University of Cyprus Biomedical Imaging and Applied Optics. ΗΜΥ 370 Εισαγωγή στη Βιοϊατρική Μηχανική. Κλινικές Μελέτες, Βιοστατιστική και Βιοηθική
|
|
- Σωφρονία Παπάγος
- 9 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 University of Cyprus Biomedical Imaging and Applied Optics ΗΜΥ 370 Εισαγωγή στη Βιοϊατρική Μηχανική Κλινικές Μελέτες, Βιοστατιστική και Βιοηθική
2 Σχεδιασμός στη Βιοϊατρική Μηχανική Γιατί η Βιοϊατρική Μηχανική είναι διαφορετική; Βιολογική βάση του προβλήματος - σε αντίθεση με άλλες περιοχές μηχανικής, η βάση δεν είναι πάντα ακριβής Οι συσκευές αλληλεπιδρούν με βιολογικά συστήματα που παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις ακόμη και σε παρόμοιους πληθυσμούς Το κλινικό περιβάλλον είναι χαοτικό Το σύστημα ζει Δεν μπορεί να απενεργοποιηθεί! Δεν πρέπει να καταστραφεί! Πριν οτιδήποτε χρησιμοποιηθεί κλινικά πρέπει να δοκιμαστεί σε αυστηρές κλινικές δοκιμές 2
3 Τύποι Κλινικής Έρευνας Περιγραφική ή Παρεμβατική έρευνα; Περιγραφική έρευνα: Ο ερευνητής προσπαθεί να βρει την ποσοτική σχέση μεταξύ μεταβλητών, χωρίς να επηρεάζει καμία μεταβλητή. Δηλ. οι περιγραφικές έρευνες ασχολούνται με φαινόμενα που εξελίσσονται στο φυσικό τους πλαίσιο. Σ αυτό τον τύπο έρευνας είναι πολύ δύσκολο να αποδοθεί αιτιώδης σχέση μεταξύ των μεταβλητών. Οι «τρίτοι» παράγοντες κατά τον χρόνο που παρατηρούμε την ανεξάρτητη και εξαρτημένη μεταβλητή, αφήνονται ελεύθεροι να συνυπάρχουν και να επιδρούν. Στη χειρότερη περίπτωση αγνοούμε τις επιδράσεις των παραγόντων αυτών. Στην καλύτερη περίπτωση προσπαθούμε εκ των υστέρων να λάβουμε υπόψη μας αυτές τις επιδράσεις. 3
4 Τύποι Κλινικής Έρευνας Περιγραφική Έρευνα: Περιπτώσεις (Case Reports) ή Σειρά Περιπτώσεων Μελέτη συγκεκριμένων και κάποτε υποκειμενικών ιστοριών Ελλιπής εικόνα αλλά χρήσιμες για σπάνια περιστατικά Αναλυτικές (Observational) Αναδρομικός (Retrospective) έλεγχος υπόθεσης Μελέτη προηγούμενων δεδομένων Διασκοπική (Cross Sectional) μελέτη Ταυτόχρονη μελέτη μεγάλη πληθυσμού Προοπτική (Prospective ) μελέτη Μελέτη πληθυσμού σε βάθος χρόνου Διασύνδεση με παράγοντες κινδύνου π.χ. Framington 4
5 Τύποι Κλινικής Έρευνας Παράδειγμα Περιγραφικής Έρευνας: Υπάρχει διαφορά στον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση σε ηρεμία μεταξύ των ανθρώπων που ασκούνται και αυτών που δεν κάνουν γυμναστική; Διαδικασία Μέτρηση του καρδιακού ρυθμού σε άτομα που ασκούνται Μέτρηση του καρδιακού ρυθμού σε άτομα που δεν ασκούνται Ανάλυση των δεδομένων και εξαγωγή συμπερασμάτων Η μελέτη εξακριβώνει μια συσχέτιση (σχέση) μεταξύ της άσκησης και του καρδιακού ρυθμού, αλλά όχι σχέση αιτίας-αποτελέσματος 5
6 Τύποι Κλινικής Έρευνας Παρεμβατική έρευνα: Κλινική ή Πειραματική Ο ερευνητής: Επενεργεί σε μια μεταβλητή, την ανεξάρτητη Διατηρεί σταθερές τις ελεγχόμενες μεταβλητές (ώστε να μην επηρεάσουν το τελικό αποτέλεσμα) Παρατηρεί και μετράει με ακρίβεια και αντικειμενικότητα τις επιπτώσεις από την αλλαγή της ανεξάρτητης μεταβλητής στην εξαρτημένη μεταβλητή Προσπαθεί να βρει την ποσοτική σχέση ανάμεσα στην ανεξάρτητη και την εξαρτημένη μεταβλητή. 6
7 Τύποι Κλινικής Έρευνας Παρεμβατική Έρευνα Καθορισμός του προβλήματος Επισκόπηση της βιβλιογραφίας Διατύπωση υπόθεσης(εων) Επιλογή ερευνητικής μεθόδου Εκτέλεση και συλλογή δεδομένων Αμεροληψία Διαδικασία τυχαιοποίησης Παρεμβατική Ομάδα Ομάδα Ελέγχου Προοπτική παρακολούθηση με ποσοτικές μετρήσεις και καθορισμένα κριτήρια Εκτίμηση και ανάλυση των δεδομένων Τυχαιοποιημένες Κλινικές Δοκιμές Μονά, διπλά, τριπλά τυφλή Συμμετέχοντες, Ερευνητές, Αξιολογητές (Επιτροπή παρακολούθησης) δεν γνωρίζουν σε ποια ομάδα είναι ο κάθε ασθενής 7
8 Τύποι Κλινικής Έρευνας Παράδειγμα Παρεμβατικής Έρευνας: Υπόθεση: Τα άτομα του παίρνουν στατίνες (μείωση χοληστερίνης) έχουν μικρότερες πιθανότητες εμφράγματος. Επιστρατεύονται ασθενείς Τυχαιοποίηση σε Ομάδα θεραπείας Ομάδα ελέγχου Αμεροληψία: διπλά-τυφλή μελέτη με εικονικό φάρμακο (placebo) Ούτε ο γιατρός ούτε ο ασθενής ξέρουν αν παίρνει το φάρμακο ή εικονική θεραπεία Παρακολούθηση για πολλά χρόνια Εξαρτημένη μεταβλητή: το αποτέλεσμα που θα μετρηθεί Αριθμός που παρουσιάζει εμφράγματα Ανάλυση δεδομένων και εξαγωγή συμπερασμάτων "Ελεγχόμενο πείραμα" καθορίζει την αιτιώδη συνάφεια 8
