του σπιτιού ήταν ο χώρος όπου συνέβησαν

Transcript

1 14_15_diaplas 27/10/2017 1:48 µµ Page ΔΙΑΠΛΑΣΗ & ΥΓΕΙΑ Η εργοθεραπεία ασπίδα για τις πτώσεις στην τρίτη ηλικία Δημhτριος Δhμου Εργοθεραπευτής - Φυσικοθεραπευτής Κ.Α.Α. Διάπλαση Οι πτώσεις στους ηλικιωμένους αποτελούν μια από τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας, θνητότητας και απώλειας της ποιότητας της ζωής τους. Υπολογίζεται κάθε χρόνο άτομα άνω των 65 ετών να βιώνουν τουλάχιστον μια πτώση με αποτέλεσμα την πρόωρη εισαγωγή στο νοσοκομεία. Στην χώρα μας, μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Κέντρο Έρευνας και Πρόληψης Ατυχημάτων (ΚΕΠΑ) του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών έδειξε ότι σε πτώσεις που συνέβησαν το διάστημα , το εσωτερικό του σπιτιού ήταν ο χώρος όπου συνέβησαν οι περισσότερες καταγεγραμμένες πτώσεις (40%) μεταξύ των ηλικιωμένων. Πιο συγκεκριμένα, στο υπνοδωμάτιο έλαβε χώρα το 12% των εντός του σπιτιού πτώσεων (ποσοστό το οποίο αυξήθηκε σε 26% για την ηλικιακή ομάδα 85+), στην κουζίνα το 7% και στο μπάνιο το 5%. Οι τραυματισμοί από πτώσεις γύρω από το σπίτι αποτέλεσαν το 25% του συνόλου των πτώσεων. Ανάμεσα στους ηλικιωμένους, η πιο σημαντική σωματική βλάβη που σχετίζεται με τις πτώσεις είναι το κάταγμα του ισχίου. Πάνω από 90% των καταγμάτων ισχίου οφείλονται σε πτώσεις και τα περισσότερα συμβαίνουν σε ηλικιωμένους άνω των 70 ετών. H επιστήμη της Εργοθεραπείας έχει ως κύριο στόχο τη μεγιστοποίηση του επιπέδου λειτουργικότητας του ατόμου. Ο απώτερος στόχος της παρέμβασης στα άτομα της τρίτης ηλικίας δεν είναι πάντοτε η επιστροφή τους σε προηγούμενα επίπεδα λειτουργικότητας, αλλά η διατήρηση της ανεξαρτησίας τους σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό και για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μέσα στα πλαίσια του προβλήματος ή της αναπηρίας τους, έτσι ώστε να έχουν μια όσο το δυνατόν παραγωγική, ανεξάρτητη και ικανοποιητική ζωή.

2 14_15_diaplas 27/10/2017 6:18 µµ Page 15 διαπλαση & ΥΓΕιΑ 15 Πρόληψη πτώσεων Τα προβλήματα μνήμης, αστάθειας, κινητικότητας, όρασης και ακοής που εμφανίζονται στα άτομα της τρίτης ηλικίας προκαλούν δυσκολίες στη λειτουργικότητά τους. Η εργονομική μελέτη και οι παρεμβάσεις που θα προτείνει ο Εργοθεραπευτής για τη διαμόρφωση του χώρου της οικίας και του περιβάλλοντος που ζει και κινείται ο ηλικιωμένος, καθώς και η προσαρμογή των δραστηριοτήτων που εκτελεί, στοχεύουν στην ασφάλεια του ατόμου και στη διευκόλυνσή του στις καθημερινές ασχολίες. Όσο πιο καλά οργανωμένο είναι το περιβάλλον διαβίωσης, τόσο ενισχύεται η ανεξαρτησία και η ασφάλεια των ηλικιωμένων. Οι πτώσεις συνήθως δεν είναι αποτέλεσμα ενός μόνο αιτιολογικού παράγοντα, είναι πολύπλοκα γεγονότα που προκαλούνται από συνδυασμό ενδογενών και εξωγενών παραγόντων. Οι ενδογενείς παράγοντες μπορούν να χωριστούν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: ΕνδΕικτικΟι κανονεσ ΑΣΦΑΛΕιΑΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Οι μοκέτες και τα χαλιά πρέπει να είναι κολλημένα στο πάτωμα με ταινία διπλής όψεως. Όλα τα καλώδια των ηλεκτρικών συσκευών πρέπει να είναι στερεωμένα κατά μήκος των