ΚΑΛΑΣΕΚΔΛΣ ΒΗΟΙΟΓΗΘΩΛ ΔΘΚΔΣΑΙΙΔΤΔΩΛ ΠΡΟΓΡΑΚΚΑ GREENFOOD ES1-LEO

Transcript

1 ΚΑΛΑΣΕΚΔΛΣ ΒΗΟΙΟΓΗΘΩΛ ΔΘΚΔΣΑΙΙΔΤΔΩΛ ΠΡΟΓΡΑΚΚΑ GREENFOOD ES1-LEO

2 Πεξηερόκελα: ΔΗΠΑΓΩΓΖ... 3 Γηδαθηηθή Δλφηεηα 2.1. ΓΗΑΣΔΗΟΗΠΖ ΡΖΠ ΚΔΡΑΡΟΝΞΖΠ ΑΞΝ ΠΚΒΑΡΗΘΖ ΠΔ ΒΗΝΙΝΓΗΘΖ ΓΔΩΟΓΗΑ Αξρέο θαη Νξηζκφο ηεο IFOAM Λνκνζεζία ηεο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο Πρεδηαζκφο ηνπ Κάλαηδκελη Κεηαηξνπήο ζε βηνινγηθή γεσξγία πνρξεψζεηο Γηαρείξηζεο Γηδαθηηθή Δλφηεηα 2.2. ΠΣΔΓΗΑΠΚΝΠ ΚΑΛΑΡΕΚΔΛΡ Αγξν-νηθνινγηθή Ξξνζέγγηζε θαη Ππγθαιιηέξγεηα Ρερληθέο θαη Γηαρεηξηζηηθέο πνρξεψζεηο Ηρλειαζηκφηεηα ζηελ Αιπζίδα Ρξνθίκσλ Ξνιπιεηηνπξγηθφηεηα

3 ΔΗΑΓΩΓΖ Ρν γεσξγηθφ κάλαηδκελη είλαη έλαο ηνκέαο δξαζηεξηφηεηαο πνπ πεξηιακβάλεη επηζηεκνληθά πεδία πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή ηξνθίκσλ απαξαίηεηα γηα ηελ αλζξψπηλε επηβίσζε. Ξξαγκαηεχεηαη κε ηηο ηερληθέο θαιιηέξγεηαο, ηελ εμεκέξσζε ησλ δψσλ θαη ηε γεληθή επεμεξγαζία ηξνθίκσλ σο επηζηήκε. πάξρεη πιεζψξα γεσξγηθψλ εξγαζηψλ πνπ απαηηνχλ κάλαηδκελη, ηδίσο φζνλ αθνξά ζηα έξγα πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ επηζηεκνληθφ θιάδν θαη ην δπλακηθφ ηεο γεσξγηθήο εθκεηάιιεπζεο. Κε ηε κεηαβαιιφκελε δπλακηθή ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο ηξνθίκσλ, ν ηνκέαο απηφο απνδεηθλχεηαη φηη είλαη έλαο απφ ηνπο ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελνπο ζηνλ θφζκν. Δπεηδή έλλνηεο φπσο ε παξαγσγηθφηεηα θαη ε αζθάιεηα ησλ ηξνθίκσλ παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ πξνκήζεηα ηξνθίκσλ ηνπ θφζκνπ, απηνί πνπ αζρνινχληαη κε ην γεσξγηθφ κάλαηδκελη έρνπλ κεγάιεο δπλαηφηεηεο. Ρα θξνχζκαηα κνιπζκέλσλ ηξνθίκσλ παξφηξπλαλ ζηε δεκηνπξγία λέσλ θπβεξλεηηθψλ ξπζκηζηηθψλ νξγάλσλ γηα ηε δηαρείξηζε ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ησλ ηξνθίκσλ ηφζν θπηηθήο φζν θαη δσηθήο πξνειεχζεσο. Δπηπιένλ, ε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε ρξήζε νξηζκέλσλ ηξνθίκσλ, φπσο ην θαιακπφθη σο βηνθαχζηκν έρεη πεξηνξίζεη ηελ αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο. Πεκεξηλφο ζηφρνο γηα ην γεσξγηθφ κάλαηδκελη είλαη ε πξνζπάζεηα εχξεζεο γηα λένπο ηξφπνπο παξαγσγήο ησλ απαξαίηεησλ πνζνηήησλ γηα ηνλ απμαλφκελν πιεζπζκφ, δηαηεξψληαο παξάιιεια ηελ πνηφηεηα πνπ ε θνηλσλία έρεη ζπλεζίζεη λα πξνζδνθά απφ ηηο πεγέο ηξνθίκσλ ηνπ. 3

4 Γηδαθηηθή Δλόηεηα 2.1. ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΣΖ ΚΔΣΑΣΡΟΠΖ ΑΠΟ ΤΚΒΑΣΗΘΖ Δ ΒΗΟΙΟΓΗΘΖ ΓΔΩΡΓΗΑ Αξρέο θαη Νξηζκφο ηεο IFOAM Ζ Γηεζλήο Νκνζπνλδία ησλ Θηλεκάησλ Βηνινγηθήο Γεσξγίαο (International Federation of Organic Agriculture Movements IFOAM) είλαη κηα παγθφζκηα νξγάλσζε πνπ ελψλεη 750 νξγαλψζεηο κέιε απφ 116 δηαθνξεηηθέο ρψξεο. Ν θχξηνο ζηφρνο ηεο είλαη ε πηνζέηεζε ησλ νηθνινγηθψλ, θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ ζπζηεκάησλ ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο. Ρν Κάξηην ηνπ 2008 ην Ξαγθφζκην Ππκβνχιην ελέθξηλε ηνλ αθφινπζν νξηζκφ ζχκθσλα κε ηελ IFOAM (Γηεζλήο Νκνζπνλδία ησλ Θηλεκάησλ Βηνινγηθήο Γεσξγίαο): «Ζ βηνινγηθή γεσξγία είλαη έλα ζύζηεκα παξαγσγήο πνπ ζηεξίδεη ηελ πγεία ηνπ εδάθνπο, ησλ νηθνζπζηεκάησλ θαη ησλ αλζξώπσλ. Σηεξίδεηαη ζε νηθνινγηθέο δηαδηθαζίεο, ηε βηνπνηθηιόηεηα θαη ηνπο πξνζαξκνζκέλνπο ζηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο θύθινπο, παξά ζηε ρξήζε ησλ εηζξνώλ, κε αξλεηηθέο επηπηώζεηο. Ζ βηνινγηθή γεσξγία ζπλδπάδεη ηελ παξάδνζε, ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ επηζηήκε πξνο όθεινο ηνπ θνηλνύ πεξηβάιινληνο θαη πξνσζεί ηηο δίθαηεο ζρέζεηο θαη κηα θαιή πνηόηεηα δσήο γηα όινπο ηνπο εκπιεθόκελνπο». Βηνινγηθή Γεσξγία: έλα ζχζηεκα παξαγσγήο πνπ ζηεξίδεη ηελ πγεία ηνπ εδάθνπο, ησλ νηθνζπζηεκάησλ θαη ησλ αλζξψπσλ. Πηεξίδεηαη ζε νηθνινγηθέο δηαδηθαζίεο, ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη ηνπο πξνζαξκνζκέλνπο ζηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο θχθινπο, παξά ζηε ρξήζε ησλ εηζξνψλ, κε αξλεηηθέο επηπηψζεηο. Ζ βηνινγηθή γεσξγία ζπλδπάδεη ηελ παξάδνζε, ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ επηζηήκε πξνο φθεινο ηνπ θνηλνχ πεξηβάιινληνο θαη πξνσζεί ηηο δίθαηεο ζρέζεηο θαη κηα θαιή πνηφηεηα δσήο γηα φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο Πχκθσλα κε ηελ IFOAM ε βηνινγηθή γεσξγία βαζίδεηαη ζηηο παξαθάησ αξρέο: 4

5 ρήκα 1: Αξρέο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο ηεο IFOAM Αξρή ηεο σγείας: Ζ βηνινγηθή γεσξγία ζα πξέπεη λα δηαηεξεί θαη λα βειηηψλεη ηελ πγεία ηνπ εδάθνπο, ησλ θπηψλ, ησλ δψσλ, ησλ αλζξψπσλ θαη ηνπ πιαλήηε σο έλα θαη αδηαίξεην ζηνηρείν. Ζ αξρή απηή αλαθέξεη φηη ε πγεία ηνπ αλζξψπνπ θαη ησλ θνηλσληψλ πξέπεη λα ζρεηίδεηαη κε ηελ πγεία νιφθιεξνπ ηνπ νηθνζπζηήκαηνο. Όπσο είλαη γλσζηφ ην θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ελφο δσληαλνχ ζπζηήκαηνο είλαη ε πγεία, φζνλ αθνξά ζηε δηαηήξεζε ηεο ζσκαηηθήο, ςπρηθήο, νηθνινγηθήο θαη θνηλσληθήο επεμίαο. 5

6 Figure 2: Θχξηνη ζηφρνη ηεο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο Αξρή ηεο οικολογίας: Ζ βηνινγηθή γεσξγία πξέπεη λα βαζίδεηαη ζηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ νηθνινγηθψλ ζπζηεκάησλ ηνπο θαη θχθινπο δσήο, λα ζπλεξγάδεηαη καδί ηνπο, λα ηα κηκείηαη θαη βνεζά ζηε δηαηήξεζε ηνπο. Πχκθσλα κε απηή ηελ αξρή, ε δηαδηθαζία ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε νηθνινγηθέο δηαδηθαζίεο θαη δηεξγαζίεο αλαθχθισζεο. Ζ νηθνινγία ηνπ πεξηβάιινληνο παξαγσγήο κπνξεί λα έρεη σο απνηέιεζκα ηε δηαηήξεζε θαη θαζψο επίζεο θαη ηελ επεκεξία. Νη θχθινη δσήο θαη νη θπζηθέο νηθνινγηθέο ηζνξξνπίεο ζα πξέπεη λα ζπλδπάδνληαη κε ηε βηνινγηθή γεσξγία θαη θηελνηξνθία θαη ηελ άγξηα παλίδα. Ζ δηαρείξηζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ πξέπεη λα είλαη ζχκθσλε κε ηελ νηθνινγία, ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηηο ζπλζήθεο ηεο θάζε ρψξαο. Ζ επαλαρξεζηκνπνίεζε, ε αλαθχθισζε θαη ε 6

