ΘΕΜΑ: «ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ Γ. Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΑΖΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ»

Transcript

1 ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙAΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ Γ. Ν. ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΑΖΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ» ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ: ΦΑΡΜΑΚΗ ΔΗΜΗΤΡΑ ΑΘΗΝΑ 2017

2 ΠΡΑΚΤΙΚΟ ΚΡΙΣΕΩΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΤΡΙΜΕΛΟΥΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ της Μεταπτυχιακής Φοιτήτριας Φαρμάκη Δήμητρας Εξεταστική Επιτροπή Κοτανίδου Αναστασία, Επιβλέπουσα Ορφανός Στυλιανός, Μέλος Τριμελούς Επιτροπής Λουτράρη Ελένη, Μέλος Τριμελούς Επιτροπής Η Τριμελής Εξεταστική Επιτροπή η οποία ορίσθηκε από την ΓΣΕΣ της Ιατρικής Σχολής του Παν. Αθηνών Συνεδρίαση της...για την αξιολόγηση και εξέταση της υποψήφιας κ. Δ. Φαρμάκη, συνεδρίασε σήμερα././... Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η Διπλωματική Εργασία της κ. Φαρμάκη Δήμητρας με τίτλο: «Αξιολόγηση του βαθμού ετοιμότητας Γ. Ν. Αττικής στην αντιμετώπιση Μαζικών Ατυχημάτων Και Καταστροφών» είναι πρωτότυπη, επιστημονικά και τεχνικά άρτια και η βιβλιογραφική πληροφορία ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη. Η Εξεταστική Επιτροπή αφού έλαβε υπ υπόψη το περιεχόμενο της εργασίας και τη συμβολή της στην επιστήμη, με ψήφους..προτείνει την απονομή στην παραπάνω Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια την απονομή του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Master s). Στην ψηφοφορία για τη βαθμολογία η υποψήφια έλαβε για το βαθμό «ΑΡΙΣΤΑ» ψήφους., για το βαθμό «ΛΙΑΝ ΚΑΛΩΣ» ψήφους..., και για το βαθμό «ΚΑΛΩΣ» ψήφους..κατά συνέπεια, απονέμεται ο βαθμός «..». Τα Μέλη της Εξεταστικής Επιτροπής Κοτανίδου Αναστασία, Επιβλέπουσα (Υπογραφή)... Ορφανός Στυλιανός (Υπογραφή)... Λουτράρη Ελένη (Υπογραφή).. i

3 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Copyright Φαρμάκη Δήμητρα, 2017 Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα. Ερωτήματα που αφορούν τη χρήση της εργασίας για κερδοσκοπικό σκοπό πρέπει να απευθύνονται προς το συγγραφέα. Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν το συγγραφέα και μόνο. ii

4 «Το να είσαι έτοιμος είναι η μισή νίκη» Μιγκέλ Θερβάντες, , Ισπανός συγγραφέας iii

5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Από τη θέση αυτή θα ήθελα να απευθύνω θερμές ευχαριστίες στην επιβλέπουσα της διπλωματικής μου, καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Αθηνών κ. Αναστασία Κοτανίδου, για τις καίριες υποδείξεις και για την υποστήριξη που μου παρείχε καθόλη τη διάρκεια εκπόνησής της. Πολλές ευχαριστίες οφείλω επίσης και στα άλλα δυο μέλη της Τριμελούς Εξεταστικής Επιτροπής στον κ. Στυλιανό Ορφανό, καθηγητή Ιατρικής Σχολής Αθηνών και στην κ. Ελένη Λουτράρη, Δρ. Βιολογίας, Ε.ΔΙ.Π. Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Α' Κλινική Εντατικής Θεραπείας, Νοσοκομείο Ευαγγελισμός τόσο για τις εύστοχες παρατηρήσεις τους, όσο και την εν γένει συμβουλευτική τους μέριμνα. Επιπλέον, οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους καθηγητές του Μεταπτυχιακού Προγράμματος για τις πολύτιμες γνώσεις που μου μετέδωσαν, καθώς και στην οικογένειά μου για την κατανόηση και την υπομονή που έδειξαν όλα αυτά τα χρόνια. Η αγάπη, η συμπαράσταση και η εμπιστοσύνη τους σε κάθε μου βήμα είναι ο λόγος που συνέχιζα να προσπαθώ πιο πολύ. Τέλος, δε θα μπορούσα να μην ευχαριστήσω και τους συμμετέχοντες, που πήραν μέρος στη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων της παρούσας έρευνας, γιατί χωρίς αυτούς η πραγματοποίησή της δεν θα ήταν εφικτή. iv

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ.. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ... ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ.. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ iv v viii viii xvi ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ. 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εισαγωγικά στοιχεία και σκοπός της έρευνας Διάρθρωση της έρευνας Χρησιμότητα της έρευνας στο χώρο της Υγείας Βιβλιογραφική ανασκόπηση. 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΜΑΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ Ορισμοί Αίτια και Είδη Μαζικών Καταστροφών Η εικόνα των Μαζικών Καταστροφών. Στατιστικά στοιχεία και τάσεις στην Ευρώπη, στον κόσμο και στην Ελλάδα Παγκόσμια κινητοποίηση για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών.. 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΑΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ Η μετάβαση στη διακυβέρνηση του κινδύνου καταστροφών Ο κύκλος διαχείρισης των καταστροφών Ο θεσμός της Πολιτικής Προστασίας στη διαχείριση του κινδύνου καταστροφών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ Η αναγκαιότητα των μέτρων ασφαλείας και της ετοιμότητας Νοσοκομειακή ετοιμότητα το ευρωπαϊκό μοντέλο Hospital Incident v

7 Command System Οφέλη από την εφαρμογή του Επιχειρησιακά Σχέδια νοσοκομειακής ετοιμότητας στην Ελλάδα Έλεγχος αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των Σχεδίων Ασκήσεις ετοιμότητας Αναθεώρηση και επικαιροποίηση των Σχεδίων.. 31 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ.. 32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΈΡΕΥΝΑΣ Σκοπός και ερευνητικό ερώτημα Ερευνητικές υποθέσεις της μελέτης Υλικό και μέθοδος Ερευνητικός Σχεδιασμός Ερευνητικό πεδίο Δείγμα Συλλογή δεδομένων Εργαλείο μέτρησης Βαθμολογία εργαλείου μέτρησης Ηθική και δεοντολογία Στατιστική ανάλυση. 37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΈΡΕΥΝΑΣ Πιλοτική μελέτη - Αξιοπιστία και εγκυρότητα του εργαλείου μέτρησης Δημογραφικά στοιχεία Περιγραφική στατιστική Επαγωγική στατιστική.. 58 Συζήτηση Περιορισμοί μελέτης. 123 Συμπεράσματα Προτάσεις 124 Περίληψη vi

8 Abstract ΒΙΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ. 127 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I: Πίνακας συντμήσεων και συντομογραφιών 138 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II: Γραφήματα. 139 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III: Έγκριση υλοποίησης έρευνας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV: Ερωτηματολόγιο vii

9 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 2.1 Αριθμός φυσικών καταστροφών ( ) Εικόνα 2.2 Αριθμός τεχνολογικών καταστροφών ( ) Εικόνα 2.3 Αριθμός τεχνολογικών καταστροφών ανά τύπο ( ) Εικόνα 2.4 Αριθμός των θανάτων και των ατόμων που επηρεάστηκαν από το Εικόνα 2.5 Αριθμός ατόμων που επηρεάστηκαν από τεχνολογικές καταστροφές ( ).. 15 Εικόνα 2.6 Εικόνα 2.7 Ποσοστιαία κατανομή της συχνότητας ανά τύπο φυσικών καταστροφών στην Ελλάδα ( ) 16 Ποσοστιαία κατανομή της θνησιμότητας και της οικονομικής ζημίας ανά τύπο φυσικών καταστροφών ( ) Εικόνα 3.1 Ο κύκλος διαχείρισης των καταστροφών Εικόνα 4.1 Hospital Incident Management Team ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 5.1 Βαθμολογία εργαλείου μέτρησης 35 Πίνακας 6.1 Συντελεστής Cronbach's Alpha ανά ερώτηση. 40 Πίνακας 6.2 Συντελεστής Cronbach's Alpha ανά ερώτηση (ερωτήσεις 1-9). 42 Πίνακας 6.3 Συντελεστής Cronbach's Alpha ανά ερώτηση (ερωτήσεις 10-18) 43 Πίνακας 6.4 Γενικά Δημογραφικά Στοιχεία. 45 Πίνακας 6.5 Ποιος τύπος μαζικής καταστροφής πιστεύετε ότι μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή μας; 47 Πίνακας 6.6 Έχει το Νοσοκομείο εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής;. 47 Πίνακας 6.7 Εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής 48 Πίνακας 6.8 Γνωρίζετε για την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης, Άρτεμις»;. 48 viii

10 Πίνακας 6.9 Σωστές απαντήσεις σχετικά με τα Επιχειρησιακά Σχέδια Πίνακας 6.10 Εάν ναι, ποιο Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση; Πίνακας 6.11 Πιστεύετε ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου;. 49 Πίνακας 6.12 Γνωρίζετε αν υπάρχει κατάλογος με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης; Πίνακας 6.13 Έχει το Νοσοκομείο σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης.. 50 Πίνακας 6.14 Σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης 51 Πίνακας 6.15 Σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου γνωρίζετε ποιος θα σας συντονίζει;.. 51 Πίνακας 6.16 Έχει το Νοσοκομείο ένα σχέδιο σε ισχύ για την αποκατάσταση τεχνικών προβλημάτων σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης π.χ. διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, τηλεπικοινωνιών;.. 51 Πίνακας 6.17 Σε περίπτωσης άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών; 52 Πίνακας 6.18 Πιστεύετε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια μαζική καταστροφή;. 52 Πίνακας 6.19 Γνωρίζετε σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστείτε; Πίνακας 6.20 Σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες;.. 53 Πίνακας 6.21 Έχετε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη; 54 Πίνακας 6.22 Έχετε συμμετάσχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών στο χώρο εργασίας σας (π.χ. ασκήσεις ετοιμότητας);. 54 Πίνακας 6.23 Σε περίπτωση που συμβεί μια μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ποια από τις παρακάτω θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια σας; Πίνακας 6.24 Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι μπορείτε να αντεπεξέλθετε με ix

11 επιτυχία σε περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής;.. 55 Πίνακας 6.25 Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών;.. 56 Πίνακας 6.26 Πως θα αξιολογούσατε την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί στην περίθαλψη των θυμάτων μίας φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης; Πίνακας 6.27 Βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου.. 58 Πίνακας 6.28 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης 58 Πίνακας 6.29 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστήρες ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης 59 Πίνακας 6.30 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης.. Πίνακας 6.31 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου 60 Πίνακας 6.32 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή.. 60 Πίνακας 6.33 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης προμηθειών για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί. 61 Πίνακας 6.34 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή.. 62 Πίνακας 6.35 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το διαδίκτυο θεωρείται απαραίτητο για την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών 63 Πίνακας 6.36 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν φυσικές καταστροφές μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου x

12 Πίνακας 6.37 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν τροχαία ατυχήματα μπορούν να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Πίνακας 6.38 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών 65 Πίνακας 6.39 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις». 65 Πίνακας 6.40 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου Πίνακας 6.41 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό. 66 Πίνακας 6.42 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη 67 Πίνακας 6.43 Σύγκριση μεταξύ της οικογενειακής κατάστασης και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών και το εάν οι συμμετέχοντες έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη 68 Πίνακας 6.44 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με το εάν τροχαία ατυχήματα μπορούν να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Πίνακας 6.45 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις». 71 Πίνακας 6.46 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης 72 Πίνακας 6.47 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο Πίνακας 6.48 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και xi

13 πυρόσβεσης.. Πίνακας 6.49 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη.. 76 Πίνακας 6.50 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή.. 78 Πίνακας 6.51 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.. 80 Πίνακας 6.52 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο 81 Πίνακας 6.53 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει χειροκίνητο σύστημα συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης.. 82 Πίνακας 6.54 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης 83 Πίνακας 6.55 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου 83 Πίνακας 6.56 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή. 84 Πίνακας 6.57 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το που βρίσκεται το απαραίτητο υλικό και ο εξοπλισμός σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή. 85 Πίνακας 6.58 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης προμηθειών για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί 86 Πίνακας 6.59 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την εκπαίδευση στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη xii

14 Πίνακας 6.60 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή.. 89 Πίνακας 6.61 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το διαδίκτυο θεωρείται απαραίτητο για την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών Πίνακας 6.62 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι επιδημίες είναι ο τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου 90 Πίνακας 6.63 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι τρομοκρατικές επιθέσεις είναι ο τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Πίνακας 6.64 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις».. 91 Πίνακας 6.65 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει χειροκίνητο σύστημα συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης.. 92 Πίνακας 6.66 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή. 93 Πίνακας 6.67 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή 94 Πίνακας 6.68 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι φυσικές καταστροφές είναι τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου 94 Πίνακας 6.69 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν τα τροχαία ατυχήματα είναι τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου 95 Πίνακας 6.70 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής 96 xiii

15 Πίνακας 6.71 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών.. 96 Πίνακας 6.72 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» 97 Πίνακας 6.73 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων πρέπει να είναι γνωστά μόνο στη Διοίκηση του Νοσοκομείου Πίνακας 6.74 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης 98 Πίνακας 6.75 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με την ύπαρξη συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο.. 99 Πίνακας 6.76 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστήρες ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης 100 Πίνακας 6.77 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου 100 Πίνακας 6.78 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών Πίνακας 6.79 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή. 102 Πίνακας 6.80 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την εκπαίδευση στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη 102 Πίνακας 6.81 Περιγραφή της νέας κατηγοριοποίησης του δημογραφικού στοιχείου «Τμήμα» Πίνακας 6.82 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει την εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής xiv

16 Πίνακας 6.83 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις». 106 Πίνακας 6.84 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζομένου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης Πίνακας 6.85 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με την ύπαρξη συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο 109 Πίνακας 6.86 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστικές φωλιές ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Πίνακας 6.87 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου Πίνακας 6.88 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή 113 Πίνακας 6.89 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με την εκπαίδευση στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη Πίνακας 6.90 Σύγκριση της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων. Δίνονται περιγραφικά μέτρα των ετών προϋπηρεσίας ανά απάντηση και η στατιστική σημαντικότητα (p-value) του αναφερόμενου ελέγχου: Mann - Whitney (*), Kruskal - Wallis (~). Ν είναι ο αριθμός παρατηρήσεων. 118 Πίνακας 6.91 Συσχέτιση της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού με τα δημογραφικά στοιχεία ηλικία σε έτη και έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία. Δίνονται οι συντελεστές συσχέτισης του Spearman και η στατιστική σημαντικότητα (p - value) αυτών xv

17 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα 6.1 Κατανομή της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του προσωπικού στο δείγμα της μελέτης σε μορφή ιστογράμματος 139 Γράφημα 6.2 Στικτόγραμμα της σχέσης για το βαθμό ετοιμότητας στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού και της ηλικίας σε έτη Γράφημα 6.3 Θηκογράμματα για το βαθμό ετοιμότητας στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με την ιδιότητα του προσωπικού Γράφημα 6.4 Θηκογράμματα για το βαθμό ετοιμότητας στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με τη θέση ευθύνης ή όχι στην υπηρεσία Γράφημα 6.5 Στικτόγραμμα της σχέσης της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού και των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία. Με διακεκομμένη γραμμή διακρίνεται η ευθεία της γραμμικής συσχέτισης 141 Γράφημα 6.6 Θηκογράμματα για το βαθμό ετοιμότητας στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με το τμήμα του Νοσοκομείου xvi

18 - 1 - ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Εισαγωγικά στοιχεία και σκοπός της έρευνας Μαζικές καταστροφές συνόδευαν τη ζωή στη γη, από τη στιγμή της δημιουργίας της. Η ιστορική και μυθολογική μνήμη όλων των πολιτισμών του πλανήτη βρίθει από αναφορές σε μεγάλα καταστροφικά φαινόμενα από την εποχή ακόμη που ο άνθρωπος προσπαθούσε να εξελιχθεί και κυρίως να προσαρμοστεί στο φυσικό περιβάλλον. Ο κατακλυσμός του Νώε και οι πληγές του Φαραώ στην εβραϊκή παράδοση, ο μυθολογικός κατακλυσμός του Δευκαλίωνα και της Πύρρας στην ελληνική μυθολογία, ο ιστορικός λιμός της Αθήνας κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, η παρακμή του κυκλαδικού και για πολλούς και του μινωικού πολιτισμού με αφορμή την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, ο κατακλυσμός του Γκιλγκαμές δεν είναι παρά τα ανεξίτηλα σημάδια των φυσικών καταστροφών του μακρινού παρελθόντος στο υποσυνείδητο και στην ιστορία των λαών (Λέκκας, 2015). Στο πέρας της νεότερης ιστορίας μαζικές καταστροφές συνεχίζουν να πλήττουν τον πλανήτη Γη παρά το γεγονός ότι οι επιστημονικές γνώσεις και η τεχνολογική εξέλιξη στον τομέα Διαχείρισης των Καταστροφών έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Τις τελευταίες δεκαετίες μια σειρά φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών έφερε την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις εξελίχθηκαν σε ανθρωπιστικές και πολιτικές κρίσεις (Αραβιάκη, 2014). Μεγάλης έκτασης καταστροφές όπως η τρομοκρατική επίθεση στους δίδυμους πύργους της Αμερικής το 2001, το τσουνάμι στη Νοτιοανατολική Ασία το 2004, οι καταστροφικοί σεισμοί στην Αϊτή το 2010, στο Νεπάλ το 2015, το τσουνάμι της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία, η επιδημία της γρίπης H1N1 το 2009, αλλά και η πολύ πρόσφατη επιδημία του ιού έμπολα στη Δυτική Αφρική, προκάλεσαν μεγάλο αριθμό θυμάτων απαιτώντας έτσι άμεση και ταυτόχρονη ιατρική παρέμβαση και διαθεσιμότητα μέσων στήριξης και δοκίμασαν στο έπακρον την ικανότητα των ιατρικών συστημάτων για επείγουσα και επαρκή ανταπόκριση ( Το ζήτημα, κατά συνέπεια που αναδεικνύεται και απασχολεί την επιστημονική κοινότητα και τα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι, αν και κατά πόσον στα επόμενα χρόνια το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, θα είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει ανάλογες καταστροφές στο μέλλον με μη προβλέψιμη διαχείριση

20 Η παραπάνω προβληματική αποτέλεσε το έναυσμα για την παρούσα εργασία, η οποία εκπονήθηκε στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Μονάδες Εντατικής Θεραπείας» και είχε ως βασικό σκοπό να διερευνήσει και να αξιολογήσει το επίπεδο ετοιμότητας ενός τριτοβάθμιου νοσηλευτικού ιδρύματος της Ελλάδας, στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. 1.2 Διάρθρωση της έρευνας Στο γενικό μέρος της μελέτης παρατίθεται το θεωρητικό υπόβαθρο, ενώ στο δεύτερο μέρος, το ειδικό, τα εμπειρικά δεδομένα που προέκυψαν από την ερευνητική διαδικασία. Αναλυτικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο εκτίθενται τα εισαγωγικά στοιχεία για το προς ανάπτυξη θέμα, περιγράφονται περιληπτικά οι ενότητες που αναπτύσσονται καθώς επίσης και οι λόγοι για τους οποίους καθίσταται αναγκαία η διεξαγωγή της έρευνας και επιχειρείται η όσο το δυνατόν πιο εμπεριστατωμένη παρουσίαση της βιβλιογραφικής ανασκόπησης. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα γενικά στοιχεία των μαζικών καταστροφών και συγκεκριμένα οι βασικές έννοιες, τα αίτια, οι κατηγορίες, τα στατιστικά στοιχεία των δυο τελευταίων δεκαετιών στην Ευρώπη, στον κόσμο και στην Ελλάδα και η κινητοποίηση για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών που έχει παρατηρηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφεται η διαδικασία διαχείρισης των μαζικών καταστροφών και ειδικότερα ο θεσμός της Πολιτικής Προστασίας στη διαχείριση των καταστροφών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης, στο τέταρτο κεφάλαιο ο αναγνώστης εισάγεται στην ασφάλεια και ετοιμότητα των νοσοκομείων σε περιπτώσεις μαζικών καταστροφών όπου γίνεται αναφορά στο ευρωπαϊκό μοντέλο Hospital Incident Command System και στα Επιχειρησιακά Σχέδια νοσοκομειακής ετοιμότητας που υφίστανται στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, τα δυο τελευταία κεφάλαια που ακολουθούν αποτελούν το ειδικό μέρος του συγγράμματος, στο οποίο παρουσιάζεται η πρωτογενής μελέτη. Πιο συγκεκριμένα, στο πέμπτο κεφάλαιο περιγράφεται ο σκοπός της έρευνας και η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, ενώ στο έκτο κεφάλαιο αναλύονται τα αποτελέσματα και οι συσχετίσεις της έρευνας τα οποία σχολιάζονται και συζητούνται συγκριτικά με ευρήματα άλλων προγενέστερων ερευνών. Στο τέλος, το συγκεκριμένο πόνημα ολοκληρώνεται με τη σύνοψη των βασικών συμπερασμάτων και προτάσεων που προέκυψαν, τους περιορισμούς της - 3 -

21 μελέτης και κλείνει με την παράθεση της περίληψης στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, των βιβλιογραφικών πηγών και των παραρτημάτων στα οποία παρουσιάζονται οι συντομογραφίες, τα γραφήματα, η άδεια διεξαγωγής της έρευνας και το ερευνητικό εργαλείο. 1.3 Χρησιμότητα της έρευνας στο χώρο της Υγείας Η Ελλάδα είναι μια χώρα που έχει υποστεί πλήθος καταστροφών στην ιστορία της λόγω της γεωμορφολογίας και του κλίματός της. Τα πιο συνηθισμένα φυσικά καταστρεπτικά φαινόμενα που παρατηρούνται είναι οι πλημμύρες, οι δασικές πυρκαγιές και οι σεισμοί. Λιγότερα συχνά φαινόμενα, αλλά με σημαντικά καταστρεπτικά αποτελέσματα, είναι οι χιονοπτώσεις, οι καύσωνες, οι ξηρασίες και οι κατολισθήσεις. Από την πλευρά των τεχνολογικών καταστροφών, οι πιο σημαντικές καταστροφές που καταγράφονται είναι κάποια βιομηχανικά ατυχήματα και κυρίως ατυχήματα στη μεταφορά επικίνδυνων ουσιών (Παντζαρτζή, 2010). Επειδή όμως ποτέ δε μπορούμε να είμαστε σε θέση να προβλέψουμε πότε θα συμβεί κάποιο έκτακτο γεγονός, που μπορεί να προκαλέσει μαζικά ατυχήματα και καταστροφές, τα νοσοκομεία πρέπει να είναι πάντα έτοιμα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του δύσκολου έργου τους με απόλυτη επιτυχία. Για την επίτευξη του στόχου αυτού χρειάζεται σχεδιασμός, εξασφάλιση επικοινωνιών, διαμονής, σίτισης και άλλων αναγκών, συνεχής εκπαίδευση, συνεχής έλεγχος εξοπλισμού, προμηθειών και κυρίως συχνές ασκήσεις ετοιμότητας (Αντωνακούδης και Λάκκας, 2007). Η παρούσα μελέτη θα συμβάλει στην ανάδειξη της σπουδαιότητας του θέματος και θα εμπλουτίσει τη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία, δεδομένου ότι στη χώρα μας σημειώνεται καθυστέρηση, στον τομέα της έρευνας γύρω από το ζήτημα αυτό. Επιπλέον, τα αποτελέσματα της αξιολόγησης του βαθμού ετοιμότητας θα βοηθήσουν να αναγνωρισθεί το επίπεδο ετοιμότητας του νοσοκομείου στην αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων με απώτερο σκοπό την αναβάθμιση του επιπέδου του σε ενδεχόμενη μελλοντική εσωτερική ή εξωτερική καταστροφή και τη βελτιστοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. 1.4 Βιβλιογραφική ανασκόπηση Η διεθνής βιβλιογραφία είναι πλούσια σε μελέτες που πραγματεύονται το συγκεκριμένο θέμα, ιδιαίτερα σε χώρες που πλήττονται από τις επιπτώσεις των μαζικών καταστροφών. Οι έρευνες αυτές εξέτασαν την ετοιμότητα των νοσοκομείων ως προς την υλικοτεχνική υποδομή τους, τα χαρακτηριστικά τους, την ύπαρξη - 4 -

22 σχεδίου έκτακτης ανάγκης, την εκπαίδευση του προσωπικού, τις ασκήσεις ετοιμότητας και την επικοινωνία τους με άλλους υγειονομικούς φορείς και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το σύστημα υγείας πρέπει να επαναπροσδιοριστεί στη διαχείριση κρίσεων ώστε να είναι ανθεκτικό στις αλλαγές και ότι απαιτείται να ληφθούν μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών. Η αναζήτηση της βιβλιογραφίας πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά με την επίσκεψη βάσεων δεδομένων (Medline, Healthstar, Pubmed, Εκδοτικός Οίκος Elsevier), αλλά και μέσω της μηχανής αναζήτησης Google Scholar για την αναζήτηση, διατριβών και άρθρων με συναφή θεματολογία. Δευτερογενής αναζήτηση έγινε από τις βιβλιογραφικές αναφορές των άρθρων που βρέθηκαν στην πρώτη φάση της αναζήτησης. Η αναζήτηση έγινε στην ελληνική και αγγλική γλώσσα χωρίς χρονικό περιορισμό με τις ακόλουθες λέξεις κλειδιά: disasters, preparedness, readiness, hospital, mass casualty μόνες ή σε συνδυασμό μεταξύ τους. Από το σύνολο των μελετών, στην ανασκόπηση εντάχθηκαν όσες αφορούσαν το υπό διερεύνηση θέμα. Πιο συγκεκριμένα, μια έρευνα, που έγινε στις ΗΠΑ (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής) από το 1977 έως το 1999 όλων των δεδομένων στο Medline και Healthstar, έδειξε ότι πολλά νοσοκομεία είχαν δυσκολίες και αποτυχίες σε πολλούς τομείς. Συνηθέστερα προβλήματα ήταν η έλλειψη νερού, η διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος, η διακοπή επικοινωνιών, η έκθεση σε επικίνδυνα υλικά, η έλλειψη οργάνωσης μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών καθώς και η έλλειψη οικονομικών πόρων (Milsten, 2000). Μετά από την καταστροφική κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων και την επακόλουθη απειλή άλλων τρομοκρατικών ενεργειών, συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων με το βάκιλο του άνθρακα, το ζήτημα της προετοιμασίας για επείγουσες καταστάσεις άλλαξε ριζικά τον τρόπο ζωής στις ΗΠΑ και προκάλεσε μια θεαματική τροποποίηση στα προγράμματα προετοιμασίας των νοσοκομείων. Σύμφωνα με δεδομένα από τη μελέτη NHAMCS (National Hospital Ambulatory Medical Care Survey) που αφορούσε περίπου 500 νοσοκομεία στις ΗΠΑ, η συντριπτική πλειοψηφία των νοσοκομείων (97.3%) είχαν σχέδια δράσης για φυσικές καταστροφές και τα περισσότερα (85.5%) είχαν σχέδια αντιμετώπισης χημικών, βιολογικών (84,8%), ραδιενεργών (72,2%) και εκρηκτικών παραγόντων (76,9%). Τα τρία τέταρτα των νοσοκομείων συμμετείχαν σε ασκήσεις ή σχέδια των τοπικών κοινωνιών ή άλλων υπηρεσιών υγείας. Το ποσοστό εκπαίδευσης του προσωπικού - 5 -

23 κυμαίνονταν από 92,1% έως 49,2%. Οι ασκήσεις αντιμετώπισης κρίσεων για φυσικές καταστροφές ήταν πολύ περισσότερες από αυτές για τους ΧΒΡ (Χημικούς, Βιολογικούς, Ραδιενεργούς) παράγοντες και επιδημίες και πραγματοποιούνταν συχνά σε συνεργασία με τις υπηρεσίες επείγουσας ιατρικής, την πυροσβεστική και τις δικαστικές αρχές (Niska & Burt, 2005). Στην Αυστραλία το 2007 έγινε μια καταγραφή για την ετοιμότητα των νοσοκομείων και δημοσιεύθηκε η μελέτη SCOPE (Surge Capacity for People in Emergencies), στην οποία συμμετείχαν νοσοκομεία της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Βρέθηκε ότι 61-82% των σοβαρά τραυματιών δε μπορούσε να έχει άμεση δυνατότητα χειρουργικής αντιμετώπισης, το 34-70% είχαν σημαντική καθυστέρηση στη δυνατότητα ανεύρεσης κλίνης για νοσηλεία σε ΜΕΘ (Μονάδες Εντατικής Θεραπείας) και το 42% είχαν πολύ καθυστερημένη δυνατότητα ακόμη και για μια απλή ακτινογραφία. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι η κατάσταση στην Αυστραλία μειονεκτεί κατά πολύ από τα δεδομένα των ΗΠΑ και συνιστούν να γίνει μια εθνική συμφωνία για την ετοιμότητα των νοσοκομείων και περιοδική δημοσίευση/αναφορά των πεπραγμένων τους (Traub et al., 2007). Στην Αγγλία το 2006, περίπου δέκα χρόνια μετά την έρευνα των Carley και Mackway-Jones, οι Wong et al εξέτασαν την ετοιμότητα των βρετανικών νοσοκομείων για ένα μεγάλο γεγονός και βρήκαν ότι το 47% των ερωτηθέντων δεν είχε διαβάσει κάποιο σχετικό σχέδιο του νοσοκομείου τους και μόνο το 54% αντιλαμβανόταν τον εαυτό τους ως σίγουρο για τις γνώσεις σχετικά με το ρόλο που είχαν σε ένα μείζον συμβάν. Το 82% των νοσοκομείων είχαν ασκήσει τα τελευταία πέντε χρόνια το σχέδιο ετοιμότητας που είχαν, ενώ μόνο το 35% σκόπευε να το ασκήσει μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ετοιμότητα στην Αγγλία, δέκα χρόνια, μετά παραμένει φτωχή (Wong et al., 2006). Στην Κίνα μια μεγάλη έρευνα σε 400 νοσοκομεία έδειξε ότι το 85,2% διέθετε σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών, το 93,3% είχε κατάλληλο προσωπικό, το 53,1% είχε απόθεμα φαρμάκων, το 97,4% είχε τη δυνατότητα να μεταφέρει ιατρικό δυναμικό ανάλογα με τις ανάγκες. Στον τομέα της εκπαίδευσης το 94,5% ανέφερε προγράμματα εκπαίδευσης του προσωπικού ή ασκήσεις ετοιμότητας, το 50,3% αξιολογούσε περιοδικά την αποτελεσματικότητα εκπαίδευσης του προσωπικού, ενώ το 45% διέθετε εμπειρογνώμονες που παρείχαν ψυχολογική υποστήριξη. Παρόλα αυτά οι ερευνητές κατέληγαν ότι η ετοιμότητα στα νοσοκομεία της Κίνας βρίσκεται - 6 -

24 σε πρώιμο στάδιο και ότι απαιτείται να ληφθούν μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών (Li et al., 2008). Επίσης οι Djalali et al κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα νοσοκομεία των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πάσχουν από ανεπαρκή επίπεδα ετοιμότητας. Το μέσο επίπεδο ετοιμότητας διαχείρισης καταστροφών στα συστήματα υγείας των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν αποδεκτό. Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία του συστήματος διαχείρισης των καταστροφών, το υψηλότερο επίπεδο της βαθμολογίας ετοιμότητας ήταν σε στοιχεία πληροφοριών για την υγεία (86%) και το χαμηλότερο επίπεδο ήταν για τα νοσοκομεία και τα εκπαιδευτικά στοιχεία (54%). Η μελέτη αυτή έδειξε, ότι το επίπεδο της ετοιμότητας των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2012 ήταν σε αποδεκτό επίπεδο αλλά μπορεί να βελτιωθεί. Στοιχεία όπως τα νοσοκομεία, η εκπαίδευση και η κατάρτιση πάσχουν από ανεπαρκή επίπεδα ετοιμότητας. Τα συστήματα υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρειάζονται ένα συλλογικό στρατηγικό σχέδιο, καθώς και επαρκείς πόρους, για τη δημιουργία ενός προγράμματος στρατηγικής για τη διαχείριση των καταστροφών. Ένα πρόγραμμα σπουδών κατάρτισης επάρκειας, για τους διευθυντές και τους πρώτους διασώστες, είναι βασικό για την επίτευξη αυτού του στόχου (Djalali et al., 2014). Τέλος, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επαρκή διαθέσιμα στοιχεία για την ετοιμότητα των νοσηλευτικών ιδρυμάτων. Ωστόσο, από την προσπάθεια αποτίμησης του βαθμού ετοιμότητας τεσσάρων νοσοκομείων της Μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας, η οποία διεξήχθη σε άτομα κλειδιά της Διοίκησης, πέντε χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, προκύπτει ότι η γνώση υπάρχει, αλλά οι μέθοδοι χρήσης αυτής της γνώσης φαίνεται να είναι ανεπαρκείς (Μπεκρή, 2010). Εντούτοις, οι αρμόδιοι φορείς πρέπει να προτείνουν μέτρα και σίγουρα πρέπει να γίνει και στη χώρα μας μια πιο συστηματική προσπάθεια καταγραφής και εκτίμησης της παρούσας κατάστασης ετοιμότητας, αφού είναι προφανές ότι οι μη οργανωμένες και απροετοίμαστες κοινωνίες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο (Αντωνακούδης και Λάκκας, 2007)

