Αστικό ίκαιο. Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης. Λίνα Παπαδοπούλου. ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: 84)

Transcript

1 1 Αστικό ίκαιο Λίνα Παπαδοπούλου Μέλος ΣΕΠ ΕΑΠ ΕΟ 10 Τµήµα Θ1 Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγµατικού ικαίου Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α Γενικές αρχές αστικού δικαίου Εισαγωγή (έννοια αστικού δικαίου) Τα υποκείµενα των έννοµων σχέσεων Γενικά Φυσικά πρόσωπα: έννοια, ιδιότητες και προστασία Νοµικά πρόσωπα: γενικές αρχές, σωµατείο, ίδρυµα, αστική εταιρία ικαίωµα: έννοια, άσκηση, κατάχρηση, παραγραφή, προστασία ικαιοπραξίες: έννοια, διακρίσεις, προϋποθέσεις έγκυρης κατάρτισης, αντιπροσώπευση και πληρεξουσιότητα Ενοχικό δίκαιο ΜΕΡΟΣ Β: Ενοχικό ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου 2

3 3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ίκαιο ΜΕΡΟΣ Β: Ενοχικό ίκαιο Αστική ευθύνη (έννοια, διακρίσεις, προϋποθέσεις) Εξέλιξη της ενοχής (οµαλή και ανώµαλη) Οι σηµαντικότερες συµβάσεις δωρεά Πώληση Ανταλλαγή µίσθωση Σύµβαση εργασίας και έργου Μεσιτεία, Εντολή, άνειο, χρησιδάνειο Παρακαταθήκη Εγγύηση

4 4 ΜΕΡΟΣ Α Γενικό Αστικό ίκαιο (Γενικές αρχές)

5 5 1 η ενότητα: Υποκείµενα

6 6 Έννοµη σχέση Έννοµη σχέση Βιοτική σχέση που ρυθµίζεται από το δίκαιο και παράγει έννοµα αποτελέσµατα Π.χ. εργοδότης-εργαζόµενος εργαζόµενος, πωλητής-αγοραστής Ικανότητα δικαίου ή δικαιοκτητική ικανότητα ή προσωπικότητα Ικανότητα να είναι κανείς φορέας δικαιωµάτων και υποχρεώσεων Κάθε πρόσωπο έχει την ικανότητα δικαίου δικαιοπρακτική ικανότητα ικανότητα για αδικοπραξία

7 7 Υποκείµενα έννοµων σχέσεων Πρόσωπα Φυσικά πρόσωπα: άνθρωποι Νοµικά πρόσωπα: Ενώσεις προσώπων που επιδιώκουν ορισµένο σκοπό/ σύνολα περιουσίας που έχουν ταχθεί για την εξυπηρέτηση ορισµένου σκοπού, εφόσον έχουν αποκτήσει αυτοτελή νοµική προσωπικότητα (δηλαδή, είναι υποκείµενα δικαιωµάτων και υποχρεώσεων)

8 8 Τα φυσικά πρόσωπα Έναρξη φυσικού προσώπου Γέννηση προσώπου (ληξιαρχική πράξη) Και το κυοφορούµενο εφόσον γεννηθεί ζωντανό (ά.. 36 ΑΚ) Τέλος φυσικού προσώπου (ά.. 35 ΑΚ) Θάνατος προσώπου (ληξιαρχική πράξη) Τεκµήρια θανάτου (ά.. 39 ΑΚ) Κήρυξη σε αφάνεια αν θάνατος πολύ πιθανός καθώς είτε Εξαφανίστηκε για 1 έτος ενώ βρισκόταν σε κίνδυνο ζωής, είτε Απουσιάζει για τουλάχιστον 5 έτη

9 9 Τα φυσικά πρόσωπα: Ιδιότητες & καταστάσεις φυσικού προσώπου Όνοµα Φύλο Ιθαγένεια ή υπηκοότητα Νοµικός σύνδεσµος µε ορισµένη Πολιτεία Ηλικία Υγεία Κρίσιµο στοιχείο για τον προσδιορισµό της ικανότητας δικαιοπραξίας-αδικοπραξίας αδικοπραξίας ύναται να επηρεάσει την ικανότητα δικαιοπραξίας-αδικοπραξίας αδικοπραξίας Θρησκεία Τιµή (κοινωνική αξία και υπόληψη) Προστατεύεται από ειδικές διατάξεις του ΑΚ (πχ, αρ.. 57, 920 ΑΚ) δεσµός που συνδέει πρόσωπα µεταξύ τους) Συγγένεια (δεσµός Κατοικία εγκατάσταση µε πρόθεση δηµιουργίας µόνιµου κέντρου βιοτικών σχέσεων, ενώ η διαµονή έχει προσωρινό χαρακτήρα

10 10 Προστασία φυσικών προσώπων: Προστασία προσωπικότητας πχ, ζωή, υγεία, ελεύθερη ανάπτυξη προσωπικότητας, τιµή, απόρρητη περιοχή της προσωπικότητας α.. 57 ΑΚ: Όποιος προσβάλλεται παράνοµα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωµα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να µην επαναληφθεί στο µέλλον. α.. 58, 59 ΑΚ : δικαίωµα στο όνοµα και στο προϊόν της διάνοιας Η προστασία της προσωπικότητας είναι και Συνταγµατικά κατοχυρωµένη Αρ.. 2(1): προστασία της αξίας του ανθρώπου Αρ.. 5(1): ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας Αρ.. 7(2): απαγόρευση προσβολών της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (πχ, βασανιστήρια) Αρ.. 9(1), (2): άσυλο της κατοικίας και απαραβίαστο της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής Αρ.. 19: απόρρητο των επιστολών, ανταπόκρισης και επικοινωνίας

11 11 Προστασία φυσικών προσώπων: Προστασία προσωπικότητας Αξιώσεις σε περίπτωση παράνοµης προσβολής της προσωπικότητας (αρ.. 57, 595 ΑΚ) Άρση της προσβολής (πχ, απόσυρση δυσφηµιστικού εντύπου) Αξίωση για µη επανάληψη της προσβολής στο µέλλον (πχ, απαγόρευση νέας κυκλοφορίας δυσφηµιστικού εντύπου) Αποζηµίωση, εφόσον η προσβολή είναι υπαίτια και έχει προκληθεί ζηµία που είναι αποτιµητέα σε χρήµα (πχ, µείωση επαγγελµατικής πίστης) Ικανοποίηση ηθικής βλάβης (βλάβης λόγω ψυχικού πόνου η οποία δεν είναι αποτιµητέα σε χρήµα) Πληρωµή χρηµατικού ποσού ηµοσίευση (πχ, επανόρθωση δυσφηµιστικού δηµοσιεύµατος) Οτιδήποτε επιβάλλεται από τις περιστάσεις (πχ, αίτηση συγγνώµης, απόδοση δυσφηµιστικών εντύπων, κτλ.)