τοίχων. Ο φωτισμός πρέπει να είναι επαρκής σε όλους τους χώρους, διαφορετικά να ενισχύεται, ώστε να αποφεύγονται ατυχήματα λόγω κακής ορατότητας. ΣΤΟ ΜΠΑΝΙΟ To μπάνιο συχνά αποδεικνύεται ο πιο επικίνδυνος χώρος του σπιτιού. Για την προστασία του ηλικιωμένου, χρήσιμο θα ήταν να τοποθετηθούν: Λαβές ασφαλείας στην μπανιέρα. Αντιολισθητικό πατάκι στο εσωτερικό της μπανιέρας, αλλά και στο δάπεδο μπροστά από αυτήν. Ανυψωτικό κάθισμα λεκάνης, ώστε το άτομο να κάθεται και να σηκώνεται με ασφάλεια. α) αλλαγές λόγω ηλικίας (αλλαγές στην όραση, την ισορροπία, τη βάδιση, αλλαγές στο μυοσκελετικό και καρδιαγγειακό σύστημα), β) παθολογικές καταστάσεις και γ) χρήση φαρμάκων, ενώ οι εξωγενείς αναφέρονται σε ακατάλληλο ρουχισμό-υποδήματα, ακατάλληλα βοηθήματα και περιβαλλοντικούς κινδύνους. Στόχος της παρέμβασης στα άτομα τρίτης ηλικίας είναι η διατήρηση της ανεξαρτησίας τους σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό Στην τρίτη ηλικία, μπορούν να εκδηλωθούν διάφορες ασθένειες, όπως Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο, νόσος Alzheimer, Parkinson κ.ά., όπου ο εργοθεραπευτής παρεμβαίνει ολιστικά, αντιμετωπίζοντας όλο το φάσμα των προβλημάτων που προκύπτουν, σωματικά, γνωστικά, ψυχολογικά. Στην προσπάθεια να παραμείνει ο ηλικιωμένος ενεργό και ισότιμο μέλος στην κοινότητα, απαραίτητη είναι η συνεργασία και με τις άλλες ειδικότητες της διεπιστημονικής ομάδας, όπως φυσικοθεραπευτή, νοσηλευτή, γιατρούς κ.λπ.

3 16_17_diaplas 27/10/2017 6:50 µµ Page ΔΙΑΠΛΑΣΗ & ΥΓΕΙΑ Υδροθεραπεία: Θεραπευτικό όπλο της αποκατάστασης Σταυροyλα Μακρh MSc Απόφοιτος Τ.Ε.Φ.Α.Α., Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Υδροθεραπεύτρια Κ.Α.Α. Διάπλαση Ηυδροθεραπεία αναφέρεται στην εφαρμογή του νερού ως μέσου αποκατάστασης χρόνιων, γενετικών ή επίκτητων παθήσεων και αποτελεί τον πιο ασφαλή δρόμο στα πρώτα στάδια της αποθεραπείας των ασθενών. Σκοπός του προγράμματος υδροθεραπείας είναι η διαμόρφωση εξατομικευμένων συνεδριών σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε ασθενή για τη σωματική και ψυχολογική του βελτίωση. Η ηρεμία που προσφέρει το νερό σε συνδυασμό με ένα κατάλληλα διαμορφωμένο περιβάλλον εξασφαλίζει την ευχάριστη συνεργασία μεταξύ ασθενούς και υδροθεραπευτή, η οποία είναι το κλειδί για μια πετυχημένη αποκατάσταση. Φυσικές ιδιότητες του νερού Η κίνηση μέσα στο νερό παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες συγκριτικά με την κίνηση στην ξηρά. Στόχος της υδροθεραπείας, που εκμεταλλεύεται πλήρως τις φυσικές ιδιότητες του νερού, είναι η πλήρης αποκατάσταση του ασθενή. Άνωση Με τη βοήθεια της άνωσης, οι κινήσεις του σώματος γίνονται πιο εύκολα και ελεύθερα γιατί δεν υπάρχει φόρτιση στις αρθρώσεις. Κατά την εμβύθιση του ασθενή, το ποσοστό του βάρους του σώματος που υποστηρίζεται από τα κάτω άκρα είναι ανάλογο του βάθους του νερού. Όταν το επίπεδο του νερού φτάνει μέχρι τη λεκάνη του ασθενή, το βάρος που υποστηρίζεται από τα κάτω άκρα του αντιστοιχεί στο 50% του κανονικού του βάρους. Αντίστοιχα όταν το επίπεδο του νερού φτάνει στο ύψος του θώρακα, το βάρος που υποστηρίζεται από τα κάτω

