Psychometric Properties of the Positive Meta-Cognitions and Meta- Emotions Questionnaire in athletes

Transcript

1 Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry Vol. 1/ No. 3/ Winter 2015 Page: 4462 Psychometric Properties of the Positive MetaCognitions and Meta Emotions Questionnaire in athletes Zahedeh Rahmanian 1, Seyed Mohammad VaezMousavi 2 1. Corresponding Author: PhD student in Sport Psychology, International University of Imam Reza. Address: Iran, Fars, Jahrom, Imam Avenue. Postal code: ; Tel: , z.rahmanian@imamreza.ac.ir 2. Professor, Department of Physical Education and Sport Sciences, Imam Hossein University, Tehran, Iran. Tel: ; MohammadVaezMousavi@chmail.ir Abstract Introduction: Metacognition refers to selfknowledge, control and monitoring of one s own thinking and emotional processes. Objective: The objective of the study was determine the psychometric properties of the positive metacognitions and MetaEmotions Questionnaire in athletes. Method: The sample consisted of 307 men and women athletes of 7 sport clups in Jahrom city which selected by use of claster random sampling. Finding: The factor analyses showed the presence of a threedimensional structure of PMCEQ which determine 47.24% of total variance explained of metacognition. The positive metacognition differences were found as regard gender, age, duration and types of physical activity. There were significant correlations between PMCEQ and metacognition questionnaire30, sport selfregulation and goal orientation questionnaires. Data were indicative of acceptable level of Cronbach s alpha (.83) and splithalf (.86) reliability coefficients of positive metacognition and metaemotion questionnaire totally. Concolution: The results of the present study seem to indicate the substantial adequacy of this instrument to measure positive metacognition and metaemotion in the domain of sport and physical activity. Key words: physical activity, sport, metacognition, metaemotion, factor analysis.

2 مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت سال اول شماره 3 زمستان/ 1393 صفحات: 4462 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران 2 1 و سید محمدکاظم واعظ موسوی زاهده رحمانیان چکیده 1 دانشجوی دکتری رشته روانشناسی ورزش دانشگاه بین المللی امام رضا )ع( )مولف مستول( 2 آدرس پستی: استان فارس جهرم بلوار امام خمینی نبش کوچه 4 منزل رحمانیان. کد پستی: تلفن: نمابر: ایمیل: z.rahmanian@imamreza.ac.ir استاد تمام دانشگاه جامع امام حسین )ع(. تلفکس: ایمیل: MohammadVaezMousavi@chmail.ir مؤسسه ناظرو محل انجام پژوهش: دانشگاه بین المللی امام رضا )ع( حامیان مالی: برگرفته از پایان نامه دوره دکتری رشته روانشناسی ورزش مقدمه: فراشناخت به دانش کنترل و نظارت بر فرایندهای تفکر منطبق با خودنظمدهی در مواقع سختی است. هدف : است. هدف از مطالعه حاضر تعیین روش: نمونه شامل 307 انتخا شدند. و هیجاان گفتاه م یا شاود. چهاارچو چناین فراشاناختی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران بوده ورزشکار زن و مرد از 7 باشگاه ورزشی شهرستان جهرم باود کاه باه روش نموناهگیری خوشاهای یافتهها: تحلیل عاملی نشاندهنده وجود سه عامل/سازه بود که 47/24 درصد از واریاانس فراشاناخت را تبیاین میکردناد. تفاوتهاای فراشاناختی از لحاا جنسایت گاروه سانی و ناوع و مادت فعالیات بادنی معناادار باود. بعاهوه ساازههای فراشناخت/فراهیجان مثبت با برخی عاملهای پرسشنامه فراشناخت 30 پرسشنامه خاودنظمدهی و پرسشانامه جهاتگیری هدف ورزشی همبستگی نشان دادند. ضرایب پایایی همسانی درونی از طریاق آلفایکرونباخ بارای 15 ماده و ساه عامل در کل پرسشنامه فراشناخت/فراهیجان مثبت )0/83( و نیز از طریق دونیمهسازی )0/86( رضایت بخش بود. نتیجهگیری: نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشاان دهناده کفایات قابال توجاه ایان ابازار فراهیجان مثبت در حوزه فعالیت بدنی و ورزشی بود. واژههای کلیدی: فعالیت بدنی ورزش فراشناخت فراهیجان تحلیل عاملی. بارای انادازهگیری فراشاناخت و

3 46 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران مقدمه فراشناخت مثبت 1 یک توالی خودنظمدهی از فرآیندهایی است که مشتمل بر خاموشسازی تداوم چالش )برای مثال ورزشکار در هنگام شکست در مسابقات ملی میداند که اگر واقعا همه چیز بد جلو برود معموال در افکار منفیاش فرو میرود( تفسیر احساسات خود به عنوان نشانه بازداشتن از واکنش سریع و تنظیم ذهن برای حل مسئله و تمرکز بر تکلیف )به عنوان مثال بازیکن میداند که در میدان مسابقه بهتر است به جای مضطر شدن شرایط غیرقابل پیشبینی را به طور عقهنی ارزیابی کند( و تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی )مثه هنگامی که به نظر میرسد مشکلی برطرف شدنی نیست ورزشکار میداند که تنها راه تقسیم آن به مشکهت کوچکتر است( میباشند. چنین فراشناختی فرایندهای فعالیتهای به طور معمول فراشناختی شناسایی به و فراهیجانی خودتنظیمی عملکرد اجرایی الگوی شامل و کوتاه پایدار میپردازد و به دنبال تغییر پردازش فراشناختی متمرکز بر مشکل به حل مشکل و یا برآمدن از تکلیف و از این دست میباشد 2011(. از )بیر 2 مهمترین نظریههای مرتبط با چنین فراشناختی ولز 4 میتوان به مدل خودتنظیمی عملکرد اجرایی 3 و ماتیوز 5 ) ( و مدل فراشناختی ولز ) ( اشاره کرد. اختهالت عاطفی 6 مطابق با این نظریه در آن )که پردازش آنهین کنترل شده 7 خودنظمدهی فراشناختی 8 به طور آگاهانه برای ارزیابی وقایع و استفاده از راهب ردهای کنترل فراشناختی اتفاق میافتد( هسته اصلی راهب رد کنترل فراشناختی میدهد است. و استنباط این سطح است که کننده همراه با و در سطح آگاهانه رخ برانگیزاننده آگاهی سطوح طرحوارهای 9 )ذخیره کننده باورهای فرد در مورد خود در حافظه بلندمدت( عناصر اصلی مدل خودتنظیمی عملکرد هستند که اجرایی خود و یا طرحوارهها توسط مجموعهای نشان میدهند ارزیابی باورهای )نظارت( و اعتقادات خود از برنامهه یا عمومی )شاهد( بهکار میروند )ولز 2000(. بعهوه در نظریه ولز و ماتیوز ) ( فرض میشود که در هنگام مواجهه با یک وضعیت مشکل فرد میتواند به دو حالت مجزا عمل کند:»عینی» 10 و»فراشناختی «. 11 در حالت عینی فرد تفسیر افکار را به عنوان حقایق 12 میپذیرد درحالیکه در حالت فراشناختی فرد و یا نشانههایی قبول تفسیر افکار را به عنوان وقایع 13 دارد که باید پس از آن مورد ارزیابی قرار گیرد. فرض میشود که حالت عینی تنها در شرایط واقع ا تهدیدآمیز پرورش تفکر سودمند است در بقیه شرایط و باعث پایدار ناکارآمد و در نتیجه مقابله ناسازگارانه میشود. برعکس حالت فراشناختی در تمام شرایط به دلیل وجود باورهای مبتنی بر شواهد و از این رو مقابله تطبیقی کاربردی و انطباقی است. مطابق با مدل مفرض هر دو حالت عینی و فراشناختی در یک زمینه مناسب و در یک راهب رد منظم متوالی میتوانند فرصتها برای تسلط و موفقیت منجر به تبدیل موانع به شوند. بعهوه استفاده انطباقی از حالت عینی و فراشناختی نیاز به 9. schema level 10. Object Mode 11. Metacognitive Mode 12. real 13. events 1. positive metacognition 2. Beer 3. SelfRegulatory Executive Function (SREF) Model 4. Wells 5. Matthews 6. metacognitive model of emotional disorders 7. The core onlinecontrolled processing level 8. metacognitive self regulation