12 12 Νοµικά πρόσωπα: γενικές αρχές ιακρίσεις ηµοσίου και Ιδιωτικού ικαίου Μικτής φύσης ή διφυούς χαρακτήρα Σύσταση και οργάνωση του νπ ά.. 63 ΑΚ: συστατική πράξη (πράξη που να βεβαιώνει τη βούληση των προσώπων να ιδρύσουν νπ), καταστατικό/οργανισµός (πράξη µε τους όρους λειτουργίας και διοίκησης του νπ) ά.. 64 ΑΚ: έδρα του νπ (τόπος λειτουργίας της διοίκησης, εκτός αν άλλως ορίζει το καταστατικό/οργανισµός οργανισµός)

13 13 Νοµικά πρόσωπα: γενικές αρχές Αρ. 62 ΑΚ: το νπ έχει ικανότητα δικαίου εκτός από τις έννοµες σχέσεις που προϋποθέτουν φυσικό πρόσωπο όπως πχ, η υιοθεσία και η κληρονοµική διαδοχή, ικανότητα δικαιοπραξίας και αδικοπραξίας δια µέσου των οργάνων που το διοικούν

14 14 Νοµικά πρόσωπα: ιοίκηση α.. 65 ΑΚ: διοίκηση από ένα ή περισσότερα πρόσωπα στη δεύτερη περίπτωση, οι αποφάσεις λαµβάνονται µε απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων (50%+1), εκτός αν άλλως ορίζει το καταστατικό/οργανισµός

15 15 Νοµικά πρόσωπα: ιοίκηση α.. 70 ΑΚ: δικαιοπραξίες της διοίκησης εντός των ορίων εξουσίας της δεσµεύουν το νπ Η διοίκηση πρέπει να δικαιοπρακτεί µε την ιδιότητα αυτή (δηλαδή, στο όνοµα και για λογαριασµό του νπ) Η διοίκηση οφείλει να ενεργεί µέσα στα όρια εξουσίας που προσδιορίζει η συστατική πράξη, το καταστατικό/οργανισµός του νπ α.. 71 ΑΚ: παράνοµες πράξεις/παραλείψεις παραλείψεις της διοίκησης δηµιουργούν, εκτός από την ευθύνη των υπαίτιων προσώπων, και ευθύνη του νπ εφόσον η αδικοπραξία έγινε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που είχαν αναλάβει υφίσταται υποχρέωση αποζηµίωσης, δηλαδή, αποκατάστασης προκληθείσας ζηµίας

16 16 Νοµικά πρόσωπα: Τέλος του νπ ιάλυση νπ: λήξη δραστηριότητας του νπ για λόγους που διαφέρουν ανάλογα µε τον τύπο του νπ Εκκαθάριση: ακολουθεί αυτοδικαίως τη διάλυση και οδηγεί στο τέλος-εξαφάνιση του (αρ ΑΚ) Η περιουσία περιέρχεται στο δηµόσιο, εκτός αν άλλως ορίζει το νόµος, η συστατική πράξη, το καταστατικό ή το αρµόδιο εταιρικό όργανο (πχ, διοίκηση, συνέλευση) το δηµόσιο οφείλει να εκπληρώσει το σκοπό του νπ µε την περιουσία αυτή

17 17 Νοµικά πρόσωπα 1. Σωµατείο 2. Ίδρυµα 3. Αστική εταιρεία 4. Επιτροπή Εράνων

18 Νοµικά πρόσωπα: Το σωµατείο (αρ ΑΚ) Ένωση τουλάχιστον 20 προσώπων µε µη κερδοσκοπικό σκοπό Αποκτά αυτοτελή νοµική προσωπικότητα µε δικαστική απόφαση µε την έγγραφή του σε ειδικό βιβλίο των σωµατείων στο πρωτοδικείο της έδρας του Υποβολή (από ιδρυτές ή διοίκηση) αίτησης µαζί µε τη συστατική πράξη, το καταστατικό, τα ονόµατα των µελών της διοίκησης, τις υπογραφές των µελών και χρονολογία Καταστατικό Σκοπός και επωνυµία, έδρα, πόροι, είσοδος, έξοδος, αποβολή και υποχρεώσεις µελών, όροι λειτουργίας της διοίκησης και της συνέλευσης, όροι τροποποίησης καταστατικού, όροι διάλυσης ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου 18

19 19 Το σωµατείο ιοίκηση ιοικητικό Συµβούλιο που αποτελείται από µέλη του σωµατείου, εκτός αν άλλως ορίζει το καταστατικό (αρ.. 92 ΑΚ) Συνέλευση Συµµετοχή όλων των µελών Ανώτατο όργανο Αποφασίζει για κάθε θέµα που δεν υπάγεται στην αρµοδιότητα άλλου οργάνου/ αν δεν ορίζει άλλως το καταστατικό, εκλέγει τη διοίκηση, αποφασίζει για είσοδο-αποβολή µελών, εγκρίνει ισολογισµό, αποφασίζει για αλλαγή σκοπού, τροποποίηση καταστατικού και διάλυση σωµατείου ικαίωµα να παύει οποτεδήποτε τη διοίκηση

20 20 Το σωµατείο: συµµετοχή Ελεύθερη είσοδος µελών, εκτός αν άλλως ορίζει το καταστατικό (αρ.. 86 ΑΚ) Ελεύθερη αποχώρηση µελών (αρ.. 87 ΑΚ) Αποβολή µέλους στις περιπτώσεις που ορίζει το καταστατικό ή για σπουδαίο λόγο και εφόσον υπάρχει απόφαση της Συνέλευσης (αρ.. 88 ΑΚ) Ισοτιµία όλων των µελών/ ιδιαίτερα δικαιώµατα απονέµονται µε τη συµφωνία όλων των µελών (αρ. 89 ΑΚ) Η ιδιότητα του µέλους δεν κληρονοµείται, δεν µεταβιβάζεται και δεν είναι δεκτική αντιπροσώπευσης, εκτός αν άλλως ορίζει το καταστατικό (αρ.. 91 ΑΚ)

21 Το σωµατείο: διάλυση Με απόφαση Συνέλευσης (παρουσία των µισών µελών και πλειοψηφία 3/4 των παρόντων µελών) Με απόφαση του Πρωτοδικείου (κατόπιν αίτησης της διοίκησης ή 1/5 των µελών ή της εποπτεύουσας νοµαρχιακής αρχής) επειδή µειώθηκε ο αριθµός των µελών του ή από άλλα αίτια, είναι αδύνατο να αναδειχθεί διοίκηση ή γενικά να εξακολουθήσει να λειτουργεί το σωµατείο σύµφωνα µε το καταστατικό αν ο σκοπός του σωµατείου εκπληρώθηκε ή αν από τη µακρόχρονη αδράνεια συνάγεται ότι ο σκοπός του έχει εγκαταλειφθεί αν το σωµατείο επιδιώκει σκοπό διαφορετικό από εκείνον που καθορίζει το καταστατικό ή αν ο σκοπός ή η λειτουργία του σωµατείου έχουν καταστεί παράνοµοι ή ανήθικοι ή αντίθετοι προς τη δηµόσια τάξη Αυτοδικαίως (χωρίς απόφαση Συνέλευσης ή δικαστηρίου) στις περιπτώσεις που προβλέπει το καταστατικό (πχ, παρέλθει η διάρκεια) όταν τα µέλη µείνουν λιγότερα από 10 Περιουσία µετά τη διάλυση Η περιουσία του σωµατείου δεν διανέµεται ποτέ στα µέλη του (αρ ΑΚ) ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου 21