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΜΑΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ 2.1 Ορισμοί Κατά καιρούς στον τομέα της υγείας έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για να οριστεί η έννοια της μαζικής καταστροφής. Η σχετική ορολογία δεν είναι τυποποιημένη και οι όροι που χρησιμοποιούνται από τους μελετητές, σε αρκετές περιπτώσεις, παρουσιάζονται διαφοροποιημένοι στη βιβλιογραφία. Έτσι, στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται ορισμοί περί του όρου «καταστροφή» ή «μαζική καταστροφή». O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την καταστροφή σαν ένα «ξαφνικό περιβαλλοντικό φαινόμενο τέτοιας εμβέλειας ώστε να απαιτεί εξωτερική βοήθεια» (Zibulewsky, 2001, p.144). Εντούτοις, ο ανωτέρω ορισμός είναι αρκετά ευρύς και δεν περιλαμβάνει αρκετά συμβάντα δυνάμενα να οδηγήσουν σε μαζικές απώλειες. Στο χώρο της επείγουσας ιατρικής, το Αμερικάνικο Κολλέγιο Επείγουσας Ιατρικής (American College of Emergency Physicians) αναφέρει ότι η καταστροφή υφίσταται «όταν οι καταστροφικές συνέπειες των φυσικών ή ανθρωπογενών δυνάμεων υπερβαίνουν τη δυνατότητα μιας περιοχής ή κοινότητας να ανταποκριθεί στην παροχή ιατρικής φροντίδας» (Zibulewsky, 2001, p.144). Ωστόσο μια ολιστική προσέγγιση του όρου καταστροφή, δίνεται από τους Levi et al, το 2002 σύμφωνα με τους οποίους, μαζική καταστροφή χαρακτηρίζεται μια κατάσταση στην οποία μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα προκύπτει μεγάλος αριθμός θυμάτων σχετικά με τις τρέχουσες δυνατότητες του συστήματος τόσο της προνοσοκομειακής όσο και της νοσοκομειακής φροντίδας αλλά και των άλλων υπηρεσιών παροχής βοήθειας και διάσωσης (Αστυνομία, Πυροσβεστική, Ένοπλες Δυνάμεις κ.λπ.), οπότε απαιτείται η επιστράτευση των εφεδρειών μέρους ή του συνόλου των ως άνω Υπηρεσιών (Levi et al., 2002). 2.2 Αίτια και Είδη Μαζικών Καταστροφών Στο σύγχρονο κόσμο, καθώς ο πληθυσμός αυξάνεται και αναπτύσσεται, πιέσεις όπως η απρογραμμάτιστη αστικοποίηση και βιομηχανοποίηση, η λανθασμένη χρήση γης, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η ανισότητα μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, η έλλειψη σχεδιασμού, οδηγούν σε αυξανόμενες συχνότητες εκδήλωσης καταστροφικών φαινομένων (Μπαλάφας, 2015)

26 Καθημερινά εκδηλώνονται επικίνδυνα φαινόμενα, που προκαλούν έντονες διαταραχές στο ανθρωπογενές κοινωνικό - οικονομικό και δομημένο περιβάλλον, προξενούν τραυματισμούς και θύματα και ασκούν επίδραση στο φυσικό περιβάλλον. Τα φαινόμενα αυτά μπορεί να συμβαίνουν εξαιτίας της εμφάνισης ενός φυσικού φαινομένου, ενώ σε άλλες περιπτώσεις είναι δημιούργημα ανθρώπινου λάθους, αμέλειας ή και σκόπιμης ενέργειας (Van Westen, et al., 2011), (Δανδουλάκη, 2011). Ο όρος «φυσική καταστροφή» έχει δεχθεί κατά καιρούς έντονη κριτική και αμφισβήτηση διότι κατά πολλούς η καταστροφή αφορά πρωτίστως τις απώλειες και επιπτώσεις στην κοινωνία και τις υποδομές και όχι το ίδιο το φυσικό φαινόμενο. Έτσι, αν και οι καταστροφές ταυτίζονται με τα φαινόμενα που αποτελούν ταυτόχρονα έναυσμά τους, στην πραγματικότητα, η εκδήλωση μιας καταστροφής συντελείται εξαιτίας των υφιστάμενων συνθηκών ευπάθειας μιας κοινωνίας, σε συνδυασμό με τη μειωμένη ικανότητα της κοινωνίας να μετριάσει τις πιθανές επιπτώσεις από ένα τέτοιο συμβάν και να ανακάμψει (Δανδουλάκη, 2011). Παρ όλα αυτά, οι καταστροφές κατηγοριοποιούνται συνήθως σε φυσικές και ανθρωπογενείς και κατ αντιστοιχία με το είδος του φυσικού ή άλλου απειλητικού συμβάντος που τις προκαλεί. Ωστόσο, σήμερα οι περισσότερο σύνθετες και πολύπλοκες εκδοχές καταστροφών, όπου το αίτιο δεν είναι μόνο ένα, είναι πιο συνήθεις. Μια καταστροφή μπορεί να προκαλέσει μια άλλη δευτερογενή καταστροφή που αυξάνει τις επιπτώσεις της αρχικής (Σαπουντζάκη και Δανδουλάκη, 2015). Σημαντική συνεισφορά στην κατηγοριοποίηση των καταστροφών, παρέχει το Κέντρο Έρευνας για την Επιδημιολογία των Καταστροφών (Center for Research on the Epidemiology of Disasters/CRED), το οποίο έχει δημιουργήσει τη Διεθνή Βάση Καταστροφών (Emergency Disaster Database/EM-DAT). Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων EM-DAT του CRED, οι φυσικές καταστροφές χωρίζονται σε υδρομετεωρολογικές (χιονοστιβάδες/κατολισθήσεις, ξηρασίες/λιμοί, ακραίες θερμοκρασίες, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, ανεμοθύελλες και άλλες καταστροφές) και γεωφυσικές (σεισμοί και ηφαιστειακές εκρήξεις) ενώ στις τεχνολογικές καταστροφές συγκαταλέγονται βιομηχανικά ατυχήματα (διασκορπισμός χημικών ουσιών, καταρρεύσεις βιομηχανικών υποδομών, εκρήξεις, πυρκαγιές, διαρροές αερίων, δηλητηριάσεις, πυρηνική ακτινοβολία), ατυχήματα στις μεταφορές (αεροπορικές, οδικές, σιδηροδρομικές ή ακτοπλοϊκές, επικίνδυνων - 9 -

27 ουσιών/υλικών) και άλλα ατυχήματα όπως καταρρεύσεις μεγάλων οικοδομικών και άλλων κατασκευών (Σαπουντζάκη, 2007). 2.3 Η εικόνα των Μαζικών Καταστροφών. Στατιστικά στοιχεία και τάσεις στην Ευρώπη, στον κόσμο και στην Ελλάδα Όλα τα στατιστικά στοιχεία καταγραφής των καταστροφών δείχνουν, πως με την πάροδο του χρόνου, ο αριθμός των καταστροφικών γεγονότων και οι διάφορες συνέπειες και απώλειες αυτών δε μεταβάλλονται κατά τον ίδιο τρόπο, αλλά ακολουθούν διαφορετικούς τρόπους μεταβολής, ανάλογα με τον τύπο καταστροφής και την κοινωνία που επηρεάζεται, καθώς και την ιστορική συγκυρία της εποχής. Με βάση τα στοιχεία της βάσης δεδομένων EM-DAT, παρακολουθούνται οι τάσεις που παρουσιάζουν οι καταστροφές. Ο αριθμός των θανάτων, που καταγράφονται στη βάση, αναφέρεται τόσο σε επιβεβαιωμένους θανάτους όσο και σε αγνοούμενους, για τους οποίους υπάρχει βάσιμη υπόθεση ότι είναι νεκροί, ενώ ο αριθμός των ατόμων που επηρεάζονται αναφέρεται σε εκείνους που έχουν ανάγκη άμεσης βοήθειας κατά τη διάρκεια της περιόδου έκτακτης ανάγκης (χρειάζονται δηλαδή βοήθεια για να καλύψουν τις ανάγκες επιβίωσης, εξοπλισμού και ειδών υγιεινής καθώς και άμεση ιατρική βοήθεια). Όσον αφορά τις οικονομικές συνέπειες των καταστροφών δεν υπάρχει συνολική εικόνα, διότι οι αναφορές σε πολλά περιστατικά δε συνοδεύονται από οικονομική εκτίμηση και τα δεδομένα που αξιοποιούνται αντιπροσωπεύουν μόνο την αξία των άμεσων απωλειών κατά το χρόνο του καταστρεπτικού συμβάντος. Προκειμένου να καταχωρηθεί μια καταστροφή στη βάση δεδομένων EM- DAT θα πρέπει να ισχύει ένα τουλάχιστον από τα ακόλουθα κριτήρια: Να έχουν αναφερθεί 10 ή περισσότεροι άνθρωποι ως νεκροί, ή 100 ή περισσότεροι άνθρωποι ως πληγέντες, ή να έχει κηρυχτεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης ή, τέλος, να έχει γίνει έκκληση για διεθνή βοήθεια (Σαπουντζάκη, 2007). Στα διαγράμματα της Εικόνας 2.1 και Εικόνας 2.2 εμφανίζεται ευσύνοπτα η τάση εξέλιξης του αριθμού καταστροφών ανά κατηγορία καταστροφής, που έχουν καταγραφεί την περίοδο Στα αποτελέσματα συμπεριλαμβάνονται μόνο τα στοιχεία από καταστροφές μεσαίας και μεγάλης κλίμακας δεδομένου ότι οι επιπτώσεις που σχετίζονται με μικρής κλίμακας καταστροφές δεν ανακοινώνονται διεθνώς και συνεπώς δεν καταγράφονται

28 Εικόνα 2.1 Αριθμός φυσικών καταστροφών ( ). [Πηγή: EM - DAT, 7/3/2016, ιδία επεξεργασία] Εικόνα 2.2 Αριθμός τεχνολογικών καταστροφών ( ). [Πηγή: EM - DAT, 7/3/2016, ιδία επεξεργασία] Όπως παρατηρούμε, η συχνότητα εμφάνισης των φυσικών καταστροφών, παρουσιάζει μια έντονα ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια, παρά τις μεγάλες διακυμάνσεις από έτος σε έτος. Η συγκεκριμένη τάση συνιστά αποτέλεσμα της αύξησης της συχνότητας εμφάνισης και της έντασης των φαινομένων φυσικών καταστροφών, μπορεί όμως να οφείλεται εν μέρει στην ανάπτυξη νέων τεχνικών παρακολούθησης και καταγραφής, καθώς επίσης και στο γεγονός ότι οι καταστροφές είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας και των μοντέλων

29 ανάπτυξης που εφαρμόζονται (Κατσανάκη, 2012). Σε έκθεση υπηρεσίας του ΟΗΕ (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών), καταγράφεται πως ο ετήσιος αριθμός των καταστροφών λόγω καιρικών φαινομένων σε παγκόσμια κλίμακα τη δεκαετία έχει σχεδόν υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με τη δεκαετία , ενώ έχει αυξηθεί κατά 14% σε σχέση με τη δεκαετία (Ελαφρός, 2015). Αντίθετα, ο αριθμός των τεχνολογικών καταστροφών τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει σημαντική μείωση, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην αυξημένη ενημέρωση και πληροφόρηση σε θέματα υγείας και ασφάλειας και την αυστηρή κυβερνητική πολιτική των χωρών για τους κανόνες που πρέπει να ισχύουν στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και μεταφορές (Παντζαρτζή, 2010). Μόνο κατά τη διάρκεια της πενταετίας ο αριθμός των τεχνολογικών καταστροφών σημείωσε δραματική αύξηση. Μια προσεκτική ανάλυση των αριθμών αποκαλύπτει ότι τα ατυχήματα στις μεταφορές σημειώνουν τη μεγαλύτερη αύξηση στο σύγχρονο κόσμο σε σχέση με τις άλλες καταστροφές (Εικόνα 2.3). Ατυχήματα μεταφοράς Βιομηχανικά ατυχήματα Άλλα Εικόνα 2.3 Αριθμός τεχνολογικών καταστροφών ανά τύπο ( ). [Πηγή: EM - DAT, 7/3/2016, ιδία επεξεργασία] Παρατηρώντας τις καταστροφές σε παγκόσμια κλίμακα διαπιστώνεται πως η κατανομή των επιπτώσεων και των απωλειών διαφέρει από ήπειρο σε ήπειρο, από χώρα σε χώρα και από κοινωνική ομάδα σε κοινωνική ομάδα

30 Από το 1995 έως το 2014 το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών (United Nations Office for Disaster Risk Reduction /UNISDR) και το Βελγικό Κέντρο Έρευνας για την Επιδημιολογία των Καταστροφών (Centre for Research on the Epidemiology of Disasters /CRED) κατέγραψαν φυσικές καταστροφές, που προκάλεσαν θανάτους (ή ετησίως κατά μέσο όρο), ενώ 4,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι επηρεάστηκαν, δηλαδή τραυματίστηκαν, έμειναν άστεγοι ή χρειάστηκαν επείγουσα βοήθεια. Η Ασία είναι η ήπειρος που έχει πληγεί περισσότερο. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δυο δεκαετιών, έχουν αναφερθεί 2,495 φυσικές καταστροφές που στο σύνολο έχουν στοιχίσει το θάνατο σε άτομα και έχουν επηρεάσει 3,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους ποικιλοτρόπως. Αντίστοιχα, οι πέντε χώρες που επλήγησαν από το μεγαλύτερο αριθμό καταστροφών είναι οι ΗΠΑ (472), η Κίνα (441), η Ινδία (288), οι Φιλιππίνες (274) και η Ινδονησία (163). Μεταξύ των είκοσι χωρών που έχουν πληγεί περισσότερο βρίσκονται επίσης και πλούσιες χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ιαπωνία. Το 90% των καταστροφών οφείλεται σε πλημμύρες, θύελλες, καύσωνες και σε άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το 43% των καταστροφών οφείλεται σε πλημμύρες, οι οποίες προκάλεσαν το θάνατο σε ανθρώπους και επηρέασαν 2,3 δισεκατομμύρια. Ωστόσο, οι περισσότεροι θάνατοι προκλήθηκαν από καταιγίδες. Πρόκειται για νεκρούς ή το 40% των παγκόσμιων απωλειών των σχετιζόμενων με τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το 89% των θανάτων αυτών συνέβησαν σε χώρες με σχετικά χαμηλό μέσο οικονομικό επίπεδο, παρότι εκεί εκδηλώθηκε το 26% των θυελλών. Ιδιαίτερα θανατηφόροι, σύμφωνα με την έκθεση, ήταν οι καύσωνες και οι παγετοί, αφού ο μέσος όρος ήταν 405 νεκροί ανά περιστατικό. Οι καύσωνες μάλιστα είναι το καιρικό φαινόμενο που προκάλεσε τους περισσότερους νεκρούς στις αναπτυγμένες οικονομικά χώρες, κυρίως της Ευρώπης. Συνολικά, προκάλεσαν θανάτους στην εικοσαετία, με το 90% αυτών να έχουν καταγραφεί στην Ευρώπη. Οι ξηρασίες «προτιμούν» την Αφρική, αφού μεταξύ του 1995 και του 2014, καταγράφηκαν 136 περιστατικά, εκ των οποίων 77 στην Ανατολική Αφρική. Όσον αφορά τις οικονομικές συνέπειες των καταστροφών το UNISDR, εκτιμά ότι το ετήσιο κόστος των καταστροφών, συμπεριλαμβανομένων των σεισμών και των τσουνάμι, υπολογίζεται από δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο,

31 δηλαδή από 4,7-5,7 τρισεκατομμύρια ευρώ από το 1995 έως το 2014 (Ελαφρός, 2015). Μελετώντας τα διαθέσιμα στοιχεία της βάσης EM-DAT ανακαλύπτουμε, ότι οι θάνατοι που προέρχονται από φυσικές καταστροφές έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια, ωστόσο ο αριθμός των ατόμων που επηρεάζονται, παρουσιάζουν σημαντική αυξητική τάση (Εικόνα 2.4), αυξάνοντας κατά συνέπεια τις δημοσιονομικές δαπάνες που καταβάλλονται για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων τους. Με μπλε γραμμή ο αριθμός των θανάτων και με κόκκινη ο αριθμός των πληγέντων Εικόνα 2.4 Αριθμός των θανάτων και των ατόμων που επηρεάστηκαν από το [Πηγή: CRED and UNISDR (2015). The human cost of weather-related disasters, p.9] Υπάρχουν πολλές και διάφορες ερμηνείες που προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί ο αριθμός των θυμάτων μειώνεται ενώ συνολικά ο αριθμός των ατόμων που πλήττονται αυξάνεται. Πλέον διεξάγονται πιο ολοκληρωμένες και συντονισμένες εκστρατείες που προετοιμάζουν τα άτομα και τις κοινωνίες να αντιδράσουν αναλόγως ενόψει του ενδεχόμενου καταστροφής, ώστε να περιορίσουν την τρωτότητά τους. Επιπλέον, ο χρόνος αντίδρασης πριν από μια επικείμενη καταστροφή έχει αυξηθεί με την εφαρμογή συστημάτων επιτήρησης, έγκαιρης προειδοποίησης και πρόβλεψης των φαινόμενων μέσω μετεωρολογικών δορυφόρων, ενώ συχνά τα θύματα μπορούν να αναζητήσουν καταφύγιο σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Μάλιστα, κοινή πρακτική σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πλέον η δημιουργία ειδικού δομικού κώδικα, βάσει του οποίου κατασκευάζονται όλα

32 τα κτίρια ώστε να παρέχουν τη μέγιστη ανθεκτικότητα και ασφάλεια. Δευτερεύουσες πρακτικές είναι η ανάπτυξη κατάλληλων μηχανισμών ανταπόκρισης και διάσωσης στους οποίους προστίθενται η δημιουργία σχεδίων έκτακτων αναγκών και εκκένωσης. Τέλος, οι πολιτικές βιώσιμης ανάπτυξης παρεμβαίνουν προληπτικά προκειμένου να αποσοβούν τις μετακινήσεις πληθυσμών προς περιοχές υψηλού κινδύνου (Coppola, 2007). Στο διάγραμμα της Εικόνας 2.5 απεικονίζεται ο αριθμός των ατόμων που επηρεάστηκαν από τις τεχνολογικές καταστροφές που έχουν καταγραφεί την περίοδο Όπως διαπιστώνει κανείς, ο αριθμός δε σημειώνει αυξητική ή καθοδική τάση καθώς εξαρτάται άμεσα από το είδος της καταστροφής, την περιοχή στην οποία πραγματοποιήθηκε, αλλά και την προετοιμασία του κράτους για την αντιμετώπιση του συμβάντος (Στεφάνου, 2015). Ατυχήματα μεταφοράς Βιομηχανικά ατυχήματα Άλλα Εικόνα 2.5 Αριθμός ατόμων που επηρεάστηκαν από τεχνολογικές καταστροφές ( ). [Πηγή: EM-DAT, 7/3/2016, ιδία επεξεργασία] Στην Ελλάδα, πλημμύρες, δασικές πυρκαγιές, σεισμοί εμφανίζονται συχνότερα ανάμεσα στα άλλα φυσικά καταστρεπτικά φαινόμενα, προκαλώντας θύματα και μεγάλες οικονομικές απώλειες. Σύμφωνα, μάλιστα, με την EM-DAT η πιο συχνή αιτία καταστροφής στην Ελλάδα την περίοδο είναι οι πλημμύρες σε ποσοστό 37,7%, ακολουθούν οι σεισμοί με 28,3% και οι πυρκαγιές με 15,1% (Εικόνα 2.6)

33 Εικόνα 2.6 Ποσοστιαία κατανομή της συχνότητας ανά τύπο φυσικών καταστροφών στην Ελλάδα ( ). [Πηγή: CRED EM - DAT, /3/2016, ιδία επεξεργασία] Τα γραφήματα που ακολουθούν στη συνέχεια (Εικόνα 2.7) παρουσιάζουν το ποσοστό των θανάτων και των οικονομικών απωλειών ανά τύπο φυσικών καταστροφών την περίοδο Είναι φανερό ότι οι περισσότεροι θάνατοι και οι μεγαλύτερες οικονομικές απώλειες προκλήθηκαν από σεισμούς και πυρκαγιές. Εικόνα 2.7 Ποσοστιαία κατανομή της θνησιμότητας και της οικονομικής ζημίας ανά τύπο φυσικών καταστροφών ( ). [Πηγή: CRED EM - DAT, /3/2016, ιδία επεξεργασία]

34 Ειδικότερα κατά την περίοδο , όπως προκύπτει από τη βάση δεδομένων, ο καύσωνας του 1987, ο σεισμός της Κεφαλονιάς το 1953 και της Αθήνας το 1999 και τα ατυχήματα μεταφορών έπληξαν τους Έλληνες από πλευράς ανθρώπινων απωλειών, ενώ η περίοδος ξηρασίας του 1990, ο σεισμός του 1999 και οι εκτεταμένες πυρκαγιές το καλοκαίρι του 2007, σημείωσαν τη μεγαλύτερη ζημία στην ελληνική οικονομία. Παρ όλα αυτά την πρώτη θέση σε πληγέντες (νεκρούς, τραυματίες, άστεγους και οικονομικά ζημιωμένους) κατέχει ο σεισμός της Θεσσαλονίκης το 1978 με πληγέντες. Η καθυστερημένη βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας οδήγησε και στην καθυστερημένη εμφάνιση των τεχνολογικών καταστροφών, με πλέον οδυνηρά παραδείγματα τη μεγάλη πυρκαγιά της Jet Oil το 1986 στην Θεσσαλονίκη, την πτώση του Boeing της εταιρείας Helios στο Γραμματικό, τον Αύγουστο του 2005 και την καταστροφή του οχηματαγωγού Norman Atlantic στην Αδριατική το Δεκέμβριο του 2014 ( 7/3/2016). 2.4 Παγκόσμια κινητοποίηση για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών Η εξέλιξη αυτή των καταστροφών οδήγησε σε διεθνή κινητοποίηση οργανισμών και φορέων σε δράσεις που στοχεύουν στη μείωση του κινδύνου των καταστροφών. Ως μείωση του κινδύνου των καταστροφών (disaster risk reduction DRR), σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό της Διεθνούς Στρατηγικής ΟΗΕ για τη Μείωση των Καταστροφών (International Stradegy for Disaster Reduction ISDR), νοείται «το εννοιολογικό πλαίσιο στοιχείων που εξετάζονται με σκοπό την ελαχιστοποίηση της τρωτότητας και των κινδύνων καταστροφών σε όλα τα τμήματα μιας κοινωνίας, έτσι ώστε να αποφευχθούν (πρόληψη) ή να περιορισθούν (μετριασμός επιπτώσεων και ετοιμότητα) οι επιπτώσεις των καταστροφών και να διευκολυνθεί η βιώσιμη ανάπτυξη» (Van Westen, et al., 2011, p.15). Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με την απόφασή της 44/236 το 1989, ανακήρυξε τη δεκαετία του 1990 ως Διεθνή Δεκαετία για τη Μείωση των Φυσικών Καταστροφών (International Decade for Natural Disaster Reduction - IDNDR, ), με στόχο να ανακόψει τον αυξανόμενο αριθμό θυμάτων και οικονομικών απωλειών των καταστροφών, προκειμένου να γίνει αντιληπτή η σημασία της μείωσης των καταστροφών. Η απόφαση της Γενεύης για τη μείωση των καταστροφών, στα πλαίσια της δεκαετίας, επιβεβαίωσε την αναγκαιότητα η μείωση των καταστροφών και η

35 διαχείριση του κινδύνου να γίνουν τα απαραίτητα στοιχεία των κυβερνητικών πολιτικών. Έτσι, στην Πρώτη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τη Μείωση των Φυσικών Καταστροφών που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας το 1994, καθορίστηκε η Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης της διεθνούς κοινότητας για ένα ασφαλέστερο κόσμο (Yokohama Strategy and Plan of Action for a Safer World YSPASW). Στη Δεύτερη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τη Μείωση των Φυσικών καταστροφών, που διοργανώθηκε στην πόλη Kobe της επαρχίας Hyogo της Ιαπωνίας τον Ιανουάριο του 2005, υιοθετήθηκε το Πλαίσιο Δράσης Hyogo (Hyogo Framework for Action HFA, ) από 168 κράτη μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα. Το Πλαίσιο Δράσης Hyogo αποτέλεσε το βασικό άξονα δράσεων του ΟΗΕ για τον περιορισμό των κινδύνων καταστροφών οι οποίες στόχευαν: στην εξασφάλιση ότι ο περιορισμός κινδύνων καταστροφών αποτελεί εθνική και τοπική προτεραιότητα με την ύπαρξη ισχυρού νομικού πλαισίου εφαρμογής των εκπονούμενων σχεδίων. στην αναγνώριση, αξιολόγηση και έλεγχο των κινδύνων καταστροφών και στην ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. στη δημιουργία κουλτούρας ασφάλειας και προστασίας στους πολίτες με την προώθηση της γνώσης, της καινοτομίας και της εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα. στη μείωση των παραγόντων κινδύνων. στην ενίσχυση της ετοιμότητας έναντι των καταστροφών σε όλα τα επίπεδα (Μυλωνόπουλος, 2006), (Μπακάλης, 2015). Τέλος, στην Τρίτη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τη Μείωση του Κινδύνου των Καταστροφών, που πραγματοποιήθηκε στο Sendai της Ιαπωνίας το Μάρτιο του 2015, με τη συμμετοχή 187 κρατών, μεταξύ των οποίων και της χώρας μας, προέκυψε το νέο Πλαίσιο των διεθνών πολιτικών για τη μείωση του κινδύνου καταστροφής για τα επόμενα 15 έτη (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction SFDRR, ). Το Πλαίσιο Δράσης του Sendai βασιζόμενο στην εμπειρία που αποκτήθηκε από την εφαρμογή του Πλαισίου Δράσης του Hyogo και στη μέχρι τώρα Στρατηγική του ΟΗΕ για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στους άξονες πρόληψης και αποκατάστασης και θέτει σαφείς στόχους σε παγκόσμιο επίπεδο. Ανάμεσα στις βασικότερες επιδιώξεις του είναι:

36 1) Η στροφή από τη διαχείριση των καταστροφών στη διαχείριση του κινδύνου των καταστροφών και η περαιτέρω μείωση των παραγόντων που δημιουργούν κινδύνους καταστροφών. 2) Η απόδοση σαφών ρόλων σε όλους τους συμμετέχοντες στον κύκλο διαχείρισης των καταστροφών με οποιονδήποτε τρόπο, φορείς δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ΜΜΕ (Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης) κτλ., αλλά και σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως π.χ. ηλικιωμένοι, άτομα με αναπηρίες. 3) Η ενίσχυση της σύμπραξης μεταξύ της επιστήμης, τεχνολογίας και της πολιτικής. 4) Η καλύτερη διακυβέρνηση, ο καλύτερος σχεδιασμός πολιτικών και η ενίσχυση της λογοδοσίας ( Μπακάλης, 2015)

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΑΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ 3.1 Η μετάβαση στη διακυβέρνηση του κινδύνου καταστροφών Τα τελευταία χρόνια η πολιτική διαχείρισης των καταστροφών έχει μετατοπιστεί από στρατηγικές αντιμετώπισης και αποκατάστασης των επιπτώσεων των φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών, σε μια άλλη προσέγγιση - αυτή της διαχείρισης και του μετριασμού του κινδύνων των καταστροφών. Η λογική αυτή του μετριασμού του κινδύνου έχει αφετηρία την παραδοχή ότι σε ένα αβέβαιο κόσμο, ο "μηδενικός κίνδυνος" είναι μία ουτοπική έννοια και η "απόλυτη ασφάλεια" είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί, είτε γιατί η επιστήμη και η τεχνολογία αδυνατούν να προτείνουν αποτελεσματικά μέτρα, είτε γιατί οι προτεινόμενες λύσεις είναι πολύ δαπανηρές (Λαμπάκης, 2007). Άλλωστε, στο σύγχρονο περιβάλλον υψηλής μεταβλητότητας και υψηλής επικινδυνότητας, ο κίνδυνος (η πιθανότητα να συμβεί μια καταστροφή όταν συνδυάζεται η απειλή με την ευπάθεια) αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής των ανθρώπων και η μόνη εναλλακτική λύση που υφίσταται ώστε να δρομολογηθούν δραστηριότητες για την αντιμετώπιση του είναι να εκτιμηθεί και να διαχειριστεί. Η αξιολόγηση εκδήλωσης του κινδύνου είναι μια διαδικασία κατά την οποία παρατηρείται, αναγνωρίζεται και παρακολουθείται ο κίνδυνος που πρόκειται να παρουσιαστεί, προκειμένου να καθοριστούν η δυναμική, η προέλευση τα χαρακτηριστικά και η συμπεριφορά του. Σκοπός της εκτίμησης είναι να αναγνωριστεί η πιθανότητα εμφάνισης ενός φαινομένου ή γεγονότος σε μελλοντικό χρόνο, η ένταση και η περιοχή που θα επηρεάσει (Φαλάρας, 2009). Μόλις γίνει αντιληπτή και ολοκληρωθεί η εκτίμηση του κινδύνου θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις για τη διαχείριση του. Αντικειμενικός σκοπός της διαχείρισης κινδύνου είναι να υποβιβαστούν οι συνέπειες της καταστροφής, δηλαδή να ελαχιστοποιηθούν ή ακόμα και να αποφευχθούν οι απώλειες ζωών, να περιοριστούν οι επιπτώσεις στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον, να είναι προετοιμασμένος ο κρατικός μηχανισμός και οι αρμόδιοι φορείς για την επικείμενη καταστροφή, να υπάρχει συντονισμός πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της καταστροφής, να εξασφαλιστεί άμεση παροχή βοήθειας στους πληγέντες και να επιτευχθεί άμεση και αποτελεσματική ανασυγκρότηση (Warfield, n.d.)