7 απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ πιηθψλ θαη ηεο ελέξγεηαο είλαη αξθεηά γηα λα κεηψζνπλ ηα επίπεδα ησλ εηζξνψλ. Απηφ ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηφζν ηε δηαηήξεζε θαη ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο φζν θαη ηε δηαηήξεζε ησλ πφξσλ. Αξρή ηεο εσζσνειδηζίας: ε βηνινγηθή γεσξγία πξέπεη λα βαζίδεηαη ζηηο ζρέζεηο πνπ δηαζθαιίδνπλ επζπλεηδεζία φζνλ αθνξά ζην θνηλφ πεξηβάιινλ θαη ηηο επθαηξίεο ηεο δσήο. Ρα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επζπλεηδεζίαο είλαη: Αίζζεκα δηθαίνπ Πεβαζκφο Γηθαηνζχλε θαη πεπζπλφηεηα ηνπ θνηλνχ θφζκνπ, ηφζν κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ φζν θαη ζηηο ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο άιινπο δσληαλνχο νξγαληζκνχο. Απηή ε αξρή ππνγξακκίδεη φηη ν θαζέλαο πνπ εκπιέθεηαη κε ηελ βηνινγηθή γεσξγία ζα πξέπεη λα θαζνδεγεί ηηο αλζξψπηλεο ζρέζεηο κε ηέηνην ηξφπν πνπ λα επηβεβαηψλεη ηελ επζπλεηδεζία ζε φια ηα επίπεδα θαη ζε φινπο ηνπο ηνκείο. Πηφρνο ηεο είλαη ε επαξθήο παξνρή θαιήο πνηφηεηαο ηξνθίκσλ θαη άιισλ πξντφλησλ. Δθηφο απηψλ ε ζπγθεθξηκέλε αξρή αλαθέξεη επίζεο φηη ζηα δψα ζα πξέπεη λα παξέρνληαη νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο πγηεηλήο θαη δηαβίσζεο, ζχκθσλα κε ηε θπζηνινγία, ηε ζπκπεξηθνξά θαη ηελ επεκεξία ηνπο. Ζ επζπλεηδεζία απαηηεί ζπζηήκαηα παξαγσγήο, δηαλνκήο θαη εκπνξίαο πνπ είλαη αλνηρηά θαη δίθαηα, θαη αληηπξνζσπεχνπλ ην πξαγκαηηθφ πεξηβαιινληηθφ θαη θνηλσληθφ θφζηνο. Αξρή ηεο μέριμνας: ε βηνινγηθή γεσξγίαο ζα πξέπεη λα δηαρεηξίδεηαη κε πξνιεπηηθφ θαη ππεχζπλν ηξφπν γηα ηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο θαη ηεο επεκεξίαο ησλ παξφλησλ θαη κειινληηθψλ γελεψλ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο. 7

8 Πηελ αξρή απηή ηνλίδεηαη φηη, φζνλ αθνξά ζηηο επηινγέο δηαρείξηζεο, αλάπηπμεο θαη ηερλνινγίαο ζηε βηνινγηθή γεσξγία ηα βαζηθά ζηνηρεία είλαη ε πξφιεςε θαη ε επζχλε. Ζ επηζηήκε είλαη αλαγθαίν λα δηαζθαιίζεη φηη ε βηνινγηθή γεσξγία είλαη πγηήο, αζθαιήο θαη νηθνινγηθή. Αιιά ε επηζηεκνληθή γλψζε πξέπεη λα ζπλεξγάδεηαη κε ηελ πξαθηηθή εκπεηξία, ηε ζπζζσξεπκέλε ζνθία θαη ηελ παξαδνζηαθή θαη γεγελή γλψζε. Κε ηε ζπλεξγαζία απηή έγθπξεο ιχζεηο, δνθηκαζκέλεο απφ ην ρξφλν κπνξεί λα παξνπζηαζηνχλ. Ζ βηνινγηθή γεσξγία ζα πξέπεη λα απνηξέπεη ζνβαξέο κε ζπκκνξθψζεηο κε ηελ πηνζέηεζε θαηάιιεισλ ηερλνινγηψλ θαη απνξξίπηνληαο ηηο απξφβιεπηεο, φπσο ε γελεηηθή κεραληθή Λνκνζεζία ηεο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο Ρν 1991 ε Βηνινγηθή Γεσξγία αλαγλσξίζηεθε επίζεκα απφ ηα 15 θξάηε πνπ ήηαλ κέιε ηεο ΔΔ εθείλε ηελ επνρή. Απηή ε αλαγλψξηζε επηηεχρζεθε κε ηελ έθδνζε ηνπ Θαλνληζκνχ (ΔΝΘ) αξηζ. 2092/91 ηνπ Δπξσπατθνχ Ππκβνπιίνπ ησλ πνπξγψλ Γεσξγίαο. Αξρηθά, ν παξψλ θαλνληζκφο ξχζκηδε κφλν ηα πξντφληα θπηηθήο παξαγσγήο. Αξγφηεξα πξνζηέζεθαλ θαη νξηζκέλεο δηαηάμεηο ζρεηηθά κε ηελ εθηξνθή θαη ηελ πξνζηαζία ησλ δψσλ, ηελ πξφιεςε αζζελεηψλ, ηελ θηεληαηξηθή ζεξαπεία, ηελ αλαπαξαγσγή ησλ δψσλ γεληθά θαζψο θαη ηε ρξήζε θνπξηάο. Ρελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 2009, ν θαλνληζκφο (ΔΝΘ) 2092/91 αληηθαηαζηάζεθε απφ ην λέν θαλνληζκφ αξηζ. 834/2007, ηεο 28 εο Ηνπλίνπ 2007, γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηε ζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηελ θαηάξγεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΝΘ) αξηζ. 2092/91. Βάζεη απηνχ ηνπ θαλνληζκνχ ππνγξακκίδεηαη ην λνκηθφ πιαίζην θαη νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο γηα φια ηα ζηάδηα ηεο παξαγσγήο, δηαλνκήο, επηζεψξεζεο θαη ζήκαλζεο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Απηέο νη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο κπνξνχλ λα ηξνπνπνηεζνχλ απφ ην Δπξσπατθφ Ππκβνχιην ησλ πνπξγψλ Γεσξγίαο. Ρα πεδία εθαξκνγήο ηνπ λένπ Θαλνληζκνχ θαίλνληαη ζην αθφινπζν ζρήκα: 8

9 Figure 3: Ξεδία Δθαξκνγήο ηνπ Θαλνληζκνχ (ΔΔ) No. 834/2007 Ν Θαλνληζκφο αξρίδεη κε ηνλ παιηφ Θαλνληζκφ θαη ζηε ζπλέρεηα εζηηάδεη ζηε δηαδηθαζία πνπ δηακνξθψλεη ην λέν πιαίζην. Δπηπιένλ, ν παξψλ Θαλνληζκφο πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο γηα ηε ζήκαλζε θαη ηνλ ππνρξεσηηθφ ινγφηππν ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ πνπ είλαη ζε ηζρχ απφ 1 ε Ηνπιίνπ 2010 θαη κηα ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο δεκηνπξγίαο ηνπ λένπ Θαλνληζκνχ. Πχκθσλα κε ηνλ Θαλνληζκφ ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη κεηά ηε δηαδηθαζία αλαζεψξεζεο ηα λέα δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε βηνινγηθή παξαγσγή, ηε ζήκαλζε θαη ηελ επηζεψξεζε παξαηίζεληαη παξαθάησ: Αληηθεηκεληθνί ζηφρνη θαη αξρέο παξνπζηάδνληαη γηα πξψηε θνξά Όρη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηνπο θαλφλεο παξαγσγήο Κηα πξνζέγγηζε βάζεη ειέγρνπ ησλ ζπκκνξθψζεσλ, αλ θαη ν εηήζηνο επηηφπηνο έιεγρνο παξακέλεη Ρν πεδίν εθαξκνγήο ηνπ Θαλνληζκνχ επεθηείλεηαη: δηαηππψλνληαη πξφηππα γηα ηε βηνινγηθή καγηά Μεθάζαξνη θαλφλεο ζήκαλζεο κε ηζρχ απφ ηελ 1 ε Ηνπιίνπ 2010 Θαζίζηαηαη ην θαζεζηψο εηζαγσγψλ 9