4 16_17_diaplas 27/10/2017 2:00 µµ Page 17 διαπλαςη & υγεια 17 άκρα, ανέρχεται στο 33% του κανονικού του βάρους και τέλος στο ύψος του αυχένα το βάρος αντιστοιχεί μόλις στο 10%. Έτσι λόγω των μειωμένων βαρυτικών δυνάμεων, της ελευθερίας της κίνησης αλλά και λόγω της απορρόφησης κραδασμών, η επανεκπαίδευση της βάδισης και του τρεξίματος ξεκινάει από την πισίνα (είτε ελεύθερα είτε σε υδροδιάδρομο) και κατόπιν συνεχίζεται στην ξηρά. Υδροστατική Πίεση Η υδροστατική πίεση αυξάνεται όσο αυξάνεται το βάθος του νερού. Αυτό το χαρακτηριστικό βοήθα τη φλεβική επιστροφή και τη λειτουργία του λεμφικού συστήματος, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των οιδημάτων και αιματωμάτων. Επίσης η πίεση στο στήθος προκαλεί την αποβολή περισσότερου αέρα από τους πνεύμονες βοηθώντας έτσι και την αναπνευστική λειτουργία. Αντίσταση Ρευστού Η κίνηση του σώματος στο νερό εμποδίζεται από την αντίσταση του νερού. Η δυσκολία της άσκησης, εξαρτάται από την ταχύτητα και την επιφάνεια του μέλους που κινείται στο νερό. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται όργανα ή εξαρτήματα κολύμβησης με μεγάλη επιφάνεια, όπως π.χ. τα βατραχοπέδιλα και με την κατάλληλη κίνηση μέσα στο νερό, επιτυγχάνεται η ενδυνάμωσή των μυών. H υδροθεραπεία εκμεταλλεύεται πλήρως τις φυσικές ιδιότητες του νερού με στόχο την αποκατάσταση του ασθενή Θερμοκρασία νερού Η εφαρμογή της σύγχρονης υδροθεραπείας στο πλαίσιο της αποκατάστασης, πραγματοποιείται σε ειδικά διαμορφωμένες θεραπευτικές πισίνες με θερμοκρασία νερού στους C και κατάλληλες συνθήκες αέρα (45-50% υγρασία). Αντίθετα, η θερμοκρασία μίας κολυμβητικής πισίνας δεν ξεπερνά στους C. Ηλικία Η υδροθεραπεία απευθύνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες αρκεί να πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε ο ασκούμενος να μπορεί να συμμετάσχει στο πρόγραμμα αποκατάστασης. Αναφορικά με τα παιδιά, το βασικό πλεονέκτημα που εκμεταλλευόμαστε στην υδροθεραπεία, σε συνδυασμό με το παιχνίδι και την ψυχαγωγία, είναι ότι μέσα στο νερό ελέγχουν καλύτερα το σώμα τους και την αναπνοή τους. Θεραπευτικα οφελη της υδροθεραπείας Κατά την εμβύθιση του ασθενούς στο ζεστό νερό, επιδρούν άμεσα οι χαρακτηριστικές προαναφερθείσες ιδιότητές του, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η μυϊκή δύναμη και αντοχή και να βελτιώνεται η κιναισθησία, η ισορροπία του σώματος, η νευρομυϊκή συναρμογή καθώς και η σταθερότητα του κορμού. Επίσης προάγεται η μυϊκή χαλάρωση, διευκολύνοντας έτσι την κίνηση των αρθρώσεων του ασθενή. Οι ασκήσεις που αδυνατεί να εκτελέσει ένας ασθενής στην ξηρά μπορούν με ευκολία να πραγματοποιηθούν στην πισίνα και έτσι αποφεύγεται η μυϊκή ατροφία και άλλες επιπλοκές, επισπεύδοντας κατ αυτόν τον τρόπο το χρόνο της αποκατάστασης. Μέσα στο νερό μειώνονται οι βαρυτικές δυνάμεις και σε συνδυασμό με τις στηρικτικές ιδιότητές του, ακόμα και ένας μη λειτουργικός ασθενής μπορεί να εκτελέσει ασκήσεις από όρθια θέση και να ξεκινήσει την επανεκπαίδευση της βάδισης, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος πτώσης ή τραυματισμού. Έτσι παράλληλα με την φυσική του κατάσταση βελτιώνεται το ηθικό και η αυτοπεποίθησή του.