9 Τύποι Κλινικής Έρευνας Χρήση εικονικής θεραπείας (Placebo) Το «φαινόμενο placebo» είναι καλά τεκμηριωμένο Η ομάδα ελέγχου θα μπορούσε να έχει Καμία θεραπεία + εικονικό φάρμακο Τυπική φροντίδα + εικονικό φάρμακο Όμοια σκευάσματα (εικονικό και πραγματικό) είναι απαραίτητα έτσι ώστε ούτε οι ασθενείς ούτε οι ερευνητές να μπορούν να αποκωδικοποιήσουν τη θεραπεία Διπλά-Τυφλή (double-blind) Π.χ. Δοκιμή της βιταμίνης C για το κοινό κρυολόγημα Χρησιμοποιήθηκε εικονικό φάρμακο αλλά ήταν διακριτό Πολλοί στο εικονικό φάρμακο αποχώρησαν από μελέτη Εκείνοι που γνώριζαν ότι ήταν στη βιταμίνη C ανέφεραν λιγότερα συμπτώματα του κρυολογήματος και της διάρκειας του από ότι εκείνους δεν το γνώριζαν (αλλά έπαιρναν βιταμίνη) 9
10 Τύποι Κλινικής Έρευνας Σκοπός της Ομάδας Ελέγχου (Control Group) Να επιτρέψει την διάκριση (σε ομάδες ασθενών) μεταξύ των αποτελεσμάτων που προκαλούνται από την πειραματική παρέμβαση από αυτά που προκαλούνται από άλλους παράγοντες Φυσική εξέλιξη της νόσου Προσδοκίες Παρατηρητή/ασθενή Άλλη θεραπεία Αμερόληπτες και δίκαιες συγκρίσεις Απαραίτητες για να τα αποτελέσματα επωφελή Σημασία της Ομάδας Ελέγχου Μπορούν να εξαχθούν συμπέρασμα Τα αποτελέσματα είναι πιο αξιόπιστα Ελαχιστοποιείται η πιθανότητα μεροληψίας (bias) Ηθικά διλήμματα 10
11 Τύποι Κλινικής Έρευνας Η επιλογή του σχεδιασμού εξαρτάται από το στόχο της έρευνας Η επιλογή εξαρτάται επίσης από τον πληθυσμό, και τις γνώσεις ως προς την παρέμβαση Η σωστή σχεδίαση είναι κρίσιμη Η ανάλυση δεν μπορεί να μας σώσει από ακατάλληλο σχεδιασμό Σημαντική η σωστή επιλογή Ασθενών Δεικτών (endpoints) Διαδικασίας και ανάλυσης 11
12 Η Επιστημονική Μέθοδος στη Ανάπτυξη Φαρμάκων Έλεγχος της αποτελεσματικότητας και της τοξικότητας του φαρμάκου Πρώτα in vitro (σε ιστοκαλλιέργειες) και μετά in vivo (σε ζωικά μοντέλα) Μετά ακολουθούν κλινικές δοκιμές: Δοκιμές Φάσης I: Ελέγχονται η τοξικότητα και ο μεταβολισμός σε υγιείς εθελοντές δεν παρατηρούνται τοξικές επιπλοκές Δοκιμές Φάσης IΙ: Ελέγχονται η αποτελεσματικότητα και η τοξικότητα στους ασθενείς Αποτελεσματικό με ελάχιστη τοξικότητα Δοκιμές Φάσης IΙΙ: Ευρύτερη δοκιμή του φαρμάκου σε ποικιλόμορφο πληθυσμό αποτελεσματικότητα σε όλα τα φύλα, εθνικότητες, και στην παρουσία επιπρόσθετων ιατρικών προβλημάτων Δοκιμές Φάσης IV: Δοκιμές του φαρμάκου για άλλες πιθανές χρήσης τα αποτελέσματα αποστέλλονται στα αρμόδια όργανα για έγκριση 12
13 Ποιότητα των Αποτελεσμάτων Αξιοπιστία (Reliability) - το ίδιο και σωστό αποτέλεσμα κάθε φορά Επαναληψιμότητα (Repeatability) - το ίδιο αποτέλεσμα Κάθε φορά Από κάθε όργανο Από κάθε εκτιμητή Αν δεν γνωρίζουμε το σωστό αποτέλεσμα, τότε μπορεί να εξετάσει μόνο η αξιοπιστία. Αξιοπιστία δεν διασφαλίζει το κύρος, αλλά η έλλειψη αξιοπιστίας περιορίζει την εγκυρότητα Εγκυρότητα (Validity) - το σωστό αποτέλεσμα Ευαισθησία σωστή αναγνώριση των ασθενών Πιθανότητα (ποσοστό) της σωστής κατηγοριοποίηση των ασθενών: Περιπτώσεις ασθενών του αναγνωρίστηκαν / όλες τις περιπτώσεις ασθενών Ειδικότητα (Specificity) αναγνώριση των μη ασθενών Πιθανότητα (ποσοστό) της σωστής κατηγοριοποίησης των μη ασθενών: Περιπτώσεις μη ασθενών του αναγνωρίστηκαν / όλες τις περιπτώσεις μη ασθενών 13
14 Ποιότητα των Αποτελεσμάτων True Disease Status Cases (a+c) Non-cases (b+d) Positive (a+b) True positive a b False positive Test Results Negative (c+d) False negative c d True negative Sensitivity = True positives All cases = a a + c Specificity = True negatives All non-cases = d b + d 14
15 Ποιότητα των Αποτελεσμάτων True Disease Status Cases (200) Non-cases (20,000) Positive (1,140) 140 a b 1,000 Test Results Negative (19,060) 60 c d 19,000 Sensitivity = True positives All cases = = 70% Specificity = True negatives All non-cases = 19,000 20,000 = 95% 15
16 Ερμηνεία των Αποτελεσμάτων Πιθανότητα (ποσοστό) που έχουν ορθώς κατηγοριοποιηθεί Θετική προγνωστική αξία: Ασθενείς που προσδιορίζονται σωστά / όλα τα θετικά αποτελέσματα Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό ποια είναι η πιθανότητα ο ασθενής να είναι πραγματικά ασθενής; Αρνητική Προγνωστική Αξία: Μη ασθενείς που προσδιορίζονται σωστά / όλα τα αρνητικά αποτελέσματα Αν το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, ποια είναι η πιθανότητα ο μη ασθενής να είναι πραγματικά μη ασθενής; 16
17 Ερμηνεία των Αποτελεσμάτων True Disease Status Cases (a+c) Non-cases (b+d) Positive (a+b) True positive a b False positive Test Results Negative (c+d) False negative c d True negative PPV = True positives All positives = a a + b NPV = True negatives All negatives = d c + d 17
18 Ερμηνεία των Αποτελεσμάτων True Disease Status Cases (200) Non-cases (20,000) Positive (1,140) 140 a b 1,000 Test Results Negative (19,060) 60 c d 19,000 PPV = True positives All positives = 140 1,140 = 12.3% NPV = True negatives All negatives = 19,000 19,060 = 99.7% 18