10 Θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2008, εθηφο απφ ηνλ Θαλνληζκφ (ΔΘ) αξηζ. 834/2007 εθδφζεθαλ δχν λένη Θαλνληζκνί γηα ηελ παξαγσγή, ηελ εηζαγσγή, ηελ εκπνξία θαη ηε ζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Απηνί νη Θαλνληζκνί είλαη νη εμήο: Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο (ΔΘ) αξηζ. 889/2008, ηεο 5 εο Πεπηεκβξίνπ 2008, ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο φζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο, ηε ζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντφλησλ θαη, Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο (ΔΘ) αξηζ. 1235/2008, ηεο 8 εο Γεθεκβξίνπ 2008, γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο φζνλ αθνξά ζηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο. Ν πξψηνο Θαλνληζκφο (ΔΘ) αξηζ. 889/2008 ξπζκίδεη φια ηα επίπεδα ηεο θπηηθήο θαη δσηθήο παξαγσγήο απφ ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ εδάθνπο θαη ηελ εθηξνθή δψσλ, σο ηελ επεμεξγαζία θαη δηαλνκή ησλ βηνινγηθψλ ηξνθίκσλ θαη ηελ επηζεψξεζή ηνπο. Ν θαλνληζκφο πεξηιακβάλεη εμαηξεηηθά ηερληθνχο φξνπο, θαζψο θαη κηα ιεπηνκεξή επέθηαζε ηνπ αξρηθνχ θαλνληζκνχ γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα. Δπίζεο, ππάξρνπλ πνιιά παξαξηήκαηα πνπ αλαθέξνπλ ηα αθφινπζα ζέκαηα: Δπηηξεπφκελα πξντφληα ζηε βηνινγηθή γεσξγία, φπσο ιηπάζκαηα, εδαθνβειηησηηθά θαη θπηνθάξκαθα. Διάρηζηεο απαηηήζεηο ζρεηηθά κε ην κέγεζνο ησλ ρψξσλ ζηέγαζεο θαη άζθεζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ βνζθνηφπσλ, γηα ηα δψα βηνινγηθήο εθηξνθήο, αλάινγα κε ηα είδε θαη ην ζηάδην αλάπηπμεο ησλ δψσλ. Κε βηνινγηθέο δσνηξνθέο, πξνζζεηηθά δσνηξνθψλ θαη βνεζεηηθά κέζα επεμεξγαζίαο γηα ηελ παξαγσγή ζχλζεησλ δσνηξνθψλ θαη πξνκεηγκάησλ πνπ επηηξέπνληαη ζηε βηνινγηθή γεσξγία. Κε βηνινγηθά ζπζηαηηθά, πξνζζεηηθά θαη βνεζεηηθά κέζα επεμεξγαζίαο πνπ επηηξέπνληαη ζηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ ηξνθίκσλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο παξαγσγήο καγηάο). Απαηηήζεηο ζρεηηθά κε ην ινγφηππν ηεο ΔΔ. Ν δεχηεξνο θαλνληζκφο (ΔΘ) αξηζ 1235/2008 έξρεηαη λα δηαζθαιίζεη ηηο εηζαγσγέο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο πνπ αθφκε δελ έρνπλ ιάβεη αλαγλψξηζε θαη ησλ δχν πιεπξψλ. Απηή ε αλαγλψξηζε ζρεηηθά κε ηηο ηξίηεο ρψξεο απφ ηελ Δπηηξνπή ζε ζπλεξγαζία κε ηα θξάηε κέιε, πνπ επνπηεχεη ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζεψξεζε ζα ζπλερίζνπλ λα εθαξκφδνληαη ζχκθσλα κε ηνπο θχξηνπο ζηφρνπο θαη ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο λνκνζεζίαο. 10

11 Νη επφκελνη πίλαθεο απνηεινχλ κηα γεληθή επηζθφπεζε ησλ Θαλνληζκψλ (ΔΘ) 834/2007 θαη 889/2008 πνπ αθνξνχλ ζηε βηνινγηθή παξαγσγή. Πεδίν Γεληθή Γηάηαμε ηνπ Θαλ. (EΘ) Αξηζ. 834/2007 Ιεπηνκέξεηεο Θαλ. (EΘ) No 889/2008 Υξήζηκεο ιίζηεο ηνπ Θαλ. (EΘ) Αξηζ. 889/2008, Παξαξηήκαηα θνπόο, Αξρέο θαη Οξηζκνί Ρίηινο I III Άξζ Φπηηθή Παξαγσγή Ρίηινο III Άξζ Άξζ. 3 6, 40 (Γεληθέο Απαηηήζεηο) Art. 45, (Σπόξνη θαη Πνιιαπιαζηαζηηθό πιηθό) Ξαξάξηεκα I (Ληπάζκαηα θαη εδαθνβειηησηηθά) Ξαξάξηεκα II (Φπηνθάξκαθα) Ξαξάξηεκα X (Σπνξνη) Εσηθή Παξαγσγή Ρίηινο III Άξζ Άξζ (Γεληθέο Απαηηήζεηο) Άξζ and (Δηδηθνί Καλόλεο Παξαγσγήο) Ξαξάξηεκα III (Σηαβιηζκόο) Ξαξάξηεκα IV (Ππθλόηεηεο Δθηξνθήο) Ξαξάξηεκα V (Δθηξνθή) Ξαξάξηεκα VI (Πξόζζεηεο ύιεο Εσνηξνθώλ) Ξαξάξηεκα VII (Καζαξηζκόο θαη Απνιύκαλζε) Δπεμεξγαζία Σξνθίκσλ θαη Εσνηξνθώλ Ρίηινο III Άξζ Άξζ Ξαξάξηεκα VIII (Δπηηξεπόκελεο νπζίεο γηα ηε κεηαπνίεζε) Ξαξάξηεκα IX (Δπηηξεπόκελα κε βηνινγηθά ζπζηαηηθά) Άξζ θαη (Γεληθέο Απαηηήζεηο) Έιεγρνο Ρίηινο V Άξζ Άξζ (Φπηηθή Παξαγσγή) Άξζ (Εσηθή Παξαγσγή) Ξαξάξηεκα XII (Έγγξαθα γηα Δπηρεηξήζεηο) Ξαξάξηεκα XIII (Γήισζε ηνπ Πσιεηή) Άξζ. 80 and (Δπεμεξγαζία) ήκαλζε θαη Γηαθίλεζε Ρίηινο IV θαη VI Άξζ Άξζ Άξζ Ξαξάξηεκα XI (Λνγόηππνο) Πίλαθαο 1: Θαλνληζκνί γηα ηελ παξαγσγή θαη επεμεξγαζία βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηξνθίκσλ (EΘ) 834/2007 θαη (EΘ) 889/2008. Πεγή: IFOAM 11

12 Πεδίν Πιαίζην Θαλ. (EΘ) Αξηζ. 834/2007 Θαλόλεο Δθαξκνγήο Παξαξηήκαηα ηνπ Θαλ. (EΘ) Αξηζ. 1235/2008 Δηζαγσγέο πκκνξθνύκελσλ Πξντόλησλ Δηζαγσγή Πξντόλησλ πνπ παξέρνπλ Ηζνδύλακεο Δγγπήζεηο Άξζ. 32 Άξζ. 33 Θαλ. 1235/2008 Άξζ. 3 6 Θαλ. 889/2008 Άξζ Θαλ. 1235/2008 Άξζ Θαλ. 889/2008 Άξζ Ξαξάξηεκα I (Καηάινγνο Φνξέσλ Διέγρνπ) Ξαξάξηεκα II (Υπόδεηγκα Απνδεηθηηθώλ Σηνηρείσλ) Ξαξάξηεκα III (Καηάινγνο Τξίησλ Φσξώλ) Ξαξάξηεκα IV (Καηάινγνο Φνξέσλ Διέγρνπ) Ξαξάξηεκα V & VI (Υπόδεηγκα Πηζηνπνηεηηθνύ Διέγρνπ) Πίλαθαο 2: Θαλνληζκφο γηα ηηο εηζαγσγέο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ Ρξίηεο Σψξεο (EΘ) 834/2007 θαη δηαρεηξηζηηθνί θαλφλεο (EΘ) 1235/2008. Πεγή: IFOAM Ν πίλαθαο πνπ αθνινπζεί πεξηέρεη φινπο ηνπο Θαλνληζκνχο Δ.Ν.Θ. θαη Δ.Θ. ζρεηηθά κε ηε βηνινγηθή γεσξγία απφ ην Ζκεξνκελία No Σίηινο Δθηειεζηηθφο Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξώλ θαλόλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ Σπκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθώλ πξντόλησλ όζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθό ηξόπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντόλησλ» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 1235/2008 όζνλ αθνξά ηνλ θαηάινγν ησλ ηξίησλ ρσξώλ από ηηο νπνίεο πξέπεη λα πξνέξρνληαη νξηζκέλα γεσξγηθά πξντόληα βηνινγηθήο παξαγσγήο πξνθεηκέλνπ λα δηαηεζνύλ ζην εκπόξην ζηελ Κνηλόηεηα» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Πρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΘ) αξηζ. 889/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΘ) αξηζ. 834/2007 ηνπ Ππκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνλ ινγφηππν βηνινγηθήο παξαγσγήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο» 12

13 Ζκεξνκελία No Σίηινο Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξώλ θαλόλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ Σπκβνπιίνπ όζνλ αθνξά ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξώλ θαλόλσλ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή δώσλ πδαηνθαιιηέξγεηαο θαη θπθηώλ» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 1235/2008, όζνλ αθνξά ηνλ θαηάινγν ησλ ηξίησλ ρσξώλ από ηηο νπνίεο πξέπεη λα θαηάγνληαη νξηζκέλα βηνινγηθά παξαγόκελα γεσξγηθά πξντόληα πξνθεηκέλνπ λα θπθινθνξνύλ ζην εκπόξην εληόο ηεο Κνηλόηεηαο» Απφθαζε ηνπ Ππκβνπιίνπ «Γηα ηε ζύλαςε ζπκθσλίαο κεηαμύ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλόηεηαο θαη ηεο Διβεηηθήο Σπλνκνζπνλδίαο γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο ζπκθσλίαο κεηαμύ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλόηεηαο θαη ηεο Διβεηηθήο Σπλνκνζπνλδίαο ζρεηηθά κε ηηο ζπλαιιαγέο γεσξγηθώλ πξντόλησλ» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξώλ θαλόλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ Σπκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθώλ πξντόλησλ όζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθό ηξόπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντόλησλ» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηνλ θαζνξηζκό ησλ ιεπηνκεξώλ θαλόλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ Σπκβνπιίνπ όζνλ αθνξά ηνπο όξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηξίηεο ρώξεο» Θαλνληζκφο ηνπ Ππκβνπιίνπ «Γηα ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθώλ πξντόλησλ» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Σρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξώλ θαλόλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ Σπκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθώλ πξντόλησλ όζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθό ηξόπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντόλησλ» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Σρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ παξαξηήκαηνο II ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΟΚ) αξηζ. 2092/91 ηνπ Σπκβνπιίνπ πεξί ηνπ βηνινγηθνύ ηξόπνπ παξαγσγήο γεσξγηθώλ πξντόλησλ, 13