38 Σύμφωνα με έναν τυπικό ορισμό που δίνεται από τον ΟΗΕ η Διαχείριση του Κινδύνου Καταστροφών (Disaster Risk Management) αναφέρεται στη: «Συστηματική διαδικασία της χρήσης διαχειριστικών αποφάσεων, οργάνωσης, λειτουργίας των δεξιοτήτων και ικανοτήτων για την υλοποίηση πολιτικών, στρατηγικών και ικανοτήτων θωράκισης της κοινωνίας με στόχο τη μείωση των επιπτώσεων των φυσικών κινδύνων και συναφών περιβαλλοντικών και τεχνολογικών καταστροφών. Περιλαμβάνει κάθε είδους δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων των διαρθρωτικών και μη-διαρθρωτικών μέτρων για την αποφυγή (πρόληψη) ή τον περιορισμό (μετριασμός και ετοιμότητα) των αρνητικών συνεπειών των επικίνδυνων φαινομένων» (UNISDR, 2009, p.10). Ωστόσο, η αβεβαιότητα των σύγχρονων κινδύνων, η περιπλοκότητά τους και κυρίως οι αμφιβολίες και αμφισβητήσεις για τις επιλογές διαχείρισής τους από πλευράς των αρμόδιων αρχών, ανέδειξαν την αναγκαιότητα μεγαλύτερης εμπλοκής του κοινού στις αποφάσεις διαχείρισης και έφεραν στο προσκήνιο τη διακυβέρνηση τους (Risk Governance) η οποία στοχεύει στην ενίσχυση της προσαρμοστικότητας μιας κοινωνίας στις καταστροφές και τη μείωση των επιπτώσεων από αυτές (Σαπουντζάκη και Δανδουλάκη, 2015). 3.2 Ο κύκλος διαχείρισης των καταστροφών Η διαχείριση των κινδύνων, ως κεντρική διαδικασία της διακυβέρνησης τους, είναι συνεχιζόμενη και συνήθως αποτελεί τμήμα του κύκλου διαχείρισης των καταστροφών (Κατσανάκη, 2012). Ο κύκλος διαχείρισης της καταστροφής κατά τον Alexander (2002), περιλαμβάνει τέσσερα βασικά στάδια δράσης (μετριασμός, ετοιμότητα, απόκριση, ανασυγκρότηση) τα οποία λαμβάνουν χώρα στο προκαταστροφικό και μετακαταστροφικό επίπεδο και πέντε περιόδους καταστάσεων (περίοδος ηρεμίας, προ των επιπτώσεων, κρίσιμης κατάστασης, αποκατάστασης και ανασυγκρότησης) που λαμβάνουν χώρα μεταξύ των σταδίων (Μπαλαντινάκη, 2014). Τα τέσσερα στάδια στα οποία επεκτείνεται η διαδικασία διαχείρισης των καταστροφών παρουσιάζονται στην παρακάτω εικόνα (Εικόνα 3.1), αποτυπώνοντας εμφανώς το γεγονός πως πρόκειται για έναν «ανοικτό κύκλο», χωρίς αρχή και τέλος, με αρκετές επικαλύψεις διαμορφώνοντας έτσι μια συνεχή διαδικασία κατά την οποία αναλαμβάνεται ένα σύνολο δράσεων. Οι ενέργειες που λαμβάνουν χώρα στα δύο πρώτα στάδια του μετριασμού και της ετοιμότητας στο προκαταστροφικό επίπεδο αποτελούν τη «διαχείριση κινδύνου» (risk management), ενώ οι δράσεις που

39 υλοποιούνται μετά το καταστροφικό γεγονός, στα δύο επόμενα στάδια της απόκρισης και ανασυγκρότησης υπάγονται στη «διαχείριση κρίσεων» (crisis management) (Κατσανάκη, 2012). Εικόνα 3.1 Ο κύκλος διαχείρισης των καταστροφών. [Πηγή: Alexander, 2002, p.6] Πριν την εκδήλωση του καταστροφικού γεγονότος οι δράσεις αφορούν στην προετοιμασία (preparation) και στην ετοιμότητα (preparedness) κατά την οποία αναπτύσσονται σχέδια διαχείρισης έκτακτων αναγκών, λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα προειδοποίησης και επικοινωνίας, πραγματοποιούνται ασκήσεις ετοιμότητας, ενημερώνονται και εκπαιδεύονται οι εμπλεκόμενοι φορείς και το κοινό. Καθώς το γεγονός αρχίζει να εκτυλίσσεται ξεκινάει η φάση της αντίδρασης (response) στο φαινόμενο κατά την οποία λαμβάνονται οι δράσεις για τη διάσωση, καθώς και την ικανοποίηση των άμεσων αναγκών (προσωρινή στέγαση, σίτιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) των πληγέντων και των διασωθέντων από την καταστροφή. Στην συνέχεια, παρεμβάλλεται μια περίοδος ανάκαμψηςανασυγκρότησης (recovery-reconstruction) κατά την οποία πραγματοποιείται αρχικά η ανακατασκευή και ανασυγκρότηση των υποδομών και υπηρεσιών που καταστράφηκαν, έπειτα η αναπτυξιακή ανάκαμψη και επαναφορά της οικονομίας και τέλος λαμβάνει χώρα η φάση της μετρίασης (mitigation) των επιπτώσεων καθώς συντελούνται βελτιώσεις στη διαχείριση των καταστροφών εν αναμονή του επόμενου καταστροφικού γεγονότος (Παντζαρτζή, 2010)

40 3.3 Ο θεσμός της Πολιτικής Προστασίας στη διαχείριση του κινδύνου καταστροφών σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο Τα τελευταία χρόνια τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν δημιουργηθεί ειδικά συστήματα Πολιτικής Προστασίας με στόχο την αύξηση της ετοιμότητας και τη βελτίωση της προσαρμοστικότητας έναντι φυσικών και ανθρωπογενών απειλών, που μπορούν να διαταράξουν την κοινωνική λειτουργία σε καιρό ειρήνης. Ωστόσο, παρά τις μέχρι τώρα προσπάθειες δεν έχει συνταχθεί ένα ενιαίο γενικό πρότυπο Πολιτικής Προστασίας, γεγονός που οφείλεται στην ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων διακυβέρνησης μεταξύ των διαφόρων χωρών (πολίτευμα, οικονομικοί ή άλλοι πόροι, διοικητική οργάνωση, τεχνολογική ανάπτυξη και τεχνογνωσία, διαφορετικότητα των σχέσεων μεταξύ ιδιωτικού τομέα, δημόσιας διοίκησης και κοινωνίας των πολιτών κτλ.) (Στεφάνου, 2015). Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο η πρωταρχική ευθύνη διαχείρισης των άμεσων συνεπειών μιας καταστροφής έγκειται στη χώρα όπου συμβαίνει. Αλλά όταν η κλίμακα μιας έκτακτης ανάγκης υπερβαίνει την εθνική επάρκεια αντιμετώπισής της, ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της Ένωσης ενεργοποιεί συντονισμένη βοήθεια από τα συμμετέχοντα κράτη μέσω του Κέντρου Συντονισμού Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών (Emergency Response Coordination Centre, ERCC). Ο Μηχανισμός σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας παρέχει προστιθέμενη αξία στην ευρωπαϊκή βοήθεια πολιτικής προστασίας εντός ή εκτός της Ένωσης, ενισχύει τον καλύτερο συντονισμό ανάμεσα στα Κράτη Μέλη και υποστηρίζει πρωτοβουλίες και δράσεις που καλύπτουν όλες τις φάσεις του κύκλου διαχείρισης των καταστροφών. Το νομοθετικό πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας θεσπίστηκε το 2001, αμέσως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις που έγιναν στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ (Απόφαση 2001/792/EC του Συμβουλίου), το δε θεσμικό του πλαίσιο αναθεωρήθηκε το 2013 (Απόφαση 1313/2013/EU του Συμβουλίου). Η νέα νομοθεσία για την Πολιτική Προστασία που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2014, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη καταστροφών, στη συντονισμένη και ταχεία απόκριση, στη διαχείριση κινδύνων και στην ετοιμότητα. Περιλαμβάνει την οργάνωση εκπαιδεύσεων, ασκήσεων προσομοίωσης, ανταλλαγής εμπειρογνωμόνων αλλά και την ανάπτυξη νέων στοιχείων, όπως η εθελοντική

41 δεξαμενή ικανοτήτων αντιμετώπισης, για τις οποίες δεσμεύονται εκ των προτέρων τα Κράτη Μέλη. Σε αυτό το πλαίσιο, τα Κράτη Μέλη συμφώνησαν να ανταλλάσσουν βασικά σημεία των αξιολογήσεων των κινδύνων και των καλών πρακτικών που εφαρμόζουν, όπως επίσης και να αλληλοβοηθούνται για τον εντοπισμό των κενών για τη βελτίωση του σχεδιασμού διαχείρισης κινδύνων, με σκοπό τη μείωση του κινδύνου καταστροφών και την ενδυνάμωση της κοινής συνεργασίας για τη θωράκιση απέναντι στις καταστροφές (EVANDE, 2016). Σε εθνικό επίπεδο στην Ελλάδα η Πολιτική Προστασία θεσμοθετήθηκε το 1995, μετά τους καταστροφικούς σεισμούς της Κοζάνης-Γρεβενών και του Αιγίου με την ίδρυση της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, με το Ν. 2344/1995 (ΦΕΚ 212Α). Το 2002, με το Ν. 3013/2002 (ΦΕΚ 102Α) ο θεσμός αναβαθμίστηκε και τα ζητήματα αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών από την εκδήλωση καταστροφών αναλαμβάνει ο Μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της χώρας (Κουρούδη, 2015). Κατόπιν με τον Ν.4249/2014 (ΦΕΚ 73Α), το Μάρτιο του 2014, ορίστηκε το νέο πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας της Πολιτικής Προστασίας. Με το νέο θεσμικό πλαίσιο δίνεται έμφαση στη μείωση του κινδύνου καταστροφών και στη διαχείριση των καταστροφών και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Επίσης, δίδεται έμφαση στην αξιοποίηση της εφαρμοσμένης έρευνας, των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών και της καινοτομίας στον τομέα των δράσεων πολιτικής προστασίας τόσο για την πρόληψη όσο και για την ετοιμότητα, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση καταστροφών. Παράλληλα, στο πλαίσιο αυτό, διαμορφώνονται στρατηγικοί στόχοι πολιτικής προστασίας και αντίστοιχες προτεραιότητες οι οποίες συνδέονται με τον αναπτυξιακό σχεδιασμό της χώρας και αφορούν: τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του σχεδιασμού πολιτικής προστασίας σε όλες τις φάσεις διαχείρισης του κινδύνου. την αύξηση του επιπέδου ασφάλειας των πολιτών. την προώθηση της εκπαίδευσης των στελεχών πολιτικής προστασίας και των εθελοντών σε θέματα πολιτικής προστασίας. την προώθηση της ενημέρωσης και εκπαίδευσης του πληθυσμού για την ενίσχυση της συνείδησης του κινδύνου καταστροφών και τη λειτουργία του πολίτη ως στοιχειώδους μονάδας πολιτικής προστασίας (Μπακάλης, 2015)

42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΑΖΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ 4.1 Η αναγκαιότητα των μέτρων ασφαλείας και της ετοιμότητας Μια καταστροφή που προκαλεί πολλά θύματα αποτελεί μεγάλη πρόκληση για το Εθνικό Σύστημα Υγείας μιας χώρας. Η ακαθόριστη και απρόβλεπτη ροή προσέλευσης των περιστατικών, οι αυξημένοι πόροι που απαιτούνται σε ανθρώπινο δυναμικό, υλικά και εξοπλισμό, κατά κανόνα πέρα των δυνατοτήτων κάθε νοσοκομειακής μονάδας, συνθέτουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο καλείται το υγειονομικό προσωπικό να ανταπεξέλθει στα επαγγελματικά του καθήκοντα. Η παροχή υπηρεσιών γίνεται κάτω από συνθήκες έκτακτης ανάγκης, συναισθηματικής φόρτισης και μεγάλης πίεσης χρόνου. Η κατάσταση αυτή μεγεθύνεται σε περίπτωση πυρκαγιάς, σεισμού ή άλλου έκτακτου συμβάντος, κατά τη διάρκεια του οποίου είναι δυνατόν να έχουν πληγεί και μέλη του προσωπικού και ίσως να απαιτηθεί η πλήρης εκκένωση του κτιρίου ή ενός τμήματος αυτού (Ματσικουρλής και Μαυράκη, 2013). Σε μεγάλης κλίμακας μαζικών καταστροφών, όπως αυτές που προκύπτουν από κάποιον σεισμό ή πλημμύρα, κάποιες χώρες χάνουν έως και το 50% των υγειονομικών τους εγκαταστάσεων, τη στιγμή που είναι απαραίτητες περισσότερο από ποτέ. Η κατάρρευση των δομών και η διακοπή των υπηρεσιών υγείας είτε λόγω καταστροφής τους, είτε λόγω συνωστισμού περιστατικών μπορεί να αποβούν θανατηφόρες και να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό το ηθικό των πολιτών και το κοινωνικό - υγειονομικό κεφάλαιο (Μπούλια, 2009). Το 2005, 168 χώρες υιοθέτησαν το "Πλαίσιο του Hyogo για Δράση" και αναγνωρίστηκε η σημασία του να υπάρχουν νοσοκομεία ασφαλή από τις καταστροφές διασφαλίζοντας ότι όλα τα καινούρια νοσοκομεία χτίζονται με ένα επίπεδο ανθεκτικότητας που δυναμώνει την ικανότητά τους να παραμείνουν λειτουργικά σε καταστροφικές καταστάσεις (Μυλωνόπουλος, 2006). Η αναγκαιότητα ωστόσο μιας μεθοδολογίας αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών και λοιπών, ανθρωπογενούς προέλευσης, έκτακτων γεγονότων είχε γίνει αντιληπτή ήδη από τη δεκαετία του 90 όταν η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας

43 (ΠΟΥ) είχε απευθύνει τις πρώτες συστάσεις για την προετοιμασία των νοσοκομείων έναντι καταστροφών συστήνοντας για αυτό έξι δράσεις: 1) Τοποθέτηση, σχεδιασμός και κατασκευή νέων υγειονομικών εγκαταστάσεων που δεν εκτίθενται σε πιθανούς φυσικούς ή τεχνητούς κινδύνους. 2) Εκτίμηση της ασφάλειας των υφισταμένων εγκαταστάσεων και άμεση επιδιόρθωση των δυσλειτουργιών που διαφαίνονται από τους ελέγχους. 3) Ανακατασκευή των υφιστάμενων κτιριακών εγκαταστάσεων, καλύπτοντας τις σύγχρονες απαιτήσεις δόμησης. 4) Προστασία σημαντικών υπηρεσιών, εξοπλισμού, φαρμάκων και ύπαρξη εναλλακτικών πηγών προμηθειών. 5) Ανάπτυξη πλάνου και εκπαίδευση του προσωπικού για επείγοντα περιστατικά και περιπτώσεις καταστροφών. 6) Δημιουργία σχέσεων συνεργασίας με άλλα νοσοκομεία και με φορείς που εμπλέκονται στην κατασκευή και στη διαχείριση των υγειονομικών εγκαταστάσεων (Μπούλια, 2009). 4.2 Νοσοκομειακή ετοιμότητα το ευρωπαϊκό μοντέλο Hospital Incident Command System Οφέλη από την εφαρμογή του Το Νοσοκομειακό Σύστημα Διοίκησης Συμβάντων (Hospital Incident Command System/HICS) χρησιμοποιεί την ίδια διοικητική δομή με το παγκόσμιας αποδοχής τυποποιημένο Σύστημα Διοίκησης Συμβάντων (Incident Command System/ICS), προσαρμοσμένη στο νοσοκομειακό περιβάλλον. Δημιουργεί μια τυπική, αλλά ευέλικτη οργανωτική δομή για όλους τους κινδύνους, όπου οι διάφορες εμπλεκόμενες υπηρεσίες μπορούν να αλληλοεπιδρούν και να επικοινωνούν με οργανωμένο τρόπο σε όλες τις φάσεις της διαχείρισης καταστροφών. Σχεδιάστηκε να χρησιμοποιείται στα νοσοκομεία των ΗΠΑ, όποτε υπάρχει κάποιο συμβάν με ενδεχόμενο υπέρβασης των διαθέσιμων πόρων. Ωστόσο, μπορεί να διευρυνθεί ή να συρρικνωθεί για να αντιμετωπίσει τις διαφορετικές ανάγκες όλων των συμβάντων μικρής ή ευρείας κλίμακας και να εφαρμοστεί σε μια μεγάλη ποικιλία κατεπειγουσών ή μη καταστάσεων κάθε νοσοκομείου διεθνώς ασχέτως μεγέθους, τοποθεσίας, και δυνατοτήτων παροχής φροντίδας. Το HICS έχει υποβληθεί σε τέσσερις αναθεωρήσεις από την εισαγωγή του, με τις πιο πρόσφατες το 2014 (HICS V) και 2006 (HICS IV). Το εγχειρίδιο οδηγιών και τα υποστηρικτικά έγγραφα της τέταρτης και πέμπτης έκδοσης, ελεύθερα διαθέσιμα στο Διαδίκτυο, περιλαμβάνουν τη δομή με τις περιγραφές όλων των

44 θέσεων εργασίας, παραδείγματα πολιτικής και διεργασιών, γνώσεις και εμπειρίες από πραγματικά επείγοντα περιστατικά, καθώς και υποδείγματα εγγράφων/φύλλων καταγραφής, τα οποία μπορούν να αντιγραφούν ή να προσαρμοστούν για χρήση, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε νοσοκομείου. Το σχήμα (4.1) παρουσιάζει τα κύρια στοιχεία οργάνωσης της ομάδας διαχείρισης νοσοκομειακού συμβάντος (Hospital Incident Management Team/HIMT) της νέας μορφής του HICS που δημοσιεύτηκε το Υπάρχει ένας διοικητής περιστατικού, υπεύθυνος για όλη την επιχείρηση, στον οποίον απαντούν ο υπεύθυνος πληροφόρησης του κοινού (Public Information Officer), ο υπεύθυνος ασφαλείας (Safety Officer) και ο υπεύθυνος διασύνδεσης (Liaison Officer). Στη δομή αυτή υπάρχει χώρος και για έναν ιατρικό ή τεχνικό ειδικό που θα υπάγεται στο διοικητή περιστατικού, εάν χρειαστεί. Ο υπεύθυνος πληροφόρησης υποβοηθά την επικοινωνία και παρέχει πληροφόρηση-ενημέρωση στο κοινό μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Ο υπεύθυνος ασφαλείας παρακολουθεί και έχει την ευθύνη της ασφάλειας των επιχειρήσεων διάσωσης και ο υπεύθυνος διασύνδεσης λειτουργεί ως το σημείο επαφής με τους αντιπροσώπους άλλων υπηρεσιών, όπως του πυροσβεστικού και αστυνομικού τμήματος. Εικόνα 4.1 Hospital Incident Management Team. [Πηγή: 8/5/2016]

45 Επίσης, υπάρχουν τέσσερα κύρια τμήματα: Επιχειρήσεις (Operations), Σχεδιασμός (Planning), Διοικητική Υποστήριξη (Logistics), Οικονομικά/Διαχείριση (Finance/Administration), με έναν επικεφαλή σε καθένα από αυτά. Αυτοί οι τέσσερις επικεφαλής υπάγονται άμεσα στο διοικητή περιστατικού. Κάθε τμήμα μπορεί να διαχωριστεί περαιτέρω, εάν είναι αναγκαίο, και μόνο εκείνες οι θέσεις και οι λειτουργίες που απαιτούνται από ένα περιστατικό ενεργοποιούνται. Το τμήμα των επιχειρήσεων οργανώνει και κατευθύνει όλες τις δυνάμεις για την εκτέλεση του επιχειρησιακού σχεδίου. Το τμήμα σχεδιασμού διασφαλίζει τη δημιουργία και καταγραφή ενός σχεδίου αντίδρασης για την επιτυχία των στόχων που έχουν τεθεί, συλλέγει πληροφορίες και παρακολουθεί την κατάσταση των δυνάμεων. Τα Logistics είναι το τμήμα που κινητοποιείται για την παροχή των μέσων, των δυνάμεων και όλων των άλλων υπηρεσιών που απαιτούνται για να εκπληρωθούν όλοι οι στόχοι. Ο τομέας των οικονομικών αφορά στην παροχή χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και είναι το τμήμα που διασφαλίζει την καταγραφή των δραστηριοτήτων και των δαπανών σε όλο το νοσοκομείο, συμβάλλοντας έτσι στον έλεγχο και στην αξιολόγηση του κόστους (HICS Guidebook, 2014). 4.3 Επιχειρησιακά Σχέδια νοσοκομειακής ετοιμότητας στην Ελλάδα Το υγειονομικό αποτύπωμα του συμβάντος μιας μαζικής καταστροφής αυτομάτως καθορίζει ποια νοσοκομεία είναι ικανά να ανταπεξέλθουν στη ζήτηση των έκτακτων συνθηκών. Κάθε νοσοκομείο που υπάρχει πιθανότητα να υποδεχθεί θύματα μαζικής καταστροφής, είναι απαραίτητο να διαθέτει απλά, ρεαλιστικά και επαρκώς δοκιμασμένα σχέδια ετοιμότητας, τα οποία θα περιλαμβάνουν όλες τις λεπτομέρειες οργάνωσης και ενεργειών του προσωπικού. Ωστόσο, οι προϋποθέσεις ενεργοποίησης των σχεδίων δεν είναι όμοιες για κάθε νοσοκομείο και κάθε αντιμετωπιζόμενη κατάσταση. Η ειδοποιός διαφορά συνίσταται στους ίδιους πόρους που το νοσοκομείο χρησιμοποιεί στη συνήθη λειτουργία του, διαθέτει και μπορεί να απασχολήσει σε κάθε δεδομένη στιγμή για την αντιμετώπιση του οποιοδήποτε έκτακτου γεγονότος (Καζαμίας, 2001), (Παναγοπούλου, 2015). Στην Ελλάδα κατά την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων, ανάλογα του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας «Ξενοκράτης» (Y.A. 1299/2003), τα οποία στην πορεία αναδιαρθρώθηκαν προκειμένου να ονομαστικοποιηθούν και να ενταχθούν στα σύγχρονα δεδομένα και τις ανάγκες των νοσοκομείων. Τα Σχέδια αυτά με κωδικές ονομασίες «Περσέας», «Σώστρατος», «Φιλοκτήτης» και

46 «Άρτεμις», αποτελούν εμπιστευτικά και απόρρητα έγγραφα του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ) του Υπουργείου Υγείας, και ως εκ τούτου η λεπτομερής περιγραφή τους δεν καθίσταται δυνατή, παρόλα αυτά θα επιχειρηθεί μια συνοπτική περιγραφή τους (Μπεκρή, 2010). Το Σχέδιο «Περσέας» είναι το Σχέδιο Εκτάκτων Αναγκών που υλοποιείται από τα νοσοκομεία, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης οξέων συμβάντων δημόσιας υγείας. Επικαιροποιείται κάθε χρόνο με βάση τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες και περιλαμβάνει εκπαίδευση του προσωπικού με ασκήσεις ετοιμότητας επί χάρτου αλλά και με προσομοίωση πραγματικών περιστατικών τακτικά. Στόχος του Σχεδίου είναι να προσδιορίσει και να αναλύσει τις ενέργειες στις οποίες θα προβεί το κάθε νοσοκομείο προκειμένου να αντιμετωπίσει περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης σε πολλαπλά σενάρια (διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος, παροχής νερού ή τηλεπικοινωνιών, πυρκαγιά, σεισμό, καύσωνα, εσωτερική επιδημία, μεγάλη προσέλευση συμβατικών ασθενών και προσέλευση ασθενών που έχουν εκτεθεί σε Ραδιολογικούς, Βιολογικούς και Χημικούς παράγοντες), καθώς επίσης και να αναλύσει τις ενέργειες με τις οποίες θα επανέλθει ομαλά σε κατάσταση «κανονικής» λειτουργίας, όταν οι συνθήκες ανάγκης εκλείψουν (Πεγίδης, 2008). Το Σχέδιο αυτό προέρχεται από την αντιγραφή της τρίτης έκδοσης (1998) του HICS (Ζάντζος και συν., 2013), βασίζεται στο Σχέδιο «Φιλοκτήτης» και στο Σχέδιο «Ξενοκράτης» και αποτελείται από τρία μέρη (το πρώτο μέρος χαρακτηρίζεται ως απόρρητο, ενώ το δεύτερο και τρίτο μέρος ως εμπιστευτικό) (Πεγίδης, 2008). Το Επιχειρησιακό Σχέδιο Εκκένωσης Νοσοκομείου σε περίπτωση σεισμού «Σώστρατος», βασίζεται στο Σχέδιο «Ξενοκράτης» και στο Σχέδιο «Περσέας» και χαρακτηρίζεται ως εμπιστευτικό. Βασικός σκοπός του Σχεδίου αυτού είναι να σωθούν ζωές, να μειωθεί στο ελάχιστο ο αντίκτυπος της εκάστοτε σεισμικής καταστροφής στη Δημόσια Υγεία, να ελαχιστοποιηθεί η αναταραχή τόσο στις υπηρεσίες υγείας όσο και σε άλλες ζωτικές υπηρεσίες, ώστε να συνεχίσουν τις δραστηριότητές τους και να συνεργαστούν έγκαιρα και εύρυθμα όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς (Πεγίδης, 2008). Το Σχέδιο περιλαμβάνει περιγραφή του χωροταξικού σχεδιασμού του νοσοκομείου, της ροής ενεργειών και διαδικασιών της επιτροπής εκκένωσης του νοσοκομείου πριν και μετά το συμβάν, της μεταφοράς ασθενών με προτεραιότητα (περιπατητικοί, μετρίως βαριά, βαριά) σε ασφαλή χώρο συγκέντρωσης ή σε άλλο νοσηλευτικό ίδρυμα. Περιγραφή της διοικητικής και τεχνικής μέριμνας, της διαχείρισης του φαρμακευτικού υλικού και του εξοπλισμού

47 των καταλυμάτων, των μέτρων πρόληψης επιδημιών μετά το σεισμό, της ενεργοποίησης σε αλληλουχία των επιπέδων ετοιμότητας του νοσοκομείου και περιγραφή της κινητοποίησης του προσωπικού και των φύλλων δράσης με στοιχεία επικοινωνίας και σαφή προσδιορισμό του ρόλου και των αρμοδιοτήτων όλων των εμπλεκομένων στην εφαρμογή του (ΕΚΕΠΥ, 2014). Το Σχέδιο «Φιλοκτήτης» δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση Χημικών, Βιολογικών, Ραδιολογικών και Πυρηνικών απειλών και χαρακτηρίζεται άκρως εμπιστευτικό και απόρρητο (Μπεκρή, 2010). Στόχος του Σχεδίου είναι η εξασφάλιση της πλήρους και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των επιπτώσεων μιας ενδεχόμενης τρομοκρατικής επίθεσης, Χημικού, Βιολογικού, Ραδιολογικού, Πυρηνικού χαρακτήρα εντός ή εκτός νοσοκομείου, καθώς και η εξασφάλιση της αντίστοιχης επιτυχούς αντιμετώπισης ατυχηματικής έκθεσης σε ΧΒΡΠ παράγοντες, σε περίοδο ειρήνης (Πεγίδης, 2008). Το Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο Αντιμετώπισης Επιδημίας και Πανδημίας Γρίπης «Άρτεμις», σχεδιάστηκε το 2005 από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, με τη βοήθεια του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) (Πεγίδης, 2008). Το Σχέδιο αναθεωρήθηκε και οι οδηγίες επικαιροποίθηκαν το Μάιο του 2009, με αφορμή τα σοβαρά κρούσματα γρίπης από το νέο στέλεχος γρίπης Α (Η1Ν1) που εμφανίστηκε τον Απρίλιο του 2009 στο Μεξικό και στις ΗΠΑ. Στο Σχέδιο αυτό, μεταξύ άλλων περιέχονται τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά, τα μέτρα πρόληψης και τα θεραπευτικά μέσα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, με βάση τα σημερινά δεδομένα και τις κατευθύνσεις του ΠΟΥ. Παρουσιάζονται οι κατευθυντήριες οδηγίες και συστάσεις προς τις υγειονομικές υπηρεσίες και το προσωπικό, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες και περιγράφονται οι στόχοι, τα μέτρα και οι δράσεις των αρμόδιων φορέων δημόσιας υγείας και ιατρικής περίθαλψης, καθώς και οι διαδικασίες συντονισμού και συνεργασίας στις διάφορες φάσεις της πανδημίας (ΚΕΕΛΠΝΟ, 2009) Έλεγχος αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των Σχεδίων - Ασκήσεις ετοιμότητας Στα πλαίσια του πανελλαδικού επιχειρησιακού σχεδιασμού και διαπίστωσης της ετοιμότητας του προσωπικού των νοσοκομείων, της αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και διαχείρισης κρίσεων, της βελτιστοποίησης της συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους φορείς καθώς επίσης και της πιστοποίησης της εγκυρότητας και της αποτελεσματικότητας των υφιστάμενων Επιχειρησιακών Σχεδίων και των

48 διαθέσιμων πόρων, σχεδιάζονται και υλοποιούνται κάθε χρόνο από το ΕΚΕΠΥ ασκήσεις ετοιμότητας σε όλες τις Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας ( Σε κάθε άσκηση μικρής ή μεγάλης κλίμακας προσδιορίζεται ο σκοπός και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, συντάσσεται το σενάριο, αποσαφηνίζεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητες των φορέων και ορίζεται η διεξαγωγή της. Μετά το πέρας της δοκιμής το σύνολο των πληροφοριών που συλλέγονται συνδυάζεται για την παραγωγή της Αναφοράς Αποτίμησης Άσκησης, στην οποία διερευνάται η επίτευξη των αντικειμενικών στόχων, η ύπαρξη ή όχι κενών ή σφαλμάτων στα υπό εξέταση Σχέδια και τις ακολουθούμενες διαδικασίες και ο τρόπος δράσης όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών όπως η Πυροσβεστική, το ΕΚΑΒ (Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας), οι Ένοπλες Δυνάμεις, η Πολιτική Προστασία και οι Εθελοντικές Οργανώσεις (Θεοδώρου και συν., 2009) Αναθεώρηση και επικαιροποίηση Σχεδίων Τα αποτελέσματα του ελέγχου των Σχεδίων, σε συνδυασμό με τις Εκθέσεις Αποτίμησης που προκύπτουν από τις διεξαχθείσες διϋπηρεσιακές ασκήσεις, αλλά και η χρήση των Σχεδίων σε ένα πραγματικό γεγονός έκτακτης ανάγκης μπορεί να επιφέρουν ουσιαστικές αλλαγές και να αναδείξουν την ανάγκη αναθεώρησης της λειτουργίας τους. Όταν δεν λαμβάνουν χώρα πραγματικά γεγονότα η αναθεώρηση μπορεί να επιβληθεί από νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, νέες θεσμικές εθνικές, κοινοτικές ή διεθνείς υποχρεώσεις, καθώς και από αλλαγές στα δεδομένα της ανάλυσης κινδύνου. Σε κάθε περίπτωση σε τακτά χρονικά διαστήματα που ορίζονται συνήθως και από τη νομοθεσία κρίνεται απαραίτητη η διαδικασία επικαιροποίησης συγκεκριμένων στοιχείων των Σχεδίων που δεν επηρεάζουν το σκοπό, τους στόχους ή την ιδέα επιχειρήσεων. Ενδεικτικός κατάλογος των στοιχείων που πρέπει να επικαιροποιούνται είναι: 1) Στοιχεία επικοινωνίας επιχειρησιακά εμπλεκόμενων υπηρεσιών του Φορέα Σχεδίασης, 2) Μνημόνια ενεργειών για τη λειτουργία ομάδων που προβλέπονται στο Σχέδιο, 3) Διαδικασίες και υποδείγματα εντύπων, 4) Στοιχεία δημιουργηθέντων νέων υποδομών (Θεοδώρου και Νίκα, 2009)

49 ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΈΡΕΥΝΑΣ 5.1 ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση και η αξιολόγηση του επιπέδου ετοιμότητας ενός Γενικού Νοσοκομείου της Αττικής στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. Το κύριο ερευνητικό ερώτημα στο οποίο η παρούσα έρευνα επιχειρεί να απαντήσει είναι: «Πώς τα διάφορα δημογραφικά και επαγγελματικά στοιχεία των ερωτηθέντων επηρεάζουν τη γνώση και ειδικότερα τις απόψεις που έχουν αναφορικά με το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου». 5.2 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Με βάση το σκοπό της έρευνας και τη θεωρητική ανασκόπηση που προηγήθηκε, οι υποθέσεις της έρευνας διαμορφώνονται ως εξής: Η1: Οι γνώσεις των ερωτηθέντων για την ετοιμότητα του Νοσοκομείου διαφέρουν με βάση τα δημογραφικά και επαγγελματικά τους χαρακτηριστικά. Η2: Οι απόψεις των ερωτηθέντων σχετικά με το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου διαφέρουν με βάση τα δημογραφικά και επαγγελματικά τους χαρακτηριστικά. 5.3 ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ Ερευνητικός Σχεδιασμός Πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη Ερευνητικό πεδίο Η έρευνα διεξήχθη τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο του έτους 2015 στο Γενικό Νοσοκομείο Αττικής ΚΑΤ (Κέντρο Αποκατάστασης Τραυματιών). Το ΚΑΤ είναι τριτοβάθμιο νοσοκομείο δυναμικότητας 650 οργανικών κλινών, το οποίο υπόκειται στον έλεγχο και την εποπτεία του Διοικητή της 1 ης Υγειονομικής Περιφέρειας της Αττικής και βρίσκεται στην Κηφισιά. Ο σαφής προσανατολισμός του στην Ορθοπεδική και την Τραυματολογία το καθιστά μοναδικό στο είδος του. Εκτός των συνήθων τμημάτων ενός γενικού νοσοκομείου, το ΚΑΤ, έχει 7 τμήματα Ορθοπεδικής Χειρουργικής και Τραυματολογίας καθώς και εξειδικευμένα τμήματα Μικροχειρουργικής και Άνω Άκρου, Σπονδυλικής Στήλης και Σκολίωσης, Αθλητικών Κακώσεων και Παιδοορθοπεδικής, τμήματα, που χαρακτηρίζουν το νοσοκομείο ως το μεγαλύτερο Ορθοπεδικό Νοσοκομείο και κέντρο τραύματος στην Ελλάδα (Συντάκτες της Βικιπαίδειας, 2017)

51 5.3.3 Δείγμα Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν οι εργαζόμενοι Γενικού Νοσοκομείου. Για την επιλογή αντιπροσωπευτικού δείγματος έγινε αναλογική στρωματοποιημένη δειγματοληψία, με στρώματα τις διάφορες ειδικότητες του προσωπικού (ιατρικό, νοσηλευτικό, διοικητικό και παραϊατρικό προσωπικό). Ο αριθμός των υπαλλήλων που έλαβαν μέρος στην έρευνα ήταν 300 άτομα (περίπου το 23% του συνόλου του προσωπικού) από όλα σχεδόν τα τμήματα και τις κλινικές του νοσοκομείου. Από τους συμμετέχοντες οι 84/300 (28%) ήταν ιατροί, οι 161/300 (54%) ήταν νοσηλευτές, οι 30/300 (10%) ήταν άτομα του παραϊατρικού προσωπικού και οι 25/300 (8%) ήταν άτομα του διοικητικού προσωπικού. Κριτήριο εισαγωγής στο δείγμα ήταν η αποδοχή συμμετοχής στη μελέτη. Από τη μελέτη εξαιρέθηκαν όλοι οι επαγγελματίες υγείας που ήταν στα πλαίσια πρακτικής άσκησης, όσοι συμπλήρωσαν και σχολίασαν το ερωτηματολόγιο κατά την πιλοτική εφαρμογή του και όσοι αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη μελέτη Συλλογή δεδομένων Τα ερωτηματολόγια μαζί με φακέλους διανεμήθηκαν σε αυτούς που δέχθηκαν να συμμετάσχουν στην έρευνα και πληρούσαν τα κριτήρια επιλογής. Μετά την πάροδο εύλογου χρονικού διαστήματος, τα απαντημένα ερωτηματολόγια συλλεγόταν μέσα σε ατομικό φάκελο για τον κάθε συμμετέχοντα. Στην περίπτωση που ο ερωτώμενος ζητούσε κάποιες διευκρινήσεις σε ορισμένα ερωτήματα δινόταν επιπλέον χρόνος για τη συλλογή του Εργαλείο μέτρησης Μετά από ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας δημιουργήθηκε ένα έντυπο, ανώνυμο και αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο δομημένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να συγκεντρώνει τις υπό διερεύνηση πληροφορίες για την επίτευξη του σκοπού της έρευνας. Στην πρώτη σελίδα του ερωτηματολογίου υπήρχε ένα εισαγωγικό σημείωμα στο οποίο επισημαίνονταν στους συμμετέχοντες η διατήρηση της ανωνυμίας τους και της εμπιστευτικότητας των απαντήσεων τους και παρέχονταν οδηγίες για τον τρόπο συμπλήρωσής του. Η διάρκεια συμπλήρωσης του ήταν κατά μέσο όρο περίπου έξι λεπτά και αποτελούνταν από δύο ενότητες. Η πρώτη ενότητα περιλάμβανε οκτώ ερωτήσεις /προτάσεις σχετικά με τα δημογραφικά, ατομικά και επαγγελματικά χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων, ενώ η δεύτερη ενότητα περιείχε δεκαοχτώ κλειστού τύπου κυρίως

