ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ημερομηνία: 15/05/2018 ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ

Transcript

1 ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ημερομηνία: 15/05/2018 ΤΑΞΗ: Α ΛΥΚΕΙΟΥ Διάρκεια: 2 ώρες και 30 λεπτά ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΝΝΕΑ (9) ΣΕΛΙΔΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: Να γράφετε με μπλε μελάνι. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού. Το εξεταστικό δοκίμιο βαθμολογείται με 100 μονάδες. Στηναξιολόγηση του γραπτού θα ληφθεί υπόψη η ορθογραφία, η στίξη και η ορθή διατύπωση. Να απαντήσετε σε ΟΛΑτα ερωτήματα στα φύλλα εξέτασης. ΜΕΡΟΣ Α : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 70) Αδίδακτο κείμενο:μαθητές: οι πιο σκληρά εργαζόμενοι Έλληνες! Στις πολύβουες και κατειλημμένες από το καυσαέριο μεγαλουπόλεις τα παιδιά επιστρέφουν τρέχοντας από το σχολείο, είτε με τα πόδια και πάντοτε με τη συνοδεία κάποιου μεγάλου είτε με τα σχολικά, για να μπουν πάλι τρέχοντας στο σπίτι και να καταλήξουν με βιασύνη σε ένα γεύμα που θα οδηγήσει σε μια γρήγορη πέψη, προκειμένου να αρχίσουν οι εξωσχολικές δραστηριότητες! Ξένες γλώσσες, αθλητικά, ωδεία, μαθήματα πληροφορικής και πάλι πίσω στο σπίτι για το διάβασμα της επόμενης ημέρας. Ώσπου κάπου αργά το βράδυ θα κλείσουν οι τηλεοράσεις και θα πέσει σιωπητήριο. Αυτή είναι η εποχή μας. Η εποχή που φτιάχνει νέους με φοβίες, νέους ευερέθιστους, χωρίς όνειρα, χωρίς προοπτικές, χωρίς κέφι. Τα παιδιά μας, από πολύ νωρίς, φοράνε μια αόρατη φόρμα εργασίας που μπαίνει πρωί πρωί και βγαίνει αργά το βράδυ. Οι γονείς γεμάτοι άγχος και ανησυχίες καταστρώνουν κάθε Σεπτέμβριο το εξαντλητικό ωράριο των παιδιών τους για τη σχολική χρονιά, φροντίζοντας να μην αφήσουν ούτε ένα απόγευμα ελεύθερο, χωρίς προγραμματισμένη εκπαιδευτική δραστηριότητα. Οι δικαιολογίες είναι πολλές και σοβαρές.οι πιο πολλοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά σήμερα πρέπει να έχουν εφόδια. Γνώσεις, γνώσεις, γνώσεις. Άλλοι πάλι γονείς, τρομοκρατημένοι από αυτά που προσφέρει η τηλεόραση, προσπαθούν να ωθήσουν τα παιδιά σε δραστηριότητες προκειμένου, να μην υπάρχει ελεύθερος χρόνος γι' αυτήν. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τα παιδιά μας καταλήγουν να έχουν μπουχτίσει από την οποιαδήποτε οργανωμένη δραστηριότητα και φθάνουν τελικά σε μια αντιδραστική προεφηβεία και μια επικίνδυνη εφηβεία. 1

2 Είναι σίγουρο ότι ο τρόπος με τον οποίο ζούμε σήμερα μας καλεί να βρούμε λύσεις σε ένα σωρό προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με την επιβίωσή μας και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας. Κάθε γονιός είναι φυσικό να επιθυμεί να ανταποκριθεί όσο πιο αποτελεσματικά μπορεί στο να βοηθήσει τα παιδιά του να πορευθούν με επιτυχία στη ζωή τους.ωστόσο, μοιάζει σαν να έχουμε ξεφύγει από αυτόν τον στόχο της καλής ανατροφής και να έχουμε μπει σε ένα παζάρι, όπου έχουμε βάλει τα παιδιά μας στη θέση των προϊόντων! Το νεαρό βλαστάρι μας πρέπει να το εξοπλίσουμε με γνώσεις, με ικανότητες και τίτλους, όπως θα εξοπλίζαμε ένα διαμέρισμα με θερμοσίφωνο και καλοριφέρ, προκειμένου να το πουλήσουμε! Ακούγεται άσχημο, αλλά δυστυχώς συμβαίνει.