14 Ζκεξνκελία No Σίηινο όζνλ αθνξά ηελ έγθξηζε ηνπ spinosad, ηνπ όμηλνπ αλζξαθηθνύ θαιίνπ θαη νθηαληθνύ ραιθνύ θαζώο θαη ηε ρξήζε αηζπιελίνπ» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξώλ θαλόλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαζεζηώηνο εηζαγσγήο από ηξίηεο ρώξεο πνπ πξνβιέπεηαη ζηνλ θαλνληζκό (ΔΟΚ) αξηζ. 2092/91 ηνπ Σπκβνπιίνπ πεξί ηνπ βηνινγηθνύ ηξόπνπ παξαγσγήο γεσξγηθώλ πξντόλησλ θαη ησλ ζρεηηθώλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντόληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο» Θαλνληζκφο ηνπ Ππκβνπιίνπ «Γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθώλ πξντόλησλ θαη ηελ θαηάξγεζε ηνπ θαλνληζκνύ (ΔΟΚ) αξηζ. 2092/91» Γηνξζσηηθφ ζηνλ θαλνληζκφ (ΔΘ) αξηζ. 1991/2006 ηνπ Ππκβνπιίνπ, ηεο 21εο Γεθεκβξίνπ 2006, γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΝΘ) αξηζ. 2092/91 πεξί ηνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντφληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηε δηαηήξεζε ηεο παξέθθιηζεο πνπ πξνβιέπεηαη από ην άξζξν 6 παξάγξαθνο 3 ζηνηρείν α) ηνπ θαλνληζµνύ (ΔΟΚ) αξηζ. 2092/91 ηνπ Σπµβνπιίνπ όζνλ αθνξά νξηζµέλεο πνηθηιίεο ζπόξσλ πξνο ζπνξά θαη ην πνιιαπιαζηαζηηθό πιηθό θαη ηελ θαζηέξσζε δηαδηθαζηηθώλ θαλόλσλ θαη θξηηεξίσλ ζρεηηθά µε απηήλ ηελ παξέθθιηζε» Θαλνληζκφο ηεο Δπηηξνπήο «Γηα ηηο απαηηήζεηο ζηνλ ηνµέα ηεο επηζήµαλζεο ηηο ζπλαθείο µε ηνλ βηνινγηθό ηξόπν παξαγσγήο γηα ηηο δσνηξνθέο, ηηο ζύλζεηεο δσνηξνθέο θαη ηηο πξώηεο ύιεο δσνηξνθώλ θαη γηα ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζµνύ (ΔΟΚ) αξηζ. 2092/91 ηνπ Σπµβνπιίνπ» Θαλνληζκφο ηνπ Ππκβνπιίνπ «Πεξί ηνπ βηνινγηθνύ ηξόπνπ παξαγσγήο γεσξγηθώλ πξντόλησλ θαη ησλ ζρεηηθώλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντόληα θαη ζηα είδε δηαηξνθή» Πίλαθαο 3: Θαλνληζκνί Πρεηηθά κε ηε Βηνινγηθή Γεσξγία, Πεγή: IFOAM 14

15 Πρεδηαζκφο ηνπ Κάλαηδκελη Κεηαηξνπήο ζε βηνινγηθή γεσξγία Ρν πην ζεκαληηθφ ζηάδην ζηε δηαδηθαζία πηζηνπνίεζεο ελφο αγξνθηήκαηνο είλαη ε κεηαηξνπή απφ ζπκβαηηθφ ζε βηνινγηθφ. Πηελ πξάμε, ε κεηαβαηηθή θάζε γηα ηηο πεξηζζφηεξεο θαιιηέξγεηεο είλαη κία πεξίνδνο δχν εηψλ. Απηή ε δηάξθεηα θξίλεηαη αλαγθαία κε βάζε ηελ επξσπατθή λνκνζεζία, γηα λα "απνηνμηλσζεί" ν αγξφο απφ ηηο ρεκηθέο νπζίεο πνπ δέρηεθε. Δπηπιένλ, ηα ρσξάθηα πνπ βξίζθνληαη θνληά ζε ρσκαηεξή, βηνκεραληθή δψλε, αεξνδξφκην θαη εζληθέο νδνχο απνθιείνληαη εμαξρήο. Θαηά ηε κεηαβαηηθή θάζε, ηα πξντφληα δηαηίζεληαη ζηελ αγνξά θαη επηζεκαίλνληαη σο πξνεξρφκελα απφ εθκεηάιιεπζε ζε κεηαβαηηθή πξνο ηε βηνινγηθή γεσξγία θάζε. Ξξάγκαηη, νη βηνθαιιηεξγεηέο θαινχλ ηνπο θαηαλαισηέο λα κελ είλαη επηθπιαθηηθνί ζηα "κεηαβαηηθά" πξντφληα γηαηί αλ ζέινπλ πξαγκαηηθά λα εληζρχζνπλ θαη λα πξνσζήζνπλ ηε βηνινγηθή γεσξγία θαη λα κεησζνχλ νη ηηκέο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ζα πξέπεη λα ζηεξίμνπλ ηνπο παξαγσγνχο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζηα πξψηα ηνπο ζηάδηα. Ζ κεηαβαηηθή πεξίνδνο, σζηφζν, δελ είλαη κφλν γηα ην ρσξάθη αιιά θαη γηα ηνλ θαιιηεξγεηή, εηδηθά ζηελ πεξίπησζε πνπ ν δεχηεξνο είλαη θάπνηνο πνπ αζρνιείηαη κε ηε βηνινγηθή γεσξγία ρσξίο λα έρεη πξνεγνχκελε εκπεηξία (π.ρ. έλαο αζηφο, ν νπνίνο απνθάζηζε λα αιιάμεη ηε δσή ηνπ). Πχκθσλα κε ηελ άπνςε ηνπ Γεληθνχ Γηεπζπληή ηεο «ΒΗΝΔΙΙΑΠ 1» "Ρα ρεκηθά Γεσξγηθά Φάξκαθα είλαη έλα είδνο ληφπηλγθ». Ζ κεγάιε πξφθιεζε είλαη φινη νη αγξφηεο λα γίλνπλ ζπλεηδεηνί βηνθαιιηεξγεηέο. Απηφο είλαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν νη Φνξείο Διέγρνπ είλαη απζηεξνί ζηνπο γεσξγνχο θαηά ηελ κεηαβαηηθή πεξίνδν. Κεηά ηελ πάξνδν ηεο κεηαβαηηθήο πεξηφδνπ, ε εθκεηάιιεπζε είλαη πηα βηνινγηθή θαη νη παξαγσγνί κπνξνχλ λα πνπιάλε ηα πξντφληα ηνπο θέξνληαο πάλσ ηνπο ην ινγφηππν βηνινγηθήο παξαγσγήο ηεο Δ.Δ.. Ωζηφζν, νη έιεγρνη θαη νη επηζεσξήζεηο δελ ζηακαηνχλ κεηά ηε ιήςε ηεο πηζηνπνίεζεο. Θάζε θνξά πνπ δηαπηζηψλεηαη παξάβαζε, νη παξαγσγνί πθίζηαληαη θπξψζεηο. Αλ είλαη, γηα παξάδεηγκα, κηα εζθεκκέλε ρξήζε ιηπαζκάησλ θαη θπηνθαξκάθσλ, ν παξαγσγφο κπνξεί αθφκε θαη λα απνθιεηζηεί απφ ην ζχζηεκα ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο. Αιιά αλ ε παξάβαζε νθείιεηαη ζε κφιπλζε απφ γεηηνληθά ζπκβαηηθά ρσξάθηα (κηα θαηάζηαζε πνπ ν γεσπφλνο ηνπ θνξέα ειέγρνπ είλαη ζε ζέζε λα ην επηβεβαηψζεη), ηφηε ηα πξντφληα απηά δελ κπνξνχλ λα πάξνπλ ηελ πηζηνπνίεζε, ν βηνθαιιηεξγεηήο πθίζηαηαη νηθνλνκηθή δεκία, δηφηη δελ κπνξεί λα πνπιήζεη ηα ζπγθεθξηκέλα πξντφληα σο βηνινγηθά. 1 Ζ «BIOHellas» είλαη έλαο Διιεληθφο Φνξέαο Διέγρνπ θαη Ξηζηνπνίεζεο Βηνινγηθήο γεσξγίαο. Γξαζηεξηνπνηείηαη κε αθεξαηφηεηα θαη αμηνπηζηία ζηνλ ηνκέα ειέγρνπ θαη πηζηνπνίεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ παξέρνληαο αμηφπηζηεο ππεξεζίεο κε ζηφρν ηελ πξνζηαζία ηφζν ηνπ θαηαλαισηή φζν θαη ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο θαη ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ηξνθίκσλ θαη άιισλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ. 15

16 Δηθόλα 1: Δληαηηθή δηαρείξηζε ηεο γεσξγίαο (αξηζηεξά) ζπγθξηηηθά κε ηε βηνινγηθή γεσξγία (δεμηά), Πεγή: πνρξεψζεηο Γηαρείξηζεο Ζ κεηαηξνπή είλαη ε δηαδηθαζία αιιαγήο ηνπ ηξφπνπ πνπ θάπνηνο δηαρεηξίδεηαη έλα αγξφθηεκα ψζηε λα πιεξνί ηα πξφηππα βηνινγηθήο γεσξγίαο. Σξεηάδεηαη πεξηζζφηεξν απφ κία θαιιηεξγεηηθή πεξίνδν. Ρν ρξνληθφ δηάζηεκα πξέπεη λα ηεξείηαη ψζηε λα νη αιιαγέο λα ηεζνχλ ζε ηζρχ. Νη βηνθαιιηεξγεηέο κπνξνχλ λα μεθηλήζνπλ ηε κεηαηξνπή - ππφθεηληαη ζε πεξηνξηζκνχο κεηαηξέπνληαο κηα αξθεηά κεγάιε γεσξγηθή έθηαζε, ψζηε λα επηηεπρζεί κηα βηψζηκε βηνινγηθή κνλάδα. Ξξηλ απφ ηε ιήςε νπνησλδήπνηε κέηξσλ, κπνξεί λα επηζπκνχλ λα πάξνπλ ζπκβνπιέο ζρεηηθά κε ην αλ ε κεηαηξνπή ζε βηνινγηθή γεσξγία είλαη θαηάιιειε γηα απηνχο. Ρν παξαθάησ ζρήκα δείρλεη ηα ζηνηρεία πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο. 16

