ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Transcript

1 Μ. Αλεξάνδρου Θεσσαλονίκη Τηλ.: Fax: ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. Υδατοκαλλιέργεια - Περιβάλλον Κλειστά κυκλώματα νερού Έρευνα Τεχνολογικές εφαρμογές Αναξιμάνδρου Θεσσαλονίκη Τηλ.: Fax: info@nearhus.gr Θεσσαλονίκη, 20 Ιανουαρίου 2014 Αρ. Πρωτ.: 02/ ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΠΟΥΡΓΟΥ κ. Α. Τσαυτάρη 1) ΥΠΕΚΑ Γ.Γ. ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ κ. Σ. Αλεξιάδης 2) ΥΠΑΑΤ Δ/ΝΣΗ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ Το σε διαβούλευση σχέδιο νόμου Ανάπτυξη Υδατοκαλλιεργειών και λοιπές διατάξεις, απέχει σημαντικά από το να θεωρείται ένας επαρκής νόμος και μάλιστα με τα χαρακτηριστικά του νόμου πλαίσιο για την Ελληνική Υδατοκαλλιέργεια. Βρίσκεται μακριά από τις ανάγκες της, δεν διασφαλίζει τη προοπτική της και σε ορισμένες περιπτώσεις την υπονομεύει, όπως με επάρκεια θα εκθέσω στη συνέχεια. Ένας νόμος πλαίσιο για την υδατοκαλλιέργεια αποτελεί ζητούμενο τις τελευταίες δυο δεκαετίες και αντ' αυτού προτείνεται ένα νομοσχέδιο: με περιεχόμενο και χαρακτήρα εγκυκλίου εφαρμογής όπου κυριαρχούν το πλαίσιο μίσθωσης, όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας, κυρώσεις, κτλ και όχι νόμου, με πλήρη απουσία σχεδιασμού εθνικής πολιτικής για την υδατοκαλλιέργεια, με διατάξεις οι οποίες υπονομεύουν την ανταγωνιστικότητα και τη προοπτική της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας. Alpha MENTOR - ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. 1/7

2 ΕΙΔΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 2.1. Η ελληνική υδατοκαλλιέργεια αποτελεί δυναμικό κλάδο του πρωτογενούς τομέα με εξωστρεφή προσανατολισμό. Κατέχει ηγετική θέση στο διεθνές περιβάλλον και αποτελεί έναν από τους ελάχιστους κλάδους που στηρίζουν την εθνική οικονομία σε συνθήκες διευρυμένης οικονομικής κρίσης της Χώρας. Η πρώτη παρατήρηση επομένως και η οποία ενέχει κεντρικό χαρακτήρα για το σχέδιο νόμου, αφορά στην απουσία καθορισμού εθνικής πολιτικής για την υδατοκαλλιέργεια. Απουσιάζει αξιολόγηση για την έως σήμερα πορεία της, κυρίως απουσιάζει το πλαίσιο για τη διατήρηση και ενίσχυση της ανταγωνιστικής θέσης της. Ποιες είναι οι κατευθύνσεις για: τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κύριος κορμός της, αυτός της ιχθυοκαλλιέργειας με τις επιθετικές εξαγορές και τις πτωχεύσεις; τους στόχους που θα έπρεπε να θέτει σε ότι αφορά στον όγκο παραγωγής, την εισαγωγή νέων εκτρεφομένων ειδών με υψηλή εμπορική αξία, την εφαρμογή μεθόδων και διαδικασιών φιλικότερων προς το περιβάλλον, την ενίσχυση πρωτοβουλιών προστιθέμενης αξίας στα προϊόντα υδατοκαλλιέργειας, κυρίως αυτά της μυδοκαλλιέργειας, της επίσπευσης των διαδικασιών αδειοδότησης, οι οποίες αναστέλλουν επενδυτικά ενδιαφέροντα, της λειτουργίας ενός διατομεακού παρατηρητηρίου, για την παρακολούθηση, αξιολόγηση και επεξεργασία δεδομένων και επί μέρους πολιτικών. Οι απούσες αυτές διαπιστώσεις προσλαμβάνουν οξύτερο χαρακτήρα όταν: οι εξαγορές και οι πτωχεύσεις είναι