4 زاهده رحمانیان و همکاران 47 باورهای فراشناختی از نوع مستقل و ساده دارد که برای این منظور نیاز به شناسایی مسیرهای جایگزین و بازسازی انعطافپذیر هدف است. همچنین پیشنهاد شده است که چنین باورهای فراشناختی به نمونهه یا انطباقی یا مثبت فراهیجان در پاسخ هیجانی اولیه خود به چالش نیاز دارند )میتمنزگروبر بک هافر و شابلر 2009(. 1 مطابق )2003( فراهیجان انطباقی با نظریه فراهیجان نف 2 )شادی محبت کنجکاوی و عهقه( منعکسکننده و حمایتگر هیجانات فرد برای ارتقای سهمتی است چرا که فراهیجان مثبت زمینه پذیرش هیجانات خود را فراهم میکند یعنی فراهیجانی که دارای طبیعت مثبتی است و میتواند فرآیندهای ذهنآگاهی و پذیرش روانشناختی را توضیح دهد که باعث بهبود سهمتی میشود )نف 2003(. نظریه ارزیابی شناختی پیرامون هیجانات فرض میکند که هیجانات نتیجه فرآیندهای ارزیابی و یا ارزیابی مستقیم هستند )الزاروس ص 1021(. اگر این تعریف درست باشد هیچ دامنهای را نمیتوان برای در نظر گرفتن هیجانات و فراهیجان محاسبه نمود. در مقابل نظریهه یا ارزیابی شناختی جاگر و )2006( استدالل میکنند که هیجانات بارتیش 4 ترکیبی از پدیدههای کیفی هستند و قضاوت شناختی برای تجربه هیجانات خاص نه الزم و نه کافی است. ازاینرو اولین جزء اهداف هستهای سازه نظریه ولز و ماتیوز ) ( و ولز )2000( ممکن است معکوس یک صفت فراشناختی ناسازگار باشد. جزء دوم به نظر میرسد دربردارنده فراهیجانی باشد که پرورشدهنده هوش هیجانی و 1996( ص )47 به ویژه آن چیزی است که گلمن 5 را به عنوان»یک حالت خنثی که خودارجاعی 6 حتی در میان احساسات آشفته حفظ میکند«توصیف میکند. جزء سوم به نظر میرسد شناسایی کننده حمایت فراشناختی باشد که از نوعی خودنظمدهی عنوان تهشه یا )2000( به میکند که توسط زیمرمن 7 سیستماتیک برای هدایت شناخت احساسات و رفتار نسبت به دستیابی به هدف توصیف شده است. سه قسمت تلفیقی به نظر میرسد به توصیف فراشناخت و فراهیجان سبک خودنظمدهی میپردازند که به رفتار انعطافپذیر در افرادی کمک میکنند که نظریه خودمختاری )رایان و کنل ( را در جهت استقهل به تصویر کشیدهاند. در شرایط و یا محیطهایی که به آسانی قابلتغییر ارادی و انعطافپذیر تمایل به تفسیر موانع به عنوان نیستند این افراد قادرند به طور به آن محیط منطبق شوند منابع اطهعاتی و حفظ و دنبال کردن فرصت برای پیگیری اهداف مستقل خود دارند و کمتر مستعد ابته به از دست دادن انگیزه درونی به عنوان یک نتیجه عدم در این مقاله این 2011(. هستند )بیر پیشرفت دیدگاه را بدون در نظر گرفتن پتانسیل همپوشانی بین شناخت و هیجانات )و نیز بین فرا سازه آنها( شواهدی به نظر میرسد چرا که دنبال میشود برای حداقل برخی از 2006( )جاگر و بارتیش که توسط وجود دارد هیجانات و فراهیجانات وجود به غیر از )صرفا ( عوامل شناختی عواملی میآید. 5. Goleman 6. selfreflectiveness 7. Zimmerman 8. Ryan & Connell 1. Mitmansgruber, Beck, HOfer & Schulsler 2. Neff 3. Lazarus 4. Jager & Bartsch

5 48 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران بیر )2011( در پژوهشی بر روی یک نمونه مختلط از 313 کارمند و دانشجو )7318 ساله( به توصیف و ساخت پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت به عنوان یک ابزار اندازهگیری فراشناخت تطبیقی و باورهای فراهیجانی و فرایندهایی پرداخت که هنگام مواجهه با شرایط چالشبرانگیز بکار میرود. حذف گویههای ضعیف و / یا اظهارات متقابل بارگذاری گویهها منجر به کاهش تعداد 49 گویه اولیه به 18 گویه نهایی شد که در سه عامل/خرده مقیاس )در هر یک شش گویه( قرار گرفتند. عامل اول اعتماد به خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار است که نشاندهنده توانایی فرد در تغییر سریع و جلوگیری از نشخوار فکری و نگرانی در زمانی است که با عوامل استرسزا و شرایط و رویدادهای چالشبرانگیز )سخت( مواجه میشود. افرادی که نمره پایینی در این صفت میگیرند بر این باورند که فاقد توانایی به دست آوردن مجدد تعادل پس از تجربه و حتی افکار و احساسات ناراحتکننده جزئی هستند. به این ترتیب آنها به بر احتمال زیاد نیاز بیشتری به میکرونظارتها 1 حالته یا درونی خود و وقایع بیرونی دارند. در عامل دوم یعنی اعتماد به تفسیر هیجانات خود به عنوان نشانه جلوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله و عامل سوم )اعتماد به تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی( به بررسی تواناییهای پیچیده فرد در تفسیر درست عوامل استرسزا و مقابله با آنها با استفاده از سازمان انعطافپذیری و استراتژی پرداخته میشود. افرادی که نمره پایینی در این ویژگیها میگیرند فکر میکنند که فاقد این تواناییها برای عکسالعمل)انعطافپذیری و راهب ردی( در برابر یک عامل استرسزا هستند. به این ترتیب آنها به احتمال زیاد ناهنجاری بیشتری را بین خواستههای درک شده از یک وضعیت دشوار و چالشبرانگیز و توانایی خود در مقابله با آنها تجربه میکنند )بیر.)2011 سازهه یا از فراشناختی و روانشناختی مرتبط با فراهیجانی غیرموقعیتی عملکرد به میتوان خودنظمدهی و جهتگیری هدف اشاره کرد )بیر 2011(. تئودوسیو و پاپائینو )2008( در پژوهشی بیان نمودند که جهتگیری هدف وظیفه مداری سهم منحصر به فردی در توضیح فعالیته یا دانشآموزان دانشآموزان 1714 ساله دارای مداری باال ذاتا باانگیزه دارد. جهتگیری هدف فراشناختی بعهوه وظیفه هستند ارزش فرایند یادگیری خود را میدانند و راهکارهای شناختی و رفتاری مینمایند. خودنظمدهی همچنین در تربیت بدنی اتخاذ محیط انگیزشی ایجادشده توسط معلم تربیت بدنی نقش مهمی در فعالیته یا فراشناختی دانشآموزان در معلمانی که در کهسه یا طول درس دارد. خود بر تسلط بیشتر تاکید دارند احتمال دارد که دانشآموزان آنها از راهبردهای فراشناختی در یادگیری و عملکرد تربیت بدنی و استفاده نمایند. با این حال با افراد جهتگیری هدف خودگرا بیشتر احتمال دارد بر عملکرد به جای درک عمیقتر وظایف تمرکز کنند جو خودمحوری نمیتواند خودنظمدهی در کهسه یا دهد. راهب رد فراشناختی ارزیابی تعامل فراشناختی و تربیت بدنی را افزایش رابطه مثبت اما ضعیفی با جهتگیری خودمدار دارد. استفاده مکرر دانشآموزان خودمدار از فرآیندهای شناختی شامل مقایسه بین خود و دیگران آنان را مستعد استفاده از مقایسه و ارزیابی خود در فرایند یادگیری مینماید. 1. micromonitoring