19 Ερμηνεία των Αποτελεσμάτων Διαφορά μεταξύ Διάγνωσης και Προληπτικού Έλεγχου Προληπτικός έλεγχος Γίνεται σε μεγάλο πληθυσμό για έγκαιρο εντοπισμό ασθένειας Δεν θέλουμε αρνητικό αποτέλεσμα για κάποιο που στην πραγματικότητα είναι ασθενής Θα ξεφύγει από τον έλεγχο και θα παρουσιάσει την ασθένεια Δεν μας ενοχλεί αν κάποιοι μη-ασθενείς παρουσιαστούν ως θετικοί αφού μετά θα τύχουν περαιτέρω εξέτασης Ποια είναι σημαντικό να είναι ψηλά; Ευαισθησία Ειδικότητα Θετική Προγνωστική Αξία Αρνητική Προγνωστική Αξία 19
20 Ερμηνεία των Αποτελεσμάτων Παράδειγμα: Μαστογραφία για ανιχνευτικό πρόγραμμα του γενικού πληθυσμού Disease status Cancer No cancer Total Positive ,117 Negative 47 62,295 62,342 Total ,280 63,459 Prevalence = 0.3% (179 / 63,459) Se = 132/179 = 73.7% Sp = 62295/63280 = 98.4% PV+ = 132/1117 = 11.8% PV = 62295/62342 = 99.9% Source: Shapiro S et al., Periodic Screening for Breast Cancer 20
21 Ηθικά Ζητήματα στην Κλινική Έρευνα Ο στόχος της κλινικής έρευνας είναι να δημιουργήσει καινούργια γνώση σχετικά με την ανθρώπινη υγεία και την ασθένεια Ο κύριος στόχος δεν είναι να βοηθήσει τους ασθενείς (παρόλο που αυτό τελικά συμβαίνει) Οι ασθενείς είναι το μέσο για τη δημιουργία αυτής της καινούργιας γνώσης και έτσι υπάρχει ο κίνδυνος εκμετάλλευσης τους Δεοντολογικές απαιτήσεις στην κλινική έρευνα: Ελαχιστοποιούν την πιθανότητα εκμετάλλευσης Εξασφαλίζουν ότι τα δικαιώματα και η ευημερία των ατόμων γίνονται σεβαστές ενώ συμβάλλουν στη δημιουργία της γνώσης. 21
22 Ηθικές Αρχές Ωφέλεια (Beneficence) Προώθηση της ευημερίας Μεγιστοποίηση του οφέλους Μη Πρόκληση Βλάβης (Non- Maleficence) Διάπραξη ή παράλειψη Ελαχιστοποίηση της βλάβης Σεβασμός προς το άτομο Προστασία της ιδιωτικής ζωής, εμπιστευτικότητα Αυτονομία παίρνει τις δικές του αποφάσεις Εν επιγνώσει συγκατάθεση Δικαιοσύνη Κίνδυνοι και οφέλη Τι είναι δικαιολογημένο 22
23 Πλαίσιο Ηθικής: 7 Αρχές Σημαντικό επιστημονικό ερώτημα Έγκυρη επιστημονική μεθοδολογία Δίκαιη επιλογή συμμετεχόντων Ευνοϊκή αξιολόγησης κινδύνου-οφέλους Ανεξάρτητη αναθεώρηση (review) Εν επιγνώσει συγκατάθεση (informed consent) Σεβασμός προς τους συμμετέχοντες Emanuel E, Wendler D, Grady C. What makes clinical research ethical? Journal of the American Medical Association 2000; 283(20):
24 Ηθική Αξιολόγηση Επιτροπή Βιοηθικής Με βάση την ευρύτερη κοινωνία Μέλη Επιστήμονες και μη Εκπροσωπούν την ευρύτερη κοινωνία Διασφαλίζει: την αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα, την ασφάλεια και την ευημερία Αξιολόγηση και έγκριση Θεσμική Επιτροπή Δεοντολογίας (Institutional review board (IRB)) Θεσμική (στο ίδρυμα) Διασφαλίζει όπως και πιο πάνω Επιπρόσθετα ελέγχει και την επιστημονική ορθότητα της έρευνας 24
University of Cyprus Optical Diagnostics Laboratory. ΗΜΥ 370 Εισαγωγή στη Βιοϊατρική Μηχανική. Κλινικές Μελέτες και Βιοστατιστική
University of Cyprus Optical Diagnostics Laboratory ΗΜΥ 370 Εισαγωγή στη Βιοϊατρική Μηχανική Κλινικές Μελέτες και Βιοστατιστική Σχεδίαση Ερευνητικής Διαδικασίας Για επιτυχημένη βιοϊατρική έρευνα 1. Καθορισμός
ΗΜΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία
University of Cyprus ptical Diagnostics ΗΜΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία Διάλεξη 18 Έρευνα μου κάνανε, μεγάλη φασαρία Έρευνα Μια από τις σημαντικότερες δραστηριότητες στη σύγχρονη εποχή Αφορά όλους τους
ΗΜΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία
University of Cyprus ptical Diagnostics ΗΜΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία Διάλεξη 17 Έρευνα μου κάνανε, μεγάλη φασαρία Έρευνα Μια από τις σημαντικότερες δραστηριότητες στη σύγχρονη εποχή Αφορά όλους τους
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΔΟΚΙΜΑΣΊΕΣ
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΔΟΚΙΜΑΣΊΕΣ Εμμανουήλ Σμυρνάκης Λέκτορας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ smyrnak@auth.gr Θέματα Διαγνωστικές Δοκιμασίες Μέτρα Εγκυρότητας Ευαισθησία Ειδικότητα Θετική και
Συγγραφή και κριτική ανάλυση επιδημιολογικής εργασίας
Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών Συγγραφή και κριτική ανάλυση επιδημιολογικής εργασίας Δ. Παρασκευής Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και
ΔΗΜΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
ΔΗΜΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 5 Η (Θ) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 2 Παρατηρήσεις (Observations) Δομικά στοιχεία
Κλινικές Μελέτες στην Ελλάδα Ο δρόμος προς την αξιοπιστία από την πλευρά του ερευνητή: Εμπειρίες, προβλήματα και λύσεις. Γεώργιος Β.