παρούσες, το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει δεχθεί προς γνωμοδότηση και επομένως γνωρίζει ανταγωνιστικά επενδυτικά σχέδια για την εκτροφή νέων ειδών με υψηλή και πολύ υψηλή εμπορική αξία. Για όποιον τρίτο αναρωτηθεί, αν πράγματι έχουν εκδηλωθεί με συγκεκριμένες ενέργειες, αυτά τα επενδυτικά ενδιαφέροντα, ενδεικτικά θα προσθέσω: έχουν αδειοδοτηθεί δυο μονάδες εκτροφής ειδών γαρίδας, από τις οποίες η μια σ' επίπεδο τεχνολογικής μεθόδου και εφαρμογής δεν έχει ανταγωνισμό στην Ευρώπη, έχει αδειοδοτηθεί μονάδα εκτροφής σολωμού σε κλειστό κύκλωμα νερού και καθετοποιημένης μονάδας εκτροφής ειδών οξύρρυγχου και παραγωγής χαβιαριού, Alpha MENTOR - ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. 2/7

3 βρίσκονται σε διαδικασία αδειοδότησης δυο μονάδες εκτροφής αχινού και ολοθούριου (το οποίο έως σήμερα αρνείται να το χαρακτηρίσει ως τρόφιμο το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων), προβλέπεται η εκτροφή νέων ειδών δίθυρων, π.χ. στο σχεδιασμό της Π.Ο.Α.Υ. Θερμαϊκού κόλπου. Οφείλει επομένως το σχέδιο νόμου να συμπεριλάβει και να διατυπώσει κατευθύνσεις και στόχους για μια Εθνική Πολιτική για τις Υδατοκαλλιέργειες, που θα θεσπίσει και θα νομοθετήσει η Ελληνική Βουλή, για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητάς της και της βιώσιμης προοπτική της. Αντί αυτής της επιλογής, προτείνεται η διαμόρφωση ενός Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης των Υδατοκαλλιεργειών, το οποίο θα εισηγείται ένα Τεχνικό Συμβούλιο Υδατοκαλλιεργειών (άρθ. 3 & 4). Εάν όμως υπάρχει η πρόθεση διατήρησης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικής θέσης της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας στο διεθνές περιβάλλον, αυτή δεν μπορεί να εξασφαλιστεί ούτε στα πλαίσια μόνο του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ούτε με τη χάραξη ευκαιριακών πολιτικών Στα πλαίσια της διαχρονικής εξέλιξης της Ελληνικής Υδατοκαλλιέργειας και της θέσης που αυτή έχει κατακτήσει, θεσπίστηκε τα προηγούμενα χρόνια το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες (ΕΠΧΣΑΑΥ). Είναι αναγκαίο να θυμηθούμε ότι βασικός στόχος του ΕΠΧΣΑΑΥ ήταν και είναι η χωρική οργάνωση της Υδατοκαλλιέργειας, για την αποφυγή συγκρούσεων χρήσεων με άλλες δραστηριότητες και την ανεμπόδιστη κατά το δυνατό άσκηση της δραστηριότητας. Στο σχέδιο νόμου διατυπώνεται... Το ανωτέρω ΕΠΧΣΑΑΥ, τροποποιείται και προσαρμόζεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της υφιστάμενης Εθνικής και Κοινοτικής νομοθεσίας και του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΕΠΑΥ) του άρθρου 2 του παρόντος νόμου. (άρθρο 27) Αντί λοιπόν το σχέδιο νόμου να αξιοποιήσει το ΕΠΧΣΑΑΥ διατυπώνει διατάξεις που το υπονομεύει. Και η άμεση προοπτική υπονόμευσης και ακύρωσης του ΕΠΧΣΑΑΥ εάν περιληφθεί αυτή η διάταξη είναι ορατή εφόσον ο νόμος υπερισχύει της ΚΥΑ που θέσπισε το ΕΠΧΣΑΑΥ. Έχει τη σημασία του βέβαια, ότι η ΚΥΑ 31722/ φέρει τις υπογραφές έξι (6) Υπουργών μεταξύ των οποίων και αυτής του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Όπως έχει τη σημασία του, ότι τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια αναθεωρούνται και τροποποιούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2742/99 Χωροταξικός Σχεδιασμός και άλλες διατάξεις και όχι με τη θέσπιση παράλληλων νομοθετημάτων. Alpha MENTOR - ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. 3/7