52 ερωτήσεις, κάποιες με υποερωτήματα, για την εκτίμηση των γνώσεων και των απόψεων των συμμετεχόντων αναφορικά με το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών καταστροφών. Λόγω της ευχέρειας απάντησης, κωδικοποίησης και ανάλυσης, επιλέχθηκαν κυρίως κλειστού τύπου ερωτήσεις στις οποίες οι ερωτώμενοι καλούνταν να απαντήσουν με προκαθορισμένο τρόπο. Στο τέλος του ερωτηματολογίου υπήρχε και μια ανοιχτού τύπου ερώτηση για την αποτύπωση σχολίων ή/και παρατηρήσεων των συμμετεχόντων στη μελέτη (βλ. αναλυτικά Παράρτημα IV) Βαθμολογία εργαλείου μέτρησης Η βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών προέκυψε από το άθροισμα των επιμέρους βαθμών που δόθηκαν στις απαντήσεις των ερωτήσεων του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου. Εξαίρεση αποτελούν οι απαντήσεις των ερωτήσεων 1, 6α, 13α, 14α και 17 οι οποίες δε λήφθηκαν υπόψη στον υπολογισμό της βαθμολογίας και αξιολογήθηκαν μόνο μεμονωμένα (Πίνακας 5.1). Πίνακας 5.1 Βαθμολογία εργαλείου μέτρησης Ερωτήσεις Ε2, Ε2α Ε3, Βαθμολογία απαντήσεων Ναι = 1 Όχι = 0 Φυσικές καταστροφές = 1 Μέγιστη βαθμολογία 5 Επιδημίες = 1 Τροχαία ατυχήματα = 1 Τρομοκρατικές επιθέσεις =1 Ναι = 1 Όχι = 0 Ε3α Επιχειρησιακό Σχέδιο «Περσέας» = 1 Μέγιστη βαθμολογία 5 Επιχειρησιακό Σχέδιο «Σώστρατος» = 1 Επιχειρησιακό Σχέδιο «Φιλοκτήτης» = 1 Επιχειρησιακό Σχέδιο «Άρτεμις» = 1 Ε4 Ναι = 0 Ε5, Ε7, Ε10, Ε11, Ε13 και Ε14 Ε6, Ε8, Ε9 και Ε12 Όχι = 1 Ναι = 1 Όχι = 0 Ναι = 1 Όχι = 0 Δε γνωρίζω = 0 Ε15 Διαφυγή =

53 Φυγάδευση των ασθενών = 0 Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου = 0 Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης = 1 Ε16 Καθόλου = 0 Μέτριο = 1 Καλό = 2 Πολύ καλό = 3 Ε18 Πολύ κακή = 0 Κακή = 1 Μέτρια = 2 Καλή = 3 Πολύ καλή = 4 Συνολική βαθμολογία: 1) Μέγιστη δυνατή βαθμολογία: 29 2) Ελάχιστη δυνατή βαθμολογία: 0 Συγκεκριμένα, η απάντηση «Ναι» στην ερώτηση 2 έλαβε ένα βαθμό, ενώ οι απαντήσεις «Όχι» και «Δε γνωρίζω» έλαβαν μηδενικό βαθμό. Για κάθε τύπο μαζικής καταστροφής που αναφερόταν στο ερώτημα 2α προστέθηκε ένας επιπλέον βαθμός. Δηλαδή, αν για παράδειγμα κάποιος συμμετέχοντας απάντησε «Ναι» στην ερώτηση 2 και στην ερώτηση 2α ανέφερε και τους τέσσερις τύπους μαζικής καταστροφής που επισημάνθηκαν στην ερώτηση 1, τότε ο βαθμός του από την ερώτηση 2 συνολικά θα ήταν πέντε, ο μέγιστος δυνατός βαθμός για αυτή την ερώτηση. Αντίστοιχα, η απάντηση «Ναι» στην ερώτηση 3 έλαβε ένα βαθμό, ενώ η απάντηση «Όχι» έλαβε μηδενικό βαθμό. Για κάθε σωστή αντιστοίχιση ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου με την περιγραφή του στο ερώτημα 3α προστέθηκε ένας επιπλέον βαθμός. Δηλαδή, αν για παράδειγμα κάποιος συμμετέχοντας απάντησε «Ναι» στην ερώτηση 3 και στην ερώτηση 3α αντιστοίχισε σωστά και τα τέσσερα Επιχειρησιακά Σχέδια με την περιγραφή τους, τότε ο βαθμός του από την ερώτηση 3 συνολικά θα ήταν πέντε, ο μέγιστος δυνατός βαθμός γι αυτή την ερώτηση. Αντίθετα με τα παραπάνω, η απάντηση «Ναι» στην ερώτηση 4 έλαβε μηδενικό βαθμό και η απάντηση «Όχι» έναν βαθμό. Αυτή η ερώτηση βαθμολογήθηκε κατά αυτόν τον τρόπο επειδή θεωρήθηκε ότι η γνώση των σχεδίων αντιμετώπισης κρίσεων από όλο το προσωπικό του Νοσοκομείου συμβάλει θετικά στην ετοιμότητα αυτού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. Για τις ερωτήσεις 5, 7, 10, 11, 13 και 14 η απάντηση «Ναι» έλαβε ένα βαθμό, ενώ η απάντηση «Όχι» έλαβε μηδενικό βαθμό. Για τις ερωτήσεις 6, 8, 9 και

54 12 η απάντηση «Ναι» έλαβε ένα βαθμό, ενώ οι απαντήσεις «Όχι» και «Δε γνωρίζω» έλαβαν μηδενικό βαθμό. Θεωρώντας ότι η σωστή άμεση ενέργεια του προσωπικού σε περίπτωση μαζικής καταστροφής είναι η τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης, δόθηκε στην αντίστοιχη απάντηση της ερώτησης 15 ένας βαθμός, ενώ όλες οι υπόλοιπες απαντήσεις της ερώτησης αυτής έλαβαν μηδενικό βαθμό. Αναφορικά με την ερώτηση 16 δόθηκε μηδενικός βαθμός για την απάντηση «Καθόλου», ένας βαθμός για την απάντηση «Μέτριο», δύο βαθμοί για την απάντηση «Καλό» και τρεις βαθμοί για την απάντηση «Πολύ καλό». Αντίστοιχα, στην ερώτηση 18 δόθηκε μηδενικός βαθμός για την απάντηση «Πολύ κακή», ένας βαθμός για την απάντηση «Κακή», δύο βαθμοί για την απάντηση «Μέτρια», τρεις βαθμοί για την απάντηση «Καλή» και τέσσερις βαθμοί για την απάντηση «Πολύ καλή». Η βαθμολογία που προέκυψε από το άθροισμα των παραπάνω επιμέρους βαθμών είχε ελάχιστη δυνατή τιμή το μηδέν και μέγιστη δυνατή τιμή το 29. Όσο μεγαλύτερη τιμή είχε η βαθμολογία τόσο μεγαλύτερος ήταν και ο βαθμός ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών σύμφωνα με τη γνώμη του προσωπικού. 5.4 Ηθική και δεοντολογία Η συμμετοχή στη μελέτη ήταν εθελοντική και τηρήθηκε η ανωνυμία και οι αρχές δεοντολογίας, όπως αυτές διατυπώνονται από τη Διακήρυξη του Ελσίνκι. Για τη συλλογή των δεδομένων και τη διεξαγωγή της έρευνας κατατέθηκε το Ερευνητικό Πρωτόκολλο με το ερωτηματολόγιο και ελήφθη άδεια από το Διοικητικό Συμβούλιο Νοσοκομείου, σύμφωνα με την εισήγηση του Επιστημονικού Συμβουλίου (βλ. αναλυτικά Παράρτημα IΙΙ). Το Νοσοκομείο δεν επιβαρύνθηκε οικονομικά από τη διεξαγωγή της έρευνας. 5.5 Στατιστική ανάλυση Προκειμένου να εξεταστεί η εσωτερική αξιοπιστία του ερωτηματολογίου της έρευνας χρησιμοποιήθηκε ο δείκτης Cronbach a (Fayers and Machin, 2000). Μεταξύ των δημογραφικών στοιχείων του πρώτου μέρους και των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου διεξήχθησαν στατιστικοί έλεγχοι για την ανάδειξη τυχόν διαφορών, ενώ και η βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού μελετήθηκε για τυχόν διαφορές και συσχετίσεις με τις πληροφορίες από το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου

55 Οι στατιστικοί έλεγχοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν ο έλεγχος t του Student (Student s t test) για τη σύγκριση δύο ανεξάρτητων δειγμάτων κανονικά κατανεμημένων, ο έλεγχος των Mann - Whitney (Mann-Whitney U test) για τη σύγκριση δύο ανεξάρτητων δειγμάτων μη κανονικά κατανεμημένων, ο έλεγχος των Kruskal - Wallis (Kruskal - Wallis test) για τη σύγκριση πολλαπλών ανεξάρτητων δειγμάτων μη κανονικά κατανεμημένων και ο έλεγχος Χ 2 (Chi square test) ή ο ακριβής έλεγχος του Fisher (Fisher s exact test) για τη σύγκριση των κατηγορικών μεταβλητών. Για τη συσχέτιση δύο συνεχών ποσοτήτων μη κανονικά κατανεμημένων υπολογίστηκε ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman. Η αξιολόγηση της εσωτερικής συνοχής πραγματοποιήθηκε με τον υπολογισμό του δείκτη Cronbach s a. Όλοι οι στατιστικοί έλεγχοι και οι υπολογισμοί έγιναν με τη χρήση του στατιστικού προγράμματος ΙΒΜ SPSS (Statistical Package of Social Sciences) version 20, ενώ το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας που επιλέχθηκε ήταν α = 5%

56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΈΡΕΥΝΑΣ 6.1 Πιλοτική μελέτη - Αξιοπιστία και εγκυρότητα εργαλείου μέτρησης Η δοκιμή καταλληλότητας του εργαλείου μέτρησης προηγήθηκε από την κύρια φάση της μελέτης και πραγματοποιήθηκε μέσω δυο δοκιμαστικών εφαρμογών σε μικρό δείγμα συμμετεχόντων. Το αρχικό ερωτηματολόγιο διανεμήθηκε σε τυχαία επιλεγμένη ομάδα 15 ατόμων που ανήκαν στον πληθυσμό αναφοράς να το συμπληρώσουν και να το σχολιάσουν, έτσι ώστε να πραγματοποιηθεί μια προκαταρκτική εκτίμηση της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας του ερωτηματολογίου και να διορθωθούν όσο το δυνατόν περισσότερο λάθη και παραλείψεις. Με βάση το σχολιασμό των συμμετεχόντων της πιλοτικής εφαρμογής, προσδιορίστηκε ο απαιτούμενος χρόνος συμπλήρωσης, η σαφήνεια των ερωτήσεων και η αναγκαιότητα ή μη κάποιας τροποποίησης του ερωτηματολογίου. Η ενσωμάτωση των διευκρινήσεων των συμμετεχόντων της πιλοτικής έρευνας διαμόρφωσε κατάλληλα το αρχικό εργαλείο μέτρησης, το οποίο όμως έμεινε ίδιο ως προς το περιεχόμενο και το σκοπό του. Το διορθωμένο ερωτηματολόγιο διαμοιράστηκε εκ νέου σε τυχαία επιλεγμένη ομάδα 10 ατόμων του πληθυσμού αναφοράς, διαφορετική από της πρώτης πιλοτικής εφαρμογής, και υποβλήθηκε εκ νέου σε έλεγχο της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας του. Ο συντελεστής αξιοπιστίας άλφα του Cronbach, λαμβάνοντας υπόψη τις απαντήσεις όλων των ερωτήσεων του δεύτερου μέρους του νέου ερωτηματολογίου 1, υπολογίστηκε στα 0.641, τιμή μικρότερη του 0.7 που θεωρείται το όριο πάνω από το οποίο ένα εργαλείο θεωρείται αξιόπιστο. Ωστόσο, ο Nunally (1967), όπως αναγράφει ο Churchill (1979), υποστηρίζει ότι ένας συντελεστής εσωτερικής συνάφειας μεταξύ 0,5 και 0,6 είναι αρκετός στα αρχικά στάδια της μελέτης, ενώ όταν πρόκειται να εξαχθούν σημαντικά αποτελέσματα, το ελάχιστο είναι μια τιμή της τάξεως του 0,90 με πιο επιθυμητή την τιμή 0,95. Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει την αξιοπιστία της κάθε ερώτησης σύμφωνα με το συντελεστή. Παρατηρείται ότι η υψηλότερη τιμή είναι 0,686 και η χαμηλότερη τιμή είναι 0, Στον υπολογισμό του συντελεστής άλφα του Cronbach δε λήφθηκαν υπόψη οι ερωτήσεις που αποτελούν υποσύνολο μίας ευρύτερης ερώτησης, δηλαδή οι ερωτήσεις 2α, 3α, 6α, 13α και 14α

57 Πίνακας 6.1 Συντελεστής Cronbach's Alpha ανά ερώτηση Ερωτήσεις Συντελεστής Cronbach's a Τύπος μαζικής καταστροφής: Φυσικές καταστροφές,591 Τύπος μαζικής καταστροφής: Επιδημίες,604 Τύπος μαζικής καταστροφής: Τροχαία ατυχήματα,624 Τύπος μαζικής καταστροφής: Τρομοκρατικές επιθέσεις,649 Έχει το Νοσοκομείο εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής;,591 Γνωρίζετε για την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης, Άρτεμις»;,637 Πιστεύετε ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου;,666 Γνωρίζετε αν υπάρχει κατάλογος με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης,686 ανάγκης; Έχει το Νοσοκομείο σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης π.χ. πυροσβεστήρα, πυροσβεστική φωλιά, χειροκίνητο σύστημα,639 συναγερμού, αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης; Σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου γνωρίζετε ποιος θα σας συντονίζει;,630 Έχει το Νοσοκομείο ένα σχέδιο σε ισχύ για την αποκατάσταση τεχνικών προβλημάτων σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης π.χ. διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος, νερού,,622 τηλεπικοινωνιών; Σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών;,614 Πιστεύετε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια μαζική καταστροφή;,658 Γνωρίζετε σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστείτε;,673 Σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μιας καταστροφής, υπάρχουν διαθέσιμες,626 προμήθειες για τρείς τουλάχιστον ημέρες; Έχετε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη;,

58 Έχετε συμμετάσχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών στο χώρο εργασίας σας; (π.χ. ασκήσεις ετοιμότητας),655 Σε περίπτωση που συμβεί μια μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ποια από τις παρακάτω θα ήταν η πιο άμεση ενέργειά σας; Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι μπορείτε να ανταπεξέλθετε με επιτυχία σε περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής;,482,604 Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και,678 καταστροφών: Σεμινάρια αντιμετώπισης καταστροφών Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και,643 καταστροφών: Βιβλία Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και,643 καταστροφών: Διαδίκτυο Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και,639 καταστροφών: Ασκήσεις ετοιμότητας Πως θα αξιολογούσατε την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί στην περίθαλψη των θυμάτων μιας φυσικής,595 καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης; Εντούτοις, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο των ημίκλαστων/ημίσεων κατέστη δυνατό να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία του ερωτηματολογίου και άρα η συνοχή των ερωτήσεων του δεύτερου μέρους του. Το δείγμα του πληθυσμού αναφοράς χωρίστηκε σε δύο τυχαίες ομάδες ερωτήσεων. Ο συντελεστής άλφα του Cronbach, λαμβάνοντας υπόψη τις απαντήσεις των ερωτήσεων της πρώτης ομάδας 2, υπολογίστηκε στα 0.4 (0.428). Ο παρακάτω πίνακας παρουσιάζει την αξιοπιστία της κάθε ερώτησης σύμφωνα με το συντελεστή. Παρατηρείται ότι η υψηλότερη τιμή είναι 0,572 και η χαμηλότερη τιμή είναι 0, Η πρώτη ομάδα ερωτήσεων αφορούσε τις ερωτήσεις 1-9. Στον υπολογισμό του συντελεστής άλφα του Cronbach δε λήφθηκαν υπόψη οι ερωτήσεις 2α, 3α και 6α που αποτελούν υποσύνολο μίας ευρύτερης ερώτησης

59 Πίνακας 6.2 Συντελεστής Cronbach's Alpha ανά ερώτηση (ερωτήσεις 1 9) Ερωτήσεις Συντελεστής Cronbach's a Τύπος μαζικής καταστροφής: Φυσικές καταστροφές,328 Τύπος μαζικής καταστροφής: Επιδημίες,339 Τύπος μαζικής καταστροφής: Τροχαία ατυχήματα,458 Τύπος μαζικής καταστροφής: Τρομοκρατικές επιθέσεις,410 Έχει το Νοσοκομείο εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής;,310 Γνωρίζετε για την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης, Άρτεμις»;,419 Πιστεύετε ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου;,493 Γνωρίζετε αν υπάρχει κατάλογος με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης;,572 Έχει το Νοσοκομείο σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης π.χ. πυροσβεστήρα, πυροσβεστική φωλιά, χειροκίνητο σύστημα συναγερμού,,411 αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης; Σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου γνωρίζετε ποιος θα σας συντονίζει;,379 Έχει το Νοσοκομείο ένα σχέδιο σε ισχύ για την αποκατάσταση τεχνικών προβλημάτων σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης,362 ανάγκης π.χ. διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, τηλεπικοινωνιών; Σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών;,249 Αντίστοιχα, ο συντελεστής άλφα του Cronbach, λαμβάνοντας υπόψη τις απαντήσεις των ερωτήσεων της δεύτερης ομάδας 3, υπολογίστηκε στα 0.4 (0.444). Παρατηρείται ότι η υψηλότερη τιμή είναι 0,544 και η χαμηλότερη τιμή είναι 0,061. Σύμφωνα με τους Ουζούνη και Νακάκη (2011) εάν ο συντελεστής αξιοπιστίας λαμβάνει παρόμοια τιμή στα δύο ημίκλαστα/ημίσεα, το εργαλείο μέτρησης θεωρείται αξιόπιστο. 3 Η δεύτερη ομάδα ερωτήσεων αφορούσε τις ερωτήσεις Στον υπολογισμό του συντελεστής άλφα του Cronbach δε λήφθηκαν υπόψη οι ερωτήσεις 13α και 14α που αποτελούν υποσύνολο μίας ευρύτερης ερώτησης

60 Πίνακας 6.3 Συντελεστής Cronbach's Alpha ανά ερώτηση (ερωτήσεις 10 18) Ερωτήσεις Πιστεύετε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια μαζική καταστροφή; Γνωρίζετε σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστείτε; Σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μιας καταστροφής, υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρείς τουλάχιστον ημέρες; Έχετε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη; Έχετε συμμετάσχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών στο χώρο εργασίας σας; (π.χ. ασκήσεις ετοιμότητας) Σε περίπτωση που συμβεί μια μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ποια από τις παρακάτω θα ήταν η πιο άμεση ενέργειά σας; Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι μπορείτε να ανταπεξέλθετε με επιτυχία σε περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής; Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών: Σεμινάρια αντιμετώπισης καταστροφών Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών: Βιβλία Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών: Διαδίκτυο Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών: Ασκήσεις ετοιμότητας Πως θα αξιολογούσατε την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί στην περίθαλψη των θυμάτων μιας φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης; Συντελεστής Cronbach's a,496,496,544,302,467 0,061,289,523,448,448,435,

61 Η εξασφάλιση της εγκυρότητας του ερωτηματολογίου επιτεύχθηκε μέσω της ανασκόπησης της βιβλιογραφίας και της αξιολόγησής του από τους εργαζόμενους δεδομένου ότι αξιολογήθηκε ως ένα απλό, κατανοητό και σύντομο εργαλείο με σαφείς και καλώς ορισμένες ερωτήσεις και σαφείς οδηγίες συμπλήρωσης. Η φαινομενική εγκυρότητα του ερωτηματολογίου κατοχυρώθηκε από τη πρώτη πιλοτική εφαρμογή του. Δεδομένου ότι οι αλλαγές που έγιναν δεν άλλαξαν το περιεχόμενο των ερωτήσεων αλλά ούτε το σκοπό του εργαλείου μέτρησης, η ενσωμάτωση κάποιων σχολίων και επισημάνσεων των συμμετεχόντων από την πρώτη πιλοτική εφαρμογή επαύξησε την εγκυρότητα του νέου εργαλείου μέτρησης. 6.2 Δημογραφικά στοιχεία Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα περιγραφικά μέτρα των μεταβλητών που προέκυψαν από το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου της μελέτης (Πίνακας 6.4). Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 300 εργαζόμενοι ενός Γενικού Νοσοκομείου της Αττικής, από τους οποίους 64,7% (n=194) ήταν γυναίκες και 35% (n=106) άνδρες με διάμεση ηλικία τα 42 έτη, δηλαδή το 50% του δείγματος είχε ηλικία μέχρι 42 έτη. Το 25% των συμμετεχόντων είχε ηλικία μέχρι 35 έτη, ενώ το 75% των συμμετεχόντων είχε ηλικία μέχρι 49 έτη. Όσον αφορά την οικογενειακή κατάσταση, το 58% (n=175) των συμμετεχόντων ήταν έγγαμοι, το 33% (n=98) ήταν άγαμοι, το 8% (n=23) διαζευγμένοι ή σε διάσταση και μόνο το 1% (n=4) ήταν εν χηρεία. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων 24% (n=71), ήταν κάτοχοι μεταπτυχιακού ή διδακτορικού διπλώματος. Το 22% (n=65) ήταν απόφοιτοι ΑΕΙ (Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων) και το 22% (n=62) απόφοιτοι ΑΤΕΙ/ΤΕΙ (Ανώτατων Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων/Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων) αντίστοιχα. Το 13% (n=38) ήταν απόφοιτοι ΙΕΚ (Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης), το 10% (n=30) απόφοιτοι Τεχνικών Λυκείων/ΤΕΕ (Τεχνικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων) ή ΕΠΑΛ (Επαγγελματικών Λυκείων), το 8% (n=25) απόφοιτοι Γενικού Λυκείου, το 2% (n=6) ήταν απόφοιτοι Γυμνασίου και μόλις 1% (n=2) απόφοιτοι Δημοτικού. Σχετικά με την επαγγελματική ιδιότητα, το 28% (n=84) του δείγματος ήταν ιατροί, το 54% (n=161) του δείγματος ήταν νοσηλευτές, το 10% (n=30) ήταν άτομα του παραϊατρικού προσωπικού και το 8% του δείγματος (n=25) ήταν άτομα του διοικητικού προσωπικού

62 Αναφορικά με τη θέση ευθύνης στην υπηρεσία, περίπου οι μισοί εργαζόμενοι στο δείγμα δήλωσαν ότι κατείχαν θέση ευθύνης σε ποσοστό 50% (n=149), ενώ οι υπόλοιποι δήλωσαν το αντίθετο σε ποσοστό 50% (n=146) αντίστοιχα. Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας του δείγματος ήταν τα 15 έτη, δηλαδή το 50% του δείγματος είχε προϋπηρεσία μέχρι 15 έτη. Το 25% των συμμετεχόντων είχε προϋπηρεσία μέχρι 6 έτη, ενώ το 75% των συμμετεχόντων είχε προϋπηρεσία μέχρι 25 έτη. Η ελάχιστη τιμή των ετών προϋπηρεσίας που παρατηρήθηκε στο δείγμα ήταν το μηδέν (καθόλου προϋπηρεσία), ενώ η μέγιστη τιμή τα 38 έτη. Ως προς το τμήμα εργασίας, το 5% (n=15) δήλωσαν το ΤΕΠ (Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών), το 3% (n=10) τη ΜΕΘ (Μονάδα Εντατικής Θεραπείας), ενώ 5% (n=14) το Καρδιολογικό και 5% (n=15) το Παθολογικό τμήμα αντίστοιχα. Το 7% (n=22) του δείγματος δήλωσε ότι υπηρετούσε στο Χειρουργείο, ενώ το 34% (n=103) σε Χειρουργικό-Ορθοπεδικό τμήμα. Επίσης, ένα ποσοστό της τάξεως του 39% (n=116) δήλωσε ότι εργαζόταν σε άλλο τμήμα πέρα των προαναφερθέντων. Συγκεκριμένα, το 23% (n=27) αυτών δήλωσε ότι εργάζεται στο Χειρουργικό Τομέα, το 22% (n=25) στον Εργαστηριακό Τομέα, το 19% (n=22) στη Διοικητική Υπηρεσία, το 3% (n=3) στον Παθολογικό Τομέα και 10% (n=12) στα Διατομεακά Τμήματα. Μόλις 1% (n=1) δήλωσε ότι εργαζόταν σε Λοιπά Τμήματα Ιατρικής Υπηρεσίας και 4% (n=5) στο τμήμα Παραϊατρικών Επαγγελμάτων. Τέλος, το 18% (n=21) εξ αυτών δε διευκρίνισαν το άλλο τμήμα που υπηρετούσαν. Πίνακας 6.4 Γενικά Δημογραφικά Στοιχεία [n (%): απόλυτη (σχετική) συχνότητα, median (25th - 75th)] Γενικά Δημογραφικά Στοιχεία n (%) Φύλο Άνδρας 106 (35.3) Γυναίκα 194 (64.7) Ηλικία (έτη) διάμεσο (25 th - 75 th ) 42 (35-49) Οικογενειακή κατάσταση Άγαμος/η 98 (32.7) Έγγαμος/η 175 (58.3)

63 Διαζευγμένος/η - Διάσταση 23 (7.7) Χήρος/α 4 (1.3) Επίπεδο σπουδών Δημοτικό 2 (0.7) Γυμνάσιο 6 (2.0) Γενικό Λύκειο 25 (8.3) Τεχνικό Λύκειο/ ΤΕΕ/ ΕΠΑΛ 30 (10.0) ΙΕΚ/ Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης 38 (12.7) ΑΤΕΙ/ ΤΕΙ 62 (21.7) ΑΕΙ 65 (21.7) Μεταπτυχιακό/ Διδακτορικό 71 (23.7) Ιδιότητα Ιατρικό Προσωπικό 84 (28.0) Νοσηλευτικό Προσωπικό 161 (53.7) Παραϊατρικό Προσωπικό 30 (10.0) Διοικητικό Προσωπικό 25 (8.3) Θέση ευθύνης στην υπηρεσία (Ναι) 149 (49.7) Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία διάμεσο (25 th - 75 th ) 15 (6-25) Τμήμα ΤΕΠ 15 (5.0) ΜΕΘ 10 (3.3) Καρδιολογικό 14 (4.7) Παθολογικό 15 (5.0) Χειρουργείο 22 (7.3) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό 103 (34.3) Άλλο 116 (38.7) Χειρουργικός Τομέας 27 (23.3) Εργαστηριακός Τομέας 25 (21.6) Διοικητική Υπηρεσία 22 (19.0) Παθολογικός Τομέας 3 (2.6) Διατομεακό Τμήμα 12 (10.3) Λοιπά Τμήματα Ιατρικής Υπηρεσίας 1 (0.9) Τμήμα Παραϊατρικών Επαγγελμάτων 5 (4.3) Χωρίς αναφορά 21 (18.1)

64 6.3 Περιγραφική στατιστική Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των απαντήσεων του δείγματος με βάση την περιγραφική στατιστική. Ερώτηση 1. Ποιος τύπος μαζικής καταστροφής πιστεύετε ότι μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή μας; Σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων, το 80.3% (n=241) δήλωσε ότι τροχαία ατυχήματα μπορούν να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου, ενώ μεγάλο ήταν και το ποσοστό αυτών που δήλωσαν ότι μπορούν να συμβούν φυσικές καταστροφές 67% (n=201). Λιγότερα ήταν τα άτομα που πίστευαν ότι μπορεί να συμβούν τρομοκρατικές επιθέσεις 21.3% (n=64) και ακόμα λιγότερα τα άτομα που πίστευαν ότι μπορεί να συμβούν επιδημίες 16% (n=48). Πίνακας 6.5 Ποιος τύπος μαζικής καταστροφής πιστεύετε ότι μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή μας; Απάντηση n % Φυσικές καταστροφές Επιδημίες Τροχαία ατυχήματα Τρομοκρατικές επιθέσεις Ερώτηση 2. Έχει το Νοσοκομείο εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής; Εάν ναι, σε ποια/ες από τις παραπάνω; Από το σύνολο του δείγματος, το 58.3% (n=175) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφή, το 12% (n=36) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 29.7% (n=89) δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής. Πίνακας 6.6 Έχει το Νοσοκομείο εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής; Απάντηση n % Ναι Όχι Δε γνωρίζω

65 Επιπλέον, από τους 175 συμμετέχοντες το 81.7% (n=143) ανέφερε ότι ο τύπος αυτής της μαζικής καταστροφής είναι τα τροχαία ατυχήματα, το 58.9% (n=103) δήλωσε ότι είναι οι φυσικές καταστροφές, ενώ το 9.7% (n=17) οι επιδημίες και το 8.6% (n=15) οι τρομοκρατικές επιθέσεις. Πίνακας 6.7 Εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής Απάντηση n % Φυσικές καταστροφές Επιδημίες Τροχαία ατυχήματα Τρομοκρατικές επιθέσεις Ερώτηση 3. Γνωρίζετε για την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας», «Σώστρατος», «Φιλοκτήτης», «Άρτεμις»; Εάν ναι, ποιο Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιστοιχεί στην κάθε περίπτωση; Ένα ποσοστό της τάξεως του 21.7% (n=65) ανέφερε ότι γνωρίζει την ύπαρξη των Επιχειρησιακών Σχεδίων. Πίνακας 6.8 Γνωρίζετε για την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης, Άρτεμις»; Απάντηση n % Ναι Όχι Σύμφωνα με τις απαντήσεις το 38.5% (n=25) αντιστοίχισαν σωστά και τα τέσσερα Επιχειρησιακά Σχέδια, ενώ το 21.5% (n=14) δεν αντιστοίχισε κανένα Επιχειρησιακό Σχέδιο σωστά. Το 15.4% (n=10) πέτυχε μία σωστή αντιστοίχιση, το 21.5% (n=14) δύο σωστές αντιστοιχίσεις, ενώ μόλις το 3.1% (n=2) τρεις σωστές αντιστοιχίσεις. Πίνακας 6.9 Σωστές απαντήσεις σχετικά με τα Επιχειρησιακά Σχέδια Απάντηση n % Καμία Μια

66 Δύο Τρία Τέσσερα (όλα) Από τα 65 άτομα που γνώριζαν την ύπαρξη των σχεδίων το 50.8% (n=33) γνώριζε το Επιχειρησιακό Σχέδιο Εκτάκτων Αναγκών Νοσοκομείων «Περσέας». Το 64.6% (n=42) γνώριζε το Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιμετώπισης σεισμού «Σώστρατος». Το 60% (n=39) των ερωτηθέντων απάντησαν σωστά ότι ο «Φιλοκτήτης» είναι Επιχειρησιακό Σχέδιο αντιμετώπισης Χημικών, Βιολογικών, Ραδιολογικών και Πυρηνικών απειλών και το 46.2% (n=30) έδωσε σωστή απάντηση ότι η «Άρτεμις» είναι Επιχειρησιακό Σχέδιο Πανδημίας Γρίπης. Πίνακας 6.10 Εάν ναι, ποιο Επιχειρηματικό Σχέδιο αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση; Απάντηση n % Ο «Περσέας» είναι σχέδιο αντιμετώπισης κρίσεων και εκτάκτων καταστάσεων στα νοσοκομεία (Σωστή απάντηση) Ο «Σώστρατος» είναι σχέδιο αντιμετώπισης σεισμών (Σωστή απάντηση) Ο «Φιλοκτήτης» είναι σχέδιο αντιμετώπισης χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών απειλών (Σωστή απάντηση) Η «Άρτεμις» είναι σχέδιο πανδημίας γρίπης (Σωστή απάντηση) Ερώτηση 4. Πιστεύετε ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου; Η πλειοψηφία του δείγματος 98.3% (n=295) πιστεύει ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων δε θα πρέπει να είναι γνωστά μόνο στη Διοίκηση του Νοσοκομείου, ενώ μόλις το 1.7% πιστεύει ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου. Πίνακας 6.11 Πιστεύετε ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου; Απάντηση n % Ναι Όχι

67 Ερώτηση 5. Γνωρίζετε αν υπάρχει κατάλογος με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης; Το 56.7% (n=170) των ερωτηθέντων ανέφερε ότι γνωρίζει την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζομένου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Πίνακας 6.12 Γνωρίζετε αν υπάρχει κατάλογος με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης; Απάντηση n % Ναι Όχι Ερώτηση 6. Έχει το Νοσοκομείο σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης π.χ. πυροσβεστήρας, πυροσβεστική φωλιά, χειροκίνητο σύστημα συναγερμού, αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης; Εάν ναι, παρακαλώ προσδιορίστε; Αναφορικά με το αν έχει το Νοσοκομείο σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 63.7% (n=191) των συμμετεχόντων απάντησε θετικά εκ των οποίων το 70.2% (n=134) ανέφεραν ότι το σύστημα αυτό είναι πυροσβεστήρες, το 51.8% (n=99) ότι είναι πυροσβεστικές φωλιές, το 10.5% (n=20) δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο έχει χειροκίνητο σύστημα συναγερμού και το 20.9% (n=40) ότι έχει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης. Το 6% (n=18) ανέφερε ότι το Νοσοκομείο δεν έχει σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης, ενώ το 30.3% (n=91) απάντησε ότι δε γνωρίζει. Πίνακας 6.13 Έχει το Νοσοκομείο σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης; Απάντηση n % Ναι Όχι Δε γνωρίζω

68 Πίνακας 6.14 Σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Απάντηση n % Πυροσβεστήρες Πυροσβεστικές φωλιές Χειροκίνητο σύστημα συναγερμού Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης Ερώτηση 7. Σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου γνωρίζετε ποιος θα σας συντονίζει; Μόλις το 20% (n=60) των εργαζομένων απάντησαν ότι γνωρίζουν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου. Πίνακας 6.15 Σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου γνωρίζετε ποιος θα σας συντονίζει; Απάντηση n % Ναι Όχι Ερώτηση 8. Έχει το Νοσοκομείο ένα σχέδιο σε ισχύ για την αποκατάσταση τεχνικών προβλημάτων σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης π.χ. διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, τηλεπικοινωνιών; Το 32.7% (n=98) των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο έχει ένα σχέδιο σε ισχύ για την αποκατάσταση τεχνικών προβλημάτων σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης, το 5.3% (n=16) δήλωσαν το αντίθετο, ενώ η πλειοψηφία των συμμετεχόντων 62% (n=186) δε γνώριζαν αν το Νοσοκομείο έχει ένα τέτοιο σχέδιο σε ισχύ. Πίνακας 6.16 Έχει το Νοσοκομείο ένα σχέδιο σε ισχύ για την αποκατάσταση τεχνικών προβλημάτων σε περίπτωση φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης; Απάντηση n % Ναι Όχι Δε γνωρίζω