5 18_19_diaplas 27/10/2017 1:53 µµ Page ΔΙΑΠΛΑΣΗ & ΥΓΕΙΑ Η Λογοθεραπεία στην Αποκατάσταση Eλενα ΤραχανA Λογοθεραπεύτρια Κ.Α.Α. Διάπλαση Το 10% ενός μηνύματος μεταδίδεται λεκτικά, το 40% μέσα από τον τρόπο ομιλίας και το 50% μέσω της γλώσσας του σώματος Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις διαταραχές λόγου - ομιλίας, φωνής και κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών: νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική. Στις Ηνωμένες Πολιτείες το επάγγελμα του λογοθεραπευτή εμφανίστηκε μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι στρατιώτες είχαν υποστεί κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, παρουσιάζοντας προβλήματα στο γενικότερο πλαίσιο του φάσματος της επικοινωνίας. Με τον όρο επικοινωνία περιγράφεται η ανταλλαγή πληροφοριών, ιδεών και συναισθημάτων μεταξύ των ανθρώπων όπου απαιτεί τις ικανότητες της κατανόησης και της έκφρασης του προφορικού και του γραπτού λόγου. Η επικοινωνία έχει δύο βασικές μορφές, τη λεκτική και τη μη λεκτική. Λεκτική είναι κάθε προσπάθεια επικοινωνίας που πραγματοποιείται χρησιμοποιώντας λεκτικά σύμβολα (λέξεις και προτάσεις). Μη λεκτική

6 18_19_diaplas 27/10/2017 1:53 µµ Page 19 ΔΙΑΠΛΑΣΗ & ΥΓΕΙΑ 19 Ο λογοθεραπευτής στην αποκατάσταση των διαταραχών του λόγου και της ομιλίας είναι υπεύθυνος για την: Α) Πρόληψη, επεμβαίνοντας σε καθένα από τα ακόλουθα στάδια ώστε να αποτρέψει την εξέλιξη της διαταραχής μέσω: 1. Εκπαίδευσης 2. Ενημέρωσης 3. Εγκαιρης και σωστής διαφοροδιάγνωσης. 4. Πρώιμη Παρέμβαση - Κατάλληλη Παρέμβαση στο άτομο και το περιβάλλον του. Β) Αξιολόγηση, κάνοντας μια πλήρη εκτίμηση όλων των λειτουργιών και παραμέτρων των ικανοτήτων επικοινωνίας και των μεταβολών που παρατηρούνται στους ασθενείς. Πρόκειται για συνεχόμενη διεργασία, που απαιτεί την βοήθεια αντικειμενικών διαδικασιών και κλινικής παρακολούθησης, διατυπώνοντας τη θέση του για την φύση και τη διάρκεια της παρέμβασης, ενώ η συνεργασία με ειδικούς από άλλους επιστημονικούς κλάδους θεωρείται απαραίτητη. Γ) Παρέμβαση. Οι θεραπευτικές εφαρμογές έχουν διαστάσεις τεχνικές, διαπροσωπικές και κοινωνικές. Η παρέμβαση έχει σαν στόχο να φθάσει τον ασθενή, ανάλογα με τις δυνατότητές του και το μέγεθος της βλάβης, στο μέγιστο επίπεδο λειτουργίας και επικοινωνίας που αντιστοιχεί στο περιβάλλον του - κοινωνικό και/ή σχολικό και/ ή επαγγελματικό - για να επιτύχει ή να διατηρήσει έναν ανεξάρτητο τρόπο ζωής. είναι η επικοινωνία που γίνεται με το ύφος, τον τόνο, τη διάθεση, τις χειρονομίες και γενικά τη σωματική και συναισθηματική συμπεριφορά των ατόμων που επικοινωνούν (μη λεκτικά σύμβολα). Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο το 10% ενός μηνύματος μεταδίδεται λεκτικά. Το 40% μεταδίδεται μέσα από τον τρόπο ομιλίας (τόνος, ύφος, διάθεση) και το 50% μέσω της γλώσσας του σώματος (στάση, χειρονομίες, μορφασμοί). Κατά τη διάρκεια του προγράμματος αποκατάστασης, ενεργό και σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το περιβάλλον του κάθε θεραπευόμενου, το οποίο χρειάζεται να είναι υποστηρικτικό, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο ενεργά και θετικά στην εξέλιξή του. Η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να συμβάλει θετικά στην αποφυγή δευτερευουσών συνεπειών του ασθενούς, όπως άρνηση λεκτικής επικοινωνίας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απομόνωση.

7 20_21_diaplas 27/10/2017 1:56 µµ Page ΔΙΑΠΛΑΣΗ & ΥΓΕΙΑ Ε.Ο.Π.Υ.Υ. & Υπηρεσιεσ ΑποκΑτΑστΑσησ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΝΕΟΧΩΡΙΤΗΣ ΜD ιατρός Φυσικής ιατρικής & Αποκατάστασης (Φυσίατρος), συνεργάτης ιατρός κ.α.α. Διάπλαση *Το καταρτισμένο προσωπικό του Κέντρου Αποκατάστασης μπορεί να σας ενημερώσει σχετικά. Τηλ. επικοινωνίας: Hισχύουσα διεθνής σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, ορίζει ότι η πρόσβαση σε υπηρεσίες Αποκατάστασης αποτελεί «βασικό ανθρώπινο δικαίωμα». στο άρθρο 26 της σύμβασης, η οποία έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό Δίκαιο από το 2012, τονίζεται ότι τα κράτη οφείλουν να μεριμνούν, ώστε οι υπηρεσίες Αποκατάστασης να αρχίζουν στο νωρίτερο δυνατό στάδιο και βασίζονται στη διεπιστημονική αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών και δεξιοτήτων του ατόμου. στην ελλάδα, ο εθνικός οργανισμός παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ε.ο.π.υ.υ.) έχει την θεσμική υποχρέωση να προσφέρει ιατρικές υπηρεσίες στους ασφαλισμένους του. επομένως, είναι πολύ χρήσιμο να γνωρίζουμε ποιες υπηρεσίες αποκατάστασης καλύπτονται ανα περίπτωση. οι ασθενείς μπορούν να ακολουθήσουν πρόγραμμα Αποκατάστασης είτε ως ασθενείς κλειστής νοσηλείας (νοσηλευόμενοι σε κέντρο Αποκατάστασης με συνεχή νοσηλευτική φροντίδα) είτε ως ασθενείς ανοιχτής νοσηλείας (εξωτερικοί ασθενείς). ο ε.ο.π.υ.υ. καλύπτει υπηρεσίες Αποκατάστασης τόσο κλειστής νοσηλείας αλλά και ανοιχτής νοσηλείας, ανάλογα με την πάθηση που αντιμετωπίζει ο κάθε ασθενής.επιπλέον, το κόστος κλειστής νοσηλείας μπορεί να υπερβεί την κάλυψη του ε.ο.π.υ.υ. στην περίπτωση που ο ασθενής επιθυμεί αναβάθμιση θέσης (κατηγορίας δωματίου), περισσότερες θεραπευτικές συνεδρίες ή τη λήψη ειδικών θεραπειών (όπως π.