4 Η υπονόμευση του ΕΠΧΣΑΑΥ, είναι υπονόμευση της υδατοκαλλιέργειας και θα ανοίξει πάλι ένας δρόμος αμφισβήτησης και ακύρωσης της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας υπό τη πίεση τοπικών πολιτικών κα άλλων συμφερόντων Το ΕΠΧΣΑΑΥ αφορά καθοριστικό παράγοντα και εργαλείο στην διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης υδατοκαλλιεργειών. Προκαλεί εντύπωση και προβληματίζει για τις προθέσεις του συντάκτη του σχεδίου νόμου η απουσία αναφοράς, κάθε αναφοράς σε αυτό, στα κεφάλαια Β Διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης υδατοκαλλιέργειας και Γ Διαδικασία ίδρυσης μονάδων υδατοκαλλιέργειας σαν να μην υφίσταται και να μην αναγνωρίζεται. Εάν συνδυαστεί η απουσία αναφοράς του ΕΠΧΣΣΑΥ στη διαδικασία αδειοδότησης και εγκατάστασης μονάδων υδατοκαλλιεργειών (κεφ. Β & Γ), με τη διάταξη που αφορά τις οποτεδήποτε τροποποιήσεις του (κεφ. Δ, άρθ. 2) και μάλιστα με παράκαμψη της υφιστάμενης νομοθεσίας για την αναθεώρηση των ειδικών πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού (Ν.2742/99), είναι προφανής ο στόχος υπονόμευσης του ΕΠΧΣΑΑΥ Το ΕΠΧΣΑΑΥ και η εγκεκριμένη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων περιλαμβάνει σειρά μέτρων και κατευθύνσεων για την προστασία και διαχείριση του περιβάλλοντος. Αυτό που θα ήταν αναμενόμενο από το σχέδιο νόμου, θα ήταν η διατύπωση κατευθύνσεων εξειδίκευσης για τη διαχείριση του περιβάλλοντος, όπου ασκείται η υδατοκαλλιέργεια αλλά και αυτό απουσιάζει Στα κεφ. Β και Γ απουσιάζει το κεντρικό αίτημα, αυτό της ουσιαστικής μείωσης του απαιτούμενου χρόνου τόσο για την αδειοδότηση νέων επενδυτικών σχεδίων, όσο και για την ανανέωση των αδειών υφιστάμενων σχεδίων. Πρόσφατα έχουν γίνει σημαντικά βήματα, π.χ. πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις (από το ΥΠΕΚΑ), ωστόσο απαιτούνται πολύ περισσότερα ώστε η διαδικασία εγκρίσεων και αδειοδοτήσεων να μην αποτελεί αντικίνητρο, αντιθέτως να διευκολύνει τις επενδύσεις στην υδατοκαλλιέργεια. Οι μονάδες εκτροφής ειδών γαρίδας ολοκλήρωσαν την αδειοδότηση τους σε τρία χρόνια περίπου, η μονάδα εκτροφής οξύρρυγχου σε δυόμιση χρόνια και αντίστοιχος χρόνος απαιτείται σχεδόν για κάθε αδειοδότηση υδατοκαλλιέργειας. Η άδεια χρήσης νερού απαιτείται και για τις μονάδες θαλάσσιας υδατοκαλλιέργειας (και εννοώ για την παραγωγική δραστηριότητα), όταν και οι ίδιοι οι υπηρεσιακοί υπάλληλοι δεν κατανοούν τη χρηστικότητα της. Κατά την αξιολόγηση ΜΠΕ, το ΥΠΕΚΑ αξιολογεί τη συμβατότητα της δραστηριότητας και την επάρκεια των προτεινόμενων περιβαλλοντικών όρων. Γιατί βρίσκεται σε ισχύ εγκύκλιος Alpha MENTOR - ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. 4/7