22 22 Νοµικά πρόσωπα: Ίδρυµα Μία περιουσία που ορίστηκε για να εξυπηρετηθεί ορισµένος σκοπός (ά ΑΚ) Προϋποθέσεις: Ιδρυτική πράξη Οργανισµός Προεδρικό ιάταγµα

23 23 Αστική εταιρία (εταιρία του ΑΚ): αρ ΑΚ Με τη σύµβαση της αστικής εταιρίας δύο ή περισσότεροι έχουν αµοιβαίως υποχρέωση να επιδιώκουν µε κοινές εισφορές κοινό σκοπό και ιδίως οικονοµικό (αρ ΑΚ) Σύσταση Αν επιδιώκει οικονοµικό σκοπό, τότε µπορεί να αποκτήσει νοµική προσωπικότητα Καταχώριση της περίληψης της εταιρικής σύµβασης σε ειδικό βιβλίο στο Πρωτοδικείο της έδρας Τοιχοκόλληση της περίληψης επί 3 µήνες στο ακροατήριο του δικαστηρίου Αν δεν επιδιώκει οικονοµικό σκοπό, δεν αποκτά νοµική προσωπικότητα (δηλαδή, δεν απαιτείται δηµοσίευση της εταιρικής σύµβασης) ιοίκηση, συµµετοχή, λύση, εκκαθάριση: βλ. αναλυτικά, αρ ΑΚ

24 24 Γενικές Αρχές αστικού δικαίου 2 η ενότητα: Το δικαίωµα

25 25 ικαιώµατα: ιακρίσεις Περιουσιακά, προσωπικά και µικτά Εξουσιαστικά και διαπλαστικά Εξουσιαστικά: απόλυτα και σχετικά

26 26 Άσκηση δικαιώµατος ικαίωµα Εξουσία που παρέχεται από το δίκαιο σε ένα πρόσωπο για την ικανοποίηση ενός βιοτικού συµφέροντος που κρίνεται άξιο προστασίας άσκηση δικαιώµατος = Απόλαυση ωφελειών του δικαιώµατος ιάθεση δικαιώµατος Προστασία δικαιώµατος ιενέργεια κάθε αναγκαίας πράξης σε περίπτωση προσβολής ικαστική ή αυτοδύναµη

27 27 ικαίωµα: Κατάχρηση ( ΑΚ) Προφανής υπέρβαση των ορίων της καλής πίστης Ευθύτητα και εντιµότητα των συναλλαγών (πχ, απόλυση εργαζόµενου λόγω εκδίκησης) Προφανής υπέρβαση των ορίων των χρηστών ηθών Οι περί ηθικής και ιδίως κοινωνικής ηθικής απόψεις του µέσου κοινωνικού ανθρώπου (πχ, απόλυση εργαζόµενου λόγω ασθένειας) Προφανής υπέρβαση του οικονοµικού σκοπού του δικαιώµατος Οικονοµικά συµφέροντα που εξυπηρετεί το δικαίωµα (πχ, έξωση µισθωτή λόγω µη καταβολής του µισθώµατος αν και υπάρχει εγγυητής) Προφανής υπέρβαση του κοινωνικού σκοπού του δικαιώµατος Κοινωνική λειτουργία του δικαιώµατος (πχ, απόλυση εργαζόµενης λόγω οργανικών διαταραχών µετά τον τοκετό)

28 28 ικαίωµα: Κατάχρηση ( ΑΚ) Συνέπειες Η κατάχρηση δικαιώµατος συνιστά παράνοµη πράξη Η δικαιοπραξία είναι άκυρη (πχ, απόλυση εργαζόµενου) Σε περίπτωση υλικών ενεργειών, αξίωση για παύση των ενεργειών και παράλειψή τους στο µέλλον Σε περίπτωση έγερσης αγωγής (πχ, κατά του µισθωτή), η αγωγή απορρίπτεται Μέσα άµυνας του θιγόµενου από την κατάχρηση δικαιώµατος Αγωγή Ένσταση

29 29 Προστασία δικαιώµατος Ένδικη προστασία, δηλαδή, δικαστική προστασία Αυτοδύναµη προστασία

30 30 Αυτοδύναµη προστασία δικαιώµατος Αυτοδικία (αρ ΑΚ) - Προϋποθέσεις σωρευτικά: Αξίωση ιδιωτικού δικαίου που να µπορεί να επιδιωχθεί µε αγωγή (πχ, προσβολή της κυριότητας) Η βοήθεια της αρχής (αρµόδιο κρατικό όργανο) δεν µπορεί να φτάσει εγκαίρως Η αναβολή δηµιουργεί κίνδυνο να µαταιωθεί/δυσκολευθεί η πραγµάτωση της αξίωσης Ο δικαιούχος χρησιµοποιεί τα απολύτως αναγκαία µέσα για την αυτοδύναµη ικανοποίηση της αξίωσης Ειδάλλως, η πράξη είναι παράνοµη και υπάρχει υποχρέωση αποζηµίωσης Άµυνα (αρ ΑΚ)- Προϋποθέσεις σωρευτικά: Παρούσα και άδικη επίθεση εναντίον προσώπου Πράξη υπεράσπισης του αµυνόµενου προσώπου έναντι του επιτιθέµενου Επιβαλλόµενη (αναλογική) υπεράσπιση Ειδάλλως, η πράξη είναι παράνοµη και υπάρχει υποχρέωση αποζηµίωσης Κατάσταση ανάγκης (αρ ΑΚ) - Προϋποθέσεις σωρευτικά: Επικείµενος κίνδυνος που απειλεί να προκαλέσει βλάβη σε αγαθό ενός προσώπου Ο «αµυνόµενος» καταστρέφει ξένο πράγµα Η καταστροφή/βλάβη του ξένου πράγµατος είναι αναγκαία για την αποτροπή του επικείµενου κινδύνου Ο επικείµενος κίνδυνος απειλεί δυσανάλογα µεγαλύτερη ζηµία Αν δεν συντρέχει οποιαδήποτε από τις παραπάνω προϋποθέσεις, η πράξη είναι παράνοµη και υπάρχει υποχρέωση αποζηµίωσης

31 31 3 η ενότητα ικαιοπραξίες

32 32 ικαιοπραξία ήλωση βούλησης Ενδεχοµένως και συνδροµή και άλλων (νοµικών) γεγονότων παράγει έννοµο αποτέλεσµα ιάκριση από άλλες έννοιες Οιονεί δικαιοπραξίες Περιέχουν δήλωση βούλησης, αλλά τα έννοµα αποτελέσµατα επέρχονται απευθείας από το νόµο (πχ, εγκατάσταση προσώπου και απόκτηση κατοικίας) Υλικές πράξεις δεν περιέχουν δήλωση βούλησης / ο νόµος επιφέρει ορισµένα αποτελέσµατα (πχ, συγγραφή βιβλίου και δικαίωµα πνευµατικής ιδιοκτησίας)