6 زاهده رحمانیان و همکاران 49 بااین حال هر دو جهتگیری هدف وظیفه مداری و درک جو انگیزشی وظیفه مدار واریانس کل فراشناخت در تربیت بدنی توضیحدهنده است. ازاینرو این فرایندهای ذهنی در ورزشکاران با افزایش توانایی آنها برای انتخا و تشویق شدن به انجام رفتارهای سالم در طول چرخه زندگی باعث کاهش ادراکاتی کردن به ظاهر مشکل میشود که در نظر فرد ورزش میرسند و در نتیجه باعث پایبندی افراد به رفتارهای سالمی همچون تمرین و ورزش ا هایر.) هاتون میشود )کیلی ملنیک جاکوبسون و پرسشنامه فراشناخت 30 2 )2004( ولز و ابزار نزدیک مرتبط کارترایت و معکوسی با پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت برای بررسی فراشناخت خواهد بود. به )اعتماد اول عامل اگر توقف افکار و احساسات پایدار( توانایی جلوگیری سریع خودتنظیمی عملکرد اجرایی به بیش فعالی و پایدار شدن را دارد رابطه نسبتا قوی و همبستگی منفی با خرده مقیاسهای پرسشنامه فراشناخت 30 میتوان انتظار داشت. عوامل دوم و سوم از پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت فراتر از دامنه عامل 30 اعتمادبهنفس شناختی پرسشنامه فراشناخت است و به سنجش انطباقی فرایندهای خودنظمدهی در حوزههای شناختی مثبتگرا و نیز در بخشه یا هیجانی و اعتمادبهنفس میپردازد. با این حال پرسشنامه خودنظمدهی ورزشی )رایان و کنل 1989( و پرسشنامه جهتگیری هدف )دودا و نیکوالس 1992( 3 سازههای نزدیکی به عوامل دوم و سوم از پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت هستند و به همین جهت برای بررسی روایی همزمان و پیشبین این پرسشنامه از آنها استفاده میشود )بیر 2011(. در پژوهشها زمینه ارتباط فراشناخت با نشان دادهاند مهارتهای حرکتی آشنا که زمانی میشود فعالیت بدنی یک فرد با بیشتر احتمال دارد که از هر دو راهب رد فراشناخت خودآگاه یا ناخودآگاه در حوزههای مختلف فعالیتهای بدنی مانند تایپ کردن رقص و تنیس )مکفرسون و توماس 1989( 4 یا بسکتبال )تئودوسیو و پاپائینو )2008 استفاده کند مبتدی و ماهر توجه به فعالیتهای که در آن تفاوتی افراد بین در طول عملکرد مشهود است. با بدنی )2003( اوموندسن 5 دریافت که پسران از راهبردهای فراشناختی/ پیچیده بیشتری در محیط تربیت بدنی نسبت به دختران )1996( استفاده میکنند. با توجه به سن لی و چن 6 نشان دادند که کودکان در سنین مختلف )از 9 تا 13 سال( سطوح مختلفی از فراشناخت را در انجام تکالیف حرکتی اساسی مانند راه رفتن نشان میدهند توانایی راه رفتن برای همه کودکان یکسان است اما کودکان بزرگتر درک بیشتر و بهتری در گزارش حرکات در حین راه رفتن نشان میدهند. مطالعه دیگری توسط اسپرلینگ براس هاوارد میلر و مورفی 7 )2002( نشان داد که یادگیری و دانش و نیز فرایندهای راهبردی از نوع فعالیت بدنی در طی رشد کودک اختصاصیتر میشوند و با افزایش سن دامنههای خاصی از فراشناخت رشد بیشتری را نشان میدهند. در نتیجه با توجه به تفاوتهای بینفردی فراشناخت و فراهیجان مثبت میتوانند تسهیلکننده 4. McPherson & Thomas 5. Ommundsen 6. Lee & Chen 7. Sperling, Bruce, Howard, Miller, & Murphy 1. Kelly, Melnyk, Jacobson, & O'Haver 2. MetaCognitions Questionnaire Duda & Nicholls

7 50 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران یا مهارکننده خودنظمدهی عملکردی و سهمت روانشناختی باشند. به همین جهت پژوهش حاضر معطوف به حوزه مهمی است که ممکن است باعث توسعه و اجرای مداخهتی برای ارتقاء عملکرد ورزشی و بهبود سهمتی و باورهای فراشناختی و فراهیجانی مثبت شود چرا که گام اساسی در شناسایی اجزاء اصلی و ضروری باورهای فراشناختی و فراهیجانی مثبت توسعه ابزار قابلاعتماد و معتبری است که بتواند مفاهیم مربوط به سازههای ارزیابی نظارت و کنترل شناختی مرتبط با عملکرد ورزشی و پایبندی به ورزش را بسنجد. ع یل رغم اهمیت فراشناخت مثبت در بهبود عملکرد ورزشی با نگاهی به ادبیات پژوهشی متوجه میشویم که در زمینه فراشناخت مثبت تفاوت فاحشی بین تحقیقات انجامشده در داخل و خارج از کشور وجود دارد و تحقیقات داخلی در این زمینه معدودند )کاظمی و کشاورزیان 1391(. همچنین اغلب مربیان و روانشناسان ورزشی برای سنجش استعدادیابی افراد در زمینه عملکرد ورزشی نیاز به ابزار دقیق و پایایی دارند که بتوانند در کمترین زمان ممکن به بررسی میزان فراشناخت و فراهیجان انطباقی بپردازند )مارتینی و شور (. در این شرایط یکی از معتبرترین پرسشنامههایی که در کشورهای دیگر توسط پژوهشگران در ابعاد گوناگون خودتنظیمی انطباقی عملکرد اجرایی استفاده میشود پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت )بیر 2011( است. اگر این ابزار جدید فراشناختی دارای ویژگیه یا روانسنجی خوبی در ورزشکاران باشد سازهه یا روانشناختی آن میتوانند به مداخهت بالینی و مربیگری و بهتر در زمینه نگهداری و حفظ تعادل روانی در زمان سختی رویدادهای غیرقابل پیشبین ابهامبرانگیز کمک کنند و یا حداقل افزایش آگاهی از معنای خودنظمدهی میشود. برایناساس مطرح میشود این است که: 1 آیا مجموعه باعث فراشناختی سؤالی که در این پژوهش سؤالهایی که پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت را تشکیل دادهاند در ورزشکاران از پایایی برخوردار هستند 2 آیا مجموعه سؤالهایی که پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت را تشکیل دادهاند در ورزشکاران دارای روایی مناسبی هستند 3 آیا تفاوتی از لحا جنسیت گروه سنی مدت و نوع فعالیت بدنی در پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت وجود دارد 4 چه نوع روابطی بین فراشناخت و فراهیجان مثبت با خودنظمدهی و جهتگیری هدف ورزشی وجود دارد روش پژوهش از نوع در این پژوهش از طرح تحقیق توصیفی 2 زمینهیابی 3 استفاده شد. به این ترتیب که ابتدا پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت به فارسی ترجمه شد. سپس از دو نفر متخصص زبان انگلیسی خواسته شد که به طور مجزا مادههای پرسشنامه را به فارسی روان ترجمه کنند. آنگاه شکافهای موجود در تطابق دو ترجمه اصهح گردید. سپس آزمون حاصله روی 15 آزمایشی اجرا شد و اشکاالت آزمودنی به صورت کاربرد نهایی آزمون اصهح و رفع گردید. پیشآمده برای 2. descriptive study 3. survey research 1. Martini & Shore