εξωθούμε τα παιδιά μας σε εξαντλητικά ωράρια, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και ενός μουσικού οργάνου απαιτεί προσπάθεια από την πλευρά του μαθητή. Πολλές φορές δεν επιτρέπουμε στα παιδιά να ξεκουραστούν και να ξεχαστούν, γιατί θεωρούμε ότι έτσι χάνουν πολύτιμο χρόνο. Πιστεύουμε πως πρέπει από πολύ νωρίς να αξιοποιήσουν το 100% του χρόνου τους, προκειμένου να αποκτήσουν γνώσεις. Ο δυνατός ανταγωνισμός της εποχής μας, καθώς και η εμμονή μας να γεμίσουμε τη ζωή μας με υλικά αγαθά, μας κάνουν να ξεχνάμε την παιδαγωγική αξία που έχει το παιχνίδι, ιδιαίτερα στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Ας θυμηθούμε ότι το παιχνίδι δίνει στα παιδιά τα ουσιαστικά προσόντα για τη ζωή, τα οποία είναι η κοινωνικότητα, η αυτοεκτίμηση, η αισιοδοξία, η ηρεμία και κυρίως η προετοιμασία για τους κοινωνικούς ρόλους που θα παίξουν στην ενήλικη ζωή τους. Χωρίς το παιχνίδι, τα παιδιά παίρνουν γνώσεις που ποτέ δεν γίνονται βίωμα, δηλαδή εμπειρία. Φυσικά, οι γνώσεις που αποκτάμε στο σχολείο έχουν σημαντική αξία. Ωστόσο, σύμφωνα και με τις τελευταίες ανακαλύψεις που έγιναν στον χώρο της νευροψυχολογίας, ο δείκτης νοημοσύνης ενός ατόμου και οι εγκυκλοπαιδικές γνώσεις του δεν αρκούν, για να το συνοδεύσουν με επιτυχία στην ενήλικη ζωή. Αυτό που τελικά θα σφραγίσει τη ζωή του ατόμου είναι η ικανότητά του να χειρίζεται τα συναισθήματά του, να διαπραγματεύεται αντί να συγκρούεται, να ρισκάρει χωρίς συναισθήματα πανικού και τελικά να καταφέρνει να γίνεται κατανοητό από το περιβάλλον. Όλα αυτά συνθέτουν τη συναισθηματική του νοημοσύνη, η οποία είναι μια ικανότητα που δεν αποκτιέται μέσα από τα βιβλία ούτε μαθαίνεται στα θρανία. Ποια είναι λοιπόν η λύση; Πώς μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά μας πραγματικά εφόδια χωρίς να τα εξωθήσουμε σε καταναγκαστικά έργα και χωρίς να τους στερήσουμε τη μαγεία της παιδικής ηλικίας;μια βασική συνταγή λέει πως ό,τι προσφέρουμε στα παιδιά ως ευκαιρία για μόρφωση ή επιμόρφωση θα πρέπει να πλαισιώνεται από συναισθήματα ευχαρίστησης. Το συναίσθημα της χαράς είναι η πιο σπουδαία παιδική τροφή. Επομένως, η μάθηση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να μοιάζει με καταναγκασμό. Σμαρούλα Παντελή(ψυχολόγος- συγγραφέας),εφ. «Το Βήμα», (Το κείμενο είναι διασκευή του άρθρoυ) 2

3 I. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ( ΜΟΝ. 16 ) ΚΑΙ ΜΟΡΦΗΣ ( ΜΟΝ. 14 ) 1.Να αποδώσετε το περιεχόμενο του κειμένου σε περίληψη λέξεων, με σκοπό να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το θέμα αυτό. (Μονάδες 8) 2. Ποιο είναι το θέμα με το οποίο ασχολείται το κείμενο και ποια άποψη εκφράζει η συγγραφέας σχετικά με το θέμααυτό; Εξηγήστε με συντομία. 3.Τι ονομάζει η συγγραφέας συναισθηματική νοημοσύνη και πώς μπορεί ένα παιδί να την αποκτήσει; Θα μπορούσε, κατά τη γνώμη σας, το σχολείο να καλλιεργήσει τη συναισθηματική νοημοσύνη; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. 