33 33 Προϋποθέσεις κατάρτισης έγκυρης δικαιοπραξίας 1. Ικανότητα για δικαιοπραξία 2. Βούληση = Θέληση να παράγει µε ορισµένη βούλησή του συγκεκριµένα έννοµα αποτελέσµατα 3. Η βούληση να µην είναι αποτέλεσµα πλάνης, απάτης ή απειλής 4. Συµφωνία βούλησης και δήλωσης 5. ήλωση (εξωτερίκευση) της βούλησης 6. Τήρηση του νόµιµου τύπου 7. Το περιεχόµενο της δικαιοπραξίας να µην είναι αντίθετο µε το νόµο και τα χρηστά ήθη

34 34 Προϋποθέσεις κατάρτισης έγκυρης δικαιοπραξίας 1. Ικανότητα για δικαιοπραξία Έννοια: η ικανότητα προσώπου να καταρτίζει αυτοπροσώπως δικαιοπραξίες Πλήρως ικανοί για δικαιοπραξία Όσοι συµπλήρωσαν το 18ο έτος ηλικίας, εφόσον δεν συντρέχει κάποιος άλλος λόγος ανικανότητας (βλ. πιο κάτω) Σχετικά-παροδικά ανίκανοι για δικαιοπραξία, δηλαδή, ενήλικοι που κατά τη στιγµή κατάρτισης συγκεκριµένης δικαιοπραξίας είτε δεν έχουν συνείδηση των πράξεών τους (πχ, λόγω µέθης, χρήσης ναρκωτικών, υψηλού πυρετού), είτε βρίσκονται σε διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά τη λειτουργία της βούλησής τους

35 35 Προϋποθέσεις κατάρτισης έγκυρης δικαιοπραξίας 1. Ικανότητα για δικαιοπραξία Απολύτως ανίκανοι για δικαιοπραξία (δηλαδή, δεν µπορούν να καταρτίσουν καµία απολύτως δικαιοπραξία) Όσοι δεν έχουν συµπληρώσει το 10 ο έτος ηλικίας Όσοι είναι σε πλήρη στερητική δικαστική συµπαράσταση λόγω ψυχικής ή διανοητικής διαταραχής ή σωµατικής αναπηρίας αδυνατούν Λόγω ασωτίας, τοξικοµανίας ή αλκοολισµού εκθέτουν σε κίνδυνο στέρησης εαυτούς και συγγενείς Μερική συµπαράσταση = ανικανότητα για ορισµένες δικαιοπραξίες Επικουρική συµπαράσταση Πλήρης και µερική

36 36 Ικανότητα για δικαιοπραξία Περιορισµένα ικανοί = µπορούν να δικαιοπρακτούν µόνον εφόσον τηρήσουν τις προϋποθέσεις που θέτει ο νόµος Ανήλικος > 10 ετών (<18): δικαιοπραξίες από τις οποίες αποκοµίζει µόνον όφελος (πχ, δωρεά) Ανήλικος >14 ετών (<18): διαθέτει κάθε τι που κερδίζει από την προσωπική εργασία ή από εκείνα που του δόθηκαν για να διαθέτει ελεύθερα (πχ, χαρτζιλίκι) Ανήλικος >15 ετών (<18): σύµβαση εργασίας ως εργαζόµενος µε τη γονική συναίνεση Άτοµα που έχουν τεθεί σε µερική στερητική δικαστική συµπαράσταση ή επικουρική δικαστική συµπαράσταση

37 37 Προϋποθέσεις κατάρτισης έγκυρης δικαιοπραξίας 2. Βούληση χωρίς ελαττώµατα Πλάνη: άγνοια ή εσφαλµένη γνώση της πραγµατικότητας 1) Πλάνη στα παραγωγικά αίτια της βούλησης οδηγεί σε σχηµατισµό βούλησης που δεν θα σχηµατιζόταν αν το πρόσωπο γνώριζε την πραγµατική κατάσταση (πχ, αγορά σπιτιού πιστεύοντας λανθασµένα ότι έχει εγκριθεί τραπεζικό δάνειο) 2) Πλάνη στη δήλωση

38 38 Βούληση µε ελαττώµατα Πλάνη στα παραγωγικά αίτια της βούλησης Επουσιώδης (κατά κανόνα = η πιο συνηθισµένη περίπτωση) νοµικώς αδιάφοροι οι λόγοι λήψης της απόφασης προς δικαιοπραξία έγκυρη η δικαιοπραξία Ουσιώδης (κατ εξαίρεση) = η πλάνη αφορά σε ουσιώδεις κατά τη συµφωνία των µερών ή τα συναλλακτικά ήθη ιδιότητες προσώπου ή πράγµατος πχ αγορά πίνακα σε υψηλή τιµή πιστεύοντας λανθασµένα ότι ήταν το πρωτότυπο έργο Συνέπειες: (α) η δικαιοπραξία είναι ακυρώσιµη, δηλαδή, παράγει τα έννοµα αποτελέσµατά της µέχρι να ακυρωθεί µε δικαστική απόφαση κατόπιν αιτήµατος του πλανηθέντος, (β) δικαίωµα αποζηµίωσης του αντισυµβαλλόµενου από τον πλανηθέντα

39 39 Βούληση µε ελαττώµατα - Απάτη Απάτη = εκ προθέσεως συµπεριφορά µε στόχο και αποτέλεσµα την παραπλάνηση προσώπου ώστε να το οδηγήσει σε δήλωση βούλησης που αλλιώς δεν θα έκανε η δικαιοπραξία είναι ακυρώσιµη, δηλαδή, παράγει τα έννοµα αποτελέσµατά της µέχρι να ακυρωθεί µε δικαστική απόφαση κατόπιν αιτήµατος του απατηθέντος, δικαίωµα αποζηµίωσης του απατηθέντος από τον αντισυµβαλλόµενό του

40 40 Βούληση µε ελαττώµατα - Απειλή Απειλή = άσκηση ψυχολογικής βίας (δηλαδή, δηµιουργία φόβου) προς πρόσωπο, λόγω εξαγγελίας κακού που εξαρτάται από τη βούληση εκείνου που το εξαγγέλλει ώστε το πρόσωπο αυτό (απειληθείς) να προβεί σε δήλωση βούλησης που αλλιώς δεν θα έκανε Η απειλή πρέπει να προξενεί φόβο σε γνωστικό άνθρωπο και να εκθέτει σε σπουδαίο και άµεσο κίνδυνο τη ζωή, τη σωµατική ακεραιότητα, την ελευθερία, την τιµή, την περιουσία αυτού που απειλήθηκε ή των προσώπων που συνδέονται µαζί του στενότατα να έχει οδηγήσει τον απειλούµενο στη δήλωση βούλησης που επιθυµούσε εκείνους που τον απείλησε

41 41 Βούληση µε ελαττώµατα - Απειλή Συνέπειες η δικαιοπραξία είναι ακυρώσιµη, δηλαδή, παράγει τα έννοµα αποτελέσµατά της µέχρι να ακυρωθεί µε δικαστική απόφαση κατόπιν αιτήµατος του απειληθέντος, δικαίωµα αποζηµίωσης του απειληθέντος από τον αντισυµβαλλόµενό του

42 42 Προϋποθέσεις κατάρτισης έγκυρης δικαιοπραξίας 1. Ικανότητα για δικαιοπραξία 2. Η βούληση χωρίς ελαττώµατα (πλάνη, απάτη ή απειλή) 3. Συµφωνία βούλησης και δήλωσης 4. Τήρηση του νόµιµου τύπου 5. Το περιεχόµενο της δικαιοπραξίας να µην είναι αντίθετο µε το νόµο και τα χρηστά ήθη