8 ک» زاهده رحمانیان و همکاران 51 شرکتکنندگان جامعه پژوهش شامل کلیه ورزشکارانی بود که در باشگاههای ورزشی شهرستان جهرم تمرینات ورزشی انجام میدادند. با درنظرگرفتن قاعده کهین در استفاده از تحلیل عاملی که بر اساس آن تعداد سؤاالت باید در 3 الی 5 ضر شود )کهین ( )که با توجه به 18 گویه پرسشنامه فراشناخت کاربردی باید حدود 9054 آزمودنی وجود داشته باشد( و با در نظر گرفتن احتمال ریزش نمونه آماری مشتمل بر 4 باشگاه مردانه )137 ورزشکار مرد( و 3 باشگاه زنانه )170 ورزشکار زن( بود که به روش تصادفی خوشهای انتخا شدند. مقدار %55/4 از شرکتکنندگان را بانوان و %44/6 از شرکتکنندگان را مردان ورزشکار تشکیل میدادند که در رشتههای آمادگی جسمانی بدنسازی اروبیک ژیمناستیک شنا اسکیت والیبال بدمینتون بسکتبال فوتبال دو ومیدانی دوچرخهسواری کونگفو کاراته تکواندو ووشو و شطرنج مشغول فعالیت بودند. مدت فعالیت ورزشکاران بین 1 ماه تا 50 سال در نوسان بود )2/83±1/08(. بعهوه محدوده سنی شرکتکنندگان در تحقیق حاضر 6515 سال بود.)24/76±7/87( ابتدا از بین کلیه مناطق ایران شهرستان جهرم به دلیل آشنایی پژوهشگران با ویژگیهای فرهنگی اجتماعی آن انتخا شد. سپس از بین کلیه مناطق شهرستان جهرم به تصادف 4 باشگاه ورزشی مردانه و 3 باشگاه ورزشی زنانه انتخا شدند. پس از آن به باشگاههای ورزشی هدف مراجعه و با هماهنگی مسئوالن و پس از جلب همکاری ورزشکاران )با دادن هدایایی به قید قرعه از هر 25 نفر 1 هدیه( پرسشنامهها دشوار اجرا شد. ابزار گردآوری اطهعات فراشناخت فراشناخت ضمن توضیح مفاهیم و جمهت و فراهیجان مثبت: از و فراهیجان مثبت 2 پرسشنامه بیر )2011( استفاده شده است. گویههای این پرسشنامه بیانگر باورهای فراشناختی در مورد فرایندهای شناختی و هیجانی به هنگام مواجهه با موقعیتهای چالشبرانگیز است )پیوست 1( که برگرفته از مصاحبههای انجامشده در مطالعه کیفی است. استنتاج از آنها مبتنی بر مدل خودتنظیمی عملکرد اجرایی ولز و ماتیوز )1994 ) ( میباشد. مدل فراشناخت اختهالت عاطفی ولز )2009 مجموعا و مدل فراهیجان نف )2003( 18 آزمودنی به این گویهها تا موافق«امه گویههای این پرسشنامه گویه وجود دارد که با مقیاس»کامه مخالف«( هر چهار درجهای )از پاسخ میدهد. به سه خرده مقیاس اختصاصیافتهاند که عبارتاند از: الف( اعتماد به ) اعتماد خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار 3 به تفسیر هیجانات خود به عنوان نشانه جلوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله 4 ج( اعتماد به تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی 5 2(. )پیوست پژوهش بیر و مونتا )2010( از حمایت کرد 54/76 و نشان داد که درصد از واریانس تحلیل عاملی اکتشافی در ساختار سه عاملی سه عامل میدهد. محدوده بارگذاری گویهها پرسشنامه را به خود اختصاص عوامل برای 2. The Positive Metacognitions and Positive MetaEmotions Questionnaire (PMCEQ) 3. Confidence in Extinguishing Perseverative Thoughts and Emotions 4. Confidence in Interpreting Own Emotions as Cues, Restraining from Immediate Reaction and MindSetting for ProblemSolving 5. Confidence in Setting Flexible and Feasible Hierarchies of Goals 1. Kline

9 52 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران 1 مربوطه به شرح زیر است: 0/51 تا 0/81 برای عامل )اعتماد به خاموش سازی افکار و احساسات نگهدارنده(. 0/45 تا 0/72 برای عامل 2 )اعتماد به تفسیر احساسات خود به عنوان نشانه جلوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله( و 0/57 تا 0/78 برای عامل 3 )اعتمادبهنفس در تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی(. ضرایب آلفای کرونباخ با 0/76 0/85 و 0/85 برای عوامل 2 1 و 3 به ترتیب باال بودند. در مجموع پرسشنامه نهایی 18 گویهای به نظر میرسد دارای اعتبار سازه خو.)2010 و همسانی درونی مناسبی باشد )بیر و مونتا 1 باورهای فراشناختی: به وسیله پرسشنامه فراشناخت ولز و کارترایتهاتون )2004( بررسی و ارزیا یب کنش اجرایی شد. این پرسشنامه بر اساس مدل خودتنظیمی ولز و ماتیوس 2 برای جمعیت بزرگسال 18 سال به باال ساخته شده است و 5 شامل خرده مقیاس میباشد که عبارتاند از: اعتماد شناختی 3 باورهای مثبت در مورد نگرانی 4 وقوف شناختی 5 افکار خطرناک و کنترل ناپذیر 6 نیاز به کنترل افکار. 7 پاسخها در این اساس مقیاس پرسشنامه بر 4 درجهای لیکرت )موافق نیستم )1( کمی موافقم )2( نسبتا موافقم )3( کامه موافقم )4( ) محاسبه میشوند. حداقل نمره کسبشده در این آزمون 30 سؤالی برابر 30 و حداکثر آن برابر 120 میباشد. نمره کل برای فراشناخت با مجموع نمرات زیر مقیاسها به دست میآید. پرسشنامه فراشناخت دارای میباشد. پایایی آلفای کرونباخ تا 0/93 تا و پایایی پایایی و روایی به دست آمده از طریق 22 تا 118 روز 0/75 و برای 0/87 هاتون قابل قبولی ضریب برای خرده مقیاسها در دامنه 0/72 بازآزمایی برای نمره کل بعد از گزارش شده است )ولز 2004(. در ایران )1385( ضریب ضریب آلفای همسانی کرونباخ برای خرده مقیاسها 0/59 شیرین درونی وکارترایت زاده دستگیری را با استفاده از کل مقیاس و 0/91 برای خرده مقیاسها در دامنه 0/71 تا 0/87 و پایایی بازآزمایی این پرسشنامه را در فاصله 4 هفته برای کل مقیاس 0/73 و برای خرده مقیاسها در دامنه 0/59 تا 0/83 گزارش کرد. همبستگی با مقیاس مقیاسها کل مقیاس اضطرا خصلتی 0/43 و همبستگی خرده را در دامنه 0/58 تا 0/87 برآورد کرده است )شیرین زاده دستگیری و همکاران 1385(. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ برای کل مقیاس در مردان ورزشکار 0/61 0/76 برآورد شده است. خودنظمدهی: به وسیله ورزشی 8 )رایان و کنل و در بانوان ورزشکار پرسشنامه خودنظمدهی )1989 شد. این سنجیده پرسشنامه مربوط به دالیلی است که یک فرد به طور منظم تمرین میکند و یا به فعالیته یا میشود و به ارزیا یب بدنی مشغول خودگردانی درونی میپردازد. این پرسشنامه برای افراد 12 سال به باال ساختهشده و دارای 16 سؤال در 4 خودگردانی مقیاس درونفکنی شناختهشده و انگیزش کسبشده در این حداکثر آن برابر خودنظمدهی آزمون درونی 16 خودگردانی بیرونی شده خودگردانی است. حداقل برابر سؤالی نمره ورزشی و میباشد. نمره کل برای با مجموع نمرات زیر 8. the Exercise SelfRegulation Questionnaire (SRQE) 1. Beer & Moneta 2. the SelfRegulatory Executive Function model (SREF: Wells, 2000; Wells & Matthews, 1994, 1996) 3. cognitive confide 4. positive beliefs about worry 5. cognitive selfconsciousness 6. negative beliefs about uncontrollability of thoughts and danger 7. beliefs about need to control thoughts