χ. ρομποτική Αποκατάσταση, Θεραπευτική ιππασία, Βελονισμό κ.ά.) ο ε.ο.π.υ.υ. προσφέρει Υπηρεσίες Αποκατάστασης ανοιχτής νοσηλείας. Λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη ιατρική εικόνα, τις ανάγκες του ασθενούς και τους θεραπευτικούς στόχους, ειδικός ιατρός Φυσικής ιατρικής & Αποκατάστασης (Φυσίατρος) καταρτίζει εξατομικευμένο πρόγραμμα Αποκατάστασης. το πρόγραμμα Αποκατάστασης μπορεί να συνδυάζει Φυσικοθεραπεία, εργοθεραπεία, Λογοθεραπεία, Ψυχολογική Υποστήριξη, Υδροθεραπεία ή ρομποτική Αποκατάσταση με σκοπό το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα. ο ενεργός ρόλος καθενός από τους παραπάνω θεραπευτές στην διαδικασία της Αποκατάστασης, έχει αναδείξει την αποτελεσματική ανωτερότητα της Διεπιστημονικής ομάδας Αποκατάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο. * Τηλ. κέντρο Ε.Ο.Π.Υ.Υ.:

8 20_21_diaplas 27/10/2017 1:55 µµ Page 21 OΙ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΤΟΥ ΕΟΠΥΥ ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΛΥΨΗ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΕ ΠΑΘΗΣΕΙΣ : Α) Μέσου Σταδίου, 60 συνεδρίες τον χρόνο για 2 έτη. Ειδικότερα: Παθήσεις εξωπυραμιδικού συστήματος (π.χ. Νόσος Parkinson) Μυοπάθειες - Μυασθένειες Νόσοι του περιφερικού κινητικού νευρώνα Ορθοπεδικές παθήσεις στο μετεγχειρητικό στάδιο, αφού προηγηθεί φυσικοθεραπεία η οποία δεν κρίνεται αποτελεσματική για την αποκατάστασή τους Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, μόνον σε περίπτωση λειτουργικής έκπτωσης των αρθρώσεων και μυϊκών ομάδων Μη ειδικές ρευματοπάθειες (σύνδρομο Reiter, αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα κ.τ.λ.) Άλγονευροδυστροφίες (CRPS - συμπαθητική αντανακλαστική δυστροφία) Β) Προχωρημένου Σταδίου, 80 συνεδρίες τον χρόνο για 2 έτη. Σκλήρυνση κατά Πλάκας Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια Εγκεφαλική παράλυση Παραπληγία - Τετραπληγία Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Πολυριζονευροπάθειες (σύνδρομο Guillain-Barre) Εκφυλιστικές παθήσεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (οικογενής σπαστική τετραπληγία, Charcot-Marie-Tooth κ.τ.λ.) ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΕΙ Ο Ε.Ο.Π.Υ.