43 43 Συµφωνία βούλησης και δήλωσης Εκούσια ασυµφωνία βούλησης και δήλωσης: εικονικότητα Ο δηλών γνωρίζει ότι η δήλωση βούλησης δεν ανταποκρίνεται στην πραγµατική βούληση, δηλαδή, η δήλωση βούλησης γίνεται φαινοµενικά και όχι στα σοβαρά Απόλυτη εικονικότητα: κάτω από την εικονική δικαιοπραξία δεν καλύπτεται άλλη δικαιοπραξία (πχ, ο κατάχρεος Α µεταβιβάζει την περιουσία του στον φίλο του Β προκειµένου να αποφύγει την κατάσχεση από τους δανειστές του) Συνέπειες: η εικονική δικαιοπραξία είναι άκυρη Σχετική εικονικότητα: κάτω από την εικονική δικαιοπραξία καλύπτεται άλλη δικαιοπραξία (πχ, ο Α εµφανίζεται να πωλεί ακίνητο στον Β ενώ στην πραγµατικότητα του το δώρησε) Συνέπειες: η εικονική δικαιοπραξία είναι άκυρη, όµως, η κρυπτόµενη δικαιοπραξία είναι έγκυρη εφόσον την ήθελαν τα µέρη και τηρήθηκαν οι νόµιµοι όροι

44 44 Συµφωνία βούλησης και δήλωσης Ακούσια ασυµφωνία δήλωσης και βούλησης: πλάνη στη δήλωση (δηλαδή, η άγνοια ή εσφαλµένη γνώση της πραγµατικότητας οδήγησε σε δήλωση βούλησης που δεν ανταποκρίνεται στην πραγµατική βούληση του δηλούντος) Επουσιώδης πλάνη: αφορά σε ασήµαντο σηµείο της δικαιοπραξίας Συνέπειες: έγκυρη η δικαιοπραξία Ουσιώδης πλάνη: αφορά σε σηµαντικό σηµείο της δικαιοπραξίας Συνέπειες: ακυρώσιµη η δικαιοπραξία, κατόπιν αιτήµατος του πλανηθέντος, όµως ο τελευταίος οφείλει αποζηµίωση στον αντισυµβαλλόµενό του

45 45 Προϋποθέσεις κατάρτισης έγκυρης δικαιοπραξίας 1. Ικανότητα για δικαιοπραξία 2. Η βούληση χωρίς ελαττώµατα (πλάνη, απάτη ή απειλή) 3. Συµφωνία βούλησης και δήλωσης 4. Τήρηση του νόµιµου τύπου 5. Το Το περιεχόµενο της δικαιοπραξίας να µην είναι αντίθετο µε το νόµο και τα χρηστά ήθη

46 46 Τήρηση τύπου εν απαιτείται (άτυπο των δικαιοπραξιών) εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από το νόµο Συστατικός τύπος = απαραίτητο στοιχείο για έγκυρη κατάρτιση δικαιοπραξίας πχ, συµβολαιογραφικό έγγραφο επί πώλησης ακινήτου τύπος = απόδειξης κατάρτισης της δικαιοπραξίας Αποδεικτικός τύπος δεν αποτελεί αναγκαίο στοιχείο εγκυρότητας της δικαιοπραξίας πχ, η ενοικίαση διαµερίσµατος δεν απαιτεί τήρηση τύπου, συνήθως όµως συντάσσεται έγγραφο προκειµένου να αποδεικνύονται η ενοικίαση και οι όροι αυτής)

47 47 Προϋποθέσεις κατάρτισης έγκυρης δικαιοπραξίας 1. Ικανότητα για δικαιοπραξία 2. Η βούληση χωρίς ελαττώµατα (πλάνη, απάτη ή απειλή) 3. Συµφωνία βούλησης και δήλωσης 4. Τήρηση του νόµιµου τύπου 5. Το περιεχόµενο της δικαιοπραξίας να µην είναι αντίθετο µε το νόµο και τα χρηστά ήθη

48 Άκυρη δικαιοπραξία λόγω αντίθεσης µε το νόµο και τα χρηστά ήθη ικαιοπραξία που αντιβαίνει σε απαγορευτική διάταξη νόµου πχ, δικαιοπραξία που αποκλείει την παραγραφή ικαιοπραξία που αντιβαίνει στα χρηστά ήθη ικαιοπραξίες που επιδιώκουν ανήθικο αποτέλεσµα πχ, ο Α συµφωνεί µε δικαιοπραξία ότι θα πληρώσει τον Β για να δυσφηµήσει τον Γ ικαιοπραξίες µε τις οποίες ένα πρόσωπο υπόσχεται σε άλλο αντάλλαγµα για τήρηση µιας συµπεριφοράς σύµφωνης µε το νόµο και τα χρηστά ήθη πχ, ο Α υπόσχεται να καταβάλλει στον Β χρηµατικό ποσό για να µη διαπράξει ένα έγκληµα ικαιοπραξίες µε τις οποίες δεσµεύεται υπερβολικά η ελευθερία ενός προσώπου πχ, ο Α υπόσχεται στον Β ότι θα τον πληρώσει για να µην ασκήσει το εκλογικό του δικαίωµα ικαιοπραξίες αισχροκερδείς, δηλαδή, δικαιοπραξίες µε τις οποίες κάποιος, εκµεταλλευόµενος την ανάγκη, κουφότητα ή απειρία άλλου, πετυχαίνει να πάρει κάποια ωφέλεια σε φανερή δυσαναλογία µε την παροχή πχ, Ο Α, βρισκόµενος σε µεγάλη οικονοµική ανάγκη, πωλεί σε εξευτελιστική τιµή το ακίνητό του προς τον Β ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου 48

49 49 Αντιπροσώπευση Κατάρτιση δικαιοπραξίας από ένα πρόσωπο (αντιπρόσωπο) για λογαριασµό άλλου (αντιπροσωπευόµενου) Άµεση Στο όνοµα και για λογαριασµό άλλου τα αποτελέσµατα επέρχονται στο πρόσωπο του αντιπροσωπευόµενου Έµµεση Ο αντιπρόσωπος στο όνοµά του αλλά για λογαριασµό άλλου τα αποτελέσµατα επέρχονται στο πρόσωπο του αντιπροσώπου Με άλλη δικαιοπραξία µεταβιβάζονται στον αντιπροσωπευόµενο

50 50 Πληρεξουσιότητα Εξουσία αντιπροσώπευσης Παρέχεται µε µονοµερή δικαιοπραξία Με δήλωση στον πληρεξούσιο (εσωτερική) Με δήλωση στον τρίτο (εξωτερική) Με δηµόσια γνωστοποίηση

51 51 Πληρεξουσιότητα - Είδη 1. Γενική και ειδική 2. Ατοµική και συλλογική 3. Ρητή (µε δήλωση) και σιωπηρή η σιωπηρή συνάγεται από την έννοµη σχέση µεταξύ αντιπροσώπου και αντιπροσωπευόµενου είτε από συµπεριφορά αντιπροσωπευόµενου που δηµιουργεί πεποίθηση σε τρίτους ότι έχει χορηγήσει πληρεξουσιότητα σε άλλον