10 زاهده رحمانیان و همکاران 53 مقیاسها ورزشی دارای به دست میآید. پایایی پرسشنامه خودنظمدهی و روایی قابل قبولی میباشد. اعتبار سازه آن از طریق تحلیل عاملی بیانگر چهار عامل خودگردانی انگیزه درونی انگیزه بیرونی درونفکنی و خودگردانی شناختهشده است. بعهوه تمام خرده )همسانی درونی( کنل مقیاسها دارای ارزش 0/85 تا 0/62.)1989 در این پژوهش آلفا کرونباخ هستند )رایان و ضرایب پایایی همسانی درونی از طریق آلفای کرونباخ برای 16 ماده و چهار عامل در کل پرسشنامه )به ترتیب در مردان و زنان )0/67 و 0/80 دونیمهسازی )به ترتیب در مردان و زنان و نیز از طریق 0/79 و 0/62( رضایتبخش بود. جهتگیری هدف: پرسشنامه جهتگیری )1992( به منظور توسط دودا و نیکوالس 2 هدف 1 سنجش جهتگیری هدف در محیط ورزشی ساخته شده است. این پرسشنامه دارای جهتگیری هدف در مورد تکلیف که 13 مقیاس مخالف«( خرده آیتم دارد و هر آزمودنی به این پنج درجهای مقیاسه یا خود به ترتیب ضریب انگیزشی»کامه )از پاسخ میدهد. ضریب همبستگی موافق«دو مقیاس و خود است آلفای آیتمها با»کامه تا کرونباخ جهتگیری تکلیف و جهتگیری 0/80 این 0/78 و 0/68=r( معنیدار گزارش شده است. پرسشنامه با پرسشنامه جو درک شده در ورزش )0/001<P میباشد. ثبات درونی این پرسشنامه نیز از طریق روش آلفای کرونباخ 0/74 به دست ایران است آمده ابوالقاسمی )دودا و نیکوالس و آریاپوران 1992(. در )1385( ضریب آلفای کرونباخ کل این پرسشنامه را 0/82 به دست آوردهاند. میزان همسانی درونی آن در یک نمونه 321 مقیاس نفری خودگرایی درونی از دانشآموزان ورزشکار برای تکلیفگرایی 0/82 0/89 آزمون نیز زیر و برای زیر مقیاس به دست آمده است. همسا ین از طریق همبستگی نتایج آزمودنیها در این آزمون و آزمون اهداف ورزشی معنادار بود. اعتبار سازه نیز نشان داد که تکلیف گرایی و خودگرایی دو سازه مجزا و پایا هستند. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ برای کل مقیاس در مردان ورزشکار 0/56 و در بانوان ورزشکار 0/68 برآورد شده است. یافتههای تحقیق برای بررسی»ساختارعاملی«پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان از شیوه اکتشافی و تأییدی استفاده شد. به منظور تعیین تعداد عاملها نمودار ارزش ویژه همه عاملها )در اینجا منظور 18 گویه است( ترسیم و بر اساس معیار اسکری 3 مشخص شد که سه عامل باید بررسی شود. مقدار ضریب مقیاس کفایت نمونه کیسرمیرالکین آزمون بارتلت نیز در سطح بود. عاملی 0/87 4 p>0/0001 و معنیدار دادههایی مشمول یک عامل شدند که وزن 0/40 یا باالتر را داشتند. سوال به دلیل 3 نداشتن بارعاملی الزم و سواالت 2 و 7 به دلیل عدم ارتباط با خرده مقیاس موجود در مدل نظری از پرسشنامه حذف شدند. در کل 3 عامل ارزش ویژه باالتر از دو داشتند که 47/24 درصد از واریانس کل آزمون را تبیین کردند. بعهوه عامل»اعتماد به تفسیر احساسات خود به عنوان نشانه بازداشتن از واکنش سریع و تنظیم ذهن برای حل مسئله«دارای 3. Scree 4. KaiserMeyerOlkin Measure of Sampling Adequacy (KMO) 1. goal orientation questionnaire 2. Duda & Nicholls

11 54 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران ارزش ویژه 3/89 بود و %21/62 از واریانس کل آزمون را تبیین میکرد.»اعتماد به خاموشسازی تداوم چالش«نیز ارزش ویژه 2/46 داشت که %13/68 از واریانس کل را تبیین میکرد. عهوهبراین»اعتماد به تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی«نیز دارای ارزش ویژه 2/15 بود و %11/94 از واریانس کل آزمون را تبیین میکرد. به مقایسه شاخصهای از طریق نرمافزار ایموس 1 برازندگی مدل سه عاملی اولیه و ویرایش شده )باحذف سواالت 3 2 و 7( در ورزشکاران پرداخته شد. همان طور که در جدول )1( مهحظه میشود مدل سه عاملی ویرایش شده که منطبق با یافتههای تحلیل عاملی اکتشافی است توانست برازش مناسبیتری را نسبت به مدل اولیه اختیار کند. شکل )1( نمایانگر مدل عاملی مناسب پرسشنامه همراه با بار عاملی مربوط به گویهها و ارتباط ساختاری با خرده مقیاسها هستند. با توجه به تحلیل عاملی فوق همبستگی درونی نمرات خرده مقیاسها با یکدیگر و با کل مقیاس استخراج گردید که در جدول )2( خهصه شده است. ضرایب همبستگی باالی عاملها با کل مقیاس و ضرایب همبستگی پایینتر خرده مقیاسها با یکدیگر حاکی از استقهل نسبی عوامل از یکدیگر و روایی کل مقیاس است. با این حال عامل اول دارای ضرایب منفی و نسبتا پایینتری نسبت به عوامل دوم و سوم است که مطابق با مدل نظری قابل توضیح است. برای بررسی روایی پیش بین پرسشنامه خودنظمدهی ورزشی به بررسی ارتباط این پرسشنامه با جهتگیری هدف و فراشناخت پرداختیم که با توجه به جدول )3( با تاکید بر مقدار ضریب همبستگی به دست آمده میتوان گفت که ارتباط معناداری بین پرسشنامه فراشناخت/فراهیجان مثبت با جهتگیری هدف خودنظمدهی ورزشی و فراشناخت 30 در بانوان ورزشکار وجود دارد و بنابراین پرسشنامه فراشناخت/فراهیجان مثبت دارای روایی پیش بین و همزمان خوبی است )در جدول 3 فقط به خرده مقیاسهایی اشاره شده است که حداقل با یکی از عاملهای فراشناخت مثبت رابطه معناداری نشان دادهاند(. همراستا با نتایج تحلیل عاملی به مقایسه فراشناخت از لحا جنسیت سن مدت و نوع فعالیت بدنی پرداخته شد. نتایج تحلیل واریانس )جدول 4( حاکی از وجود تفاوت معنادار بین زنان و مردان در کل مقیاس فراشناخت و فراهیجان مثبت است. بعهوه سن نوع فعالیت بدنی و مدت فعالیت بدنی نیز بر فراشناخت اثر معناداری دارند. حال که میزان روایی سازه عاملی و همگرا پیشبین و همزمان پرسشنامه بررسی شد ضروری است که به بررسی ضرایب پایایی پرسشنامه طبق یافتههای تحلیل عاملی پرداخته شود. با توجه به جدول )5( میتوان گفت که ضرایب پایایی خرده مقیاسها از لحا آلفا کرونباخ بسیار نزدیک به هم بوده )0/730/71( ولی در دونیمهسازی عامل دوم دارای کمترین پایایی و عامل سوم از بیشترین پایایی برخوردارند. با این حال مقدار ضرایب برای کل مقیاس فراشناخت خو است و در نتیجه میتوان گفت که پرسشنامه مورد استفاده در تحقیق حاضر دارای پایایی بوده و از ثبات برخوردار است. 1. Amos