69 Ερώτηση 9. Σε περίπτωσης άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών; Μόλις το 18.3% (n=55) των εργαζομένων του δείγματος δήλωσαν ότι υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών, ενώ το 12.3% (n=37) του δείγματος δήλωσαν το αντίθετο. Ωστόσο, το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχόντων δηλαδή το 69% (n=207) δε γνώριζαν αν υπάρχει μία τέτοια μέθοδος σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών. Πίνακας 6.17 Σε περίπτωσης άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών; Απάντηση n % Ναι Όχι Δε γνωρίζω Ερώτηση 10. Πιστεύετε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια μαζική καταστροφή; Από το σύνολο του δείγματος, το 33.7% (n=101) απάντησαν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή, ενώ το 66.3% (n=199) απάντησαν το αντίθετο. Πίνακας 6.18 Πιστεύετε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια μαζική καταστροφή; Απάντηση n % Ναι Όχι Ερώτηση 11. Γνωρίζετε σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστείτε; Το 28.7% (n=86) των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι γνωρίζουν που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστούν σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή

70 Πίνακας 6.19 Γνωρίζετε σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστείτε; Απάντηση n % Ναι Όχι Ερώτηση 12. Σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες; Στο σύνολο του δείγματος, το 36.3% (n=109) δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, το 7.3% (n=22) δήλωσαν το αντίθετο, ενώ το 56.3% (n=169) δε γνώριζαν αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες σε μία τέτοια περίπτωση. Πίνακας 6.20 Σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες; Απάντηση n % Ναι Όχι Δε γνωρίζω Ερώτηση 13. Έχετε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη; Εάν ναι, ποιο έτος ήταν η τελευταία φορά; Το ποσοστό των συμμετεχόντων στο δείγμα της μελέτης οι οποίοι απάντησαν ότι έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη ήταν 42.7% (n=128). Μεταξύ των 128 συμμετεχόντων που απάντησαν ότι έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, το υψηλότερο ποσοστό 23% (n=29) δήλωσε ως έτος τελευταίας εκπαίδευσης το 2014, ενώ λίγο λιγότερο 20% (n=25) το έτος To 16% (n= 21) δήλωσε ότι εκπαιδεύτηκε το 2012, ενώ 12% (n= 15) και 13% (n=17) το 2011 και το 2010, αντίστοιχα. Μόλις τέσσερις συμμετέχοντες (4%) εκπαιδεύτηκαν στην παροχή Πρώτων Βοηθειών το

71 2015, ενώ ένας συμμετέχοντας (1%) δήλωσε ότι εκπαιδεύτηκε για τελευταία φορά το Πίνακας 6.21 Έχετε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη; Απάντηση n % Ναι Όχι Ερώτηση 14. Έχετε συμμετάσχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών στο χώρο εργασίας σας (π.χ. ασκήσεις ετοιμότητας); Εάν ναι, ποιο έτος; Οι συμμετέχοντες στο δείγμα της μελέτης οι οποίοι απάντησαν ότι έχουν συμμετάσχει σε κάποια δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών στο χώρο εργασίας τους ήταν 23 (7.7%). Μεταξύ αυτών, το 26% (n=6) δήλωσαν ως έτος συμμετοχής το 1999, ενώ το 13% (n= 3) δήλωσαν ως έτος συμμετοχής το Τα έτη 2004, 2013 και 2015 δηλώθηκαν ως έτη συμμετοχής σε κάποια δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών στο χώρο εργασίας από δύο εργαζομένους (9%) το καθένα, ενώ αντίστοιχα τα έτη 1991, 1998, 2005, 2009, 2010 και 2011 δηλώθηκαν ως έτη συμμετοχής από έναν εργαζόμενο (4%) το καθένα. Πίνακας 6.22 Έχετε συμμετάσχει σε οποιαδήποτε δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών στο χώρο εργασίας σας; Απάντηση n % Ναι Όχι Ερώτηση 15. Σε περίπτωση που συμβεί μια μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ποια από τις παρακάτω θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια σας; Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σε ποσοστό 43% (n=129) απάντησαν ότι θα τηρούσαν το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο. Επίσης, το 35% (n=105) απάντησε ότι η πιο άμεση ενέργεια τους θα ήταν η τήρηση των εντολών του άμεσα προϊσταμένου τους. Ωστόσο, το 17% (n=50)

72 των συμμετεχόντων απάντησε τη φυγάδευση των ασθενών και μόλις το 4% (n=13) τη διαφυγή. Πίνακας 6.23 Σε περίπτωση που συμβεί μια μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ποια από τις παρακάτω θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια σας; Απάντηση n % Διαφυγή Φυγάδευση των ασθενών Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊσταμένου Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης Ερώτηση 16. Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι μπορείτε να αντεπεξέλθετε με επιτυχία σε περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής; Στο σύνολο του δείγματος, το 44.3% (n=133) πιστεύει ότι μπορεί να ανταπεξέλθει με επιτυχία σε μέτριο βαθμό στην περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής. Το 34.3% (n=103) πιστεύει ότι ο βαθμός ανταπόκρισης του είναι καλός. Το 16.3% (n=49) θεωρεί ότι μπορεί να ανταποκριθεί σε πολύ καλό βαθμό, ενώ το 4.7% (n=14) θεωρεί ότι δεν θα μπορούσε να ανταπεξέλθει καθόλου σε περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής. Πίνακας 6.24 Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι μπορείτε να αντεπεξέλθετε με επιτυχία σε περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής; Απάντηση n % Καθόλου Μέτριο Καλό Πολύ καλό Ερώτηση 17. Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών; Αναφορικά με την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών, η πλειονότητα των ερωτηθέντων 81.7% (n=245) απάντησε τις ασκήσεις ετοιμότητας. Επίσης, το 79.3% (n=238) απάντησε τα σεμινάρια αντιμετώπισης καταστροφών. Στη συνέχεια, το 11% (n=33) δήλωσε το

73 διαδίκτυο ως απαραίτητο για την προετοιμασία του και μικρότερο ποσοστό 8.7% (n=26) δήλωσε τα βιβλία. Πίνακας 6.25 Ποιο από τα παρακάτω θεωρείτε ότι είναι απαραίτητο για να σας προετοιμάσει για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών; Απάντηση n % Σεμινάρια αντιμετώπισης καταστροφών Βιβλία Διαδίκτυο Ασκήσεις ετοιμότητας Ερώτηση 18. Πως θα αξιολογούσατε την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί στην περίθαλψη των θυμάτων μίας φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης; Μέτρια χαρακτηρίζει το 41% (n=123) των συμμετεχόντων την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί στην περίθαλψη των θυμάτων μιας φυσικής ή άλλης έκτακτης ανάγκης. Το 34.7% (n=104) τη χαρακτηρίζει καλή. Επίσης, το 11.3% (n=34) τη χαρακτηρίζει ως πολύ καλή, το 7.7% (n=23) ως κακή, ενώ το 5% (n=15) ως πολύ κακή. Πίνακας 6.26 Πως θα αξιολογούσατε την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί στην περίθαλψη των θυμάτων μίας φυσικής καταστροφής ή άλλης έκτακτης ανάγκης; Απάντηση n % Πολύ κακή Κακή Μέτρια Καλή Πολύ καλή Συνοπτικά, η βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού προέκυψε από το άθροισμα των επιμέρους βαθμών που δόθηκαν στις απαντήσεις των ερωτήσεων του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης

74 Η βαθμολογία είχε ελάχιστη δυνατή τιμή το μηδέν και μέγιστη δυνατή τιμή το 29. Όσο μεγαλύτερη τιμή είχε η βαθμολογία τόσο μεγαλύτερος ήταν και ο βαθμός ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών σύμφωνα με τη γνώμη του προσωπικού. Αναλυτικότερα, στο δείγμα των 300 εργαζομένων η ελάχιστη τιμή της βαθμολογίας ήταν το 2 και η μέγιστη ήταν το 26. Η τιμή αυτή είναι μικρότερη από τη μέγιστη δυνατή βαθμολογία, γεγονός που δείχνει ότι στο δείγμα της μελέτης κανένας συμμετέχοντας δεν πίστευε ότι ο βαθμός ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών ήταν ο βέλτιστος δυνατός. Η μέση τιμή της βαθμολογίας ήταν το 11 με τυπική απόκλιση το 5. Το 25% του δείγματος (1 ο τεταρτημόριο) συγκέντρωσε βαθμολογία το πολύ 8, το 50% του δείγματος (διάμεσος) συγκέντρωσε βαθμολογία το πολύ 10, ενώ το 75% του δείγματος (3 ο τεταρτημόριο) συγκέντρωσε βαθμολογία το πολύ 14. Από τα παραπάνω αποτελέσματα προκύπτει ότι οι μισοί συμμετέχοντες στη μελέτη συγκέντρωσαν βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου το πολύ 10, τιμή που είναι σχετικά μικρή αναλογικά με το δυνατό εύρος τιμών της βαθμολογίας. Ωστόσο, τα τρία τέταρτα του δείγματος συγκέντρωσαν βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου το πολύ 14, τιμή που βρίσκεται περίπου στη μέση του δυνατού εύρους τιμών της βαθμολογίας και υποδηλώνει ένα μέτριο βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών σύμφωνα με την άποψη του προσωπικού. Η βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών σύμφωνα με τη γνώμη του προσωπικού δεν κατανέμονταν κανονικά όπως φαίνεται και στο ιστόγραμμα του Γραφήματος 6.1 (βλ. αναλυτικά Παράρτημα II). Η μη κανονικότητα της βαθμολογίας επιβεβαιώθηκε και από τον έλεγχο των Kolmogorov Smirnov (pvalue < 0.001). Σε αυτό τον στατιστικό έλεγχο ελέγχεται το κατά πόσο μια κατανομή «μοιάζει» με κανονική και για αυτό το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι το να μην υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές μεταξύ της υπό μελέτη και της κανονικής κατανομής, δηλαδή επιθυμητό είναι το p-value>

75 Πίνακας 6.27 Βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου. Μέση τιμή (τυπική απόκλιση) Ελάχιστη - μέγιστη τιμή Διάμεσος (1 ο - 3 ο τεταρτημόριο) p - value * (4.7) ( ) < * Στατιστικός έλεγχος κανονικότητας Kolmogorov Smirnov 6.4 Επαγωγική στατιστική Μεταξύ των δημογραφικών στοιχείων του πρώτου μέρους και των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου διεξήχθησαν στατιστικοί έλεγχοι για την ανάδειξη τυχόν διαφορών, ενώ και η βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού μελετήθηκε για τυχόν διαφορές και συσχετίσεις με τις πληροφορίες από το πρώτο μέρος του ερωτηματολογίου. Τα αποτελέσματα κρίνονται στατιστικά σημαντικά σε στατιστικό επίπεδο σημαντικότητας a=5%. Σύγκριση των απαντήσεων του ερωτηματολογίου ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία Συγκρίσεις με το φύλο Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης ανάλογα με το φύλο των συμμετεχόντων παρουσιάζονται παρακάτω. Ειδικότερα: Το 49% (n=52) των ανδρών του δείγματος γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών του δείγματος ανερχόταν στο 61% (n=118). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε βαθμό οριακά στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.05). Επομένως υπάρχει μία ένδειξη ότι η απάντηση στην Ερώτηση 5 εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τις γυναίκες να απαντάνε καταφατικά σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των ανδρών. Πίνακας 6.28 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης

76 Φύλο Απάντηση n % p - value * Άνδρες Ναι 52 49, Γυναίκες Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 76% των ανδρών (n=40) απάντησε ότι το σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου ήταν οι πυροσβεστήρες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες ήταν 88% (n=94). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε βαθμό οριακά στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.05). Επομένως υπάρχει μία ένδειξη ότι η επιλογή των πυροσβεστήρων ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τις γυναίκες να επιλέγουν τους πυροσβεστήρες σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των ανδρών. Πίνακας 6.29 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστήρες ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Φύλο Απάντηση n % p - value * Άνδρες Ναι Γυναίκες Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Αντίστοιχα, το 38% (n=20) των ανδρών απάντησε ότι το σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου ήταν αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες ήταν 19% (n=20). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε βαθμό στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως η επιλογή του αυτόματου συστήματος πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τους άνδρες να επιλέγουν το αυτόματο σύστημα σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των γυναικών. Πίνακας 6.30 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης

77 Φύλο Απάντηση n % p - value* Άνδρες Ναι Γυναίκες Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 13% (n=14) των ανδρών του δείγματος γνώριζε ποιος θα συντονίζει το προσωπικό σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου. Το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών του δείγματος ανερχόταν στο 24% (n=46). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.03<0.05). Επομένως η απάντηση στην Ερώτηση 7 εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τις γυναίκες να απαντάνε καταφατικά σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των ανδρών. Πίνακας 6.31 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου Φύλο Απάντηση n % p - value* Άνδρες Ναι Γυναίκες Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 21% (n=22) των ανδρών του δείγματος γνώριζε που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστεί σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή. Το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών του δείγματος ανερχόταν στο 33% (n=64). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικά βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value= 0.02<0.05). Επομένως η απάντηση στην Ερώτηση 11 εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τις γυναίκες να απαντάνε καταφατικά σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των ανδρών. Πίνακας 6.32 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή

78 Φύλο Απάντηση n % p - value* Άνδρες Ναι Γυναίκες Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Από το σύνολο των ανδρών του δείγματος, το 27% (n=29) δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, το 6% (n=6) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 67% των ανδρών (n=71) δε γνώριζε αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες. Από την άλλη, το 41% (n=80) των γυναικών του δείγματος δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, το 8% (n=16) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 51% (n=98) δε γνώριζε αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν μεταξύ τους σε βαθμό στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.02<0.05). Επομένως η απάντηση στην Ερώτηση 12 εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τις γυναίκες να απαντάνε καταφατικά σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των ανδρών και με τους άνδρες να απαντούν ότι δε γνωρίζουν σε ποσοστό μεγαλύτερο από τις γυναίκες. Το ποσοστό της αρνητικής απάντησης ήταν λίγο μεγαλύτερο για τις γυναίκες. Πίνακας 6.33 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης προμηθειών για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί Φύλο Απάντηση n % p - value* Ναι Άνδρες Όχι Δε γνωρίζω Ναι Γυναίκες Όχι Δε γνωρίζω * Στατιστικός έλεγχος Χ

79 Από το σύνολο των ανδρών του δείγματος, το 4% (n=4) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο θα ήταν η διαφυγή, ενώ το 12% (n=13) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 28% (n=30) των ανδρών θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο, ενώ το 56% (n=59) των ανδρών θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Από την άλλη, το 5% (n=9) των γυναικών του δείγματος δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο θα ήταν η διαφυγή, ενώ το 19% (n=37) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 39% (n=75) των γυναικών θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου, ενώ το 37% (n=70) των γυναικών θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν μεταξύ τους σε βαθμό στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.02<0.05). Επομένως η απάντηση στην Ερώτηση 15 εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τους άνδρες να απαντάνε ότι σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο θα τηρούσαν το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των γυναικών και με τις γυναίκες να απαντούν ότι θα τηρούσαν τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους άνδρες. Τα ποσοστά των απαντήσεων «Διαφυγή» και «Φυγάδευση των ασθενών» ήταν μεγαλύτερα για τις γυναίκες. Πίνακας 6.34 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή Φύλο Απάντηση n % p - value* Διαφυγή Άνδρες Φυγάδευση των ασθενών Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης Διαφυγή Γυναίκες Φυγάδευση των ασθενών Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης * Στατιστικός έλεγχος Χ

80 Το 18% (n=19) των ανδρών θεωρούσε ότι το διαδίκτυο είναι απαραίτητο για την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες ήταν 7% (n=14). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε βαθμό στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.005<0.05). Επομένως η επιλογή του διαδικτύου ως απαραίτητο για την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών εξαρτιόταν από το φύλο του συμμετέχοντα, με τους άνδρες να επιλέγουν το διαδίκτυο σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των γυναικών. Πίνακας 6.35 Σύγκριση μεταξύ του φύλου των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το διαδίκτυο θεωρείται απαραίτητο για την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών Φύλο Απάντηση n % p - value * Άνδρες Ναι Γυναίκες Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Συγκρίσεις με την ηλικία Τα αποτελέσματα της σύγκρισης της ηλικίας ανάλογα με τις απαντήσεις στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης παρουσιάζονται ακολούθως. Η διάμεση ηλικία των 196 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι φυσικές καταστροφές μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ανερχόταν στα 43 έτη, ενώ η διάμεση ηλικία των 97 συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ανερχόταν στα 40 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως, η διάμεση ηλικία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι μπορεί να συμβούν φυσικές καταστροφές στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο. Πίνακας 6.36 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν φυσικές καταστροφές μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου

81 Ηλικία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (9.1) 43.0 ( ) Όχι (9.0) 40.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση ηλικία των 236 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι τροχαία ατυχήματα μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ανερχόταν στα 41 έτη, ενώ η διάμεση ηλικία των 57 συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ανερχόταν στα 47 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν πολύ στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως, η διάμεση ηλικία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι μπορεί να συμβούν τροχαία ατυχήματα στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μικρότερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο. Πίνακας 6.37 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν τροχαία ατυχήματα μπορούν να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Ηλικία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (8.7) 41.0 ( ) Όχι (9.5) 47.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* < Η μέση ηλικία των 98 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών ανερχόταν στα 45 έτη, ενώ η μέση ηλικία των 66 συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ανερχόταν στα 40 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως, η μέση ηλικία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο

82 Πίνακας 6.38 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών Ηλικία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (8.7) 45.0 ( ) Όχι (9.2) 40.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος με την δοκιμασία Student's t-test p - value* Η διάμεση ηλικία των 64 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι γνώριζαν την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» ανερχόταν στα 45 έτη, ενώ η διάμεση ηλικία των 229 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ανερχόταν στα 41 έτη. Η παραπάνω διαφορά προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως, η διάμεση ηλικία όσων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι γνώριζαν την ύπαρξη των σχεδίων ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δε την γνώριζαν. Πίνακας 6.39 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» Ηλικία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (7.9) 45.0 ( ) Όχι (9.4) 41.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση ηλικία των 57 συμμετεχόντων που γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου ήταν τα 46 έτη, ενώ η διάμεση ηλικία των 235 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ανερχόταν στα 41 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.02<0.05)

83 Επομένως, η διάμεση ηλικία όσων συμμετεχόντων γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε περίπτωση πυρκαγιάς και ανάγκης εκκένωσης του Νοσοκομείου ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δε γνώριζαν. Πίνακας 6.40 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου Ηλικία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (8.1) 46.0 ( ) Όχι (9.3) 41.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση ηλικία των 97 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή ανερχόταν στα 46 έτη, ενώ η διάμεση ηλικία των 195 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ήταν τα 41 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.004<0.05). Επομένως, η διάμεση ηλικία όσων πίστευαν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δεν πίστευαν κάτι τέτοιο. Πίνακας 6.41 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό Ηλικία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (8.7) 46.0 ( ) Όχι (9.1) 41.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value*

84 Η διάμεση ηλικία των 126 συμμετεχόντων που είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη ανερχόταν στα 39 έτη, ενώ η διάμεση ηλικία των 165 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ήταν τα 45 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν πολύ στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως, η διάμεση ηλικία όσων είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μικρότερη από αυτή των συμμετεχόντων που δεν είχαν τέτοια εκπαίδευση. Πίνακας 6.42 Σύγκριση μεταξύ της ηλικίας σε έτη και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη Ηλικία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (8.9) 39.0 ( ) Όχι (8.7) 45.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* < Συγκρίσεις με την οικογενειακή κατάσταση Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση των συμμετεχόντων παρουσιάζονται παρακάτω (Πίνακας 6.43). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω του μικρού αριθμού των εργαζομένων που βρίσκονταν σε κατάσταση χηρείας, θεωρήθηκαν τρεις κατηγορίες οικογενειακής κατάστασης, 1) άγαμος/η, 2) έγγαμος/η και 3) διαζευγμένος/η - εν διαστάσει, χήρος/α. Το 45% (n=22) των άγαμων συμμετεχόντων, το 70% (n=76) των έγγαμων συμμετεχόντων και το 46% (n=5) των συμμετεχόντων που ήταν διαζευγμένοι, εν διαστάσει ή σε κατάσταση χηρείας πίστευαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.01<0.05). Επομένως, η επιλογή των φυσικών καταστροφών ως τύπος μαζικής καταστροφής, τις επιπτώσεις της οποίας το Νοσοκομείο έχει την εμπειρία να

85 αντιμετωπίσει, εξαρτιόταν από την οικογενειακή κατάσταση του συμμετέχοντα, με τους έγγαμους να επιλέγουν τις φυσικές καταστροφές σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των άγαμων και των διαζευγμένων, εν διαστάσει ή σε κατάσταση χηρείας συμμετεχόντων, ενώ τα ποσοστά επιλογής των φυσικών καταστροφών για τις δύο τελευταίες ομάδες ήταν παρόμοια. Το 61% (n=60) των άγαμων συμμετεχόντων του δείγματος δήλωσε ότι έχει εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη. Το αντίστοιχο ποσοστό των έγγαμων συμμετεχόντων ανερχόταν στο 34% (n=58), ενώ το ποσοστό των διαζευγμένων, σε διάσταση ή κατάσταση χηρείας συμμετεχόντων του δείγματος που δήλωσε ότι έχει εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη ήταν 37% (n=10). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν πολύ στατιστικά σημαντικά σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως η εκπαίδευση ή όχι στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη εξαρτιόταν από την οικογενειακή κατάσταση του συμμετέχοντα, με τους άγαμους να δηλώνουν ότι έχουν εκπαιδευτεί σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των έγγαμων και των διαζευγμένων, εν διαστάσει ή σε κατάσταση χηρείας συμμετεχόντων. Αντίστοιχα, οι διαζευγμένοι, εν διαστάσει ή σε κατάσταση χηρείας συμμετέχοντες δήλωσαν ότι έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη σε ποσοστό μερικώς μεγαλύτερο από το αντίστοιχο των έγγαμων. Πίνακας 6.43 Σύγκριση μεταξύ της οικογενειακής κατάστασης και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών και το εάν οι συμμετέχοντες έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη Οικογενειακή κατάσταση Απάντηση Άγαμος/η Έγγαμος/η Διαζευγμένος/η p - Διάσταση, Χήρος/α value* n (%) n (%) n (%) Εμπειρία στην αντιμετώπιση επιπτώσεων φυσικών καταστροφών 22 (44.9) 76 (69.7) 5 (45.5) (Ναι) Εκπαίδευση στην παροχή 60 (61.2) 58 (33.5) 10 (37.0)

86 Πρώτων Βοηθειών (Ναι) < * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Συγκρίσεις με το επίπεδο σπουδών Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης ανάλογα με το επίπεδο σπουδών των συμμετεχόντων παρουσιάζονται παρακάτω. Λόγω του μικρού αριθμού των εργαζομένων που το επίπεδο σπουδών τους ήταν το Δημοτικό και αντίστοιχα το Γυμνάσιο, θεωρήθηκαν επτά κατηγορίες επιπέδου σπουδών, 1) Δημοτικό/Γυμνάσιο, 2) Γενικό Λύκειο, 3) Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ, 4) ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης, 5) ΑΤΕΙ/ΤΕΙ, 6) ΑΕΙ και 7) Μεταπτυχιακό/ Διδακτορικό. Το 50% (n=4) των συμμετεχόντων με επίπεδο σπουδών Δημοτικό/Γυμνάσιο στο δείγμα της μελέτης πίστευε ότι τροχαία ατυχήματα μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που ήταν απόφοιτοι Γενικού Λυκείου ήταν 64% (n=16) και στους απόφοιτους Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ ήταν 70% (n=21). Το 84% (n=32) των συμμετεχόντων με επίπεδο σπουδών ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματική Κατάρτισης πίστευε ότι τροχαία ατυχήματα μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου, το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους από ΑΤΕΙ/ΤΕΙ ήταν επίσης 84% (n=52), ενώ το 86% (n=56) των απόφοιτων ΑΕΙ του δείγματος πίστευε ότι τροχαία ατυχήματα μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου. Τέλος, το 83% (n=59) των συμμετεχόντων που ήταν κάτοχοι Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού πίστευε ότι τροχαία ατυχήματα μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικά βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.04<0.05). Επομένως, η επιλογή των τροχαίων ατυχημάτων ως τύπο μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το επίπεδο σπουδών, με τους συμμετέχοντες που είχαν επίπεδο σπουδών από ΙΕΚ και πάνω να επιλέγουν τα τροχαία ατυχήματα σε ποσοστά μεγαλύτερα από αυτά των απόφοιτων Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ, Γενικού Λυκείου και Δημοτικού/Γυμνασίου. Η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρήθηκε μεταξύ των ποσοστών επιλογής των τροχαίων ατυχημάτων των απόφοιτων ΑΕΙ (86%) και των απόφοιτων Δημοτικού/Γυμνασίου (50%)

87 Πίνακας 6.44 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με το εάν τροχαία ατυχήματα μπορούν να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Επίπεδο σπουδών Απάντηση n (%) p - value* Δημοτικό/Γυμνάσιο Ναι 4 (50.0) Γενικό Λύκειο Ναι 16 (64.0) Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ Ναι 21 (70.0) ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Ναι 32 (84.2) ΑΤΕΙ/ΤΕΙ Ναι 52 (83.9) ΑΕΙ Ναι 56 (86.2) Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό Ναι 59 (83.1) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Στο σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος με επίπεδο σπουδών Δημοτικό/Γυμνάσιο, το 13% (n=1) γνώριζε την ύπαρξη των Επιχειρησιακών Σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις», το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους Γενικού Λυκείου του δείγματος ήταν 24% (n=6), ενώ το 7% (n=2) των συμμετεχόντων που ήταν απόφοιτοι Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ γνώριζε την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων. Από τους συμμετέχοντες με επίπεδο σπουδών ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης, το 13% (n=5) γνώριζε την ύπαρξη των Σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις», το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους ΑΤΕΙ/ΤΕΙ ήταν 19% (n=12), ενώ το 20% (n=13) των συμμετεχόντων που ήταν απόφοιτοι ΑΕΙ γνώριζε την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων. Τέλος, στο σύνολο των συμμετεχόντων με Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό, το 37% (n=26) γνώριζαν την ύπαρξη των Σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις». Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.02<0.05). Επομένως η γνώση σχετικά με την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων εξαρτιόταν από το επίπεδο σπουδών, με τους συμμετέχοντες που είχαν Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό να γνωρίζουν την ύπαρξη τους σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε άλλο επίπεδο σπουδών. Το ποσοστό γνώσης των επιχειρησιακών σχεδίων των κατόχων Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά των απόφοιτων Γενικού Λυκείου, των απόφοιτων ΑΕΙ και των απόφοιτων ΑΤΕΙ/ΤΕΙ. Κάτω από το 15%

88 ανέρχονταν τα ποσοστά γνώσης των Επιχειρησιακών Σχεδίων για τους απόφοιτους Δημοτικού/Γυμνασίου και τους απόφοιτους ΙΕΚ/Λοιπών Επαγγελματικών Σχολών Κατάρτισης, ενώ το μικρότερο ποσοστό γνώσης κατείχαν οι απόφοιτοι Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ. Πίνακας 6.45 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» Επίπεδο σπουδών Απάντηση n (%) p - value* Δημοτικό/Γυμνάσιο Ναι 1 (12.5) Γενικό Λύκειο Ναι 6 (24.0) Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ Ναι 2 (6.7) ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Ναι 5 (13.2) ΑΤΕΙ/ΤΕΙ Ναι 12 (19.4) ΑΕΙ Ναι 13 (20.0) Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό Ναι 26 (36.6) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 75% (n=6) των απόφοιτων Δημοτικού/Γυμνασίου του δείγματος γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που ήταν απόφοιτοι Γενικού Λυκείου ήταν 76% (n=19). Το 70% (n=21) των απόφοιτων Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ στο δείγμα γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες με επίπεδο σπουδών ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματική Κατάρτισης ήταν 58% (n=22). Το 69% των απόφοιτων ΑΤΕΙ/ΤΕΙ στο δείγμα (n=43) γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους ΑΕΙ ήταν 45% (n=29). Τέλος, το 42% (n=30) των συμμετεχόντων που ήταν κάτοχοι Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.002<0.05)

89 Επομένως η γνώση σχετικά με την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζομένου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης εξαρτιόταν από το επίπεδο σπουδών, με τους συμμετέχοντες που είχαν επίπεδο σπουδών ΑΤΕΙ/ΤΕΙ, Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ, Γενικό Λύκειο και Δημοτικό/Γυμνάσιο να γνωρίζουν την ύπαρξη ενός τέτοιου καταλόγου σε ποσοστά μεγαλύτερα από αυτά των απόφοιτων ΙΕΚ/Λοιπών επαγγελματικών σχολών κατάρτισης, ΑΕΙ και των κατόχων Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού. Η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρήθηκε μεταξύ των ποσοστών γνώσης ύπαρξης καταλόγου των απόφοιτων Γενικού Λυκείου (76%) και των κατόχων Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού (42%). Πίνακας 6.46 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης Επίπεδο σπουδών Απάντηση n (%) p - value* Δημοτικό/Γυμνάσιο Ναι 6 (75.0) Γενικό Λύκειο Ναι 19 (76.0) Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ Ναι 21 (70.0) ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Ναι 22 (57.9) ΑΤΕΙ/ΤΕΙ Ναι 43 (69.4) ΑΕΙ Ναι 29 (44.6) Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό Ναι 30 (42.3) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος με επίπεδο σπουδών Δημοτικό/Γυμνάσιο, το 50% (n=4) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 25% (n=2) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το ποσοστό των απόφοιτων Δημοτικού/Γυμνασίου που δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ήταν επίσης 25% (n=2). Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν αποφοιτήσει από Γενικό Λύκειο, το 72% (n=18) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 12% (n=3) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 16% (n=4) των απόφοιτων Γενικού Λυκείου δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν

90 αποφοιτήσει από Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ, το 70% (n=21) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 13% (n=4) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 17% (n=5) των απόφοιτων Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος με επίπεδο σπουδών ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης, το 82% (n=31) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 5% (n=2) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 13% (n=5) των απόφοιτων ΙΕΚ/Λοιπών Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν αποφοιτήσει από ΑΤΕΙ/ΤΕΙ, το 61% (n=38) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 5% (n=3) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 34% (n=21) των απόφοιτων ΑΤΕΙ/ΤΕΙ δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν αποφοιτήσει από ΑΕΙ, το 49% (n=32) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 3% (n=2) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 48% (n=31) των απόφοιτων ΑΕΙ δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό, το 65% (n=46) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 3% (n=2) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 32% (n=23) των κατόχων Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.002<0.05). Επομένως η απάντηση για το αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ή όχι εξαρτιόταν από το επίπεδο σπουδών, με τους συμμετέχοντες που ήταν απόφοιτοι ΙΕΚ/Λοιπών Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης να απαντούν καταφατικά σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε άλλο επίπεδο σπουδών. Το μεγαλύτερο ποσοστό αρνητικής απάντησης στην Ερώτηση 6 αφορούσε τους απόφοιτους Δημοτικού/Γυμνασίου, ενώ οι απόφοιτοι ΑΕΙ απαντούσαν ότι δε γνώριζαν σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε άλλο επίπεδο σπουδών

91 Πίνακας 6.47 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο Επίπεδο σπουδών Απάντηση n (%) p - value* Δημοτικό/Γυμνάσιο Γενικό Λύκειο Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης ΑΤΕΙ/ΤΕΙ ΑΕΙ Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό * Στατιστικός έλεγχος του Fisher Ναι 4 (50.0) Όχι 2 (25.0) Δε γνωρίζω 2 (25.0) Ναι 18 (72.0) Όχι 3 (12.0) Δε γνωρίζω 4 (16.0) Ναι 21 (70.0) Όχι 4 (13.3) Δε γνωρίζω 5 (16.7)) Ναι 31 (81.6) Όχι 2 (5.3) Δε γνωρίζω 5 (13.2) Ναι 38 (61.3) Όχι 3 (4.8) Δε γνωρίζω 21 (33.9) Ναι 32 (49.2) Όχι 2 (3.1) Δε γνωρίζω 31 (47.7) Ναι 46 (64.8) Όχι 2 (2.8) Δε γνωρίζω 23 (32.4) Το 33% (n=1) των συμμετεχόντων με επίπεδο σπουδών Δημοτικό/Γυμνάσιο δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ κανένας συμμετέχοντας που ήταν απόφοιτος Γενικού Λυκείου δεν πίστευε το ίδιο. Το 28% (n=5) των συμμετεχόντων που ήταν απόφοιτοι Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους ΙΕΚ/Λοιπών Σχολών Επαγγελματικής Κατάρτισης ήταν 10%

92 (n=3). Το 25% (n=8) των απόφοιτων ΑΤΕΙ/ΤΕΙ δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους ΑΕΙ ήταν 44% (n=12). Τέλος, το 31% (n=11) των συμμετεχόντων που ήταν κάτοχοι Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value= 0.02<0.05). Επομένως η επιλογή του αυτόματου συστήματος πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το επίπεδο σπουδών, με τους συμμετέχοντες που ήταν απόφοιτοι ΑΕΙ να επιλέγουν το αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε επίπεδο σπουδών. Το ποσοστό επιλογής του αυτόματου συστήματος πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης των απόφοιτων ΑΕΙ ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά των απόφοιτων Δημοτικού/Γυμνασίου και των κατόχων Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού. Το μικρότερο ποσοστό επιλογής, πλην των αποφοίτων Γενικού Λυκείου, ήταν αυτό των συμμετεχόντων με επίπεδο σπουδών ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης. Πίνακας 6.48 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Επίπεδο σπουδών Απάντηση n (%) p - value* Δημοτικό/Γυμνάσιο Ναι 1 (33.3) Γενικό Λύκειο Ναι 0 (0.0) Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ Ναι 5 (27.8) ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Ναι 3 (10.0) ΑΤΕΙ/ΤΕΙ Ναι 8 (25.0) ΑΕΙ Ναι 12 (44.4) Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό Ναι 11 (30.6) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher

93 Το 13% (n=1) των απόφοιτων Δημοτικού/Γυμνασίου του δείγματος είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που ήταν απόφοιτοι Γενικού Λυκείου ήταν 28% (n=7). Το 17% (n=5) των απόφοιτων Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες με επίπεδο σπουδών ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματική Κατάρτισης ήταν 24% (n=9). Το 53% (n=32) των απόφοιτων ΑΤΕΙ/ΤΕΙ είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους απόφοιτους ΑΕΙ ήταν 48% (n=31). Τέλος, το 61% (n=43) των συμμετεχόντων που ήταν κάτοχοι Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν πολύ στατιστικά σημαντικά σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue<0.001). Επομένως η εκπαίδευση ή όχι στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη εξαρτιόταν από το επίπεδο σπουδών, με τους συμμετέχοντες που είχαν Μεταπτυχιακό ή Διδακτορικό να έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε άλλο επίπεδο σπουδών. Το ποσοστό εκπαίδευσης των κατόχων Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά των απόφοιτων ΑΤΕΙ/ΤΕΙ και των απόφοιτων ΑΕΙ. Το μικρότερο ποσοστό εκπαίδευσης ήταν αυτό των συμμετεχόντων με επίπεδο σπουδών Δημοτικό/Γυμνάσιο. Πίνακας 6.49 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι συμμετέχοντες είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη Επίπεδο σπουδών Απάντηση n (%) p - value* Δημοτικό/Γυμνάσιο Ναι 1 (12.5) Γενικό Λύκειο Ναι 7 (28.0) Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ Ναι 5 (16.7) ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης Ναι 9 (23.7) < ΑΤΕΙ/ΤΕΙ Ναι 32 (52.5) ΑΕΙ Ναι 31 (47.7) Μεταπτυχιακό/Διδακτορικό Ναι 43 (61.4) * Στατιστικός έλεγχος Χ

94 Από το σύνολο των συμμετεχόντων με επίπεδο εκπαίδευσης Δημοτικό/Γυμνάσιο, κανένας δεν δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 13% (n=1) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 75% (n=6) των συμμετεχόντων με επίπεδο εκπαίδευσης Δημοτικό/Γυμνάσιο θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο, ενώ το 13% (n=1) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε μία τέτοια περίπτωση. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που ήταν απόφοιτοι Γενικού Λυκείου, το 8% (n=2) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 13% (n=3) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 38% (n=9) των συμμετεχόντων που ήταν απόφοιτοι Γενικού Λυκείου θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου, ενώ το 42% (n=10) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ, το 3% (n=1) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 27% (n=8) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 43% (n=13) των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από Τεχνικό Λύκειο/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου, ενώ το 27% (n=8) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης, κανένας δε δήλωσε τη διαφυγή, ενώ το 13% (n=5) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 47% (n=18) των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου, ενώ το 40% (n=15) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από ΑΤΕΙ/ΤΕΙ, το 8% (n=5) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 18% (n=11) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 40% (n=25) των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από ΑΤΕΙ/ΤΕΙ θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου, ενώ το 34% (n=21) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από ΑΕΙ, το 6% (n=4) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή

95 στο Νοσοκομείο, ενώ το 20% (n=13) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 31% (n=20) των συμμετεχόντων που είχαν αποφοιτήσει από ΑΕΙ θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου, ενώ το 42% (n=27) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Τέλος, από το σύνολο των συμμετεχόντων που ήταν κάτοχοι μεταπτυχιακού ή διδακτορικού, το 1% (n=1) δήλωσε τη διαφυγή, ενώ το 11% (n=8) δήλωσε τη φυγάδευση των ασθενών. Το 20% (n=14) των συμμετεχόντων που ήταν κάτοχοι Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου, ενώ το 67% (n=47) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν μεταξύ τους σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.004<0.05). Επομένως η απάντηση για το ποια θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο εξαρτιόταν από το επίπεδο σπουδών, με τους συμμετέχοντες που ήταν κάτοχοι Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού να απαντούν ότι θα τηρούσαν το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε άλλο επίπεδο σπουδών. Το μεγαλύτερο ποσοστό της απάντησης «τήρηση των εντολών του άμεσα προϊσταμένου» αφορούσε τους απόφοιτους Δημοτικού/Γυμνασίου, ενώ οι απόφοιτοι Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ απαντούσαν ότι θα φυγάδευαν τους ασθενείς ως άμεση ενέργεια σε περίπτωση μαζικής καταστροφής σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε άλλο επίπεδο σπουδών. Το μεγαλύτερο ποσοστό της διαφυγής ως άμεσης ενέργειας σε περίπτωση μαζικής καταστροφής αφορούσε του απόφοιτους Γενικού Λυκείου και τους απόφοιτους ΑΤΕΙ/ΤΕΙ. Πίνακας 6.50 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή Επίπεδο σπουδών Δημοτικό/ Γυμνάσιο Γενικό Λύκειο Απάντηση n (%) Διαφυγή 0 (0.0) Φυγάδευση των ασθενών 1 (12.5) Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 6 (75.0) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 1 (12.5) Διαφυγή 2 (8.3) Φυγάδευση των ασθενών 3 (12.5) p value*

96 Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 9 (37.5) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 10 (41.7) Διαφυγή 1 (3.3) Τεχνικό Λύκειο/ Φυγάδευση των ασθενών 8 (26.7) ΤΕΕ/ΕΠΑΛ Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 13 (43.3) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 8 (26.7) ΙΕΚ/Λοιπές Διαφυγή 0 (0.0) Σχολές Φυγάδευση των ασθενών 5 (13.2) Επαγγελματικής Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 18 (47.4) Κατάρτισης Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 15 (39.5) Διαφυγή 5 (8.1) ΑΤΕΙ/ΤΕΙ Φυγάδευση των ασθενών 11 (17.7) Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 25 (40.3) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 21 (33.9) Διαφυγή 4 (6.3) ΑΕΙ Φυγάδευση των ασθενών 13 (20.3) Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 20 (31.3) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 27 (42.2) Διαφυγή 1 (1.4) Μεταπτυχιακό/ Φυγάδευση των ασθενών 8 (11.4) Διδακτορικό Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 14 (20.0) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 47 (67.1) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher Συγκρίσεις με την ιδιότητα Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης ανάλογα με την ιδιότητα των συμμετεχόντων παρουσιάζονται παρακάτω. Το 37% (n=31) του ιατρικού προσωπικού του δείγματος γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 65% (n=104). Το 57% (n=17) του παραϊατρικού προσωπικού στο δείγμα γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό

97 στο διοικητικό προσωπικό ήταν 72% (n=18). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε βαθμό πολύ στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως η γνώση σχετικά με την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζομένου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το διοικητικό προσωπικό να γνωρίζει την ύπαρξη ενός τέτοιου καταλόγου σε ποσοστό μεγαλύτερο από τα αντίστοιχα ποσοστά των συμμετεχόντων με οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα. Το ποσοστό γνώσης ύπαρξης καταλόγου του διοικητικού προσωπικού ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά του νοσηλευτικού προσωπικού και του παραϊατρικού προσωπικού, ενώ το μικρότερο ποσοστό γνώσης ύπαρξης καταλόγου ήταν αυτό του ιατρικού προσωπικού. Πίνακας 6.51 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 31 (36.9) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 104 (64.6) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 17 (56.7) < Διοικητικό προσωπικό Ναι 18 (72) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Από το σύνολο του ιατρικού προσωπικού του δείγματος, το 50% (n=42) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 2% (n=2) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 48% (n=40) του ιατρικού προσωπικού δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο του νοσηλευτικού προσωπικού του δείγματος, το 72% (n=116) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 7% (n=11) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 21% (n=34) του νοσηλευτικού προσωπικού δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο του παραϊατρικού προσωπικού του δείγματος, το 50% (n=15) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 13% (n=4) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 37% (n=11) του παραϊατρικού προσωπικού δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Τέλος, από το

98 σύνολο του διοικητικού προσωπικού του δείγματος, το 72% (n=18) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 4% (n=1) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 24% (n=6) του διοικητικού προσωπικού δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικά βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.001<0.05). Επομένως η απάντηση για το αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ή όχι εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το νοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό να απαντούν καταφατικά σε ποσοστό μεγαλύτερο από το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό. Το μεγαλύτερο ποσοστό αρνητικής απάντησης στην Ερώτηση 6 αφορούσε το παραϊατρικό προσωπικό, ενώ το ιατρικό προσωπικό απαντούσε ότι δε γνώριζε σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους συμμετέχοντες με οποιοδήποτε άλλη ιδιότητα. Πίνακας 6.52 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ναι 42 (50) Ιατρικό προσωπικό Όχι 2 (2.4) Δε γνωρίζω 40 (47.6) Ναι 116 (72.0) Νοσηλευτικό προσωπικό Όχι 11 (6.8) Δε γνωρίζω 34 (21.1) Ναι 15 (50) Παραϊατρικό προσωπικό Όχι 4 (13.3) Δε γνωρίζω 11 (36.7) Ναι 18 (72) Διοικητικό προσωπικό Όχι 1 (4.0) Δε γνωρίζω 6 (24.0) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 25% (n=8) του ιατρικού προσωπικού δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει χειροκίνητο σύστημα συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 8% (n=8). Το 15% (n=2)

99 του παραϊατρικού προσωπικού δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει χειροκίνητο σύστημα συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο διοικητικό προσωπικό ήταν 17% (n=2). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν οριακά στατιστικά σημαντικά σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.05). Επομένως, υπάρχει μία ένδειξη ότι η επιλογή του χειροκίνητου συστήματος συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το ιατρικό προσωπικό να επιλέγει το χειροκίνητο σύστημα συναγερμού σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Το ποσοστό επιλογής του χειροκίνητου συστήματος συναγερμού των ιατρών ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά του διοικητικού και παραϊατρικού προσωπικού, ενώ το μικρότερο ποσοστό επιλογής ήταν των νοσηλευτών. Πίνακας 6.53 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει χειροκίνητο σύστημα συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 8 (25.0) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 8 (7.8) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 2 (15.4) Διοικητικό προσωπικό Ναι 2 (16.7) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher Το 44% (n=14) του ιατρικού προσωπικού δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 21% (n=22), το 23% (n=3) του παραϊατρικού προσωπικού και μόνο το 8% (n=1) του διοικητικού προσωπικού. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν στατιστικά σημαντικά σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.04<0.05). Επομένως, η επιλογή του αυτόματου συστήματος πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το ιατρικό προσωπικό να επιλέγει το αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης σε ποσοστό

100 μεγαλύτερο από τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Το ποσοστό επιλογής του αυτόματου συστήματος πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης των ιατρών ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά του παραϊατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, ενώ το μικρότερο ποσοστό επιλογής ήταν των διοικητικών υπαλλήλων. Πίνακας 6.54 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 14 (43.8) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 22 (21.4) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 3 (23.1) Διοικητικό προσωπικό Ναι 1 (8.3) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher Το 7% (n=6) του ιατρικού προσωπικού του δείγματος γνώριζε ποιος θα συντονίζει το προσωπικό σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 28% (n=44). Το 10% του παραϊατρικού προσωπικού του δείγματος (n=3) γνώριζε ποιος θα συντονίζει το προσωπικό σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο διοικητικό προσωπικό ήταν 28% (n=7). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.001<0.05). Επομένως, η γνώση για το ποιος θα συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το διοικητικό και νοσηλευτικό προσωπικό να γνωρίζουν το ποιος θα συντονίζει σε ποσοστό μεγαλύτερο από το ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό. Η μεγαλύτερη διαφορά στα ποσοστά γνώσης για το ποιος θα συντονίζει παρατηρήθηκε μεταξύ του διοικητικού και του ιατρικού προσωπικού (28% και 7% αντίστοιχα). Πίνακας 6.55 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου

101 Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 6 (7.1) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 44 (27.5) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 3 (10.0) Διοικητικό προσωπικό Ναι 7 (28.0) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 39% (n=33) του ιατρικού προσωπικού του δείγματος πίστευε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 33% (n=52). Το 13% (n=4) του παραϊατρικού προσωπικού στο δείγμα πίστευε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο διοικητικό προσωπικό ήταν 48% (n=12). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.03<0.05). Επομένως, η απάντηση στην Ερώτηση 10 εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το διοικητικό προσωπικό να απαντάει καταφατικά σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Τα ποσοστά καταφατικής απάντησης του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού δε διέφεραν πολύ, ενώ το μικρότερο ποσοστό καταφατικής απάντησης αφορούσε το παραϊατρικό προσωπικό. Πίνακας 6.56 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 33 (39.3) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 52 (32.5) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 4 (13.3) Διοικητικό προσωπικό Ναι 12 (48.0) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 13% (n=11) του ιατρικού προσωπικού του δείγματος γνώριζε που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστεί σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 38%

102 (n=61). Το 23% (n=7) του παραϊατρικού προσωπικού στο δείγμα γνώριζε που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστεί σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο διοικητικό προσωπικό ήταν 28% (n=7). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.001<0.05). Επομένως, η γνώση για το που βρίσκεται το απαραίτητο υλικό και ο εξοπλισμός σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το νοσηλευτικό προσωπικό να γνωρίζει που βρίσκεται ο εξοπλισμός και το υλικό σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Τα ποσοστά γνώσης του παραϊατρικού και του διοικητικού προσωπικού δε διέφεραν πολύ, ενώ το μικρότερο ποσοστό γνώσης αφορούσε το ιατρικό προσωπικό. Πίνακας 6.57 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το που βρίσκεται το απαραίτητο υλικό και ο εξοπλισμός σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 11 (13.1) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 61 (38.1) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 7 (23.3) Διοικητικό προσωπικό Ναι 7 (28.0) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Από το σύνολο του ιατρικού προσωπικού, το 20% (n=17) δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, το 7% (n=6) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 73% (n=61) του ιατρικού προσωπικού δε γνώριζε αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε μία τέτοια περίπτωση. Από το σύνολο του νοσηλευτικού προσωπικού, το 47% (n=76) δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, το 8% (n=13) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 45% (n=72) του νοσηλευτικού προσωπικού δε γνώριζε αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε μία τέτοια περίπτωση. Από το σύνολο

103 του παραϊατρικού προσωπικού, το 27% (n=8) δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, το 10% (n=3) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 63% (n=19) του παραϊατρικού προσωπικού δε γνώριζε αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε μία τέτοια περίπτωση. Τέλος, από το σύνολο του διοικητικού προσωπικού, το 32% (n=8) δήλωσε ότι υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω μίας καταστροφής, κανένας δε δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 68% (n=17) του διοικητικού προσωπικού δε γνώριζε αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε μία τέτοια περίπτωση. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν μεταξύ τους στατιστικά σημαντικά σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.001<0.05). Επομένως η απάντηση για το αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το νοσηλευτικό προσωπικό να απαντάει καταφατικά σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Το μεγαλύτερο ποσοστό αρνητικής απάντησης στην Ερώτηση 12 αφορούσε το παραϊατρικό προσωπικό, ενώ το ιατρικό προσωπικό απαντούσε ότι δε γνώριζε σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Πίνακας 6.58 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης προμηθειών για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που ο εφοδιασμός του Νοσοκομείου δε μπορεί να πραγματοποιηθεί Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ναι 17 (20.2) Ιατρικό προσωπικό Όχι 6 (7.1) Δε γνωρίζω 61 (72.6) Ναι 76 (47.2) Νοσηλευτικό προσωπικό Όχι 13 (8.1) Δε γνωρίζω 72 (44.7) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 8 (26.7) Όχι 3 (10.0)

104 Διοικητικό προσωπικό * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Δε γνωρίζω 19 (63.3) Ναι 8 (32.0) Όχι 0 (0.0) Δε γνωρίζω 17 (68.0) Το 59% (n=49) του ιατρικού προσωπικού του δείγματος είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 39% (n=63). Το 45% (n=13) του παραϊατρικού προσωπικού στο δείγμα είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο διοικητικό προσωπικό ήταν 12% (n=3). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν πολύ στατιστικά σημαντικά σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως η εκπαίδευση ή όχι στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με τους ιατρούς να έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους εργαζομένους. Το ποσοστό εκπαίδευσης των ιατρών ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά του παραϊατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού, ενώ το μικρότερο ποσοστό εκπαίδευσης ήταν αυτό των διοικητικών υπαλλήλων. Πίνακας 6.59 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την εκπαίδευση στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 49 (59.0) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 63 (39.1) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 13 (44.8) < Διοικητικό προσωπικό Ναι 3 (12.0) * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Από το σύνολο του ιατρικού προσωπικού, το 4% (n=3) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 17% (n=14) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 19% (n=16) του ιατρικού προσωπικού θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο

105 Νοσοκομείο, ενώ το 61% (n=51) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε μία τέτοια περίπτωση. Από το σύνολο του νοσηλευτικού προσωπικού, το 4% (n=6) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 18% (n=29) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 41% (n=65) του νοσηλευτικού προσωπικού θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο, ενώ το 37% (n=58) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε μία τέτοια περίπτωση. Από το σύνολο του παραϊατρικού προσωπικού, το 3% (n=1) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 17% (n=5) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 43% (n=13) του παραϊατρικού προσωπικού θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο, ενώ το 37% (n=11) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε μία τέτοια περίπτωση. Τέλος, από το σύνολο του διοικητικού προσωπικού, το 12% (n=3) δήλωσε ότι η διαφυγή θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο, ενώ το 8% (n=2) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 44% (n=11) του διοικητικού προσωπικού θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο, ενώ το 36% (n=9) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε μία τέτοια περίπτωση. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν μεταξύ τους σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως η απάντηση για το ποια θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων. Το ιατρικό προσωπικό απαντούσε ότι θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους εργαζόμενους, ενώ απαντούσε ότι θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε ποσοστό μικρότερο από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Το διοικητικό προσωπικό απαντούσε ότι θα διέφευγε σε περίπτωση μαζικής καταστροφής σε ποσοστό μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους εργαζόμενους, ενώ απαντούσε το ότι θα φυγάδευε τους ασθενείς σε ποσοστό μικρότερο από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες

106 Πίνακας 6.60 Σύγκριση μεταξύ του επιπέδου σπουδών και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή Ιδιότητα Απάντηση n (%) Διαφυγή 3 (3.6) Ιατρικό Φυγάδευση των ασθενών 14 (16.7) προσωπικό Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 16 (19.0) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 51 (60.7) Διαφυγή 6 (3.8) Νοσηλευτικό Φυγάδευση των ασθενών 29 (18.4) προσωπικό Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 65 (41.1) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 58 (36.7) Διαφυγή 1 (3.3) Παραϊατρικό Φυγάδευση των ασθενών 5 (16.7) προσωπικό Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 13 (43.3) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 11 (36.7) Διαφυγή 3 (12.0) Διοικητικό Φυγάδευση των ασθενών 2 (8.0) προσωπικό Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου 11 (44.0) Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης 9 (36.0) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher p value* Το 14% (n=12) του ιατρικού προσωπικού δήλωσε ότι θεωρεί το διαδίκτυο απαραίτητο για την προετοιμασία του για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο νοσηλευτικό προσωπικό ήταν 6% (n=10). Το 20% (n=6) του παραϊατρικού προσωπικού δήλωσε ότι θεωρεί το διαδίκτυο απαραίτητο για την προετοιμασία του για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο διοικητικό προσωπικό ήταν 21% (n=5). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως η επιλογή του διαδικτύου ως απαραίτητο για την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με το διοικητικό και παραϊατρικό προσωπικό να επιλέγουν το διαδίκτυο σε ποσοστά μεγαλύτερα από αυτά του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού

107 Πίνακας 6.61 Σύγκριση μεταξύ της ιδιότητας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το διαδίκτυο θεωρείται απαραίτητο για την προετοιμασία του προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών Ιδιότητα Απάντηση n (%) p - value* Ιατρικό προσωπικό Ναι 12 (14.3) Νοσηλευτικό προσωπικό Ναι 10 (6.2) Παραϊατρικό προσωπικό Ναι 6 (20.0) Διοικητικό προσωπικό Ναι 5 (20.8) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher Συγκρίσεις με την θέση ευθύνης στην υπηρεσία Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης ανάλογα με αν οι συμμετέχοντες είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία ή όχι παρουσιάζονται παρακάτω. Το 22% (n=33) των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία πίστευε ότι επιδημίες μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μη έχοντες θέση ευθύνης ήταν 9% (n=13). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.002<0.05). Επομένως, η επιλογή των επιδημιών ως τύπο μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το αν οι συμμετέχοντες είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία ή όχι, με τους έχοντες ευθύνη να επιλέγουν σε μεγαλύτερο ποσοστό τις επιδημίες από ότι οι μη έχοντες ευθύνη. Πίνακας 6.62 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι επιδημίες είναι ο τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Θέση ευθύνης Απάντηση n % p - value* Ναι Ναι Όχι Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 30% (n=45) των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία πίστευε ότι τρομοκρατικές επιθέσεις μπορεί να συμβούν στην

108 ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μη έχοντες θέση ευθύνης ήταν 12% (n=18). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε βαθμό πολύ στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως, η επιλογή των τρομοκρατικών επιθέσεων ως τύπο μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το αν οι συμμετέχοντες είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία ή όχι, με τους έχοντες ευθύνη να επιλέγουν σε μεγαλύτερο ποσοστό τις τρομοκρατικές επιθέσεις από ότι οι μη έχοντες ευθύνη. Πίνακας 6.63 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι τρομοκρατικές επιθέσεις είναι ο τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Θέση ευθύνης Απάντηση n % p - value* Ναι Ναι < Όχι Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Στο σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία, το 28% (n=41) γνώριζε την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις», ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μη έχοντες θέση ευθύνης ήταν 16% (n=24). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.02<0.05). Επομένως η γνώση σχετικά με την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων εξαρτιόταν από το αν οι συμμετέχοντες είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία ή όχι, με τους έχοντες ευθύνη να γνωρίζουν την ύπαρξη των Επιχειρησιακών Σχεδίων σε μεγαλύτερο ποσοστό από ότι οι μη έχοντες ευθύνη. Πίνακας 6.64 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» Θέση ευθύνης Απάντηση n % p - value* Ναι Ναι Όχι Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ

109 Το 20% (n=15) των συμμετεχόντων με θέση ευθύνης στην υπηρεσία δήλωσε ότι το σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου ήταν χειροκίνητο σύστημα συναγερμού, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μη έχοντες θέση ευθύνης ήταν 6% (n=5). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως η επιλογή του χειροκίνητου συστήματος συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από τη θέση ευθύνης ή όχι των συμμετεχόντων στην υπηρεσία, με τους έχοντες θέση ευθύνης να επιλέγουν το χειροκίνητο σύστημα συναγερμού σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των συμμετεχόντων που δεν είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία. Πίνακας 6.65 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει χειροκίνητο σύστημα συναγερμού ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Θέση ευθύνης Απάντηση n % p - value* Ναι Ναι Όχι Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Το 41% (n=60) των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία πίστευε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μη έχοντες θέση ευθύνης ανερχόταν στο 27% (n=39). Τα δύο αυτά ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.01<0.05). Επομένως η απάντηση για το αν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια μαζική καταστροφή εξαρτιόταν από τη θέση ευθύνης ή όχι των συμμετεχόντων στην υπηρεσία, με τους έχοντες θέση ευθύνης να πιστεύουν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή σε ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό των συμμετεχόντων που δεν είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία

110 Πίνακας 6.66 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή Θέση ευθύνης Απάντηση n % p - value* Ναι Ναι Όχι Ναι * Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία, το 2% (n=3) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο θα ήταν η διαφυγή, ενώ το 17% (n=25) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 31% (n=46) των συμμετεχόντων που είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο, ενώ το 50% (n=73) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Από την άλλη, το 7% (n=10) των συμμετεχόντων του δείγματος που δεν είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή στο Νοσοκομείο θα ήταν η διαφυγή, ενώ το 17% (n=25) δήλωσε ότι η πιο άμεση ενέργεια του θα ήταν η φυγάδευση των ασθενών. Το 39% (n=57) των συμμετεχόντων που δεν είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία θα τηρούσε τις εντολές του άμεσα προϊσταμένου σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο, ενώ το 37% (n=53) θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν μεταξύ τους σε βαθμό στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.04<0.05). Επομένως η απάντηση για το ποια θα ήταν η πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο εξαρτιόταν από τη θέση ευθύνης ή όχι των συμμετεχόντων στην υπηρεσία, με τους έχοντες θέση ευθύνης να απαντάνε ότι σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο Νοσοκομείο θα τηρούσαν το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό των συμμετεχόντων που δεν είχαν θέση ευθύνης. Αντίθετα, οι συμμετέχοντες που δεν είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία απαντούσαν ότι θα διέφευγαν σε περίπτωση μαζικής καταστροφής σε ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό των συμμετεχόντων που είχαν θέση ευθύνης. Το ποσοστό της απάντησης «Φυγάδευση των ασθενών» δε διέφερε πολύ ανάλογα με τη θέση ευθύνης ή όχι στην υπηρεσία, ενώ το ποσοστό της απάντησης «Τήρηση των

111 εντολών του άμεσα προϊσταμένου» ήταν μεγαλύτερο για τους μη έχοντες θέση ευθύνης στην υπηρεσία. Πίνακας 6.67 Σύγκριση μεταξύ της θέσης ευθύνης των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την πιο άμεση ενέργεια σε περίπτωση που συμβεί μία μαζική καταστροφή Θέση ευθύνης Απάντηση n % p - value* Διαφυγή Ναι Φυγάδευση των ασθενών Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης Διαφυγή Όχι Φυγάδευση των ασθενών Τήρηση των εντολών του άμεσα προϊστάμενου Τήρηση του σχεδίου έκτακτης ανάγκης *Στατιστικός έλεγχος Χ 2 Συγκρίσεις με τα έτη προϋπηρεσίας Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία ανάλογα με τις απαντήσεις στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης παρουσιάζονται παρακάτω. Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 197 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι φυσικές καταστροφές μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ανερχόταν στα 16 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 97 συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ανερχόταν στα 13 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.03<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι μπορεί να συμβούν φυσικές καταστροφές στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο. Πίνακας 6.68 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν οι φυσικές καταστροφές είναι τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου

112 Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.4) 16.0 ( ) Όχι (9.6) 13.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 235 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι τροχαία ατυχήματα μπορεί να συμβούν στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ανερχόταν στα 13 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 59 συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ανερχόταν στα 20 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.01<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι μπορεί να συμβούν τροχαία ατυχήματα στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μικρότερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο. Πίνακας 6.69 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν τα τροχαία ατυχήματα είναι τύπος μαζικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην ευρύτερη περιοχή του Νοσοκομείου Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.0) 13.0 ( ) Όχι (10.6) 20.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 173 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής ήταν τα 17 έτη, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 36 συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ήταν τα 9 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 85 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι δε γνώριζαν αν το Νοσοκομείο έχει τέτοια εμπειρία ήταν τα 12 έτη. Οι παραπάνω διαφορές προέκυψαν στατιστικά σημαντικές σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05)

113 Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ή δε γνώριζαν να απαντήσουν. Η μικρότερη διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία αφορούσε τους εργαζομένους που δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο δεν έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής. Πίνακας 6.70 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.5) 17.0 ( ) Όχι (8.8) 9.0 ( ) Δε γνωρίζω (9.9) 12.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Kruskal-Wallis p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 102 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών ανερχόταν στα 20 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 66 συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο ανερχόταν στα 14 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.002<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο. Πίνακας 6.71 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών

114 Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.2) 19.5 ( ) Όχι (10.2) 13.5 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 64 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι γνώριζαν την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» ανερχόταν στα 20 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 230 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ανερχόταν στα 13 έτη. Η παραπάνω διαφορά προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.002<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι γνώριζαν την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δε γνώριζαν την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων. Πίνακας 6.72 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (9.3) 19.5 ( ) Όχι (10.3) 13.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 5 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου ανερχόταν στα 25 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 289 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ανερχόταν στα 15 έτη. Η παραπάνω διαφορά προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.04<0.05)

115 Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που πίστευαν το αντίθετο. Δεδομένου του μικρού αριθμού των συμμετεχόντων που πίστευαν ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων θα πρέπει να τα γνωρίζει μόνο η Διοίκηση του Νοσοκομείου, το παραπάνω αποτέλεσμα μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο και για αυτό θα πρέπει να ερμηνεύεται με επιφύλαξη. Πίνακας 6.73 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων πρέπει να είναι γνωστά μόνο στη Διοίκηση του Νοσοκομείου Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (5.3) 25.0 ( ) Όχι (10.3) 15.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 169 συμμετεχόντων που γνώριζαν ότι υπάρχει κατάλογος με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ήταν τα 17 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 125 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ήταν τα 13 έτη. Η παραπάνω διαφορά προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.03<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων γνώριζαν την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο. Πίνακας 6.74 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης

116 Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.4) 17.0 ( ) Όχι (10.0) 13.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 190 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο έχει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ήταν τα 16 έτη, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 17 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ήταν τα 19 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 87 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι δε γνώριζαν αν το Νοσοκομείο έχει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ήταν τα 12 έτη. Οι παραπάνω διαφορές προέκυψαν στατιστικά σημαντικές σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.02<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο δεν έχει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ή δε γνώριζαν να απαντήσουν. Η μικρότερη διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία αφορούσε τους εργαζομένους που δε γνώριζαν αν το Νοσοκομείο έχει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Πίνακας 6.75 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με την ύπαρξη συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.5) 15.5 ( ) Όχι (9.3) 19.0 ( ) Δε γνωρίζω (9.6) 12.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Kruskal-Wallis p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 133 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο έχει πυροσβεστήρες ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ανερχόταν στα 17 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των

117 26 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ανερχόταν στα 10 έτη. Η παραπάνω διαφορά προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.04<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι το Νοσοκομείο έχει πυροσβεστήρες ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο. Πίνακας 6.76 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστήρες ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.2) 17.0 ( ) Όχι (10.4) 10.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 59 συμμετεχόντων που γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου ήταν τα 20 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 234 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ανερχόταν στα 13 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν πολύ στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue<0.001). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε περίπτωση πυρκαγιάς και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δε γνώριζαν. Πίνακας 6.77 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου

118 Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (9.5) 20.0 ( ) Όχι (10.2) 13.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* < Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 55 συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών ανερχόταν στα 20 έτη, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 36 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ήταν τα 12 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 202 συμμετεχόντων που δε γνώριζαν αν υπάρχει μία τέτοια μέθοδος ήταν τα 14 έτη. Οι παραπάνω διαφορές προέκυψαν στατιστικά σημαντικές σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων δήλωσαν ότι υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών σε περίπτωση ανάγκης ευρέσεως κλινών ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ή δε γνώριζαν να απαντήσουν. Η μικρότερη διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία αφορούσε τους εργαζομένους που δήλωσαν ότι δεν υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών. Πίνακας 6.78 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας και απαντήσεων σχετικά με το εάν υπάρχει μέθοδος γρήγορης απελευθέρωσης κλινών σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ευρέσεως κλινών Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (9.6) 20.0 ( ) Όχι (9.5) 12.0 ( ) Δε γνωρίζω (10.4) 14.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Kruskal-Wallis p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 100 συμμετεχόντων που πίστευαν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί

119 αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή ανερχόταν στα 19 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 193 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ήταν τα 13 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.04<0.05). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων συμμετεχόντων πίστευαν ότι το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεγαλύτερη από αυτή των συμμετεχόντων που δεν πίστευαν κάτι τέτοιο. Πίνακας 6.79 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.7) 19.0 ( ) Όχι (9.9) 13.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* Η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 123 συμμετεχόντων που είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη ανερχόταν στα 9 έτη, ενώ η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας των 169 συμμετεχόντων που δήλωσαν το αντίθετο ήταν τα 19 έτη. Η παραπάνω διαφορά ήταν πολύ στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως, η διάμεση τιμή των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία όσων είχαν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη ήταν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μικρότερη από αυτή των συμμετεχόντων που δεν είχαν τέτοια εκπαίδευση. Πίνακας 6.80 Σύγκριση μεταξύ των ετών προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων και απαντήσεων σχετικά με την εκπαίδευση στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη

120 Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Απάντηση n Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική απόκλιση) ( τεταρτημόριο) Ναι (10.0) 9.0 ( ) Όχι (9.8) 19.0 ( ) *Στατιστικός έλεγχος Mann-Whitney p - value* < Συγκρίσεις με το τμήμα εργασίας Για να ληφθούν υπόψη όλα τα τμήματα του Νοσοκομείου που δηλώθηκαν από τους συμμετέχοντες, δημιουργήθηκε μία νέα κατηγοριοποίηση του δημογραφικού στοιχείου «Τμήμα» συνδυάζοντας τις υπάρχουσες επιλογές με τα τμήματα που αναφέρθηκαν στην επιλογή «Άλλο». Ονομαστικά οι κατηγορίες που δημιουργήθηκαν ήταν 1) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα, 2) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, 3) Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα, 4) Χειρουργικό Ορθοπεδικό τμήμα, 5) Εργαστηριακός Τομέας και Παραϊατρικά Επαγγέλματα και 6) Διοικητική Υπηρεσία. Όλες οι αναφορές στο δημογραφικό στοιχείο «Τμήμα» που γίνονται παρακάτω αφορούν τη νέα κατηγοριοποίηση. Πίνακας 6.81 Περιγραφή της νέας κατηγοριοποίησης του δημογραφικού στοιχείου «Τμήμα» Τμήμα εργασίας του Νοσοκομείου Απόλυτη Σχετική συχνότητα (n) συχνότητα (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Διοικητική Υπηρεσία Τα αποτελέσματα της σύγκρισης των απαντήσεων στις ερωτήσεις του δεύτερου μέρους του ερωτηματολογίου της μελέτης ανάλογα με το τμήμα του Νοσοκομείου στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες παρουσιάζονται παρακάτω

