Κείμενο 1: «Οι ψυχολογικές ρίζες του ρατσισμού»

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ MΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΤΑΞΗ : Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 26/05/2017 ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 2 ΩΡΕΣ ΩΡΑ : 08:00 10:00 π.μ. ΒΑΘΜΟΣ... ΥΠΟΓΡΑΦΗ... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ... ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΞΙ (6) ΣΕΛΙΔΕΣ Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα. Τα ερωτήματα να απαντηθούν σε φύλλα εξέτασης, όχι στο εξεταστικό δοκίμιο. Να γράψετε στο φύλλο εξέτασης τα στοιχεία σας (ονοματεπώνυμο, τμήμα, αριθμός καταλόγου τάξης, ημερομηνία). Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή ταινίας (Tipp-Ex). 1. ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο 1: «Οι ψυχολογικές ρίζες του ρατσισμού» (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) Γενιές ολόκληρες Ελλήνων μεγάλωσαν με στερεότυπες απειλές του τύπου «φάε τη σούπα σου, γιατί θα έρθει να σε πάρει ο γύφτος» ή «αν δεν κάτσεις καλά, θα σε φάει ο αράπης», με παραδείγματα προς γνώση και συμμόρφωση από πολιτισμικές, κοινωνικές, θρησκευτικές ή άλλες μειονότητες. Στις μέρες μας αυτές οι απειλές ξεθώριασαν και έχασαν την πειθώ που κάποτε είχαν αλλά αντικαταστάθηκαν από άλλες που αντλούν από διαφορετικές ομάδες. Οι σπόροι του ρατσισμού εμφυτεύονται από πολύ νωρίς στην κοινωνική συνείδηση του ατόμου και γίνονται μέρος της ψυχοσύνθεσής του και της στάσης του απέναντι στους άλλους. Γιατί όμως οι άνθρωποι γίνονται ρατσιστές; Γιατί οι κατά τα άλλα καλοί, κοινωνικοί, ανοιχτόκαρδοι και εξυπηρετικοί άνθρωποι γίνονται ξαφνικά εμπνευστές τέτοιων στερεότυπων απειλών και στη συνέχεια γίνονται δύσπιστοι και εχθρικοί απέναντι στους ξένους; Ο φόβος του διαφορετικού και του άγνωστου αποτελεί τον καταλύτη μιας ψυχολογικής διαδικασίας που στηρίζεται στην αρχή της ομοιότητας. Οι όμοιοι με εμάς ανήκουν στην ίδια ομάδα και επομένως είναι ακίνδυνοι. Ο αλλιώτικος, ο ξένος, εμπεριέχει εξ ορισμού το διαφορετικό και κατ επέκταση το επικίνδυνο. Ακόμη κι αν ο φόβος της επικινδυνότητας απορριφθεί, ο διαφορετικός τρόπος ζωής και η εμφάνιση είναι αρκετά, για να κριθούν κατώτερα από τα δικά μας και επομένως να απορριφθούν. Έτσι δημιουργούνται προκαταλήψεις που υψώνονται σαν φράγμα ανάμεσα στους διαφορετικούς ανθρώπους. Λίζα Βαρβόγλη, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 1 Απριλίου 2001(διασκευή) 1

2 Κείμενο 2: «Ρατσισμός» Ένα κοινωνικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στην πόλη μας και γενικότερα στην κοινωνία μας είναι ο ρατσισμός. Λέγοντας ρατσισμό εννοούμε το δόγμα που αναπτύσσεται βασισμένο πάνω σε συγκεκριμένα γνωρίσματα, όπως εθνικά, θρησκευτικά, πολιτιστικά, προκειμένου να αναγάγει μια ομάδα (κοινωνική, φυλετική, θρησκευτική) ως κατώτερη των άλλων. Το πιο συνηθισμένο είδος ρατσισμού είναι ο φυλετικός ρατσισμός. Οι ρατσιστές πιστεύουν ότι οι