ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΥΡΙΕΣ ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Ανόργανοι ρύποι Οργανικοί ρύποι ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-1

2 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Έναρξη αρχές 80 σε Δ. Ευρώπη και Β. Αμερική H περίπτωση Love Canal (Niagara Falls, USA) 1978 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-2

3 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Έναρξη αρχές 80 σε Δ. Ευρώπη και Β. Αμερική H περίπτωση Love Canal (Niagara Falls, USA) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-3

4 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ H περίπτωση Love Canal (Niagara Falls, USA) 2012 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-4

5 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Έναρξη αρχές 80 σε Δ. Ευρώπη και Β. Αμερική Σταδιακή συνειδητοποίηση των διαστάσεων Παράδειγμα : Ολλανδία 1981 : εκτίμηση για 350 ρυπασμένες περιοχές 1998 : εκτίμηση για ρυπασμένες περιοχές εκτιμώμενο κόστος 13 δις Ευρώ 2006 : εκτίμηση για πιθανώς ρυπασμένες περιοχές απαιτείται αποκατάσταση σε περιοχές έχουν ήδη δαπανηθεί ~260 εκ. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-5

6 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Καταγραφή εν δυνάμει ρυπασμένων περιοχών (με βάση τη γειτνίαση με δυνητικά ρυπαίνουσες δραστηριότητες) Διερεύνηση Κατάλογος πιθανά ρυπασμένων περιοχών Λεπτομερής ανάλυση διακινδύνευσης Κατάλογος περιοχών με βέβαιη ρύπανση Σταδιακή υλοποίηση έργων αποκατάστασης ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-6

7 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Αριθμός περιοχών Χώρα Πιθανή Βέβαιη Αποκατάσταση Στοιχεία ρύπανση ρύπανση έως ΗΠΑ (α) Μεγάλη Βρετανία Ολλανδία Βέλγιο Γαλλία Ισπανία Ιταλία Γερμανία Αυστρία Ελβετία Δανία Νορβηγία Φινλανδία Σουηδία Ουγγαρία Τσεχία (α) Αφορά μόνον περιοχές ρυπασμένες από υπεδάφιες δεξαμενές πετρελαιοειδών ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-7

8 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Στοιχεία έκθεσης του 2014 από το Joint Research Centre Progress in the management of Contaminated Sites in Europe ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-8

9 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Ρυπασμένες περιοχές στην Ευρώπη (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-9

10 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Εν δυνάμει ρυπασμένες περιοχές στην Ευρώπη (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-10

11 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-11

12 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-12

13 (JRC, 2014)

14 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΧΟΙ ΕΡΓΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Προστασία της υγείας των ανθρώπων Προστασία της ποιότητας υπόγειων και επιφανειακών νερών ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Ο «ρυπαίνων πληρώνει».αν βρεθεί και αν δεν έχει χρεοκοπήσει Η μεγάλη πλειοψηφία ρυπασμένων περιοχών είναι «ορφανές» με «ιστορική» ρύπανση ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-14

15 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΡΩΝ ΓΙΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ «ΟΡΦΑΝΩΝ» ΠΕΡΙΟΧΩΝ Κονδύλια από Δημόσιο Προϋπολογισμό Ειδικοί φόροι, π.χ. φόρος στην διάθεση αστικών, βιομηχανικών και οικοδομικών απορριμμάτων (Αυστρία) Υποστήριξη έργων αποκατάστασης Μείωση όγκου απορριμμάτων Κίνητρα για άντληση ιδιωτικών κεφαλαίων ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-15

16 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Θεσμοθέτηση «ορίων ποιότητας εδαφών» σε σχέση με τη χρήση γης, π.χ. Καναδικά όρια: Χρήση γης Ρύποι Αγροτική Οικιστική Εμπορική Βιομηχανική Pb Zn Cd Cu As Cr total Va Ni Hg Ba ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-16

17 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΚΙΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Επιχορηγήσεις για ανάπτυξη παλαιών εγκαταλειμμένων βιομηχανικών περιοχών, π.χ. Westfalia Γερμανίας: Επιχορηγήσεις: 1.1 δις Ευρώ Ιδιωτικές επενδύσεις: 4.0 δις Ευρώ Βιομηχανικές εταιρείες που θέλουν να περιορίσουν τους κινδύνους μελλοντικού καταλογισμού υπαιτιότητας σε ενδεχόμενα περιβαλλοντικά προβλήματα ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-17