4.Να γράψετε μία παράγραφο (70 80 λέξεις) με τη μέθοδο της αιτιολόγησης και με θεματική πρόταση την πιο κάτω: Έχουμε ανάγκη από περισσότερη ελευθερία καιλιγότερες υποχρεώσεις. (Μονάδες 4) 5α. Να βρείτε και να γράψετε τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου. (Μονάδες 1,5) β. Σε ποια παράγραφο του κειμένου η θεματική περίοδος αναπτύσσεται με τον τρόπο/μέθοδο της αναλογίας; Ποια είναι τα δύο μέρη αυτής της αναλογίας; Εξηγήστε. (Μονάδες 2,5) 6. Να εντοπίσετε στο κείμενο ένα (1)παράδειγμα ποιητικής/μεταφορικής/ συνυποδηλωτικής λειτουργίας της γλώσσας και ένα (1)παράδειγμα αναφορικής/κυριολεκτικής/δηλωτικής λειτουργίας της γλώσσας. Λεξιλογικά 3

4 7.Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω φράσεων με μία συνώνυμή της, χωρίς να αλλάξετε το νόημα των φράσεων και τον γραμματικό τύπο των λέξεων. α.άλλοι γονείς τρομοκρατημένοι από αυτά που προσφέρει η τηλεόραση προσπαθούν να ωθήσουν τα παιδιά σε δραστηριότητες, προκειμένου να μην υπάρχει ελεύθερος χρόνος γι αυτήν. β.το παιχνίδι δίνει στα παιδιά τα ουσιαστικά προσόντα για τη ζωή. (Μονάδες 3) 8. Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω φράσεων με μία αντώνυμή της, διατηρώντας τον γραμματικό τους τύπο. α.κάθε γονιός είναι φυσικό να επιθυμεί να ανταποκριθεί όσο πιο αποτελεσματικά μπορεί στο να βοηθήσει τα παιδιά του. β. Η εποχή που φτιάχνει νέους με φοβίες, νέους ευερέθιστους, χωρίς όνειρα, χωρίς προοπτικές, χωρίς κέφι. (Μονάδες 3) 9. Να γράψετε ένα (1)παράγωγο ουσιαστικό και ένα (1)παράγωγο επίθετο για κάθε ένα από τα πιο κάτω ρήματα. Να δηλώσετε ποιο είναι το ουσιαστικό και ποιο το επίθετο. α)απαιτεί β) συνθέτουν ΙΙ.ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ(ΜΟΝΑΔΕΣ 40) «Ξένες γλώσσες, αθλητικά, ωδεία, μαθήματα πληροφορικής και πάλι πίσω στο σπίτι για το διάβασμα της επόμενης μέρας. Ώσπου κάπου αργά το βράδυ θα κλείσουν οι τηλεοράσεις και θα πέσει σιωπητήριο. Αυτή είναι η εποχή μας. Η εποχή που φτιάχνει νέους με φοβίες, νέους ευερέθιστους, χωρίς όνειρα, χωρίς προοπτικές, χωρίς κέφι». Σε επιστολή σας στον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού, αφού αναφέρετε τρεις (3) παράγοντες/λόγους, που περιορίζουν τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών εφήβων και τρεις (3) συνέπειες που επιφέρει ο περιορισμός αυτός στη ζωή τους, να εισηγηθείτε μέτρα που, κατά τη γνώμη σας, πρέπει να λάβει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, ώστε οι μαθητές να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο στη διάθεσή τους. ( λέξεις) ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ(ΜΟΝΑΔΕΣ 30) 4

5 Ι. ΚΕΙΜΕΝΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ (ΜΟΝΑΔΕΣ 22) Α. «Της νύχτας οι αρματολοί» ( Δημοτικό τραγούδι ) Της νύχτας οι αρματολοί και της αυγής oι κλέφτες ολονυχτίς κουρσεύανε και τες αυγέςκοιμώνται, κοιμώνται στα δασά κλαριά και στους παχιούς τους ίσκιους. Είχαν αρνιά και ψήνανε, κριάρια σουβλισμένα, μα είχαν κι ένα γλυκό κρασί, που πίν' ν τα παλικάρια. 5 Κι ένας τον άλλο έλεγαν, κι ένας τον άλλον λέει: «Καλά τρώμε και πίνουμε και λιανοτραγουδάμε, δεν κάνουμε κι ένα καλό, καλό για την ψυχή μας; -ο κόσμος φκιάνουν εκκλησιές, φκιάνουν και μοναστήρια. Να πάμε να φυλάξουμε στης Τρίχας το γεφύρι 10 που θα περάσει ο βόιβοντας με τους αλυσωμένους να κόψουμε τους άλυσους να βγουν οι σκλαβωμένοι, να βγει της χήρας το παιδί, π' άλλο παιδί δεν έχει, π' αυτή το 'χει μονάκριβο στον κόσμο ξακουσμένο. Ερωτήσεις Α1.Το πιο πάνω ποίημα είναι δημοτικό τραγούδι. Να εντοπίσετε στο απόσπασμα τρία (3) χαρακτηριστικά γνωρίσματα του είδους. Δικαιολογήστε με αναφορά σε συγκεκριμένους στίχους. (Μονάδες 3) Α 2.Να περιγράψετε τη ζωή των κλεφτών και αρματολών, όπως αυτή παρουσιάζεται στο πιο πάνω δημοτικό τραγούδι. (Μονάδες 2,5) Β. «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», Διονύσιος Σολωμός «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», (Σχεδίασμα Β2), Διονύσιος Σολωμός Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε, Κι όσ' άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ' άρματα σε κλειούνε. Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει, Και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι, Κι ολόλευκο εσύσμιξε με τ' ουρανού τα κάλλη. 5 Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ' έφθασε μ' ασπούδα, Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα, Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο Το σκουληκάκι βρίσκεται σ' ώρα γλυκιά κι εκείνο. Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη, 10 Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει. Τρέμ' η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της. Ερωτήσεις 5

6 Β1.Ο Σολωμός στο πιο πάνω απόσπασμα εκφράζει τη δραματική αντίθεση ανάμεσα στη φύση και στον άνθρωπο. Τι επιδιώκει να δείξει με αυτή την αντίθεση; Εξηγήστε. (Μονάδες 3) Β 2. Να εντοπίσετε και να γράψετε δύο (2) σχήματα λόγου/εκφραστικά μέσαπου χρησιμοποιεί ο Διονύσιος Σολωμός, για να παρουσιάσει την ομορφιά της φύσης. Να γίνει αναφορά σε συγκεκριμένους στίχους. Γ. «Η 9 η Ιουλίου 1821 εν Λευκωσία Κύπρου», Βασίλης Μιχαηλίδης "Πίσκοπε, 'γιω την γνώμην μου ποττέ δεν την αλλάσσω, τζι' όσα τζι' αν πης μεν θαρευτής πως εν να σου πιστέψω. Έχω στον νουν μου, πίσκοπε, να σφάξω, να κρεμμάσω, τζι' αν ημπορώ που τους Ρωμιούς την Τζιύπρον να παστρέψω, τζι' ακόμα αν ημπόρεια τον κόσμον να γυρίσω, έθεν να σφάξω τους Ρωμιούς, ψυσιήν να μεν αφήσω." "Η Ρωμιοσύνη εν φυλή συνότζιαιρη του κόσμου, κανένας δεν εβρέθηκεν για να την-ι-ξηλείψη, κανένας, γιατί σιέπει την που τάψη ο Θεός μου. Η Ρωμιοσύνη εν να χαθή, όντας ο κόσμος λείψει! 180 Σφάξε μας ούλους τζι' ας γενή το γαίμαν μας αυλάτζιν, κάμε τον κόσμονματζιελλειόντζιαι τους Ρωμιούς τραούλλια, αμμά ξέρε πως ίλαντρον όντας κοπή καβάτζιν τριγύρου του πετάσσουνται τρακόσια παραπούλια. Το 'νιναντάν να τρώ' την γην τρώει την γηνθαρκέται, μα πάντα τζιείνοντρώεταιτζιαιτζιείνονκαταλυέται. Είσαι πολλά πικραντερός, όμως αν θεν να σφάξης, σφάξε τους λας που πολεμούν αλλού αρματωμένοι. Εμάς με σιέρκαόφκαιρα γιατί να μας πειράξης, πούμαστον δίχως άρματα, τζι' είμαστοννεπαμένοι;" 190 «Εις Αγαρηνούς», Ανδρέας Κάλβος (αδίδακτο) 6