52 52 Πληρεξουσιότητα Παύση Γενικοί λόγοι Λήξη προθεσµίας Πλήρωση διαλυτικής αίρεσης Κατάρτιση σύµβασης για την οποία καταρτίστηκε η ειδική πληρεξουσιότητα Ειδικοί λόγοι Ανάκληση ελεύθερη οποτεδήποτε Λήξη έννοµης σχέσης π.χ. σύµβασης εργασίας Θάνατος ή ανικανότητα για δικαιοπραξία αντιπροσωπευόµενου ή πληρεξούσιου Παραίτηση πληρεξούσιου

53 53 ΜΕΡΟΣ Β Ενοχικό δίκαιο

54 54 Θεµελιώδεις αρχές Αρχή της αυτονοµίας της ιδιωτικής βούλησης Αρχή της καλής πίστης Αρχή της εύνοιας προς τον οφειλέτη (ή προς τον ασθενέστερο συµβαλλόµενο) Αρχή της ευθύνης

55 55 Αστική ευθύνη Έννοια διακρίσεις Προϋποθέσεις Ευθύνη από πράξεις τρίτων

56 56 Αστική ευθύνη Αστική Υποχρέωση αποκατάστασης ζηµίας που προκλήθηκε σε ένα πρόσωπο Ποινική Επιβολή δηµόσιας ποινής (πχ φυλάκιση) στο δράστη ενός εγκλήµατος Πειθαρχική Επιβολή πειθαρχικής ποινής (πχ πρόστιµο, επίπληξη, διαθεσιµότητα, κλπ) στον παραβάτη κανόνων δηµόσιας υπηρεσίας ή ιδιωτικής επιχείρησης

57 57 Αστική ευθύνη Υποκειµενική (κατά κανόνα) Αντικειµενική Κατ εξαίρεση εκ του νόµου Νοµικού προσώπου για πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του (71 ΑΚ) Ευθύνη από πρόστηση (334 και 922 ΑΚ) Κατόχου ζώου για ζηµία σε τρίτο που προκάλεσε το ζώο Εργοδότη για εργατικό ατύχηµα

58 58 ικαιοπρακτική και εξωδικαιοπρακτική ικαιοπρακτική Από µη εκπλήρωση προϋφιστάµενης ενοχής = δευτερογενής Εξωδικαιοπρακτική Πηγάζει απευθείας από το νόµο = πρωτογενής Αδικοπρακτική (ιδίως) Από παράνοµη και υπαίτια πράξη του ζηµιώσαντα Προσυµβατική Ευθύνη από διακινδύνευση Πχ ευθύνη εργοδότη για εργατικά ατυχήµατα κατά τον Ν 551/1915 (δεν( απαιτεί υπαιτιότητα)

59 59 Προϋποθέσεις αστικής ευθύνης Παράνοµη συµπεριφορά Πράξη ή παράλειψη Να µη συντρέχουν λόγοι άρσης του παράνοµου χαρακτήρα Πχ αυτοδικία, άµυνα, κατάσταση ανάγκης, συναίνεση παθόντος (µερικές φορές) Υπαιτιότητα (κατά κανόνα) Ψυχολογικό στοιχείο (αιτιότητα µεταξύ βούλησης πράξης και αποτελέσµατος) και εοντολογικό (ικανότητα για καταλογισµό)

60 60 Ικανότητα για καταλογισµό Πνευµατική ωριµότητα Ανίκανοι Ανήλικος <10 (916 ΑΚ) Ανήλικος >10 < 14 (917 εδ α ΑΚ) Κωφάλαλος (917 εδ β ΑΚ) εν είχε συνείδηση των πράξεών του ή βρισκόταν σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή

61 61 Υπαιτιότητα όλος Γνωρίζει και Θέλει (άµεσος δόλος) ή αποδέχεται (ενδεχόµενος δόλος) Αµέλεια εν καταβάλλεται η απαιτούµενη στις συναλλαγές επιµέλεια (330 εδ β ΑΚ) Βαριά και ελαφριά αµέλεια

62 Ευθύνη ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου 62 Ποινική Αστική Πειθαρχική Πολιτική Υποκειµενική (µε υπαιτιότητα) Αντικειµενική (χωρίς πταίσµα) Ψυχολογικό (αιτιότητα) + εοντολογικό (καταλογισµός) όλος ή αµέλεια ικαιοπρακτική Εξω-δικαιοπρακτική Αδικοπρακτική Προσυµβατική

63 63 Ευθύνη από πράξεις τρίτων (πρόστηση) Πρόστηση: ένα πρόσωπο (προστήσας) χρησιµοποιεί µε τη θέλησή του άλλο ενδιάµεσο πρόσωπο (προστηθέντα) για διεξαγωγή υποθέσεών του Κάποιος ευθύνεται από πράξεις ενδιάµεσων προσώπων που χρησιµοποιεί µε τη θέλησή του = ευθύνη από πρόστηση Ά 334 (κατά( την εκπλήρωση της παροχής) και 922 ΑΚ (από αδικοπραξία)

64 64 Προϋποθέσεις γέννησης ευθύνης από πρόστηση Χρησιµοποίηση ενδιάµεσου προσώπου Πρόκληση ζηµίας Αιτιότητα µεταξύ πράξης προστηθέντος και ζηµίας Ο προστηθείς ευθύνεται για την πράξη του προστηθέντος, όπως για δικό του πταίσµα Μπορεί να ευθύνεται και ο προστηθείας αν η πράξη του συνιστά αδικοπραξία

65 Συµβάσεις ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 65

66 Η σύµβαση πώλησης ( AK) Σύµβαση µε την οποία ο ένας συµβαλλόµενος (πωλητής) υποχρεούται να µεταβιβάσει την κυριότητα πράγµατος (ή και δικαιώµατος) στον άλλο συµβαλλόµενο (αγοραστής) ο οποίος και υποχρεούται να πληρώσει το συµφωνηµένο τίµηµα Το τίµηµα πρέπει να είναι σε χρήµα, διαφορετικά πρόκειται περί ανταλλαγής (ΑΚ 573) Η πώληση είναι κατά κανόνα άτυπη Εξαίρεση υπάρχει όπου προβλέπεται από το νόµο (πχ, επί πώλησης ακινήτου) ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 66

67 Η σύµβαση πώλησης Υποχρεώσεις αγοραστή Κύριες υποχρεώσεις Καταβολή του συµφωνηθέντος τιµήµατος Παρεπόµενες υποχρεώσεις Εκ του νόµου: έξοδα παραλαβής, έξοδα αποστολής σε τόπο διαφορετικό από τον τόπο εκπλήρωσης Εκ της καλής πίστης: έγκαιρη ειδοποίηση του πωλητή για τυχόν ελαττώµατα, φύλαξη και επιστροφή του ελαττωµατικού προϊόντος Εκ της συµφωνίας των µερών ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 67