18 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Δαπάνες σε έργα αποκατάστασης ανά κάτοικο (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-18

19 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες σε έργα αποκατάστασης Στοιχεία Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιβάλλοντος, 2011 (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-19

20 Κατανομή δαπανών στις επιμέρους δραστηριότητες (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-20

21 (JRC, 2014) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-21

22 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΡΥΠΑΣΜΕΝΗΣ ΓΗΣ Βρετανική Νομοθεσία: «Κάθε γη η οποία βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση, λόγω ουσιών που βρίσκονται μέσα, επάνω ή κάτω από τη γη, ώστε (i) να προκαλείται σημαντική βλάβη ή να υπάρχει σημαντική πιθανότητα πρόκλησης τέτοιας βλάβης, ή (ii) να προκαλείται ρύπανση των νερών ή να υπάρχει σημαντική πιθανότητα ρύπανσης» Σημαντική βλάβη = αρνητική επίπτωση (α) στην υγεία των ανθρώπων, (β) σε ζώντες οργανισμούς και οικολογικά συστήματα και (γ) σε στοιχεία ιδιοκτησίας των ανθρώπων, π.χ. καλλιέργειες, κοπάδια, κτήρια, κλπ. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-22

23 ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Στη ρύπανση έχουν συμβάλλει δραστηριότητες όπως: Βιομηχανική παραγωγή πρώτων υλών, ενδιάμεσων προϊόντων και καταναλωτικών αγαθών Τελική χρήση από τους καταναλωτές προϊόντων που μπορεί να περιέχουν ουσίες επικίνδυνες για το περιβάλλον Παραγωγή επικινδύνων αποβλήτων στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης (Στοιχεία 1985) Ποσότητα Αριθμός μονάδων > 1000 kg/mo kg/mo < 100 kg/mo ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-23

24 ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ενδεικτικός κατάλογος Εξόρυξη και επεξεργασία μεταλλευμάτων Χύτευση, επεξεργασία και επιφανειακή κατεργασία μετάλλων Διυλιστήρια και χώροι αποθήκευσης πετρελαιοειδών Ενεργειακή βιομηχανία Χημικές βιομηχανίες Φαρμακευτικές βιομηχανίες ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-24

25 ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Ενδεικτικός κατάλογος Σφαγεία, βυρσοδεψίες, κλπ. Βαφεία, στεγνοκαθαριστήρια, βενζινάδικα, συνεργεία αυτοκινήτων, κλπ. Αγροτική χρήση εντομοκτόνων, φυτοφαρμάκων, κλπ. Καύση ορυκτών καυσίμων από τους καταναλωτές Ανεξέλεγκτη διάθεση βιομηχανικών και οικιακών υγρών αποβλήτων και στερεών απορριμμάτων ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-25

26 ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Στοιχεία Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιβάλλοντος, 2006 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-26

27 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Ρύπανση: παρουσία στο έδαφος επικίνδυνων ουσιών που οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα και όχι σε φυσικές διεργασίες Ανόργανοι ρύποι : βαρέα μέταλλα κυανιόντα Οργανικοί ρύποι : αλειφατικοί και απλοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες εντομοκτόνα ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-27

28 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Στοιχεία Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιβάλλοντος, 2011 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-28

29 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ Η παρουσία τους σχετίζεται συχνά με μεταλλευτικές και μεταλλουργικές δραστηριότητες Άλλες δραστηριότητες Αρσενικό: επεξεργασία ξύλου, βιομηχανίες χρωμάτων, γυαλιού, εκρηκτικών, κλωστοϋφαντουργία, χρήση αρσενικούχων εντομοκτόνων Κάδμιο: βιομηχανίες πλαστικών, χρωμάτων, παραγωγής και ανακύκλωσης μπαταριών Κοβάλτιο : χρώματα, νοσοκομεία ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-29

30 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ Άλλες δραστηριότητες Χρώμιο : συντήρηση ξύλου, χρώματα, επιμεταλλωτήρια, βιολογική λάσπη, ιπτάμενη τέφρα. Μόλυβδος :βιομηχανίες χρωμάτων, μπαταριών, επιμεταλλωτήρια, εργασίες ανοδίωσης και γαλβανισμού, βιολογική λάσπη, εντομοκτόνα, χρήση μολυβδούχου βενζίνης. Υδράργυρος: βιομηχανίες πλαστικών, χρωμάτων, γυαλιού, παραγωγής χαρτοπολτού και χαρτιού, επιμεταλλωτήρια, εργασίες ανοδίωσης και γαλβανισμού. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-30