7 Το πιο κάτω ποίημα είναι απόσπασμα από την ωδή του Ανδρέα Κάλβου «Εις Αγαρηνούς». Ο Κάλβος στα περισσότερα ποιήματά του υπερασπίζεται την αρετή ( που ταυτίζεται με τη δικαιοσύνη ) και εναντιώνεται στην αδικία και την τυραννία. ις Η σάλπιγγα, τα τύμπανα σας προσκαλούν αδίκους, ασυνέτους πολέμους φέρετε, κατασφάξατε τα έθνη αθώα. ιζ Όχι μόνον τον ιδρώτα, αλλά και τ αίμα οι τύραννοι ζητούσιν από σας κι αφού ποτάμια εχύσατε μήπως τους φθάνει; ιη Την πνοήν σας αχόρταγοι επιθυμούν αλλοίμονον αν ποτέ επί τα σφάγια των τυράννων αναστενάξη η ψυχή σας. κ Εάν τις το νουθέτημα θείον ακολουθήση, στόμα μαχαίρας, βάσανα, κλαύματα φυλακής τότε ας προσμένη. κα Και τοιούτοι, εμπρός σας εγώ να γονατίσω!- γη ας σχισθή, εις το βάραθρον η βροντή τ ουρανού ας με τινάξη κβ Προτού σας ατιμήσω ω γόνατά μου. - Ατάρακτον έχω το βλέμμα, οπόταν το καταβάσω εις πρόσωπον ενός τυράννου. Αγαρηνοί: εννοεί τους Άραβες και τους Τούρκους Ερωτήσεις Γ1. Ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός, στην απάντηση που δίνει στον Μουσελίμ Αγά, προσδίδει στη Ρωμιοσύνη συγκεκριμέναχαρακτηριστικά/γνωρίσματα. Να παρουσιάσετε τρία (3) από αυτά. (Μονάδες 1,5 ) Γ2.Το ποίημα «Εις Αγαρηνούς» του Ανδρέα Κάλβου και το απόσπασμα από το ποίημα«η 9 η Ιουλίου 1821 εν Λευκωσία Κύπρου» του Βασίλη Μιχαηλίδη συνδέονται νοηματικά. Να εντοπίσετε και να σχολιάσετε δύο ( 2 ) ομοιότητες και δύο ( 2 ) διαφορέςπου υπάρχουν μεταξύ των δύο ποιημάτων (περιεχόμενο και μορφή). (Μονάδες 10) 7

8 ΙΙ. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ (ΜΟΝΑΔΕΣ 8) Λόγια της Πλώρης, Ανδρέας Καρκαβίτσας Η θάλασσα Το ακόλουθο κείμενο είναι απόσπασμα από το ομώνυμο διήγημα του Ανδρέα Καρκαβίτσα, που περιέχεται στη συλλογή του «Λόγια της Πλώρης». Όλα τα διηγήματα της συλλογής αναφέρονται στη ζωή της θάλασσας. Ο πατέρας μου -μύρο το κύμα που τον τύλιξε- δεν είχε σκοπό να με κάμει ναυτικό. - Μακριά, έλεγε, μακριά, παιδί μου, από τ' άτιμο στοιχειό! Δεν έχει πίστη, δεν έχει έλεος. Λάτρεψέ την όσο θες, δόξασέ την. Εκείνη τον σκοπό της. Μην κοιτάς που χαμογελά, που σου τάζει θησαυρούς. Αργά ή γρήγορα θα σου σκάψει το λάκκο ή θα σε ρίξει πετσί και κόκαλο, άχρηστο στον κόσμο. Και τα έλεγε αυτά άνθρωπος που έφαγε τη ζωή του στο καράβι, που ο πατέρας, ο πάππος, ο προπάππος, όλοι ως τη ρίζα της γενιάς ξεψύχησαν στο παλαμάρι. Μα δεν τα έλεγε μόνο αυτός, αλλά κι άλλοι γέροντες του νησιού και οι νεότεροι, που είχαν ακόμη τους κάλους στα χέρια, όταν κάθιζαν στον καφενέ να ρουφήξουν τον ναργιλέ, κουνούσαν το κεφάλι και στενάζοντας έλεγαν: - Η θάλασσα δεν έχει πια ψωμί. Ας είχα ένα κλήμα στη στεριά και μαύρη πέτρα να ρίξω πίσω μου. Η αλήθεια είναι πως πολλοί τους όχι κλήμα, αλλά νησί ολάκερο μπορούσαν να αποκτήσουν με τα χρήματά τους. Μα όλα τα έριχναν στη θάλασσα. Παράβγαιναν ποιος να χτίσει μεγαλύτερο καράβι, ποιος να