12 د می مجله روانشناسی و روان پزشکی شناخت سال اول شماره 3 زمستان/ 1393 صفحات: 4462 سن: پیوست 1: پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت 2 نام رشته ورزشی: مدت فعالیت: جنسیت: این پرسشنامه مربوط به عقاید افراد در مورد تفکر و احساسات خود در شرایط دشوار است. لطفا هر سؤال را بخوانید و یکی ازگزینههای آن را با گذاشتن ) ( سواالت 1 زمانی که»احساس افسردگی«میکنم تغییر خلق منفی برایم مشکل است. ر شرایط دشوار من با ارزیابی سود و زیان»مواجهه در مقابل فرار«به سرعت ترس خود را توجیه میکنم. 3 من به راحتی میتوانم اهداف مهم دراز مدت را به اهداف فرعی دست یافتنی و کوتاه مدت تقسیم کنم. 5 ا حساس میکنم که افکار منفی و اضطرا 6 نم 11 4 اگر واقعا همه چیز بد جلو برود مایلم در افکار منفیام فرو روم. آور همه واقعیت را نشان نمیدهند ازاینرو آنها را به عنوان»چیزهایی«مینگرم که خیلی جد ی نیستند. توانم نیازهای خود را اولویت بندی و سلسله مراتب اهدافم را تدوین کنم. 7 هنگامی که»غمها«بر من غلبه میکنند میل دارم با کنترل کردن خلق منفیام با آنها مبارزه کنم. 8 من میتوانم هر»چرخه تفکر منفی«را متوقف و بر آنچه که میتوانم انجام دهم تمرکز کنم. 9 وقتی مقابله با تکلیفی بزرگ برایم سخت باشد سعی میکنم آن را به مراحل کوچکتری تقسیم نمایم. 10 زمانی که همه چیز واقعا به طور اشتباه جلو میرود تمایل به واکنش زیاد از حد دارم. به جای مضطر شدن تمایل دارم شرایط غیرقابل پیشبینی را به طور عقهنی ارزیابی کنم. 12 وقتیکه پیشرفت آهسته و دشوار میشود به آسانی میتوانم یک رویکرد گام به گام برای حذف موانع اتخاذ انتخاب نمائید که به نظر میرسد برای شما مناسبتر از بقیه است: کنم. 13 هنگام مواجهه با شرایط سخت اغلب»در افکارم غوطهور میشوم«و خیلی سخت است جلوی آنها را بگیرم. 14 من میتوانم برای مسلط ماندن بر امور تصمیم ارادی )آزاد( بگیرم و حتی زمانی که با وقایع مزاحم روبهرو میشوم اعتماد به نفس خود را حفظ کنم. 15 هنگامی که به نظر میرسد مشکلی برطرف شدنی نیست میدانم که تنها راه تقسیم آن به مشکهت 17 وقتی که مشکهت بزرگ را تجربه کوچکتر است. 16 فکر میکنم افکار نگران کننده ممکن است انعکاسی از واقعیت باشد. میکنم سعی میکنم مثل این شعار عمل کنم:»مشکلی وجود ندارد بلکه فقط راه حل وجود دارد «. 18 اگر درگیر تکلیفی بزرگ شوم توقف میکنم و گامهای کوچکتری برمی دارم. موافق نیستم کمی موافقم بهطور متوسط موافقم کامه موافقم پیوست 2: شیوه نمرهدهی برای نمرهگذاری پرسشنامه به هر گویه از 1 =کامه مخالفم تا 4 =کامه موافقم نمره تعلق میگیرد. نمرات زیرمقیاسها نیز با محاسبه میانگین مجموع نمرات هر زیرمقیاس به دست میآید که عبارتند از:: الف( عامل اول: اعتماد به خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار )1 16 ( ) عامل دوم: اعتماد به تفسیر هیجانات خود به عنوان نشانه جلوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله )5 17( ج( عامل سوم: اعتماد به تنظیم سلسله مراتب اهداف

13 56 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران انعطافپذیر و عملی )6 18( گویههای عامل 1 دارای نمرات معکوسی نسبت به بقیه هستند و نمره کل از مجموع عاملهای دوم و سوم منهای عامل اول بدست میآید. نوع اولیه ویرایش شده جدول 1: مقایسه شاخصهای برازش ساختار 3 عاملی پرسشنامه فراشناخت/فراهیجان مثبت مجذور کا مجذور کای 1 نسبی شاخص تاکر لویز 2 شاخص نرم شده برازش 3 شاخص برازش تطبیقی 4 ریشه دوم برآورد واریانس خطای تقریب 5 مجذور کا 0 /09 0 /06 0 /79 0 /91 0 /79 0 /91 0 /72 0 /84 0 /75 0 /89 3 /19 2 / /48 شکل 1: مدل سه عاملی فراشناخت و فراهیجان مثبت جدول 2: همبستگی متقابل خرده مقیاسها و نمرات کل مقیاس فراشناخت/فراهیجان مثبت متغیرها فراشناخت الف عامل اول عامل دوم ج عامل سوم فراشناخت * 0/23 الف عامل اول * 0/29 * 0/78 ب عامل دوم * 0/66 * 0/39 * 0/71 عامل سوم ج > 0/0001* p 1. Χ2 /df 2. TukerLewis Index 3. Normed Fit Index 4. Comparative Fit Index 5. Root Mean Square Error of Approximation

14 زاهده رحمانیان و همکاران 57 الف( عامل اول= اعتماد به خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار ) عامل دوم = اعتماد به تفسایر هیجاناات خاود باه عناوان نشاانه جلاوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله ج( عامل سوم=اعتماد به تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی جدول 3: همبستگی بین پرسشنامه فراشناخت/ فراهیجان مثبت با پرسشنامه جهتگیری هدف (. nخودنظمدهی ورزشی و فراشناخت 30 در بانوان ورزشکار )170 = دیگر پرسشنامهها پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت متغیرها کل مقیاس عامل اول الف عامل دوم عامل سوم ج پرسشنامه جهتگیری هدف جهتگیری هدف ورزشی جهتگیری خودمدار خودنظم دهی پرسشنامه خودنظمدهی ورزشی خود گردانی بیرونی خودگردانی درون فکنی پرسشنامه فراشناخت 30 *** 0/23 ** 0/19 *** 0/22 0/08 0/11 نیاز به کنترل افکار 0 /07 * 0/15 0/05 0 /04 0/03 *** 0/22 *** 0/24 0/10 * 0/16 * 0/14 0/03 *** 0/22 *** 0/22 *** 0/27 0 /007 0 /11 ** 0/18 0/07 0 /04 > 0/0001**** p > 0/001 *** p > 0/01 ** p > 0/50 * p الف( عامل اول= اعتماد به خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار ) عامل دوم = اعتماد به تفسایر هیجاناات خاود باه عناوان نشاانه جلاوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله عامل سوم=اعتماد به تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی جدول : 4 مقایسه فراشناخت از لحاظ جنسیت سن مدت و نوع فعالیت ورزشی متغیر جنسیت سن نوع فعالیت بدنی مذکر مونث تعداد 137 میانگین 2 /75 انحراف معیار 0 /59 Fآزمون * 9/22 0 /45 0 /53 2 /57 2 / سال سال ** 5/77 0 /54 2 / بیش از 40 سال آمادگی جسمانی بدنسازی اروبیک شنا والیبال بسکتبال بدمینتون دو ومیدانی دوچرخهسواری کونگفو کاراته تکواندو ووشو ژیمناستیک شطرنج فوتبال *** 3/80 0 /55 0 /47 0 /54 0 /57 0 /36 0 /31 0 /00 0 /38 0 /14 0 /66 0 /37 0 /40 0 /64 0 /37 3 /02 2 /97 2 /61 3 /20 2 /90 2 /53 3 /17 2 /33 2 /43 2 /63 2 /74 2 /85 2 /67 2 /47 1 /00 3 /00 2 /