31 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Αρσενικό Συνήθεις μορφές: ανιόντα αρσενικικά (AsO 4 3- ) As(VI) ή αρσενικώδη (AsO 3 3- ) As(III). Υψηλή τοξικότητα: κυρίως το Αs(ΙΙΙ), θανατηφόρα ποσότητα 0.1 gr As 2 O 3 Σε ίχνη υποβοηθητικό της ανάπτυξης, π.χ. εκτροφή χοίρων και πουλερικών Καρκινογόνο στοιχείο : Καρκίνος δέρματος και ήπατος σε περίπτωση κατάποσης, π.χ. μέσω πόσιμου νερού. Καρκίνος των πνευμόνων σε περίπτωση εισπνοής. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-31

32 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Αρσενικό Bagladesh West Bengal Χιλιάδες άτομα εμφάνισαν καρκίνους δέρματος και ήπατος (1990) Ρύπανση των υπόγειων νερών με As : 10 εκατομμύρια άτομα καταναλώνουν νερό με As πάνω από τα επιτρεπτά όρια Προέλευση όχι άμεσα ανθρωπογενής: Υποβάθμιση υδροφόρου ορίζοντα Οξείδωση αρσενικούχων ορυκτών, π.χ. FeAsS Διαλυτοποίηση οξειδωμένου As(III) ή As(V) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-32

33 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Μόλυβδος Επιβλαβής σε χρόνια έκθεση: νευρολογικό σύστημα, σύστημα αναπαραγωγής και νεφρά. Αρχαίοι Έλληνες : Χρήση Pb μόνον για οπλισμό σε κτήρια και αγάλματα Ρωμαίοι : Αγωγοί νερού, μαγειρικά σκεύη, βελτιωτικό γεύσης κρασιού Pb σε οστά 100 φορές πάνω από τη συνηθισμένη συγκέντρωση ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-33

34 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Μόλυβδος Σύγχρονη εποχή : κύριο πρόβλημα η προσθήκη Pb στα καύσιμα. Άρχισε διεθνώς να περιορίζεται μετά το Επικίνδυνη η χρόνια έκθεση κυρίως για παιδιά έως 7 ετών Όριο Pb στο αίμα των παιδιών (WHO) : 10 μg/100 ml ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-34

35 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Μόλυβδος ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-35

36 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ ΟΡΓΑΝΙΚΟΙ ΡΥΠΟΙ ΣΤΑ ΕΔΑΦΗ Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAH) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-36

37 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAH) Ναφθαλένιο : το μόνο εμπορικό προϊόν Οι υπόλοιποι PAHs : προϊόντα ατελούς καύσης κυρίως ξύλου και άνθρακα αλλά και υγρών καυσίμων Καρκινογόνοι ρύποι : καρκίνος πνευμόνων και ήπατος Έχει διαπιστωθεί : σε εργοστάσια στα οποία γίνεται καύση άνθρακα σε πειράματα με ζώα-μάρτυρες Θεωρείται ότι οι PAHs συμβάλλουν στον καρκίνο των καπνιστών ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-37

38 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες Πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs) Διοξίνες Φουράνια ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-38

39 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs) Περισσότερες από διακόσιες ενώσεις Χρήσεις : ψυκτικό υγρό στους μετασχηματιστές (κλοφέν), πλαστικοποιητές, στεγανωτικά υλικά, κλπ. Από 1929 έως 1976 παρήχθησαν 1.2 εκ. τόνοι: 31% έχει απορριφθεί στο περιβάλλον 4% έχει καταστραφεί με θερμικές μεθόδους 65% παραμένει σε συσκευές ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-39

40 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Διοξίνες 75 διαφορετικά είδη χλωριωμένων υποκαταστατών Παραπροϊόντα καύσης χλωριωμένων οργανικών ενώσεων. Μπορούν να παραχθούν αν δεν υπάρξει αποτελεσματικός έλεγχος της θερμοκρασίας σε μονάδες αποτέφρωσης απορριμμάτων, παραγωγής ζιζανιοκτόνων, κλπ. Ατύχημα Seveso, Ιταλία 1976 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-40

41 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Φουράνια 135 διαφορετικά είδη χλωριωμένων υποκαταστατών Προϊόντα παράπλευρων αντιδράσεων κατά τη βιομηχανική σύνθεση ή χρήση των PCBs Ιαπωνία 1968 και Ταϊβάν 1976: Μαγειρικό λάδι αναμίχθηκε με PCBs με υψηλή περιεκτικότητα σε φουράνια. Τα PCBs είχαν χρησιμοποιηθεί σαν ρευστό εναλλαγής θερμότητας για την απόσμηση του λαδιού. ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-41