πρωτογίνει καπετάνιος. Κι εγώ, που άκουα συχνά τα λόγια τους και τα έβλεπα τόσο ασύμφωνα με τα έργα τους, δεν μπορούσα να λύσω το μυστήριο. Κάτι, έλεγα, θεϊκό ερχόταν κι έσερνε όλες εκείνες τις ψυχές. Αλλά το ίδιο κάτι μ' έσπρωχνε κι εμένα εκεί. Από μικρός την αγαπούσα τη θάλασσα. Τα πρώτα βήματά μου, να ειπείς, στο νερό τα έκαμα. - Μωρέ γεια σου, κι εσύ θα μας ντροπιάσεις όλους! Έλεγαν οι γεροναύτες, όταν μ' έβλεπαν να τσαλαβουτώ σαν δέλφινας. Εγώ καμάρωνα και πίστευα να δείξω προφητικά τα λόγια τους. [ ] Δοκίμασα να πάω στο περιβόλι, στο χωράφι, στ αμπέλι. Όλα στενόχωρα. Γύριζα ολημερίς στ ακρογιάλι, βούταγα στο νερό, ρουφούσα την αρμύρα, κυλιόμουν στα φύκια, κυνηγούσα αχινούς και καβούρια. Συχνά κατέβαινα στο λιμάνι και δειλά πλησίαζα στις συντροφιές των ναυτικών ν ακούσω κουβέντα για τ άρμενα, για ταξίδια, για τρικυμίες και ναυάγια. Εκείνοι όμως δε γύριζαν καθόλου να με ιδούν. Χωριάτης, βλέπεις, εγώ, παλιογεωργός. Εκείνοι ναυτικοί, αγριοδέλφινοι! Τα ναυτόπουλα με κοίταζαν σαν να έλεγαν: - Μωρέ, πού βρέθηκε αυτό το ξωτικό! Οι παλαιότεροι αξίωναν να μου λένε κάποτε: 8

9 -Εσύ, Γιάννη, την έδεσες για καλά τη μπαρούμα σου. Ούδ άνεμο ουδέ θάλασσα φοβάσαι πια. Άραξες. Που θα ειπή: Πάει, πέθανες, δε ζης στον κόσμο! Κ έφευγα πάλι στ ακρογιάλι, να ειπώ τη θλίψη μου στα κύματα. Τέλος έκανα καραβάκια και καραβάκια περίτεχνα, με κατάρτια πριναρίσια, με παλαμάρια και πανιά και με την πύρινη φαντασία μου που τα έκανε μπάρκο τρικούβερτο. Η Μαριώ μ έβλεπε κ έκανε το σταυρό της. -Παναγία μου, παλάβωσε ο άντρας μου! Έλεγε. Κ έταζε λαμπάδες στην Τηνιακιά, πήγαινε ξυπόλητη στα ξωκκλήσια, διάβαζε τα ρούχα μου και στηθοχτυπιόταν μερόνυχτα για να πείση τους άγιους να με φέρουν στα λογικά μου. -Τι τα πας, τι τα γυρεύεις, Μαριώ, της λέω μια μέρα. Ούτε τάματα ούτε οι άγιοι ωφελούν στην αρρώστια μου. Εγώ είμαι παιδί της θάλασσας. Με κράζει και θα πάω. Θες τώρα, θες αργότερα, θα γυρίσω πάλι στην τέχνη μου. Καθώς το άκουσε, ντύθηκε στα μαύρα. -Την τέχνη σου! Λέει, ναύτης θα πας να γένης! Θα καταντήσης ναύτης πάλι! -Ναι, ναύτης. Δε μπορώ. Με κράζ η θάλασσα!... Μα πού εκείνη! Να μην το ιδή, να μην τ ακούση. Άρχισε τα δάκρυα, τα παρακάλια. Ριχνόταν απάνω μου, μ έσερνε στους κόρφους της, με σκέπαζε με φιλιά. Έβριζε τη θάλασσα, την ψεγάδιαζε, την καταριόταν. Του κάκου! Ούτε οι κόρφοι, ούτε τα φιλιά της μ έδεναν πια. Όλα μού φαίνονταν άνοστα, και το κρεβάτι ακόμα. Ερωτήσεις 1α. Σε ποιο ρηματικό πρόσωπο είναι γραμμένο το απόσπασμα; Τι είδους αφηγητή έχουμε; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με ένα (1) παράδειγμα από το απόσπασμα. β.να γράψετε δύο (2) αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί οσυγγραφέας στο συγκεκριμένο απόσπασμα. 2. Πώς θα χαρακτηρίζατε τη σχέση των θαλασσινών με τη θάλασσα; Σχολιάστε αυτή τη σχέση παίρνοντας ως παράδειγμα τη σχέση του ήρωα με τη θάλασσα. Να απαντήσετε με βάση το πιο πάνω απόσπασμα αλλά και τις γνώσεις σας από όλο το διήγημα ή τα διηγήματα που διδαχθήκατε. (Μονάδες 4) Ο Διευθυντής Γιώργος Ιωσηφίδης 9