άνθρωποι που ανήκουν σε διαφορετική φυλή είναι κατώτεροι από τους ίδιους, διότι θεωρούν ότι υπάρχουν βιολογικές διαφορές μεταξύ των φυλών, έτσι προσδιορίζουν την ανωτερότητα ή την κατωτερότητά τους. Στην κοινωνία μας υπάρχουν πολλά άτομα που έχουν έρθει μετανάστες στην χώρα μας, για να βρουν μια καλή δουλειά και να εξασφαλίσουν ένα άνετο και αξιοπρεπές μέλλον στα παιδιά τους. Αυτοί οι άνθρωποι που ήρθαν στη χώρα μας, για να διορθώσουν την ζωή τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με αρνητικά, επικριτικά σχόλια για τη γλώσσα τους, την εμφάνισή τους καθώς επίσης για την θρησκεία τους και για τη διαφορετικότητα του χρώματός τους. Συνήθως οι ρατσιστές δε στηρίζονται σε βάσιμες αποδείξεις για αυτά που λένε, απλά σε αβάσιμες προκαταλήψεις. Είναι πολλές οι φορές που ακούμε ανθρώπους γύρω μας να αποκαλούν κάποιον με ονομασίες εθνοτήτων αποδίδοντάς τους υβριστική σημασία. Όλα αυτά γίνονται, γιατί υποτίθεται ότι οι μετανάστες είναι διαφορετικοί. Αρκετοί λοιπόν είναι αυτοί οι οποίοι θεωρούν ότι το διαφορετικό είναι κακό. Έτσι οι ρατσιστές θεωρούν ότι πρέπει να καταπατούν κάθε δικαίωμα των ξένων, αλλά έχουν και την απαίτηση να εκτελούν τις υποχρεώσεις τους. Ηλιάνα Καλλιώρα, Ημερήσιος τύπος (διασκευή) Ερωτήσεις: ΜΕΡΟΣ Α : Κατανόηση κειμένων (μονάδες 2) Α1. Και τα δύο κείμενα έχουν ως θέμα τους το φαινόμενο του ρατσισμού. (α) Να βρείτε μία (1) ομοιότητα (εκτός από το κοινό θέμα)στο περιεχόμενο των δύο κειμένων. (Μον. 0,5) (β) Να παραθέσετε τα αντίστοιχα αποσπάσματα και από τα δυο κείμενα. (Μον. 1) Α2. Μέσω ποιας ψυχολογικής διαδικασίας γίνεται κάποιος ρατσιστής σύμφωνα με τη συγγραφέα του κειμένου 1; Να δώσετε δύο (2) στοιχεία με τα οποία τεκμηριώνει τη θέση της. (Μον. 0,5) 2

3 ΜΕΡΟΣ Β : Οργάνωση κειμένων (μονάδα 1) Β1. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το κείμενο 1; Να δώσετε ένα (1) χαρακτηριστικό του είδους. (Μον. 0,5) Β2. Να γράψετε: έναν πλαγιότιτλο για την πρώτη (1η) παράγραφο του κειμένου 1 και έναν πλαγιότιτλο για την τρίτη (3η) παράγραφο του κειμένου 2 ( οι παράγραφοι είναι σε πλάγια γραφή ) (Μον. 0,5) ΜΕΡΟΣ Γ : Μορφοσυντακτικά φαινόμενα (μονάδες 2) Γ1. Να γράψετε το είδος των πιο κάτω δευτερευουσών ονοματικών προτάσεων που είναι έντονα γραμμένες και υπογραμμισμένες στο κείμενο 2 και να βρείτε τον συντακτικό τους ρόλο. (Μον. 1) (α)... ότι το διαφορετικό είναι κακό (β)... να καταπατούν κάθε δικαίωμα των ξένων Γ2. Να αναγνωρίσετε το είδος των έντονα γραμμένων και υπογραμμισμένων δευτερευουσών επιρρηματικών προτάσεων του κειμένου 1 και να γράψετε την επιρρηματική σχέση που εκφράζουν. (Μον. 1) (α)...