121 Από το σύνολο των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα, το 79% (n=22) πίστευε ότι το Νοσοκομείο έχει την εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μίας μαζικής καταστροφής, το 7% (n=2) πίστευε το αντίθετο, ενώ το 14% (n=4) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, το 61% (n=36) πίστευε ότι το Νοσοκομείο έχει την εμπειρία στην αντιμετώπιση μίας μαζικής καταστροφής, το 10% (n=6) πίστευε το αντίθετο, ενώ το 29% (n=17) δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα, το 38% (n=12) πίστευε ότι το Νοσοκομείο έχει την εμπειρία στην αντιμετώπιση μίας μαζικής καταστροφής, το 25% (n=8) πίστευε το αντίθετο, ενώ το 38% (n=12) δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα, το 61% (n=63) πίστευε ότι το Νοσοκομείο έχει την εμπειρία στην αντιμετώπιση μίας μαζικής καταστροφής, το 12% (n=12) πίστευε το αντίθετο, ενώ το 27% (n=28) δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Από το σύνολο των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα, το 47% (n=14) πίστευε ότι το Νοσοκομείο έχει την εμπειρία στην αντιμετώπιση μίας μαζικής καταστροφής, κανένας δεν πίστευε το αντίθετο, ενώ το 53% (n=16) δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Τέλος, από το σύνολο των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία, το 73% (n=16) πίστευε ότι το Νοσοκομείο έχει την εμπειρία στην αντιμετώπιση μίας μαζικής καταστροφής, το 14% (n=3) πίστευε το αντίθετο, ενώ το ποσοστό που δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων ήταν επίσης 14% (n=3). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.003<0.05). Επομένως, η απάντηση σχετικά με το αν το Νοσοκομείο διαθέτει εμπειρία στην αντιμετώπιση μίας μαζικής καταστροφής εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα να απαντούν καταφατικά σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους

122 συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Το μεγαλύτερο ποσοστό αρνητικής απάντησης στην Ερώτηση 2 αφορούσε τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα, ενώ οι υπηρετούντες στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα απαντούσαν ότι δε γνώριζαν σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Πίνακας 6.82 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει την εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής Τμήμα Απάντηση n (%) Ναι 22 (78.6) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Όχι 2 (7.1) Δε γνωρίζω 4 (14.3) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Ναι 36 (61.0) Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό- Όχι 6 (10.2) Ορθοπεδικό Δε γνωρίζω 17 (28.8) Ναι 12 (37.5) Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα Όχι 8 (25.0) τμήματα Παθολογικού Τομέα Δε γνωρίζω 12 (37.5) Ναι 63 (61.2) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Όχι 12 (11.7) Δε γνωρίζω 28 (27.2) Ναι 14 (46.7) Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Όχι 0 (0.0) Δε γνωρίζω 16 (53.3) Ναι 16 (72.7) Διοικητική Υπηρεσία Όχι 3 (13.6) Δε γνωρίζω 3 (13.6) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher p - value* Στο σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα, το 21% (n=6) γνώριζε την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις», το αντίστοιχο ποσοστό στους

123 υπηρετούντες στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα ήταν 20% (n=12), ενώ το 13% (n=4) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα γνώριζε την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων. Από τους συμμετέχοντες του δείγματος που υπηρετούσαν σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα το 23% (n=24) γνώριζε την ύπαρξη των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις», το αντίστοιχο ποσοστό στους υπηρετούντες στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα ήταν 13% (n=4), ενώ το 50% (n=11) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία γνώριζε την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.02<0.05). Επομένως η γνώση σχετικά με την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τους υπηρετούντες στη Διοικητική Υπηρεσία να γνωρίζουν την ύπαρξη των τεσσάρων Επιχειρησιακών Σχεδίων σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Το ποσοστό γνώσης των Επιχειρησιακών Σχεδίων των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά των υπηρετούντων σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα, των υπηρετούντων στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα και των υπηρετούντων στη ΜΕΘ, στο χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα. Κάτω από το 15% ανέρχονταν τα ποσοστά γνώσης των Επιχειρησιακών Σχεδίων για τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και στον Παραϊατρικό Τομέα και για τους υπηρετούντες στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα. Πίνακας 6.83 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης των σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις» Τμήμα Απάντηση n (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Ναι 6 (21.4) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 12 (20.3) p - value*

124 Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Ναι 4 (12.5) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 24 (23.3) Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Ναι 4 (13.3) Διοικητική Υπηρεσία Ναι 11 (50.0) *Στατιστικός έλεγχος Χ Το 79% (n=22) των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα ήταν 49% (n=29). Το 41% (n=13) των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους υπηρετούντες σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα ήταν 58% (n=60). Τέλος, το 50% (n=15) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και στον Παραϊατρικό Τομέα στο δείγμα γνώριζε την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζόμενου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία ήταν 73% (n=16). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.02<0.05). Επομένως η γνώση σχετικά με την ύπαρξη καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζομένου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα και τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη Διοικητική υπηρεσία να γνωρίζουν την ύπαρξη ενός τέτοιου καταλόγου σε ποσοστά μεγαλύτερα από αυτά των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρήθηκε μεταξύ των ποσοστών γνώσης ύπαρξης καταλόγου των υπηρετούντων στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα (79%) και των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα (41%)

125 Πίνακας 6.84 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με τη γνώση ύπαρξης καταλόγου με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζομένου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης Τμήμα Απάντηση n (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Ναι 22 (78.6) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 29 (49.2) Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Ναι 13 (40.6) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 60 (58.3) Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Ναι 15 (50.0) Διοικητική Υπηρεσία Ναι 16 (72.7) *Στατιστικός έλεγχος Χ 2 p - value* Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα, το 82% (n=23) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 14% (n=4) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 4% (n=1) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, το 59% (n=35) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 5% (n=3) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 36% (n=21) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα, το 44% (n=14) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 3% (n=1) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 53% (n=17) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος

126 που υπηρετούσαν σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα το 65% (n=67) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 3% (n=3) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 32% (n=33) των συμμετεχόντων ανέφερε ότι δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα, το 53% (n=16) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 13% (n=4) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 33% (n=10) δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Τέλος, από το σύνολο των συμμετεχόντων του δείγματος που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία, το 68% (n=15) δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, το 5% (n=1) δήλωσε το αντίθετο, ενώ το 27% (n=6) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία δε γνώριζε αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.002<0.05). Επομένως η απάντηση για το αν το Νοσοκομείο διαθέτει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης ή όχι εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και σε άλλα Διατομεακά Τμήματα να απαντούν καταφατικά σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Τα μεγαλύτερα ποσοστά αρνητικής απάντησης στην Ερώτηση 6 αφορούσαν τους υπηρετούντες στο ΤΕΠ και σε άλλα Διατομεακά Τμήματα και τους υπηρετούντες στον Εργαστηριακό και στον Παραϊατρικό Τομέα, ενώ οι συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα απαντούσαν ότι δε γνώριζαν σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Πίνακας 6.85 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με την ύπαρξη συστήματος πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στο Νοσοκομείο Τμήμα Απάντηση n (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Ναι 23 (82.1) p - value*

127 ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό- Ορθοπεδικό Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Διοικητική Υπηρεσία *Στατιστικός έλεγχος του Fisher Όχι 4 (14.3) Δε γνωρίζω 1 (3.6) Ναι 35 (59.3) Όχι 3 (5.1) Δε γνωρίζω 21 (35.6) Ναι 14 (43.8) Όχι 1 (3.1) Δε γνωρίζω 17 (53.1) Ναι 67 (65.0) Όχι 3 (2.9) Δε γνωρίζω 33 (32.0) Ναι 16 (53.3) Όχι 4 (13.3) Δε γνωρίζω 10 (33.3) Ναι 15 (68.2) Όχι 1 (4.5) Δε γνωρίζω 6 (27.3) Το 72% (n=13) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστικές φωλιές ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα ήταν 56% (n=18). Το 18% (n=2) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστικές φωλιές ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους υπηρετούντες σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα ήταν 70% (n=40). Τέλος, το 54% (n=7) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα δήλωσε ότι το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστικές φωλιές ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους υπηρετούντες στη Διοικητική Υπηρεσία ήταν 75% (n=9). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.03<0.05). Επομένως η επιλογή των πυροσβεστικών φωλιών ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των

128 συμμετεχόντων, με τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία να επιλέγουν τις πυροσβεστικές φωλιές σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Το ποσοστό επιλογής των πυροσβεστικών φωλιών των υπηρετούντων στη Διοικητική Υπηρεσία ακολουθούσαν τα αντίστοιχα ποσοστά των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα και των υπηρετούντων σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα. Το μικρότερο ποσοστό επιλογής ήταν αυτό των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα. Πίνακας 6.86 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει πυροσβεστικές φωλιές ως σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης Τμήμα Απάντηση n (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Ναι 13 (72.2) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό - Ναι 18 (56.3) Ορθοπεδικό Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Ναι 2 (18.2) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 40 (70.2) Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Ναι 7 (53.8) Διοικητική Υπηρεσία Ναι 9 (75.0) *Στατιστικός έλεγχος του Fisher p - value* Το 43% (n=12) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα στο δείγμα γνώριζε ποιος θα συντονίζει το προσωπικό σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα ήταν 9% (n=5). Το 13% (n=4) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα στο δείγμα γνώριζε ποιος θα συντονίζει το προσωπικό σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους υπηρετούντες σε τμήματα του Χειρουργικού Τομέα ήταν 22%

129 (n=23). Τέλος, το 7% (n=2) των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα γνώριζε ποιος θα συντονίζει το προσωπικό σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους υπηρετούντες στη Διοικητική Υπηρεσία ήταν 41% (n=9). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε βαθμό πολύ στατιστικά σημαντικό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value<0.001). Επομένως, η γνώση για το ποιος θα συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα και τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία να γνωρίζουν ποιος θα τους συντονίζει σε ποσοστό μεγαλύτερο από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Το ποσοστό γνώσης των υπηρετούντων σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα ανερχόταν στο 22%, ενώ κάτω από το 15% ανέρχονταν τα ποσοστά γνώσης των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα, των υπηρετούντων στη ΜΕΘ, στο Χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα και των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα. Πίνακας 6.87 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν γνώριζαν ποιος θα τους συντονίζει σε ενδεχόμενη πυρκαγιά και ανάγκη εκκένωσης του Νοσοκομείου Τμήμα Απάντηση n (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Ναι 12 (42.9) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 5 (8.5) Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Ναι 4 (12.5) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 23 (22.3) Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Ναι 2 (6.7) Διοικητική Υπηρεσία Ναι 9 (40.9) *Στατιστικός έλεγχος Χ 2 p - value* <

130 Το 61% (n=17) των υπηρετούντων στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα στο δείγμα γνώριζε που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστεί σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, το Χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα ήταν 20% (n=12). Το 25% (n=8) των υπηρετούντων στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα στο δείγμα γνώριζε που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστεί σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα ήταν 23% (n=23). Τέλος, το 33% (n=10) των υπηρετούντων στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα γνώριζε που βρίσκεται το υλικό και ο εξοπλισμός που θα χρειαστεί σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία ήταν 36% (n=8). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.002<0.05). Επομένως, η γνώση για το που βρίσκεται το απαραίτητο υλικό και ο εξοπλισμός σε ενδεχόμενη μαζική καταστροφή εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα να γνωρίζουν που βρίσκεται ο εξοπλισμός και το υλικό σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Το ποσοστό γνώσης των υπηρετούντων στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα ακολουθούσαν τα ποσοστά γνώσης των συμμετεχόντων που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία και των υπηρετούντων στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα. Τα ποσοστά γνώσης των υπηρετούντων στα υπόλοιπα τμήματα δεν είχαν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους, αλλά το μικρότερο ποσοστό γνώσης αφορούσε τους υπηρετούντες στη ΜΕΘ, το Χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα. Πίνακας 6.88 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με το εάν το Νοσοκομείο διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μία μαζική καταστροφή Τμήμα Απάντηση n (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Ναι 17 (60.7) p - value*

131 ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 12 (20.3) Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Ναι 8 (25.0) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 23 (22.5) Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Ναι 10 (33.3) Διοικητική Υπηρεσία Ναι 8 (36.4) *Στατιστικός έλεγχος Χ Το 44% (n=12) των υπηρετούντων στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα στο δείγμα είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη ΜΕΘ, το Χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα ήταν 34% (n=20). Το 69% (n=22) των υπηρετούντων στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα στο δείγμα είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα ήταν 49% (n=50). Τέλος, το 40% (n=12) των υπηρετούντων στον Εργαστηριακό και στα Παραϊατρικό Τομέα είχε εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στη Διοικητική Υπηρεσία ήταν 32% (n=7). Τα παραπάνω ποσοστά διέφεραν σε στατιστικά σημαντικό βαθμό σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.03<0.05). Επομένως, η εκπαίδευση ή όχι στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία πέντε έτη εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα να έχουν εκπαιδευτεί στην παροχή Πρώτων Βοηθειών σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Το αμέσως μεγαλύτερο ποσοστό εκπαίδευσης στην παροχή Πρώτων Βοηθειών αφορούσε τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα, ενώ το μικρότερο ποσοστό εκπαίδευσης αφορούσε τους υπηρετούντες στη Διοικητική Υπηρεσία. Πίνακας 6.89 Σύγκριση μεταξύ του τμήματος στο οποίο υπηρετούσαν οι συμμετέχοντες και απαντήσεων σχετικά με την εκπαίδευση στην παροχή Πρώτων Βοηθειών τα τελευταία 5 έτη

132 Τμήμα Απάντηση n (%) ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα Ναι 12 (44.4) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού Τομέα, εκτός από Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 20 (33.9) Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού Τομέα Ναι 22 (68.8) Χειρουργικό - Ορθοπεδικό Ναι 50 (49.0) Εργαστηριακός και Παραϊατρικός Τομέας Ναι 12 (40.0) Διοικητική Υπηρεσία Ναι 7 (31.8) *Στατιστικός έλεγχος Χ 2 p - value* Σύγκριση της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία Τα αποτελέσματα της σύγκρισης της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία συνοψίζονται στον Πίνακα 6.90, ενώ στον Πίνακα 6.91 δίνεται η συσχέτιση της βαθμολογίας με την ηλικία και τα έτη προϋπηρεσίας των συμμετεχόντων. Βαθμολογία ανά φύλο Η διάμεση βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου ήταν 11 για τους άνδρες, ενώ για τις γυναίκες ανερχόταν στο 10. Η παραπάνω διαφορά δεν προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.57>0.05). Βαθμολογία ανά ηλικία Ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman μεταξύ της βαθμολογίας του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου και της ηλικίας σε έτη υπολογίστηκε στα 0.14, τιμή που ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.02<0.05). Αυτό σημαίνει ότι η βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου παρουσίαζε μία μικρή, θετική αλλά στατιστικά σημαντικά συσχέτιση με την ηλικία (αύξηση της ηλικίας σήμαινε αύξηση της βαθμολογίας). Η σχέση μεταξύ της βαθμολογίας του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου σύμφωνα με την άποψη του προσωπικού και της ηλικίας διακρίνεται και στο Γράφημα 6.2 (βλ. αναλυτικά Παράρτημα II). Παρατηρείται η θετική κλίση της ευθείας γραμμικής συσχέτισης που υποδηλώνει ότι, στο δείγμα των συμμετεχόντων

133 της μελέτης, η αύξηση της ηλικίας σε έτη σήμαινε αύξηση της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου. Βαθμολογία ανά οικογενειακή κατάσταση Η διάμεση βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου για τους άγαμους συμμετέχοντες ήταν 10, ενώ τόσο για τους έγγαμους όσο και για τους διαζευγμένους, εν διαστάσει ή χήρους συμμετέχοντες η διάμεση τιμή της βαθμολογίας ανερχόταν στο 11. Η παραπάνω διαφορά δεν προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.50>0.05). Βαθμολογία ανά επίπεδο σπουδών Η διάμεση βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου ανερχόταν στο 10 για τους απόφοιτους Δημοτικού/Γυμνασίου, για τους απόφοιτους Γενικού Λυκείου και για τους απόφοιτους Τεχνικού Λυκείου/ΤΕΕ/ΕΠΑΛ. Η διάμεση τιμή της βαθμολογίας ετοιμότητας του Νοσοκομείου ήταν 12 για τους συμμετέχοντες που είχαν αποφοιτήσει από ΙΕΚ/Λοιπές Σχολές Επαγγελματική Κατάρτισης, ενώ ήταν 11 για τους απόφοιτους ΑΤΕΙ/ΤΕΙ. Τέλος, η διάμεση τιμή της βαθμολογίας γνώσεων ανερχόταν στο 10 για τους απόφοιτους ΑΕΙ, ενώ ανερχόταν στο 11 για κατόχους Μεταπτυχιακού ή Διδακτορικού. Οι παραπάνω διαφορές δεν προέκυψαν στατιστικά σημαντικές σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.64>0.05). Βαθμολογία ανά ιδιότητα Η διάμεση βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου για το ιατρικό προσωπικού ανερχόταν στο 10, ενώ για το νοσηλευτικό προσωπικό ανερχόταν στο 11. Αντίστοιχα, η διάμεση τιμή του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου ήταν το 9 για το παραϊατρικό προσωπικό, ενώ ήταν το 10 για τους διοικητικούς υπαλλήλους. Οι παραπάνω διαφορές προέκυψαν οριακά στατιστικά σημαντικές σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.05). Επομένως, υπάρχει μία ένδειξη ότι η βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση την άποψη του προσωπικού εξαρτιόταν από την ιδιότητα των συμμετεχόντων, με τη διάμεση τιμή της βαθμολογίας για το νοσηλευτικό προσωπικό να είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τις αντίστοιχες διάμεσες τιμές του ιατρικού, του παραϊατρικού και του διοικητικού προσωπικού. Οι διαφορές των κατανομών της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με την ιδιότητα των συμμετεχόντων φαίνονται και από τα θηκογράμματα του Γραφήματος 6.3 (βλ. αναλυτικά Παράρτημα II)

134 Βαθμολογία ανά θέση ευθύνης στην υπηρεσία Η διάμεση βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου για τους συμμετέχοντες που κατείχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία ανερχόταν στο 11, ενώ για τους συμμετέχοντες που δεν είχαν τέτοια θέση ανερχόταν στο 10. Η παραπάνω διαφορά προέκυψε στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (pvalue=0.01<0.05). Επομένως, η βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση την άποψη του προσωπικού εξαρτιόταν από το εάν οι συμμετέχοντες είχαν θέση ευθύνης στην υπηρεσία ή όχι, με τη διάμεση τιμή όσων κατείχαν θέση ευθύνης να είναι μεγαλύτερη από τη διάμεση τιμή όσων δεν είχαν μια τέτοια θέση στην υπηρεσία. Η διαφορά των κατανομών της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με την κατοχή θέσης ευθύνης ή όχι στην υπηρεσία διακρίνεται και από τα θηκογράμματα του Γραφήματος 6.4 (βλ. αναλυτικά Παράρτημα II). Βαθμολογία & έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία Ο συντελεστής συσχέτισης του Spearman μεταξύ της βαθμολογίας του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου και των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία υπολογίστηκε στα 0.20, τιμή που ήταν στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.001<0.05). Αυτό σημαίνει ότι η βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου παρουσίαζε μία μικρή, θετική αλλά στατιστικά σημαντικά συσχέτιση με τα έτη προϋπηρεσίας (αύξηση των ετών προϋπηρεσίας σήμαινε αύξηση της βαθμολογίας). Η σχέση μεταξύ της βαθμολογίας του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου σύμφωνα με την άποψη του προσωπικού και των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία διακρίνεται και στο Γράφημα 6.5 (βλ. αναλυτικά Παράρτημα II). Παρατηρείται η θετική κλίση της ευθείας γραμμικής συσχέτισης που υποδηλώνει ότι, στο δείγμα των συμμετεχόντων της μελέτης, η αύξηση των ετών προϋπηρεσίας στην υπηρεσία σήμαινε αύξηση της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου. Βαθμολογία ανά τμήμα Η διάμεση βαθμολογία του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου για τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά Τμήματα ανερχόταν στο 12, ενώ για τους υπηρετούντες στη ΜΕΘ, το Χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα ανερχόταν στο 10. Η διάμεση τιμή του βαθμού

135 ετοιμότητας του Νοσοκομείου ήταν το 9 για τους υπηρετούντες στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα, ενώ ήταν το 11 για τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα. Τέλος, η διάμεση τιμή της βαθμολογίας του βαθμού ετοιμότητας του Νοσοκομείου ανερχόταν στο 10 για τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα, ενώ ανερχόταν στο 11 για τους υπηρετούντες στη Διοικητική Υπηρεσία. Οι παραπάνω διαφορές προέκυψαν στατιστικά σημαντικές σε επίπεδο σημαντικότητας 5% (p-value=0.01<0.05). Επομένως, η βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση την άποψη του προσωπικού εξαρτιόταν από το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων, με τη διάμεση τιμή της βαθμολογίας για τους υπηρετούντες στο ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά τμήματα να είναι μεγαλύτερη σε σχέση με τις αντίστοιχες διάμεσες τιμές για τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν σε οποιοδήποτε άλλο τμήμα. Ίσες ήταν οι διάμεσες τιμές της βαθμολογίας των υπηρετούντων σε Χειρουργικά Ορθοπεδικά τμήματα και στη Διοικητική Υπηρεσία, ενώ ίση ήταν και η διάμεση τιμή της βαθμολογίας των υπηρετούντων στη ΜΕΘ, το Χειρουργείο και άλλα τμήματα του Χειρουργικού Τομέα με τη διάμεση τιμή των υπηρετούντων στον Εργαστηριακό και Παραϊατρικό Τομέα. Η μικρότερη διάμεση τιμή της βαθμολογίας που παρατηρήθηκε αφορούσε τους συμμετέχοντες που υπηρετούσαν στο Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα του Παθολογικού Τομέα. Οι όποιες διαφορές των κατανομών της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με το τμήμα υπηρεσίας των συμμετεχόντων παρατηρούνται και στα θηκογράμματα του Γραφήματος 6.6 (βλ. αναλυτικά Παράρτημα II). Πίνακας 6.90 Σύγκριση της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων. Δίνονται περιγραφικά μέτρα των ετών προϋπηρεσίας ανά απάντηση και η στατιστική σημαντικότητα (p-value) του αναφερόμενου ελέγχου: Mann - Whitney (*), Kruskal - Wallis (~). Ν είναι ο αριθμός παρατηρήσεων

136 Βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του Γενικά Δημογραφικά προσωπικού Ν Στοιχεία Μέση τιμή Διάμεσος (Τυπική (1 ο - 3 ο απόκλιση) τεταρτημόριο) Φύλο Άνδρας (4.5) 11.0 ( ) Γυναίκα (4.8) 10.0 ( ) Οικογενειακή κατάσταση Άγαμος/η (4.4) 10.0 ( ) Έγγαμος/η (4.8) 11.0 ( ) Διαζευγμένος/η-Διάσταση, Χήρος/α (5.3) 11.0 ( ) Επίπεδο σπουδών Δημοτικό/ Γυμνάσιο (2.6) 10.0 ( ) Γενικό Λύκειο (5.4) 10.0 ( ) Τεχνικό Λύκειο/ ΤΕΕ/ ΕΠΑΛ (2.8) 10.0 ( ) ΙΕΚ/ Λοιπές Σχολές Επαγγελματικής (4.4) 12.0 ( ) Κατάρτισης ΑΤΕΙ/ΤΕΙ (5.1) 11.0 ( ) ΑΕΙ (4.5) 10.0 ( ) Μεταπτυχιακό/ Διδακτορικό (5.3) 11.0 ( ) Ιδιότητα Ιατρικό Προσωπικό (4.5) 9.5 ( ) Νοσηλευτικό Προσωπικό (5.0) 11.0 ( ) Παραϊατρικό Προσωπικό (3.1) 9.0 ( ) Διοικητικό Προσωπικό (4.3) 10.0 ( ) Θέση ευθύνης στην υπηρεσία Ναι (5.1) 11.0 ( ) Όχι (4.3) 10.0 ( ) p - value 0.566* 0.495~ 0.640~ 0.048~ 0.013*

137 Τμήμα ΤΕΠ και άλλα Διατομεακά τμήματα (4.7) 12.0 ( ) ΜΕΘ, Χειρουργείο και άλλα τμήματα Χειρουργικού τομέα, (4.9) 10.0 ( ) εκτός από Χειρουργικό- Ορθοπεδικό Καρδιολογικό, Παθολογικό και άλλα τμήματα Παθολογικού (4.5) 9.0 ( ) τομέα Χειρουργικό-Ορθοπεδικό (4.8) 11.0 ( ) Εργαστηριακός Τομέας και Παραϊατρικά (2.8) 10.0 ( ) επαγγέλματα Διοικητική υπηρεσία (5.6) 11.0 ( ) 0.010~ Πίνακας 6.91 Συσχέτιση της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού με τα δημογραφικά στοιχεία ηλικία σε έτη και έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία. Δίνονται οι συντελεστές συσχέτισης του Spearman και η στατιστική σημαντικότητα (p - value) αυτών Βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του προσωπικού Συντελεστής συσχέτισης p - value Ηλικία σε έτη Έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία

138 Συζήτηση Η διαχείριση κρίσεων και έκτακτων αναγκών που προκαλούνται από μαζικές καταστροφές, περιλαμβάνει στοιχεία περί μετριασμού, ετοιμότητας, απόκρισης και αποκατάστασης. Η παρούσα μελέτη είναι η πρώτη στον ελληνικό χώρο η οποία διεξήχθη με πληθυσμό αναφοράς επαγγελματίες υγείας διαφόρων κλάδων που επιχειρεί να αποτιμήσει στοιχειωδώς το βαθμό ετοιμότητας ενός Γενικού Νοσοκομείου της Αττικής στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. Στα πλαίσια διενέργειας της μελέτης ζητήθηκε από 300 εργαζομένους του Νοσοκομείου να συμπληρώσουν ένα έγκυρο ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του βαθμού ετοιμότητάς του στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. Οι απαντήσεις των συμμετεχόντων διερευνήθηκαν μεμονωμένα ανά ερώτηση αλλά και ως μία συνολική βαθμολογία για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου. Επιπλέον, έγιναν ποικίλες συγκρίσεις, ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων, για εύρεση τυχουσών διαφορών στις κατηγορίες που προέκυψαν χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα στατιστικά μέτρα και τους κατάλληλους στατιστικούς ελέγχους. Οι απαντήσεις των ερωτηθέντων κατέδειξαν ότι το Νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής, διαθέτει κατάλογο με τα ονόματα, τα τηλέφωνα και την ιδιότητα του κάθε εργαζομένου σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, έχει σύστημα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης. Όμως, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δε γνώριζε ποιος θα τους συντονίζει σε ανάγκη εκκένωσης του νοσηλευτικού ιδρύματος, αν υπάρχουν διαθέσιμες προμήθειες για τρεις τουλάχιστον ημέρες σε περίπτωση που οι προμηθευτές δε μπορούν να προσεγγίσουν το νοσοκομείο, αν υπάρχει ένα σχέδιο σε ισχύ για την αποκατάσταση τεχνικών προβλημάτων, αν υπάρχει κάποιο σχέδιο δράσης για την άμεση εύρεση κλινών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης και δήλωσε ότι το Νοσοκομείο δε διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για να διαχειριστεί αποτελεσματικά μια έκτακτη ανάγκη. Από τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων της παρούσας μελέτης, βρέθηκε ότι η άποψη των εργαζομένων ως προς το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου ποίκιλε ανάλογα με την ηλικία τους, την ιδιότητα τους, το αν υπηρετούσαν σε θέση ευθύνης ή όχι, αλλά και ανάλογα με τα έτη προϋπηρεσίας στην υπηρεσία

139 Μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων έκρινε ως περιορισμένη την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στην περίθαλψη μεγάλου αριθμού θυμάτων και την αξιολόγησε ως μέτρια. Τα ευρήματα αυτά συμφωνούν με εκείνα των εργασιών των Hojat et al. (2008), Hosseini Shokouh et al. (2009), Daneshmandi et al. (2010), Mahdaviazad & Abdolahifar (2011), Κούκου (2012) και Amiri et al. (2013). Εντούτοις, αντίθετα με την παρούσα μελέτη το επίπεδο ετοιμότητας ήταν φτωχό στις μελέτες των Wong et al. (2006), και Sobhani et al. (2012) και σε πρώιμο στάδιο στη μελέτη των Li et al. (2008). Ωστόσο, οι μισοί από τους συμμετέχοντες έκριναν ως καλή/πολύ καλή την ικανότητα ανταπόκρισης του Νοσοκομείου, εύρημα που συνάδει με εκείνο των μελετών των Ameriun et al. (2010), Salari et al. (2011), και Hosseini Shokouh et al. (2014). Επίσης, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων 50,6% ανέφερε ότι είναι κατάλληλα προετοιμασμένη για την αντιμετώπιση καταστροφών, καθώς πιστεύει ότι μπορεί να ανταποκριθεί σε καλό/πολύ καλό βαθμό. Όμως υψηλό ήταν το ποσοστό εκείνων που πίστευε ότι μπορεί να ανταποκριθεί σε μέτριο βαθμό (44,3%). Τα ευρήματα της μελέτης στο ερώτημα αυτό συμφωνούν με εκείνα των εργασιών των Fung et al. (2008), O Sullivan et al. (2008), Duong (2009), Jacobson et al. (2010), Al Khalaileh et al. (2011), Baack & Alfred (2013), Ibrahim (2014), Al Thobaity et al. (2015), Usher et al. (2015), και Labrague et al. (2016), οι οποίες διεξήχθησαν με πληθυσμό αναφοράς Νοσηλευτές, και με εκείνα των Spranger et al. (2007), Corrigan & Samrasinghe (2012), Κοσσιώρης (2013), και Lim et al. (2013), των οποίων το δείγμα αποτελούνταν από επαγγελματίες υγείας διαφόρων κλάδων. Ωστόσο, τα ευρήματα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τα ευρήματα των Bartley et al. (2006) και Jiang et al. (2015), όπου η πλειοψηφία των συμμετεχόντων απάντησε ότι νιώθει προετοιμασμένη να ανταπεξέλθει σε μια μαζική καταστροφή. Τα περιγραφικά αποτελέσματα έδειξαν ότι μόλις το 23% του προσωπικού έχει λάβει μέρος σε κάποια δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών καταστροφών στο χώρο εργασίας του, είτε σε σχέση με κάποιο πραγματικό συμβάν, είτε στα πλαίσια in-service εκπαίδευσης και ενδεχομένως σχετίζεται με τις απόψεις του υγειονομικού προσωπικού ως προς τη δυνατότητα ανταπόκρισής του σε περίπτωση κρίσης και τη δυνατότητα του νοσοκομείου να ανταπεξέλθει στην περίθαλψη μεγάλου αριθμού θυμάτων. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι το υγειονομικό προσωπικό το οποίο έχει συμμετάσχει σε πραγματικό συμβάν καταστροφής ή σχετική άσκηση, όπως επίσης και όσοι έχουν παρακολουθήσει μαθήματα σχετικά με

140 την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων φαίνεται ότι έχουν θετικότερη υποκειμενική αντίληψη αναφορικά με την ετοιμότητά τους (Bistaraki et al. 2011; Nypaver 2011; Κοσσιώρης 2013; Lim et al. 2013). Από την περιγραφική ανάλυση των δεδομένων ως προς τις δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για την προετοιμασία σε ενδεχόμενο μαζικής καταστροφής, βρέθηκε ότι το 82% του προσωπικού θεωρούσε τις ασκήσεις ετοιμότητας και το 79% τα σεμινάρια αντιμετώπισης καταστροφών ως επικρατέστερες μεθόδους στην αντιμετώπιση καταστροφών. Συναφή ήταν και τα ευρήματα της μελέτης των Fung et al. (2008), όπου μαθήματα και ασκήσεις ετοιμότητας βρίσκονταν στις πρώτες επιλογές. Ωστόσο, το αποτέλεσμα αυτής της μελέτης ίσως να μην εκφράζει την αντίληψη όλων των επαγγελματιών υγείας δεδομένου ότι διεξήχθη με πληθυσμό αναφοράς νοσηλευτές. Επιπλέον, οι περισσότεροι συμμετέχοντες 43% δήλωσαν ότι θα τηρούσαν το σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση μαζικής καταστροφής στο νοσοκομείο, ωστόσο μόλις ένα ποσοστό της τάξης του 22% γνώριζε την ύπαρξη των Επιχειρησιακών Σχεδίων «Περσέας, Σώστρατος, Φιλοκτήτης και Άρτεμις». Το εύρημα αυτό συμφωνεί με τη μελέτη των Fung et al. (2008) και του Κοσσιώρη (2013), όπου επίσης το μεγαλύτερο ποσοστό θα έπραττε το ίδιο σε ανάλογη περίπτωση. Αξιόλογο είναι το γεγονός ότι το 98% πιστεύει ότι τα σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων δε θα πρέπει να είναι γνωστά μόνο στη Διοίκηση του Νοσοκομείου, γεγονός που δείχνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων θέλει να γνωρίζει, να συμμετέχει και να είναι καλύτερα προετοιμασμένη. Η άποψη αυτή του προσωπικού που έλαβε μέρος στην έρευνα συμβαδίζει με τα ευρήματα των μελετών του Rosemary (2008), της Ρούτση (2010), και του Chimenya (2011) στις οποίες υποστηρίζεται η γνώμη ότι τα σχέδια διαχείρισης κρίσεων πρέπει να τα γνωρίζουν όλοι. Γενικά, από τις απαντήσεις τους και τα σχόλια τους στο τέλος του ερωτηματολογίου, οι περισσότεροι εργαζόμενοι κατέδειξαν την έλλειψη ενημέρωσης, εκπαίδευσης και προετοιμασίας για την αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών, καθώς και την έλλειψη πόρων για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων. Περιορισμοί μελέτης Η συγκεκριμένη μελέτη διεξήχθη σε ένα δημόσιο νοσοκομείο στο νομό Αττικής με αποτέλεσμα τα δεδομένα να μην είναι αντιπροσωπευτικά για το σύνολο

