολές για τη διαχείριση και εκτέλεση πράξεων μεταξύ πινάκων όπως: Transpose Δημιουργεί τον ανάστροφο ενός πίνακα. Invert Υπολογίζει τον αντίστροφο ενός πίνακα. 45

18 Define Constant Diagonal Eigen Analysis Arithmetic Δημιουργεί ένα πίνακα συγκεκριμένων διαστάσεων με τον ίδιο αριθμό σε κάθε κελί. Δημιουργεί ένα διαγώνιο πίνακα από τις τιμές μιάς στήλης και αντίστροφα. Υπολογίζει τις ιδιοτιμές και τα ιδιοδιανύσματα για ένα συμμετρικό πίνακα. Οι ιδιοτιμές τοποθετούνται κατά φθίνουσα τάξη μεγέθους σε μία στήλη και τα ιδιοδιανύσματα σε στήλες ενός πίνακα κατά αντιστοιχία με τη διάταξη των ιδιοτιμών. Εκτελεί αριθμητικές πράξεις πρόσθεσης, αφαίρεσης και πολλαπλασιασμού μεταξύ σταθερών, στηλών και πινάκων. Προκειμένου να προσθέσουμε τον Μ1 στον εαυτό του: 1. Από τηγραμμή μενού επιλέγουμε Calc Matrices Arithmetic. 2. Στο πλαίσιο διαλόγου Matrix Arithmetic που εμφανίζεται: (α) Επιλέγουμε το κουμπί Αdd και στα δύο πλαίσια που εμφανίζονται πληκτρολογούμε Μ1. (β) Στο πλαίσιο Strore result in: πληκτρολογούμε Μ2. 3. Πατάμε ΟΚ. 4. Πάμε στο Session window και πληκτρολογούμε Print M2. 5. Πατάμε Enter. Η οθόνη μας είναι όπως παρακάτω. Εναλλακτικά μπορούμε να δούμε τα περιεχόμενα του πίνακα Μ2 μέσω των εντολών Data Copy Matrix to Columns όπως προηγουμένως. 46

19 2.16 ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Για τα δεδομένα που ακολουθούν να δημιουργήσετε ένα Minitab Project με το όνομα Classes.MTW όπου να: Student ID Grade 1 Grade (α) Καταχωρήσετε τα δεδομένα σε ένα αρχείο με το όνομα Grades.MTW. (β) Προσθέσετε μία νέα γραμμή μεταξύ των γραμμών 4 και 5 και με στοιχεία Student ID = 22, Grade 1 = 90 και Grade 2 = 88. (γ) Διαγράψετε τα δεδομένα του Student ID = 19 που απέτυχε στις εξετάσεις. (δ) Αντιγράψετε τη στήλη Student ID στη στήλη C5. (ε) Αποθηκεύσετε το Project. (ζ) Βάλετε σχόλια στη στήλη C2 με την περιγραφή Βαθμοί 1 ου εξαμήνου και στη στήλη C3 με την περιγραφή Βαθμοί 2 ου εξαμήνου. (η) Διαγράψετε την στήλη C5. (θ) Αντιγράψετε τα στοιχεία των σπουδαστών με Student ID > 50 στις στήλες C5-C7. (ι) Στιβάξετε τις δύο βαθμολογίες σε μία στήλη τη C8. (κ) Στη στήλη C10 δημιουργήσετε τα δεδομένα 1, 2, 3, 1, 2, 3, 1, 2, 3. (λ) Διαγράψετε τις στήλες C4-C10. (μ) Ταξινομήσετε τα δεδομένα με βάση το Student ID και τοποθετήστε τα στις στήλες C5-C7. (ν) Κατατάξετε τους σπουδαστές με βάση το Grade 2 και τοποθετήστε το αποτέλεσμα στη στήλη C8 με τίτλο Rank. (ξ) Δημιουργήσετε μία νέα στήλη τη C9 με τίτλο Average που περιέχει το μέσο όρο των βαθμών Grade 1 και Grade 2 για κάθε σπουδαστή. (ο) Κωδικοποιήσετε τη μέση βαθμολογία στη C9 με γράμματα όπως παρακάτω και αποθηκεύστε τους κωδικούς στη στήλη C10 με τίτλο Letter Grade = F = D = C = B = A 47