15 58 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران مدت فعالیت بدنی اسکیت کمتر از 6 ماه بین 6 ماه تا 5 سال بیشتر از 5 سال نامعلوم *** 11/73 0 /69 0 /54 0 /45 0 /40 3 /73 2 /86 2 /74 2 /83 2 / > 0/0001*** p > 0/001 ** p > 0/01 * p جدول 5: ضرایب پایایی آلفای کرونباخ و دونیمهسازی مرتبط با خرده مقیاسها و کل مقیاس فراشناخت/فراهیجان متغیرها فراشناخت/فراهیجان مثبت عامل اول الف عامل دوم عامل سوم ج مثبت آلفایکرونباخ 0 /83 دونیمهسازی 0 /86 0 /75 0 /71 0 /76 0 /71 0 /73 0 /72 الف( عامل اول= اعتماد به خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار ) عامل دوم= اعتمااد باه تفسایر هیجاناات خاود باه عناوان نشاانه جلاوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله. ج( عامل سوم= اعتماد به تنظیم سلسله مراتب اهداف انعطافپذیر و عملی بحث و نتیجهگیری با توجه به اهمیت شناسایی فراشناخت در زمینه استعدادیابی ورزشی ارتقای عملکرد ورزشی و بهبود پایبندی به ورزش هدف از مطالعه حاضر بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت بود که توسط بیر )2011( بر اساس مدل خودتنظیمی عملکرد اجرایی ولز و ماتیوز )1994 اختهالت عاطفی 1996( مدل فراشناخت )2009 ولز )2000 و مدل فراهیجان نف )2003( ساختهشده و در این پژوهش توسط دو مترجم به طور جداگانه به فارسی ترجمه و برای اجرا آماده شده است. روایی پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل عامل اکتشافی و مورد بررسی قرار گرفت. اجرای تحلیل تأییدی عامل تأییدی نشان داد که بهترین مدل برازش شده دارای سه عامل است که با اندک تغییراتی نسبت به مدل اولیه )با حذف گویههای اعتماد به خاموشسازی 3 و 2 و افکار 7( به ارزیابی هیجانات پایدار اعتماد به تفسیر هیجانات خود به عنوان نشانه جلوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل و مسئله اعتماد به تنظیم سلسله مراتب اهداف انعطافپذیر و عملی میپردازد. بااینحال این ساختار عاملی منطبق با تحقیقهای بیر )2010( است که نشان داد این ابزار یک سازة یک بعدی نیست و همزمان سه سازه مجزا و پایا را اندازهگیری میکند و در نتیجه این امر بیانگر روایی سازه ابزار فوق در جامعة ورزشکار جوان میباشد. ایرانی )استان فارس( همان طور که اوموندسن )2003( دریافت پسران از راهبردهای فراشناختی بیشتری در محیط تربیت نسبت به دختران بدنی استفاده میکنند یافتههای پژوهش حاضر نیز نشان داد که بین مردان و زنان ورزشکار جوان )6015 فراهیجان مثبت تفاوت سال( در فراشناخت و قابلتوجهی وجود دارد. بعهوه سن نوع و مدت فعالیت بدنی نیز بر

16 زاهده رحمانیان و همکاران 59 فراشناخت اثر معناداری دارند که با پژوهشهای گذشته در این زمینه سازگار است )برای مثال لی و 1996 اسپرلینگ و همکاران 2002(. بعهوه چن برای ارزیابی روایی همزمان فراشناخت و فراهیجان مثبت از پرسشنامه فراشناخت 30 مدد گرفتیم و یافتهها نشان دادند که خرده مقیاس نیاز به کنترل افکار رابطه متوسطی با اعتماد به خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار )عامل اول( دارد که موئد پژوهشهای بیر )2011( میباشد. برای بررسی روایی پیشبین پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت به بررسی ارتباط این ابزار با پرسشنامه جهتگیری هدف و خودنظمدهی ورزشی پرداختیم. همان طور که تئودوسیو و پاپائینو )2008( نشان دادند که فراشناخت با جهتگیری هدف و خودنظمدهی در رشته تربیت بدنی رابطه دارد یافتههای پژوهش حاضر نیز نشان دادند که بین کل مقیاس فراشناخت/فراهیجان مثبت با جهتگیری خودمدار در بانوان ورزشکار رابطه مستقیمی وجود دارد. بعهوه ارتباط مثبت قابل توجهی نیز بین عامل اول )اعتماد به خاموشسازی افکار و هیجانات پایدار( و جهتگیری هدف به خصوص جهتگیری خودمدار برقرار بود. همراستا با نتایج پژوهشی بیر )2011( این تحقیق نشان داد بین کل پرسشنامه فراشناخت/فراهیجان مثبت با خودنظمدهی به خصوص خودگردانی درونفکنی رابطه مستقیمی وجود دارد. به طور خاص عامل دوم )اعتماد به تفسیر هیجانات خود به عنوان نشانه جلوگیری از واکنش فوری و تنظیم ذهن برای حل مسئله( و سوم )اعتماد به تنظیم سلسلهمراتب اهداف انعطافپذیر و عملی( با خودنظمدهی مخصوصا خودگردانی بیرونی و خودگردانی درونفکنی همبستگی قابل توجهی داشتند. ازاینرو پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت دارای روایی پیشبین و همزمان خوبی است. پایایی کل پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/83 و به روش دونیمهسازی 0/86 محاسبه شد. ضرایب آلفای کرونباخ برای سه عامل 2 1 و 3 به ترتیب 0/73 0/71 و 0/72 و دونیمه سازی به ترتیب 0/76 برآورد 0/71 0/75 شد که نشان دهنده پایایی خو و باالی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت است. از محدودیتهای موجود در این پژوهش استفاده از پرسشنامه خود گزارشدهی برای اندازهگیری فراشناخت و فراهیجان مثبت بود. سنجش فراشناخت با استفاده از پرسشنامه باعث برانگیختن طبیعی انتقادات برجستهای از پژوهش میشود که آن هم به دلیل سنجش گذشتهنگر و مغرضانه پاسخه یا بالقوه نادرست در پرتو مطلوبیت اجتماعی است. بعهوه دو محدودیت دیگر را میتوان در مدل فراشناختی موجود در حوزه آسیبشناسی روانی استنباط نمود: )1( تمرکز بر روی سازه منحصرا شناختی و فرایندهایی که فاقد تحقیق و تفحص در محیطه یا اجتماعیورزشی هستند و )2( عدم محاسبه عوامل مربوط به شخصیت به خصوص ویژگیهای انطباقی. با این حال مفاهیم فراشناختی بین دانش فراشناختی و کنترل/تنظیم فراشناختی قرار دارد که در این پژوهش به آنها توجه شده است. یکی دیگر از محدودیتهای بالقوه این واقعیت است که پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت باهدف ساخت ابزاری در دامنه خاص ایجاد نشده است )به عنوان مثال برای اندازهگیری فراشناخت و فراهیجان در یک نوع فعالیت بدنی خاص ساخته