Κλινικές Μελέτες στην Ελλάδα Ο δρόμος προς την αξιοπιστία από την πλευρά του ερευνητή: Εμπειρίες, προβλήματα και λύσεις Γεώργιος Β. Παπαθεοδωρίδης Καθηγητής Παθολογίας-Γαστρεντερολογίας Διευθυντής Πανεπιστημιακής
ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών. Αναστασία Σοφιανοπούλου, MSc, PhD
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Αναστασία Σοφιανοπούλου, MSc, PhD Η επιστημονική μέθοδος (Ι) Πληροφορίες αμερόληπτες και αντικειμενικές Πέντε βήματα: Παρατήρηση Διατύπωση ερευνητικού ερωτήματος
Τεκμηριωμένη Ιατρική Evidence-Based Medicine
Τεκμηριωμένη Ιατρική Evidence-Based Medicine Δημήτριος Γ. Γουλής Επίκουρος καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Περιστατικό
Μελέτες Διαγνωστικής Ακρίβειας
Clinical Research & Evidence-Based Medicine Unit Aristotle University of Thessaloniki Μελέτες Διαγνωστικής Ακρίβειας Πασχάλης Πάσχος MD, MSc Γαστρεντερολόγος Μονάδα Κλινικής Έρευνας και Τεκμηριωμένης Ιατρικής
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Γεώργιος ΜΑΣΤΟΡΑΚΟΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΑΡΕΤΑΙΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Γιατί η ερώτηση πρέπει να είναι
Κλινικές Μελέτες. Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Κλινικές Μελέτες Δέσποινα Ν. Περρέα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθύντρια Εργαστηρίου Πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ερεύνης «Ν.Σ. Χρηστέας» Κλινικές Μελέτες
ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚA ΣΥΣTHΜΑΤΑ
ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚA ΣΥΣTHΜΑΤΑ Ιωάννα Τζουλάκη Κώστας Τσιλίδης Ιωαννίδης: κεφάλαιο 2 Guyatt: κεφάλαιο 18 ΕΠΙςΤΗΜΟΝΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Επιστήμη (θεωρία) Πράξη (φροντίδα υγείας) Γνωστικό μέρος Αιτιό-γνωση Διά-γνωση Πρό-γνωση
Βιοηθικά ζητήματα στην αποθήκευση, μεταφορά και ανάκτηση ιατρικών δεδομένων
Βιοηθικά ζητήματα στην αποθήκευση, μεταφορά και ανάκτηση ιατρικών δεδομένων Γ. Χ. Σακελλαρόπουλος Αναπλ. Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής Ιατρικής Πληροφορικής Φύση των ιατρικών δεδομένων: Χθες, σήμερα και στο
Κριτική Αξιολόγηση Τυχαιοποιημένης Κλινικής Δοκιμής (RCT)
Clinical Research & Evidence-Based Medicine Unit Aristotle University of Thessaloniki Κριτική Αξιολόγηση Τυχαιοποιημένης Κλινικής Δοκιμής (RCT) Πασχάλης Πάσχος MD, MSc Γαστρεντερολόγος Μονάδα Κλινικής
Βιοστατιστική Ι. Δείκτες αξιολόγησης διαγνωστικών μεθόδων Θετική-Αρνητική Διαγνωστική Αξία ROC καμπύλες
Βιοστατιστική Ι Δείκτες αξιολόγησης διαγνωστικών μεθόδων Θετική-Αρνητική Διαγνωστική Αξία ROC καμπύλες Διαγνωστικές εξετάσεις Κλινικές ή εργαστηριακές Αναγνώριση ατόμου ως πάσχον από ένα νόσημα πολλές
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ;
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ; Μάγδα Τσολάκη, MD, PhD Νευρολόγος, Ψυχίατρος, Θεολόγος, Καθηγήτρια Α.Π.Θ. Διευθύντρια της Α Νευρολογικής Κλινικής Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer DISCLOSURES Grants
Αναλυτική Στατιστική
Αναλυτική Στατιστική Συμπερασματολογία Στόχος: εξαγωγή συμπερασμάτων για το σύνολο ενός πληθυσμού, αντλώντας πληροφορίες από ένα μικρό υποσύνολο αυτού Ορισμοί Πληθυσμός: σύνολο όλων των υπό εξέταση μονάδων
Ανιχνευτικές εξετάσεις (screening) στη φροντίδα του παιδιού
Ανιχνευτικές εξετάσεις (screening) στη φροντίδα του παιδιού Μάιος 2007 Τ. Παναγιωτόπουλος Τομέας υγείας του παιδιού Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας «Όλα τα προγράμματα screening προκαλούν βλάβη, ορισμένα
Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας
A. Montgomery Θεμελιώδεις αρχές επιστήμης και μέθοδοι έρευνας Καρολίνα Δουλουγέρη, ΜSc Υποψ. Διαδάκτωρ Σήμερα Αναζήτηση βιβλιογραφίας Επιλογή μεθοδολογίας Ερευνητικός σχεδιασμός Εγκυρότητα και αξιοπιστία
Αξιοπιστία προληπτικών εργαστηριακών εξετάσεων. Γ. Κολιάκος Καθηγητής Βιοχημείας
Αξιοπιστία προληπτικών εργαστηριακών εξετάσεων Γ. Κολιάκος Καθηγητής Βιοχημείας Η τέχνη της διάγνωσης ο κλινικός γιατρός «υποκειμενικά δεδομένα» Ιστορικό κλινική εξέταση Διαφορική διάγνωση Υπόθεση Τεκμηρίωση
Κέντρο Βιοϊατρικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (ΚΕΒΙΕΕ) Αστέριος Καραγιάννης Πρόεδρος Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ Καθηγητής Παθολογίας
Κέντρο Βιοϊατρικής Έρευνας και Εκπαίδευσης (ΚΕΒΙΕΕ) Αστέριος Καραγιάννης Πρόεδρος Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ Καθηγητής Παθολογίας Σκοπός του ΚΕΒΙΕΕ Η υποστήριξη και προαγωγή της βιοϊατρικής έρευνας και εκπαίδευσης,
Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:
Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία
Πείραμα. Χειρισμός των συνθηκών από τον ερευνητή. Σύνολο παρατηρήσεων που πραγματοποιούνται κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες
Πείραμα Χειρισμός των συνθηκών από τον ερευνητή Σύνολο παρατηρήσεων που πραγματοποιούνται κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες Πειραματικές μελέτες Ο ερευνητής καθορίζει τις συνθήκες της μελέτης. Η έκθεση ή όχι
Πρόληψη. Τι θα διαπραγµατευτεί το. Ορισµοί στην πρόληψη. Ιατρικές δραστηριότητες πρόληψης. Κατανόηση των βασικών αρχών της πρόληψης π.χ.