17 ρήκα 4: Απαξαίηεηα Πηνηρεία γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο Θα πξέπεη επίζεο λα εμεηάδνπλ πνηνο απφ ηνπο θνξείο ειέγρνπ είλαη ν πιένλ θαηάιιεινο γηα ηνλ ηνκέα ηνπο θαη ηηο αλάγθεο ηνπο. Κφιηο απνθαζίζνπλ λα κεηαηξέςνπλ ζε βηνινγηθή ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο, ζα πξέπεη λα πξνεηνηκάζνπλ ηεθκεξίσζε θαη ην θαιιηεξγεηηθφ ζρέδην θπηηθήο θαη δσηθήο παξαγσγήο. Τεθκεξίσζε κεηάβαζεο Έλα γξαπηό θαιιηεξγεηηθό ζρέδην κεηάβαζεο είλαη νπζηαζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ επηηπρή κεηάβαζε ζηε βηνινγηθή θαιιηέξγεηα. Νη βηνθαιιηεξγεηέο πξέπεη επίζεο λα εθπνλήζνπλ έλα επηρεηξεκαηηθφ ζρέδην εθκεηάιιεπζεο. Ξξέπεη λα παξνπζηάζνπλ έλα ιεπηνκεξέο ζρέδην κεηαηξνπήο θαη ην ππνβάιινπλ πξνο έγθξηζε ζην Φνξέα Διέγρνπ πνπ έρνπλ επηιέμεη. Ρν ζρέδηφ ηνπο ζα πξέπεη λα θαιχπηεη ηελ πεξίνδν κεηαηξνπήο θαη πέξαλ απηήο θαη πξέπεη λα πεξηιακβάλεη θάπνηα πεδία φπσο θαίλεηαη θαη ζην παξαθάησ ζρήκα: 17

18 ρήκα 5: Ξεδία ηνπ Γξαπηνχ Θαιιηεξγεηηθνχ Πρεδίνπ Κεηάβαζεο Πηελ αξρή ηεο κεηαβαηηθήο πεξηφδνπ, πξέπεη λα θξαηάλε αξρείν φισλ ησλ εηζξνψλ, ησλ εξγαζηψλ θαη ησλ πσιήζεσλ. Ζ βηνινγηθή ηνπο πηζηνπνίεζε ζα εμαξηεζεί απφ ηηο γεσξγηθέο πξαθηηθέο ηνπο πνπ πξφθεηηαη λα ειεγρζνχλ, θη έηζη ε ηήξεζε ελεκεξσκέλνπ αξρείνπ είλαη ζεκαληηθή. Μεηαβαηηθή Πεξίνδνο Φπηηθήο Παξαγσγήο Ππλήζσο απαηηνχληαη ηνπιάρηζηνλ δχν ρξφληα κέρξη έλαο αγξφο λα είλαη επηιέμηκνο γηα ηε βηνινγηθή θαηάζηαζε θαη ηε βηνινγηθή πηζηνπνίεζε. Ν Φνξέαο Διέγρνπ ηνπ θάζε θαιιηεξγεηή κπνξεί λα ηνπ παξάζρεη πεξαηηέξσ ζπζηάζεηο. Κεξηθά ρξνλνδηαγξάκκαηα είλαη ηα παξαθάησ: 18

19 ρήκα 6: Σξνλνδηαγξάκκαηα Κεηαηξνπήο Φπηηθήο Ξαξαγσγήο Πηελ πξψηε θαηεγνξία πεξηιακβάλνληαη θαιιηέξγεηεο φπσο κειηέο, αριαδηέο, θεξαζηέο θαη ζηαθχιηα, ελψ ζηε δεχηεξε θαιιηέξγεηεο φπσο ιαραληθά, κεδηθή θαη ζηηεξά. Μεηαβαηηθή Πεξίνδνο Εσηθήο Παξαγσγήο Πε γεληθά πιαίζηα, ηα αθφινπζα κπνξνχλ λα κεηαηξαπνχλ ζε βηνινγηθά ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο: δψα θξεαηνπαξαγσγήο δψα γαιαθηνπαξαγσγήο θαη απγά κε βηνινγηθνί λενζζνί πνπ αγνξάζηεθαλ γηα ηελ επηηξαπέδηα παξαγσγή Ζ κεηαηξνπή ηνπ δσηθνχ θεθαιαίνπ ζε βηνινγηθφ κπνξεί λα είλαη κία δηαδηθαζία κίαο ή δχν θάζεσλ. Κπνξεί λα επηιεγεί λα κεηαηξαπεί ζε βηνινγηθφ πξψηα ν αγξφο θαη κεηά ε εθκεηάιιεπζε ηνπ δσηθνχ θεθαιαίνπ, εθφζνλ έρεη επηηεπρζεί ε πιήξεο βηνινγηθή θαηάζηαζε ηνπ αγξνχ. Δλαιιαθηηθά, κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί ε κεηαηξνπή ζε βηνινγηθά θαη ησλ δχν ηαπηφρξνλα. Απηφ ζπκβαίλεη φπνπ νη θηελνηξφθνη δηαρεηξίδνληαη ηφζν ηε γε φζν θαη ην δσηθφ θεθάιαην κε ηα πιήξε βηνινγηθά πξφηππα κέζσ κηαο κεηαβαηηθήο πεξηφδνπ δχν εηψλ. Αλ θαη πην απαηηεηηθφ, απηφ ζεκαίλεη φηη κφιηο ε γε επέιζεη ζε βηνινγηθή θαηάζηαζε, νη γεσξγνί κπνξνχλ λα πνπιήζνπλ σο βηνινγηθφ θάζε λέν πξντφλ πνπ παξάρζεθε ηξεηο κήλεο κεηά ηελ έλαξμε ηεο κεηαηξνπήο. 19

20 πφ νξηζκέλεο ζπλζήθεο, κπνξεί λα είλαη ζε ζέζε λα κεηψζνπλ ηηο δχν θαη ηξηψλ εηψλ πεξηφδνπο κεηαηξνπήο, απφ έσο θαη ηέζζεξηο κήλεο θαη πάλσ, εθφζνλ κπνξνχλ λα απνδείμνπλ φηη έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη κφλν εγθεθξηκέλα πιηθά γηα ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ αγξνχ γηα ηνπο έμη κήλεο πξηλ απφ ηελ θαηαρψξηζή ηνπ, σο αγξφο ζε κεηαβαηηθή πεξίνδν. 20

21 Γηδαθηηθή Δλόηεηα 2.2. ΥΔΓΗΑΚΟ ΚΑΛΑΣΕΚΔΛΣ Αγξν-νηθνινγηθή Ξξνζέγγηζε θαη Ππγθαιιηέξγεηα Ζ βηνινγηθή γεσξγία κπνξεί λα απνθέξεη καθξνπξφζεζκα νθέιε ηφζν γηα ην πεξηβάιινλ φζν θαη ηελ αλζξσπφηεηα. Ξαξάιιεια κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα θαη ην ζχλνιν ηεο θνηλσλίαο. Ξαξαθάησ παξαηίζεληαη ηα ζεκαληηθφηεξα απφ απηά ηα νθέιε. Ξην ζπγθεθξηκέλα, ηα νθέιε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο έρνπλ λα θάλνπλ κε ην πεξηβάιινλ. ρήκα 7: Ξεξηβαιινληηθά Νθέιε ηεο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο 21

22 Αεηθνξία Κε ηε βηνινγηθή γεσξγία θαιιηεξγνχληαη πξντφληα ιακβάλνληαο ππφςε ηηο κεζνπξφζεζκεο θαη καθξνπξφζεζκεο παξεκβάζεηο ζηα αγξν-νηθνζπζηήκαηα. Κε ηνλ ηξφπν απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί νηθνινγηθή ηζνξξνπία, δηαηήξεζε ηεο γνληκφηεηαο ηνπ εδάθνπο θαη απνθπγή πξνβιεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα δηδάληα. Έδαθνο Νη βηνινγηθέο γεσξγηθέο πξαθηηθέο, φπσο ε ακεηςηζπνξά θαη ε ρξήζε ησλ ζπκβησηηθψλ νξγαληζκνχο ζπκβάιινπλ ζηε δηαηήξεζε ηνπ εδάθνπο. Ξην ζπγθεθξηκέλα επλννχλ ηε ρισξίδα θαη ηελ παλίδα ηνπ εδάθνπο βειηηψλνληαο έηζη ηε δνκή ηνπ εδάθνπο θαη έηζη δεκηνπξγνχληαη πην ζηαζεξά ζπζηήκαηα. Ωο απνηέιεζκα απηνχ, κπνξεί λα απμεζεί ε ηθαλφηεηα ηνπ εδάθνπο γηα ζπγθξάηεζε πεξηζζφηεξσλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ θαη λεξνχ. Δπηπιένλ, κεηψλεηαη ν ρξφλνο έθζεζεο ζηηο δηαβξσηηθέο δπλάκεηο ηνπ εδάθνπο, θη έηζη απμάλεηαη ε βηνπνηθηιφηεηα, ειαηηψλεηαη ε απψιεηα ησλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ θαη απμάλεηαη ε παξαγσγηθφηεηα ηνπ εδάθνπο. Υδάηηλνη Πόξνη Ζ απαγφξεπζε ηεο ρξήζεο ρεκηθψλ ιηπαζκάησλ θαη θπηνθαξκάθσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη ε ρξήζε κφλν βηνινγηθψλ ιηπαζκάησλ ζπκβάιινπλ ζηελ θαιχηεξε δηήζεζε ηνπ λεξνχ ζην έδαθνο. Βηνινγηθά ζπζηήκαηα κε πςειή ηθαλφηεηα ζπγθξάηεζεο ζξεπηηθψλ νπζηψλ κπνξεί λα κεηψζεη ζεκαληηθά ηνλ θίλδπλν ξχπαλζεο ησλ ππφγεησλ πδάησλ. 22