5 του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, που προϋποθέτει εξασφάλιση χώρου (θαλάσσιου ή χερσαίου); και επικαλούμενη αυτή την εγκύκλιο δεν γνωμοδοτεί; Δεν είναι εύλογο ο υποψήφιος επενδυτής πρώτα να διασφαλίσει ότι μπορεί να εγκαταστήσει και να λειτουργήσει τη δραστηριότητα του και στη συνέχεια και εκ του ασφαλούς να αγοράσει ή να μισθώσει το χώρο εγκατάστασης του; Περισσότερο από δυο χρόνια, έχουν υποβληθεί αιτήματα για παραχώρηση χερσαίου χώρου (στη ΚΕΔ και στο διάδοχο σχήμα της την ΕΤΑΔ) με σκοπό την ανάπτυξη υδατοκαλλιεργητικών μονάδων και η ΕΤΑΔ δεν ασχολείται. Δεν παραθέτω περισσότερα για την οικονομία του χώρου και του χρόνου, όμως αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να απασχολήσουν το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και να δώσει θετικές διεξόδους το σχέδιο νόμου. Και δεν πρέπει να αποτελεί άλλοθι επαναλαμβάνω, ότι ορισμένα από αυτά αφορούν άλλα Υπουργεία. Το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ως καθ' ύλην αρμόδιο πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες, ώστε να αντιμετωπιστούν αυτά τα ζητήματα και συγκεκριμένα: Σχόλια και Προτάσεις: α) το πρώτο αφορά στο ΕΠΧΣΑΑΥ πρέπει να περιληφθεί στο Κεφάλαιο Β Διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης υδατοκαλλιέργειας β) το δεύτερο αφορά ότι θα πρέπει να περιληφθεί σαφής διάταξη ότι για την εγκατάσταση μονάδων υδατοκαλλιέργειας και χωροταξικής οργάνωσης αυτών, ισχύουν οι διατάξεις της ΚΥΑ 31722/2011 και να απαλειφθεί η δυνατότητα τροποποίησης του, πέραν όσων ορίζονται στο Ν.2742/99. γ) Στο κεφάλαιο Β Διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης υδατοκαλλιέργειας και στα άρθρα 6, 7 και 9, προκύπτουν ορισμένα κρίσιμα ζητήματα: να επισπευθεί ο χρόνος αδειοδότησης υδατοκαλλιεργειών (έως και της έκδοσης άδειας ίδρυσης και λειτουργίας) στους 6 μήνες, Άρθρο 9 - Αναμίσθωση. Επιτρέπεται η αναμίσθωση περισσότερο της μιας φοράς, στις περιπτώσεις μονάδων που έχουν σε ισχύ απόφαση μίσθωσης και απόφαση Ίδρυσης και Λειτουργίας, χωρίς κανένα περιορισμό. Στη περίπτωση μας δηλαδή της ετοιμότητας έγκρισης της ΠΟΑΥ εάν ισχύει ο νόμος, την επομένη οι δικαιούχοι θα νομιμοποιούνται να υποβάλλουν αίτημα αναμίσθωσης και οι αρμόδιες αρχές να εγκρίνουν την αναμίσθωση. Εάν συμβεί αυτό, είναι προφανές ότι η αναμίσθωση θα γίνει στην υφιστάμενη θέση και επομένως δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί ΠΟΑΥ. Προτείνεται να περιληφθεί: στις περιπτώσεις υποβολής αιτήματος καθορισμού Π.Ο.Α.Υ., προς της ημερομηνίας ισχύος και εφαρμογής του προτεινόμενου νόμου, η αναμίσθωση πραγματοποιείται σε θέση που έχει προβλεφθεί εντός της ΠΟΑΥ και προτεραιότητα Alpha MENTOR - ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. 5/7