Πρόληψη Να ζείτε συνετά, σε χίλιους ανθρώπους µόνο ένας θα πεθάνει φυσικά, οι υπόλοιποι θα υποκύψουν λόγω του παράλογου τρόπου ζωής τους Μαµµωνίδης 1135-1204 µ.χ. Τι θα διαπραγµατευτεί το µάθηµα Ιατρικές
Είδη Επιδημιολογικής Έρευνας. Εμμανουήλ Σμυρνάκης Λέκτορας ΠΦΥ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Στάθης Γιαννακόπουλος Γενικός Ιατρός, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ
Είδη Επιδημιολογικής Έρευνας Εμμανουήλ Σμυρνάκης Λέκτορας ΠΦΥ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Στάθης Γιαννακόπουλος Γενικός Ιατρός, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Λειτουργίες Επιδημιολογικής Έρευνας Η επιδημιολογική
Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας
Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας Ο ερευνητικός σχεδιασμός για ποσοτικές μεθόδους Αν. Καθηγητής Δελιάς Παύλος Φάσεις πειραματικής & ημιπειραματικής έρευνας Εντοπισμός του ζητήματος ή του ερωτήματος που
Τι χρειάζεται να γνωρίζει ο ασθενής πριν αποφασίσει τη συμμετοχή του;
Τι χρειάζεται να γνωρίζει ο ασθενής πριν αποφασίσει τη συμμετοχή του; Χ. Χριστοδούλου Παθολόγος- Ογκολόγος Δ/ντής Β' Ογκολογικής Κλινικής Νοσοκομείο Metropolitan Ηθική αναγκαιότητα κλινικών μελετών Οι
Λήψη αποφάσεων στην ομοιοπαθητική συνταγογράφηση O ρόλος της Διαίσθησης. Μπαλάσκα Αθηνά Παιδίατρος Νεογνολόγος
Λήψη αποφάσεων στην ομοιοπαθητική συνταγογράφηση O ρόλος της Διαίσθησης Μπαλάσκα Αθηνά Παιδίατρος Νεογνολόγος Η λήψη απόφασης στην Ομοιοπαθητική είναι μια σύνθετη και πολύπλοκη διαδικασία Οι κλινικές αποφάσεις
Σχεδιασμός και Διεξαγωγή Πειραμάτων
Σχεδιασμός και Διεξαγωγή Πειραμάτων Πρώτο στάδιο: λειτουργικοί ορισμοί της ανεξάρτητης και της εξαρτημένης μεταβλητής Επιλογή της ανεξάρτητης μεταβλητής Επιλέγουμε μια ανεξάρτητη μεταβλητή (ΑΜ), την οποία
ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Δρ. Βασίλης Π. Αγγελίδης Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Δρ. Βασίλης Π. Αγγελίδης Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Περιεχόμενα Επιστημονική έρευνα Σε τι μας βοηθάει η έρευνα Χαρακτηριστικά της επιστημονικής
Επιδημιολογία 3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ. Ροβίθης Μ. 2006
Επιδημιολογία 3 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΩΝ Ροβίθης Μ. 2006 1 Τα στάδια της επιδημιολογικής έρευνας ταξινομούνται με μια λογική σειρά στην οποία κάθε φάση εξαρτάται από την προηγούμενη. Μια εκτεταμένη λίστα είναι
Τεκµηριωµένη Ιατρική 2011-12 ΒΛΑΒΗ. Βασίλης Κ. Λιακόπουλος Λέκτορας Νεφρολογίας ΑΠΘ
Τεκµηριωµένη Ιατρική 2011-12 ΒΛΑΒΗ Βασίλης Κ. Λιακόπουλος Λέκτορας Νεφρολογίας ΑΠΘ Αναλογία Λόγος Πηλίκο Αναλογία Proportion Αναλογία (Proportion) Ο αριθµητής ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΣ στον παρανοµαστή
Έρευνες ασθενών-μαρτύρων. Αναδρομικές. Case-control studies (retrospective) (case-control studies) Προοπτικές μελέτες
Επιδημιολογικές έρευνες Έρευνες ασθενών-μαρτύρων (αναδρομικές) Case-control studies (retrospective) Παραγωγικές (deductive) Αναλυτικές Επαγωγικές (inductive) Περιγραφικές Μη παρεμβατικές Παρεμβατικές Ανδρονίκη
Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας
Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας 1 Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379603 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/pgrad_omm107/
Δωρεά οργάνων σώματος για ερευνητικούς σκοπούς - Η σύσταση και λειτουργία της ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν.
Δωρεά οργάνων σώματος για ερευνητικούς σκοπούς - Η σύσταση και λειτουργία της ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν. Εισηγητές: Ανεστάκης Δοξάκης Ιατρός-Παθολογοανατόμος, Επιστημονικός Συνεργάτης Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, Πρόεδρος ΠΑ.ΒΙ.Ν.Ν.
Δημήτριος Κουτσούρης, Καθηγητής ΕΜΠ Ηλιοπούλου Δήμητρα, Δρ. Βιοϊατρικής Τεχνολογίας, Ηλεκτρολόγος Μηχ. και Μηχ. Υπολογιστών, ΕΜΠ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΜΕ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ ΤΕΣΤ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Δημήτριος Κουτσούρης, Καθηγητής ΕΜΠ Ηλιοπούλου Δήμητρα, Δρ. Βιοϊατρικής Τεχνολογίας, Ηλεκτρολόγος
«Τί προβλήματα συναντούν οι ασθενείς, όταν συμμετέχουν στις Κλινικές Μελέτες. Πώς προσεγγίζουμε τους ασθενείς;»
«Τί προβλήματα συναντούν οι ασθενείς, όταν συμμετέχουν στις Κλινικές Μελέτες Πώς προσεγγίζουμε τους ασθενείς;» Νικόλαος Σούπος Παθολόγος Ογκολόγος Επιστημ.Συνεργάτης Β Ογκολογικής Κλινικής Γ.Ο.Ν.Κ. ΟΙ
Είδη Έρευνας Ι: Πειραματική Έρευνα & Πειραματικοί Σχεδιασμοί
εισήγηση 9η Είδη Έρευνας Ι: Πειραματική Έρευνα & Πειραματικοί Σχεδιασμοί (252) Τεχνικές Έρευνας Συστατικά ενός πειράματος Ανεξάρτητη μεταβλητή - Παρέμβαση Εξαρτημένη μεταβλητή Πειραματική ομάδα Ομάδα ελέγχου
Έκφραση κλινικών παρατηρήσεων
Έκφραση κλινικών παρατηρήσεων ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ (qualitative) ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ (quantitative, interval/ratio) Κατηγορικές (ordinal) Ονομαστικές (nominal) Συνεχείς (continuous) Ασυνεχείς (discrete)
Kλινικές ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Kλινικές Mελέτες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ 1Τι είναι οι κλινικές μελέτες είναι σημαντικές; > Μη διστάσετε να ρωτήσετε το γιατρό σας για οποιαδήποτε και άλλη γιατί πληροφορία ή διευκρίνηση χρειάζεστε
Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Έρευνα και θεωρία
Περιεχόμενα Σχετικά με τους συγγραφείς... ΧΙΙΙ Πρόλογος... XV Eισαγωγή...XVΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας Εισαγωγή... 1 Τι είναι η έρευνα;... 2 Τι είναι η έρευνα των επιστημών
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ & ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΙΘΑΝΕΣ
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 4 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ & ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΙΘΑΝΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ & ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σε μία από τις πρώτες ενέργειες που πρέπει
Κοινωνική Ψυχολογία. Διδάσκουσα: Δέσποινα - Δήμητρα Ρήγα. Πανεπιστημιακά Μαθήματα-Έρευνα-Ανάλυση Δεδομένων
Κοινωνική Ψυχολογία Διδάσκουσα: Δέσποινα - Δήμητρα Ρήγα ΕΝΟΤΗΤΑ 1 η : Σκοπός της Κοινωνικής Ψυχολογίας Ορισμός: Η Κοινωνική Ψυχολογία έχει οριστεί ως «η επιστημονική διερεύνηση σχετικά με το πώς οι σκέψεις,
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Ο ρόλος της Στατιστικής στην Ιατρική Η εξέλιξη της Ιατρικής από το δογµατισµό, ακόµη και το µυστικισµό, στην επιστηµονική αβεβαιότητα
. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ο ρόλος της Στατιστικής στην Ιατρική Η εξέλιξη της Ιατρικής από το δογµατισµό, ακόµη και το µυστικισµό, στην επιστηµονική αβεβαιότητα ξεκίνησε τον 7 ο αιώνα. Το κλειδί σ αυτή την εξέλιξη υπήρξε
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1 2 3 ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών έρευνα ανακάλυψη εφεύρεσηκαινοτομία-επινόηση εξέλιξη 4 5 Ανακάλυψη: εύρεση αντικειμένου που προϋπήρχε, αλλά ήταν άγνωστο. Ανακάλυψη (επιστήμη):
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.)