42 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Τοξικότητα PCBs, φουρανίων, διοξινών Υψηλή τοξικότητα σε χρόνια έκθεση ανάλογα με τη θέση των χλωριόντων (δερματοπάθειες, προβλήματα στους πνεύμονες, στις εγκύους, κλπ) Τα φουράνια 500 φορές περισσότερο τοξικά από τα PCBs Διαπιστώθηκε καρκινογένεση (σε ζώα-μάρτυρες) με κατώτατο όριο ημερήσιας πρόσληψης 1ng/kg/day Λόγω διάχυτης ρύπανσης ο γενικός πληθυσμός εκτίθεται σε ημερήσια πρόσληψη 1/400 ng/kg/day ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-42

43 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Εντομοκτόνα Συνθετικά προϊόντα, παρασκευάσθηκαν από τους χημικούς και γνώρισαν ευρεία χρήση κυρίως μετά το Είναι συνήθως χλωριωμένες οργανικές ή οργανοφωσφορικές ενώσεις ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-43

44 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Η περίπτωση του DDT Ανακαλύφθηκε το 1939 από τον Paul Muller Με το DDT καταπολεμήθηκε η ελονοσία, ο κίτρινος πυρετός και ο τύφος Ο WHO εκτιμά ότι σώθηκαν πάνω από 5 εκ. ανθρώπινες ζωές Το 1948 ο Paul Muller τιμήθηκε με το βραβείο Nobel ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-44

45 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Η περίπτωση του DDT Άρχισαν να διαπιστώνονται περιβαλλοντικά προβλήματα στις αρχές της δεκαετίας 1960 Σταδιακή απαγόρευση χρήσης, π.χ. Σουηδία 1969, ΗΠΑ Τα προβλήματα σχετίζονται κυρίως με το φαινόμενο της βιομεγέθυνσης ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-45

46 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΡΥΠΩΝ Η περίπτωση του DDT Βιομεγέθυνση DDT στη θαλάσσια περιοχή Long Island Sound, ΗΠΑ Συγκέντρωση DDT (ppm) Θαλάσσια νερά Πλανκτόν 0.04 Λίπος μικρών ψαριών 0.5 Λίπος μεγάλων ψαριών 2 Λίπος κορμοράνων 25 Συντελεστής 10,000,000 βιομεγέθυνσης Εξαφάνιση πτηνών και μεγάλων θηλαστικών που τρέφονται με ψάρια ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-46

47 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Οι μέθοδοι αποκατάστασης μπορούν να κατηγοριοποιηθούν: Ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης των ρύπων Απομάκρυνση ή καταστροφή Σταθεροποίηση ή αδρανοποίηση Απομόνωση των ρύπων Ως προς τον τρόπο διαχείρισης του ρυπασμένου εδάφους Απομάκρυνση ή απομόνωση του ρυπασμένου εδάφους (προσέγγιση «πολιτικού μηχανικού») Επεξεργασία του ρυπασμένου εδάφους (προσέγγιση «χημικού-μεταλλουργού μηχανικού») ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-47

48 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Ως προς τον τόπο-θέση εφαρμογής της μεθόδου αποκατάστασης Επιτόπου (in-situ) Μετά από εκσκαφή του εδάφους (ex-situ): Δίπλα στην περιοχή (on-site) Μακριά από την περιοχή (off-site) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-48

49 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Εφαρμοσιμότητα (είδος των ρύπων, χαρακτηριστικά εδάφους, χαρακτηριστικά περιοχής) Μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα Κόστος Επίπεδο ανάπτυξης και εμπειρία από την εφαρμογή των συγκεκριμένων μεθόδων Διαθεσιμότητα των συγκεκριμένων μεθόδων στην τοπική αγορά (τεχνογνωσία, εμπειρία, εξοπλισμός, υλικά) ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-49

50 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες παρακολούθησης της αποτελεσματικότητας των μεθόδων Πιθανές δευτερογενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις Πιθανά προβλήματα προστασίας και ασφάλειας των εργαζομένων κατά την αποκατάσταση. Πιθανά προβλήματα αποδοχής από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-50

51 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Στοιχεία Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιβάλλοντος, 2007 ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΣΜΕΝΩΝ ΕΔΑΦΩΝ 1-51