γιατί θα έρθει (β)... για να κριθούν κατώτερα από τα δικά μας ΜΕΡΟΣ Δ : Λεξιλογικές ασκήσεις (μονάδα 1) Δ1. Διατηρώντας τον γραμματικό τύπο (επίθετο - επίρρημα) να γράψετε: ένα συνώνυμο για τη λέξη διαφορετικό (κείμενο 1) και ένα αντίθετο για τη λέξη επικριτικά (κείμενο 2) (Μον. 0,5) Δ2. Η πιο κάτω λέξη που είναι υπογραμμισμένη στο κείμενο 2 είναι πολύσημη. Να γράψετε δύο (2) προτάσεις με τη λέξη, όπου να φαίνεται η πολυσημία της. (Μον. 0,5) γλώσσα ΜΕΡΟΣ E : ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (μονάδες 8) Στις μέρες μας αναβιώνει έντονα το φαινόμενο του κοινωνικού ρατσισμού. Σε άρθρο σας, το οποίο θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του Σχολείου σας, να αναφερθείτε σε δύο (2) βασικά αίτια του φαινομένου και σε δύο (2) τρόπους που μπορούν να βοηθήσουν στην εξάλειψή του. [ λέξεις] 3

4 2. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) Να διαβάσετε προσεκτικά τα κείμενα και να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κείμενο 1: Οδυσσέας Ελύτης, Άξιον Εστί (Τα Πάθη Ανάγνωσμα Τρίτο Η μεγάλη Έξοδος) ΤIΣ ΗΜΕΡΕΣ εκείνες έκαναν σύναξη μυστική τα παιδιά και λάβανε την απόφαση, επειδή τα κακά μαντάτα πλήθαιναν στην πρωτεύουσα, να βγουν έξω σε δρόμους και σε πλατείες με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μια παλάμη τόπο κάτω από τ ανοιχτό πουκάμισο, με τις μαύρες τρίχες και το σταυρουδάκι του ήλιου. Όπου είχε κράτος κι εξουσία η Άνοιξη. Και επειδή σίμωνε η μέρα που το Γένος είχε συνήθιο να γιορτάζει τον άλλο Σηκωμό, τη μέρα πάλι εκείνη ορίσανε για την Έξοδο. Και νωρίς εβγήκανε καταμπροστά στον ήλιο, με πάνου ως κάτου απλωμένη την αφοβιά σα σημαία, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες. Και ακολουθούσανε άντρες πολλοί, και γυναίκες, και λαβωμένοι με τον επίδεσμο και τα δεκανίκια. Όπου έβλεπες άξαφνα στην όψη τους τόσες χαρακιές, πού λεγες είχανε περάσει μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα. Τέτοιας λογής αποκοτιές, ωστόσο, μαθαίνοντας οι Άλλοι, σφόδρα ταράχθηκαν. Και φορές τρεις με το μάτι αναμετρώντας το έχει τους, λάβανε την απόφαση να βγουν έξω σε δρόμους και σε πλατείες, με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μία πήχη φωτιά κάτω απ τα σίδερα, με τις μαύρες κάνες και τα δόντια του ήλιου. Όπου μήτε κλώνος μήτε ανθός, δάκρυο ποτέ δεν έβγαλαν. Και χτυπούσανε όπου να ναι, σφαλώντας τα βλέφαρα με απόγνωση. Και η Άνοιξη ολοένα τους κυρίευε. Σα να μην ήτανε άλλος δρόμος πάνω σ ολάκερη τη γη, για να περάσει η Άνοιξη παρά μονάχα αυτός, και να τον είχαν πάρει αμίλητοι, κοιτάζοντας πολύ μακριά, πέρ απ την άκρη της απελπισιάς, τη Γαλήνη που έμελλαν να γίνουν, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες, και οι άντρες, και οι γυναίκες, και οι λαβωμένοι με τον επίδεσμο και τα δεκανίκια. Και περάσανε μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα. Και θερίσανε πλήθος τα θηρία, και τους εμάζωξαν. Και την άλλη μέρα εστήσανε στον τοίχο τριάντα. 4