23 Αέξαο Ζ απαγφξεπζε ηεο ρξήζεο ησλ αγξνρεκηθψλ κεηψλεη ηε ρξήζε ησλ κε - αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Νη βηνινγηθέο πξαθηηθέο ζπκβάιινπλ ζηελ επηζηξνθή ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζην έδαθνο, ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο απνζήθεπζεο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, έηζη ψζηε λα κεηψλεηαη ην θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε. Βηνπνηθηιόηεηα Ζ βηνινγηθή γεσξγία επλνεί ηε βηνπνηθηιφηεηαο ζε ηξία επίπεδα: 1. Γνλίδηα: Ξξνηηκψληαη νη ζπφξνη θαη ηα είδε κε κεγαιχηεξε αληίζηαζε ζηηο αζζέλεηεο θαη ηελ θιηκαηηθή πίεζε. 2. Δίδε: ρξεζηκνπνηείηαη κηα πνηθηιία δηαζηαπξσκέλεο ιίπαλζεο θπηψλ θαη ησλ δψσλ πξνθεηκέλνπ λα κεγηζηνπνηεζεί ν δηαηξνθηθφο θαη ελεξγεηαθφο θχθινο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο γεσξγηθήο παξαγσγήο. 3. Νηθνζχζηεκα: ε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ ρψξσλ γχξσ απφ ηα βηνινγηθά αγξνθηήκαηα θαη ε έιιεηςε ησλ αγξνρεκηθψλ, θαζψο επλννχλ ηελ επεκεξία ησλ άγξησλ εηδψλ θαη ηνλ επνηθηζκφ λέσλ εηδψλ. Γελεηηθώο Τξνπνπνηεκέλνη Οξγαληζκνί Ζ βηνινγηθή γεσξγία εληζρχεη ηε θπζηθή βηνπνηθηιφηεηα θαη απαγνξεχεη ηε ρξήζε ησλ ΓΡΝ γηα ηνπο νπνίνπο δελ γλσξίδνπκε ηηο επηπηψζεηο ζηελ πγεία ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ δψσλ θαζψο επίζεο θαη γηα ην πεξηβάιινλ. Θαηά ζπλέπεηα, ηα βηνινγηθά πξντφληα παξέρνπλ αζθάιεηα φζνλ αθνξά ζε απηνχο ηνπο εηδηθνχο νξγαληζκνχο. 23

24 Οηθνινγία Ζ βηνινγηθή γεσξγία επλνεί ηελ αλάπηπμε ησλ σθέιηκσλ γηα ηελ αγξνηηθή παξαγσγή θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, κέζσ ησλ ελεξγεηψλ ησλ αγξν-νηθνζπζηεκάησλ, φπσο είλαη ε δηαηήξεζε θαη βειηίσζε ηνπ εδάθνπο, ε αλαθχθισζε ησλ απνβιήησλ θαη ε αχμεζε θχθιν ησλ ζξεπηηθψλ νπζηψλ. Θαηά ηελ άζθεζε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο νη παξαγσγνί είλαη ππνρξεσκέλνη λα ζπλεξγάδνληαη κε ηε θχζε θαη λα αλαπηχζζνπλ θαηάιιειεο δηαδηθαζίεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο. Νη βηνινγηθέο γεσξγηθέο πξαθηηθέο έρνπλ σο ζηφρν ηε κείσζε ηεο αλζξψπηλεο παξέκβαζεο ζην ειάρηζην, νχησο ψζηε λα κεησζνχλ νη αληίζηνηρεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Νη ηππηθέο πξαθηηθέο ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο, (Δπξσπατθή Δπηηξνπή, 2008) θαίλνληαη ζην παξαθάησ ζρήκα: ρήκα 8: Ξξαθηηθέο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο 24

25 Δίδνο Πξαθηηθήο Πεξηγξαθή Ακεηςηζπνξά Ζ ακεηςηζπνξά ζρεηίδεηαη κε ηελ αθνινπζία ησλ θαιιηεξγεηψλ ζην ίδην ρσξάθη. Δίλαη κηα κέζνδνο γηα ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ησλ δηαζέζηκσλ θπζηθψλ πφξσλ. Θαηά ηε κέζνδν απηή επηηπγράλεηαη θπζηθή ιίπαλζε θαζψο θαη εκπινπηηζκφο ηνπ εδάθνπο κε ζξεπηηθά ζπζηαηηθά. Πεξηνξηζκέλε Υξήζε ρεκηθώλ ιηπαζκάησλ θαη θπηνθαξκάθσλ Ζ πεξηνξηζκέλε ρξήζε ησλ ζπλζεηηθψλ ιηπαζκάησλ θαη θπηνθαξκάθσλ, ησλ αληηβηνηηθψλ ζε δψα, ησλ ζπληεξεηηθψλ θαη πξφζζεησλ ζηελ επεμεξγαζία ηξνθίκσλ θαη άιισλ εηζξνψλ είλαη ππεξβνιηθά απζηεξή. Απαγόξεπζε ησλ Γελεηηθά Σξνπνπνηεκέλσλ Οξγαληζκώλ Υξήζε ηδηνπαξαγόκελσλ πόξσλ Πξαθηηθέο εθηξνθήο δώσλ αλά είδνο πγθαιιηέξγεηα Ζ ρξήζε θάζε Γελεηηθψο Ρξνπνπνηεκέλνπ Νξγαληζκνχ (ΓΡΝ) δελ επηηξέπεηαη. Ζ ρξήζε ησλ πφξσλ πνπ παξάγνληαη ζε βηνινγηθά αγξνθηήκαηα επηηξέπεηαη. Νη πφξνη απηνί κπνξεί λα είλαη δσηθή θνπξηάο γηα ιφγνπο ιίπαλζεο ή ηα ηξφθηκα πνπ παξάγνληαη ζην αγξφθηεκα. Ζ εθηξνθή ησλ δψσλ πξαγκαηνπνηείηαη κε ζπγθεθξηκέλεο γεσξγηθέο πξαθηηθέο πνπ πξνζαξκφδνληαη ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά θαη αλάγθεο, ησλ δηάθνξσλ εηδψλ δψσλ. Θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπγθαιιηέξγεηαο θαιιηεξγνχληαη δηαθνξεηηθά είδε θπηψλ, νπφηε ν βηνθαιιηεξγεηήο ρξεζηκνπνηεί φιεο ηηο ζεηηθέο αιιειεπηδξάζεηο πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε ζπλχπαξμε. Ζ θχηεπζε δηαθνξεηηθψλ θπηψλ κεηαμχ ησλ θαιιηεξγεηψλ, εληζρχεη ηελ πξνζηαζία ηνπο. Ρα θπηά πξνζηαηεχνπλ ην έλα ην άιιν θαη επεξεάδνληαη πξνο φθειφο ηνπο θαηά ησλ επηβιαβψλ δηδαλίσλ θαη άιισλ αζζελεηψλ. 25

26 "πγθαιιηέξγεηα" είλαη ε θαιιηέξγεηα δχν ή πεξηζζφηεξσλ δηαθνξεηηθψλ θαιιηεξγεηψλ ηαπηφρξνλα. Γεληθά, ζε απηφ ην ζχζηεκα, νη θαιιηέξγεηεο κε δηαθνξεηηθφ ρξφλν σξίκαλζεο θαη ζπγθνκηδήο θαιιηεξγνχληαη ζηελ ίδηα πξαζηά. Δίλαη ζπλήζσο θπηά κε δηαθνξεηηθφ ξηδηθφ ζχζηεκα θαη κε δηαθνξεηηθέο ζξεπηηθέο απαηηήζεηο. Γηα ην ιφγν απηφ πξέπεη λα δνζεί κεγάιε πξνζνρή ζηελ επηινγή ησλ θαιιηεξγεηψλ πνπ ζα αλαπηπρζνχλ απφ θνηλνχ, έηζη ψζηε ην έλα λα κελ βιάπηεη ην άιιν θαη λα κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ κε ηνλ θαιχηεξν ηξφπν ην ρψξν πνπ είλαη ζηε δηάζεζή ηνπο. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη, ζχκθσλα κε θάπνηα πεηξάκαηα, έρεη απνδεηρηεί πσο ηα θπηά ζε ζπγθαιιηέξγεηα επδνθηκνχλ θαη απνδίδνπλ θαιχηεξα απφ ηα άιια ζε κνλνθαιιηέξγεηα. Απηφ ζπκβαίλεη αθελφο επεηδή απνηεινχλ έλα είδνο θπηνθνηλσλίαο πνπ πξνζαξκφδνληαη ζην πεξηβάιινλ φπνπ θπηξψλνπλ θαη βξίζθνληαη ζε ζπλερή αληαγσληζκφ κεηαμχ ηνπο, θαη αθεηέξνπ επεηδή εμαξηάηαη ην έλα είδνο απφ ην άιιν θαη αιιεινπξνζηαηεχνληαη. Γηα παξάδεηγκα ζπγθαιιηέξγεηα θξεκκπδηνχ θαη ζθφξδνπ κε πνιιά άιια ιαραληθά. Έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο φκσο είλαη θαη ε θαιχηεξε αλάπηπμε ή/θαη δξάζε ησλ σθέιηκσλ κηθξννξγαληζκψλ ζην έδαθνο, φπσο πξνθχπηεη απφ πνιιέο κειέηεο θαη έξεπλεο. Ζ ζπγθαιιηέξγεηα είλαη κηα θαιιηεξγεηηθή κέζνδνο πνπ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα κεγάιεο θαη πινχζηαο παξαγσγήο απφ κηα ζρεηηθά κηθξή θαιιηεξγήζηκε έθηαζε, κε πνιχ θαιά νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα. Κπνξεί λα επηηεπρζεί κείσζε ζην πφηηζκα ιφγσ ηεο ζπλερνχο θάιπςεο ηνπ εδάθνπο, νηθνλνκία ζηηο εκέξεο θαη ην θφζηνο εξγαζίαο ιφγσ ηεο αλάπηπμεο ελφο κηθξνχ πιεζπζκνχ δηδαλίσλ θαη νηθνλνκία ζε ζθεπάζκαηα ιφγσ ηεο θαιχηεξεο πξνιεπηηθήο θπηνπξνζηαζίαο. Ξνιιά θπηά πνπ θπηεχνληαη απάλσ ή θνληά ζηηο γξακκέο θχηεπζεο (θαιιηεξγνχκελα θαη κε φπσο π.ρ. ζθφξδν, βαζηιηθφο, θαηηθέο θ.α.) έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα λα θξαηάλε ζε απφζηαζε δηάθνξα βιαβεξά έληνκα (π.ρ. λεκαηψδεηο) θαη κπθεηνινγηθέο αζζέλεηεο (π.ρ. σίδην). Ξαξφια απηά, ε ζπγθαιιηέξγεηα φκσο δελ παχεη λα είλαη έλαο εληαηηθφο ηξφπνο θαιιηέξγεηαο πνπ έρεη σο απνηέιεζκα ηα ζξεπηηθά ζηνηρεία ηνπ εδάθνπο λα εμαληινχληαη κε ηαρείο ξπζκνχο. Απηφ ζεκαίλεη φηη γηα λα εμαθνινπζεί ην έδαθνο λα παξακέλεη γφληκν θαη παξαγσγηθφ, πξέπεη πξηλ ή κεηά ην ηέινο κίαο θαιιηέξγεηαο, λα γίλεηαη εκπινπηηζκφο ηνπ εδάθνπο κε νξγαληθή νπζία (compost) κε ρισξή ιίπαλζε ή αθφκα θαη κε θνπξηά. 26