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΨΥΧΟΛΟΓΩΝ (E.F.P.P.A.) ΜΕΤΑ-ΚΩΔΙΚΑΣ ΗΘΙΚΗΣ 1. Προοίμιο Οι ψυχολόγοι αναπτύσσουν ένα έγκυρο και αξιόπιστο σύνολο γνώσεων βασισμένων στην έρευνα και εφαρμόζουν
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ Μπενέτου Βίκυ Παιδίατρος Επίκουρη Καθηγήτρια Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρική Σχολή Αθηνών ΠΜΣ «ΜΕΘ και Επείγουσα Νοσηλευτική»
Αξιοπιστία και εγκυρότητα. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ (reliability) ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ (validity) 23/12/2010. Δρ. Νικόλαος Στριμπάκος
Αξιοπιστία και εγκυρότητα Δρ. Νικόλαος Στριμπάκος Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Φυσ/πείας, ΤΕΙ Λαμίας ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ (reliability) Αξιοπιστία θεωρείται ο βαθμός που μια δοκιμασία ή διαδικασία επιφέρει
Γενικό Νοσοκομείο Καβάλας
Κώδικας Δεοντολογίας Επιστημών Πληροφορικής Εξωτερικοί Συνεργάτες Περιεχόμενα Αρχές Δεοντολογίας... 3 Γενικές αρχές δεοντολογίας... 3 Δεοντολογικές αρχές και Κανόνες Ηθικής στις ΤΠΕ... 3 Καθήκοντα... 5
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 3 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου Συλλογή δεδομένων Πρωτογενή δεδομένα Εργαστηριακές μετρήσεις Παρατήρηση Παρατήρηση με συμμετοχή,
Περιγραφική και πειραματική έρευνα
1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΥΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : Τρασανίδης Γεώργιος, διπλ. Ηλεκ/γος Μηχανικός Μsc ΠΕ12 05 Περιγραφική και πειραματική έρευνα Σε μια έρευνα που περιλαμβάνει δύο μεταβλητές
ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ
ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ Καρδιακή ανεπάρκεια & Κατάθλιψη θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος: λόγω του υψηλού επιπολασμού τους & της τάσης
Συγγραφή ερευνητικής πρότασης
Συγγραφή ερευνητικής πρότασης 1 o o o o Η ερευνητική πρόταση είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό τμήμα της έρευνας. Η διατύπωσή της θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεγμένη, περιεκτική και βασισμένη στην ανασκόπηση
Εισαγωγή - Πειραματικοί Σχεδιασμοί. Κατσιλέρος Αναστάσιος
Εισαγωγή - Πειραματικοί Σχεδιασμοί Κατσιλέρος Αναστάσιος 2017 Παραλλακτικότητα To φαινόμενο εμφάνισης διαφορών μεταξύ ατόμων ή αντικειμένων ή παρατηρήσεων-μετρήσεων, που ανήκουν στην ίδια ομάδα-κατηγορία,
Κύρια σημεία. Η έννοια του μοντέλου. Έρευνα στην εφαρμοσμένη Στατιστική. ΈρευναστηΜαθηματικήΣτατιστική. Αντικείμενο της Μαθηματικής Στατιστικής
Κύρια σημεία Ερευνητική Μεθοδολογία και Μαθηματική Στατιστική Απόστολος Μπουρνέτας Τμήμα Μαθηματικών ΕΚΠΑ Αναζήτηση ερευνητικού θέματος Εισαγωγή στην έρευνα Ολοκλήρωση ερευνητικής εργασίας Ο ρόλος των
Περιγραφική έρευνα επιδημιολογία παρατήρηση. Περιγραφική Έρευνα
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 11 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ III Περιγραφική έρευνα επιδημιολογία παρατήρηση Περιγραφική Έρευνα Είδαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο τον διαχωρισμό των ερευνών σε
Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα
Ηλικιωμένοι στην Κοινότητα και το Ίδρυμα - στον Αστικό Ιστό και την Ύπαιθρο Συννοσηρότητα Αγγελική Κυπράκη, Ιατρός Άνοια και συννοσηρότητα Η άνοια ορίζεται ως διαταραχή κατά την οποία παρατηρείται έκπτωση
Εισαγωγή στη διαγνωστική έρευνα
DEPARTMENT OF HYGIENE AND EPIDEMIOLOGY Εισαγωγή στη διαγνωστική έρευνα Κώστας Τσιλίδης, ktsilidi@cc.uoi.gr http://users.uoi.gr/ktsilidi/teaching Ιωαννίδης: κεφάλαιο 3 Ahlbom: κεφάλαιο 3, 4 Guyatt: κεφάλαιο
Τι πέραν των τυχαιοποιημένων κλινικών. Ζ. Μέλλιος
Τι πέραν των τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών Ζ. Μέλλιος Κλινική Μελέτη Εργαλείο αξιολόγησης κάποιας παρέμβασης στην έκβαση μιας κλινικής κατάστασης Κάθε αλλαγή στην ποσότητα επιφέρει αλλαγές στην ποιότητα
Ζ Σεμινάριο ΕΧΕ 24 Σεπτεμβρίου 2013
Κλέα Κατσουγιάννη Καθηγήτρια Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Ζ Σεμινάριο ΕΧΕ 24 Σεπτεμβρίου 2013 Μεταβλητότητα
Γιατί οι μελέτες παρατήρησης δεν είναι πάντα κατάλληλες
Γιατί οι μελέτες παρατήρησης δεν είναι πάντα κατάλληλες Ευαγγελία Η. Ντζάνη Επίκουρη Καθηγήτρια Υγιεινής με έμφαση στην Επιδημιολογία Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