6 εγκατάστασης έχουν οι φορείς των μονάδων που διαθέτουν τις προβλεπόμενες άδειες σε ισχύ. δ) Στο καφάλαιο Δ Περιβαλλοντικά θέματα πρέπει να περιληφθούν οι σχετικές διατάξεις του ΕΠΧΣΣΑΥ και της εγκεκριμένης περιβαλλοντικής μελέτης αυτού (πρωτόκολλα εγκατάστασης ή απομάκρυνσης μονάδων υδατοκαλλιεργειών) ή να παραπέμπουν σε αυτή Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται η παραχώρηση δωρεάν χωρίς αντάλλαγμα υδάτινων εκτάσεων για πειραματικές εκτροφές. Η προτεινόμενη διάταξη έρχεται να προσθέσει μια επί πλέον διάταξη σε ότι αφορά τις δοκιμαστικές (πειραματικές, πιλοτικές, κ.α.) καλλιέργειες και η διατύπωση που έχει περιληφθεί μόνο επί πλέον σύγχυση θα δημιουργήσει. Γνωρίζει το Υπουργείο σας η Δ/νση Υδατοκαλλιεργειών και Εσωτερικών Υδάτων ότι όταν υποβλήθηκε πρόταση δοκιμαστικής υδατοκαλλιέργειας (πολυκαλλιέργειας, αρ. πρωτ. 05/13496/ Π.Ε. Χαλκιδικής Τμήμα Αλιείας από Α.Π.Θ., Πολυτ. Κρήτης και ιδιώτες) απάντησε με το υπ' αρ. πρωτ. 05/13496/ Τμήμα Αλιείας Χαλκιδικής έγγραφο, όπου επικαλούνταν ΚΥΑ 31722/2011, ενώ ήταν κα είναι σε ισχύ το Ν.Δ,420/70 άρθ.64. Ανεξαρτήτως των προθέσεων της εν λόγω Δ/νσης, το ουσιαστικό ζήτημα αφορούσε την ύπαρξη και ισχύ, αυτών: του Ν.Δ. 420/70 άρθ. 64, της ΚΥΑ 31722/2011, για πειραματικές, δοκιμαστικές εκτροφές. Εάν περιληφθεί και το άρθρο 8, σχετικώς με τη παραχώρηση για δοκιμαστική εγκατάσταση πειραματικής εκτροφής, χωρίς κατάργηση των προηγούμενων ή έστω χωρίς αναφορά στις υφιστάμενες διατάξεις και τι θα ισχύσει, θα ενισχυθεί η σύγχυση. Δεδομένης της θετικής πρόβλεψης για παραχώρηση και σε ιδιωτικούς φορείς παραχώρησης για την εγκατάσταση πειραματικών και δοκιμαστικών εκτροφών, είναι σκόπιμο και αναγκαίο να διαμορφωθεί ένα σαφές και μοναδικό πλαίσιο σε ισχύ, με παράλληλη κατάργηση όλων των προηγουμένων Το σχέδιο νόμου θα πρέπει επανέρχομαι να λάβει τη μορφή του νόμου πλαίσιο για την υδατοκαλλιέργεια. Υπ' αυτή την έννοια, θα πρέπει να συμπεριλάβει το σύνολο των διατάξεων που αφορούν την υδατοκαλλιέργεια, ώστε να αποφευχθεί η αλληλοεπικάλυψη τους και να είναι σαφές το πλαίσιο για όποιον επιχειρεί. Δηλαδή ο υποψήφιος επενδυτής: Alpha MENTOR - ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. 6/7

7 να έχει ένα θεσμικό πλαίσιο για την υδατοκαλλιέργεια (νόμο πλαίσιο και ΕΠΧΣΑΑ για τις υδατοκαλλιέργειες) να έχει το θεσμικό πλαίσιο για τη περιβαλλοντική αδειοδότηση. Επομένως στο άρθρο 33 Μεταβατικές διατάξεις θα πρέπει να περιληφθούν πόσες και ποιες θεσμικές διατάξεις καταργούνται Ως επίλογο, σημειώνω ότι όπως είναι διατυπωμένο το νομοσχέδιο, προκύπτει ότι μέλημα του είναι σχεδόν αποκλειστικά η θαλάσσια εντατική ιχθυοκαλλιέργεια. Αυτό αδικεί: την ελληνική εντατική ιχθυοκαλλιέργεια η οποία αποτελεί το κύριο κορμό της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας να χρεώνεται κάτι αντίστοιχο, τη προοπτική και δυναμική της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας, με όρους ποιοτικούς (νέα είδη, νέοι μέθοδοι, νέες επενδύσεις) και ποσοτικούς, τις προθέσεις του ΥΠΑΑΤ, το οποίο είναι εύλογο να επιδιώκει τη διασφάλιση της σημερινής θέσης της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας και τη δυναμική ανάπτυξη της, τις ανάγκες και τη βιωσιμότητα της ελληνικής υδατοκαλλιέργειας, η οποία έχει ανάγκη χάραξης μιας εθνικής πολιτικής, με σταθερό προσανατολισμό, στόχους μετρήσιμους και παραπέρα ανάδειξη της ως ένα από τους κύριους ανταγωνιστικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Με εκτίμηση Στράτος Καμούρης Alpha MENTOR - ΝΕΑΡΧΟΣ Ο.Ε. 7/7