Κίνδυνος (hazard). Η εγγενής ιδιότητα μιας επικίνδυνης ουσίας ή φυσικής κατάστασης που ενδέχεται να βλάψει την ανθρώπινη υγεία ή/και το περιβάλλον

Transcript

1 Κίνδυνος (hazard). Η εγγενής ιδιότητα μιας επικίνδυνης ουσίας ή φυσικής κατάστασης που ενδέχεται να βλάψει την ανθρώπινη υγεία ή/και το περιβάλλον Επικινδυνότητα (risk). Η πιθανότητα μιας συγκεκριμένης επίπτωσης εντός δεδομένης χρονικής περιόδου ή υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι η επικινδυνότητα είναι μία πιθανοθεωρητική έννοια που εξαρτάται από αρκετές παραμέτρους και της οποίας η μελέτη έχει εφαρμογή στην Βιομηχανική ασφάλεια και στη λήψη επιχειρησιακών αποφάσεων.

2 Ο κίνδυνος στις εγκαταστάσεις των Χημικών Βιομηχανιών έγκειται στην δυνατότητα απελευθέρωσης μεγάλων ποσοτήτων επικινδύνων ουσιών (τοξικές, εύφλεκτες), σαν αποτέλεσμα κάποιου ατυχήματος που στη συνέχεια θα προκαλέσουν βλάβες στην υγεία του κοινού καθώς και οικονομικές ζημιές Είναι δυνατό να συμβούν ατυχήματα με ανεπιθύμητες συνέπειες με τον ακόλουθο τρόπο: o Ένα γεγονός συμβαίνει και διαταράσσει την κανονική λειτουργία της εγκατάστασης (ΑΦΟΡΜΗ) o Μια σειρά αστοχιών αδρανοποιούν ένα ή περισσότερα συστήματα ασφαλείας που υπάρχουν για να αποτρέψουν την έκλυση της επικίνδυνης ουσίας στο περιβάλλον. o Η επικίνδυνη ουσία εκλύεται στο περιβάλλον και διαχέεται ανάλογα με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν στον αέρα, το έδαφος ή/και το νερό. Η διασπαρμένη επικίνδυνη ουσία προκαλεί άμεσα ή έμμεσα τις ανεπιθύμητες βλάβες.

3 Ο συνδυασμός της έκτασης των συνεπειών και της πιθανότητας πραγματοποιήσεως τους, ορίζει την έννοια της επικινδυνότητας. Η μεθοδολογία της ποσοτικής εκτίμησης απαντά με συστηματικό τρόπο στα εξής ερωτήματα: o o o o Τι μπορεί να «πάει στραβά»; Πόσο συχνά αυτό μπορεί να συμβεί; Ποιες είναι οι συνέπειες; Πόσο πιθανές είναι αυτές οι συνέπειες;

4 Διάγραμμα 1.Γενικές φάσεις εκτίμησης επικινδυνότητας.

5 Για το προσδιορισμό της επικινδυνότητας υπάρχουν αρκετές μέθοδοι συστηματικής ανάλυσης, όπου ο χαρακτήρας τους κυμαίνεται από περιγραφικός ως καθαρά μαθηματικός Για τον προσδιορισμό μπορεί να χρησιμοποιηθούν διάφορες τεχνικές που ποικίλουν από απλές ποιοτικές μέχρι πιο πολύπλοκες ποσοτικές. Οι ποιοτικές βασίζονται στην εμπειρία, την κριτική ικανότητα του αναλυτή και χρησιμοποιούν υφιστάμενες νομοθετικές διατάξεις, προδιαγραφές, πρότυπα και πρακτικές. Οι βασικές μέθοδοι για την «ποιοτική» εκτίμηση είναι οι επιθεωρήσεις, οι λίστες ελέγχου και οι στατιστικές αναλύσεις ατυχημάτων και ανεπιθύμητων περιστατικών.