Υ.: Κατηγορία Πάθησης Πάθηση Παρεχόμενες Υπηρεσίες Αποκατάστασης Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο Μη τραυματική Εγκεφαλίτιδα Παρέχονται 45 ημέρες έως και 5 μήνες ανάλογα εγκεφαλική με την ύπαρξη επιβαρυντικών παραγόντων βλάβη Εξεργασίες Εγκεφάλου Λοιπές χειρουργικές επεμβάσεις στον Εγκέφαλο Βλάβες - Κακώσεις Τετραπληγία νωτιαίου μυελού Παρέχονται από 3-8 μήνες αναλόγως βαρύτητας Παραπληγία Κρανιοεγκεφαλικές Μέτριες ή σοβαρές Παρέχονται από 2 έως και 9 μήνες αναλόγως κακώσεις Ακρωτηριασμοί άνω κάτω άκρων Λοιπές παθήσεις/ κακώσεις Αγγειακής ή μετατραυματικής αιτιολογίας Μείζουσες Ορθοπεδικές Επεμβάσεις (π.χ. Αρθροπλαστική ισχίου, επεμβάσεις σπονδυλικής στήλης) Πολυκαταγματίες - Πολυτραυματίες Σκλήρυνση κατά Πλάκας Νόσος Parkinson Πολυριζονευρίτιδα (σύνδρομο Guillain-Barre) Ρευματοειδής αρθρίτιδα Μυοπάθειες - μυασθενικά σύνδρομα Νόσοι του περιφερικού κινητικού νευρώνα σοβαρότητας και επιβαρυντικών παραγόντων Παρέχονται από 21 ημέρες έως 2,5 μήνες αναλόγως της σοβαρότητας της βλάβης Παρέχονται από 21 ημέρες έως και 2 μήνες αναλόγως πάθησης

9 22_23_diaplas 27/10/2017 1:50 µµ Page ΔΙΑΠΛΑΣΗ & ΥΓΕΙΑ Διατροφική υποστήριξη στην αποκατάσταση ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΟΥΝΤΑΝΟΣ Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Κ.Α.Α. Διάπλαση Ο βασικός ρόλος της διατροφής στο κομμάτι της αποκατάστασης είναι η επαρκής πρόσληψη τροφής Ηανάρρωση από μια σημαντική ασθένεια (εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή κ.ά.) ή από μια σοβαρή εγχείρηση (κάταγμα ισχίου κ.ά.) μπορεί να είναι μια αργή και δύσκολη διαδικασία. Εκεί είναι που επεμβαίνει η αποκατάσταση, με την διατροφή να βοηθά σημαντικά. Ο βασικός ρόλος της διατροφής στο κομμάτι της αποκατάστασης είναι η επαρκής πρόσληψη τροφής, έτσι ώστε το σώμα να εφοδιαστεί τόσο με ενέργεια όσο και με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που μπορούν να συμβάλλουν στην ανάκτηση της δύναμης, στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος, στην ποιότητα ζωής και στην συνολική υγεία και ευεξία. Με όλα τα παραπάνω μπορεί εύκολα κανείς να καταλάβει την σημασία της διατροφικής υποστήριξης στο στάδιο της αποκατάστασης, καθώς επίσης και το καθήκον του διαιτολόγου - διατροφολόγου να συμβάλλει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς αυτήν την κατεύθυνση, σεβόμενος τις ανάγκες του κάθε ασθενή. Τα στάδια της διατροφικής εκτίμησης και υποστήριξης Σε ένα κέντρο αποκατάστασης ο διατροφολόγος μπορεί να έρθει σε επαφή με ένα μεγάλο εύρος περιστατικών που μπορεί να ποικίλει από περιστατικά υποσιτισμού έως και περ ι π τ ώ σ ε ι ς ασθενών με ε π ι π λ ο κ έ ς λόγω παχυσαρκίας (σακχαρώδης διαβήτης, χοληστερόλη, υπέρταση κ.ά.), για τον λόγο αυτό η έγκαιρη και σωστή διατροφική εκτίμηση αποτελεί σημαντικό εργαλείο στα χέρια του διατροφολόγου.