141 των ελληνικών δημόσιων νοσοκομείων. Ωστόσο, μια παρόμοια μελέτη με ένα μεγαλύτερο δείγμα από ένα πιο αντιπροσωπευτικό εύρος νοσοκομείων της χώρας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε γενίκευση των αποτελεσμάτων. Επίσης, η συλλογή των δεδομένων έγινε με τη βοήθεια ενός ειδικά κατασκευασμένου ερωτηματολογίου, το οποίο εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην παρούσα έρευνα, συνεπώς θα πρέπει να αξιολογηθεί περαιτέρω έτσι ώστε η εγκυρότητα και η αξιοπιστία του να επαληθευτεί από ερευνητές διαφορετικών μελετών. Τέλος, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι οι απαντήσεις στις ερωτήσεις που αναφέρονταν στις απόψεις του προσωπικού σχετικά με το βαθμό ετοιμότητας του νοσοκομείου ήταν υποκειμενικές, εξέφραζαν προσωπικές αντιλήψεις και εκτιμήσεις και δε βασίζονταν σε πραγματικά δεδομένα. Συμπεράσματα - Προτάσεις Η έρευνα διενεργήθηκε για να ανιχνεύσει το επίπεδο ετοιμότητας ενός Γενικού Νοσοκομείου της Αττικής στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών, αλλά και για να ευαισθητοποιήσει το υγειονομικό προσωπικό και τους αρμόδιους φορείς. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η πλειοψηφία του δείγματος των εργαζομένων μπορεί να ανταπεξέλθει σε καλό/πολύ καλό βαθμό στην περίπτωση κάποιας μαζικής καταστροφής, ενώ αξιολόγησε ως μέτρια την ικανότητα του Νοσοκομείου να ανταποκριθεί στην περίθαλψη των θυμάτων μίας φυσικής ή τεχνολογικής καταστροφής. Τα ευρήματα έδειξαν επίσης ότι μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων δε γνώριζε την ύπαρξη των Επιχειρησιακών Σχεδίων, ωστόσο δήλωσε ότι θα τηρούσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης. Από τις διαπιστώσεις της παρούσας μελέτης είναι φανερό ότι το Νοσοκομείο πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην ασφάλεια και την ετοιμότητά του σε κρίσιμα συμβάντα τόσο για τους ασθενείς όσο και τους επισκέπτες και τους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας. Είναι απαραίτητο να καθιερώσει συμφωνίες αμοιβαίας βοήθειας με άλλα νοσοκομεία δημόσια και ιδιωτικά, αλλά και συναρμόδιους φορείς της κοινότητας. Να έχει τυποποιημένες διαδικασίες εξοπλισμού, προμηθειών και φαρμάκων. Τέλος, να παρέχει διαρκή εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας κατά τη διάρκεια μη έκτακτων περιόδων με ασκήσεις ετοιμότητας ανά εξάμηνο σε όλα τα υφιστάμενα σχέδια διαχείρισης κρίσεων, έτσι ώστε αυτά να γίνουν γνωστά με την άμεση και ενεργή εμπλοκή τους

142 Περίληψη Εισαγωγή: Η ετοιμότητα έναντι μαζικών και τεχνολογικών καταστροφών αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση των σύγχρονων νοσοκομείων. Σκοπός: Η διερεύνηση και η αξιολόγηση του βαθμού ετοιμότητας ενός Γενικού Νοσοκομείου της Αττικής στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. Υλικό και μέθοδος: Διεξήχθη μια συγχρονική μελέτη, όπου η συλλογή των δεδομένων βασίστηκε στη στρωματοποιημένη δειγματοληψία, με αυτοσυμπληρούμενο ερωτηματολόγιο και διήρκησε από Αύγουστο έως Σεπτέμβριο Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 300 εργαζόμενοι του νοσοκομείου. Χρησιμοποιήθηκε ένα δομημένο ερωτηματολόγιο, όπου όσο μεγαλύτερη τιμή είχε η βαθμολογία, τόσο μεγαλύτερος ήταν και ο βαθμός ετοιμότητας του νοσοκομείου. Η στατιστική επεξεργασία έγινε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS 20. Αποτελέσματα: Η πλειοψηφία (58,3%) δήλωσε ότι το νοσοκομείο έχει εμπειρία στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων μιας μαζικής καταστροφής. Ωστόσο, χαμηλό ποσοστό (21,7%) γνώριζε τα επιχειρησιακά σχέδια. Το 42,7% έχει εκπαιδευτεί στην παροχή πρώτων βοηθειών, όμως μόνο το 7,7% συμμετείχε σε δραστηριότητα αντιμετώπισης μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. Επίσης, 50,6% πιστεύει ότι ο βαθμός ανταπόκρισης του προσωπικού είναι καλός/πολύ καλός, αλλά 44,3% πιστεύει ότι είναι μέτριος. Η ετοιμότητα του νοσοκομείου χαρακτηρίστηκε καλή/πολύ καλή από το 46% και μέτρια από το 41%. Όμως, ο συνολικός βαθμός ετοιμότητας του νοσοκομείου ήταν 11 (±4,7), που σημαίνει μέτριος και ειδικότερα 41,7% των συμμετεχόντων βαθμολόγησε την ετοιμότητα αυτού από 6 έως 10 βαθμούς. Ακόμη, η ανάλυση κατέδειξε ότι ο βαθμός ετοιμότητας του νοσοκομείου επηρεάζεται από την ηλικία, την επαγγελματική ιδιότητα, τη θέση ευθύνης και τα έτη προϋπηρεσίας. Συμπεράσματα: Η ετοιμότητα του νοσοκομείου αξιολογήθηκε μέτρια. Έτσι κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση και η εκπαίδευση του προσωπικού στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών. Λέξεις κλειδιά: μαζικό ατύχημα, καταστροφές, ετοιμότητα, νοσοκομείο

143 Abstract Introduction: Preparedness against mass and technological disasters is a fundamental obligation of contemporary hospitals. Purpose: The investigation and evaluation the degree of preparedness of a General Hospital of Attica in dealing with mass accidents and disasters. Method: A cross-sectional study was conducted where the data collection was based on stratified sampling, with a self-completed questionnaire, and lasted from August to September The study sample consisted of 300 hospital staff. A structured questionnaire was used, where the higher the score the higher the hospital's degree of preparedness. The statistical processing was conducted with the use of the SPSS 20 statistical package. Results: Τhe majority (58.3%) declared that the hospital has experience in dealing with the consequences of a mass disaster. However, a small percentage (21.7%) was aware of the business plans. 42.7% has been trained in first-aid care, but only 7.7% has been involved in activity of major accident and disaster. Also, 50.6% believed that the staff s responsiveness is good/very good, while 44.3% believed that it is moderate. Hospital preparedness was rated good/very good by 46% and moderate by 41%. However, the total preparedness of hospital was 11 (± 4.7), which means moderate and in particular 41.7% of the participants scored their preparedness from 6 to 10 degrees. Furthermore, the analysis has shown that the hospital s degree of preparedness is influenced by age, professional status, responsibility, and years of experience. Conclusions: The preparedness of hospital was moderately assessed. It is therefore necessary to inform and train staff in managing major accidents and disasters. Key words: mass accident, disaster, preparedness, hospital

144 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ Alexander, D. (2002). Principles of Emergency Planning and Management. Harpenden, UK and New York: Terra and Oxford University Press Al Khalaileh, M.A., Bond, E., Alasad, J.A. (2012). Jordanian nurses' perceptions of their preparedness for disaster management. International Emergency Nursing, 20(1), Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από Al Thobaity, A., Plummer, V., Innes, K., Copnell, B., (2015). Perceptions of knowledge of disaster management among military and civilian nurses in Saudi Arabia. Australasian Emergency Nursing Journal, 18(3), Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από /pubmed/ Ameriun, A., Delavari, A., Teymourzadeh, E. (2010). Rate of preparedness for crisis in three selected border hospitals. Iranian Journal of Military Medicine, 12(1), Ανακτήθηκε 25 Απριλίου, 2015, από ir/article en.html Amiri, M., Chaman, R., Raei, M., Nasrollahpour Shirvani, S.D., Afkar, A. (2013). Preparedness of Hospitals in North of Iran to Deal With Disasters. Iranian Red Crescent Medical Journal, 15(6), Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από Αντωνακούδης, Χ., Λάκκας, Ν. (2007). Πόσο έτοιμα είναι τα νοσοκομεία μας για την αντιμετώπιση μαζικών καταστροφών. Νοσοκομειακή Φαρμακευτική Αραβιάκη, Κ. (2014, 9 Μαΐου). Η σημασία της αντιμετώπισης των συνεπειών φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών. Νέα Κρήτη. Ανακτήθηκε 14 Μαΐου, 2017, από Baack, S., & Alfred, D. (2013). Nurses Preparedness and Perceived Competence in Managing Disasters. Journal of Nursing Scholarship, 45(3), Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από / Bartley, B.H., Stella, J.B., Walsh, L.D. (2006). What a disaster?! Assessing utility of simulated disaster exercise and educational process for improving hospital preparedness. Prehospital and Disaster Medicine, 21(4),

145 Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από / _What_a_disaster_Assessing_utility_of_simulated_disaster_exercis e_and_educational_process_for_improving_hospital_preparedness Bistaraki, A., Waddington, K., Galanis, P. (2011). The effectiveness of a disaster training programme for healthcare workers in Greece. International Nursing Review, 58(3), Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από Chimenya Tozivepi, G.N. (2011). Hospital Emergency and Disaster Preparedness. A study of Onandjokwe Lutheran Hospital, Northern Namibia. Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από ibia-gerald-noel-tozivepi-chimenya.html Coppola, D.P. (2007). Introduction to International Disaster Management. Burlington: Elsevier Corrigan, E., & Samrasinghe, I. (2012). Disaster preparedness in an Australian urban trauma center: staff knowledge and perceptions [Abstract]. Prehospital and Disaster Medicine, 27(5), Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από CRED EM-DAT, (Feb. 2015): The OFDA/CRED - International Disaster Database Université catholique de Louvain Brussels - Belgium. Internationally Reported Losses EMDAT. Ανακτήθηκε 7 Μαρτίου, 2016, από CRED and UNISDR, (2015). The human cost of weather-related disasters CRED: Brussels. Ανακτήθηκε 10 Φεβρουαρίου, 2016, από Δανδουλάκη, Μ. (2011). Καλλικράτης. Πολιτική Προστασία και Αυτοδιοίκηση. Έκδοση ΕΕΤΑΑ ΑΕ, Αθήνα Daneshmandi, M., Amiri, H., Vahedi, M., Farshi, M., Saghafi, A., Zigheymat, F. (2010). Assessing the level of preparedness for confronting crisis such as flood, earthquake, fire and storm in some selected hospitals of Iran. Iranian Journal of Military Medicine, 12(3), Ανακτήθηκε 26 Απριλίου, 2016, από Djalali, A., Della Corte, F., Foletti, M., Ragazzoni, L., Ripoll Gallardo, A., Lupescu, O., Arculeo, C., von Arnim, G., Friedl, T., Ashkenazi, M., Fischer, P.,

146 Hreckovski, B., Khorram-Manesh, A., Komadina, R., Lechner, K., Patru, C., Burkle, F.M., Ingrassia, P.L. (2014). Art of Disaster Preparedness in European Union: a Survey on the Health Systems. PLoS Currents, Edition 1. Ανακτήθηκε 8 Δεκεμβρίου, 2016, από /pmc/articles/pmc / Duong, K. (2009). Disaster education and training of emergency nurses in South Australia. Australasian Emergency Nursing Journal, 12(3), Ανακτήθηκε 26 Απριλίου, 2016, από / /Disaster_education_and_training_of_the_emergency_nurses_in_So uth_australia ΕΚΕΠΥ, (2014). Επιχειρησιακό Σχέδιο Εκκένωσης Νοσοκομείου σε περίπτωση σεισμού «Σώστρατος». Ανακτήθηκε 2 Ιουνίου, 2017, από google.gr/search?q=%ce%95%cf%80%ce%b9%cf%87%ce%b5%ce% B9%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%8C+% CE%A3%CF%87%CE%AD%CE%B4%3%CF%8E%CF%83%CF%84%CF %81%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82%C2%BB&ie=utf8&oe=utf8&cl ient=firefoxb&gfe_rd=cr&ei=xzukwafkcutbxsybgdaf# Ελαφρός, Γ. (2015, 28 Νοεμβρίου). Τεράστιες οι απώλειες από φυσικές καταστροφές. Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε 10 Φεβρουαρίου, 2016, από EVANDE, (2016). Ευρωπαϊκές πολιτικές Πολιτικής Προστασίας. Τεχνικό εγχειρίδιο Fung, O.W.M., Loke, A.Y., Lai, C.K.Y. (2008). Disaster preparedness among Hong Kong nurses. Journal of Advanced Nursing, 62(6), Ανακτήθηκε 26 Απριλίου, 2016, από HICS Guidebook, (2014). Fifth Edition. California Emergency Medical Services Authority. Ανακτήθηκε 15 Μαΐου, 2017, από /media/default/hics/hics_guidebook_2014_10.pdf Hojat, M. (2008). A Survey of Hospital Disaster Management in Medical Science Universities of Tehran The 19th International Nursing Research Congress Focusing on Evidence-Based Practice. Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2016, από html

147 Hosseini Shokouh, S.M., Arab, M., Rahimi, A., Rashidian, A., & Sadr Momtaz, N. (2009). Preparedness of the Iran University of Medical Sciences Hospitals Against Earthquake [Abstract]. Scientific Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research, 6(3-4), Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2016, από Hosseini Shokouh, S.M., Anjomshoa, M., Mousavi, S.M., Sadeghifar, J., Armoun, B., Rezapour, A., Arab, M. (2014). Prerequisites of Preparedness against Earthquake in Hospital System: A Survey from Iran. Global Journal of Health Science, 6(2), Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2016, από Θεοδώρου, Φ., Κατσικόπουλος, Π., Νίκα, Κ. (2009). Πολιτική Ασκήσεων. Εγχειρίδιο Σχεδιασμού, Διεξαγωγής και Αποτίμησης Ασκήσεων Πολιτικής Προστασίας. Έκδοση 1 η. Εθνικό Τυπογραφείο. Αθήνα. Ανακτήθηκε 11 Ιουνίου, 2017, από CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE+%CE%91%CF %83%CE%BA%CE%AE%CF%83%CE%B5%CF%89%CE%BD# Θεοδώρου, Φ., Νίκα, Κ. (2009). Εγχειρίδιο Σύνταξης και Εναρμόνισης Ειδικών Σχεδίων ανά Καταστροφή σε επίπεδο Υπουργείου ή άλλου Κεντρικού Φορέα. Έκδοση 1 η. Τμήμα Ελέγχου & Παρακολούθησης Σχεδίων/ΔΣ&ΑΕΑ/ΓΓΠΠ. Αθήνα. Ανακτήθηκε 11 Ιουνίου, 2017, από =rja&uact=8&ved=0ahukewjr1mdgktfwahxhthokhybbb9kqfggmm AA&url=http%3A%2F%2Fcivilprotection.gr%2Fsites%2Fdefault%2Fgscp_ uploads%2fegxeiridiosyntaxisenarmonismenwneidikwnsxediwn_el_gr_0. pdf&usg=aovvaw0b96h-i-52sjvcdqp7bi0e Ibrahim Abdelghany, F.A. (2014). Nurses Knowledge, Attitudes, Practices and Familiarity Regarding Disaster and Emergency Preparedness Saudi Arabia. American Journal of Nursing Science, 3(2), Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2016, από journalid=152&doi= /j.ajns Ιατρικό portal του ομίλου DPG DIGITAL MEDIA. Ανακτήθηκε 11 Ιουνίου, 2017, από Ιστοσελίδα της βάσης δεδομένων EM-DAT. The OFDA/CRED International Disaster Database. Université catholique de Louvain Brussels, Belgium

148 Ανακτήθηκε 7 Μαρτίου, 2016, από Ιστοσελίδα της βάσης δεδομένων EM-DAT. The OFDA/CRED International Disaster Database. Université catholique de Louvain Brussels, Belgium. Ανακτήθηκε 7 Μαρτίου, 2016, από Ιστοσελίδα της βάσης δεδομένων EM-DAT. The OFDA/CRED International Disaster Database. Université catholique de Louvain Brussels, Belgium. Ανακτήθηκε 7 Μαρτίου, 2016, Jacobson, H.E., Mas, F.S., Hsu, C.E., Turley, J.P., Miller, J., Kim, M. (2010). Selfassessed emergency readiness and training needs of nurses in rural Texas. Public Health Nursing, 27(1), Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2016, από Jiang, L., He, H.G., Zhou, W.G., Shi, S.H., Yin, T.T., Kong, Y. (2015). Knowledge, attitudes and competence in nursing practice of typhoon disaster relief work among Chinese nurses: a questionnaire survey [Abstract]. International Journal of Nursing Practice, 21(1), Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2016, από Καζαμίας, Π. (2001). Μαζικές Καταστροφές. Επείγουσα Ιατρική (I). Εταιρεία Αναισθησιολογίας και Εντατικής Ιατρικής, 11(23), Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2017, από Κατσανάκη, Π. (2012). Η συμβολή της «Φτώχειας» στη διαμόρφωση της «Αντίληψης του Κινδύνου των Φυσικών Καταστροφών». Περίπτωση μελέτης: Ο σεισμός στη χώρα της Αϊτή Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα. Ανακτήθηκε 28 Απριλίου, 2017, από ΚΕΕΛΠΝΟ, Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την αντιμετώπιση Πανδημίας Γρίπης. Ανακτήθηκε 2 Ιουνίου, 2017, από =j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahukewjskbz plnfwahwojhokhxmdaloqfggmmaa&url=http%3a%2f%2fwww.dy pede.gr%2fmedia%2fmain_cont%2fefhmerida%2fgripha(h1n1)%2f %25CE%2595%25CE%2598%25CE%259D%25CE%2599%25CE%259A% 25CE%259F_%25CE%25A3%25CE%25A7%25CE%2595%25CE%2594%2 5CE%2599%25CE%259F_%25CE%2594%25CE%25A1%25CE%2591%

149 CE%25A3%25CE%2597%25CE%25A3.pdf&usg=AOvVaw0hhtkUxtQeJAx VVyAFUZAm Κοσσιώρης, Α. (2013). Ετοιμότητα του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού για την αντιμετώπιση μαζικών καταστροφών. Μεταπτυχιακή εργασία. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2015, από 042ce4f/CF59FFD4D9D343DEC2257C Κούκου, Ι. (2012). Διαχείριση κρίσεων και υγειονομική ετοιμότητα σε περιφερειακό νοσοκομείο σε ιατρονοσηλευτικό και διοικητικό προσωπικό. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Ανακτήθηκε 29 Απριλίου, 2015, από Κουρούδη, Κ. (2015, 15 Οκτωβρίου). Με αφορμή τη διεθνή ημέρα μείωσης των καταστροφών. Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας. Ανακτήθηκε 5 Μαΐου, 2017, από /category/gnwmes/page/3/ Λαμπάκης, Σ. (2007). Διαχείριση κρίσεων και καταστροφών. Βασικές αρχές οργάνωσης. Ανακτήθηκε 25 Απριλίου, 2017, από /url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0a hukewihwf_u577vahvfxbqkhwhzayaqfgglmaa&url=http%3a%2f %2Fimg.pathfinder.gr%2Fclubs%2Ffiles%2F46969%2F6.doc&usg=AFQjC NHjXJif6a1p0Wq4EjkfT6aGHAV1Gg Labrague, L.J., Yboa, B.C., McEnroe-Petitte, D.M., Lobrino, L.R., Brennan, M.G. (2016). Disaster Preparedness in Philippine Nurses. Journal of Nursing Scholarship, 48(1), Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2016, από Λέκκας Ε., Α. Ε. (2015). Εισαγωγή στη θεωρία Διαχείρισης Καταστροφών και Κρίσεων Levi, L., Michaelson, M., Admi, H., Bregman, D., Bar-Nahor, R. (2002). National strategy for mass casualty situations and its effects on the hospital. Prehospital Disaster Medicine, 17(1), Ανακτήθηκε 20 Ιανουαρίου, 2017, από Li, X., Huang, J., Zhang, H. (2008). An analysis of hospital preparedness capacity for public health emergency in four regions of China: Beijing, Shandong,

150 Guangxi, and Hainan. BMC Public Health, 8(319). Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2016, από Lim, G.H., Lim, B.L., Vasu, A. (2013). Survey of factors affecting health care workers perception towards institutional and individual disaster preparedness [Abstract]. Prehospital and Disaster Medicine, 28(4), Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2016, από Mahdaviazad, H., & Abdolahifar, G.R. (2013). Assessing hospital disaster preparedness in Shiraz, Iran 2011: teaching versus private hospitals [Abstract]. American Journal of Disaster Medicine, 8(1), Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2016, από Ματσικουρλής, Μ., Μαυράκη, Ε. (2013). Ο Ρόλος του Νοσηλευτή στις Μαζικές Καταστροφές. Πτυχιακή εργασία. Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε 10 Μαΐου, 2017, από =rja&uact=8&ved=0ahukewjot2cndfwahvllxokht1cckuqfggmmaa &url=http%3a%2f%2findex.lib.teithe.gr%3a8080%2fbitstream%2fhandle %2F10184%2F6092%2FMavraki_Matsikourlis.pdf%3Fsequence%3D3&usg =AOvVaw21ShCYIk69NZ0L88bDUOHn Milsten, A. (2000). Hospital responses to acute-onset disasters: a review. Prehospital Disaster Medicine, 15(1), Ανακτήθηκε 8 Δεκεμβρίου, 2016, από Μπακάλης, Π. (2015). Η νέα πρόκληση: Το πλαίσιο του Sendai για τη μείωση κινδύνων καταστροφών-προτάσεις εφαρμογής του στην Ελλάδα. Πτυχιακή Εργασία. Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αθήνα. Ανακτήθηκε 15 Μαρτίου, 2017, από CE%97+%CE%BD%CE%AD%CE%B1+%CF%80%CF%81%CF%8C%CE %BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B7%3A+%CE%A4%CE%BF+% CF%80%CE%BB%CE%B1%CE%AF%CF%83%CE%B9%CE%BF+%CF %84%CE%BF%CF%85+Sendai+2015+%E2%80% &ie=utf8&oe= utf8&client=firefoxb&gfe_rd=cr&ei=kdokwdjti8zcxtrvn8gf# Μπαλαντινάκη, Α. (2014). «Μελέτη της Τρωτότητας, της Έκθεσης και της Προσαρμοστικότητας στην περιοχή της Ιεράπετρας έναντι φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων». Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία

151 Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα. Ανακτήθηκε 28 Απριλίου, 2017, από Μπαλάφας, A. (2015). Διπλωματία των καταστροφών: Η περίπτωση Ελλάδας Τουρκίας. Μεταπτυχιακή εργασία. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα. Ανακτήθηκε 12 Μαρτίου, 2017, από Μπεκρή, Ε. (2010). Σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων από το 2004 μέχρι σήμερα. Έλεγχος βαθμού ετοιμότητας σε 4 μεγάλα νοσοκομεία της Αθήνας, 5 χρόνια μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, Αθήνα Μπούλια, Ε. (2009). Παγκόσμια Ημέρα Υγείας: Επείγοντα περιστατικά στο προσκήνιο. in2life. Ανακτήθηκε 10 Μαΐου, 2017, από as-epeigonta-peristatika-sto-proskhnio.html Μυλωνόπουλος, Δ. (2006). Το πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας για το μετριασμό των φυσικών καταστροφών. Ανακτήθηκε 15 Μαρτίου, 2017, από Niska, R., Burt, C. (2005). Bioterrorism and mass casualty preparedness in hospitals: United States, Advance Data, 364, Ανακτήθηκε 8 Δεκεμβρίου, 2016, από Nypaver, M.C. (2011). Disaster education for nurses: a comparison of two instructional methods for teaching basic disaster life support in the light of self-efficacy theory. PhD dissertation, University of Tennessee-Knoxville. Ανακτήθηκε 16 Ιουλίου, 2016, από _graddiss/1108/ Nunnally, J. C. Cites in: Churchill, G. A. Jr. (1979). A paradigm for developing better measures of marketing constructs. Journal of Marketing Research, 16, Ανακτήθηκε 28 Ιανουαρίου, 2016, από stable/ O'Sullivan, T.L., Dow, D., Turner, M.C., Lemyre, L., Corneil, W., Krewski, D., Phillips, K.P., Amaratunga, C.A. (2008). Disaster and emergency management: Canadian nurses' perceptions of preparedness on hospital front lines [Abstract]. Prehospital and Disaster Medicine, 23(3),

152 Ανακτήθηκε 23 Ιουνίου, 2016, από / Ουζούνη, Χ., Νακάκης, Κ. (2011). Η Αξιοπιστία και η Εγκυρότητα των Εργαλείων Μέτρησης σε Ποσοτικές Μελέτες. Νοσηλευτική, 50(2), Παναγοπούλου, Δ. (2015). Σχηματίζοντας δίκτυα επικοινωνίας των νοσηλευτικών ιδρυμάτων, σε έκτακτη ανάγκη στην περίπτωση της φυσικής καταστροφής, διαπερνώντας τον αστικό ιστό του μητροπολιτικού κέντρου της Αθήνας. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε 23 Μαΐου 2017, από Παντζαρτζή, Ε. (2010). Ευρωπαϊκή Ένωση και διαχείριση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών, μελέτη περίπτωσης: χώρα Ιταλία. Πτυχιακή Εργασία. Εθνική Σχολή Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αθήνα. Πεγίδης, Π. (2008). Ο ρόλος της Ηγεσίας και οι Στρατηγικές που απαιτούνται για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων που οδηγούν σε κρίση στο περιβάλλον του Νοσοκομείου. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας. Ανακτήθηκε 2 Ιουνίου, 2017, από / E-th-n-i-k-i-s-h-o-l-i-d-i-m-o-s-i-a-s-y-g-e-i-a-s.html Ρούτση, Ε. (2010). Γνώσεις και απόψεις των επαγγελματιών υγείας που εργάζονται στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών σχετικά με την αντιμετώπιση μαζικών καταστροφών. Μεταπτυχιακή εργασία. Πανεπιστήμιο Κρήτης. Ανακτήθηκε 12 Απριλίου, 2015, από 07jfecoauon7qvbkor7os6ihd6_ tkl# Rosemary, M.M. (2008). Knowledge, attitudes and practices of health care workers regarding disaster preparedness at Johannesburg hospital in Gauteng province, South Africa. A research report submitted to the Faculty of Health Sciences. University of the Witwatersrand Johannesburg. Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2016, από Salari, H., Esfandiari, A., Heidari, A., Julaee, H., Rahimi, S.H. (2013). Survey of natural disasters preparedness in public and private hospitals of Islamic republic of Iran (case study of Shiraz, 2011). International Journal of Health System and Disaster Management, 1(1), Ανακτήθηκε 25 Ιουλίου, 2016, από issn= ;year=2013;volume=1;issue=1;spage=26;epage=31;aulast=sa lari

153 Σαπουντζάκη, Κ. (επιμέλεια εισαγωγή - μεταφράσεις), 2007: Το Αύριο Εν Κινδύνω Φυσικές και Τεχνολογικές Καταστροφές στην Ευρώπη και την Ελλάδα, Εκδόσεις GUTENBERG, Αθήνα. Σαπουντζάκη, Κ., Δανδουλάκη, Μ., Κίνδυνοι και Καταστροφές. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: (2015) Sobhani, G., Khammarnia, M., Hayati, R., Ravangard, R., Heydari, A.R., Heydarvand, S. (2012). Investigation of the preparedness level of the hospitals against disasters in Bandar Abbas, Iran, in The Journal of the Pakistan Medical Association, 64(5), Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2016, από Spranger, C.B., Villegas, D., Kazda, M.J., Harris, A.M., Mathew, S., Migala, W.M. (2007). Assessment of physician preparedness and response capacity to bioterrorism or other public health emergency events in a major metropolitan area. Disaster Management and Response, 5(3), Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2016, από Στεφάνου, Ε. (2015). Συγκριτική μελέτη του σεισμού στο Ιζμίτ (Τουρκία 1999) και του σεισμού της L Aquila (Ιταλία 2009) ως προς την διαχείριση της έκτακτης ανάγκης. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Αθήνα. Ανακτήθηκε 10 Φεβρουαρίου, 2016, από Συμμετοχή του ΚΟΙΟΣ σε σημαντικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα, 13 Οκτωβρίου Ανακτήθηκε 14 Μαΐου, 2017, από _Releases/2014/COncORDE.pdf Συντάκτες της Βικιπαίδειας, (2017, 30 Ιουνίου). Νοσοκομείο ΚΑΤ [Internet]. Βικιπαίδεια, Η Ελεύθερη Εγκυκλοπαίδεια. Ανακτήθηκε 14 Ιουλίου, 2017, από 83%CE%BF%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%BF_ % CE%9A%CE%91%CE%A4&oldid= Traub, M., Bradt, D.A., Joseph, A.P. (2007). The Surge Capacity for People in Emergencies (SCOPE) study in Australasian hospitals. Medical Journal of Australia, 186(8), Ανακτήθηκε 8 Δεκεμβρίου, 2016 από -

154 UNISDR, (2009). Terminology on disaster risk reduction. Ανακτήθηκε 25 Απριλίου, 2017, από Usher, K., Mills, J., West, C., Casella, E., Dorji, P., Guo, A., Koy, V., Pego, G., Phanpaseuth, S., Phouthavong, O., Sayami, J., Lak, M.S., Sio, A., Ullah, M,M., Sheng, Y., Zang, Y., Buettner, P., Woods, C. (2015). Cross-sectional survey of the disaster preparedness of nurses across the Asia-Pacific region. Nursing and Health Sciences, 17(4), Ανακτήθηκε 10 Απριλίου, 2016, από Van Westen, C., Alkema, D., Damen, M., Kerle, N., Kingma, N. (2011). Multihazard risk assessment. Distance education course. Guide book. United Nations University ITC School on Disaster Geoformation Management (UNU - ITC DGIM), University of Twente. Ανακτήθηκε 12 Μαρτίου, 2017, από &ved=0ahukewieoahjntfwahxbubokhwvkctmqfggmmaa&url=ftp% 3A%2F%2Fftp.itc.nl%2Fpub%2Fwesten%2FMulti_hazard_risk_course%2F Guidebook%2FGuidebook%2520MHRA.pdf&usg=AOvVaw29EgVpI9tQu WPNOEWm-_H7 Warfield, C. (n.d.). The Disaster Management Cycle. Ανακτήθηκε 25 Απριλίου, 2017, από Wong, K., Turner, P.S., Boppana, A., Nugent, Z., Coltman, T., Cosker, T.D.A., Blagg, S.E. (2006). Preparation for the next major incident: are we ready? Emergency Medicine Journal, 23(9), Ανακτήθηκε 25 Ιουλίου, 2016, από Φαλάρας, Ε. (2009). Βασικές έννοιες κινδύνου καταστροφής. Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Αθήνα Ζάντζος, Ι., Βουτσινάς, Β., Κουτελέκος, Ι. (2013). Το χειρουργείο σε περιπτώσεις μαζικών καταστροφών. Σχέδιο Περσέας. Περιεγχειρητική Νοσηλευτική,1(1), Ανακτήθηκε 2 Ιουνίου, 2017, από /volume2_issue1/212.pdf Zibulewsky, J. (2001). Defining disaster: the emergency department perspective. Proceedings (Baylor University. Medical Center), 14(2), Ανακτήθηκε 20 Ιανουαρίου, 2017, από /pubmed/

155 ΠΑΡΑΡΗΜΑ I: ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ CRED Center for Research on the Epidemiology of Disasters DRR Disaster Risk Reduction EM - DAT Emergency Disaster Database ERCC Emergency Response Coordination Centre EVANDE Enhancing Volunteer Awareness and education against Natural Disasters through E-learning H1N1 Influenza A virus H1N1 subtype HFA Hyogo Framework for Action HICS Hospital Incident Command System HIMT Hospital Incident Management Team IBM International Business Machines ICS Incident Command System IDNDR International Decade for Natural Disaster Reduction ISDR International Stradegy for Disaster Reduction NHAMCS National Hospital Ambulatory Medical Care Survey SCOPE Surge Capacity for People in Emergencies SFDRR Sendai Framework for Disaster Risk Reduction SPSS Statical Package of Social Sciences UNISDR United Nations Office for Disaster Risk Reduction YSPASW Yokohama Stradegy and Plan of Action for a Safer World ΑΕΙ Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ΑΤΕΙ Ανώτατα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα EKAB Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας ΕΚΕΠΥ Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας ΕΠΑΛ Επαγγελματικά Λύκεια ΗΠΑ Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ΙΕΚ Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης ΚΑΤ Κέντρο Αποκατάστασης Τραυματιών ΚΕΕΛΠΝΟ Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ΜΕΘ Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ΜΜΕ Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ΟΗΕ Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ΠΟΥ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ΤΕΕ Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια ΤΕΙ Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα ΤΕΠ Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ΦΕΚ Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως ΧΒΡ Χημικός, Βιολογικός, Ραδιολογικός Παράγοντας ΧΒΡΠ Χημικός, Βιολογικός, Ραδιολογικός, Πυρηνικός Παράγοντας

156 ΠΑΡΑΡΗΜΑ IΙ: ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Γράφημα 6.1 Κατανομή της βαθμολογίας για το βαθμό ετοιμότητας του Νοσοκομείου με βάση τη γνώμη του προσωπικού στο δείγμα της μελέτης σε μορφή ιστογράμματος. Γράφημα 6.2 Στικτόγραμμα της σχέσης για το βαθμό ετοιμότητας στην αντιμετώπιση μαζικών ατυχημάτων και καταστροφών με βάση τη γνώμη του προσωπικού και της ηλικίας σε έτη