6 Υψηλότερου επιπέδου αξιοπιστίας μέθοδοι που χρησιμοποιούνται ανάλογα με τη διαδικασία και τη φύση της καταστάσεως είναι: o HAZOP (Hazard and Operability study) o FAME (Failure Mode and Effect Analysis) o FΤΑ (Failure Tree Analysis) o ETA (Event Tree Analysis) o What If Analysis o κ.α. Μέθοδοι όπως οι FΤΑ,ETA χρησιμοποιούν στατιστικά δεδομένα αστοχίας του μηχανολογικού εξοπλισμού και είναι δυνατόν να εφαρμοστούν τόσο για τον προσδιορισμό του συνδυασμού των γεγονότων που μπορούν να οδηγήσουν σε μια επικίνδυνη κατάσταση-περιστατικό, όσο και για την εκτίμηση της πιθανότητας. Χρησιμοποιούνται κυρίως για ανάλυση επικινδυνότητας σε εγκαταστάσεις με πολύπλοκες διεργασίες που διαχειρίζονται επικίνδυνες (εύφλεκτες ή/και τοξικές) ουσίες.

7 Ένα ΒΑΜΕ ορίζεται σαν ένα γεγονός όπως η διάχυση, η πυρκαγιά ή η έκρηξη που έχει το χαρακτηριστικό της μεγάλης έκτασης, που σε συνδυασμό με ανεξέλεγκτη ανάπτυξη μιας βιομηχανικής δραστηριότητας να προκαλεί σοβαρό κίνδυνο άμεσο ή έμμεσο, για τον άνθρωπο, στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της εγκατάστασης ή/και για το περιβάλλον, και στην οποία-εγκατάστασηνα χρησιμοποιούνται μια ή περισσότερες επικίνδυνες ουσίες όπως αυτές ορίζονται στη σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα βασικά χαρακτηριστικά των ΒΑΜΕ είναι: o μεγάλος αριθμός νεκρών (άμεσων ή με την παρέλευση χρονικού διαστήματος) και τραυματιών (εγκαύματα, αναπνευστικά προβλήματα, κ.α.), για τους οποίους απαιτείται ειδική νοσοκομειακή περίθαλψη, o μεγάλη πιθανότητα για επέκταση των επιπτώσεων και εκτός του χώρου μιας εγκατάστασης, μεγάλη πιθανότητα για δημιουργία αλυσιδωτών ατυχημάτων (φαινόμενο domino), o αρκετές φορές απαιτείται η εκκένωση πληθυσμού σε μεγάλη απόσταση γύρω από το ατύχημα, o για την αντιμετώπιση απαιτείται η συνεργασία πολλών ομάδων παρέμβασης (πυροσβεστική, τροχαία, ασθενοφόρα, τοπικές αρχές), o διατάραξη του κανονικού ρυθμού ζωής,

8 Τα κυριότερα είδη ατυχημάτων που μπορούν να οδηγήσουν σε ΒΑΜΕ, είναι o Διασπορά-διαφυγή τοξικού, εύφλεκτου αερίου o Φωτιά o Έκρηξη o Με τις ανάλογες υποπεριπτώσεις τους. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι πολλές φορές δεν έχει νόημα να εξετάζουμε την κάθε περίπτωση μεμονωμένα, διότι η εκδήλωση ενός είδος ατυχήματος μπορεί να οδηγήσει σε κάποιο άλλο και εν συνεχεία σε φαινόμενα «αλυσιδωτών» ατυχημάτων (domino effects) [π.χ διασπορά εύφλεκτου υγρού του οποίου οι ατμοί (ή και η αυτή εύφλεκτη διαφυγείσα ποσότητα) μετά από εξάτμιση τους, δημιουργούν ένα εύφλεκτο μίγμα ατμών-αέρα, που μπορεί να οδηγήσει-αναλόγως των συνθηκών- σε εκδήλωση φωτιάς, εκρήξεως όπου σε συνδυασμό με τη χωροταξική διευθέτηση της εγκατάστασης, η όποια επικίνδυνη κατάσταση να μεταδοθεί σε πολύ μεγάλη έκταση).