So much time, so little to say
So much time, so little to say > 6 εκ ασθενείς επισκέπτονται τα ΤΕΠ στις ΗΠΑ για ΘΠ ~ 5% του συνόλου των περιστατικών στα ΤΕΠ Δυνητικά απειλητικές για τη ζωή καρδιαγγειακές αιτίες ΘΠ Οξέα στεφανιαία σύνδρομα
ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ
ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία- ISO 9001 Σαπφούς 3, 81100 Μυτιλήνη (1ος Όροφος) 2251054739 (09:00-14:30) academy@aigaion.org civilacademy.ucoz.org «ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ
ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Δημοσθένης Β. Παναγιωτάκος Καθηγητής Βιοστατιστικής Επιδημιολογίας ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΑΓΩΓΗΣ Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ
Μέθοδοι δειγματοληψίας, καθορισμός μεγέθους δείγματος, τύποι σφαλμάτων, κριτήρια εισαγωγής και αποκλεισμού
Μέθοδοι δειγματοληψίας, καθορισμός μεγέθους δείγματος, τύποι σφαλμάτων, κριτήρια εισαγωγής και αποκλεισμού Γεσθημανή Μηντζιώρη MD, MSc, PhD Μονάδα Ενδοκρινολογίας της Αναπαραγωγής, Α Μαιευτική και Γυναικολογική
Συγγραφή επιστημονικής εργασίας ΨΧ 126
Σκοπός του μαθήματος Σχεδιάγραμμα Σεμιναρίου Τι περιλαμβάνει η επιστημονική έρευνα Επιστημονική μέθοδος Ερευνητικός σχεδιασμός Αξιοπιστία και Εγκυρότητα Μέθοδος έρευνας Ερευνητικά παραδείγματα Ασκήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Η Μεθοδολογία της Έρευνας (research methodology) είναι η επιστήμη που αφορά τη μεθοδολογία πραγματοποίησης μελετών με συστηματικό, επιστημονικό και λογικό τρόπο, με σκοπό την παραγωγή
Μεθοδολογίες Αξιοποίησης Δεδομένων
Μεθοδολογίες Αξιοποίησης Δεδομένων Βλάχος Σ. Ιωάννης Λέκτορας 407/80, Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Εργαστήριο Πειραματικής Χειρουργικής και Χειρουργικής Ερεύνης «Ν.Σ. Σ Χρηστέας» Στάδια Αξιοποίησης
Διατύπωση ερωτήσεων που μπορούν να απαντηθούν
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΙατρικήΕρευνητικήΜεθοδολογία Ιατρική βασισμένη στην τεκμηρίωση Διατύπωση ερωτήσεων που μπορούν να απαντηθούν Πασχάλης Πάσχος Msc Ειδ/νος Γαστρεντερολογίας
Βιοστατιστική ΒΙΟ-309
Βιοστατιστική ΒΙΟ-309 Χειμερινό Εξάμηνο Ακαδ. Έτος 2017-2018 Ντίνα Λύκα lika@biology.uoc.gr 1. Εισαγωγή Εισαγωγικές έννοιες Μεταβλητότητα : ύπαρξη διαφορών μεταξύ ομοειδών μετρήσεων Μεταβλητή: ένα χαρακτηριστικό
εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151)
εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151) Βασική (ή Καθαρή) και Εφαρμοσμένη 1 Η Βασική ή Καθαρή έρευνα δεν στοχεύει σε οικονομικά ή κοινωνικά οφέλη και δεν καταβάλλονται προσπάθειες για την εφαρμογή
Επιδημιολογία. Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ορισμοί, Αιτιολογία των Νοσημάτων. Προσπάθεια λογικής εξήγησης της εμφάνισης νόσου.
Επιδημιολογία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ορισμοί, Αιτιολογία των Νοσημάτων Ροβίθης Μιχαήλ 2006 1 Ιπποκράτης (400 Π.Χ) Προσπάθεια λογικής εξήγησης της εμφάνισης νόσου. «Η εμφάνιση νόσου δεν οφείλεται σε θεϊκή
Περιγραφικές και ημιπειραματικές μελέτες. Γεωργία Σαλαντή gsalanti@cc.uoi.gr
Περιγραφικές και ημιπειραματικές μελέτες Γεωργία Σαλαντή gsalanti@cc.uoi.gr Έρευνα Αιφνίδιος θάνατος στα μωρά (παράγοντες που σχετίζονται) Λιπαρά ψαριά (omega 3 fats) και πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων
Βιοστατιστική ΒΙΟ-309
Βιοστατιστική ΒΙΟ-309 Χειμερινό Εξάμηνο Ακαδ. Έτος 2015-2016 Ντίνα Λύκα lika@biology.uoc.gr 1. Εισαγωγή Εισαγωγικές έννοιες Μεταβλητότητα : ύπαρξη διαφορών μεταξύ ομοειδών μετρήσεων Μεταβλητή: ένα χαρακτηριστικό
Περιεχόμενα ΠΡΌΛΟΓΟΣ ΜΕΡΟΣ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Περιεχόμενα ΠΡΌΛΟΓΟΣ... 11 ΜΕΡΟΣ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΉ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΉ ΈΡΕΥΝΑ... 17 ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1Α, 1Β... 17 ΕΡΓΑΣΙΑ 1Γ... 17 ΚΑΛΩΣ ΗΛΘΑΤΕ!... 17 Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ... 18 Οι Περιορισμοί της
Διάγνωση και προσυμπτωματικός έλεγχος
Διάγνωση και προσυμπτωματικός έλεγχος Χρήστος Α. Βενέτης MD, MSc Μαιευτήρας- Γυναικολόγος Υποψήφιος Διδάκτωρ Α.Π.Θ. Μονάδα Ανθρώπινης Αναπαραγωγής Α Μαιευτική- Γυναικολογική Κλινική Ιατρική Σχολή, Α.Π.Θ.