10 22_23_diaplas 27/10/2017 1:50 µµ Page 23 διαπλαση & υγεια 23 1Αξιολόγηση κατάστασης θρέψης του ασθενή. Η αρχική διατροφική εκτίμηση του ασθενούς πρέπει να γίνεται το πρώτο 24ωρο της εισαγωγής του, έτσι ώστε να αξιολογείται η κατάσταση θρέψης του (π.χ. αν είναι καλή ή αν υπάρχει κίνδυνος υποθρεψίας) και να αποφασίζεται η διατροφική υποστήριξη που θα λάβει ο ασθενής. Η αξιολόγηση αυτή γίνεται με α) τη μέτρηση ύψους και βάρους, β) βιοχημικούς δείκτες (αλβουμίνη, τρανσφερρίνη κ.ά.) που μπορούν να υποδείξουν πιθανή υποθρεψία, γ) με την χρήση ειδικά σχεδιασμένων διατροφικών εργαλείων που αξιολογούν την πιθανότητα υποθρεψίας κ.λπ. TO 40-50% των ασθενων κινδυνευει απο υποθρεψiα Ένα ποσοστό της τάξεως του 40-50% των ασθενών κινδυνεύει από υποθρεψία, ενώ έχει αποδειχθεί ότι η έκβαση της αποκατάστασης είναι ανεπαρκής σε υποσιτισμένους ασθενείς με εγκεφαλικό, κάταγμα ισχίου κ.ά. Σε αυτές τις περιπτώσεις έχουμε απώλεια βάρους και μυϊκής μάζας συνήθως, άρα έλλειψη δύναμης και ενέργειας. Η αποκατάσταση, από την άλλη, στοχεύει στην ανάκτηση αντοχής και δύναμης. Καταλαβαίνει κανείς πόσο την δυσχεραίνει μια κατάσταση υποθρεψίας και πόσο μπορεί να συμβάλλει η διατροφή στην προσπάθεια της αποκατάστασης, αποτελώντας με λίγα λόγια αναπόσπαστο κομμάτι της. Τα στάδια που ακολουθεί ένας διαιτολόγος-διατροφολόγος 2Αξιολόγηση της δυνατότητας κατανάλωσης τροφής. Στη συνέχεια με την βοήθεια του/ της λογοθεραπευτή/τριας γίνεται έλεγχος της δυνατότητας μάσησης και κατάποσης του ασθενή, για να αποφασιστεί η σύσταση των τροφών που θα καταναλώνει ο ασθενής (π.χ. μαλακά τρόφιμα) καθώς και η υφή των γευμάτων (π.χ. πολτοποιημένα). 3Επικοινωνία με τον ασθενή για τυχόν αλλεργίες σε τρόφιμα ή διατροφικές προτιμήσεις. Στην φάση αυτή ο διατροφολόγος επικοινωνεί άμεσα με τον ασθενή έτσι ώστε να συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τρόφιμα στα οποία μπορεί να έχει αλλεργία, καθώς και τρόφιμα που μπορεί να απεχθάνεται ή να προτιμά ο ασθενής. Στόχος είναι η αποφυγή τροφίμων που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργία ή δυσάρεστες καταστάσεις στον ασθενή. 4Σχεδιασμός διαιτολογίου για την κάλυψη των αναγκών του ασθενή. Στην φάση αυτή ο διατροφολόγος σχεδιάζει το ατομικό διαιτολόγιο του κάθε ασθενή, ανάλογα την κατάσταση υγείας του (διαβήτης, παχυσαρκία κ.ά.) και τις προτιμήσεις του ή όχι σε κάποια τρόφιμα. Στόχος είναι η κάλυψη των αναγκών τόσο σε ενέργεια όσο και σε θρεπτικά συστατικά όπως πρωτεΐνη, βιταμίνες, φυτικές ίνες κ.ά. 5Συνεχής έλεγχος και καταγραφή των γευμάτων. Παράλληλα, ο διαιτολόγος θα πρέπει να ελέγχει και να καταγράφει τις ποσότητες που καταναλώνουν οι ασθενείς για να μπορεί να παρατηρήσει αν κάποιος τρέφεται λιγότερο από το επιθυμητό και να αξιολογήσει αν υπάρχει πιθανότητα υποθρεψίας σε κάποιον ασθενή, έτσι ώστε να προσπαθήσει να το επιλύσει με την κατάλληλη διατροφική υποστήριξη. 6Συστηματικός έλεγχος βάρους και κλινικής εικόνας. Σε τακτική βάση θα πρέπει να γίνονται ζυγίσεις στους ασθενείς για να ελέγχεται η προσπάθεια επίτευξης υγιούς βάρους, είτε πρόκειται για απώλεια (παχυσαρκία) είτε ανάκτηση βάρους (ελλιποβαρείς), επίσης γίνεται και έλεγχος βιοχημικών δεικτών σχετιζόμενων με την θρέψη. Έτσι ο διατροφολόγος θα μπορεί να έχει συνεχή εικόνα της διατροφικής κατάστασης του ασθενούς.