27 Ρερληθέο θαη Γηαρεηξηζηηθέο πνρξεψζεηο Ρν μεθίλεκα ηεο κεηαηξνπήο κηαο εθκεηάιιεπζεο απφ ζπκβαηηθή ζε βηνινγηθή είλαη κηα πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία δελ παξάγνληαη βηνινγηθά πξντφληα, αιιά ε ρξήζε ησλ απαγνξεπκέλσλ νπζηψλ κεηψλεηαη ζηαδηαθά. Δπηπιένλ, ην αγξφθηεκα πξνζαξκφδεηαη ζηηο ζπλζήθεο αληηκεηψπηζεο ησλ ερζξψλ αζζελεηψλ θαη ησλ πξνβιεκάησλ ζξέςεσο, κέζσ ησλ αξρψλ ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο. Κε ην πέξαο ηεο πεξηφδνπ απηήο ηα πξντφληα ηνπ βηνινγηθνχ πιένλ αγξνθηήκαηνο παίξλνπλ ηε ζθξαγίδα ηνπ «Ξξντφληνο Βηνινγηθήο Γεσξγίαο» θαη κπαίλνπλ ζην ξάθη ηεο πψιεζεο σο βηνινγηθά. Κεξηθέο ηερληθέο θαη δηαρεηξηζηηθέο ππνρξεψζεηο πνπ έρεη έλαο βηνθαιιηεξγεηήο, παξαηίζεληαη παξαθάησ: Ζ ρξήζε ρεκηθψλ ιηπαζκάησλ γηα 36 κήλεο πξηλ ηελ πεξίνδν ζπγθνκηδήο ησλ πηζηνπνηεκέλσλ πξντφλησλ βηνινγηθήο γεσξγίαο απαγνξεχεηαη. Ζ ρξήζε ζπλζεηηθψλ θπηνθαξκάθσλ (κεθπηνθηφλα, εληνκνθηφλα, δηδαληνθηφλα) γηα 36 κήλεο πξηλ ηελ πεξίνδν ζπγθνκηδήο ησλ πηζηνπνηεκέλσλ πξντφλησλ βηνινγηθήο γεσξγίαο, απαγνξεχεηαη. Ζ εθαξκνγή ηεο ακεηςηζπνξάο πνπ πεξηιακβάλεη ςπραλζή πνπ κπνξνχλ λα βειηηψζνπλ ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ εδάθνπο ή ε ζπγθαιιηέξγεηα δεκεηξηαθψλ θάζε πέληε ρξφληα ηνπιάρηζηνλ. Ζ κέζνδνο ηεο ελαιιαγήο ησλ θαιιηεξγεηψλ απφ ηε κία πιεπξά ζπκβάιιεη ζηε κείσζε (ιφγσ ηεο δηαθνπήο ηνπ βηνινγηθνχ θχθινπ) ησλ βιαβεξψλ εληφκσλ, ησλ δηδαλίσλ θαη 27

28 ησλ αζζελεηψλ θαη απφ ηελ άιιε επαλαθέξεη ή δηαηεξεί ηε γνληκφηεηα ηνπ εδάθνπο θαη ηελ θαιή θαηάζηαζε ηεο πγείαο ηνπ. Γηα ηε δηαηήξεζε ή απνθαηάζηαζε ηεο γνληκφηεηαο ηνπ εδάθνπο εθαξκφδνληαη θαηάιιειεο θαιιηεξγεηηθέο ελαιιαγέο κε φζπξηα, νξγαληθά ιηπάζκαηα θαη πξνζζήθεο δηαθφξσλ εηδψλ θνκπφζη Ηρλειαζηκφηεηα ζηελ Αιπζίδα Ρξνθίκσλ «ιτνηλαζιμόηηηα» ζηελ αιπζίδα ηξνθίκσλ, ζεκαίλεη ηε δπλαηφηεηα αλίρλεπζεο θαη παξαθνινχζεζεο ησλ ηξνθίκσλ, ησλ δσνηξνθψλ, ηελ εθηξνθή δψσλ ή ησλ νπζηψλ ζε φια ηα ζηάδηα ηεο παξαγσγήο θαη δηαθίλεζεο. "Σηάδια παραγωγής» θαη «διακίνηζη» ζεκαίλεη θάζε ζηάδην ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο εηζαγσγήο, απφ ηελ πξσηνγελή παξαγσγή ηξνθίκσλ, κέρξη θαη ηελ πψιεζή ηνπο ή ηε δηάζεζή ηνπο ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή θαη, φπνπ αθνξά ηελ αζθάιεηα ηξνθίκσλ, ε παξαγσγή, ε παξαζθεπή θαη ε δηαθίλεζε ησλ δσνηξνθψλ. Ππλήζσο ηα ζπζηήκαηα παξαγσγήο, θαζψο θαη παξαζθεπήο ηξνθίκσλ, εθαξκφδνπλ Ξξφηππα πνηφηεηαο ISO Απηά απαηηνχλ φηη ην πξντφλ ζα πξέπεη λα κπνξεί λα αληρλεπζεί απφ ην ηξέρνλ ζηάδην ζε φια ηα ζηάδηα ηεο παξαζθεπήο ηνπ, κε αθξηβή θαη έγθαηξε ηήξεζε αξρείσλ. Ρα ηειεπηαία ρξφληα ηα ειεθηξνληθά αξρεία κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο απνδεηθηηθφ ζηνηρείν ηεο ζπκκφξθσζεο αληί ηεο έληππεο κνξθήο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ ζην παξειζφλ. ιτνηλαζιμόηηηα ζηελ πξσηνγελή παξαγσγή είλαη ε ηθαλφηεηα εληνπηζκνχ ηεο ζπλνιηθήο ηζηνξίαο ηνπ πξντφληνο κέζσ ηεο αιπζίδαο εθνδηαζκνχ πξνο ή απφ ηνλ ηφπν θαη ην ρξφλν ηεο παξαγσγήο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ πξνζδηνξηζκνχ ησλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο παξαγσγήο πνπ αλαιακβάλνληαη. 28

29 Έλα πξφηππν ηρλειαζηκφηεηαο ζηελ αιπζίδα ηξνθίκσλ εθαξκφδεηαη πξνθεηκέλνπ λα ηεθκεξηψζεη ηελ ηζηνξία ή λα πξνζδηνξίζεη ηελ ηνπνζεζία θαιιηέξγεηαο ελφο πξντφληνο, ή ησλ ζρεηηθψλ ζηνηρείσλ, κέζα ζε κηα κεκνλσκέλε επηρείξεζε ή ζε έλα ζπλεηαηξηθφ ζχζηεκα αιπζίδαο ηξνθίκσλ. Όιεο νη δηαδηθαζίεο θαη νη ζρεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ δηεμάγνληαη ζε φιε ηελ αιπζίδα ηξνθίκσλ έρνπλ σο απνηέιεζκα έλα αζθαιέο πξντφλ δηαηξνθήο. Έλα θαηάιιειν ζχζηεκα ηρλειαζηκφηεηαο ζπκβάιιεη ζηε δεκηνπξγία ελφο βξφρνπ αλαηξνθνδφηεζεο γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πξντφληνο, ησλ ζπλζεθψλ θαη ησλ ζρεηηθψλ δαπαλψλ δηαθίλεζεο. Δπηπιένλ, ζπλεηζθέξεη ζηε δηαθάλεηα ησλ θπθισκάησλ δηαλνκήο θαη ηεο βειηίσζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο αιπζίδαο. Ση είλαη ην πξόηππν; Δίλαη γεληθά απνδεθηφ φηη ε ηρλειαζηκφηεηα είλαη ην βαζηθφ ζηνηρείν ζηε λνκνζεζία ηξνθίκσλ (π.ρ. Θαλ. Δ.Δ. 178/2002) θαζψο θαη ζηα πξφηππα αζθάιεηαο ησλ ηξνθίκσλ (π.ρ. ISO 22000). Ρν πξφηππν ην νπνίν παξέρεη κηα αξκνληθή πξνζέγγηζε γηα ηελ εθαξκνγή ζπζηεκάησλ ηρλειαζηκφηεηαο, ζχκθσλα κε ηηο δηαζέζηκεο θαιέο πξαθηηθέο πξνέξρεηαη απφ ην Γηεζλή Νξγαληζκφ Ρππνπνίεζεο (ISO). Απηφ ην Ξξφηππν, ISO 22005, δηαηππψλεη ηηο γεληθέο δηαηάμεηο θαη αξρέο θαζψο θαη ηηο βαζηθέο απαηηήζεηο γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ηνπ ζπζηήκαηνο. Ζ πηζηνπνίεζε ηεο ηρλειαζηκφηεηαο ζηελ αιπζίδα ηξνθίκσλ κπνξεί λα θάλεη ηηο δηαδηθαζίεο κηαο αλεμάξηεηεο επηρείξεζεο πην εκθαλείο θαη αμηφπηζηεο, επηηξέπνληαο ηε γλσζηνπνίεζε ηεο εκπηζηνζχλεο θαη ηεο ππεπζπλφηεηαο. Ρα πξφηππα παξέρνπλ έλα γεληθφ πιαίζην, ψζηε λα δεκηνπξγεζεί έλα απνηειεζκαηηθφ θαη επέιηθην ζχζηεκα ηρλειαζηκφηεηαο γηα ηελ επίηεπμε δηαθφξσλ ζηφρσλ. Νη ζθνπνί θαη νη ζηφρνη κπνξεί λα είλαη εμήο: πνζηήξημε ηεο αζθάιεηαο ησλ ηξνθίκσλ Ρεθκεξίσζε ηεο πξνέιεπζεο ηνπ πξντφληνο Γηεπθφιπλζε ηεο απφζπξζεο θαη/ή αλάθιεζεο ηνπ πξντφληνο Δληνπηζκφο ππεπζχλσλ ζηελ αιπζίδα ηξνθίκσλ θαη δσνηξνθψλ Γηεπθφιπλζε ηεο επαιήζεπζεο ησλ εηδηθψλ πιεξνθνξηψλ ηνπ πξντφληνο Γλσζηνπνίεζε πιεξνθνξηψλ ζηνπο ελδηαθεξφκελνπο θνξείο θαη ηνπο θαηαλαισηέο Πξνεηνηκαζία γηα ηελ πηζηνπνίεζε Γηα ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή ελφο απνηειεζκαηηθνχ θαη θαηάιιεινπ ζπζηήκαηνο ηρλειαζηκφηεηαο νη ζηφρνη ηνπ ζπζηήκαηνο ηρλειαζηκφηεηαο πξέπεη λα νξηζηνχλ θαη πξέπεη λα θαζνξηζηνχλ ηα επφκελα δεηήκαηα: 29