5 Κείμενο 2: Κώστας Μόντης, Κλειστές πόρτες (Aπόσπασμα) Τον Αύγουστο οι Εγγλέζοι απαγχόνισαν άλλα τρία παιδιά και τον Σεπτέμβρη ακόμα τρία. Και κάθε φορά η Λευκωσία να μην μπορεί να κοιμηθεί, τα σπίτια, τα τείχη, οι άνθρωποι να στριφογυρίζουν ανήσυχοι κι άγρυπνοι, τα στρατιωτικά μηχανοκίνητα (μυρμήγκια που διαλύονται) να διασχίζουν ακατάπαυστα την πόλη κι ο κόσμος στη συνοικία γύρω απ τις φυλακές γονατισμένος κι οι φωνές κι ο Εθνικός Ύμνος απ τα κελιά και το φυλλορρόημα κι η σιωπή κι η σάλπιγγα ( Ζήτω η Ελλάδα!). (Όχι, ο Ιάκωβος δεν τραγούδησε τον Εθνικό Ύμνο, ένα θρησκευτικό ύμνο τραγούδησε. Ήταν μια ήρεμη, λεπτή, αδύνατη, γλυκιά φωνή η πιο γλυκιά φωνή που είχε τραγουδήσει ως τώρα το Θεό). Ύστερα, ξανά οι αντεκδικήσεις των αγωνιστών κι οι απελπισμένες προσπάθειες των Εγγλέζων ν αξιοποιήσουν την τρομοκρατία της αγχόνης. Κι ήταν έπειτα απ αυτούς τους απαγχονισμούς που άρχισαν να χρησιμοποιούν τα τιμωρητικά κέρφιου* (Αναφέρω την Εγγλέζικη λέξη γιατί ζυμώθηκε με τόσο πόνο, τόσο αίμα, τόση ζωή που δεν είναι δυνατό την κατάρα της να δεχτεί να την αντικαταστήσει Ελληνική λέξη). Μόλις γινόταν ένα «επεισόδιο». (Έτσι τα λεγαν. Κι ήταν αυτά τα «επεισόδια» για τη Λευκωσία πάντα μιλώ καμιά (απίθανα παράτολμη) επίθεση στην οδό Λήδρας, κανένας αναπάντεχος ακροβολισμός* (το στεν* κρυμμένο κάτω απ το επανωφόρι), καμιά βόμβα που έσκαγε ξαφνικά) επιβαλλόταν αμέσως κέρφιου που συνήθως κρατούσε μέρες πολλές και βασάνιζε κυρίως τις φτωχότερες οικογένειες που δεν είχαν προμήθειες ή που δεν είχαν άλλο πόρο ζωής απ το ημερομίσθιο του πατέρα ή τ αδερφού. Ως γεγονός, όταν άρχισαν να μονιμοποιούνται σχεδόν τα κέρφιου, άφηναν τις γυναίκες μια-δυο ώρες για ψώνια μα τα τρόφιμα ήταν λιγοστά κι ο συνωστισμός τέτοιος, που πολλές φορές δεν κατάφερναν να πάρουν τίποτα. Όσες πάλι δεν είχαν λεφτά έπρεπε πρώτα να τρέξουν (αν τις βλέπατε με πόση αγωνία φτωχή Ελληνική γλώσσα που δεν έχεις άλλη λέξη έτρεχαν) να ζητιανέψουν δανεικά ( Καμιά λίρα, γιε μου, να χαρείς τα παιδιά σου) κι ύστερα να προφτάξουν να πάρουν ό,τι μπορούσαν. Αργότερα άρχισαν να οργανώνονται λαϊκές αποστολές τροφίμων απ άλλα μέρη του νησιού. Και δεν ήταν μονάχα στην πείνα που καταδικαζόντουσαν οι φτωχότερες τάξεις στη Λευκωσία μα και στη δίψα, γιατί πολλά σπίτια υδρευόντουσαν απ τις δημόσιες βρύσες και πια τι να προφτάξεις να πάρεις εκείνες τις μιαδυο ώρες; * κέρφιου: απαγόρευση κυκλοφορίας * ακροβολισμός: ριπή όπλου που ρίχνεται από μακριά * στεν: είδος αγγλικού οπλοπολυβόλου 5

6 Ερωτήσεις: 1. Να αναφερθείτε σε δύο (2) οικουμενικές αξίες για τις οποίες αγωνίζονται οι ήρωες των κειμένων Άξιον Εστί και Κλειστές πόρτες. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αποσπάσματα από τα κείμενα. (Μον. 1) 2. α) Να δώσετε δύο (2) χαρακτηρισμούς για το ήθος των ηρώων και δύο (2) για τους κατακτητές και από τα δύο κείμενα. (Μον. 2) β) Να τεκμηριώσετε τους χαρακτηρισμούς που δώσατε με αποσπάσματα των κειμένων. (Μον. 1) 3. Να καταγράψετε δυο (2) συναισθήματα που σας δημιουργούν και τα δυο κείμενα και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (Μον. 1) 4. Να εντοπίσετε και να γράψετε (4) τέσσερις μεταφορικές φράσεις -δύο (2) από το κάθε κείμενο.(μον. 1) Οι Εισηγήτριες: Η Συντονίστρια Η Διευθύντρια Ιωάννα Μεταξά, Β.Δ. Ιωάννα Μεταξά, Β.Δ. Βαρβάρα Κάσσαρη Όλγα Πολυβίου Β.Δ. Φάνη Γεωργίου 6