Η εμπειρία από την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης
Η εμπειρία από την εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων συνταγογράφησης Ε. Θηραίος MD, MSc in Public Health Γενικός Ιατρός Δ/ντής ΕΣΥ, Κέντρο Υγείας Βάρης Γενικός Γραμματέας Ιατρικής Εταιρείας Αθηνών
ΛΟΗ Β. PDF created with pdffactory trial version
Αξιολόγηση προσδιορισμών Αναλυτική επίδοση προσδιορισμού Επιλογή μεθόδου προσδιορισμού βάσει αναλυτικών χαρακτηριστικών και ελέγχου ποιότητας των μετρήσεων Διαγνωστική αξία ανάλυσης Επιλογή δοκιμασίας
Εισαγωγή στην επιστήμη και την επιστημονική μέθοδο
Εισαγωγή στην επιστήμη και την επιστημονική μέθοδο I. Τι είναι η επιστήμη; A. Ο στόχος της επιστήμης είναι να διερευνήσει και να κατανοήσει τον φυσικό κόσμο, για να εξηγήσει τα γεγονότα στο φυσικό κόσμο,
Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών Σχέση μεταξύ εμβολίων και αυτισμού Θέση ύπνου των βρεφών και συχνότητα εμφάνισης του
Ευάγγελος Ευαγγέλου, Λεκτορας επιδημιολογίας Ιωάννα Τζουλάκη, Λεκτορας επιδημιολογίας
Περιγραφική και ημιπειραματική έρευνα Ευάγγελος Ευαγγέλου, Λεκτορας επιδημιολογίας Ιωάννα Τζουλάκη, Λεκτορας επιδημιολογίας Ιεράρχηση των αποδείξεων στην ιατρική έρευνα Σποραδικές παρατηρήσεις Σειρά παρατηρήσεων
Σχεδιασμοί ερευνών. Βαγγέλης Ευαγγέλου
Σχεδιασμοί ερευνών Βαγγέλης Ευαγγέλου Ιεράρχηση των αποδείξεων στην ιατρική έρευνα Figure 2. Box Plots for Total Citation Counts for Various Study Designs for Articles Published in 1991 and 2001 Box length
LOGO. Εξόρυξη Δεδομένων. Δειγματοληψία. Πίνακες συνάφειας. Καμπύλες ROC και AUC. Σύγκριση Μεθόδων Εξόρυξης
Εξόρυξη Δεδομένων Δειγματοληψία Πίνακες συνάφειας Καμπύλες ROC και AUC Σύγκριση Μεθόδων Εξόρυξης Πασχάλης Θρήσκος PhD Λάρισα 2016-2017 pthriskos@mnec.gr LOGO Συμπερισματολογία - Τι σημαίνει ; Πληθυσμός
Ερευνητική υπόθεση. Εισαγωγή ΜΑΘΗΜΑ 11Ο 1. ΜΑΘΗΜΑ Θεραπεία Μέρος 2 ο. Κλινικές µελέτες. Σύνδεση µε το προηγούµενο µάθηµα
ΜΑΘΗΜΑ Θεραπεία Μέρος 2 ο Κλινικές Μελέτες 1 Εισαγωγή Σύνδεση µε το προηγούµενο µάθηµα Ανάγκη ελέγχου και επιβεβαίωσης των προτεινόµενων θεραπειών Είδη µελετών των θεραπευτικών µεθόδων Κλινικές µελέτες
Μελέτες Ασθενών-Μαρτύρων Case Control Studies
ΕΙΔΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ Μη πειραματικές μελέτες - συνέχεια Μελέτες Ασθενών-Μαρτύρων Case Control Studies Ενώ στις μελέτες Cohort ξεκινάμε από εκτεθειμένους και μη και κοιτάμε ποιοι αναπτύσσουν το
Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας
Μεθοδολογία Επιστημονικής Έρευνας Επιλογή και Προγραμματισμός Ερευνητικών Έργων - Δεοντολογία Αν. Καθηγητής Δελιάς Παύλος Πού βρίσκω ένα ερευνητικό θέμα; Παραγωγή Ιδεών Έρευνας Ορθολογική Σκέψη Δημιουργική
ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Ηθικοδεοντολογικά και νομικά προβλήματα στην παρεμβατική γονιμοποίηση -Θέσεις και αντιθέσεις -Πότε αρχίζει η ζωή?? - Εχει ατομικά δικαιώματα το έμβρυο?? Περιπτώσεις που δημιουργούν
ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ
ΒΙΒΛΙΑΡΙΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ Εισαγωγή Η προστασία των δικαιωμάτων των ασθενών αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα διασφάλισης του επιπέδου φροντίδας για την υγεία των πολιτών. Τα ανθρώπινα δικαιώματα στον τομέα
Λογιστική Θεωρία και Έρευνα
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στη Λογιστική & Χρηματοοικονομική Master of Science (MSc) in Accounting and Finance ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Λογιστική Θεωρία και Έρευνα Εισαγωγή στη Λογιστική Έρευνα Η αναζήτηση της αλήθειας
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Είδη μεταβλητών Ποσοτικά δεδομένα (π.χ. ηλικία, ύψος, αιμοσφαιρίνη) Ποιοτικά δεδομένα (π.χ. άνδρας/γυναίκα, ναι/όχι) Διατεταγμένα (π.χ. καλό/μέτριο/κακό) 2 Περιγραφή ποσοτικών
Υ: Νόσος. Χ: Παράγοντας Κινδύνου 1 (Ασθενής) 2 (Υγιής) Σύνολο. 1 (Παρόν) n 11 n 12 n 1. 2 (Απών) n 21 n 22 n 2. Σύνολο n.1 n.2 n..
Μέτρα Κινδύνου για Δίτιμα Κατηγορικά Δεδομένα Σε αυτή την ενότητα θα ορίσουμε δείκτες μέτρησης του κινδύνου εμφάνισης μίας νόσου όταν έχουμε δίτιμες κατηγορικές μεταβλητές. Στην πιο απλή περίπτωση μας
Ενότητα 1: Εισαγωγή. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας. Τμήμα Φυσικοθεραπείας. Προπτυχιακό Πρόγραμμα. Μάθημα: Βιοστατιστική-Οικονομία της υγείας Εξάμηνο: Ε (5 ο )
ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμήμα Φυσικοθεραπείας Προπτυχιακό Πρόγραμμα Μάθημα: Βιοστατιστική-Οικονομία της υγείας Εξάμηνο: Ε (5 ο ) Ενότητα 1: Εισαγωγή Δρ. Χρήστος Γενιτσαρόπουλος Λαμία, 2017 1.1. Σκοπός και
Κανονισμοί με βάση το άρθρο 103(2)(η)
2741 Ε.Ε. Παρ. 111(1) Αρ. 4124, 28.7.2006 Κ.Δ.Π. 318/2006 Αριθμός 318 Οι περί Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης (Ορθή Κλινική Πρακτική) (Τροποποιητικοί) Κανονισμοί του 2006 οι οποίοι εκδόθηκαν από το Υπουργικό
1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΥΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : Τρασανίδης Γεώργιος, διπλ. Ηλεκ/γος Μηχανικός Μsc ΠΕ12 05
1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΥΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : Τρασανίδης Γεώργιος, διπλ. Ηλεκ/γος Μηχανικός Μsc ΠΕ12 05 2. ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ -ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ Όλες οι έρευνες αναφέρονται σε μεταβλητές
Εισαγωγή στη Στατιστική
Εισαγωγή στη Στατιστική Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο στην ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, Επίκουρος Καθηγητής, Τομέας Μαθηματικών, Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΕΜΜ. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ, ΒΙΟΛΟΓΟΣ, PhD ΙΑΤΡΙΚHΣ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΜΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣ ΕΜΜ. ΚΑΜΠΟΥΡΗΣ, ΒΙΟΛΟΓΟΣ, PhD ΙΑΤΡΙΚHΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η επιστημονική έρευνα στηρίζεται αποκλειστικά στη συστηματική μελέτη της εμπειρικής
ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ:
ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ: Απαραίτητο εργαλείο της βιο-ιατρικής έρευνας & πηγή διλημμάτων βιοηθικής (; ) Ελένη Πατσέα Παθολογοανατόμος Διευθύντρια, Metropolitan General Βιοτράπεζες Κέντρα οργανωμένης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην έρευνα χρησιµοποίησης υπηρεσιών υγείας χρησιµοποιούνται επιδηµιολογικές, κοινωνιολογικές, οικονοµετρικές, καθώς και καθαρά