30 Νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο πνπ πξέπεη λα ιακβάλνληαη απφ ηνπο πξνκεζεπηέο ζηε ζπληνληζκέλε ηξνθηθή αιπζίδα Νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο πνπ πξέπεη λα ζπιιέγνληαη ζρεηηθά κε ηε ζπλνιηθή ηζηνξία ηεο δηαδηθαζίαο Νη απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο πνπ έπξεπε λα παξέρνληαη ζηνπο θαηαλαισηέο Ζ θχξηα δηαδηθαζία ζρεδηαζκνχ πηζηνπνίεζεο παξνπζηάδεηαη ζην αθφινπζν ζρήκα: ρήκα 9: Γηαδηθαζία Πρεδηαζκνχ Ξηζηνπνίεζεο Απηή ε δηαδηθαζία πεξηιακβάλεη ηε δηαρείξηζε ηεο ιεπηνκεξψλ εθζέζεσλ παξαθνινχζεζεο θαη εληνπηζκνχ ζρεηηθά κε ηε ξνή ησλ πξψησλ πιψλ, ηελ ππεπζπλφηεηα φισλ ησλ παξαγφλησλ πνπ εκπιέθνληαη ζηε δηαδηθαζία, θαζψο θαη ηελ απφδεημε ηεο εθαξκνγήο ελφο ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο Ξνιπιεηηνπξγηθφηεηα Ζ γεσξγία ιεηηνπξγεί κέζσ ζχλζεησλ ζπζηεκάησλ θαη είλαη πνιπιεηηνπξγηθή. Κηα πνιπιεηηνπξγηθή πξνζέγγηζε γηα ηελ εθαξκνγή ηεο γεσξγηθήο γλψζεο, επηζηήκεο θαη ηερλνινγίαο (AKST) ζα εληζρχζεη ηνλ αληίθηππφ ηεο ζηελ πείλα θαη ηε θηψρεηα, ηε βειηίσζε ηεο αλζξψπηλεο δηαηξνθήο θαη δηαβίσζεο, κε έλα δίθαην, πεξηβαιινληηθφ, θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθά βηψζηκν ηξφπν. 30

31 Ζ πνιπιεηηνπξγηθόηεηα αλαγλσξίδεη ηελ αλαπφθεπθηε δηαζχλδεζε ησλ δηαθνξεηηθψλ ξφισλ θαη ιεηηνπξγηψλ ηεο γεσξγίαο, δειαδή, ε γεσξγία είλαη κία πνιπ-απνηειεζκαηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ παξάγεη φρη κφλν εκπνξεχζηκα αγαζά, αιιά θαη κε-εκπνξεχζηκα φπσο νη πεξηβαιινληηθέο ππεξεζίεο, ε δηαηήξεζε ηνπ αγξνηηθνχ ηνπίνπ θαη ησλ πνιηηηζηηθψλ θιεξνλνκηψλ. Θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 60 ρξφλσλ, πξαγκαηνπνηείηαη κηα πξνψζεζε ησλ εληαηηθψλ κεζφδσλ παξαγσγήο ησλ πςειήο απφδνζεο θαιιηεξγεηψλ βαζηθψλ πξντφλησλ ηξνθίκσλ. Ξξνθεηκέλνπ λα γίλνπλ ηα αγξνθηήκαηα πην παξαγσγηθά ρξεζηκνπνηνχληαη ιηπάζκαηα, θπηνθάξκαθα θαη άιιεο ρεκηθέο εηζξνέο. Απηφ κπνξεί λα έρεη σο απνηέιεζκα θαη ηελ αιφγηζηε πεξηβαιινληηθή θαηαζηξνθή. Απνηειεί πιένλ γεγνλφο, ην φηη ζε πνιιέο πεξηνρέο ζε φιν ηνλ θφζκν ππάξρνπλ αγξφηεο πνπ δελ έρνπλ επαξθή πξφζβαζε ζηηο ηερλνινγίεο, ηηο εηζξνέο, ηε γλψζε θαη ηελ θαηλνηνκία πνπ κπνξεί λα απμήζεη ηελ παξαγσγηθφηεηα θαη παξάιιεια λα πξνζηαηεχεη ηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ. Έηζη, γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηελ απνθαηάζηαζε ηεο γνληκφηεηαο ηνπ εδάθνπο θαη ηε δηαηήξεζε ηεο βηψζηκεο παξαγσγήο, πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο εηδηθέο γεσξγηθέο πξαθηηθέο. Απηέο νη πξαθηηθέο ζα κπνξνχζαλ λα είλαη φπσο ην ρακειφ επίπεδν ησλ εηζξνψλ δηαηήξεζε ησλ ηερλνινγηψλ πνπ βαζίδνληαη ζε ζπζηήκαηα νινθιεξσκέλεο δηαρείξηζεο ησλ θαιιηεξγεηψλ θαη ηελ θαηαλφεζε ηεο επηζηήκεο ηεο αγξν-νηθνινγίαο θαζψο θαη ηεο εδαθνινγίαο. Γηα παξάδεηγκα, ε αγξν-δαζνθνκία, ε γεσξγία δηαηήξεζεο, ε βηνινγηθή γεσξγία θιπ. Νη ηερλνινγίεο απηέο κπνξνχλ λα έρνπλ σο απνηέιεζκα λα κεηψζνπλ ηελ αλάγθε γηα πςειά επίπεδα ζπληειεζηψλ παξαγσγήο θαη, επηπιένλ, είλαη θαηάιιειεο γηα ηηο πξνζεγγίζεηο ζε θνηλσληθφ επίπεδν ζηηο κηθξήο θιίκαθαο εθκεηαιιεχζεηο. 31

32 Υγεία Κοινωνικόσ Φύλο Παράδοςη Πολιτιςμόσ Οικονομικόσ Έςοδα Παραγωγή Τροφίμων Εδάφη Νερό Μάρκετινγκ Κλίμα Εμπόριο Βιοποικιλότητα Περιβαλλοντικόσ ρήκα 10: Ζ αλαπφθεπθηε δηαζχλδεζε ησλ δηαθνξεηηθψλ ξφισλ θαη ιεηηνπξγηψλ ηεο γεσξγίαο, Πεγή: International Assessment of Agricultural Knowledge, Science and Technology for Development (IAASTD) ΠΟΙΤΙΔΗΣΟΤΡΓΗΘΟΣΖΣΑ ΣΖ ΓΔΩΡΓΗΑ Ζ επαηζζεηνπνίεζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο γεσξγηθήο πνηθηιφηεηαο θαη ησλ ζπζηεκάησλ ηξνθίκσλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πνιηηηζηηθψλ δηαζηάζεσλ. ΘΟΗΛΩΛΗΘΖ Δθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ησλ ππεπζχλσλ ράξαμεο πνιηηηθήο θαη άιισλ ζρεηηθψλ εκπιεθνκέλσλ ζην ζρεδηαζκφ θαη ηε ιήςε απνθάζεσλ, θαηαλνψληαο θαη ηελ εξγαζία κε απνηειεζκαηηθφ ηξφπν κε ηνπο αγξνηηθνχο πιεζπζκνχο. Δπελδχζεηο ζηελ αχμεζε ηνπ επηπέδνπ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ησλ γεσξγψλ θαη ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ, πξνθεηκέλνπ λα πξνσζεζεί ε ζρέζε ηνπο ζηηο δηαδηθαζίεο αλάπηπμεο. Δπελδχζεηο ζηηο λέεο ηερλνινγίεο επηθνηλσλίαο θαη ζηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο (ΡΞΔ), πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγεζνχλ κεγάιεο επθαηξίεο γηα ηε δηεχξπλζε ηεο εθπαηδεπηηθήο θαη αιιειεπηδξαζηηθήο κάζεζεο. Γίλεηαη ε επθαηξία ζηηο γπλαίθεο λα αζρνιεζνχλ κε ηα νηθνλνκηθά δεηήκαηα θαζψο θαη κε ηνπο θπζηθνχο πφξνπο ζηα πιαίζηα ηεο δεκηνπξγίαο λέσλ λφκσλ θαη κέηξσλ. 32