17 60 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران نشده است( بلکه هدف از آن به دست آوردن یک سنجش کلی از خودتنظیمی عملکرد اجرایی و فراهیجان تطبیقی است و ما یک رویکرد ورزشی را انتخا کردیم تا به ارزیابی فراشناخت در افراد سالم و ورزشکار بپردازیم. با این حال با توجه به اثرات شناختهشده مستقیم و غیرمستقیم مثبت فراشناخت در پایبندی به فعالیتهای مرتبط با تمرین بدنی و ورزش بر انطباق جسمانی و روانی و شیوه زندگی سالم به نظر میرسد ادامه بررسی و استفاده از فراشناخت و فراهیجان مثبت در فعالیتهای بدنی ممکن است نه تنها باعث ارتقای عملکرد و کاهش افت/ترک ورزش شود بلکه باعث ترویج سطح باالیی از سهمتی در همه افراد میشود. این مطالعه به دانشمندان در زمینه شخصیت و روانشناسی مثبت با ارائه یک ابزار ارزیابی کمک میکند تا به بررسی این مسئله پرداخته شود که آیا صفات فراشناخت تطبیقی توضیحدهنده فرآیندها و پیامدهای مرتبط با لذت و کنترلکننده صفات فراشناختی ناسازگارانه نیز است. تحقیقات بیشتر پیرامون فراشناخت و فراهیجان مثبت در این جمعیت ممکن است اطهعاتی فراهم نماید که بتواند به توسعه اطهعرسانی و اجرای مداخهت فردی و هدفمند برای سنجش استعدادیابی ورزشی کمک نماید. بعهوه با بررسی بیشتر شاخصهای روانسنجی این پرسشنامه پایهای برای ارزیابی مناسب بودن مداخهت بالینی مبتنی بر افزایش انگیزه در حفظ و نگهداری تغییر رفتار سالم ارائه میشود. در نهایت با توجه به این که دادههای حاصل از این پژوهش محصول پاسخ ورزشکاران جوان اهل استان فارس میباشد تعمیم نتایج این پژوهش به دیگر گروههای مختلف ورزشکاران به تأمل نیازمند است. از این رو پیشنهاد میشود جهت تعمیم نتایج یافتههای این پژوهش الزم است ورزشکاران سایر استانها اعم از کودکان و نوجوانان در سطوح مختلف مهارتی و سنی نیز مورد مطالعه قرار گیرند. از این رو میتوان نتیجه گرفت که تهشهای به عمل آمده در زمینه بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران نتیجهبخش بوده است و این پرسشنامه با توجه به شیوه اجرا )به صورت گروهی و انفرادی( و سهولت نمرهگذاری که از مهمترین جنبه عملی آزمون است ابزار مفید و معتبری است که میتواند خودتنظیمی انطباقی عملکرد اجرایی ورزشکاران را بسنجد به گونهای که میتوان از آن به عنوان وسیلهای معتبر و قابلاطمینان برای پژوهشهای ورزشی و روانشناسی استفاده نمود. تشکر و قدردانی با تشکر از خدای منان که به ما این لطف را مرحمت نمود که با همکاری دانشگاه بینالمللی امام رضا )ع( این نسخه را به پایان رساندیم الزم به ذکر است که این مقاله برگرفته از پایان نامه دوره دکتری میباشد و با هزینهی شخصی نویسندگان انجام شده است.

18 زاهده رحمانیان و همکاران 61 References: 1. Abolqasemi A, Ariapour S. (2006). Relationship between coping strategies, goal oriented and competitive anxiety with sport performance of group and individual athletic students. Research in Sports Sciences, 13: [Persian]. 2. Beer, Nils. (2011). Effects of positive metacognitions and metaemotions on coping, stress perception and emotions. (PhD), London Metopolitan University. 3. Beer, Nils, & Moneta, Giovanni B. (2010). Construct and concurrent validity of the Positive Metacognitions and Positive MetaEmotions Questionnaire. Personality and Individual Differences, 49(8), Duda, Joan, & Nicholls, John. (1992). Dimensions of Achievement Motivation in Schoolwork and Sport. Journal of Educational Psychology, 84(3), Goleman, D. (1996). Emotional Intelligence. London: Bloomsbury. 6. Jager, c., & Bartsch, A. (2006). Meta Emotions. Grazer Philosophische Studien, 73, Kazemi H, Keshavarzian F. An Assessment of the Relationship between metacognitive States, Problem Solving and Psychological wellbeing. New Educational Approaches, ; 7 (1): [Persian]. 8. Kelly, Stephanie A., Melnyk, Bernadette M., Jacobson, Diana L., & O'Haver, Judith A. (2011). Correlates among Healthy Lifestyle Cognitive Beliefs, Healthy Lifestyle Choices, Social Support, and Healthy Behaviors in Adolescents: Implications for Behavioral Change Strategies and Future Research. Journal of Pediatric Health Care, 25(4), Kline, R. B. Principles and Practice of Structural Equation Modeling, NY: Guilford Press Lazarus, R.S. (1982). Thoughts on the relation between emotion and cognition. American Psychologist, 37, Lee, K., Chen, L. (1996). The development of metacognitive knowledge of basic motorskill: Walking. The Journal of Genetic Psychology, 157(3), Martini, R., Shore, B.M. (2008). Pointing to emerging parallels in the use of metacognition in cognitive and psychomotor tasks. Learning and Individual Differences, 18(2), McPherson S.L., Thomas J.R. (1989). Relation of knowledge and performance in boys' tennis: Age and expertise. Journal of Experimental Child Psychology, 48(2), Mitmansgruber, H., Beck, T. N., HOfer, S, & Schulsler, G. (2009). When you don't like what you feel: Experiential avoidance, mindfulness and metaemotion in emotion regulation. Personality and Individual Differences, 46, Neff, K.D. (2003). The development and validation of a scale to measure se1fcompassion, Self and Identity, 2, Ommundsen, Y. (2003). Implicit theories of ability and selfregulation strategies in physical education classes. Educational Psychology 23, Ryan, Richard M., & Connell, James P. (1989). Perceived Locus of Causality and Internalization: Examining Reasons for Acting in Two Domains. Journal of Personality and Social Psychology, 51(5), ShirinZahedDastgiri S, Goodarzi MA, Rahimi G, and Naziri, G. (2008). Factor structure, validity and reliability of cognition 30. Psychology, 12 (4): [Persian]. 19. Sperling R.A., Bruce C., Howard B.C., Miller L.A., Murphy C. (2002) Measures of Children's Knowledge and Regulation of Cognition. Contemporary Educational Psychology, 27(1), Theodosiou, A., Mantis, K., Papaioannou, A. (2008). Student selfreports of metacognitive activity in physical education classes, Agegroup differences and the effect of goal orientations and perceived motivational climate. Educational Research and Review, 3(12), Wells, A. (2009). Metacognitive Therapy for Anxiety and Depression. New York: The Guilford Press. 22. Wells, A. (2000). Emotional Disorders and Metacognition: Innovative Cognitive Therapy. Chichester, UK: Wiley. 23. Wells, Adrian, & CartwrightHatton, Sam. (2004). a short form of the metacognitions questionnaire: properties of the MCQ30. Behaviour Research and Therapy 42(0), Wells, A., & Matthews, G. (1996). Modelling cognition in emotional disorder: The SREF model. Behaviour Research and Therapy, 34, Wells, A., & Matthews, G. (1994).

19 62 ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه فراشناخت و فراهیجان مثبت در ورزشکاران Attention and Emotion. A Clinical Perspective. Hove: Erlbaum. 26. Zimmerman, BJ. (2000). attaining selfregulation: A social cognitive perspective. 27. In M. Boekaerts, P.R. Pintrich & M. Zeidner (Eds.), Handbook of selfregulation (pp ). New York: Guilford Press.