68 Η σύµβαση πώλησης Υποχρεώσεις πωλητή Κύριες υποχρεώσεις Μεταβίβαση της κυριότητας του πράγµατος, δίχως νοµικό ελάττωµα (δικαίωµα τρίτου που βαρύνει το αντικείµενο της πώλησης, πχ, ενέχυρο, υποθήκη) Παράδοση του πράγµατος µε τις συνοµολογηµένες ιδιότητες (ιδιότητες που έχουν συµφωνηθεί µεταξύ των µερών) και δίχως πραγµατικά ελαττώµατα (ατέλειες που αφορούν στην ιδιοσυστασία ή κατάσταση του πράγµατος και που µειώνουν την αξία ή τη χρησιµότητά του) Παρεπόµενες υποχρεώσεις Εκ του νόµου: παράδοση στον αγοραστή των σχετικών αποδεικτικών εγγράφων, πληροφόρηση του αγοραστή για τις νοµικές σχέσεις του πράγµατος Εκ της καλής πίστης: φύλαξη του πράγµατος, καλή συσκευασία, παροχή πληροφοριών για τη λειτουργία του πράγµατος, διόρθωση και συντήρηση για ορισµένο χρόνο Εκ της συµφωνίας των µερών ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 68

69 Η σύµβαση πώλησης - Υποχρεώσεις πωλητή Ευθύνη από πραγµατικό ελάττωµα ή έλλειψη συνοµολογηµένης ιδιότητας Άρθρα ΑΚ ά. 534 "Ο πωλητής υποχρεούται να παραδώσει το πράγµα µε τις συνοµολογηµένες ιδιότητες και χωρίς πραγµατικά ελαττώµατα" ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 69

70 Η σύµβαση πώλησης - Υποχρεώσεις Υποχρεώσεις αγοραστή Ευθύνη από πραγµατικό ελάττωµα ή έλλειψη συνοµολογηµένης ιδιότητας Άρθρο 535 ΑΚ Ο πωλητής δεν εκπληρώνει την κατά το προηγούµενο άρθρο υποχρέωσή του, αν το πράγµα που παραδίδει στον αγοραστή δεν ανταποκρίνεται στη σύµβαση και ιδίως: 1. δεν ανταποκρίνεται στην περιγραφή που έχει γίνει από τον πωλητή ή στο δείγµα ή υπόδειγµα που ο πωλητής είχε παρουσιάσει στον αγοραστή. 2. δεν είναι κατάλληλο για το σκοπό της συγκεκριµένης σύµβασης και ιδιαίτερα για τη σύµφωνη µε το σκοπό αυτόν ειδική χρήση 3. δεν είναι κατάλληλο για τη χρήση για την οποία προορίζονται συνήθως πράγµατα της ίδιας κατηγορίας 4. δεν έχει την ποιότητα ή την απόδοση που ο αγοραστής ευλόγως προσδοκά από πράγµατα της ίδιας κατηγορίας, λαµβάνοντας υπόψη και τις δηµόσιες δηλώσεις του πωλητή, του παραγωγού ή του αντιπροσώπου του, στο πλαίσιο ιδίως της σχετικής διαφήµισης ή της επισήµανσης, εκτός αν ο πωλητής δεν γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει τη σχετική δήλωση. ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 70

71 Η σύµβαση πώλησης - Υποχρεώσεις Υποχρεώσεις αγοραστή Ευθύνη από πραγµατικό ελάττωµα ή έλλειψη συνοµολογηµένης ιδιότητας Ευθύνη πωλητή (ανεξαρτήτως υπαιτιότητας) ά ΑΚ Α. ο αγοραστής δικαιούται κατ επιλογήν του: 1. να απαιτήσει, χωρίς επιβάρυνσή του, τη διόρθωση ή αντικατάσταση του πράγµατος µε άλλο, εκτός αν µια τέτοια ενέργεια είναι αδύνατη ή απαιτεί δυσανάλογες δαπάνες. 2. να µειώσει το τίµηµα 3. να υπαναχωρήσει από τη σύµβαση, εκτός αν πρόκειται για επουσιώδες πραγµατικό ελάττωµα. Β. Ο πωλητής οφείλει να πραγµατοποιήσει τη διόρθωση ή την αντικατάσταση σε εύλογο χρόνο και χωρίς σηµαντική ενόχληση του αγοραστή. ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 71

72 Η σύµβαση πώλησης - Υποχρεώσεις Υποχρεώσεις πωλητή Ευθύνη από πραγµατικό ελάττωµα ή έλλειψη συνοµολογηµένης ιδιότητας Άρθρο 543 ΑΚ "Αν κατά το χρόνο που ο κίνδυνος µεταβαίνει στον αγοραστή λείπει η συνοµολογηµένη ιδιότητα του πράγµατος, ο αγοραστής δικαιούται, αντί για τα δικαιώµατα του άρθρου 540, να απαιτήσει αποζηµίωση για µη εκτέλεση της σύµβασης ή, σωρευτικά µε τα δικαιώµατα αυτά, να απαιτήσει αποζηµίωση για τη ζηµία που δεν καλύπτεται από την άσκησή τους. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση παροχής ελαττωµατικού πράγµατος, η οποία οφείλεται σε πταίσµα του πωλητή". ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 72

73 Η σύµβαση δωρεάς Σύµβαση µε την οποία ο ένας συµβαλλόµενος (δωρητής) αναλαµβάνει την υποχρέωση να παράσχει στον άλλο (δωρεοδόχος) ένα περιουσιακό στοιχείο χωρίς αντάλλαγµα Ετεροβαρής και χαριστική σύµβαση Απαιτείται συµβολαιογραφικό έγγραφο Εξαίρεση: δωρεά κινητού πράγµατος από τη στιγµή που ο δωρητής παραδώσει το πράγµα στο δωρεοδόχο Υποχρεώσεις δωρητή Υποχρέωση παράδοσης ορισµένου περιουσιακού στοιχείου χωρίς αντάλλαγµα προς τον δωρεοδόχο ικαίωµα άρνησης, εφόσον η δωρεά θέτει σε κίνδυνο τη συντήρηση του δωρητή ή τη διατροφή που οφείλει σε τρίτους ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 73

74 Η σύµβαση δωρεάς ικαιώµατα δωρητή ικαίωµα ανάκλησης δωρεάς εφόσον ο δωρεοδόχος φάνηκε αχάριστος έναντι του δωρητή, της συζύγου του ή στενού συγγενή του, και ιδίως αν αθέτησε υποχρέωση διατροφής του δωρητή Αποκλείεται η ανάκληση αν ο δωρητής έδωσε συγγνώµη ή πέρασε ένα έτος αφότου ο δωρητής πληροφορήθηκε τον λόγο ανάκλησης Προκαταβολική παραίτηση από το δικαίωµα ανάκλησης δεν επιτρέπεται ωρεές που έγιναν από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον η λόγους ευπρέπειας δεν µπορεί να ανακληθούν ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 74

75 Η σύµβαση δανείου Σύµβαση µε την οποία ο ένας συµβαλλόµενος (δανειστής) µεταβιβάζει στον άλλο (οφειλέτης) κατά κυριότητα χρήµατα ή άλλα αντικαταστατά πράγµατα (δάνεισµα) και ο τελευταίος υποχρεούται να αποδώσει άλλα πράγµατα της ίδιας ποσότητας και ποιότητας ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 75

76 Η σύµβαση δανείου Το δάνειο µπορεί να είναι έντοκο σύµβαση αµφοτεροβαρής) Το δάνειο µπορεί να είναι άτοκο σύµβαση ετεροβαρής Το δάνειο είναι άτυπη σύµβαση όµως απαιτείται σε κάθε περίπτωση η παράδοση και µεταβίβαση των χρηµάτων ή των άλλων αντικαταστατών πραγµάτων ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 76

77 Η σύµβαση µίσθωσης Σύµβαση µε την οποία ο ένας συµβαλλόµενος (εκµισθωτής) αναλαµβάνει την υποχρέωση να παραχωρήσει στον άλλο (µισθωτής) τη χρήση ενός πράγµατος (µίσθιο) για όσο διάστηµα διαρκεί η σύµβαση, και ο τελευταίος αναλαµβάνει την υποχρέωση να καταβάλει το συµφωνηµένο µίσθωµα Αµφοτεροβαρής, επαχθής και άτυπη σύµβαση Κύριες υποχρεώσεις εκµισθωτή Παράδοση του µισθίου κατάλληλο για τη συµφωνηµένη χρήση και διατήρησή του σε κατάλληλη κατάσταση καθ όλη τη διάρκεια της σύµβασης εν πρέπει να υπάρχει νοµικό ελάττωµα (δηλαδή, δικαίωµα τρίτου εξαιτίας του οποίου αφαιρείται ολικά ή µερικά η συµφωνηµένη χρήση του µισθίου από τον µισθωτή) εν πρέπει να υπάρχει πραγµατικό ελάττωµα (δηλαδή, ελάττωµα της ιδιοσυστασίας που εµποδίζει µερικά ή ολικά τη συµφωνηµένη χρήση) Θα πρέπει να υπάρχουν οι συµφωνηµένες ιδιότητες Παρεπόµενες υποχρεώσεις εκµισθωτή Καταβολή βαρών του µισθίου και των φόρων Απόδοση των αναγκαίων δαπανών που έκανε ο µισθωτής στο µίσθιο ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 77

78 Η σύµβαση µίσθωσης Υποχρεώσεις µισθωτή Κύριες υποχρεώσεις µισθωτή Καταβολή συµφωνηµένου µισθώµατος Παρεπόµενες υποχρεώσεις µισθωτή Μεταχείριση του µισθίου µε επιµέλεια σύµφωνα µε τα συµφωνηµένα Έγκαιρη γνωστοποίηση ελαττωµάτων στον εκµισθωτή Απόδοση του µισθίου κατά τη λήξη της σύµβασης προς τον εκµισθωτή στην κατάσταση που το παρέλαβε Τήρηση της πρέπουσας συµπεριφοράς έναντι των λοιπών ενοίκων ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 78

79 Η σύµβαση χρησιδανείου Σύµβαση µε την οποία ο ένας από τους συµβαλλοµένους (χρήστης) παραχωρεί στον άλλο τη χρήση πράγµατος χωρίς αντάλλαγµα και αυτός (χρησάµενος) έχει υποχρέωση να αποδώσει το πράγµα µετά τη λήξη της σύµβασης Σύµβαση ετεροβαρής, χαριστική, άτυπη ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 79

80 Η σύµβαση χρησιδανείου Υποχρεώσεις χρήστη Υποχρεώσεις χρήστη Παραχώρηση χρήσης πράγµατος Αποζηµίωση για ελαττώµατα του πράγµατος, που την ύπαρξή τους αποσιώπησε µε δόλο Σε περίπτωση µη εκπλήρωσης, ο χρησάµενος µπορεί, εφόσον η εκπλήρωση είναι ακόµη δυνατή να καταστήσει τον χρήστη υπερήµερο (µε όχληση), και να τάξει εύλογη προθεσµία για εκπλήρωση δηλώνοντας συνάµα ότι µετά την πάροδο της προθεσµίας αποκρούει την παροχή, οπότε µπορεί (α) να ζητήσει αποζηµίωση για µη εκπλήρωση, ή (β) να καταγγείλει τη µίσθωση εφόσον είχε συµφωνηθεί ότι η παροχή πρέπει να γίνει αποκλειστικά σε ορισµένο χρόνο, να υπαναχωρήσει από τη σύµβαση Σε περίπτωση που η αδυναµία εκπλήρωσης είναι υπαίτια, ο χρησάµενος µπορεί διαζευκτικά να ζητήσει πλήρη αποζηµίωση να υπαναχωρήσει από τη σύµβαση Εφόσον η αδυναµία εκπλήρωσης του χρήστη είναι ανυπαίτια, επέρχεται κοινή απαλλαγή και των δύο µερών από τις υποχρεώσεις τους ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 80

81 Η σύµβαση χρησιδανείου Υποχρεώσεις χρησάµενου Υποχρεώσεις χρησάµενου Χρήση του πράγµατος βάσει των συµφωνηµένων, διαφορετικά ο χρήστης έχει αξίωση άµεσης απόδοσης του πράγµατος ή/και αποζηµίωσης Απόδοση του πράγµατος µετά τη χρήση, διαφορετικά ο χρήστης έχει αξίωση άµεσης απόδοσης του πράγµατος ή/και εφόσον η αδυναµία απόδοσης είναι υπαίτια, αξίωση αποζηµίωσης Συνηθισµένες δαπάνες για συντήρηση, διαφορετικά ο χρήστης έχει αξίωση άµεσης απόδοσης του πράγµατος ή/και αποζηµίωσης ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 81

82 Λήξη Η σύµβαση χρησιδανείου Λήξη Ορισµένης διάρκειας Πάροδος του καθορισµένου χρόνου Ο χρήστης έχει δικαίωµα να απαιτήσει το πράγµα και πριν από τη λήξη της σύµβασης, αν ο χρησάµενος το χρησιµοποιεί αντίθετα προς του όρους της σύµβασης, ή το χειροτερεύει, ή το παραχώρησε χωρίς δικαίωµα σε τρίτον, ή αν ο ίδιος ο χρήστης χρειάστηκε επειγόντως το πράγµα και δεν µπορούσε να προβλέψει αυτή την ανάγκη Αόριστης διάρκειας Μόλις ο χρησάµενος κάνει χρήση του πράγµατος, ή Μόλις περάσει ο χρόνος κατά τον οποίο µπορούσε να κάνει χρήση ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 82

83 άνειο - χρησιδάνειο - µίσθωση ιαφορά δανείου-χρησιδανείου άνειο: επιστροφή άλλων πραγµάτων της αυτής ποιότητας και ποσότητας/ Χρησιδάνειο: επιστροφή του ίδιου του χρησιδανεισµένου πράγµατος ιαφορά χρησιδανείου-µίσθωσης Χρησιδάνειο: χρήση πράγµατος δίχως αντάλλαγµα/ Μίσθωση: χρήση πράγµατος µε αντάλλαγµα ΕΑΠ - ΕΟ 10 - Λίνα Παπαδοπούλου (Σύνολο διαφανειών: : 84) 83

84 84 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας Λίνα Παπαδοπούλου Μέλος ΣΕΠ ΕΑΠ ΕΟ 10 Τµήµα Θ1